Klanten van raamprostituees op de Amsterdamse

Klanten van raamprostituees op de Amsterdamse Wallen Verslag van de eerste dertig uur observeren

Sander Flight Joram Pach

Klanten van raamprostituees op de Amsterdamse Wallen Verslag van de eerste dertig uur observeren

Amsterdam, 5 oktober 2007 Sander Flight Joram Pach

DSP – groep BV Van Diemenstraat 374 1013 CR Amsterdam T: +31 (0)20 625 75 37 F: +31 (0)20 627 47 59 E: [email protected] W: www.dsp-groep.nl KvK: 33176766 A'dam

Inhoudsopgave

1

Inleiding

3

2 2.1 2.2

Leeftijd en land Leeftijd Nationaliteit, etniciteit, taal

6 6 7

3 3.1 3.2

Plaats en tijd Plaats Tijd

Pagina 2

Klanten van raamprostituees op de Amsterdamse Wallen

9 9 10

DSP - groep

1 Inleiding

De gemeente Amsterdam heeft DSP-groep gevraagd een snel en kort onderzoek te doen naar de klanten van raamprostituees op de Amsterdamse Wallen. Het was de bedoeling om middels observaties uit te vinden: • Hoe oud de klanten van raamprostitutie op de Wallen zijn. • Wat hun achtergrond (taal, etniciteit en nationaliteit) is.

Veldwerk Verspreid over verschillende dagen van de week en uren van de dag, hebben twee onderzoekers in totaal dertig uur ter plaatse geobserveerd. De belangrijkste momenten waren:

Dag

Datum

Zaterdag

25 augustus

Aanvang 20:00

Einde 01:00

Woensdag

12 september

17:00

19:00

Vrijdag

14 september

23:30

03:30

Zaterdag

22 september

23:30

03:00

We hebben ons vooral gericht op drukke uren, dus laat op de avond of ’s nachts op vrijdag of zaterdag. Dan lopen de meeste mensen over de Wallen. Maar het leek ons ook mogelijk dat het op gewone werkdagen na kantooruren druk zou kunnen zijn. Dit werd bevestigd door een aantal korte observaties op een maandag en dinsdag, waarna we besloten een woensdag te observeren van 17 tot 19 uur. In die uren zagen we inderdaad relatief veel klanten en relatief weinig ‘kijkers’. Natuurlijk is het mogelijk dat er nog meer van dit soort ‘hete’ tijden zijn. Dit hebben we niet systematisch onderzocht. Observaties De eerste avond hebben we gebruikt om eerste indrukken op te doen en te zoeken naar plekken waarvandaan goed kan worden geobserveerd. Het bleek namelijk al snel dat je al rondlopend nauwelijks in staat bent op een gestructureerde manier bij te houden hoeveel klanten er naar binnen gaan. Daarvoor is het nodig één vaste plek te kiezen en daar een bepaalde periode te blijven tellen. Die methode hebben we dan ook gehanteerd tijdens de volgende observaties. In eerste instantie was het de bedoeling naast observaties ter plaatse ook een aantal klanten op straat kort te interviewen om ze te vragen naar hun leeftijd en nationaliteit. Het bleek echter moeilijk om te observeren en tegelijkertijd klanten aan te spreken: door louter te observeren konden we ‘onzichtbaar’ aanwezig zijn en vrij veel klanten in een korte tijd waarnemen. Ten tweede wisten we niet of het wel veilig zou zijn om de klanten aan te spreken. Ten derde kregen we sterk het vermoeden dat juist klanten niet geneigd zouden zijn om onze vragen te beantwoorden omdat zij meestal vrij snel het pand verlieten na gedane zaken. Het was geen realistische optie om als onderzoeker te wachten naast de deur om de klant direct bij vertrek aan te spreken. Dit wordt bevestigd door ander onderzoek (voetnoot volgt)

