Kennisnet Jaarverslag 2013

Kennisnet Jaarverslag 2013

Laat ict werken voor het onderwijs

1

Voorwoord Uitdagend, passend en relevant onderwijs voor alle leerlingen. Onderwijs dat past bij het vermogen, de leerkenmerken en de individuele leerbehoefte van elke leerling en dat elk kind voorbereidt op zijn of haar toekomst. Dat is de ambitie van het onderwijs. De ambitie van Kennisnet is om hieraan bij te dragen. Geweldig onderwijs kan niet bereikt worden zonder de inzet van ict. Vrijwel alle leraren, managers en bestuurders gebruiken ict in hun werk en in de klas. Het is een bijna vanzelfsprekend onderdeel in elke school. Ict helpt leraren en bestuurders om het onderwijs te versterken. Leerlingen vinden dat ict motiveert en onderzoek laat zien dat ict een positief effect heeft op hun leerrendement. Managers en bestuurders vertrouwen op ict in het organiseren, sturen en verantwoorden van hun onderwijs. Ook de sectororganisaties, het ministerie van OCW en de markt zijn volop bezig met ict in het onderwijs. Dit is ook zeker nodig. De lat moet omhoog. De samenleving vraagt om onderwijs waarin leerlingen worden uitgedaagd, persoonlijk onderwijs met oog voor 21ste eeuwse vaardigheden. Dit onderwijs moet ook nog doelmatig worden georganiseerd en transparant worden verantwoord. Ict is een vanzelfsprekende en noodzakelijk factor om dit te bereiken. Kennisnet laat ict werken voor het onderwijs. Kennisnet helpt leraren ict te gebruiken om onderwijs nog meer te laten renderen. Kennisnet zet zich in om instellingen te ondersteunen en te inspireren bij het benutten van de mogelijkheden van ict. Ook blijft Kennisnet de verbindende rol spelen in de educatieve infrastructuur en is daarmee verantwoordelijk voor het beheer van de landelijke ict-infrastructuur en het beschikbaar stellen van een centrale kennis- en expertisefunctie. Samen met haar partners helpt Kennisnet instellingen optimaal gebruik te maken van de kracht van ict en springt bij als dat nodig is. Dit jaarverslag maakt inzichtelijk wat Kennisnet in 2013 samen met haar partners heeft bereikt. Hieruit blijkt dat bijna alle doelstellingen zijn behaald. Deze resultaten, tezamen met de ambitie van de sectoren uitgesproken in de bestuursakkoorden en de duidelijke boodschap van het Ministerie van OCW over het belang van de landelijke ict-ondersteuning, geven Kennisnet dan ook veel vertrouwen in de toekomst.

Toine Maes en Marianne Mulder Directie Kennisnet


1

Inhoud 1. 1.1. 2.

INLEIDING .......................................................................................................................................... 5 Leeswijzer ......................................................................................................................................... 7 ACTIVITEITEN .................................................................................................................................... 9

2.1.

Personaliseren ................................................................................................................................. 10

2.2.

Professionaliseren ........................................................................................................................... 27

2.3.

Presteren ......................................................................................................................................... 36

2.4.

Probleemloos ict-gebruik .................................................................................................................. 42

3.

IMPACT EN EFFECTEN .................................................................................................................... 50

3.1.

Impact ............................................................................................................................................. 50

3.2.

Effecten ........................................................................................................................................... 51

4.

WAARDERING EN GEBRUIK ............................................................................................................ 54

5.

ORGANISATIE KENNISNET.............................................................................................................. 57

5.1.

Governance ..................................................................................................................................... 57

5.2.

Kennisnet zichtbaarheid ................................................................................................................... 58

5.3.

Organisatieontwikkelingen ................................................................................................................ 59

5.4.

Personeel ........................................................................................................................................ 59

6.

FINANCIËN ....................................................................................................................................... 60


3

1. Inleiding Met dit jaarverslag legt Kennisnet verantwoording af over de resultaten die zijn behaald in 2013. Dit jaarverslag dient ter verantwoording aan zowel richting de Raad van Toezicht en het Ministerie van OCW als richting het onderwijs, onze partners en andere geïnteresseerden. In deze rapportage worden de activiteiten, effecten, waardering en context van het afgelopen jaar beschreven. Ook wordt aandacht besteed aan de middelen die hiervoor zijn ingezet. In dit jaarverslag wordt gerapporteerd over de resultaten die zijn gehaald binnen de vier onderwijsthema’s waarlangs het meerjarenplan 2013-2017 van Kennisnet is opgebouwd: personaliseren, professionaliseren, presteren en probleemloos ict-gebruik. Onderwijs in beweging Het afgelopen jaar was een dynamisch jaar. Het onderwijs zet door op de ambities om de kwaliteit te verbeteren, te personaliseren en doelmatiger te werken. Daarbij is er aandacht voor de rol van ict in het versterken en vernieuwen van het onderwijs. Vrijwel alle leraren, managers en bestuurders gebruiken ict in hun werk en in de klas. De discussie over ict in het onderwijs is nog nooit zo intensief gevoerd. Het onderwijs neemt steeds meer de leiding in deze discussie en is begonnen met het formuleren van haar behoeftes en het sturen van de ontwikkelingen in de markt. Mede als antwoord hierop heeft de markt de beweging ingezet om het onderwijs hierin te bedienen. Daarnaast is er ook in het maatschappelijke debat en in de media steeds meer aandacht voor ict in het onderwijs. Ict in het onderwijs krijgt daarmee steeds meer aandacht, impact en betekenis in de wereld van leerlingen, ouders, leraren, managers en beleidsmakers. De sectorraden hebben in 2013 stappen gezet om zich te organiseren op het gebied van ict en bepalend te worden voor het onderwijs en de markt. Ze maken hierbij gebruik van de expertise en voorzieningen van Kennisnet. Het Programma van Eisen (sectoraal Leermiddelenkader) is een voorbeeld van de stappen die de raden zetten en waaraan Kennisnet een bijdrage levert. Met dit programma wil het onderwijs op sectorniveau haar positie als vrager versterken en de marktwerking in de keten verbeteren. Daarnaast zijn er, mede in samenwerking met saMBO-ICT en Schoolinfo, een aantal ambitieuze ict-projecten gerealiseerd, zoals Leerling2020 en MBO Transparant. Tegelijkertijd moet de overheid bezuinigen op het onderwijs en daarmee ook op de onderwijssubsidies. Ook Kennisnet is getroffen door de bezuinigingen op de onderwijssubsidies. Vanaf 2015 wordt de subsidie van Kennisnet met €7,5 miljoen teruggebracht naar €12 miljoen. Voor 2014 is de subsidie €17,5 miljoen, een terugval van €2 miljoen ten opzichte van 2013. Alhoewel het ministerie van OCW in de brief het belang van een landelijk ict ondersteuning onderstreept, is het pijnlijk dat dat de subsidie voor Kennisnet fors wordt verlaagd. Juist omdat ict een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de effectiviteit en doelmatigheid van het onderwijs. Ict kan de onderwijsmiddelen beter laten renderen. De bezuiniging betekent dat Kennisnet moeilijke keuzes zal moeten maken, met een forse impact op de activiteiten en de organisatie. Tegelijkertijd moeten wel de ambities van het meerjarenplan 2013 – 1017 worden waargemaakt. Deze ambities zijn verder geconcretiseerd en vertaald naar activiteiten in het Jaarplan 2014. Ter voorbereiding op de transformatie is in de tweede helft van 2013 intensief gesproken met het Ministerie van OCW en de sectorraden. Op basis van deze gesprekken zullen gezamenlijk de ambities en prioriteiten voor de toekomst worden bepaald. Dit krijgt uiteindelijk zijn weerslag in een nieuw meerjarenplan dat vanaf 2015 wordt uitgevoerd door een getransformeerd Kennisnet. Behaalde resultaten Zoals uit dit jaarverslag blijkt heeft Kennisnet veel bereikt in 2013. Bijna alle doelstellingen zijn behaald. Wat vooral opvalt is dat dit voor alle ambities geldt en dat Kennisnet over de gehele breedte van haar activiteiten succesvol is geweest. Bij 75 van de in totaal 86 activiteiten heeft Kennisnet de doelstelling behaald. Waar de doelstellingen niet zijn behaald, is er over het algemeen sprake van een vertraging waardoor de activiteiten begin 2014 zullen worden afgerond. Daarnaast geldt voor een aantal activiteiten dat deze minder aansloten op de behoeften van het onderwijs dan vooraf was voorzien. Hierdoor zijn deze niet of slechts gedeeltelijk uitgevoerd. Tenslotte bleef het gebruik van een aantal diensten achter op de doelstelling. Op het gebied van personaliseren was er in 2013 veel aandacht voor digitaal leermateriaal. Het Programma van Eisen Leermiddelen is bijna afgerond en daarnaast levert Kennisnet expertise en mankracht in het Doorbraakproject Onderwijs en ict (initiatief van PO-Raad, VO-raad, OCW en EZ). Het tot stand brengen van WikiwijsLeermiddelenplein.nl samen met SLO betekent dat er nu één plek is om open en gesloten leermateriaal te vinden en waar alle methodes kunnen worden vergeleken. Er worden ook goede resultaten bereikt rond


