KLEUR BEKENNEN JAARVERSLAG snel en daadkrachtig handelen in publieke gezondheid. waterkracht: Op het juiste moment op de juiste plaats

JAARVERSLAG 2015

KLEUR BEKENNEN snel en daadkrachtig handelen in publieke gezondheid waterkracht: Op het juiste moment op de juiste plaats een realistisch Brandweerorganisatieplan

VEiligheidsregio limburg-noord

KLEUR BEKENNEN JAARVERSLAG 2015

2

3

Think global 2015 was het jaar waarin de Veiligheidsregio Limburg-Noord weer ‘in control’ kwam. Na enkele turbulente jaren waarin de regionalisering en reorganisatie veel onrust teweeg bracht, is de rust wedergekeerd.

Niet dat ze stilzitten hoor. De mannen en vrouwen van de Brandweer, de GGD, de GHOR en de ondersteunende diensten; alles behalve. Wat ze allemaal doen, leest en ziet u in dit jaarverslag. De rust die is wedergekeerd is vooral een gevoel dat bevestigt dat ieder individu van belang is, in de keten van maatschappelijke veiligheid en publieke gezondheid. En dat ieder op een goede plek zit vanuit een lokaal hart. De rust zorgt in die zin juist voor actie: als je weet waar je staat, kun je weer vooruit! 2015 is daarom ook het jaar waarin de Veiligheids– regio de kracht van de centralisatie wist te vertalen naar betere kwaliteit van veiligheid, zonder de eigenheid en identiteit van de individuele organisaties en posten te verliezen. De organisatie haalt opgelucht adem dat ieder zijn eigen kleur weer mag uitdragen. Uiteraard niet zonder de kleur van de ander te kennen. Daar is de hele regionalisering en centralisatie immers voor bedoeld: elkaar goed weten te vinden en beter samenwerken. De oefening Waterkracht is een uitstekend voorbeeld, maar ook veel kleine, minder zichtbare initiatieven laten zien dat de lijntjes binnen de Veiligheidsregio kort zijn, en het teamwork goed geolied.

Om dat te bereiken, hebben we ook veel bestuurlijke hobbels genomen in 2015. De vijftien gemeenten werden het eens over de bekostigingsstructuur en de operationele grenzen van de brandweer. Ook kwamen we op één lijn in onze visie op vrijwilligers als kloppend hart van de brandweerorganisatie. De lokale contacten werden aangehaald

en er ontstond draagvlak om samen op de gekozen koers verder te gaan. Een stevig bestuurlijk fundament, waarmee de Veiligheidsregio sterk staat in de dynamische wereld waarin we leven. Die dynamiek vraagt van ons te werken met een net zo dynamisch risicoprofiel voor de regio: een beeld dat we continu aanpassen aan de veranderingen en ontwikkelingen in de complexe maatschappij. Een maatschappij waarin de burger open en eerlijke communicatie verwacht over risico’s. We zeggen niet meer eenzijdig ‘Wij zorgen wel dat het veilig is’. We zijn opener en gaan in dialoog. We communiceren bijvoorbeeld dat de kans dát de Maas overstroomt klein is, maar dat het effect groot is - mocht het toch gebeuren. En dat we alles zullen doen wat in ons vermogen ligt, maar dat iedereen ook een eigen verantwoordelijkheid heeft als het gaat om veiligheid en gezondheid. De website en app ‘Overstroom ik?’ is een mooi voorbeeld van de groeiende mogelijk heden van de burger om zelf initiatief te nemen. Met de inzet van de technische mogelijkheden van nu, en veel kennis van de wereld, zetten we ons lokaal samen in om veiligheid en gezondheid goed te organiseren. Think global, act local! Deze oude slogan is nog steeds een goed advies. Denk aan het grotere plaatje, maar werk in je eigen kleur, vanuit je eigen passie. Antoin Scholten Voorzitter Veiligheidsregio Limburg-Noord Burgemeester van Venlo

Versterkingsplan Brandweer onderwijs

13

18

jeugdbrandweer

Laagdrempelige zorg dichtbij huis

6

een gezonde leefstijl

29

op het juiste moment op de juiste plaats

26

Kleur bekennen! De basis van een publieke organisatie is vertrouwen. Zonder twijfel kan ik zeggen dat de Veiligheidsregio Limburg-Noord in 2015 het vertrouwen van heel veel bestuurders, gemeenteraden en ook de eigen medewerkers heeft teruggewonnen. We zijn een open dialoog aangegaan. Hebben verwachtingen opgehaald, bijgesteld en waargemaakt. Ook zijn we intern hard aan het werk gegaan. Allereerst om de twee aders van onze organisatie weer hun eigen kleur te geven. De Brandweer en de GGD dienen hetzelfde doel, maar het vakwerk en de structuren zijn heel anders. Die identiteit is teruggevonden. Ook de mensen in de ondersteunende functies hebben hierin een plek en leveren hun bijdrage. We bekennen kleur, zonder de kleur van de ander te verliezen. We zijn in balans. Dat levert veel moois op. Dat hebben we in dit jaarverslag gebundeld. U leest bijvoorbeeld hoe onze organisatie inspeelt op de snel veranderende wereld. Hoe we omgingen met de uitdagingen van 2015. Ook komt u meer te weten over hoe we de burger begeleiden om gezonder en zelfredzamer te zijn; en hoe we trainen om scherp en accuraat te blijven. De kleuren wit, rood, paars en oranje zijn ieder voor zich helderder dan ooit, en dat vormt samen een sterk geheel. We kunnen trots zijn op wat er staat.

de gezonde school

crisisbeheersing zwarte zwanen

33

34 10

Mooi voorbeeld voor de toekomst

Tijs van Lieshout Algemeen Directeur VRLN

blik in de keuken veiligheid

38



6

7

Laagdrempelige

zorg dichtbij

huis

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk voor een groot deel van de zorg, waaronder de jeugdwet, de wmo en de participatiewet. Iedere gemeente regelt deze zorg zelf, met bestaande organisaties achter en naast zich. Venlo startte al in 2014 met sociale wijkteams, waar de gezinscoaches van het CJG een plek een kregen. In 2015 werden deze teams in heel Venlo actief. Gezinscoach Angelique Hermsen is niet blij met de bezuinigingen (die ook zonder deze transitie noodzakelijk waren), maar wel met de omslag naar wijkgericht werken: ‘Veel zaken zijn nog in ontwikkeling, maar de multi disciplinaire samenwerking in de sociale wijkteams is nu al heel positief. En ook dat we naar de mensen thuis gaan, levert veel op. Een formuliertje zegt niets!’

verschillende achtergronden Angelique ziet het wekelijks: ‘Op papier een vergelijkbare situatie, maar in de praktijk zó verschillend. Welke zorg of ondersteuning je nodig hebt, is heel erg afhankelijk van je situatie. Je gezin, de woonomgeving, werk, eventuele schulden, naaste familie, je draagkracht. De één onderschat zichzelf, de ander denkt dat hij de hele wereld aankan, terwijl de situatie bijna uit de hand loopt. Die verschillen zie je niet op een formuliertje en hoor je niet door de telefoon.’ Angelique werkt acht uur per week in het sociale wijkteam en twintig uur als gezinscoach. Er zijn in Venlo twaalf sociale wijkteams die ieder uit zo’n zeven experts bestaan met verschillende achtergronden: thuiszorg, jeugdwerk, woning corporatie, schuldhulpverlening, welzijn, gemeente. Alle deelnemers hebben daarnaast hun specialistische werk, in diezelfde wijk. Dat zorgt voor veel verbindingen en het delen van heel veel kennis in de wijk. LEES VERDER


KLEUR B EKENNEN JAAR V ERSLAG 2 0 1 5

8

9

Brede blik ‘Een ondersteuningsvraag komt via de gemeente binnen bij één van de leden van het sociale wijkteam’, vertelt Angelique. ‘Vroeger bleef de vraag bij één organisatie. Men schakelde wel collega’s in als het nodig was, maar lang niet altijd. Nu bekijken we de vraag meteen vanuit verschillende aspecten. Eén van ons is dan al ter plekke geweest en heeft een idee van de situatie. De kennisdeling in het team levert veel op. Samen leggen we de puzzelstukjes in elkaar: de één weet iets over de werksituatie, de ander over de contacten met welzijn, en weer een ander stelt vragen waar wij nog niet aan hadden gedacht. Dankzij de sociale wijkteams hebben we mensen eerder en breder in beeld en kunnen we meer aan preventie doen. Heel belangrijk, want een kind gedrag aanleren is een stuk makkelijker als hij twee is, dan wanneer hij pubert. De brede blik voorkomt dat we aan symptoombestrijding doen en naast elkaar gaan werken. In het team bespreken we een plan en wordt per vraag een van de teamleden regievoerder.’

De kennisdeling in het team levert veel op. Samen leggen we de puzzelstukjes in elkaar Achter de voordeur De gezinscoaches zijn in Venlo verdeeld in drie teams. ‘Ook als gezinscoach proberen we meteen een totaalbeeld te krijgen van de situatie’, vervolgt Angelique. ‘Is er een opvoedkundige vraag, dan kijken we ook naar de ouders, broertjes en zusjes. En naar de woonomgeving, de omgangsvormen, de financiën, de familie. Hoe is het met de veiligheid gesteld? Ook werken we intensiever samen met de scholen in de wijk. In de thuissituatie krijg je heel veel informatie die je tot de kern van het probleem én de oplossing kan brengen. We gaan in gesprek met elkaar, kijken wie wat op zich kan nemen. Het gezin zelf, naasten, de gemeente en als het nodig is schakelen we specialistische hulp in. Bijvoorbeeld als er systeemtherapie nodig is.’

Uiteraard schakelen we bij een ander vermoeden meteen de juiste mensen in Eigenwaarde ‘We worden als gezinscoach ook steeds meer ingeschakeld om de veiligheid thuis in beeld te brengen. Een gezinscoach spreekt de vaardig heden van de ouders aan en stimuleert die, eerder dan dat we de ‘politieagent’ uithangen. Uiteraard schakelen we bij een ander vermoeden meteen de juiste mensen in. Maar een moment van rust om de boel goed in te schatten, voordat we met hagel gaan schieten, is goed. Over het algemeen zijn er minder snel ondertoezichtstellingen, en stemmen mensen eerder in met vrijwillige hulp. Mensen worden ook minder snel opgenomen, maar eerder in de thuissituatie geholpen. Dat is korte termijn soms lastiger, maar lange termijn levert het meer op. Als je investeert in het systeem thuis, is het evenwicht duurzamer. De eigen kracht wordt aangesproken. Iemands eigenwaarde wordt versterkt.’ ‘Helaas zien we een toename in het aantal vechtscheidingen. Daar zijn kinderen de dupe van. Maar we zien ook erg veel mooie initiatieven ontstaan. Bijvoorbeeld van een vrouw die de zorg voor haar man op zich nam. Ze had de thuiszorg opgezegd, omdat ze hem graag zelf verzorgde. Door daarbij ook het hele huishouden te doen, raakte ze overbelast. In een huisbezoek kregen we een breed beeld en concludeerden we dat ze inderdaad beter geholpen was met huishoudelijke hulp, dan met thuiszorg. Een goedkopere oplossing, waarmee we tegelijkertijd het echtpaar in hun waarden laten. Die inschatting hadden we op papier niet gauw kunnen maken. Zorg dichter bij huis organiseren, maakt vaak een wereld van verschil!’