Pagina 3


DSP - groep

waaruit blijkt dat toeristen op de Wallen nauwelijks toegeven dat ze klant zijn. Als het de bedoeling is klanten te interviewen, werkt het het beste ze te benaderen via een website als Hookers.nl; ze kunnen dan zelf aangeven bereid te zijn tot een interview. Andere ideeën We hebben even gespeeld met het idee om niet op straat, maar in de toezichtcentrale van de gemeentelijke camera's op het politiebureau Beursstraat te observeren. Dit leek ons echter niet haalbaar, omdat er veel weerstand zal zijn bij de politie om de camera's voor dit doel te laten gebruiken. En terecht, eigenlijk – hiervoor zijn ze niet opgehangen. Een ander idee dat we hadden was om een korte vragenlijst uit te delen aan passanten op de Wallen, met het verzoek deze in te vullen en in een soort stembus aan het eind van de straat te deponeren. Na de eerste avond werd duidelijk dat dit een slecht idee was. Verreweg de meeste voorbijgangers zijn namelijk geen klant, maar kijker. Ook kregen we sterk het gevoel dat juist de klanten niet bereid zouden zijn om aan dit soort onderzoek mee te doen: ze lopen snel naar binnen bij een prostituee en weer snel naar buiten. Een derde idee was om afwisselend mannen of juist vrouwen in te zetten voor het onderzoek. In eerste instantie leek het ons minder opvallend als twee mannen op straat rondhangen, dan vrouwen. Dat bleek inderdaad het geval te zijn: we hebben onze observaties volstrekt ongehinderd kunnen doen. We waren namelijk niet het enige stel mannen dat urenlang schijnbaar doelloos leek rond te hangen. Het enige verschil was dat wij niet steeds dronkener werden naarmate het later werd.

Beperkingen Een aantal weken eerder hadden wij al een offerte uitgebracht voor een onderzoek naar klanten van prostituees in Amsterdam. De vraagstelling was toen veel breder en daardoor kwamen wij ook uit op een ambitieuze onderzoeksopzet. Het onderhavige onderzoek is van geheel andere aard: het is veel oppervlakkiger en ook veel praktischer. Dat betekent uiteraard dat we rekening moeten houden met een vrij beperkte betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid van de bevindingen. Dit onderzoek geeft geen antwoord op de vraag: "Hoe ziet de klant van prostitutie in Amsterdam eruit?" Het geeft wel antwoord op de vraag: "Wat kunnen we te weten komen over de klanten van raamprostituees op de Wallen door gedurende dertig uur ter plaatse te observeren en zoveel mogelijk klanten te observeren?" Dat is een fundamenteel andere onderzoeksvraag en het resultaat zal dus ook fundamenteel anders zijn. Om maar wat te noemen: • We kijken alleen naar raamprostitutie op de Wallen. We komen dus niets te weten over klanten van andere vormen van prostitutie (escort, clubs, tippelen, e.d.) of op andere plekken (het Spui, de Pijp); • We doen het onderzoek in drie weken tijd. We weten niet of die weken gemiddeld zijn of bijzonder en we kunnen de uitkomsten dus maar moeilijk generaliseren. Misschien waren er wel relatief veel toeristen omdat we in het staartje van de zomervakantie zaten. Misschien waren er wel veel jonge studenten, omdat het de introductieweken van de Universiteiten waren; • We halen de informatie uit observaties. We weten dus niet met zekerheid of onze inschatting van de leeftijd en de achtergrond van de klanten klopt; Pagina 4


DSP - groep

•

•

•

We kijken naar een klein aantal kenmerken van de klanten. We weten dus niet of een verhoging van de minimumleeftijd voor bordeelbezoek effect zou hebben op het aantal klanten. Ook weten we niet of er sprake is van seksverslaving bij een deel van de klanten. Ook weten we niet wat het effect zou zijn op de vraag naar prostitutie als het aanbod zou verminderen (sluiting van raambordelen); We houden geen interviews met experts zoals politiemensen, toezichthouders, exploitanten, prostituees of bewoners, die onze bevindingen zouden kunnen aanscherpen. Het is dus niet mogelijk om onze observaties in een breder kader te plaatsen; We doen geen literatuuronderzoek. Er is niet zoveel onderzoek gedaan naar klanten van prostituees, maar er is wel iets bekend. Het lijkt ons interessant om die bronnen te gebruiken om de huidige bevindingen mee te vergelijken.

Deze beperkingen dient de lezer in het achterhoofd te houden bij het lezen van dit rapport.