5

basisvoorzieningen als Edurep, educatieve standaarden en het OnderwijsBegrippenKader. Een kleine tegenvaller is dat het aantal bekeken streams op Teleblik onder de doelstelling geëindigd is. Maar er is meer nodig dan digitaal leermateriaal. Het gaat er ook om dat het onderwijs gebruik kan maken van de data over de voortgang van leerlingen: opbrengstgericht werken. Kennisnet zocht hier de samenwerking met verschillende organisaties en initiatieven zoals School aan Zet en de Pleion-scholen. Kennisnet heeft daarnaast impact gehad op het gebied van mediawijsheid. Het gaat goed met de nieuwe Kidsportal en met diploma veilig internet. Ook er is veel bereikt in de samenwerking met Mijn Kind Online en in het gezamenlijke platform Mediawijzet.net. Een goede leraar is de sleutel tot goed onderwijs. Kennisnet heeft in 2013 veel aandacht besteed aan het professionaliseren van leraren, managers en bestuurders en het vergroten van hun kennis van wat werkt met ict en waarom. Bijna 30 wetenschappelijke onderzoeken vormen de basis voor diverse publicaties, themasites, een wetenschappelijk tijdschrift en vele bijeenkomsten en netwerken. Ruim 4000 professionals zijn bereikt door middel van bijeenkomsten en online webinars en in staat gesteld om hun vaardigheden te vergroten. Daarnaast zijn ruim 240 besturen geholpen bij het professionaliseren van hun instelling. Er is daarbij actief samengewerkt met andere partijen om de slagkracht te vergroten, bijvoorbeeld met School aan Zet en in het KNOW-initiatief. De experimenten bij de pabo Iselinge in het project Leren van de Toekomst zijn succesvol afgerond en het stokje is doorgegeven aan de De Fontys lerarenopleiding Sittard. Door een gebrek aan prioriteit bij de Pabo instellingen is het opstarten van één community of practise voor Pabo’s niet goed van de grond gekomen. Het meten en delen van prestaties stond in 2013 in de belangstelling bij de instellingen en in de samenleving. Vensters voor Verantwoording en Scholen op de kaart waren zichtbaar in het nieuws en beantwoorden, net als MBO Transparant, duidelijk een vraag vanuit de samenleving. Naast het ondersteunen van deze initiatieven heeft Kennisnet verder gekeken naar het veilig beheren en delen van gegevens en hier advies over gegeven aan het onderwijsveld. Ook zijn instellingen geholpen in het gebruiken van stuurinformatie. De sectoren zijn zeer tevreden met de DoorstroomMonitor die doorstroomgegevens levert op sectorniveau en aan de onderwijsinstellingen zelf. Er is ook advies gegevens over onderwijstijd en ict en de inzet van ict in krimpsituaties. Personaliseren, professionaliseren en presteren kan alleen als de randvoorwaarden kloppen. Bestuurders, managers en leraren moeten kunnen vertrouwen op probleemloos ict-gebruik. De meest opvallende successen op dit gebied zijn de acceptatie van de referentiearchitectuur door het Ministerie van OCW, de DUO en de sectorraden, het uitbreiden van het bureau EduStandaard met een architectuurraad en het grote aantal federatieve authenticaties. Ook zijn instellingen ondersteund bij het inrichten van hun ict-functie. Met een publicatie op het gebied van ict en recht, benchmarkonderzoeken in het po en mbo en het ondersteunen van de PO-Raad zijn instellingen geholpen in het inrichten van hun eigen ict-voorziening. Waardering en gebruik Kennisnet is duidelijker zichtbaar in het onderwijs en wordt goed gewaardeerd. De naamsbekendheid van Kennisnet is dit jaar zowel bij leraren als managers gestegen ten opzichte van vorig jaar. In totaal is 96% van de leraren en 98% van de managers bekend met Kennisnet. 70% van de leraren en 83% van de managers kent Kennisnet meer dan alleen van naam. Leraren zijn wel nog steeds bekender met de eindgebruikersdiensten dan met Kennisnet als organisatie. Bij managers speelt dit minder omdat zij vaker direct contact hebben met of informatie krijgen vanuit Kennisnet. De stijging van de bekendheids- en relevantiecijfers leidt tot een hogere kwaliteitsindex over 2013, waarbij vooral de stijging in het po opvalt. Over het algemeen is de stijging toe te schrijven aan de hogere bekendheid en relevantie van de portal Kennisnet.nl. Verder is in alle sectoren meer waardering voor de communities. Ook is het door de leraren gegeven totaalcijfer voor de relevantie van Kennisnet gestegen.

6

Kennisnet jaarverslag 2013

1.1.

Leeswijzer

In dit jaarverslag laat Kennisnet zien in hoeverre zij geslaagd is in haar missie om ict te laten werken voor het onderwijs. In hoofdstuk 2 worden de resultaten op de afzonderlijke activiteiten van Kennisnet besproken. In hoofdstuk 3 komen de maatschappelijke impact en effecten van de bijdrage van ict en Kennisnet aan bod. In hoofdstuk 4 wordt gekeken naar de waardering en het gebruik van Kennisnet en Kennisnet-diensten. In hoofdstuk 5 wordt teruggekeken op de Kennisnet-organisatie in 2013 en tot slot worden in hoofdstuk 6 de middelen beschreven die hiervoor zijn ingezet. De rapportage is opgebouwd volgens de structuur van het meerjarenplan 2013-2017. De activiteiten en doelstellingen in hoofdstuk 3 worden besproken binnen de thema’s van dit meerjarenplan; personaliseren, professionaliseren, presteren en probleemloos ict-gebruik. Bij het bespreken van de resultaten wordt eerst per ambitie de omschrijving van de activiteit uit het meerjarenplan 2013-2017 weergegeven. Daarna wordt cursief een overzicht van de behaalde resultaten gegeven. Per activiteit wordt de status met de volgende symbolen aangegeven: 

Het uitvoeren van de activiteiten ten behoeve van de jaardoelstelling is (ruim) behaald of wijkt maximaal 5% negatief af.



Het resultaat op deze activiteit wijkt meer dan 5% negatief af op de doelstelling.

De activiteiten zijn genummerd overeenkomstig het Jaarplan 2013. De nummers dragen een kenmerk dat staat voor de rollen die Kennisnet hanteert: e voor expertise, v voor voorzieningen en i voor innovatie. Voorbeeld: e1

DOELSTELLING JAARPLAN: Digitale toetsen kunnen worden ingezet om meer informatie over de ontwikkeling van leerlingen te krijgen. In verschillende publicaties en dossiers wordt actuele kennis over diagnostische digitale toetsing van kennis en vaardigheden geboden aan leerkrachten en managers. 

RESULTATEN: Deze doelstelling is gehaald. De thema-site wordt regelmatig aangevuld met nieuwe informatie.

In het verslag worden grafieken ter illustratie gebruikt. In deze grafieken zijn de doelstelling, prognose, realisatie van 2013 en realisatie van 2012 weergegeven. De doelstelling is als paarse ruit weergegeven in de grafiek. De prognoses zijn per maand of per kwartaal aangegeven. Deze is in de groene stippellijn af te lezen. De realisatie van 2012 is weergegeven in een lichtblauwe lijn. De realisatie in 2013 is met een donkerblauwe lijn aangegeven. Als er in de halfjaarrapportage een nieuwe prognose is afgegeven dan is deze met een oranje lijn weergegeven.


7

2. Activiteiten In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de activiteiten die zijn opgenomen in het jaarplan 2013. Deze activiteiten worden beoordeeld op basis van de geformuleerde doelstellingen. De algemene voortgang wordt gerapporteerd op ambitieniveau. Daarnaast wordt per activiteit gerapporteerd op status en worden waar mogelijk concrete resultaten beschreven. In het onderstaande overzicht zijn de vier thema’s en de ambities per thema opgenomen. Voor elke ambitie is een overzicht weergegeven van de statussen van de activiteiten binnen deze ambitie. In de volgende paragrafen wordt per activiteit cursief een toelichting gegeven op de behaalde resultaten.

Thema's (2013 - 2017)

Ambities per thema

Probleemloos ict-gebruik

Personaliseren

Professionaliseren

Presteren

Leraren gebruiken leeropbrengsten om te differentiëren

Instellingen weten wat wel en niet werkt

Schoolleiders en bestuurders beschikken over de juiste stuurinformatie

Instellingen formuleren hun ict behoeften

10  3 

12  1 

40

20

Leraren beschikken over digitale leermiddelen die een gepersonaliseerde aanpak mogelijk maakt

Leraren en schoolleiders zijn ictbekwaam

Instellingen verhogen met behulp van ict de doelmatigheid en kwaliteit

Instellingen hebben hun ict-functie doelmatig ingericht

10  3 

62

70

50

Leerlingen zijn in staat media veilig en zinvol in te zetten

Leraren en schoolleiders gebruiken ict bij de eigen professionalisering

Instellingen verantwoorden zich transparant

Instellingen maken gebruik van een landelijke infrastructuur die hen ontzorgt

71

20

31

70


9

2.1.

Personaliseren

Leraren willen het beste uit hun leerlingen halen. Instellingen zoeken voor leerlingen een geschikte persoonlijke leeromgeving die veilig, gezond en uitdagend is. Ze combineren hierbij de meer formele onderwijssetting met informeel leren. Instellingen willen elke leerling motiveren en stimuleren het beste uit zichzelf te halen. Naast kennis en begrip gaat het om de mentaliteit en eigenschappen om te slagen in de 21ste eeuwse samenleving. Ict levert een belangrijke bijdrage aan het personaliseren van het onderwijs. Ict geeft leraren de instrumenten om leerlingen te monitoren, te coachen en om verschillende leerstijlen aan te spreken. Daarnaast helpt ict bij het organiseerbaar houden van dit maatwerk. Bijvoorbeeld door de administratieve lasten te verlagen en informatie in samenhang te presenteren zodat betere beslissingen genomen kunnen worden.

Ambitie

Leraren gebruiken leeropbrengsten om te differentiëren Leraren beschikken over informatie waarmee de voortgang van het leerproces in kaart kan worden gebracht. Zij kunnen deze informatie interpreteren en zijn in staat om, met behulp van ict, het onderwijs aan te passen op de behoefte van de leerling. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden om gedifferentieerd en opbrengstgericht te werken.

Bijzonderheden

e1

Op deze ambitie is er veel bereikt in 2013. Voor opbrengstgericht werken is een datateam opgezet om scholen te helpen bij onderwijsverbetering. Ook is gekeken naar de informatiebehoefte van leraren, management en bestuurders die de “next step” willen nemen op het gebied van opbrengstgericht werken. Voor passend onderwijs zijn het onderzoek 'Passend onderwijs en ict in professionaliseringstrajecten van leraren' en het rapport ’Ict in de informatiehuishouding rond passend onderwijs’ gepubliceerd. In 2013 heeft EduStandaard een aantal belangrijke afspraken in beheer genomen. Zo is onder andere de standaard Afspraken Uitwisseling Leerresultaten 1.0 begin Q2 in beheer genomen. Voor innovatie is vooral gekeken naar Learning analytics en het gebruik van data om het onderwijs te versterken. Zo is er onder andere een infographic gepubliceerd over Learning analytics en is er een onderzoeksverslag gepubliceerd met pilotstudies naar het gebruik van Learning Analytics aspecten binnen Khan Academy, PulseOn en Oefenweb. Digitale toetsen kunnen worden ingezet om meer informatie over de ontwikkeling van leerlingen te krijgen. In verschillende publicaties en dossiers wordt actuele kennis over diagnostische digitale toetsing van kennis en vaardigheden geboden aan leerkrachten en managers. 

Met verschillende projecten, publicaties en een nieuwe themasite is kennis over digitale toetsing aangeboden aan leraren en managers. Zo is er voor het po en het vo een marktscan uitgevoerd en zijn er diverse pilots geweest. De resultaten hiervan zijn in oktober gepubliceerd in de brochures: ‘Digitaal toetsen voor het basisonderwijs’ en ‘Digitaal toetsen voor het voortgezet onderwijs’. Hier zijn veel positieve reacties op ontvangen. Voor het mbo is een knelpuntenanalyse gemaakt voor diagnostisch digitaal toetsen. Hieruit zijn aanbevelingen geformuleerd voor 2014. Ook is er een informatieanalyse over examinering in het mbo uitgevoerd. Het resultaat van deze informatieanalyse is in november ingebracht op een brede bijeenkomst samen met de MBO-Raad en saMBOICT.

e2

10

Bestuurders in het po en vo zoeken naar een manier hoe zij kunnen starten met het realiseren van gepersonaliseerd onderwijs zonder daarbij het onderwijs radicaal te veranderen. Kennisnet werkt hiervoor een aantal scenario’s en bijbehorende implementatiemodellen uit, die bestuurders kunnen inzetten om die start te maken.




e3

Het mbo ziet een meer persoonlijke digitale leeromgeving voor studenten als een belangrijke stap voor meer maatwerk en flexibiliteit. Samen met drie onderwijsinstellingen wordt onderzocht hoe deze persoonlijke leeromgeving ingericht kan worden. De resultaten worden vervolgens gepubliceerd en zo toegankelijk gemaakt voor andere instellingen. 

e4

Het blijkt nog te vroeg te zijn voor het maken van ketenafspraken rond landelijk toetsen. De instellingen en de sectorraden zijn nu vooral in overleg met OCW aan het bekijken of en op welke manier deze (centrale) digitale toetsen vormgegeven moeten worden. Er zijn daarom in 2013 geen concrete activiteiten ondernomen op dit gebied. In 2014 zal Kennisnet samen met het College voor Toetsen en Examens een onderzoek doen naar de invoering van de digitale adaptieve eindtoets in het po.