(op de foto van links naar rechts:) Frank Timmermans, Loek Smolenaars, Richard Smeets, Hans Peeters en Robert Dijcks

Team Brandonderzoek Naam Loek Smolenaars Functie Coördinator Team Brandonderzoek, medewerker kwaliteitszorg en kennisregisseur

Aanleiding Onderzoek levert veel leerzame informatie op. Daarom is het onderzoeken van een brand voor de brandweer een goede manier om te leren. Bijvoorbeeld over de oorzaak van de brand, het brandverloop, de effectiviteit van brandpreventie én de brandbestrijding zelf. In 2013 startten we als project onder Brandveilig Leven. Inmiddels draaien we als vast onderdeel binnen de VRLN. Wat is in 2015 bereikt? In 2015 voltooiden onze vier brandonderzoekers hun opleiding aan het Instituut Fysieke Veiligheid. Het Rood-MT besloot in augustus 2015 om Team Brandonderzoek als vast onderdeel bij Risicobeheersing onder te brengen. Er werden 42 brandonderzoeken in 2015 verricht. Waar ben je het meest trots op? Dat het Team Brandonderzoek als vast onderdeel binnen de VRLN is verankerd. Nu kunnen we onze positie verder verstevigen. Interne én externe partijen zien ons als een volwaardige partner als het gaat om brandonderzoek. Ook is de expertise binnen het team in korte tijd enorm gegroeid. In het onderzoek naar branden in veestallen, lopen we zelfs landelijk voorop! Wat is de uitdaging voor de toekomst? We willen bereiken dat iedereen binnen onze eigen veiligheidsregio begrijpt waarom brandonderzoek nuttig én noodzakelijk is. En dat dit onderzoek géén waardeoordeel oplevert over het werk van onze collega’s. Die angst willen we wegnemen. Onze insteek is dat we juist leren van incidenten. We kijken wel deels naar de effectiviteit van de inzet die gedaan is, maar we doen geen uitspraak over de keuzes die gemaakt zijn. Verder gaan we bekijken hoe de leerpunten uit de onderzoeken beter kunnen worden geborgd binnen de organisatie. Want daar doen we het tenslotte voor; we willen leren om er beter van te worden. Wat is jullie kleur? Voor brandonderzoek is rood natuurlijk de kleur waar alles om draait. Maar brandonderzoek levert kennis en informatie op die belangrijk is voor verschillende afdelingen, ook op het gebied van gezondheid. In de meest ideale situatie is paars onze kleur. Dan wordt alles vanuit één centrale gedachte georganiseerd en gedeeld als geheel.



10

11

GGD-vestigingen in Venray naar Brukske

Mooi voorbeeld voor de toekomst In de wijk Brukske in Venray staat sinds 2015 een nieuw verzamel gebouw met een kinderdagverblijf, basisschool, sporthal, het buurthuis en de GGD. De GGD heeft hier een kantoor met 16 werkplekken, een consultatiebureau en onderzoeksruimtes voor JGZ 4 – 19 jaar, reizigersvaccinatie en TBC. Het is een open en laagdrempelig wijkgebouw, waarin de lijntjes in de keten als vanzelf korter zijn. De afdeling Bedrijfsondersteuning coördineerde het project vanuit de Veiligheidsregio: van ideevorming tot verhuizing.

Toon Tielen (l.) en Bas Römkens in het nieuwe consultatiebureau. Aan de zijkant zijn de onderzoeksruimten, bovenin bevinden zich de kantoren van de GGD. Vanuit de centrale hal kom je uit bij de school, de kindero pvang, het buurthuis en de sporthal.

In juni 2015 verhuisden de drie vestigingen van de GGD in Venray naar het Brukske. Toon Tielen, consulent gebouwenbeheer van de Veiligheidsregio: ‘Het gebouw is echt een mooie opsteker voor de wijk en ik ben heel enthousiast over de manier waarop de gemeente, Wonen Limburg en andere betrokkenen dit hebben gerealiseerd. In een open dialoog. En geheel volgens planning! De drie voormalige GGDvestigingen zijn blij dat ze nu bij elkaar zitten. Dat werkt prettig en snel. Het mooie van zo’n verzamelgebouw is ook dat je ruimten kunt delen. Op die manier ben je flexibeler in je vastgoed. In de praktijk gebeurt dat nu nog weinig,

maar voor de toekomst geeft het meer mogelijkheden om in te kunnen spelen op de processen in onze organisatie.’

Mobiel werken: geen keurslijf Een proces waar de Veiligheidsregio middenin zit, is de overgang naar steeds mobieler werken. Bas Römkens, adviseur automatisering: ‘Van onze 680 vaste medewerkers kun je ongeveer driekwart typeren als “mobiele werker”. Denk aan verpleegkundigen die naar scholen gaan of op verschillende consultatiebureaus werken, en aan onze managers die zowel intern als extern veel vergaderingen hebben. In het Brukske hebben we

mobiele werkplekken gerealiseerd op teamniveau, zoals dat nu al overal binnen de VRLN is. In de toekomst gaat dit nog een stap verder en hebben alle mobiele medewerkers van de Veiligheidsregio een eigen werkplek “onder de arm”, waarmee ze overal aan de slag kunnen. De gesprekken om daartoe te komen, zijn in volle gang en de eerste uitrol vindt komend jaar plaats. We willen als ICT niet voorschrijven hoe en waar je gaat werken, maar willen van afdelingen horen wat ze nodig hebben. Ook kijken we samen welke data men nodig heeft, zodat we de informatie en de applicaties ook goed kunnen classificeren en beveiligen.’ LEES VERDER

e willen als ICT niet W voorschrijven hoe en waar je gaat werken, maar willen van afdelingen horen wat ze nodig hebben



12

13

Techniek en meubilair Hoe gaat het mobiele werken eruit zien? Bas: ‘In principe kies je zelf het apparaat dat je wilt gebruiken: een tablet, kleine laptop, grotere laptop. Dat is je werkplek die je met je meeneemt. Op de kantoren van de Veiligheidsregio realiseren we plekken waar je je mobiele werkplek kunt aansluiten op ergonomische accessoires zoals een groter beeldscherm, een toetsenbord en een muis. Zo willen we in 2017 terug van 1500 computers naar ca. 800. Waarbij er wel zo’n 1.000 plekken zijn om op in te loggen.’ Toon vult aan: ‘Bij mobiel werken hoort ook verstelbaar meubilair. Dat hadden we voor het Brukske ook in de planning, maar dat is op het laatste moment helaas niet doorgegaan. Dat heeft ermee te maken dat we voor alle consultatiebureaus verstelbaar meubilair gaan inkopen. Gezien de omvang gebeurt dat centraal in een aanbesteding. Om de periode tot die tijd te overbruggen, hebben we tweedehands meubilair gekocht.’

We zetten er graag met z’n allen de schouders onder. Je bent niet voor niets bedrijfsondersteunend Compliment De tegenvaller was, dat dit meubilair enkele dagen te laat werd geleverd. Op zaterdag. Toon: ‘Terwijl die maandag de primaire processen moesten lopen! In een verhuizing heeft alles met alles te maken. ICT kan geen werkplekken aansluiten zonder meubilair. Dus dat werd in het weekend gerealiseerd. Dat verdient best een compliment! Zeker ook voor de uitvoering van de verhuizing, die in handen lag van Dré Thijsen en Marco Nijssen.’ Bas: ‘We zetten er graag met z’n allen de schouders onder. Je bent niet voor niets bedrijfsondersteunend. De klant is koning. En wat betreft het meubilair: natuurlijk moet je leren van fouten, maar de schuldvraag is niet relevant. Je kijkt samen vooruit en lost het op. Dat is onze cultuur.’ Brede bril ‘We hebben in de verhuizing denk ik laten zien goed intern en extern te kunnen samenwerken’, vindt Toon. ‘We weten elkaar te vinden in de hele organisatie.’ Bas vult aan: ‘Klopt. Ieder van ons heeft een brede blik op zowel de bedrijfsondersteuning als op de processen vanuit de brandweer en de GGD. En waar de kennis van een stopt, vult de ander aan. Dat gaat heel natuurlijk en daarvoor hoeven we niet altijd met z’n allen om de tafel te zitten. Dat is in de tijd ook niet realistisch. We vertegenwoordigen elkaar en praten elkaar achter de schermen bij.’ Toon: ‘In het Brukske heeft de GGD een mooie eigen plek, midden in de samenleving, waarin ze ook makkelijk met andere partijen kan samenwerken. Het voelt goed dat we op die manier mee kunnen investeren in de nieuwe toekomst van deze wijk.’

Versterkingsplan Brandweeronderwijs Naam Guido van Herten Functie Teamleider Vakbekwaam Worden, afdeling VMO

Aanleiding Het brandweeronderwijs wordt steeds verder verbeterd. In 2010 werd het functie- en competentiegericht duaal onderwijssysteem ingevoerd. Dat sluit aan bij het reguliere beroepsonderwijs en het politieonderwijs. De Brandweer Onderwijs Raad (BOR) heeft de invoering van dit onderwijs gescreend. Toen bleek dat er nog verbeterpunten waren, bijvoorbeeld wat betreft kwaliteitsborging en financiering. Ook een gezamenlijke daadkrachtige visie ontbrak. Daarom is Project Versterkingsplan Brandweeronderwijs gestart.

Waar ben je het meest trots op? Ik ben er het meest trots op dat we in deze roerige tijden vol interne en externe veranderingen overeind zijn gebleven. Dat we de kans hebben gezien om een stip op de horizon neer te zetten en aan de slag te gaan met verbetering van het brandweeronderwijs in Limburg-Noord. We moeten ons realiseren dat we met z’n allen, van P&O tot aan Incidentbestrijding, schakels van één keten zijn. Samen zijn we verantwoordelijk voor kwalitatieve brandweerzorg.

