4/03/2011
KLEINE GEURHINDER GROTE JURIDISCHE PROBLEMEN Peter DE SMEDT LDR Advocaten Centrum voor Milieu & Energierecht UGent Vlaamse Hoge Raad Milieuhandhaving
Algemene situering • Geur is een belangrijke milieuhinderbron (zie o.a. MKROS)
• Bronnen zijn divers: hinderlijke inrichtingen, verkeer, compostering, geur van open haarden of allesbranders, wildplassen, … • Geen geharmoniseerde geurregelgeving : ad hoc-benadering
1
4/03/2011
Juridische omkadering SCOPE geurproblemen veroorzaakt door niet-ingedeelde inrichtingen of particulieren 1.
Ruimtelijk ordeningsrecht
2.
Gemeentelijke overlastreglementen
3.
Burgerlijk aansprakelijkheidsrecht
Welke gereedschap heb ik (nodig)?
2
4/03/2011
Ruimtelijke ordening
RUIMTELIJKE PLANNING • Ruimtelijke uitvoeringsplannen (plannen van aanleg) • Bevatten stedenbouwkundige voorschriften, ook “ruimtelijk begrenzen milieuhinder” (art. 2.2.2, § 1 en art. 2.3.1., 9° Codex RO)
= aanknopingspunt voor milieuzonering (o.a. geurzones) : ‘het aanbrengen van een noodzakelijke ruimtelijke scheiding tussen milieubelastende en milieugevoelige functies ter bescherming of vergroting van de leefkwaliteit’. Vaak vertaald in afstandsregels (bijv. stankcirkels)
3
4/03/2011
STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING
• Bepaalde steden hebben ook “bouwreglementen” die geurbeleid invoeren voor bepaalde sectoren (bijv. horeca) – Bijv. stedenbouwkundige verordening Gent verplicht de aanvrager : een begeleidende nota “geluids- en geurhinder” bij een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voor een horecazaak te voegen. In de begeleidende nota moet aangegeven worden welke maatregelen de bouwheer voorziet geluidshinder en reukhinder voor de omwonenden te voorkomen of te beperken. = geurstudie “light”
VERGUNNINGEN • Aanvragen toetsen aan stedenbouwkundige voorschriften van ruimtelijke uitvoeringsplannen of verordeningen • Toets van de “goede ruimtelijke ordening” – Ook hinderaspecten, waaronder geurhinder, worden meegenomen (art. 4.3.1.§ 2 Codex RO) – Ongeacht of voor hetzelfde project een milieuvergunning moet worden bekomen (of al is afgeleverd) • Bijkomende voorwaarden of aanpassingen plannen (art. 4.3.1. §1 Codex RO): – Bijv.: verhogen schouw ; herlokaliseren bron van geurhinder (bezinkvijvers, mestopslag, …) – Moeten van stedenbouwkundige aard zijn (niet bijv. exploitatietechnieken of exploitatie-uren regelen)
4
4/03/2011
STEDENBOUWHANDHAVING • Strafsancties
– Handelingen in strijd met stedenbouwkundige voorschriften of in strijd met de vergunningsvoorwaarden is strafbaar gesteld met gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en/of met een geldboete van 26 euro tot 400.000 euro (art. 6.1.1. Codex RO)
• Bijkomende sancties – Herstelmaatregelen kunnen worden opgelegd : meerwaardesom, herstel in de vroegere toestand of aanpassingswerken (art. 6.1.41 Codex RO) • Bestuurlijke sancties – Stakingsbevel – Bestuurlijke transactie
Gemeentelijke overlastreglementen
5
4/03/2011
Overlastreglementen • Regelen van overlastbestrijding in gemeentelijke politieverordeningen: artikel 119 en 135 N.Gem.W. • Overlast zit veelal te paard op milieu: zwerfvuil, sluikstorten, hondenpoep, wildplassen, lawaai, … – Wat op Vlaams niveau op uitputtende wijze is geregeld, is onttrokken aan gemeentelijke bevoegdheid – Weinig (sluitende) regelingen m.b.t. geurhinder, zeker niet voor nietingedeelde inrichtingen