Om snel meer opbrengstgericht te kunnen werken is het van belang dat verschillende systemen op een instelling beter met elkaar worden geïntegreerd. In twee schoolportretten wordt geconcretiseerd hoe opbrengstgericht werken in het po en vo met bestaande ict middelen kan worden gerealiseerd. Deze portretten worden opgesteld in samenwerking met de LPC’s en Cito. Door het uitwerken van deze schoolportretten wordt ook een programma van eisen opgesteld, zodat instellingen het gesprek met marktpartijen als uitgeverijen en softwareleveranciers goed kunnen voeren. 

e6

De stand van zaken en toekomstvisie van de persoonlijke digitale leer- en werkomgeving zijn beschreven in een artikel dat online gepubliceerd is op de website. De conclusie is dat de digitale leer- en werkomgeving zich in een beginstadium bevindt en dat er grote verschillen bestaan over de invulling en toepassing hiervan.

De uitkomsten van de nieuwe landelijke toetsen, zoals de eindtoets po en tussentoets vo, bieden een eerste basis om meer opbrengstgericht te kunnen werken. Kennisnet ondersteunt bij het maken van ketenafspraken tussen de sectorraden, de landelijke organisaties Cito, DUO en CvE en softwareleveranciers. Zo wordt de impact op instellingen geminimaliseerd en kunnen slimme koppelingen worden gerealiseerd. 

e5

Voor het realiseren van gepersonaliseerd onderwijs zonder het huidige onderwijs daarbij radicaal te veranderen, is inhoudelijk aangesloten bij de werkgroep van het netwerk ‘Onderwijsinnovatie en ict’ van de PO-Raad. Daarnaast is dit thema onder de aandacht gebracht op De Onderwijsdagen en tijdens een Summerschool+. Er is ook een artikel in de InDruk van juli 2013 verschenen.

De aanname was dat systemen binnen een gemiddelde po of vo school beter met elkaar geïntegreerd moesten worden om snel meer opbrengstgericht te kunnen werken. Dat bleek niet perse noodzakelijk te zijn. Er is genoeg data relatief makkelijk uit de systemen te krijgen en te combineren. Na gesprekken met de LPCs bleek een andere aanpak zinvoller te zijn en is gekozen om niet eigenstandig schoolportretten te gaan opstellen. In plaats daarvan is een samenwerking opgezet met de Universiteit van Twente en hun aanpak met datateams. Dit zijn kleine onderzoeksteams van leraren en schoolleiding die met behulp van onder meer beschikbare data analyseren wat verbeterd kan worden. Deze aanpak is in verschillende scholen toegepast en blijkt te werken. In sommige gevallen worden hardnekkige opvattingen van teams aan de hand van data gefalsificeerd. Ook blijkt dat er niet direct aanvullende eisen nodig zijn naar leveranciers. De uiteindelijke resultaten zullen in maart 2014 gepubliceerd worden.

Sommige instellingen willen op zeer geavanceerde wijze opbrengstgericht gaan werken. Kennisnet analyseert welke informatiebehoeften leraren, managers en bestuurders in deze (toekomstige) situatie hebben. Kennisnet voert gerichte experimenten uit met instellingen en leveranciers om van data uit informele en formele bronnen de gewenste informatie te maken. Resultaat is een aantal pilot-toepassingen en leerervaringen die breed gepubliceerd worden. Op basis van de informatiebehoefte van leraren, managers en bestuurders bij het geavanceerd


11

opbrengstgericht werken, wordt geëxperimenteerd op welke wijze deze informatie verkregen kan worden. 

e7

Een aantal innovatieve vo scholen, verenigd in het Platform Eigentijds Onderwijs-netwerk (Pleion), wilden onderzoeken of het mogelijk is om niet alleen opbrengstgericht te gaan werken bij taal en rekenen, maar juist ook bij het ontwikkelen van 21ste eeuwse vaardigheden. Deze scholen geven aan deze vaardigheden veel aandacht en vroegen zich af of deze nieuwe competenties ook digitaal te meten zijn. Met deze scholen en TNO heeft Kennisnet een experiment opgezet om de gewenste informatie voor leerlingen, leraren en schoolleiders te verkrijgen, zodat zij de ontwikkeling van deze competenties in beeld konden krijgen. Dat gebeurt onder meer via een digitaal instrument waarmee de leerling zelf zijn geleerde competenties inzichtelijk krijgt. De resultaten van dit experiment worden begin 2014 breed gepubliceerd en de leerervaringen worden gedeeld in het onderwijsveld.

Ict kan zorgen voor een betere matching tussen de ondersteuningsbehoefte van individuele leerlingen en het aanbod van beschikbare zorgen leerarrangementen. Om dit mogelijk te maken en ervoor te zorgen dat de invoering van passend onderwijs niet leidt tot lastenverzwaring, geeft Kennisnet aan welke ict-systemen hierbij noodzakelijk zijn en aan welke functionele eisen die systemen moeten voldoen. Dit gebeurt voor reguliere instellingen, scholen voor speciaal onderwijs en voor een samenwerkingsverband. 

Op het gebied van passend onderwijs is veel gebeurd in 2013. Kennisnet heeft in het eerste halfjaar het onderzoek 'Passend onderwijs en ict in professionaliseringstrajecten van leraren' opgeleverd. Ook is het rapport ’Ict in de informatiehuishouding rond passend onderwijs’ gepubliceerd. Op basis van deze stukken is in de laatste maanden van het jaar samen met de PO-Raad en de VO-raad gekeken waar Kennisnet nog meer kan bijdragen aan het ontwikkelen van expertise op dit gebied. Uit gesprekken met samenwerkingsverbanden Passend onderwijs en schoolbesturen is gebleken dat er behoefte is aan instrumenten om zich te kunnen verantwoorden (inhoudelijk en financieel) en hun afspraken en resultaten te kunnen monitoren. Op landelijk niveau hebben de PO-Raad, VO-raad, ministerie van OCW en DUO de handen ineen geslagen om met Kennisnet en Schoolinfo te werken aan de ontwikkeling van een dashboard ten behoeve van sturen en verantwoorden. Kennisnet heeft op basis van eerdergenoemde gesprekken een voorstel geformuleerd om te komen tot een goede invoering en uitvoering van passend onderwijs met behulp van de inzet van ict. Het gaat naast het te ontwikkelen dashboard ook om aanvullende ondersteuning. Begin 2014 worden de voorstellen met de besturen besproken.

e8

Instellingen in het po en vo stellen een ondersteuningsprofiel op in het kader van Passend Onderwijs. Kennisnet maakt voor leraren bij veel voorkomende keuzes in ondersteuningsprofielen inzichtelijk hoe zij daarbij ict kunnen inzetten. Bijvoorbeeld bij dyslexie en dyscalculie. 

v1

12

Kennisnet heeft leraren ondersteund bij de inzet van ict binnen passen onderwijs door het opzetten en onderhouden van het webdossier ‘Passend Onderwijs’. Het webdossier is begin 2013 live gegaan en er wordt elke week een artikel geplaatst. Inmiddels zijn er ruim 40 artikelen geplaatst over beschikbare content en toepassingen.

Om de juiste informatie te verzamelen en te kunnen doorgeven zijn er standaarden nodig. Binnen programma’s en projecten zoals ECK2, SION en OSO worden onderlinge afspraken en standaarden ontwikkeld voor de uitwisseling van leerling resultaten, leerling gegevens en leerdossiers. EduStandaard beheert deze afspraken en standaarden en ondersteunt het veld bij de implementatie hiervan.




In 2013 heeft EduStandaard het onderwijs verder geholpen door het beheren van standaarden en afspraken. Er zijn een aantal belangrijke afspraken in beheer genomen. Zo is onder andere de standaard Afspraken Uitwisseling Leerresultaten 1.0 begin Q2 in beheer genomen. Dit geldt ook voor de set van de zogenaamde ORIS-standaarden voor het onderzoeksdomein. Ook is sinds november de OSO 1.0 afspraak in beheer. In de laatste maanden van 2013 zijn een aantal voorbereidingen getroffen voor 2014. Begin 2014 zullen diverse nieuwe afspraken toegevoegd worden, onder andere vanuit SION en uit het hoger onderwijs. Naast het beheer over de standaarden heeft EduStandaard de diverse raden en werkgroepen ondersteund. Ook is er aandacht geweest voor het toegankelijk maken van de beschikbare kennis, onder andere via de websites edustandaard.nl en eck.nl.

i1

Het gebruik van digitaal leermateriaal en de interactie van leerlingen levert veel informatie op. Het analyseren van deze informatie leidt tot een beter inzicht in de leerling. Door middel van een kwalitatief onderzoek naar het gebruik en de waarde van learning analytics wordt duidelijk hoe leraren hier tegenaan kijken. Ook doet Kennisnet een marktscan van bestaande learning analytics systemen. 

i2

Learning analytics stond het afgelopen jaar volop in de schijnwerpers. Kennisnet heeft hier een bijdrage aan geleverd door te onderzoeken hoe het onderwijs hier het meeste voordeel uit kan halen. Zo is er onder andere een infographic gepubliceerd over learning analytics en is er een onderzoeksverslag gepubliceerd met pilotstudies naar het gebruik van learning analytics aspecten binnen Khan Academy, PulseOn en Oefenweb. Ook zijn er over dit onderwerp diverse blogposts en een whitepaper geschreven en zijn er diverse presentaties gegeven. Daarnaast is er bijgedragen aan verschillende webinars. Als laatste is er een Toolkit Learning Analytics Expertise ontwikkeld.

Gepersonaliseerd leren in de praktijk vindt plaats door interactie tussen leerling en leraar. Kennisnet begeleidt drie experimenten waarbij leerlingen en leraren verschillende aspecten van gepersonaliseerd leren vormgeven en uitproberen. 

Op het gebied van gepersonaliseerd leren zijn scholen op twee manieren ondersteund. Allereerst is in samenwerking met een aantal vernieuwende scholen de rol van ict bij competenties zoals samenwerkend leren en reflectie onderzocht. Kennisnet adviseert docenten bij de inzet van een persoonlijke leeromgeving gebaseerd op een vernieuwend onderwijsconcept. Dit traject loopt tot door tot halverwege 2014. Ten tweede zijn binnen project Leerling2020, in samenwerking met Schoolinfo, twee innovatieve initiatieven uit het vo (Zo.Leer.Ik en Loot-scholen) verder geholpen bij het uitwerken van het onderwijsconcept en de eisen die dit aan een ict omgeving stelt.

i3

Het realiseren van een succesvolle wisselwerking tussen formele en informele componenten binnen een leeromgeving maakt dat de leraren effectiever gebruik kunnen maken van dat wat een leerling buiten de school leert. Kennisnet voert een experiment uit met combinaties van leerlingadministratiesystemen en informele systemen zoals Facebook. 