Wat is in 2015 bereikt? Ons doel was om de door ontwikkeling van ons brandweeronderwijs aan te laten sluiten bij de landelijke verwachtingen. Dat betekent dat leerwerk opdrachten een expliciet onderdeel van de opleiding zijn geworden. Elke leerwerkopdracht moet met goed gevolg voltooid zijn om een volgende stap in de leergang te kunnen zetten. In de leergangen Manschap A en Bevelvoerder zijn tussentijdse toetsen ingebouwd, kleine stappen waarmee we de kwaliteit willen verbeteren. De tussentijdse toetsen én het beoordelingsportfolio dat de cursist zelf moet vullen met kwalitatief goede opdrachten, zullen in de toekomst het eindcijfer gaan bepalen. Verder zijn er twee grote deelprojecten die ons direct in de kern van ons team en onze werkzaam heden raken; de vernieuwing van de leergang Manschap A en E-learning, de invoering van de landelijke digitale leer omgeving. In 2015 werd dit voorbereid en werden betrokkenen in het leertraject geïnformeerd over de vernieuwingen.

Wat is de uitdaging voor de toekomst? We willen deze lijn vasthouden. Instructeurs krijgen een nieuwe rol en worden daarin geschoold, de digitale leeromgeving wordt verder ingericht en er komen nieuwe functies voor het functionele beheer en het applicatiebeheer van de digitale leeromgeving. Naast de versterking van het brandweeronderwijs, zullen er in 2016 meer vernieuwingen komen, die creativiteit en flexibiliteit van ons vragen. Begrip hebben voor elkaars processen is daarbij belangrijk. De kwaliteit van ons werk staat centraal. Wat betekent de kleur rood voor jou? Met goed opgeleide brandweermensen dragen wij bij aan hoogstaande brandweerzorg in Limburg-Noord. De kleur rood symboliseert voor mij ook passie. De passie van ons team om een gedegen onderwijsproduct neer te zetten.



14

15

Goede zorg

is ook het werk van

onderzoekers

en bestuurders De GGD heeft dagelijks contact met kinderen en volwassenen over hun gezondheid. Voor onderzoek, advies en begeleiding. Dat levert gezonde burgers én een schat aan informatie op. GGD Limburg-Noord heeft alleen al 90.000 dossiers van de jeugd tot 18 jaar! Ook doet de GGD onderzoek naar hoe gezond we leven. Deze gegevens k u n n e n g e m e e n t e n g e b r u i k e n b i j h e t m a k e n va n h u n gezondheidsbeleid. LEES VERDER



16

17

‘Met de decentralisaties in de zorg krijgen gemeenten een grotere rol in de zorg. Ze staan dichter bij de mensen dan een landelijke instantie en kunnen hun beleid beter aansluiten op wat er in een gebied speelt’, vertelt Ellen Jeuken, beleids medewerker bij de VRLN. ‘Dat begint bij het weten wie je inwoners zijn en hoe gezond ze leven. Met de gegevens van de GGD kunnen gemeenten steeds speci fieker inzoomen op hun inwoners en bepalen welke zorgvraag in de betreffende gemeente prioriteit heeft. Hoe zit het met het overgewicht, het alcoholgebruik en het pestgedrag in deze wijk? De privacy van de burgers staat voorop, dus je kunt de gegevens niet altijd op wijkniveau bekijken, maar met benchmarks krijg je wel veel inzicht in wat je prioriteiten zouden moeten zijn. De informatie kan met name een grote rol spelen in betere preventie.’

In de nabije toekomst willen we nog meer dwarsverbanden leggen tussen onze expertise en die van gemeenten en andere partners. Dat levert een echte meerwaarde op voor de publieke gezondheid

Onderzoekers van de Gezondheidsmonitors (v.l.n.r.): Marie-Jeanne Aarts, Suzanne Schefman en Karlijn Janssen. Niet op de foto: Femke Hamers.

Eens in de vier jaar doet GGD Limburg-Noord een grootschalig onderzoek naar de gezondheid van jongeren, volwassenen en ouderen in onze regio. In 2015 waren de jongeren aan de beurt. Bijna alle scholen in het voortgezet (speciaal) onderwijs uit onze regio hebben deelgenomen aan het onderzoek. In totaal werden zo’n 10.000 jongeren gevraagd naar hun gezondheid en leefstijl. Jongeren kregen na afloop een digitaal advies op maat

Werkconferentie GGD ontcijfert?! Om gemeenten te laten zien welke gegevens de GGD in huis heeft en welke onderzoeksmogelijkheden er zijn, organiseerde GGD Limburg-Noord op 10 juni 2015 de werkconferentie GGD ontcijfert?! Zo’n 50 wethouders en ambtenaren die betrokken zijn bij gezondheid, namen eraan deel. Ellen: ‘We hebben laten zien dat we in het verzamelen én duiden van informatie veel in huis hebben. Men maakte kennis met onze onder zoekers, de gezondheidsmonitor (zie pagina 17), de mogelijkheden van kwalitatief onderzoek, de digitale dossiers van de jeugdgezondheidszorg en de wijkscan. Door de conferentie weten gemeenten en GGD nu beter wat ze op onderzoeks gebied aan elkaar hebben. We kunnen elkaar versterken en overlap in werk voorkomen! In de nabije toekomst willen we nog meer dwarsverbanden leggen tussen onze expertise en die van gemeenten en andere partners. Dat levert een echte meerwaarde op voor de publieke gezondheid.’ Een schat aan informatie Om de beschikbare gegevens meer en meer toegankelijk te maken, werkt de GGD ook aan de ontwikkeling van haar dossiers. Ellen: ‘Wat vraag je in een consult? En hoe schrijf je het op in een dossier? Dat is van groot belang voor de vindbaarheid van de informatie. Zo werken we ook met het ernst-taxatiemodel. Door de ernst van een situatie te wegen met een getal, kun je gegevens optellen en vergelijken met de rest van Nederland of met een andere gemeente. Veel kleine gegevens samen vormen een schat aan informatie, waar je als gemeente je activiteiten en communicatie op kunt baseren. En daarmee hopen we veel mensen te bereiken. Goede zorg is dus ook het werk van onderzoekers en bestuurders!’

over hoe ze gezonder kunnen leven. En met de uitkomsten van het onderzoek doen zorgprofessionals en gemeenten hun voordeel!

G e z o n d h e i d s m o n i to r J e u g d

Een warm hart en een koel hoofd Ga je met de fiets naar school? Hoeveel tijd zit je op internet? Word je online gepest? Hoeveel alcohol drink je? Heb je wel eens XTC gebruikt? Maar ook: Hoe gelukkig voel je je? Bij wie kun je terecht met problemen? Kun je goed opkomen voor jezelf in lastige situaties? ‘Het invullen van de vragenlijst gebeurt uiteraard anoniem’, vertelt Marie-Jeanne Aarts, onderzoeker bij de GGD Limburg-Noord. ‘En toch zal natuurlijk niet iedereen 100% eerlijk zijn. Maar omdat we zo’n grote populatie jongeren bevragen, en dat al jaren op ongeveer dezelfde manier doen, kun je uit de gegevens veel informatie halen. Dit jaar hebben we de vragenlijst voor het eerst met alle GGD’en in Nederland afgestemd. Dat betekent dat je de gegevens ook onderling steeds beter kunt vergelijken.’

Minder risicogedrag, maar ook nieuwe uitdagingen Marie-Jeanne: ‘De gegevens van de monitor uit 2015 worden momenteel nog verwerkt, maar over het algemeen zie je dat jongeren in onze regio minder risico gedrag vertonen. Er wordt gemiddeld gezien minder alcohol gedronken - een ontwikkeling die al zichtbaar werd voordat de alcoholleeftijd werd aangescherpt naar 18 jaar. En het roken onder jongeren is drastisch gedaald: ‘niet-roken’ is de norm geworden! Natuurlijk dienen er zich ook nieuwe uitdagingen

aan, zoals digitaal pesten, het omgaan met social media en het gebruik van de shisha-pen, een kleine elektronische waterpijp. En overgewicht en te weinig lichaamsbeweging zijn nog steeds belangrijke aandachtspunten. Veel problemen zijn met name zichtbaar bij laag opgeleide jongeren. De kunst is om in te steken op positieve gezondheid. Welke vaardig heden hebben jongeren nodig om weerbaar en zelfverzekerd door het leven te stappen?’

Mythe of werkelijkheid? ‘Alle scholen én gemeenten worden persoonlijk bijgepraat over de resultaten van het onderzoek’, vervolgt Marie-Jeanne. ‘We hebben een digitaal dashboard ontwikkeld waarop de gemeente straks kan inloggen om hun gegevens te zien en te vergelijken met andere gemeenten en met de landelijke cijfers. We merken dat er veel behoefte is aan gezondheidsgegevens op wijkniveau. Als we voldoende respondenten in de wijk hebben, kan dat. Met onze gegevens kan er evidence based beleid ontwikkeld worden. Natuurlijk spelen persoonlijke ervaringen en overtuigingen ook een rol, maar soms kunnen sentimenten een totaal ander beeld geven dan de feiten. Een combinatie van een warm hart en een koel hoofd is denk ik het beste.’


18


19

Jeugdbrandweer

‘Stoer en spannend’, vindt Jarco de brandweer. ‘Je kunt andere mensen helpen,’ vertelt Karlijn. ‘En papa zit erbij’, geeft Kira toe. Allemaal goede redenen om bij de jeugdbrandweer te gaan! De jeugdbrandweer van het cluster Weert bestaat sinds 2013. Iedere twee weken oefenen de jongens én verrassend veel meisjes in de kazerne in Nederweert. LEES VERDER



20

21

In 2015 werden de drie jeugdbrandweerkorpsen van de regio Limburg-Noord samengevoegd tot één gezamenlijke jeugdbrandweer: Horst a/d Maas, Venlo en Weert. Voorheen waren de drie jeugdkorpsen ieder op hun eigen manier georganiseerd en ook de financiering liep verschillend. Om een stevige toekomst veilig te stellen, vonden betrokkenen het slim om samen te gaan. Edward Sieben, oefencoördinator en regionaal coördinator jeugdbrandweer: ‘Door samen te gaan doe je minder dubbel werk als het gaat om de voorbe reiding en het lesmateriaal. Samen sta je sterker en is het leuker om bijvoorbeeld aan landelijke wedstrijden mee te doen.’ In september 2015 werd de begroting officieel goedgekeurd door de Veiligheidsregio. Er wordt ook onderzocht of er een jeugdbrandweer in Roermond kan starten. Per korps is ruimte voor zo’n 20 jongeren tussen de 12 en 18 jaar.

Jong geleerd… De jeugdbrandweer van het cluster Weert bestaat nog niet zo lang. ‘Voorheen gingen de jongeren naar Asten, Brabant’, vertelt Henk Stals, die al 12,5 jaar als vrijwilliger in Nederweert actief is. ‘Er was veel animo om het dichterbij huis te organiseren. Je bouwt daarmee meteen aan de toekomst van het korps. Landelijk gezien is namelijk zo’n 25% van de brandweervrijwilligers afkomstig van de jeugdbrandweer. We hebben toen een stichting opgericht, een bestuur gevormd, geld ingezameld en zijn van start gegaan. Ongeveer 30% van onze deelnemers zijn meisjes. Bij de volwassen korpsen is dat slechts 5%. We hebben vier vaste instructeurs die vrijwillig lesgeven. Maar zoals voor de hele brandweer geldt: vrijwillig is niet vrijblijvend. Iedereen zet zich in en is enorm betrokken.’