Pagina 5


DSP - groep

2 Leeftijd en land

2.1

Leeftijd In totaal hebben we tijdens onze observaties gegevens van 94 klanten opgetekend. Alle klanten van prostituees die wij hebben geobserveerd waren meerderjarig. Ze waren voor het grootste deel (ongeveer negen op de tien) tussen de 25 en 45 jaar oud. De jongste klant die wij hebben gezien was – naar schatting – twintig jaar oud; de oudste was – wederom geschat – zestig jaar oud.

Figuur 2.1

Leeftijd van klanten (N = 94)

100%

75%

51% 50% 38%

25%

7% 2%

1% 0% < 25 jaar

Pagina 6

25-35 jaar

35-45 jaar

45-55 jaar


>55 jaar

DSP - groep

2.2

Nationaliteit, etniciteit, taal Bij elke klant hebben we getracht uit te vinden waar hij vandaan kwam. We hebben in elk geval opgeschreven wat hun huidskleur was.

Figuur 2.2

Huidskleur van klanten (N = 94)

100%

75% 61%

50%

23%

25%

14% 2% 0% Blank

Licht getint

Donker

Aziatisch

De meeste klanten (61%) hadden een blanke huidskleur. De rest van de klanten was licht getint (Mediterraan, Noord-Afrikaans), donker (14%) of Aziatisch (2%). Land van herkomst Door observatie en meeluisteren met gesprekken die de klant met vrienden of met de prostituee had, konden we van bijna de helft van de klanten (42 van de 94) redelijk goed vaststellen uit welk land ze kwamen. Bij nog eens 35 klanten hebben we een inschatting voor de regio van afkomst kunnen maken (Mediterraan, westers, Noord-Afrikaans, Caribisch, overig nietwesters). In totaal konden we op deze manier voor ruim viervijfde van de klanten een inschatting van de afkomst maken; bij een vijfde is dat niet gelukt. •

•

•

Pagina 7

Zeer waarschijnlijk komt de ruime meerderheid van de klanten uit een westers land. Gebaseerd op de klanten waar we een (regionale) inschatting van konden geven, komen we op driekwart westerse klanten en een kwart niet-westers klanten. Van 31 van de westerse klanten was geen land van afkomst vast te stellen. Het is waarschijnlijk dat zich in deze groep ook Nederlanders bevonden. Hoeveel Nederlandse klanten er precies zijn, is niet met zekerheid te zeggen. Vooral als de klanten alleen over straat liepen – wat bij Nederlandse klanten volgens ons vaak gebeurt – was het moeilijk vast te stellen. Van zes klanten weten we in elk geval vrij zeker dat ze afkomstig waren uit Nederland, maar waarschijnlijk waren het er meer.


DSP - groep

•

• •

Klanten uit bepaalde andere landen waren herkenbaarder dan Nederlanders. Zo zagen we relatief veel Britten (12 keer) en mannen uit ZuidEuropese landen (eveneens 12 personen, waarvan tenminste vier uit Italië). Verder hebben wij twee Belgen, een Deen, een Fransman en een OostEuropeaan geteld. Ongeveer een vijfde van de getelde klanten was afkomstig uit een nietwesters land (16 personen). Deze groep bestond, naar schatting, uit vijf Noord-Afrikanen, drie Turken en twee Russen. De overige zes niet westerse klanten waren afkomstig uit alle windstreken.

Taal Voor het communiceren met klanten is het relevant om te weten in welke taal zij bereikt kunnen worden. Omdat we niet met de klanten hebben gesproken, is het moeilijk hier een harde uitspraak over te doen. Maar onze beste schatting is dat ongeveer tweevijfde van de klanten de Nederlandse taal begrijpt. Het is waarschijnlijk dat de rest van de klanten in het Engels benaderd kan worden, maar ook dat is helaas niet met zekerheid te zeggen.

Pagina 8


DSP - groep

3 Plaats en tijd

3.1

Plaats Op de kaart hieronder staat in het rood aangegeven waar de raambordelen zitten.