Om een succesvolle wisselwerking tussen formele en informele componenten binnen een leeromgeving te realiseren heeft Kennisnet een verkenning gedaan naar de (meer)waarde van platforms zoals InBloom. Deze platforms bieden services waarmee informatie uit verschillende applicaties opgeslagen en gedeeld kan worden. Zo kunnen ook de gegevens uit informele systemen zichtbaar worden in formele administratiesystemen. In de tweede helft van het jaar is er een verdere studie gedaan naar deze systemen en zijn er contouren geschetst van de architectuur van een dergelijk systeem en de functionaliteiten die deze bevatten. Een experiment met LAS en informele


13

systemen heeft nog niet plaats gevonden, de technologie/platforms zijn daarvoor nog niet rijp. i4

Sommige instellingen willen op zeer geavanceerde wijze opbrengstgericht gaan werken. Kennisnet analyseert welke informatiebehoeften leraren, managers en bestuurders in deze (toekomstige) situatie hebben. Kennisnet voert gerichte experimenten uit met instellingen en leveranciers om van data uit informele en formele bronnen de gewenste informatie te maken. Resultaat is een aantal pilot-toepassingen en leerervaringen die breed gepubliceerd worden. Op basis van de informatiebehoefte van leraren, managers en bestuurders bij het geavanceerd opbrengstgericht werken is geëxperimenteerd op welke wijze deze informatie verkregen kan worden. 

14

Om instellingen te helpen die nog verder willen gaan met opbrengstgericht werken heeft Kennisnet, in samenwerking met zeven vo-scholen uit het Pleion-netwerk, een onderzoek uitgevoerd naar de wijze waarop scholen hun handelen op gebied van competenties, zoals samenwerkend leren en zelfsturend leren, meetbaar kunnen maken. Ze kunnen hier zelf van leren en in een later stadium gebruiken in hun verantwoording naar de overheid. Er is bij 2200 leerlingen een online enquête met een zelfevaluatie van de betreffende competenties afgenomen. In de laatste maanden van 2013 zijn de resultaten hiervan opgeleverd. Op basis van deze resultaten worden begin 2014 best practices verzameld. Deze worden, samen met de resultaten van de enquête, via een rapport en blogs gedeeld met het onderwijsveld.


Ambitie

Leraren beschikken over digitale leermiddelen die het gepersonaliseerd leren mogelijk maken Om gedifferentieerd onderwijs aan te kunnen bieden is er meer nodig dan alleen de juiste informatie over de leerlingen. Leraren moeten kunnen kiezen uit een rijk aanbod aan leermateriaal om het leren op maat mogelijk te maken. Juist digitaal leermateriaal heeft hier meerwaarde en kan het meer traditionele leermateriaal verrijken of soms vervangen.

Bijzonderheden

e9

Kennisnet is zeer voortvarend bezig geweest op het gebied van digitaal leermateriaal. Vooral op het gebied van het Programma van eisen zijn goede vorderingen gemaakt. De toetsing van het concept Programma van eisen bij het onderwijs en de marktconsultatie zijn uitgevoerd. De verwachting is dat deze in maart 2014 definitief gemaakt kan worden. Ook aan de achterkant van de keten zijn zeer goede resultaten bereikt met Edurep en het OnderwijsBegrippenKader (OBK). Edurep is flink verbeterd in 2013. Niet alleen is de kwaliteit van de metadata verbeterd maar is er ook extra functionaliteit toegevoegd. Het OBK blijft gestaag verder groeien en sterker worden. Er worden steeds meer sets toegevoegd en daarmee wordt het een meer gewaardeerd product. Het programma iECK loopt volgens planning. Zo wordt voor de start van het schooljaar 2014-2015 een verdriedubbeling verwacht van het aantal MBO scholen dat de ECK systematiek zal gaan toepassen. Daarnaast is de integratie van Wikiwijs en het Leermiddelenplein afgerond en blijft Wikiwijs boven verwachting presteren. Alleen Teleblik loopt iets achter op de doelstelling. Het is belangrijk dat het aanbod van digitale leermiddelen goed aansluit op de vraag van het onderwijs. Op verzoek van de po-, vo- en mbo-sector voert Kennisnet de regie op de vraag naar de keten en het aanbod van digitaal leermateriaal in het onderwijs. De vraag van onderwijsinstellingen wordt sectorbreed geformuleerd. Samen met de ketenpartijen (uitgeverijen, distributeurs en software leveranciers) worden op belangrijke knelpunten via sectorbepalende interventies doorbraken gerealiseerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen uit het LiMBO-programma (Leermiddelen in het MBO). 

Om de regie van de sectoren op de keten en het aanbod van digitaal leermateriaal te versterken zijn begin 2013 voor zowel de PO- als de VO-raad een Visiedocument Leermiddelen gerealiseerd. Deze zijn vastgesteld door de besturen van beide raden, en in het vo ook door de algemene ledenvergadering. Vervolgens hebben de raden besloten de twee Visiedocumenten uit te werken tot één Programma van Eisen (PvE) voor de sectoren po en vo gezamenlijk. Halverwege 2013 is dit PvE in concept opgesteld en besproken met bestuurders uit de beide raden. Ook is de visie getoetst bij schoolleiders en docenten. Vervolgens is een marktconsultatie uitgevoerd, waarbij het concept PvE is getoetst bij marktpartijen in de leermiddelenketen (uitgevers, distributeurs/handelspartijen en softwareleveranciers). Het aangepaste PvE zal maar verwachting in maart 2014 worden aangeboden aan PO- en VO-Raad. Ook is in de laatsten maanden van 2013 voor het MBO op bestuurlijk niveau afgesproken om in 2014 een sectoraal Visiedocument te formuleren voor Leermiddelen, op basis van gesprekken met bestuurders. Op basis hiervan zullen vervolgstappen worden geformuleerd voor een gezamenlijke regie op de leermiddelenketen in het MBO.

v2

Om leermateriaal vindbaar en uitwisselbaar te maken zijn standaarden noodzakelijk. EduStandaard levert aan publieke en private leveranciers van leermiddelen ondersteuning voor het implementeren van de overeengekomen standaarden met betrekking tot het beschrijven, doorgeven en ophalen van kenmerken (metadata) over leermiddelen.


15



v3

De ondersteuning van EduStandaard bij het implementeren van de overeengekomen standaarden rondom leermiddelen is in 2013 vooral gericht geweest rondom het OnderwijsBegrippenKader. Als spinoff van de Proeftuin, en ook als onderdeel van het dienstverlening voor het OnderwijsBegrippenKader, heeft Kennisnet interfaces ontwikkeld waarmee ketenpartijen in hun eigen applicaties gebruik kunnen maken van het OnderwijsBegrippenKader. Deze dienstverlening is nog in de beta-fase en dient samen met de ketenpartners de komende periode verder te worden ontwikkeld tot productierijpe basisdiensten.

Edurep is de spin in het web bij het zoeken en vinden van (digitaal) leermateriaal. Als centrale voorziening verzamelt Edurep metadata over leermateriaal uit een groot aantal onderwijscollecties. Deze metadata zijn doorzoekbaar zodat portals, elo’s en websites er een eigen zoekinterface op kunnen bouwen. Edurep is daarmee de onzichtbare kracht die voor leraren het zoeken en vinden van leermateriaal mogelijk maakt. Edurep verhoogt in 2013 de kwaliteit van de metadata. Het aantal aanbieders zal toenemen met vier en de afnemers zullen toenemen met zes partijen. 

De mogelijkheden van Edurep om (digitaal) leermateriaal te ontsluiten zijn flink verbeterd in 2013. Niet alleen is de kwaliteit van de metadata verbeterd maar er is ook extra functionaliteit toegevoegd. Zo is onder andere in het derde kwartaal de widget voor Edurep beschikbaar gekomen, die gebruik maakt van het OnderwijsBegrippenKader. Deze maakt het voor afnemers makkelijker om een Edurep-zoekbox te plaatsen. Het verhogen van de kwaliteit van de metadata gebeurt door de metadata van aanbieders systematischer te controleren en te corrigeren. Ook zijn de tests en logging op dit vlak uitgebreid. Daarbovenop wordt er onderzoek gedaan naar automatische metadataextractie, om in de toekomst (automatische) aanvullingen te kunnen doen. In 2013 zijn negen afnemers aangesloten. De doelstelling voor dit jaar is daarmee ruim behaald. In totaal zijn er nu 33 afnemers. Er zijn in 2013 vijf aanbieders aangesloten. Dit is iets boven doelstelling. In totaal zijn er nu 61 collecties aangesloten op Edurep. Het aantal query’s is met 26% toegenomen in 2013. Edurep heeft ook gezocht naar nieuwe mogelijkheden om de waardevolle metadata die verzameld wordt voor de zoekmachine ook op andere manieren te benutten. In 2013 heeft Edurep daarom metadata over open leermateriaal aangeleverd in catalogusvorm voor een pilot rondom Distributie en Toegang uit het programma iECK. Deze data werden in de pilot door een webshop gecombineerd met metadata over gesloten leermateriaal. Zo werd het voor onderwijsinstelling ScholenAanZee mogelijk om hun leerlingen door middel van één centraal overzicht hun leermaterialen te laten bestellen.

v4

Om leermiddelen te kunnen vinden en verbinden ondersteunt Kennisnet de ontwikkeling van prototypes en andere experimenten die het OnderwijsBegrippenKader zullen gebruiken. Dit begrippenkader biedt de beschrijving van wat onderwijs is. Het beschrijft onder andere de sectoren, de vakken, de kerndoelen en de leerdoelen. Edurep, maar ook Metaplus en de bron metadata editor van Kennisnet worden in 2013 doorontwikkeld op basis van het nieuwe onderwijsbegrippenkader van EduStandaard. Deze dienst heeft als doel om 2.000 metadata records toe te voegen aan de keten. 

16

Om het OnderwijsBegrippenKader, bedoeld om leermiddelen beter te kunnen vinden en verbinden, verder te ontwikkelen is de werkgroep OnderwijsBegrippenKader vier maal bijeengekomen. Op elke bijeenkomst zijn onder andere begrippensets uit de kernprogramma’s van SLO aangenomen, zowel voor het po als voor vo. Daarnaast zijn ook andere begrippensets beoordeeld en van advies voorzien, zoals NLQF, een detail set voor Rekenen, RTTI, Leren leren en sets voor werkvormen en vaardigheden.