Professionalisering Oranje Kolom

Naam Jacqueline Nijland

Functie Gemeentesecretaris Gennep en coördinerend gemeentesecretaris Veiligheidsregio Limburg-Noord

Het mooie vind ik ook dat de kinderen er een stuk bewuster van worden

Met de paplepel ‘Vraag een kind wat hij later wil worden en hij zegt piloot, politie of brandweer!’, vertelt Edward. ‘Hier kunnen ze dóen in plaats van dromen’. Edward werkt al 25 jaar als vrijwilliger bij de brandweer en sinds 2008 staat hij ook op de loonlijst. ‘Ik heb van mijn hobby mijn beroep gemaakt. Het is wel een drukke hobby geworden haha. Maar het is erg mooi werk: spannend en belangrijk. De liefde voor het vak geef je thuis door. Het mooie vind ik ook dat de kinderen er een stuk bewuster van worden. Ze worden zich bewuster van gevaren, van veiligheid én van levensreddend handelen. Brandweermensen leren snel beslissingen te nemen en te handelen in een noodsituatie. Dat geef ik ze graag al vroeg mee.’ Oefenen, oefenen, oefenen We zijn aanwezig bij een oefenavond. Een deel van de jongeren is bezig met een stuk theorie over brandverloop en de branddriehoek. Hoe lang duurt het voordat een kleine vlam een hele kamer in beslag neemt? Wat gebeurt er als je de deur opent? Ook doen ze proefjes om brand beter te begrijpen. De andere jongeren zijn praktijkoefeningen aan het doen. Wat doe je als iemand bij een ongeval bekneld is komen te zitten onder het voertuig? Er wordt een hefkussen geïnstalleerd, die de auto moet optillen om het slachtoffer te kunnen bevrijden. Edward: ‘Ze leren heel goed samenwerken. Naar elkaar luisteren, elkaar helpen, doorzetten. Dat hoort onlosmakelijk bij dit mooie vak.’

Aanleiding Het project ‘Professionalisering Oranje Kolom’ heeft ertoe geleid dat vanaf december 2014 in de nieuwe structuur wordt gewerkt: voor een aantal sleutelfuncties zijn medewerkers van de 15 gemeenten en medewerkers van de Veiligheidsregio ingedeeld in bovenlokale pools van piketfunctionarissen. In aanloop naar de definitieve structuur stonden de opleidingen en bijeenkomsten in het teken van het startbekwaam zijn van zowel de ‘bovenlokale’ als gemeentelijke functionarissen. In 2015 werden ze getraind en opgeleid tot vakbekwaam. Wat is in 2015 bereikt? Op bovenlokaal niveau zijn zo’n 115 personen getraind en opgeleid voor hun eigen rol binnen bevolkingszorg (oranje kolom). Lokaal zijn dat er nog veel meer. De opleidingen zijn goed ontvangen; alle betrokkenen willen veel leren op dit gebied. Crisissen en rampen zijn - gelukkig - geen dagelijkse praktijk, en juist daarom is het zo belangrijk om te oefenen. Er is heel veel energie vrijgekomen in de oranje kolom. We gaan er samen voor! We merkten vooral dat het leren van elkaar veel waarde heeft. Waar ben je het meest trots op? Dat het wij/ zij-gevoel is omgeslagen in een wij-gevoel. Alle 15 gemeenten ervaren nu dat crisisbeheersing van ons allemaal is.

Wat is de uitdaging voor de toekomst? Praktisch is de uitdaging om de alertheid op dit onderwerp vast te blijven houden, zonder teveel van functionarissen te vragen in de drukte van de dagelijkse praktijk, zeker gezien de andere taken die op gemeenten afkomen. Maar het systeem staat als een huis, de mensen weten elkaar te vinden en de trainingen en oefeningen zijn goed uitgezet. Ik heb er vertrouwen in. Inhoudelijk zijn de uitdagingen divers. Crisiscommunicatie verdient aandacht vanwege de enorme impact van media. Voor je het weet, is een klein incident een hype. Open communicatie is goed, en het houden bij feiten is de kunst. Ook het betrekken van burgers bij crisissen en rampen is een belangrijk thema voor de toekomst. De samenleving kantelt naar steeds meer verantwoordelijke burgers. Die kunnen en willen ook graag iets doen als de nood aan de man is. Hoe zet je ramptoerisme om in helpende handen? Wat betekent de kleur oranje voor jou? Het is de kunst de twee kleuren: oranje en paars, goed en evenwichtig te combineren. De kleur van de eigen gemeente waarin je je dagelijks inzet bepaalt je identiteit. Maar de samenwerking met de andere partners binnen de Veiligheidsregio is van groot belang. Samen staan we immers sterker in crisissen en rampen!! De oefening Waterkracht liet mooi zien dat het werkt.


22

Daadkracht KLEUR BEKENNEN JAARVERSLAG 2015

23

in publieke gezondheid

Voor stafarts Don Houben springen er twee gebeurtenissen uit in 2015. De vaccinatieweek in maart, die in gevaar kwam door verdachte injectienaalden van het merk Terumo, en het organiseren van de basiszorg voor de grote groepen vluchtelingen die vanaf oktober 2015 worden opgevangen in Venlo en Weert. De ene gebeurtenis hevig en kortstondig, de ander intensief en niet zo tijdelijk als men in eerste instantie dacht. Jaarlijks worden ruim 8.000 kinderen uit de regio Limburg-Noord door de GGD uitgenodigd voor de landelijke vaccinatieweek in maart. 9-jarigen krijgen dan de prikken tegen BMR (bof, mazelen en rode hond) en DTP (difterie, tetanus en polio). Meisjes van 12/13 jaar worden ingeënt tegen baarmoederhalskanker (HPV). De vaccinaties worden in onze regio gehouden op negen locaties.

Onrust en onduidelijkheid De vaccinatieweek is een complexe organisatie, maar dankzij jarenlange ervaring inmiddels een geoliede machine. Don: ‘Totdat de televisie-uitzending ‘EenVandaag’ op maandagavond spreekt over veiligheidsrisico’s met de Terumo-naalden. De lijm in deze naalden zou onvoldoende zijn uitgehard. Hierdoor zou er lijm vrij kunnen komen die mee ingespoten wordt. De naalden waren door het rijk meegeleverd bij de vaccins tegen BMR en hepatitis B. Zou de massa vaccinatie in Tegelen, Bergen en Roermond op dinsdagmorgen door kunnen gaan?’ LEES VERDER



24

25

Discipline en een onsje geluk De volgende morgen om 6.30 uur komt het landelijk besluit dat de naalden niet gebruikt mogen worden. Don: ‘Zo’n drie uur later zouden onze locaties vol staan met ouders en kinderen. In een crisisteam, onder leiding van Huup Marell, hebben we met legerachtige discipline en een onsje geluk voor elkaar gekregen dat de vaccinatieweek door kon gaan. Naast NoordLimburg is dat enkel in twee andere GGD-regio’s gelukt. Hoe? Stap één was de bevestiging dat ons huismerk-naalden Jecton-S oké waren. Doordat de consultatiebureaus ook onderdeel zijn van de GGD, konden we direct over hun voorraad beschikken. Met spoed werden er Jecton-S naalden naar onze locaties gebracht. Snel daarna hebben we onze groothandel gebeld met de vraag of we hun volledige voorraad Jecton-S naalden mochten claimen. Dat lukte. Na ons kreeg iedereen nul op het rekest. Was dat geluk? Of gewoon snel en slim? Ik ben er trots op dat we meteen hebben gehandeld toen duidelijk was dat deze naalden oké waren. We hebben niet het sentiment de ruimte gegeven in een lang overleg met te veel koffie.’ Logistiek en communicatie Het crisisteam kwam ieder uur bij elkaar. Ieder lid had enkele minuten om zijn voortgang te rapporteren om vervolgens in drie kwartier weer spijkers met koppen te slaan. Het team groeide elk uur. Veel medewerkers op kantoor lieten hun werk liggen om bij te springen. Er kwam een logistieke operatie op gang om de naalden vanuit de groothandel in Doesburg en de consultatiebureaus naar Blerick te krijgen en van daaruit de juiste aantallen naar de sporthallen te vervoeren. De interne en externe communicatie kwam op gang om onrust weg te nemen en duidelijkheid te geven. Er werd een lijst verspreid met antwoord op de meest gestelde vragen. Ook voor de kinderen en hun ouders die maandag al waren gevaccineerd. We probeerden al hun vragen te beantwoorden en onrust weg te nemen: de risico’s waren enkel theoretisch. Er had in de hele wereld nog nooit iemand trombose gekregen van een verkeerde naald. Maar je begrijpt hun onrust. Receptiefuncties en telefoondiensten werden opgeschaald. Ook in de sporthallen werden meer mensen ingezet om voorlichting te geven. Al met al een groot succes. Don: ‘Ik denk dat we hebben laten zien dat we als GGD goed in staat zijn snel en daadkrachtig te handelen in een noodsituatie. Iedereen wist wat hij of zij moest doen en doordat we onderdeel zijn van een grotere veiligheidsregio, waren er veel mensen en middelen beschikbaar om snel te doen wat nodig was.’

Ik ben er trots op dat we meteen hebben gehandeld en niet het sentiment de ruimte hebben gegeven in een lang overleg met te veel koffie Niet zo tijdelijk De GGD is ook verantwoordelijk voor de publieke gezondheidszorg voor asielzoekers in COA-opvanglocaties. Don: ‘Dat waren we al langer in Baexem en Echt, maar in oktober 2015 kwamen er twee grote locaties bij: Venlo met zo’n 500 asielzoekers, en Weert met zo’n 1000 asiel zoekers. In eerste instantie bepaalde de overheid dat op deze “tijdelijke opvangcentra” weinig zorg nodig was, maar naarmate de tijd verstreek, werd duidelijk dat de locaties niet zo tijdelijk waren en kwamen er taken voor ons bij. De zorg voor de allerkleinsten werd uitgebreid naar de bredere jeugdgezondheidszorg. Ook werden we verantwoordelijk voor de tbc-bestrijding, infectieziektenbestrijding, hygiënezorg en de algemene gezondheidsbevordering, net zoals in Baexem en Echt.’ Van mens tot mens ‘Het werk in de opvanglocaties is heel aangrijpend’, vertelt Don. ‘En de aantallen die er eind 2015 bijkwamen hebben veel impact. In korte tijd hebben we materiaal en personeel in stelling gebracht en ontstond er een goed zorgnetwerk. Het is erg fijn om te zien hoeveel betrokken collega’s direct bereid zijn zich extra in te zetten. Niet alleen in het crisisteam, maar ook de mensen in de uitvoering. Dan ben ik erg trots op onze organisatie! Het is vaak een kwestie van improviseren, prioriteiten stellen en waar mogelijk tijd nemen voor een aangrijpend verhaal over hun reis. Voor hun vragen over vandaag en morgen. En nee, dan gaat het inderdaad niet over het groentenhapje. Je luistert en helpt, van mens tot mens.’

