Kids-Gea!
Alles over eenden op pagina 2
Maak een eendje kijk op pagina 4
Gratis jeugdbijlage bij het ledenblad van ‘It Fryske Gea’
Kijk op pagina 6 en 7 voor leuke activiteiten
Voorjaar 2016
d n la r e d e N n a v l e g o v water e t s d n e k e b e D ! d n De ee Geen nat pak
Voer jij wel eens brood aan eenden? Dan komen ze vast met luid gekwaak op je af. Met hun kleine oogjes kijken ze je verlekkerd aan. Die zak met brood vinden ze namelijk reuze interessant. De wilde eend is één van de bekendste vogels in Nederland. In veel vijvers en sloten zwemmen ze rond. Eigenlijk zie je ze overal, als er maar voldoende eten en water aanwezig is. Wil jij meer weten over de eend? Lees dan verder.
Heb je wel eens een groep eenden van het water zien opvliegen? De waterdruppels glijden dan van hun lijf. Eenden hebben namelijk een waterdicht verenpak. Doordat er vet tussen de veren zit, dringt het water niet door de veren. Zo blijven ze warm en droog. De eenden moeten het pak wel goed onderhouden. Daarom vind je ze vaak poetsend langs de waterkant. Net boven de staart hebben de vogels een stuitklier en hierin zit vet. Dat vet poetsen ze met hun snavel over de veren. Hierdoor blijven ze ook tijdens het volgende zwemtochtje lekker droog.
Glanzend groene kop
Op zoek naar eendenkroos
Het mannetje van de wilde eend ziet er heel
Je hebt vast wel eens eendjes brood gevoerd,
herkenbaar uit. Luid kwakend laat de woerd zien hoe
zoals de meeste kinderen. Van nature eten eenden
mooi hij is. Hij heeft een glanzend groene kop met
echter vooral gras. In het voorjaar veranderen
een gele snavel en een mooie witte halsband. In zijn
ze hun dieet. Dan stappen ze over op slakken,
staartveren zit een kleine krul en aan de zijkant van
waterinsecten, wormen, watervlooien en zelfs
zijn lichaam een donkerblauwe vlek. We noemen die
kleine visjes. Wanneer ze eten zoeken staan ze als
vlek ook wel de spiegel. Het vrouwtje van de wilde
het ware op de kop in het water. Het achterlijf
eend heeft een bruin verenkleed. Zij is hierdoor
en de poten steken uit het water. Dit noemen we
goed gecamoufleerd en valt niet op wanneer ze in de
grondelen. Met hun brede snavel zeven ze het
rietkraag op het nest zit te broeden.
water in de zoektocht naar eendenkroos en kleine beestjes. In de herfst stappen de eenden weer over op een vegetarisch menu van zaden en gras.
De woerd
Op zoek naar eendenkroos
In de natuur
2
Zo snel als een auto
Moedereend met eendenkuikens
Zo snel als een auto
tot 12 eieren. Het mannetje blijft meestal maar kort bij het nest. Wanneer de jonge eendenkuikens worden
Wanneer je een eend ziet waggelen gaat hij niet zo
geboren, dan is hij alweer ‘gevlogen’.
hard. Met zijn onhandige zwemvliezen kan de eend niet snel lopen. De zwemvliezen zijn wel enorm
Onder moeders vleugels
handig in het water. Je kunt het vergelijken met
In het voorjaar legt moedereend elke dag één ei.
een roeiboot. De zwemvliezen zijn voor de eend de
Tijdens de broedtijd verlaat ze soms eventjes het
roeispanen en het roer. Door te peddelen kan een
nest. Ze bedekt de eieren dan met een laagje dons.
eend heel goed zwemmen. Ook in de lucht weet hij
Zo koelen de eieren niet af en zien roofvogels de
zich goed te redden. Hij kan met een aanloopje
eieren niet liggen. De moedereend broedt ongeveer
vanuit het water opvliegen en in de lucht zelfs een
vier weken. Met een speciaal puntje op de snavel –
snelheid bereiken van 50 tot 80 kilometer per uur.