Het OnderwijsBegrippenKader is volledig gebaseerd op Linked Open Data en is de basis voor vernieuwing op het gebied van digitaal leermateriaal. Onderdeel van deze innovatie is de proeftuin LinkedData waarin door SLO en Kennisnet voor acht vakken voor havobovenbouw de kernprogramma’s worden beproefd. Dit gebeurt middels een eindexamenapplicatie waarin o.a. methodes, open leermateriaal, eindexamenopgaves en scores via de kernprogramma’s met elkaar zijn verbonden. Er zijn ruim 30 havo-methodes verbonden met de kernprogramma’s en twee examensites leveren de opgaves en correctiemodellen. De Proeftuin is beschikbaar tot na de eindexamens in juni 2014, waarna het onderzoek en de rapportage kan worden afgerond. MetaPlus heeft als doel om de vindbaarheid van leermateriaal te verbeteren door de mogelijkheid te bieden de metadata, die collectie eigenaren in Edurep plaatsen, verder te verrijken. De Bron Metadata Editor is bedoeld voor collectie eigenaren om laagdrempelig bronmetadata in te voeren. In oktober 2013 is het ontwikkeltraject gestart om de verbeteringen in de Kennisnetset (2013 versie), een deelverzameling van het OnderwijsBegrippenKader, te kunnen ondersteunen met Metaplus en de Bron Metadata Editor. Begin 2014 wordt de livegang van deze nieuwe mogelijkheid verwacht. Wikiwijsleermiddelenplein Delen heeft begin november de Bron Metadata Editor geïntegreerd. Het aantal metadata records dat met de applicatie Metaplus in de keten is gebracht, is in 2013 gestegen met 360 records naar 1870 records. v5

Een aantal leraren maakt of arrangeert zelf digitaal leermateriaal. Wikiwijs maakt het vinden, maken en delen van digitaal leermateriaal voor leraren mogelijk in alle onderwijssectoren. De doelstelling is dat het aantal uploads van leermiddelen toeneemt tot 1.800 per jaar. Een ander doel is het aantal bezoekers te laten stijgen tot 410.000 in 2013. De bezoekers beoordelen Wikiwijs met een zeven. 

Wikiwijs Downloads 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 jan


feb

mrt

apr

mei

juni

juli

Doelstelling

realisatie 2013

Prognose

Nieuwe prognose

aug

sept

okt

nov

dec

realisatie 2012

17

Wikiwijs Uploads 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 jan

feb

mrt

apr

mei

juni

juli

aug

Doelstelling

realisatie 2013

Prognose

Nieuwe prognose

sept

okt

nov

dec

realisatie 2012

Het maken, arrangeren en downloaden van leermateriaal is in 2013 toegenomen. Het afgelopen jaar stond voor een groot deel in het teken van de integratie van Wikiwijs en Leermiddelenplein.nl. Deze integratie is in oktober afgerond en het nieuwe platform is gelanceerd. Deze integratie is een belangrijke stap in de verdere samenwerking van SLO en Kennisnet op het gebied van leermiddelen. De bedoeling is om op de korte termijn nog meer synergie te halen uit het samenvoegen van de platforms. Daarnaast heeft Wikiwijs in samenwerking met Digischool 150 leermiddelspecialisten geworven die lesmateriaal beoordelen en het uploaden aanjagen. Ook zijn de collecties van E-klassen, over natuurwetenschappen en wiskunde overgezet naar Wikiwijs. Samen met de Nederlandse UNESCO-scholen heeft Wikiwijs een succesvol begin gemaakt met om materiaal over UNESCO-thema’s te verzamelen en in Wikiwijs beschikbaar te maken. In totaal zijn er 1.090.922 downloads geweest in 2013. Dit is ver boven de bijgestelde prognose (28%) en nog verder boven de oorspronkelijke doelstelling (68%). Het aantal uploads is boven de bijgestelde prognose (25%) geëindigd, mede door een paar zeer goede maanden na de lancering van het nieuwe Wikiwijsleermiddelenplein. Dit kwam mede door de nieuwe collecties, de leermiddelenspecialisten en door een groot aantal uploads vanuit VO-Content. De gemiddelde waardering is een 7.0. Sinds april 2013 voldoet Wikiwijs aan de Nederlandse cookiewetgeving en is het niet meer mogelijk om accuraat het aantal bezoekers te meten. In overleg met het Ministerie van OCW is daarom besloten deze cijfers niet meer te rapporteren. v6

Samenwerken is inspirerend en scheelt veel tijd. Kennisnet biedt daarom de dienst vakcommunities gericht op leraren uit het po, vo en mbo. Leraren kunnen hier ervaringen uitwisselen en leermaterialen met elkaar delen. 

18

Kennisnet biedt vakcommunities aan voor het po, vo en het mbo om samenwerken tussen leraren mogelijk te maken. In 2012 werd duidelijk dat de vraag vanuit het onderwijs niet meer aansloot bij de aangeboden communities. Er was grote vraag naar meer interactie en minder afhankelijkheid van de individuele community manager. Deze veranderende vraag van docenten maakte het noodzakelijk om de communities anders in te richten. In 2013 is de migratie naar de nieuwe opzet van de communities afgerond. De middelen zijn meer gericht op het gebruik van Wikiwijsleermiddelenplein.nl (en het beoordelen van bronnen hierin).


De echte community-activiteiten zijn teruggebracht en zullen naar verwachting met minimale financiële steun van Kennisnet verder gaan na 2014. v7

Om de distributie en de toegang van leermiddelen in het vo en mbo te optimaliseren faciliteert Kennisnet het implementatieprogramma ‘distributie en toegang’. Dit programma bouwt voort op de resultaten uit het LiMBO en ECK2 programma. In het schooljaar 2013-2014 zal de ECK2 afspraak door verschillende stakeholders (instellingen, leveranciers en distributeurs) worden geïmplementeerd. Het programma levert ondersteuning en de juiste instrumenten om de implementatie soepel te laten verlopen. Het uiteindelijke doel is om in het schooljaar 20142015 de standaard bij de ruime meerderheid (80%) van alle stakeholders in het vo en mbo te hebben geïmplementeerd. 

Het programma iECK heeft als doel om de distributie en toegang van leermiddelen in het vo en mbo te optimaliseren. Dit programma loopt volgens planning en heeft in 2013 veel bereikt. Zo wordt voor de start van het schooljaar 2014-2015 een verdriedubbeling verwacht van het aantal mbo-scholen dat de ECK-systematiek zal gaan toepassen als resultaat van de activiteiten uit 2013. Ook het aantal leveranciers dat ECK-bouwblokken implementeert zal toenemen als gevolg van acties die in 2013 zijn ondernomen. Uit evaluaties bij de deelnemende scholen blijkt dat de onderwijstijd toeneemt en dat de administratieve lasten afnemen. Ook zijn leraren positief over het gebruiksgemak van digitale leermiddelen en zijn deze aantrekkelijker voor de leerlingen. De grootste winst van het iECK programma is echter dat er een publiek-privaat gesprek is ontstaan. Scholen en leveranciers hebben in dit programma een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een goed functionerende distributieketen. Er is in de stuurgroep en de diverse programmagroepen wederzijds begrip ontstaan waardoor er in 2014 een belangrijke stap gezet kan worden naar een sector overstijgende ECK 2.0 standaard t.a.v. de Distributie en Toegang van leermiddelen. Ook is er nagedacht over de toekomst van het programma. In het mbo is er in overleg tussen de onderwijssector en ketenpartijen een roadmap opgesteld. In het vo is stichting Beter Digitaal Leren (BDL, een samenwerking van uitgevers en distributeurs) een meerjarige roadmap aan het opstellen. In samenwerking met het programma wordt onderzocht of deze implementatie kan toewerken naar een harmonisatie tussen de ECKstandaard en Directe Toegang. De roadmaps (vo en mbo) worden in februari 2014 bestuurlijk vastgesteld in de stuurgroep van het programma. Buiten de vo- en mbosporen heeft het programma ook opdracht gekregen in het po een implementatiespoor te starten.

v8

Hoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs hebben behoefte aan extra activiteiten. Acadin is een digitale leeromgeving gericht op deze leerlingen. Acadin biedt deze leerlingen uitdagende leeractiviteiten die door de begeleider op specifieke kenmerken doorzocht kunnen worden. Hierdoor wordt begeleiding op maat mogelijk gemaakt. 

Kennisnet beheert de digitale leeromgeving Acadin, gericht op hoogbegaafde kinderen die extra uitdaging nodig hebben. Het beheer van Acadin loopt conform afspraken. Uit gebruikersonderzoeken blijkt dat de dienst goed gebruikt wordt en dat de gebruikers en veel waardering hebben voor Acadin. Het ministerie van OCW verkent op dit moment de mogelijkheden om Acadin te laten voortzetten door marktpartijen. Daarbij is de inzet dat het onderwijs zoveel mogelijk kan blijven profiteren van de omgeving Acadin en het bijbehorende digitale leermateriaal. In de tussentijd blijven Kennisnet en SLO Acadin ondersteunen. De leermaterialen die in Acadin zijn opgenomen, zullen in ieder geval vrij beschikbaar blijven.


19

v9

Digitaal audiovisueel materiaal biedt leraren meer mogelijkheden om het onderwijs te verlevendigen. Teleblik is de gratis website voor het onderwijs met educatief televisie- en radiomateriaal van de publieke omroepen en andere educatieve videocollecties. In 2013 zal er hard gewerkt worden aan een vernieuwing van de dienst. De verwachting is dat er in 2013 meer dan 1,3 miljoen video’s bekeken worden. Teleblik wordt aangeboden door Kennisnet, NIBG en NTR. 

Teleblik Bekeken Streams 1400000 1200000

1000000 800000 600000 400000 200000 0 jan

feb

Doelstelling

mrt

apr

mei

juni

realisatie 2013

juli

aug

sept

realisatie 2012

okt

nov

dec

Prognose

Kennisnet blijft ernaar streven dat Teleblik het onderwijs toegang geeft tot het AVmateriaal van Beeld en Geluid, en daarmee van de Publieke Omroep. In 2013 lag de focus op het behouden en het verder verbeteren van Teleblik voor het onderwijs. Kennisnet en NIBG (Beeld en Geluid) zijn in gesprek over de wijze waarop Teleblik in de toekomst wordt aangeboden aan het onderwijs. Dit naar aanleiding van het beleid van de publieke omroep waardoor de NTR per 1 januari 2014 niet langer een bijdrage mag leveren aan de Teleblik samenwerking. Daarnaast is er veel werk gedaan om Teleblik nog beter aan te laten sluiten op de wensen van het onderwijs. Teleblik is door Kennisnet verder onder de aandacht gebracht bij het onderwijs. Zo konden tijdens de NOT in januari bezoekers bij de Kennisnet-stand meedoen aan ‘Speel de hoofdrol in je eigen Teleblikvideo’. Bezoekers werden gefilmd en in bestaand Teleblik archiefmateriaal geplakt. Ook ging bijvoorbeeld de jaarlijkse digicodeuitgifte in het po gepaard met een gadget en een wedstrijd om zoveel mogelijk accounts van leraren en leerlingen te activeren voor het gebruik van Teleblik. Ondanks deze activiteiten is het aantal bekeken streams 13% onder de doelstelling geëindigd (1.150.000 streams). V10

In veel digitaal leermateriaal wordt beelden geluidmateriaal verwerkt. Dit stelt specifieke eisen aan de functionaliteiten van de eindgebruikersdiensten. Het videoplatform biedt deze gebruikersapplicaties ondersteuning bij de opslag van mediabestanden, het via internet afspelen van deze bestanden en het omzetten van het ene bestandsformaat naar het andere. De dienst spoort partijen aan tot het verbeteren van de kwaliteit van videomateriaal en zal twaalf platformdiensten ondersteunen. 

