Kids-Gea!
Alles over de vos
Maak een vossenmasker Kijk op pagina 4
Gratis jeugdbijlage bij het ledenblad van ‘It Fryske Gea’
Doe mee met leuke activiteiten Zie pagina 6 en 7
Winter 2014/2015
Vossen
Een vos heeft een dikke staart
In Nederland leven veel vossen, maar heb je er wel eens eentje gezien? Ook al is dit dier erg schuw, er zijn plekken waar je hem kunt zien. De vos leeft in bossen en duinen. Toch maakt hij voor een lekker hapje graag een uitstapje naar een landbouwgebied of zelfs de stad. Ben je al nieuwsgierig naar het leven van dit mysterieuze dier?
vleeseter en planteneter. Slim als de vos is, bewaart hij soms wat voedsel achter loszittende boomschors of in een kuiltje. Dat kuiltje bedekt hij met aarde. Maanden later weet de vos door geur en
Zo zacht als een kussentje
zijn goede geheugen de verstopte prooi nog terug
winter is deze extra dik tegen de kou. Voor lekker
Vossenfamilie
te vinden!
Vossen hebben een mooie roodbruine vacht. In de zacht slapen gebruikt de vos zijn staart. Zo heeft
Familie is voor vossen erg belangrijk. Meneer vos
hij altijd een kussentje bij zich. Om gevaar goed te
moet daarvoor op zoek naar een leuke mevrouw vos.
horen, kan de vos zijn oren alle kanten opdraaien.
Mannetjesvossen noem je een rekel en vrouwtjes
Vossen zijn iets groter dan een kat, maar ze zijn
een moer. Wanneer de rekel en het moertje hebben
familie van de hond.
gepaard, duurt het nog 53 dagen voordat de jongen worden geboren. Ze zijn dan doof en blind. Iedere
Wat staat er op het menu?
lente krijgt het moertje vier tot zeven jongen.
De vos is een echte lekkerbek. Dit roofdier eet alles
Deze jonge vosjes zijn heel erg klein en wegen maar
wat hij kan vinden. Het liefst kleine knaagdieren,
100 gram. Dat is niet meer dan een appel weegt.
zoals konijnen en hazen, maar ook vogels zijn niet
Welpen
veilig. Wanneer de vos een kippenren heeft ontdekt, zoekt hij een gat om binnen te komen en eet de
Jonge vosjes noem je welpen. Ze zien er anders
kippen op. Daar is de boer natuurlijk niet blij mee!
uit dan volwassen vossen. Ze hebben een donkere,
In de herfst zijn er veel bramen, besjes en appels,
zachte vacht, stompe snuit en kleine oortjes. De
ook deze vruchten staan op zijn menu. Hij is dus een
eerste drie weken zijn ze helemaal afhankelijk van moeder vos. De vader mag zelfs het hol niet in, maar hij haalt wel eten voor de moeder. Zo kan zij
Vos met gans
bij haar welpen blijven.
Zorg voor broertjes en zusjes
Na een halfjaar kunnen de jonge vosjes voor zichzelf zorgen. Ze zoeken dan een eigen plek om te leven. Sommige vosjes zijn zo gehecht aan de
familie dat ze in de buurt van de ouders blijven. Ze helpen zelfs bij het opvoeden van hun kleine broertjes en zusjes.
In de natuur
2
Vossenspoor
Vossenfamilie
Vossen spotten
Nu wil je natuurlijk wel eens een vos zien! Maar, het
Zo sluw als een vos
is niet zo gemakkelijk om hem in het vizier te krijgen.
Vossen staan bekend als slimme en sluwe dieren.
Deze schuwe dieren gaan bijna alleen in het donker
Zo gebruikt de vos graag oude holletjes van andere
op pad. De meeste kans om een vos te zien is van mei
dieren om in te wonen. Dan hoeft hij zelf geen hol
tot juli. En dan ’s morgens heel vroeg als de wijfjes
te graven. Dat is nog eens slim! De holen van
nog bezig zijn om voedsel voor hun jongen te zoeken.
konijnen en dassen zijn bij de vos favoriet.
Sporen
Kippenhok als snackbar
Ook al zie je de vos niet vaak, hij laat wel sporen
Slim als hij is, weet de vos vaak een gat in het hek
achter. Zo zijn veren die nog aan elkaar vast zitten
van een kippenhok te vinden. Zo niet, dan graaft hij
vaak van een vogel die opgegeten is door een
er gewoon onderdoor. Als een kippenren niet goed is
hongerige vos. De pootafdruk van een vos lijkt op die
afgesloten, zijn de kippen een makkelijke prooi. De
van een hond, maar dan smaller. Kijk maar eens goed
vos ziet het hok dan als een gratis snackbar. Sterk
op het voorbeeld hierboven.
kippengaas dat onder de ren doorloopt kan helpen,
Mooiste drollendraaier
want als het de vos te lastig wordt gemaakt, zoekt hij verder naar ander voedsel.