Figuur 3.1

Raamprostitutie op de Wallen

Omdat al vrij snel bleek dat rondlopen geen goede manier is om gestructureerd klanten te tellen, hebben we gezocht naar goede plekken om klanten te tellen. We vonden er een paar: •

•

• •

Pagina 9

Het terras van de coffeeshop op het Oudekerksplein is tot laat in de nacht open en geeft goed zicht op ongeveer twaalf ramen aan weerszijden. Op de brug over de Oudezijds Voorburgwal ter hoogte van de Stoofsteeg, heb je goed uitzicht op Stoofsteeg. Het is echter moeilijk te zien waar mensen precies naar binnen gaan: bij de kroeg, een seksshop of een raambordeel. Café De Stoof is wel een goede plek. De kroeg Old Sailor op de Oudezijds Achterburgwal heeft een tafel die uitkijkt op de ramen in de Molensteeg. Het Youth Hostel in de Warmoesstraat heeft een achtertuin die uitkijkt op het verlengde van Dollebegijnensteeg waar zes ramen zitten. Onbelemmerd spieden en tellen is hier prima mogelijk – het terras gaat echter vrij vroeg dicht. Aanspreken van klanten hiervandaan is onmogelijk, omdat er een hek staat tussen het terras en de steeg.


DSP - groep

•

Op de stoepranden rondom de Oude Kerk kan je makkelijk een half uur gaan zitten zonder op te vallen.

In de tabel hieronder staat per locatie hoeveel klanten we hebben geteld.

Tabel 3.1

Plaatsen van observatie; aantal klanten (N = 94) Oudekerksplein Oudezijds Achterburgwal Stoofsteeg Rest - Bloedstr. Dollebegijnensteeg, Molensteeg, Trompettersteeg, St. Annendwarsstr.

3.2

34 18 27 15

Tijd Wij hebben onze observaties verspreid over een aantal tijdstippen op de dag. De meeste klanten zagen we ’s nachts tussen 1 en 3 uur – daarom hebben we op twee dagen gedurende die uren geobserveerd.

Figuur 3.2

Tijdstippen van observaties; aantal klanten (N = 94)

60 50

40 34

20 10

0 17-19

23-01

01-03

Op de Wallen is het ’s avonds en ’s nachts drukker dan overdag. Ook is het op vrijdag en zaterdag drukker dan op andere dagen. Dat wil zeggen: op die dagen en tijdstippen lopen er relatief veel mensen over de Wallen. Het is de vraag of er dan ook de meeste klanten lopen. De meeste bezoekers van de Wallen bezoeken namelijk geen prostituees – ze komen alleen maar om te kijken. Op drukke momenten (vrijdag- of zaterdagavond van 23 tot 24 uur) telden we per uur wel tweeduizend mensen die langs de zes ramen wandelden op het noordelijkste stukje van de Oudezijds Achterburgwal. Gemiddeld gingen er in datzelfde uur niet meer dan tien klanten naar binnen. De verhouding klanten en ‘kijkers’ is op de Wallen op zo’n tijdstip dus ongeveer één op tweehonderd. Onder de kijkers is onge-

Pagina 10


DSP - groep

veer een derde vrouw. 1 De meeste klanten zie je vanaf middernacht en meestal in de stegen en straatjes aan weerskanten van drukke looproutes. Pas vanaf een uur of twee ’s nachts – als de meeste bezoekers heel wat alcohol hebben genuttigd en de kroegen dicht gaan – wordt het ook echt druk op de Oudezijds Achterburgwal. We kregen hierdoor het idee dat prostitutiebezoek voor een bepaald deel van de klanten vooraf gepland is en voor de rest van de klanten een soort impulsaankoop is. Ze zijn het niet heel duidelijk van plan, maar ze doen het omdat het zo beschikbaar is, omdat de situatie zo uniek is of omdat ze toch ver van huis zijn. Ons idee is dat het aandeel impulsaankopen groter wordt naarmate het later wordt en er meer drank en drugs in het spel zijn. Je ziet trouwens ook dat de prostituees hier rekening mee houden: er zijn veel meer ramen bezet om 23 uur ’s avonds, dan om 20 uur. Ook dagen de prostituees de klanten veel meer uit naarmate het later wordt.

Noot 1

Pagina 11

Overigens zagen we in de loop van ons onderzoek ook een klein aantal stelletjes (man-vrouw) in onderhandeling met prostituees, maar in geen van de gevallen gingen ze ook echt naar binnen.


DSP - groep

Klanten van raamprostituees op de Amsterdamse

Recommend Documents