20

Het videoplatfom wordt conform afspraken aangeboden aan het onderwijs om mediabestanden op te slaan en te ontsluiten richting leraren en leerlingen. Momenteel worden twaalf diensten ondersteund. Er is in 2013 veel werk verzet aan de achterkant van het platform. Zo is een deel van de architectuur aangepast en het beheer is opnieuw aanbesteed.


i5

Kennisnet verkent de ontwikkeling van digitale beoordeling van informeel leren en gaat via diverse kanalen (blog, LinkedIn, aantal brainstormsessies) de discussie aan met het onderwijsveld over toepassing van deze ontwikkeling op de korte termijn en de betekenis van deze ontwikkeling voor het onderwijs op de lange termijn, zoals een betere integratie van formeel en informeel leren. Het winnende gamification concept (de gegamificeerde instelling) dient hierbij als illustratie. 

i6

Adaptief leren speelt vooral in op het individu, maar kan ook een rol spelen bij groepsprocessen. Kennisnet verkent de manier waarop competenties als samenwerking en sociale vaardigheden met digitale profielen ondersteund kunnen worden en zoekt daarbij contact met vernieuwingsscholen in po en vo. 

i7

Kennisnet heeft samen met het onderwijsveld gezocht naar de rol en betekenis van informeel leren. In verschillende blogs op de innovatieportal en in een artikel in de Vives zijn voorbeelden, ervaringen en de mogelijke impact van non-formele platforms op het formele onderwijs besproken. Daarnaast is er een prototype van het winnende gamification-concept gemaakt dat ingezet gaat worden op een mbo-instelling. Leraren en managers kunnen met deze informatie zelf aan de slag om formeel en informeel leren beter te integreren.

Er is een verkenning gedaan naar de manier waarop competenties als samenwerking en sociale vaardigheden ontwikkeld kunnen worden met behulp van met behulp van een leerlingprofiel: ‘Grip op Samenwerkend Leren’. Het definitieve rapport wordt begin 2014 gepubliceerd.

Leerlingen willen ook opdrachten bij een andere leraar of vakgroep kunnen volgen. Met behulp van ict kan de vraag en het aanbod makkelijker worden samengebracht en stijgt de flexibiliteit. Kennisnet verkent hoe bestaande marktplaatsplatforms voor leren/werken functioneren en brengt ervaringen van aanbieders en ontvangers van kennis in kaart. Vervolgens worden er experimenten gestart waarin door marktplaatsmodellen flexibiliteit in de keuze van opdrachten en organisatie aangeboden wordt aan leerlingen. 

Een inventarisatie van marktplaatsplatforms zoals Skillshare.com is afgerond en uit gesprekken met een aantal jongeren blijkt dat het gebruik van non-formele leeromgevingen groot is. Vanwege herprioritering zijn er geen experimenten gestart in 2013. Wel is er in andere activiteiten extra aandacht besteed aan non-formele leersystemen.


21

Ambitie

Leerlingen zijn in staat media veilig en zinvol in te zetten In de maatschappij speelt ict een belangrijke rol in ons dagelijks leven en heeft het grote impact op de maatschappij en de arbeidsmarkt. Ook leerlingen hebben hier mee te maken. Het is van belang dat zij in staat zijn om ict en (nieuwe) media goed te kunnen gebruiken en op de hoogte zijn van eventuele risico’s.

Bijzonderheden

e10

Kennisnet heeft veel impact gehad op het gebied van mediawijsheid. Het gaat goed met de nieuwe Kidsportal en met diploma veilig internet, en er is veel bereikt in de samenwerking met Mijn Kind Online. Ook Mediawijzet.net loopt uitstekend, met als hoogtepunt misschien wel de Media Ukkie dagen en de internationale Cinekid bijeenkomst. Daarnaast zijn de innovatie onderzoeken naar wens verlopen. In samenwerking met Windesheim en TNO is een onderzoek uitgevoerd naar een game die wordt ingezet voor Engelse uitspraak. Ook is een installatie voor embodied learning op gebied van 21st century skills opgeleverd. Het is nog wel wachten op de definitieve lancering van de satelliet de wordt gebruikt voor de open hardware experimenten. Alleen Davindi is achter op doelstelling geëindigd. Leerlingen in het basisonderwijs moeten in een veilige omgeving kunnen leren en spelen. Daarbij moeten zij hun internetvaardigheden kunnen ontwikkelen en (ongemerkt) mediawijzer worden. Kennisnet biedt hiervoor een kidsportal en een app voor alle groepen in het basisonderwijs. Kennisnet zorgt voor nieuwe en actuele thema-eilanden. De kidsportal en de app worden in 2013 door 2.525.000 bezoekers bezocht. 

Kidsportal Bezoeken 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000

500000 0 jan

feb

Doelstelling

mrt

apr

mei

juni

Realisatie 2013

juli

aug

sept

okt

Realisatie 2012

nov

dec

Prognose

Met de Kidsportal biedt Kennisnet leerlingen de mogelijkheid om veilig te ontdekken wat internet te bieden heeft en helpt ze om al spelenderwijs mediawijzer te worden. In 2013 is de Kidsportal vernieuwd. De nieuwe versie bestaat uit een onderbouwdeel (Kenny) en een midden- en bovenbouwdeel (WatNou?). Daarnaast zijn er verwijzingen naar Davindi en DVI (Diploma Veilig Internet) aan de portal toegevoegd. WatNou? Is gelanceerd met twee nieuwe thema’s: Lente en Mediawijsheid. In de rest van het jaar zijn hier nog vijf thema’s aan toegevoegd: Vrede & Vrijheid, Aarde & Heelal, Internet, Kinderboeken en Hygiëne. Deze thema’s zijn tot stand gekomen in samenwerking met diverse partijen, waaronder Comité 4 en 5 mei, Space Scoop, CPNB, Willem Wever en Serious Request.

22


Kennisnet heeft samen met NTR:SchoolTV digitaal lesmateriaal ontwikkeld rondom de jaarlijkse 3FM Serious Request actie. Met dit lesmateriaal, dat volledig online wordt aangeboden, laat Kennisnet leerkrachten zien dat je met ict actueel onderwijs kan bieden dat goed aansluit bij de belevingswereld van kinderen. Ruim 2500 klassen, 44.000 leerlingen, hebben online deze lessen gevolgd die bestaan uit videomateriaal, games, quizzen en web 2.0 tools. Het totaal aantal bezoeken op Kennisnet Kids was in 2013 2.615.789, waarmee de doelstelling is behaald. Sinds februari is de Kenny-app naast iOS ook beschikbaar voor Android. Kennisnet is de samenwerking aangegaan met o.a. Naturalis, WNF, Owlieboo en Brikki, die nieuwe content hebben aangeleverd voor Kenny. In de laatste maanden van het jaar is de Kenny app geüpdatet naar iOS7. De Kenny-app is in totaal meer dan 25.000 keer gedownload en wordt gewaardeerd met gemiddeld 4,5 van de 5 te behalen sterren. e11

Om kinderen in de midden- en bovenbouw in het basisonderwijs te leren veilig en bewust het internet op te gaan, biedt Kennisnet leerlingen de mogelijkheid om hun diploma veilig internet te behalen via een interactieve game. In 2013 zijn er 11.500 eindtoetsen gemaakt. 

DVI Afgenomen Eindtoetsen 16000

14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 jan

feb Doelstelling

mrt

apr

mei

juni

Realisatie 2013

juli

aug

sept

Realisatie 2012

okt

nov

dec

Prognose

Het diploma veilig internet leert kinderen veilig en bewust met het internet om te gaan. In 2013 is een vernieuwde digitale eindtoets live gegaan, welke nu is opgenomen in The Game. Na afronden van het spel, kunnen leerlingen nu direct de eindtoets maken. Ook is er in 2013, naar aanleiding van een wedstrijd, een nieuw karakter toegevoegd aan The Game, Diego. Diego vertelt leerlingen over zijn ervaringen met pesten in de kamer ‘Digitaal pesten’. Daarnaast is er een samenwerking aangegaan met een kinderrechter, Ans van Ginhoven. Klassen die DVI hebben afgerond, kunnen een gastles van deze rechter aanvragen. Tijdens deze gastles gaat van Ginhoven onder andere dieper in op het onderwerp pesten. In 2013 zijn drie gastlessen gegeven die als zeer positief werden ervaren. De doelstelling van Diploma Veilig Internet is dit jaar ruimschoots behaald met 14.595 gemaakte eindtoetsen. e12

Het goed leren omgaan met media gebeurt vooral in de interactie tussen kind, ouder en leraar. Door samen te werken met stichting `Mijn Kind Online’ kan hier meer slagkracht op worden


23

ontwikkeld. Daarnaast worden het webdossier mediawijsheid en de site mediawijsheid.net verder uitgebouwd en ondersteunt Kennisnet de Week van de Mediawijsheid. 

Kennisnet blijft bouwen aan een sterke positie op het gebied van mediawijsheid om leraren en ouders te inspireren met de mogelijkheden van (sociale) media en internet en geholpen worden met concrete tips en voorbeelden. De samenwerking tussen Kennisnet en Mijn Kind Online draagt hier aan bij en heeft in 2013 geleid tot een groot aantal publicaties en onderzoeken. Zo is begin 2013 het boek ‘Goed doen 2.0’ aangeboden aan staatssecretaris Dekker, die het met enthousiasme ontvangen heeft. Dit boek is samen met ‘Mijn Kind Online’ ontwikkeld en bevat praktische adviezen voor leraren om de kansen van sociale media bespreekbaar te maken met leerlingen. Dit is opgepikt door landelijke media. Ook is de brochure 104 apps is uitgebracht. Deze brochure geeft een overzicht van leuke en leerzame apps voor kinderen in het po. In de tweede helft van het jaar zijn vijf nieuwe publicaties van Kennisnet en Mijn Kind Online uitgekomen: ‘Samen Leren’, ‘Jong Geleerd 2.0 – YouTube’, ‘Slimmer zoeken’, ‘86 creatieve apps voor 7- tot 12-jarigen' en 'Media-onderwijs over de grenzen’. De publicatie ‘Slimmer zoeken’ kwam tot stand in samenwerking met het SIOB en zij verspreiden deze publicatie via bibliotheken. De Engelse versie van ‘Media-onderwijs over de grenzen’ is overhandigd aan de Eurocommissaris Vassiliou voor Onderwijs, Cultuur, Meertaligheid en Jeugdzaken. Ook verscheen het boek Mediawijsheid op de Basisschool, met 21 portretten van inspirerende leerkrachten. Het inspiratieboek werd tijdens de Onderwijsdagen overhandigd aan Constantijn van Oranje. Andere hoogtepunten in 2013 waren de lancering van het project 'Internet in 2025' en de start van het educatieve project Codekinderen. Ook heeft Kennisnet deelgenomen aan de discussie rondom het vak mediawijsheid, naar aanleiding van het rapport van KNAW.

e13

Veel organisaties zijn actief op het gebied van mediawijsheid; het is relevant dat zij met elkaar samenwerken en kennisdelen. Kennisnet participeert in Mediawijzer.net, het expertisecentrum voor mediawijsheid. Dit is een netwerkorganisatie met meer dan 700 aangesloten partnerorganisaties. Vijf organisaties vormen de kern: Kennisnet, Beeld en Geluid, SIOB, ECP en de NTR. Kennisnet is penvoerder en verzorgt het bureau. Mediawijzer.net zorgt ervoor dat onderwijsinstellingen een “Mediawijze school” worden. Mediawijsheid en sociale media is dan onderdeel van hun beleid en werkwijze. Dit wordt bereikt door het aanbieden van standaardprotocollen, een stappenplan voor het po en het koppelen van mediawijsheid aan de kerndoelen en eindtermen. 