eitand – breekt het jonge eendje de schaal van het
Een eend kan een auto in de stad dus bijhouden.
ei. Het kuikentje zoekt daarna snel beschutting
Een vrouwtje versieren
onder moeders vleugels. Lekker warm en droog. De kuikens, die met een mooi woord pullen worden
Wilde eenden staan bekend om hun stormachtige
genoemd, worden snel zelfstandig. De eerste weken
liefdesleven. Vooral in steden met grote groepen
blijven ze wel bij de moeder, maar ze moeten zelf
eenden gaat het er tijdens de paartijd soms
hun eten zoeken.
hardhandig aan toe. De vrijgezelle mannetjes proberen elkaar te verdrinken om zo rivalen uit te
De eendenfamilie
schakelen. Groepjes mannetjes achtervolgen daarbij
De wilde eend heeft een grote familie. We noemen
ook vrouwtjes. De paartjes worden in de winter
er een aantal. De bergeend is een heel herkenbaar
gevormd. Het mannetje pronkt dan met zijn veren en
familielid. De gansachtige eend heeft een zwarte kop
zwemt achter het vrouwtje aan. Met kwaken en door
en een wit verenkleed met bruin en zwarte vlakken.
met zijn hals te knikken versiert hij het vrouwtje.
De pijlstaart kun je herkennen aan zijn lange, rechte
Uiteindelijk legt het vrouwtje in het voorjaar zo’n 6
staart en de slobeend aan zijn brede snavel. Ook het nonnetje is erg herkenbaar. Het mannetje heeft sierlijke, zwarte lijnen op zijn witte lichaam. En heb je wel eens van een soepeend gehoord? Het is geen soep met daarin een eend, maar een kruising tussen een wilde en een tamme eend.
Wist je dat...
... eenden holle botten hebben? Hierdoor zijn ze lichter en kunnen ze gemakkelijker vliegen.
Vechtende woerden
In de natuur
3
je d n e e n e e Maak Aan de slag! Lekker creatief met vingerverf. Bij deze opdracht maak je een vrolijke eend. Met je handen maak je zijn vleugels en zwemvliezen. Lijkt het je leuk om deze eend te knutselen? Ga dan aan de slag.
Wat heb je nodig? Gekleurd papier Vingerverf (het liefst twee kleuren) Verfkwast Schaar Viltstiften of potloden Oude kleren Tafelkleed
Tip!
1. Verzamel alle spullen op het lijstje. 2. Doe kleren aan die vies mogen worden en leg het tafelkleed op de tafel. 3. Teken een grote en een kleine cirkel op een geel papier. 4. Knip de beide cirkels uit. 5. Plak beide cirkels op het papier. Het kleinste rondje is het hoofd van de eend en het grote rondje het lichaam. 6. Teken op het hoofd een snavel, veren en twee ogen. 7. Pak de gele verf en smeer dit met de kwast op jouw handen. 8. Maak de vleugels door met je handen op het papier te drukken. 9. Maak je handen schoon en smeer de oranje verf met een kwast op jouw handen. 10. Maak de poten door met je handen op het papier te drukken. 11. Wees creatief en versier het knutselwerk.
Wil je geen vieze vingers? Je kunt ook met een potlood jouw hand op papier omtrekken en daarna uitknippen. Daarna plak je de handjes op de buik van de eend.
Doe het zelf
4
5
Doe m ee! Ga m ee!