•
Reglementen kunnen rechtstreeks/onrechtstreeks geurhinder bestrijden: – vuur en rook (houtafval verbranden, barbecues, verwarmingsinstallaties type allesbrander, …) – Netheid openbare ruimte: • dieren (achterlaten van uitwerpselen) • aannemingswerken (afdekken wagens, containers, …) • verkopers van voedingsproducten, frieten of andere eetwaren moeten ervoor zorgen dat hun producten of toestellen geen overdreven reuk verspreiden • wildplassen
– gezondheid van woningen en hun omgeving (in woningen, binnenplaatsen of gemeenschappelijke plaatsen vuil, keukenafval, … plaatsen die stinkende uitwasemingen, tijdig ruimen van beerputten/sceptische putten door erkende onderneming, …)
6
4/03/2011
HANDHAVING Art. 119bis Nieuwe Gemeentewet
• Non bis in idem, maar wel afstemmingsregelingen
– Algemeen strafrecht (art. 119, § 2 N.Gem.W.): bijv. art. 561,1° SW (nachtrumoer) – Milieuhandhavingsdecreet (art. 16.6.2., § 2 Millieuhandhavingsdecreet)!
• Wat? – – – –
Meestal bestuurlijke geldboete : maximum 250 EUR Soms strafsancties Soms schorsing/intrekking gemeentelijke vergunning of toelating Soms sluiting van de inrichting
• Wie legt de sanctie op?
– Handhavingsambtenaar (boete) – CBS (intrekking, schorsing, sluiting)
Burgerlijk recht : aansprakelijkheidsrecht
7
4/03/2011
Foutaansprakelijkheid Artikel 1382 Burgerlijk Wetboek : Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden. Fout = twee criteria – wetsovertreding : bijv. overlastreglement, voorschriften vergunning – schending algemene zorgvuldigheidsnorm (goede huisvader) : milieuhygiënische zorgplichtbepalingen (~ regels van goed vakmanschap en verantwoorde beroepstechniek : belang BBT of codes van goede praktijk)
Foutloze aansprakelijkheid : burenhinderleer Artikel 544 Burgerlijk Wetboek Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen. – Voorwaarden : • nabuurschap tussen de eigendommen (eigendommen moeten niet noodzakelijk aanpalend zijn) • aanwezigheid van overlast of hinder door een daad of een nalatigheid • de overlast of de hinder dient ernstig te zijn : de grens van de normale ongemakken uit nabuurschap dient te zijn overschreden. – Foutloze aansprakelijkheid : (naleving) vergunning bevrijdt niet!
8
4/03/2011
Burgerlijk recht : aansprakelijkheidsrecht consequenties • Schadevergoedingsplicht – In natura : bevel tot stopzetting exploitatie of uitvoeren van aanpassingswerken (vaak na gerechtsexpertise) – In equivalent : vervangende geldsom (verlies woongenot, minwaarde) •
Problemen • Bewijslast : geur is subjectief gegeven ; impact planologische bestemming • Bewijsmiddelen : snuffelmetingen niet (altijd) als volwaardig bewijs aanvaard • Oorzakelijk verband : samenloop van bronnen
Mogelijkheden gemeente? • Geen evident instrument voor handhaving door openbare besturen: algemeen belang is onvoldoende, eigenbelang is vereist ( – Alternatief : Milieustakingsvordering Wet 12 januari 1993?
• Kan wel nuttig worden betrokken in adviespraktijk
9
4/03/2011
Enkele conclusies :juridische wegen voor gemeenten in de strijd tegen kleine geuroverlastgevallen • GAS biedt groot potentieel • Via de ruimtelijke ordeningspoor: vooral stedenbouwkundige verordening en maatwerk via vergunningsniveau • Burgerlijk aansprakelijkheidsrecht biedt weinig perspectieven
Dank u voor uw aandacht!!! Vragen?
[email protected]
10