Om effectiever te opereren op het gebied van mediawijsheid en scholen nog beter te bedienen stond voor Mediawijzer.net 2013 in het teken van het versterken van de partnerorganisatie en het verder uitwerken van het kader voor mediawijsheid. Op het gebied van partners is daarom veel gebeurd in 2013. Dit begon in januari met de Mediawijsheid Projectendag met 80 partners. Centraal stonden de introductie van de nieuwe Stimuleringsregeling 2013 en uitleg over het competentiemodel Mediawijsheid. Daarnaast is in mei de jaarlijkse Mediawijsheidmarkt gehouden voor het netwerk, met meer dan 200 bezoekers. Op het Mediapark Jaarcongres is in juni mediawijsheid centraal gesteld. Er zijn nu in Nederland 900 partners aangesloten. Er is contact met Finland, België en Duitsland over het vormen van een EU-netwerk. In mei is ook het theoretisch kader voor het po opgeleverd: een analyse van leerlijnen en competentieniveaus voor po leerlingen, leraren en pabo studenten. Onderdeel hiervan was het po-stappenplan. Dit kader diende als belangrijke basis bij de stimuleringsregeling 2013. Het doel van de Stimuleringsregeling 2013 is om bij te dragen aan het po-

24


stappenplan. De stimuleringsregeling 2013 is gejureerd: van de 24 aanvragen zijn drie leermiddelenbanken onder voorwaarden toegekend. In de campagne Media Ukkie dagen in april werd aandacht gevraagd voor mediagebruik van de allerkleinsten (0-6 jr) en werden de Media Ukkie Awards uitgereikt. Ook werd het Deltaplan mediaopvoeding opgeleverd in samenwerking met NJi, Stichting Opvoeden en Ouders Online. Dit plan is in april tijdens de Media Ukkie dagen gepresenteerd aan drie ministeries (VWS, V&J en OCW) en de VNG. In oktober vond de Cinekid-bijeenkomst plaats waar veel (internationale) gasten aanwezig waren waaronder eurocommissaris Vassilliou en minister Bussemaker. Het thema was ‘Media Creativity in modern Child life’. In november is de Week van de Mediawijsheid gehouden. De vierde editie van deze campagne was een groot succes. Zo werden meer dan 200 activiteiten verspreid door heel Nederland georganiseerd: van lezingen over social media en kinderen tot workshops 3D-printen. Het magazine “WIJS! De online wereld in” over digitaal opvoeden werd in een oplage van 50.000 verspreid onder ouders. Ook werd opnieuw het spannende mediawijsheid ervaringsspel MediaMasters 2013 gespeeld. Dit jaar meldde zich een recordaantal van 2900 groepen 7 & 8 aan. v11

Leerlingen in het basisonderwijs moeten in een veilige leeromgeving materiaal kunnen zoeken voor werkstukken en spreekbeurten. Davindi biedt deze mogelijkheid. In 2013 wordt de kwaliteit verbeterd en wordt Davindi nadrukkelijker onder de aandacht gebracht. Het aantal zoekvragen stijgt daardoor met 15% naar 1,15 miljoen in 2013. 

Davindi Zoekvragen 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 jan

feb

Doelstelling

mrt

apr

mei

juni

realisatie 2013

juli

aug

sept

realisatie 2012

okt

nov

dec

Prognose

Kennisnet helpt leerlingen om veilig te zoeken naar informatie voor bijvoorbeeld een werkstuk of spreekbeurt. Het bezoek van 2013 komt ongeveer overeen met het bezoek in 2012 (net iets onder de miljoen). De integratie in de nieuwe Kids site heeft niet de meerwaarde opgeleverd die was verwacht. Er is ook minder geïnvesteerd in marketing rond het product. Daarnaast hebben aanpassingen in Wikiwijs het verkeer richting Davindi beïnvloed. Eind september heeft Wikiwijs besloten om informatiebronnen (zoals Davindi) minder te tonen en vooral complete lessen te tonen. Daardoor is er vanuit Wikiwijs minder verkeer naar Davindi gegenereerd. i8

De ontwikkelingen rond nieuwe manieren van interactie tussen media en nieuwe hardware gaan razendsnel. Er zijn steeds meer spraakinterfaces en toepassingen zoals Kinect en de


25

Google-bril die beweging gebruiken. Kennisnet verkent nieuwe vormen van mens-machine interactie en duidt de relevantie ervan voor het onderwijs. 

Nieuwe vormen van mens-machine interactie kunnen een grote rol gaan spelen in het onderwijs. Om hier dieper op in te gaan heeft Kennisnet in samenwerking met Windesheim en TNO een onderzoek uitgevoerd naar de waarde van de VAST game. Deze wordt ingezet voor Engelse uitspraak met behulp van een geavanceerde spraakinterface. De resultaten worden begin 2014 verwacht. Ook is in samenwerking met De Waag een installatie voor embodied learning op gebied van 21st century skills opgeleverd. Aan de hand van sensoren die zijn gekoppeld aan een Kinect worden leerlingen uitgedaagd tot samenwerking en/of bewustzijn van eigen handelen (zelfreflectie). De installatie wordt op de Verdieping van Kennisnet ingezet om bezoekers kennis te laten maken met deze vorm van leren op het gebied van 21st century skills. Daarnaast heeft de installatie op verschillende bijeenkomsten en conferenties gestaan.

i9

Het Internet der Dingen is de volgende grote ontwikkeling binnen het internet. Helaas blijft de aard, omvang en impact vaak erg abstract. Kennisnet brengt daarom bestaande initiatieven in kaart en beschrijft welke maatschappelijke beweging dit tot stand kan brengen. 

i10

De belangstelling voor techniekonderwijs en het oog voor de creativiteit die besloten ligt in technische vakken is momenteel beperkt. Kennisnet organiseert een wedstrijd waarbij leerlingen de kans hebben om een eigen experiment uit te voeren in de ruimte. Kennisnet stelt daartoe open hardware beschikbaar in een speciaal geconstrueerde, programmeerbare satelliet waarin ze zelf experimenten uit kunnen voeren. 

26

Het afgelopen jaar zijn er veel blogposts verschenen op de innovatieportal over initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van het Internet der Dingen. Op basis van de kennis die hier en in bijeenkomsten is opgedaan, is een infographic gemaakt. Deze is in het trendrapport opgenomen dat in december online is gepubliceerd.

Om op een andere manier naar techniekonderwijs te kijken heeft Kennisnet zeven leraren en hun leerlingen de kans gegeven om een aantal experimenten met open Arduino hardware te bedenken en uit te werken. Deze experimenten zullen worden uitgevoerd met behulp van een gelijke Arduino hardware opstelling in een satelliet in de ruimte. De lancering van deze satelliet is helaas uitgesteld tot begin 2014, daarmee is de daadwerkelijke uitvoering van de experimenten vertraagd tot Q1 van 2014.


2.2.

Professionaliseren

In alle lagen en niveaus in de instelling is behoefte aan professionalisering. Bij leraren om beter om te kunnen gaan met de verschillen tussen leerlingen en het didactisch handelen aan te scherpen. Bij managers om het onderwijskundig proces efficiënter en effectiever aan te kunnen sturen. En bij bestuurders om het algemeen functioneren van de instelling te optimaliseren. Het in 2012 gerealiseerde kader ict-bekwaamheid voor leraren en het te realiseren kader voor managers wordt door het onderwijs gezien als een belangrijke stap. Daarnaast biedt ict de middelen om te professionaliseren. Leraren en managers gebruiken ict met name om kennis te vergaren of om in contact te komen met collega’s buiten de eigen instelling.

Ambitie

Instellingen weten op het gebied van ict wat wel en niet werkt Om de ict-investeringen van vandaag en morgen te laten renderen is het van groot belang dat leraren en managers een goed beeld hebben van wat wel en niet werkt.

Bijzonderheden

e14

Kennisnet heeft veel aandacht besteed aan het versterken van leraren, managers en bestuurders in hun kennis van wat werkt en waarom. Er zijn veel publicaties verschenen waarmee leraren en managers zichtzelf kunnen bekwamen, zo zijn er vier edities van de 4W verschenen en 21 andere publicaties. De basis hiervan is te vinden in de 29 onderzoeken die beschikbaar zijn gekomen. Naast publicaties is deze kennis ook via de 24 themasites uitgedragen en in bijeenkomsten en netwerken. Er is behoefte aan een overzicht van de ontwikkelingen in het onderwijs en de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Kennisnet beschrijft in haar jaarlijkse Vier in balans monitor de stand van zaken rond het gebruik van ict in het po, vo en mbo in zowel het primaire als secundaire proces. Daarbij wordt ingegaan op de randvoorwaarden, het gebruik en de opbrengst. 

e15

Voor de onderwijsprofessional, die zelf op zoek gaat en behoefte heeft aan meer diepgaande kennis op het gebied van onderwijs en ict, komt er een digitaal verdiepingsmagazine. Hierin worden wetenschappelijke inzichten en onderliggende mechanismen van de werking van ict toegelicht. 

e16

De stand van zaken rondom ict in het onderwijs is beschreven in de Vier in balans monitor die in juni is gepubliceerd en verspreid onder ruim 200 partners. Na de zomervakantie is deze naar 3000 onderwijsprofessionals gestuurd. De publicatie heeft aandacht gekregen in een aantal landelijke media waaronder Computable en Vives.

In 2013 zijn vier edities van het digitale verdiepingsmagazine Weten Wat Werkt en Waarom (4W) gepubliceerd. Dit tijdschrift bevat wetenschappelijke bijdragen van onderzoekers over opbrengsten en werking van ict in het onderwijs en geeft daarmee meer diepgaande kennis op het gebied van onderwijs en ict. 4W is zowel online als offline beschikbaar. Op de IPON en op de onderzoeksconferentie is aandacht besteed aan 4W. Eind 2013 waren er 5.900 abonnees. Dit is een stijging van 5.247 abonnees sinds het begin van dit jaar.