Naam Ruud Beeren (l.) en Bob Heukels Functie Adviseur respectievelijk specialist risicobeheersing en Officier van Dienst

Doorontwikkeling risicobeheersing

Aanleiding Dat zijn er meerdere. Allereerst de regio nalisering en reorganisatie. Ondanks dat de brandweer al een aantal jaren geregionaliseerd is, werden de gemeenten nog ieder op hun eigen wijze bediend. Er was een grote diversiteit in werkafspraken. Na de reorganisatie is er één afdeling Risicobeheersing en medewerkers zetten hun kennis breder in voor meerdere gemeenten. De grote diversiteit aan afspraken was niet meer werkbaar. Er was behoefte aan eenduidige procesbeschrijvingen en de implementatie van één vakapplicatie voor alle risicobeheersingsprocessen. De tweede aanleiding zijn de sterke veranderingen in het hele stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving, zoals de deregulering van overheidstaken (Private kwaliteitsborging Bouw), de oprichting van de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD) en de komst van de Omgevingswet. Wat dat voor ons werk betekent, is nog niet helemaal duidelijk. Aannemelijk is dat er op termijn huidige taken bij ons verdwijnen. De derde aanleiding is de ontwikkeling van regelgericht naar risicogericht: minder gericht op het toetsen van regelgeving als zelfstandig doel, maar juist vanuit een risicobenadering meer op het voorkomen en oplossen van risico’s. Wat is in 2015 bereikt? We zijn goed betrokken bij de landelijke en regionale overlegstructuren op genoemde ontwikkeltrajecten. De informatie uit deze trajecten kunnen we direct inzetten in onze interne doorontwikkeling. Met het beleidsplan van de VRLN is een eerste basis gelegd voor onze doorontwikkeling: meningen van bestuurders, gemeente raden en collega ambtenaren zijn opgehaald en er ligt een gedragen meerjarenbeleid wat we de komende jaren verder uit gaan werken. De samenwerking met de RUD is nadrukkelijk opgezocht. Eerste resultaat is een gezamenlijk regionale risicoanalyse op het aspect brandveiligheid, geheel volgens de RUD-methodiek. Intern is er één vakapplicatie geïm plementeerd: FirstWatch, waarbij volledig digitaal werken

als uitdaging geldt. Ook het communiceren met overige digitale systemen van bedrijfsondersteuning was een belangrijke voorwaarde. Met FirstWatch hebben we een eenduidig systeem voor archivering en procesbeschrijvingen, en kunnen sjablonen voor brieven, aanvragen en adviezen centraal worden opgesteld en beheerd.

Meest trots op? Het doorzettingsvermogen van alle mede werkers Risicobeheersing, die in deze tumultueuze omgeving, met alle veranderingen en onzekerheden, staan voor hun werk en de dienstverlening. Alle veranderingen en de implementatie van FirstWatch zijn ingrijpende trajecten die de medewerkers naast hun werk erbij hebben gedaan. Wat is de uitdaging voor de toekomst? De wereld om ons heen verandert in sneltreinvaart, of het nu gaat over de RUD, Omgevingswet of private kwaliteitsborging. Het is belangrijk dat we onze toegevoegde waarde zichtbaar maken. Zowel intern als extern moet iedereen weten dat wij veel kennis, kunde en ervaring in huis hebben om te adviseren op het gebied van risicobeheersing en incidentbestrijding. Vanuit onze brede blik op objecten, omgeving, veiligheid en crisis, kijken we verder dan de regels op papier. Wij hebben kennis van incidenten door brandonderzoek en repressief optreden, waardoor we proactief adviseren hoe je reële risico’s kunt voorkomen. Wat betekent de kleur rood voor jou? Rood past onmiskenbaar bij ons: het is de kleur van de brandweer en staat voor gedrevenheid en vakmanschap. Daarnaast hebben we veel met de kleur paars, zeker als het gaat om samenwerken binnen de VRLN en een integrale benadering van risicobeheersing. Ontwikkelingen en risico’s zullen in de toekomst steeds meer vanuit een integrale bril bekeken worden, daar leveren wij meerwaarde!


26


27

Op het juiste

moment op de juiste plaats Samenwerken is de belangrijkste succesfactor als het gaat om veiligheid en gezondheid, zeker in crisissituaties. Daarom werd in april 2015 een grootschalige regionale hoogwateroefening georganiseerd: Waterkracht. Het was tegelijkertijd een oefening, een demonstratie en een systeemtest. Waterkracht was uniek vanwege de lengte en de omvang, maar zeker ook vanwege de enorme energie die in de samenwerking ontstond.

Projectleider Marijn Emans: ‘Allereerst hebben we met alle partijen hard gewerkt aan de voorbereiding. Alle scenario’s werden zorgvuldig uitgedacht, zodanig dat alle partijen hun leerrendement zouden kunnen behalen. Je hebt allemaal enorm veel kennis, kunde en materieel in huis om op een crisis te reageren, maar ieder vanuit zijn eigen expertise. Hoe sluit je dat goed op elkaar aan? Rijkswaterstaat weet precies hoe snel het water stijgt, de Waterschappen beoordelen of de dijken het houden, de gemeenten zijn er voor de burgers, de brandweer lost incidenten op, de GGD vangt slachtoffers op, defensie helpt met enorm veel kennis en materieel en de Veiligheidsraad coördineert. Het zijn losse organisaties met een eigen taal en cultuur. De kans van zo’n oefening is om die kenmerken van elkaar te leren kennen en er optimaal gebruik van te maken.’

Marijn emans (L.) en Antoin Scholten

Net echt De militaire voertuigen, de opgebouwde noodkeringen, de centrale responscel die 24 uur per dag werd bemenst, de mediasimulator en de lotus slachtoffers, allemaal net echt. ‘Er bekroop me een naar gevoel toen ik het zag’, bekent Antoin Scholten, voorzitter van de Veiligheidsraad en burgemeester van Venlo, de stad waar de oefening fysiek plaatsvond. Marijn: ‘Door zo realistisch mogelijk te oefenen kunnen we de samenwerking echt beleven en leer je het meest. Wanneer besluit je burgers te evacueren? Hoe realistischer de situatie, hoe beter je je kunt inbeelden dat dat geen makkelijke beslissing is.’ LEES VERDER



28

29

Dilemma’s en bewustwording Alle aspecten van een hoogwatercrisis waren in de oefening verwerkt, inclusief bijbehorende dilemma’s. Zo was het voor Scholten soms lastig schakelen tussen zijn twee rollen. Scholten: ‘Moest ik nu morele steun geven aan de geëvacueerde burgers die me aanklampten of leiding geven aan het Beleidsteam, dat de belangrijkste bestuurlijke beslissingen moest nemen? Beide. Maar dat was niet eenvoudig. Er is op alle fronten en op alle niveaus veel geleerd.’ Dat de oefening tegelijkertijd een systeemtest was voor de Inspectie Veiligheid en Justitie, zorgde wel voor dilemma’s. Marijn: ‘Bij een oefening is het juist de bedoeling dat je fouten mag maken. Niet opzettelijk natuurlijk, maar je moet die ruimte wel krijgen. In die ruimte wordt het meest geleerd. Maar in een systeemtest mag er niets fout gaan. Bij een volgende keer zouden we die twee doelen niet meer combineren.’ Bewustwording Op dag 2 van de oefening beschadigt een omgevallen kraan de waterkering. Bij VieCuri Medisch Centrum wordt een scheur in de dijk geconstateerd. Het ziekenhuis moet met spoed worden ontruimd. Uiteindelijk moet op dag 4 zelfs de binnenstad van Venlo geëvacueerd worden. De mensen worden vervoerd naar een door de gemeente georganiseerde opvanglocatie waar de GGD psychosociale hulp verleent. Op het hoogtepunt van Waterkracht namen tegelijkertijd 24 teams en 750 mensen deel. Honderden mensen zijn komen kijken. Scholten: ‘De oefening was voor veel burgers een eyeopener: dit kan ons echt overkomen. Het raakt je, als je die anderhalve kilometer demontabele wanden ziet. Waterkracht is in die zin ook een bewustwordings-campagne.’

et mooiste van de oefening H vond ik dat bepaalde processen en besluiten die in de voorbereiding soms lang duurden, tijdens de oefening zó geregeld waren Heetst van de strijd Marijn: ‘Het mooiste van de oefening vond ik dat bepaalde processen en besluiten die in de voorbereiding soms lang duurden, tijdens de oefening zó geregeld waren. Eenmaal aan de slag, gingen we met z’n allen voor één doel. Barrières verdwenen en het gezamenlijke doel oversteeg het organisatie belang.’ Scholten: ‘Dat gevoel, die energie in de samenwerking geeft heel veel vertrouwen voor de toekomst.’ Marijn: ‘Dat is, naast de leerpunten die direct uit de oefening kwamen, een enorme opsteker. Natuurlijk zijn er verbeterpunten, maar ik weet zeker: in het heetst van de strijd staan we er samen!’

Hoogwateroefening Waterkracht Wanneer: 13 tot en met 16 april 2015 Doel: Het stimuleren en intensiveren van de samenwerking tussen waterbeheerders, gemeenten, civiele crisispartners en Defensie. Partners: Waterschap Peel en Maasvallei Ministerie van Defensie Rijkswaterstaat Zuid-Nederland Veiligheidsregio Limburg-Noord 15 betrokken gemeenten Provincie Limburg VieCuri Medisch Centrum Politie eenheid Limburg Ambulancezorg Limburg-Noord Openbaar Ministerie Rode Kruis Technisches Hilfswerk Reddingsbrigade Fontys Hogescholen Enexis Veolia Transport Waterscouting Venlo Floodproof Holland

Naam Jolanda Stokx Functie Medewerker Gezondheidsbevordering bij de afdeling Klant, Kennis en Ontwikkeling bij GGD Limburg-Noord Projecten Lekker Friz!, Stoptober, Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG)

een gezonde leefstijl

Aanleiding Regionaal Afstemmingsoverleg Lekker Friz! wil de jeugd in de regio bewuster maken over de gevaren van alcohol. Voor Stoptober was een landelijke publiekscampagne de aanleiding om burgers te stimuleren in de maand oktober een maand lang te stoppen met roken. Ook JOGG staat hoog op de agenda, zowel landelijk als bij de Provincie en de gemeenten. Zij vinden het belangrijk dat de Limburgers, én dan vooral de Limburgse jeugd, voor een gezonde leefstijl kiezen.

via Twitter in totaal 12.000 volgers. En topscorer Maurice Graeff werd de provinciale ambassadeur voor Stoptober! Onze kickoff werd dan ook goed opgepakt door de Limburgse pers. Een andere opsteker is dat steeds meer gemeenten kiezen voor een structurele aanpak tegen overgewicht onder jongeren. Daarvoor vragen ze om ondersteuning bij de GGD. Ik ben er trots op dat gemeenten de GGD als kernpartner zien bij het bestrijden van overgewicht bij jeugdigen.