Activiteiten
Geef je op!!
g rnwan-d20e:0l0 in Lantamaaa r uu rt 18:00 Vrijdag 18 Alde Feanen
de Opruimers van natuur gezocht rt 15:00 Woensdag 30 maa Ketliker Skar
17:00 uur
p een Schatzoeken o and onbew6oaporinl 15d:00e-il :0 17 0 uur Woensdag aard Makkumernoardw
atuur n e d in n e v e l r Ove r 10:00 - 12:00 uu Zondag 10 april Alde Feanen
meren je tim Nestk13asapt uur ril 15:00 - 17:00 Woensdag Alde Feanen € 9,5,- en niet-leden Kosten: Leden €
otten0 uur Vogel16s apsrip l 15:00 - 17:0 Zaterdag Easterskar
e e Lent Vier d20 - 17:00 uur 0 :0 15 april Woensdag Alde Feanen
6
maart t/m juni Zintuigento cht door het moeras
Woensdag 11 mei 15:00 - 17 :00 uur Alde Feanen
Nachtexcurs ie bij volle maan (8
+) Zaterdag 21 m ei 20:00 - 22:0 0 uur Alde Feanen
Libellenmid
dag
Vrijdag 3 juni 15:00 – 17:00 uur Alde Feanen
Meivakantie Reeën speurtocht
Zondag 1 mei 8:00 - 10:00 uur Alde Feanen
Zintuigentocht voor peuters en kleuters (2+) Maandag 2 mei 10:00 - 12:00 uur Alde Feanen
Ontdek de geheimen van de eendenkooi Maandag 2 mei 14:00 - 16:00 uur Buismanskoai bij Gytsjerk
Zintuigentocht door het moeras Dinsdag 3 mei 14:00 - 16:00 uur Alde Feanen
Ottermiddag
Vrijdag 6 mei 15:00 -17:00 uur Alde Feanen
7
Woordzoeker Los de woordzoeker op. Mail je antwoord, adres en leeftijd naar
[email protected]. De winnaar wint een rugzakroute naar keuze voor het hele gezin of met vriendjes en vriendinnetjes in Nationaal Park De Alde Feanen. Woon je niet in de buurt? Geef dan aan dat je als prijs liever de sleutelhanger wint. Het antwoord van de winterpuzzel was: uitgang nummer 3. Hylke Zandbergen heeft de prijs gewonnen.
Vliegen Waggelen Woerd Worm Stuitklier
2eprijs
1 prijs e
Colofon
Dit is een uitgave van It Fryske Gea
Redactie
Elske van der Kooi
Bureauredactie
Dialoog Tekstproducties Oudehaske
Nieuwe opdracht Je hebt in deze Kids-Gea veel kunnen lezen over de wilde eend. Kun je ook een mooi knutselwerk, foto of tekening van deze mooie vogels maken? Stuur jouw creatie op naar It Fryske Gea. De mooiste en origineelste inzendingen maken kans op It Fryske Gea verrassingspakket. Stuur je inzending voor 10 april naar
[email protected] of It Fryske Gea t.a.v. jeugdwedstrijd, Postbus 3, 9244 ZN Beetsterzwaag.
Opmaak Grafysk, Franeker
Voor contact
Drukwerk SMG-Groep Joure Strip Collectief Mudhoen, Leeuwarden Foto’s Archief It Fryske Gea, Gerke A. Hofstra, Dico de Klein, Hans Pietersma, Henry Spruyt, Teun Veldman
8
It Fryske Gea Postbus 3 9244 ZN Beetsterzwaag Tel.: 0512-381448 www.itfryskegea.nl
Dit magazine wordt gedrukt op FSC papier.
D B Y
Nynke-Fenna Schriemer heeft de eerste prijs gewonnen van onze jeugdwedstrijd. Zij maakte een mooie tekening van een bever met haar baby. Aan alle hartjes op de tekening kun je zien dat de bevers elkaar erg lief vinden. Via de mail kregen we een mooie foto van de tekening van Famke Anne van der Mark. Zij tekende een heel beverdorp met omgeknaagde bomen en een burcht. Zij wint hiermee de tweede prijs. Gefeliciteerd.
IE
Winnaars
B R O O D D D E P O R E E K T E N M U R I W R I A L A O K A K G W E T T G W N S I E O N L U L E E J T E R S I S N D T P
IF
Kuiken Nest Peddel Pijlstaart Verenpak
E E N D E N K R O O S D
T
Brood Camouflage Dons Eend Eendenkroos
D N E S E L E G P V A N E L E R F G E U E N O I P M L A A V K C D S N O
2 01
E 3 C
R