De vos staat ook wel bekend als de mooiste drollen draaier van het dierenrijk. Geen enkel ander dier
Vijanden
maakt zo’n mooi puntje aan zijn drol. Hij gebruikt
In Nederland is de mens de grootste vijand van de
vaak een verhoogd plekje als toilet en doet zijn
vos. Vossen worden slachtoffer van het verkeer
behoefte bijvoorbeeld op een molshoop, graspol, kei
of van de jacht en worden beschoten. Veel boeren
of bij een paaltje. Zoek maar eens naar vossenpoep
houden niet van vossen op hun erf. Er zijn ook
als je wandelt in de natuur.
mensen die jaloers zijn op de mooie vacht van de vos. Die willen zelf graag zo’n vossenbont omdoen.
Wist je dat...
Stinkende taal
…d e oudste wilde vos in Nederland 12 jaar werd? Dit vrouwtje leefde in de duinen. …v ossen bijna kleurenblind zijn? ... m annetjes- en vrouwtjesvossen hun hele leven bij elkaar blijven? …e en vos wel 60 kilometer per uur kan rennen? … vossen goed kunnen zwemmen?
Als een vos andere vossen iets wil vertellen, geeft hij met zijn staart een geur af. Dit doet hij door de staart rond te wapperen. Als hij moe wordt, geeft hij steeds minder geur af. En als hij slaapt helemaal niet meer. Naast deze lichaamstaal hebben vossen ook nog hun eigen taal. Ze kunnen wel 28 verschillende geluiden maken.
In de natuur
3
r e k s a m n e s s o v n e e k Maa Aan de slag!
Op de vorige pagina stond al dat het lastig is om een vos in het echt te zien. Doordat jagers de vos bejagen, is de vos bang voor mensen geworden. Hij blijft het liefst bij ze uit de buurt. Als je er toch eens één wilt zien, is het slim om je als vos te vermommen. Draag dit vossenmasker en kleding met goede schutkleuren als je de natuur in gaat. Misschien kun je de slimme vos voor de gek houden en ziet hij je niet als een mens.
Wat heb je nodig?
Verzamel alle spullen op het lijstje
Teken het masker dat je op deze pagina ziet over op het (oranje) papier of vilt.
Knip de vorm van je masker uit en pas het masker. Zet met een stift voorzichtig puntjes op het masker op de plek van jouw ogen.
Zet het masker af en knip de ogen uit. Kleur het masker in vossenkleuren. Maak een gaatje aan beide kanten van het masker en trek er een touwtje of elastiek doorheen.
• Vilt of dik papier in vossenkleuren • Kleurpotloden of viltstiften • Schaar • Lijm • Perforator • Elastiek of touw
Tip!
Als je het masker van vilt of stof maakt, blijft hij langer mooi!
Doe het zelf
4
5
Doe m ee! Ga m ee!
Activiteiten
n Vetbolleenn29mdeacekmeber 14.00 - 16.00 uur
Maandag 22 De Alde Feanen t 17.00 uur. bruari, 15.00 to Donderdag 5 fe Ketliker Skar et-leden € 6,ter. In het Leden € 2 ,-, ni kelijk in de win
Geef je op!!
mak het niet altijd ge de winter Vogels hebben vinden, maar in te en et p lo vo je zomer is er vogels een hand voorjaar en de om gaan wij de ar da en n ite bu tuin of op het niet. Het is koud die thuis in de ng ha en ol tb aak een ve helpen. Hoe? M mee? balkon. Help jij
Natuurtocht met kampvuur Dinsdag 23 december 14.00 - 16.00 uur Maandag 23 februari 10.00 - 12.00 uur De Alde Feanen Het is winter! We maken samen met de boswachter een winterse zwerftocht door de natuur. Wil jij met je laarzen door de plassen banjeren en ontdekken hoe de dieren overleven in de winter? Na afloop bakken we broodjes boven het kampvuur...
Speuren naar sporen
Woensdag 11 februari 15.00 - 17.00 uur (Makkumerzuidwaard) Woensdag 25 februari 14.00 - 16.00 uur (Ketliker Skar) Vrijdag 27 februari 10.00 - 12.00 uur (De Alde Feanen) In elk natuurgebied lopen weer andere dieren rond. In de winter kun je ontdekken waar ze langslopen wanneer ze mooie sporen achterlaten in de sneeuw. Maar dat is niet het enige wat dieren achterlaten. Ga jij mee op zoek naar sporen van zoveel mogelijk dieren? Kies één van de gebieden om mee te gaan speuren naar sporen uit het dierenrijk.
Activiteiten
6
december t/m maart Braakballen pluize n Woensdag
Op rietsafari!