Wat is in 2015 bereikt? Voor carnaval 2015 ontwikkelden we de regionale slogan ‘Een echte hero drinkt ook met vasteloavend zero!’ Stoptober begon met een provinciale kick-off in het VVV-stadion. En voor wat betreft JOGG dienden we samen met de GGD Zuid-Limburg en Huis voor de Sport in het kader van Limburg op Gezond Gewicht een subsidieaanvraag in voor monitoring en evaluatie van JOGG en het open inrichten van een provinciaal kennisnetwerk. Tevens ondersteunen we de gemeenten met het ontwikkelen en uitvoeren van lokale initiatieven op het gebied van overgewicht onder jeugdigen, al dan niet in de vorm van JOGG.

Wat is de uitdaging voor de toekomst? Op evenementen voor jongeren moet de boodschap van Lekker Friz! niet te missen zijn. We kijken nu of we daarvoor willen aansluiten bij de landelijke campagne NIX-18. Het regionale afstemmingsoverleg zouden we graag breder maken; van alcohol naar genotmiddelen. Voor Stoptober gaan we weer regionale acties organiseren. En wat betreft JOGG hopen we dat nog meer gemeenten overgewicht bij jongeren gaan aanpakken.

Waar ben je het meest trots op? ‘Een echte hero drinkt ook met vasteloavend zero!’ bereikte met carnaval

Wat betekent de kleur wit voor jou? Dat we als team Gezondheidsbevordering blij zijn dat we letterlijk terug zijn bij de GGD en we weer mogen uitdragen dat we GGD-medewerker zijn!



30

31

EEN

realistisch Brandweerorganisatieplan

In onze langgerekte regio, met de Maas als verbinder maar ook als vertrager van reis tijden, is de dekking niet altijd zoals die volgens de wettelijke normen zou moeten zijn. Daarom is er in 2015 hard gewerkt aan een nieuw organisatieplan voor de brandweer. In een inzichtelijk proces werden de gemeenteraden, het algemeen bestuur van

de

VRLN

en

de

postcommandanten

meeg enomen in de mogelijke modellen en werd er samen gekozen voor een werkbaar en realistisch resultaat. In een brand kunnen enkele minuten veel schelen. ‘Daarom investeren we veel in onze brandweer’, vertelt Petra Weemen, beleidsontwikkelaar bij de VRLN. ‘En precies daarom zijn we niet blij met enkele “witte vlekken” in ons gebied. Plekken waar we de gestelde opkomsttijden niet halen. We kregen van de minister de taak toekomstmodellen uit te werken waarin we inzicht geven in de voordelen, nadelen en kosten van investeringen en keuzes om dit op te lossen. We zijn overigens niet de enige regio met dit probleem. Het gaat echt om minutenwerk.’ LEES VERDER

Petra Weemen (L.) en burgemeester petra dassen



32

33

Theorie versus praktijk De huidige structuren en posten werden goed onder de loep gehouden. Er werden drie modellen uitgewerkt. De eerste was te investeren in acht nieuwe posten, waarmee in theorie de dekking gegarandeerd zou zijn. ‘Dit zou ongelooflijk veel kosten’, vertelt Petra Weemen. ‘De structurele kosten zouden 2,5 miljoen euro bedragen. Maar belangrijker nog: met het bouwen van nieuwe posten ben je er nog lang niet. Omdat de witte vlekken zich in het achterland bevinden, waar weinig mensen wonen, is de bemensing een groot probleem.’ Petra Dassen, Burgemeester van Beesel, is vanuit haar portefeuille bij het nieuwe organisatieplan betrokken: ‘Het investeren in nieuwe posten lost het dekkingsprobleem alleen in theorie op. Daarbij komt dat het aantal uitrukken per post daalt en de kwaliteit van de brandweerzorg in gevaar komt. Die vraagt immers om minimaal 25 uitrukken per jaar.’

Het investeren in nieuwe posten lost het dekkingsprobleem alleen in theorie op

Lokale binding Ook het model met minder posten werd onderzocht (model 3), maar dit bleek geen goed plan. Enerzijds omdat aanrijtijden dan juist langer worden en anderzijds omdat je bij het verplaatsen van posten de lokale binding met een gemeenschap verliest. Je spaart geld uit, maar je koopt er geen minuten en mensen voor terug! Petra Weemen: ‘Twee posten gaan uit eigen beweging samen: Thorn en Hunsel. Zij zien veel voordeel in samenwerken. Bijvoorbeeld dat je kennis en mensen deelt en je over meer vrijwilligers beschikt, waardoor je meer uitrukken kunt waarmaken. Zo wik en weeg je de voors en tegens per situatie af.’ Petra Dassen vult aan: ‘Mensen zijn bij de brandweer vanuit een passie en trots. Deze burgers nemen verantwoordelijkheid voor iets. Dat eigenaarschap is belangrijk en dat heeft veel te maken met de lokale binding. Kijk, als een fusiewens vanuit posten zelf komt, is dat natuurlijk goed. Maar de lokale binding van de meeste posten is cruciaal voor de inzet.’ Wat is wijsheid? Het tweede model werd breed gedragen. Petra Weemen: ‘De posten zoals ze zijn, zorgen voor de best mogelijke dekking die we kunnen realiseren. We kiezen er daarom voor ze te behouden en maken daarbij onderscheid tussen robuuste posten en basisposten. Robuuste posten krijgen specialistische taken erbij, zoals het werken met een waterwagen, hoogwerker en gevaarlijke stoffen. Een verschil in bezetting en materieel, waarmee we de paraatheid in de regio optimaliseren. De andere kant van de oplossing is te accepteren dat er witte vlekken zijn.’ Petra Dassen: ‘Een reuze dilemma natuurlijk, waar we bestuurlijk uitvoerig over hebben gesproken. Maar gemeenschapsgeld investeren in brandweerposten die leeg staan en niet kunnen worden bemand, is ook geen goedekeuze. Hoe graag we ook 100% dekking zouden willen garanderen. We zijn van mening dat we met preventieprogramma’s zoals Brandveilig Leven (zie pagina 38) meer kunnen bereiken. Brandveilig Leven krijgt in de witte vlekken daarom extra aandacht.’ Best of both worlds ‘Ik ben er wel trots op dat we het nieuwe plan met breed draagvlak hebben kunnen ontwikkelen’, vertelt Petra Dassen. ‘Het geeft rust in de tent dat iedereen nu weet waar hij of zij aan toe is. We zijn qua organisatie gecentraliseerd, benutten elkaars kennis en ondersteuning, zonder onze sterke basis in de lokale maatschappij te verliezen. The best of both worlds!’

De andere kant van de oplossing is te accepteren dat er witte vlekken zijn

De Gezonde School Naam Gonnie Staaks Functie Consulent Gezondheid en Veiligheid bij GGD Limburg-Noord, afdeling Klant, Kennis en Ontwikkeling

Aanleiding Van 2006 tot 2014 is er op alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs in onze regio zeer intensief gewerkt met de Gezonde en Veilige School (dGVS). GGD Limburg Noord liep hiermee voor op de landelijke ontwikkelingen. DGVS kreeg zo een stevige positie in én buiten het onderwijs. In 2014 is een eerste voorzet gegeven om dGVS anders te organiseren. Eind 2015 kregen we groen licht voor de doorontwikkeling: vanaf 2016 gebruiken we de landelijke titel De Gezonde School. Samen met JGZ geven we De Gezonde School verder vorm en pakken we de koppeling tussen preventie en zorg op. Wat is in 2015 bereikt? De besluitvorming liet lang op zich wachten, maar er is toch veel bereikt! In 2015 kregen in 17 basisscholen, 3 scholen voor voortgezet onderwijs en 10 mbo-scholen het vignet Gezonde School. En dankzij extra landelijke en provinciale financiering kunnen we tot 2017 40 scholen intensieve ondersteuning geven vanuit de GGD. Ze worden begeleid bij de Gezonde School-aanpak en werken structureel aan een of meerdere thema’s, zoals voeding, sport en bewegen, welbevinden en sociale veiligheid. Waar ben je het meest trots op? Dat we het heft in eigen handen hebben genomen en proactief een voorstel voor de doorontwikkeling van de Gezonde School hebben gemaakt. Gelukkig is dit door het MT goed opgepakt en kunnen we vol vertrouwen aan de slag om de samenwerking tussen scholen en GGD verder te verbeteren. We gaan de Gezonde School de plek geven die het verdient. Wat is de uitdaging voor de toekomst? We willen de Gezonde School stevig verankeren in het basis en voortgezet onderwijs én we willen uitbreiden naar het mbo. Ook gaan we de Gezonde Kinderopvang promoten. Wat betekent de kleur wit voor jou? Na de kanteling werd de afdeling Gezondheidsbevordering ondergebracht bij de afdeling risicobeheersing. We hebben een heel gezellige tijd gehad op de Nijmeegseweg, maar zijn toch heel blij dat we weer terug zijn op het oude GGD-nest. De kleur wit is transparant en helder en de GGD laat hiermee zien dat ze de dingen die goed lopen, wil vasthouden, terwijl ze ook ruimte biedt voor nieuwe ontwikkelingen.



34

35

crisisbeheersing

zwarte zwanen 2015 was het jaar waarin veel veranderde in de manier waarop Nederlanders naar veiligheid kijken. Dacht men een jaar geleden bij een knal tijdens een evenement vooral aan vuurwerk, voelen we nu eerder de angst voor een aanslag. Ook de massale instroom van vluchtelingen had vrijwel niemand verwacht. Bovendien is onze afhankelijkheid van systemen groter dan ooit. Deze veranderde wereld brengt andere taken met zich mee voor de Veiligheidsregio Limburg-Noord. Goede risico- en crisisbeheersing vraagt om nauwe samen werking tussen de partners in ons netwerk. Vanuit crisisbeheersing zijn dat naast de brandweer, politie en gemeenten de partners uit vitale sectoren als energieleveranciers en drink waterbedrijven. Daarnaast zijn er zo’n vijftig gezondheidspartners bij betrokken zoals ziekenhuizen, GGD’s, ambulancediensten, apotheken en huisartsen. De samenwerking op het snijvlak van de publieke gezondheid en veiligheid wordt gecoördineerd GHOR: de geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio. LEES VERDER

Peter Bloemers (L.) en Roger Knorr in het coördinatiecentrum van de Veiligheidsregio Limburg-Noord in Venlo. Roger: ‘Hier wordt door alle partijen ingecheckt bij een noodsituatie. Op de grote schermen volgen we de ontwikkelingen van een incident op de voet.’



36

37

Peter Bloemers, ketenregisseur crisisbeheersing, vertelt: ‘De inwoners van onze regio zijn zich vaak niet bewust van de mate waarin de samenleving afhankelijk is van de systemen waar we dagelijks op vertrouwen, zoals stroom en internet. Anderzijds hebben we te maken met toenemende onrust in de wereld. Het is onze taak de risico’s in kaart te brengen, prioriteiten te stellen en een goed netwerk te onderhouden waar we in geval van een crisis op kunnen vertrouwen. Maar er is ook een andere taak: om de impact van gebeurtenissen te verkleinen en een reëel gevoel van veiligheid te creëren.’

Zwarte zwanen De GHOR is onderdeel van de Veiligheidsregio Limburg-Noord. Roger Knorr is manager risico- en crisisbeheersing: ‘Op basis van demografie, de inrichting van het landschap, aanwezige industrieën en systemen, maken wij een regionaal risicoprofiel. Daarin gaat het over dreigingen zoals droogte, brand, wateroverlast of een virusuitbraak. In 2015 was hoogwater één van de thema’s die we samen met onze partners opgepakt hebben. De grootschalige hoogwateroefening ‘Waterkracht’ was daar onderdeel van (zie pagina 26). Door goede samenwerking en scherpe procedures bereiden we ons voor op het onvoorspelbare. Maar er zijn ook zaken die we niet of minder goed in beeld hadden in 2015. We noemen dat ‘zwarte zwanen’, onverwachte zaken. De toestroom van vluchtelingen en onze inzet in terrorismegevolgbestrijding zijn daar voorbeelden van.’

OPENBAAR BESTUUR

PUBLIEKE GEZONDHEID

PUBLIEKE VEILIGHEID GHOR

GEZONDHEIDSZORG

VEILIGHEID IN DE ZORG

VEILIGHEID

De GHOR verbindt, vanuit het openbaar bestuur, partners en organisaties in de domeinen veiligheid en gezondheid.

Faciliteren en richting geven ‘In de ondersteuning van gemeenten bij de opvang van vluchtelingen is onze taak faciliterend’, vervolgt Roger. ‘We coördineren het contact tussen de partners en geven handelingsperspectieven. Welke afspraken maak je over de bestrijding van infectieziekten? Hoe richt je de huisartsenpost in? Wat doe je als er iets escaleert?’ Peter vult aan: ‘Inhoudelijk ligt de verantwoordelijk voor het organiseren van crisisnoodopvang bij de gemeente; de GHOR zorgt voor de verbindingen en voor de juiste informatie, bij partners als huisartsen, ziekenhuizsen en GGD.’ Roger: ‘Om meer ‘zwarte zwanen’ te voorkomen, dus om beter in beeld te hebben welke risico’s er op ons afkomen, werken we aan een dynamisch risicoprofiel. Risico-communicatie die aansluit bij de actualiteit is daarin belangrijker dan ooit. Het continu monitoren van (social)media is het begin van een ontwikkeling om als team nog beter en sneller te kunnen anticiperen en reageren op wat er gebeurt.’

Door goede samenwerking en scherpe procedures bereiden we ons voor op het onvoorspelbare Scherp zijn en kalm blijven Na de aanslagen in Parijs in november 2015 kregen gemeenten en veiligheidsregio een brief van de Rijks overheid om extra aandacht te hebben voor publieks evenementen. Met carnaval in het vooruitzicht werd dat de eerste prioriteit. Samen met gemeenten legde de Veiligheidsregio verbindingen tussen diverse organisaties en de operationele hulpdiensten. Roger: ‘Door gezamenlijk scenario’s te analyseren heben we impactverkleinende maatregelen kunnen toepassen. Hoe reageer je op paniek in de menigte? Hoeveel bezoekers laat je toe? Wat doe je als er iemand verkleed is als terrorist?’ Peter: ‘Bestaande maatregelen zijn aangescherpt. Maar waar we een paar jaar geleden al snel op meer politie ingezet hadden, hebben we nu geadviseerd op cruciale plekken een ander type beveiliging neer te zetten. Maar ook om de presentatoren van de evenementen goed te instrueren. Als er een knal klinkt, zeg dan niet angstig “Wat was dat voor knal?”, maar blijf kalm en benoem wat je ziet en wat je weet, zoals: “Ik zie dat er vuurwerk afgaat. De brandweer gaat er nu naartoe om dit te verwijderen.” Het is cruciaal om paniek in de menigte te voor komen. De genomen maatregelen hadden een goed effect, want carnaval is rustig verlopen met minder incidenten dan ooit.’

Veiligheid is ook een gevoel ‘Over het algemeen zie je dat de impact van rampen toeneemt’, vertelt Peter. ‘Een fysieke ramp zoals een brand blussen is heel concreet en heeft een begin en een eind. Echter, diezelfde brand in een kerk of moskee heeft een maatschappelijk nasleep. Sterker nog: het platleggen van netwerken en systemen waar we dagelijks op vertrouwen, kan onze totale samen leving ontwrichten. De maatschappelijke impact is de factor die erbij is gekomen om de prioriteit van een risico te bepalen. De Veiligheidsregio heeft als taak om de impact van rampen te verkleinen. Dat kan door de juiste inzet van mensen en middelen. Maar dat betekent lang niet altijd meer blauw op straat, of strengere regels en controles. Terrorismegevolg bestrijding is veel subtieler en onvoorspelbaarder.’

Naam Jack Thiessen (l.) en Tineke Smedts

Natuurbrand beheersing

Functie Projectleiders natuurbrandbeheersing. Tineke was projectleider bij de pilot, Jack coördineert de inbedding in de organisatie.

Aanleiding van het project Na de duinbranden in Schoorl en Bergen en de brand op de Strabrechtse Heide werden in de Tweede Kamer vragen gesteld over hoe de veiligheidsregio’s voorbereid zijn op een natuurbrand die uitgroeit tot een onbeheersbare natuurbrand. Als antwoord hierop is er in Limburg een pilotproject gestart. Die pilot bestond uit het maken van een risicobeheersplan voor de Meinweg, de Weerterbergen en de Brunsummerheide.

natuurbrand. Daarbij was ook aandacht voor wat zij zelf kunnen doen om hun omgeving veiliger te maken. En last but not least: er werden operationele kaarten gemaakt.

Werkzaamheden De twee Limburgse veiligheidsregio’s, de provincie Limburg, verschillende gemeentes, de Recron én alle grote natuurbeheerders hadden samen één doel: het risico van een onbeheersbare brand verminderen. Zowel vanuit de operationele als de bestuurlijke invalshoek. Er werden risicobeheersplannen gemaakt waar alle partners achter staan. Ook deden de natuurbeheerders en de brand weer een gezamenlijke bijscholing. Het grote voordeel hiervan: elkaars processen en belangen leren kennen. De natuurbeheerders weten nu ook wat de GRIP-structuur (gecoördineerde regionale inzet procedure) en opschalingsstructuur is. En wij kregen begrip voor hún werk. We rijden nu niet zomaar door een natuurterrein met onze grote brandweerauto’s. Om bestuurders bewust te maken van hun rol en het risico van een natuurbrand werd er een provinciale bestuursconferentie georganiseerd. En voor het Algemeen Bestuur van VRLN was er een extra masterclass vanwege hun rol als bestuurder bij een natuurbrand. Een natuurbrand heeft immers een behoorlijke maatschappelijke impact! Terreineigenaren, natuur- en recreatieondernemers en bewoners kregen voorlichting over de risico’s van een

Titel project Reductie risico van onbeheersbare natuurbrand in de Provincie Limburg

Wat is in 2015 bereikt? De colleges van B&W van Roerdalen en Weert en alle partners hebben ingestemd met het risicobeheersplan. Het Meinweggebied ligt deels in Duitsland. Onze aanpak en het risicobeheersplan is aan de Duitse overheid en brandweer gepresenteerd. Zij zijn er enthousiast over en ze gaan aan de slag met deze methodiek. Beide risicobeheersplannen sluiten straks naadloos op elkaar aan! Waar ben je het meest trots op? We zijn er trots op dat het vanzelfsprekend is geworden dat partners elkaar opzoeken én vinden als ze elkaar nodig hebben. Samen kunnen we het risico op een onbeheersbare natuurbrand reduceren. Wat is de uitdaging voor de toekomst? Samen met onze Duitse partners willen we het risicobeheerplan voor het gehele Meinweggebied realiseren. Ook willen we voor de andere gebieden in onze regio met een verhoogd risico, een risicobeheersplan opstellen. Welke kleur past bij dit project? Rood is natuurlijk de kleur van de brandweer. Maar ons project is meerkleurig. Zonder steun van de gemeenten was het niet geslaagd. En ook groen past erbij. Niet alleen defensie, ook onze natuurbeheerders werken intensief mee aan het veiliger maken van onze natuurgebieden.



38

39

blik in de keuken

veiligheid

Zeventig procent van alle branden ontstaat door menselijk handelen. En zonder preventieve maatregelen duurt het gemiddeld een kwartier voordat een brand wordt ontdekt. Alle reden dus om veel energie te steken in de bewustwording rondom brandveilig leven. Om duurzame gedragsverandering teweeg te brengen, werd in 2015 de voorlichting interactiever, het ambassadeurs-netwerk uitgebreid en kwamen burgers en brandweer steeds dichter bij elkaar.

Veiligheid is ook: preventie

Brandveilig leven begint achter de voordeur

‘Vermijden is beter dan bestrijden’, vertelt Angélique van de Kar, programmamanager Brandveilig Leven. ‘Dat weten we allemaal. Maar veel mensen weten onvoldoende hoe ze een brand kunnen voorkomen, hoe ze de brand snel kunnen signaleren en wat ze moeten doen als er brand ís. Vooral senioren zijn een kwetsbare doelgroep, temeer omdat ze steeds langer zelfstandig thuis wonen. Maar het geldt voor alle doelgroepen. Met Brandveilig Leven willen we iedereen alert maken op hun eigen verantwoordelijkheid én op de vele mogelijkheden die er zijn.’