Dinsdag 24 februari 10.00 – 12.00 uur De Alde Feanen
25 februari 10.00 - 12.00 uur Donderdag 26 febr uari 14.00 - 16:00 uur De Alde Feanen
Uilen kunnen haren en botjes van hun pr ooien niet verteren worden ballen van . Daar gemaakt die ze uitsp ug en. Aan de hand va wel sporen achter! Vaak lopen reeën, vossen en hazen over debraakballen kun je n deze zien wat de vogels hebben gegeten. Me zelfde paden. Tijdens deze excursie gebruiken wij dezelfde paden zoeksmateriaal t on dergaan we aan de sla g om een braakbal als de wilde dieren in de natuur. Dwars door het riet en moeras. uit te pluizen, op zoek naar kaken en schedels van mu izen. Dit ‘skelet’ pla De gids vertelt over de hoe de dieren in het riet leven en waar de een braakballen kken we op diploma. Het diplom a kri jg je mee naar huis. paadjes heen leiden. Lijkt jou dit ook zo spannend? Ga dan mee van It Fryske Gea ge De gids eft eerst een boeie nde presentatie ov op rietsafari! er uilen en helpt bij het pluize n. Wilde dieren laten zich niet vaak zien aan mensen, maar ze laten
Beleef het Wad van dichtbij! Op pad met de step vanaf het Kweldercentrum Dinsdag 24 februari 10.00 – 12.00 uur Noard-Fryslân Bûtendyks, vanuit het Kweldercentrum
Ben jij wel eens bij het Wad geweest? Wad? Ja, het Wad! Tijdens deze excursie ga je met een step over de zeedijk, langs een echte bunker uit de oorlog naar de kwelders. De steptocht gaat door een gebied dat bij storm en hoogwater zelfs gewoon zee is! Kun je je dat voorstellen? Steppen over een zeebodem? Ga mee op steptocht met een echte wadkenner van It Fryske Gea.
Voorjaarsexcursie
zondag 22 maart, 14.00-16.00 uur De Alde Feanen Hoera, de lente komt er aan! De natu ur viert feest, want de vrieskou is voorbij. Dieren komen uit hun winterslaap en de eerste bloeiende bloemen tonen hun prachtige kleuren. Tijdens deze excursie laat de gids zien hoe de natuur na de winter ontwaakt en wat de lente zo bijzonder maakt.
Activiteiten
7
Zo slim als een vos! Ben jij net zo slim als een vos en kun je deze puzzel helemaal invullen? Verticaal 2. De vos jaagt op prooien, hij is een … 3. Dit gebruikt de vos als kussen 4. Jongen van de vos 5. Vrouwtjesvos 8. Mannetjesvos
Puzzel
4 3 7
5
Horizontaal 1. De kleur van zijn vacht
2
6. Grootste vijand 7. Zo… als een vos
1
Maak van de letters in de gele vakjes het juiste antwoord.
8
Winnaars jeugdwedstrijd De opdracht in de vorige Kids-Gea leverde veel mooie tekeningen en knutselwerken op. De inzenders van de twee origineelste inzendingen hebben een verrassingspakket gewonnen. Pijka Hei (9 jaar) uit Assen won de eerste prijs met haar tekening van egels die kibbelen over wie het mooiste kapsel heeft. De tweede prijs gaat naar Welmoed Ouwersloot (9 jaar) uit Weidum. Zij spotte een egel in de tuin en wist er een foto van te maken. Pijka en Welmoed van harte gefeliciteerd met jullie prijs!
Mail je antwoord, adres en leeftijd voor 2 februari naar:
[email protected]. De winnaar krijgt een sleutelhanger. Het antwoord van de herfstpuzzel was ‘Kraaloogjes’. Uit de goede inzendingen werd Maarten van der Scheer uit Almere als winnaar getrokken.
6
1e prijs
2eprijs
Nieuwe opdracht
Elbrich van der Velde
Bureauredactie
Dialoog Tekstproducties Oudehaske
Voor contact
Drukwerk SMG-Groep Heerenveen Strip Collectief Mudhoen, Leeuwarden Foto’s Teun Veldman, Dico de Klein, Archief It Fryske Gea, Fotokina: Jeroen Stel, Henk Wijnja, Fred van Wijk.
It Fryske Gea Postbus 3 9244 ZN Beetsterzwaag Tel.: 0512-381448 www.itfryskegea.nl
Dit magazine wordt gedrukt op FSC papier.
D B Y
Redactie
Opmaak Grafysk, Franeker
IE
Dit is een uitgave van It Fryske Gea
IF
Colofon
De mooiste en origineelste inzendingen maken kans op It Fryske Gea verrassingspakket. Stuur je inzending voor 2 februari naar
[email protected] of It Fryske Gea t.a.v. jeugdwedstrijd, Postbus 3, 9244 ZN Beetsterzwaag.
T
Met behulp van deze Kids-Gea kun je een mooi vossenmasker knutselen. Zoek een plek in de natuur waar jij denkt een vos te kunnen zien en ga daar met jouw zelfgemaakte vossenmasker op de foto. Stuur de foto naar It Fryske Gea.
2 01
8
E 3 C
R