Brandveiligheid aan de keukentafel Iets aan iemand vertellen is één ding, advies op maat is al beter, maar echt zelf ervaren wat de risico’s zijn, dat beklijft het beste. Angélique: ‘In 2014 startten we met het project Ambassadeurs. Via mensen die al achter de voordeur van

senioren komen, zoals de thuiszorg, komen onze adviezen steeds dichter bij de keukentafel. In 2015 meldden andere organisaties zich spontaan bij ons om hieraan mee te werken, zoals de politie, ouderenadviseurs en gastouder bureaus. Deze mensen krijgen van ons een training om alert te zijn op wat ze in huizen zien en hoe ze het gesprek over brandveiligheid kunnen voeren. Ze zijn onze oren en ogen en hebben bovendien vaak al een goed contact met de betreffende persoon om meer bewustzijn te bereiken. Zien ze een keukenrol naast het fornuis staan? Zijn er rookmelders aanwezig, en worden ze ook maandelijks getest? Het zijn vaak kleine dingen die levens kunnen redden.’

Open deuren ‘In 2015 organiseerden we ook weer panels om met senioren in gesprek te gaan’, vervolgt Angélique. ‘En met het Bezoekje Brandweer – een nieuwe activiteit

(op de foto van links naar rechts:) Jan Mueters, Rob ter Schiphorst en Angélique van de Kar. Niet op de foto: mourk koppen.

tijdens de landelijke Brandpreventieweken – bereikten we heel veel mensen. Het gesprek over brandveiligheid, onder het genot van een stukje vlaai, wordt erg gewaardeerd. Mensen krijgen een beter beeld van wat we doen en wie we zijn, en in een dialoog verbeteren onze brandweermensen het bewustzijn over brandveiligheid.’ Een andere belangrijke activiteit zijn de expedities die de brandweer uitvoert in zorginstellingen. Angélique: ‘Hierin richten we ons op het creëren van een veiligheidscultuur en op het geven van praktische tips en adviezen. We lopen met zowel leidinggevenden als bewoners door het gebouw om onveilige situaties in kaart te brengen en het bewustzijn te vergroten. Ook op scholen zijn

Enkele cijfers In 2015 spraken we 398 senioren in 23 seniorenpanels. Ter vergelijking: in 2014 hielden we 4 panels. We werkten met 437 ambassadeurs, tegenover 275 ambassadeurs het jaar ervoor. Het Bezoekje Brandweer was in 2015 een nieuwe activiteit die 1045 goede contacten opleverde, verspreid over de eenendertig brandweerposten. wOok werden er tijdens Bezoekje Brandweer 83 woningchecks weggegeven, uitgevoerd door de brandweer. De jeugd bereikten we op 66 basisscholen. Maar liefst 3178 kinderen van groep 6 tot en met 8 deden mee aan ons lesprogramma.

we actief. Kinderen zijn een belangrijke doelgroep omdat ze open staan voor informatie en omdat we via hen meteen veel ouders bereiken.’ LEES VERDER



40

41

Veiligheid is ook: het Snelle Interventie Voertuig

Uitkomst in een veranderende wereld

De veranderende maatschappij vraagt om een meebewegende brandweer. SIV, het snelle interventievoertuig, speelt daarop in. Op een SIV rijden twee personen waardoor men sneller ter plaatse kan zijn bij incidenten. Ook dient de SIV als ondersteuning van de paraatheid van de reguliere tankautospuit en kan de SIV ingezet worden voor andere taken zoals reanimaties en woningchecks. In 2014 en 2015 werden zo’n 300 brandweermannen en –vrouwen opgeleid om te kunnen werken op één van de negen SIV’s die de Veiligheidsregio Limburg-Noord in gebruik heeft.

kleinere incidenten Brandweerman Jan Mueters: ‘Het uitrukpatroon van de brandweer verandert. Er zijn steeds meer, kleinere incidenten. Tel daarbij op dat er steeds vaker knelpunten zijn in de bezetting en je begrijpt dat de SIV een uitkomst is. Op een tankautospuit moeten wettelijk altijd zes personen zitten en dat is niet altijd haalbaar binnen de gestelde tijd. Onder andere omdat steeds meer mensen buiten het eigen dorp of de eigen stad werken. Bovendien is het bij kleine incidenten niet altijd nodig om met zes personen uit te rukken. Op de negen brandweerposten waar een SIV staat, is deze overdag altijd bemand. Daarmee hebben we de paraatheid verhoogd. En als er zich een groter incident voordoet, kan de tankautospuit ook vertrekken met vier personen, aangevuld met de twee personen van de SIV. Hierdoor zijn we sneller, en flexibeler in staat te reageren op wat er gebeurt.’

Veiligheid is ook: realistisch oefenen

De technieken weer op scherp

Die realistische ervaring, in het heetst van de strijd, geeft vertrouwen

nieuwe inzichten Om de hitte te voelen en de werkelijke stress te ervaren van échte brand, oefenen alle brandweermannen en –vrouwen van de Veiligheidsregio Limburg-Noord minimaal één dag per jaar met echt vuur. In 2015 waren dat 800 personen, verdeeld over 28 trainingsdagen op Trainings Base Weeze. Mourk Koppen, teamleider Vakbekwaamheid: ‘Het lezen van de rook, de straalpijp technieken het koelen van het rookgas, het is allemaal toch veel moeilijker als het om echt vuur gaat. Natuurlijk zijn de wekelijkse oefeningen onontbeerlijk, maar de jaarlijkse trainingsdag realistisch oefenen is dat ook. Je ziet gedurende de dag een enorme progressie. De technieken komen bij iedereen weer op scherp en als je er midden in staat doe je altijd weer nieuwe inzichten op. Die realistische ervaring, in het heetst van de strijd, geeft vertrouwen.’

Een schurftuitbraak:

voorkomen van verdere verspreiding

Naam Luuk Levels Functie Arts infectieziektebestrijding GGD Aanleiding In augustus 2015 belde een zorginstelling dat er meerdere gevallen van schurft waren geconstateerd in een van hun zorgcentra

Wat hebben jullie gedaan? We zijn om de tafel gaan zitten om e.e.a. goed te inventa riseren zodat we de juiste maatregelen konden treffen. De bron was al duidelijk; de persoon in kwestie bleek ook in een ziekenhuis te zijn geweest en had de meest besmettelijke vorm van schurft. Geen ernstige ziekte, maar wel heel vervelend, vooral de jeuk. Uit voorzorg zijn honderden mensen behandeld, voornamelijk cliënten en medewerkers. De GGD had o.a. een rol in het contactonderzoek, de coördinatie en de communicatie, waaronder het informeren van ketenpartners zoals huisartsen.

Wat is de uitdaging voor de toekomst? Op het gebied van infectieziekten zijn dat antibioticaresistentie, zoönosen en emerging diseases. Infectieziekten zijn altijd in ontwikkeling. Er wordt steeds meer over de hele wereld gereisd, er kan overdracht plaatsvinden via dieren en er kunnen nieuwe infectieziekten ontstaan of ‘oude’ infectieziekten kunnen opeens fors toenemen. De GGD heeft hierin een taak en doet dit onder andere d.m.v. preventie (voorlichting, vaccinaties), bron- en contactopsporing en surveillance (= het in kaart brengen van het vóórkomen van infectie ziekten in de regio).

Waar ben je het meest trots op? Op de interne maar ook externe samenwerking met alle betrokken partijen. Het in beeld krijgen van alle contacten en nieuwe besmettingen is best een puzzel. Ook ben ik blij dat de zorginstelling ons direct heeft ingeschakeld.

Wat betekent de kleur wit voor jou? Als GGD behoren we tot de ‘witte kolom’. Strikt genomen is dat helemaal geen kleur. Maar door wit toe te voegen aan andere kleuren kun je wel nieuwe kleuren creëren. En dat geldt misschien ook wel voor de GGD: we kunnen van toegevoegde waarde zijn bij allerlei vraagstukken op het gebied van publieke gezondheid.


42

Als het erop aan komt

De maatschappij verandert en de brandweer verandert mee. Met modern gereedschap, verbeterde blustechnieken en digitale mogelijkheden zien veel zaken er bij de brandweer anders uit dan 75 jaar geleden. Om iemand uit een auto te redden, hadden we vroeger slechts een koevoet en een blikschaar. Die hebben we nog steeds, maar we gebruiken ook een mobiele data terminal (MDT) om te zien waar welke onderdelen in de auto zitten, dat verschilt nogal per merk. De MDT vertelt ons ook waar de accu van een elektrische auto zit, om de spanning eraf te kunnen halen. Niet onbelangrijk als er water of vuur bij komt. Ook zit er tegenwoordig een AED in de tankautospuit én in de SIV, het nieuwe snelle interventie voertuig. Ik vind het mooi, die ontwikkelingen Zeker ook als planner. De digitale mogelijkheden om te roosteren en mensen op te piepen zijn fantastisch. Ik weet niet hoe ze dat 75 jaar geleden voor elkaar kregen, het plannen van zoveel mensen in zoveel verschillende diensten. Op papiertjes en viltjes? Maar, het leven was toen ook anders. Mensen werkten vaak in hun eigen woonplaats en de regels voor bijvoorbeeld een glaasje alcohol als je piket had, waren er simpelweg nog niet. Nu ga je niet naar een feestje als je dienst hebt. Of je moet de BOB zijn, dan sla je twee vliegen in een klap! Ook de tijdgeest is anders. We zijn met z’n allen een stuk meer openheid gewend. We durven te leren van onze fouten en van elkaar. Dat zorgt voor een goede werksfeer, meer dialoog en gelijkheid. Maar openheid is soms ook lastig. Als nieuwsgierige bezoekers ramptoeristen worden bijvoorbeeld, of als er - nog vóór wij goed en wel aan het blussen zijn een filmpje op YouTube staat. Er zijn ook zaken die niet veranderen. Zoals de bevelstructuur. In het heetst van de strijd heb je niets aan een genuanceerde dialoog. Dan moet er snel gehandeld worden. Duidelijke orders, opperste paraatheid. Daar trainen en oefenen we iedere week voor. Om de juiste beslissingen te nemen op het juiste moment. Ook de wedstrijden zijn nog steeds belangrijk. Reuver behaalde maar liefst vijf keer de landstitel en staat op de 11e plaats van de korpsen. Ik ben er trots op brandweerman te zijn. Net als mijn vader, die zijn passie met mij deelde. De passie om de burger te helpen en voorop te lopen als het erop aan komt. Heldhaftig, maar met een klein hart.

Jos Geerlings Postcommandant van Reuver Reuver vierde in 2015 haar 75-jarig bestaan

COLOFON

UITGEVER veiligheidsregio limburg-noord REDACTIE en vormgeving ad eight creatieve communicatie TEKST EN FOTOGRAFIE Belicht Beter verhaal, meer betekenis oplage 2.000 exemplaren

Veiligheidsregio Limburg-Noord Nijmeegseweg 42 Postbus 11 5900 AA Venlo t +31 (0)88 11 90 000 f +31 (0)77 35 42 454 e [email protected] i www.vrln.nl

KLEUR BEKENNEN JAARVERSLAG snel en daadkrachtig handelen in publieke gezondheid. waterkracht: Op het juiste moment op de juiste plaats

Recommend Documents