Leraren zijn een bron van kennis over het gebruik van ict. In het kader van de regeling ‘pas toe en leg uit’ hebben leraren in beeld gebracht hoe zij ict in hun onderwijs gebruiken. De resultaten van deze regeling worden in 2013 geanalyseerd en worden vertaald in concrete handreikingen.


27



e17

Docenten uit het primair en voortgezet onderwijs hebben 157 video’s ingestuurd met voorbeelden van de manier waarop zij ict integreren in hun lespraktijk. Zowel beelden uit de praktijk als hun motivatie voor het gebruik werden in deze video’s weergegeven. Uit de analyse blijkt dat de docenten hun vaardigheden met betrekking tot ict redelijk hoog inschatten, zowel als het gaat over het omgaan met ict-toepassingen, als de vakinhoudelijke en didactische inzet van ict. Ook blijkt dat het professionele redeneren over de inzet van ict beperkt is. De analyse en de vertaling naar handreikingen is in december afgerond. Het definitieve (opgemaakte) onderzoeksrapport wordt in februari 2014 gepubliceerd.

Er is nog weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de opbrengsten van ict in de secundaire processen. De focus in het onderzoeksprogramma van Kennisnet ligt op het leveren van bewijskracht uit wetenschappelijk praktijkonderzoek over hoe ict secundaire processen in het onderwijs kan ondersteunen om de gewenste opbrengst zoals tijdsbesparing, kostenreductie, betere sturing, transparante verantwoording en effectieve professionalisering te realiseren. 

Om de bewijskracht te versterken is in 2013 veel onderzoek gedaan naar de effecten van ict in zowel het primaire als in de secundaire onderwijsproces. Nieuwe kennis die vanuit de regeling Kennis van Waarde Maken in het jaar 2013 beschikbaar is gekomen heeft betrekking op rendement, organiseren, professionaliseren en leren. In totaal zijn er 24 onderzoeken gestart. Er zijn in totaal 29 onderzoeken beschikbaar gekomen en toegevoegd aan de onderzoeksdatabase, waaronder: • • • • • • • •

e18

Eerste deelstudie van het onderzoek gebruik en opbrengsten van digitale schoolinformatiesystemen (po) De voorspellende waarde van (Cito-computerprogramma) LOVS voor schoolsucces (vo) Leren benutten van leerlingvolgsystemen op de pabo (Lero’s / Pabo’s) Leerstijlaspecten digitale leermiddelen en effect op leerprestaties (alle sectoren) Videolessen en rendement in het mbo Gebruik en opbrengsten van leerlingvolgsystemen (po) BYOD Stanislas College Delft (vo) ELO-gebruik en leerprestaties in het vo (vo)

Ontwikkelingen in ict voltrekken zich in duizelingwekkend tempo. Met behulp van beroepstrendwatchers zoals Gartner en Horizon volgt Kennisnet relevante ontwikkelingen en verbindt ze die waar relevant met onderwijsvraagstukken. Kennisnet publiceert in 2013 een sectoroverstijgende innovatieradar en levert per sector een trendrapport. Deze doelstelling is gelijk aan i12.

e19

Leraren, managers en bestuurders zijn op zoek naar actuele en relevante kennis over de inzet van ict binnen hun instelling. In tien publicaties zoals de Hoe?Zo! reeks kunnen zij toepasbare expertise en ervaringen vinden. 

Kennisnet heeft in 2013 veel kennis ontwikkeld en gedeeld met het onderwijs. Uit (gebruikers)onderzoek en directe feedback blijkt dat deze publicaties door zowel managers als leraren goed gewaardeerd worden. In totaal zijn er in 2013 21 publicaties uitgebracht met relevantie kennis over de inzet van ict.    

28

Passend Onderwijs werkt met ict (po) Ict-infrastructuur voor scholen (po, vo) Richten van ict (po, vo) Kansen voor krimp (po)


                 e20

Leraren, managers en bestuurders vinden ook online relevante kennis. Er worden dertig webdossiers ontwikkeld en bijgehouden, onder andere over taal, rekenen, leerbeperkingen, tablets en laptops, digitale schoolborden, ouderbetrokkenheid en sociale media. 

e21

In 2013 is veel gebeurd om kennis beter online toegankelijk te maken. In totaal staan er nu 24 themasites live. De gemiddelde waardering van een themasites ligt rond de 7.6. Omdat de themasites in 2013 bijna allemaal sectoroverstijgend zijn gemaakt kon een aantal themasites worden samengevoegd. Dit heeft tot gevolg dat er in totaal 24 themasites zijn in plaats van geplande 30.

Om leraren te laten beschikken over de juiste kennis, draagt Kennisnet actief haar kennis over aan bestaande netwerken van instellingen op regionaal en landelijk niveau en op commerciële onderwijsondersteuners. Het doel hiervan is dat zij deze kennis kunnen overdragen aan leraren. Er zullen acht bijeenkomsten plaatsvinden. 

e22

Ict in de informatiehuishouding van passend onderwijs (po, vo) Sociale media op school: tips en praktijkvoorbeelden (po, vo) Hoe?Zo! Bring Your Own Device (mbo) Samen Leren (po, vo) Jong Geleerd 2.0 – YouTube (po) Slimmer zoeken, informatievaardigheden op de basisschool (po) Opbrengstgericht sturen in het primair onderwijs (po) Hoe?Zo! ICT en recht (mbo) Big Data, van hype naar actie (mbo) Het teamperspectief, Informatie voor teams in het mbo (mbo) 86 Creatieve Apps (po) Digitaal toetsen in het voortgezet onderwijs (vo) Digitaal toetsen in de basisschool (po) Mediawijsheid voor bestuurders (po, vo) Hoe?Zo! Leermiddelenbeleid (mbo) Scoren voor taal (po) Reflecterend leren (vo)

Kennisnet zorgt er ook voor dat haar expertise bij instellingen terecht komt via bestaande netwerken. In totaal zijn in 2013 inhoudelijke bijdragen bij 29 netwerkbijeenkomsten verzorgd. Dat zijn er 21 meer dan de doelstelling. Er is steeds meer aandacht voor ict in het onderwijs en ict speelt een grote rol bij een aantal vernieuwde onderwijsconcepten die zijn gelanceerd. Kennisnet werkt veel samen met deze initiatieven en heeft bijdragen geleverd aan bijeenkomsten hiervan. Daarnaast heeft Kennisnet veel bijgedragen aan bijeenkomsten van de sectorraden die gingen over (digitaal) leermateriaal en innovatie.

95% van de mbo-instellingen neemt deel aan het ambassadeursnetwerk van Kennisnet. 20% van de po-besturen neemt deel aan het landelijke Samen Deskundiger netwerk. Via individuele gesprekken, centrale bijeenkomsten en nieuwsbrieven worden deze instellingen via de contactpersonen in het netwerk op de hoogte gesteld van nieuwe ontwikkelingen. 

Het bereiken van instellingen loopt ook via de eigen netwerken van Kennisnet. In het po nemen 15,3% van de po-besturen, in totaal 180 besturen, deel aan het Samen Deskundiger netwerk. Alle Samen Deskundiger regiobijeenkomsten hebben zoals gepland plaatsgevonden en werden goed gewaardeerd. Wel is het streven van 20% bereik niet gehaald. Om het netwerk te versterken en effectiever te maken is er gekozen voor een andere insteek van het netwerk en de bijeenkomsten, waarbij de sturing en inhoud meer door de deelnemers worden bepaald. Deze wijziging heeft er wel toe geleid dat het niet meer mogelijk is om actief het aantal deelnemende besturen te stimuleren.


29

In het mbo nemen 93,9% van de mbo-instellingen, in totaal 62 instellingen, deel aan het mbo netwerk. Ook deze bijeenkomsten werden zeer hoog gewaardeerd. e23

Kennisnet is (actief) aanwezig op en levert inhoudelijke bijdrage aan grote landelijke beurzen en congressen als NOT, IPON, CvI en de sector specifieke als saMBO-ICT, AVS en VO-raad. 

e24

Via www.kennisnet.nl, de sectorpagina’s en de innovatiepagina worden leraren, managers en bestuurders geïnformeerd over wat Kennisnet doet en de algemene ontwikkelingen in onderwijs en ict. Kennisnet heeft een aantal digitale nieuwsbrieven, zowel sectorspecifiek als gerelateerd aan een bepaald thema. Kennisnet investeert bovendien in het opbouwen van een relevant netwerk van journalisten en edubloggers om ervoor te zorgen dat de beschikbare kennis ook via andere kanalen kan worden opgepikt. Kennisnet is actief aanwezig op LinkedIn, Twitter en Facebook. Doel is om dagelijks inhoudelijke discussies te starten en inhoudelijke bijdrage te leveren. Kennisnet bereikt 16.000 volgers via Twitter. In de InDruk, het magazine van Kennisnet, worden managers en leraren geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen. Het doel is dat er eind 2013 13.250 abonnees zijn die het blad goed waarderen. 

v12

30

Kennisnet heeft in 2013 bewust landelijke beurzen opgezocht om kennis en expertise te delen. Zo is Kennisnet In januari op de NOT geweest. Daar zijn vijftien inhoudelijke sessies gehouden. Ook zijn op de beursvloer veel korte inhoudelijke pitches gegeven over het Kader ict-bekwaamheid en personaliseren. Op de IPON in april zijn er 24 sessies gehouden. In mei zijn er sessies gegeven op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media. Ook zijn er op de Managementconferentie CvI, begin april, een aantal sessies georganiseerd. Daarnaast heeft Kennisnet verschillende inhoudelijke bijdragen geleverd op de saMBO-ICT conferentie in september. In november heeft Kennisnet MBO City bezocht.

Om zoveel mogelijk leraren en managers inzicht te geven wat er aan kennis en ervaring beschikbaar is, zet Kennisnet een optimale mix van communicatie middelen in. Onderdeel hiervan is een sterke aanwezigheid op sociale netwerken en het versturen van inhoudelijke nieuwsbrieven. Kennisnet heeft 18.157 Twittervolgers, een stijging van 5.571 ten opzichte van begin dit jaar. 13.494 Mensen hebben een abonnement op de InDruk. Verder zit er een stijgende lijn in het aantal nieuwsbrieflezers.

Managers en leraren in het mbo willen kennis delen over de wijze waarop zij onderwijskundige en bedrijfsvoeringsvraagstukken opgelost hebben. De MarktplaatsMBO is een website waar leraren en managers documenten, presentaties en video’s delen. MBO Diensten en Kennisnet bieden de MarktplaatsMBO aan. Kennisnet is in de samenwerking verantwoordelijk voor de techniek en gebruiksvriendelijkheid van de website en draagt bij aan de marketingcommunicatie om de MarktplaatsMBO te promoten. Doelstelling is om dit jaar 80.000 bezoekers te bereiken (dit is een gezamenlijke doelstelling). Doelstelling van Kennisnet is dat de dienst conform de SLA wordt aangeboden aan het onderwijs.




MarktplaatsMBO Bezoeken 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 jan

feb

mrt

apr

mei

juni

juli

Doelstelling

realisatie 2013

Prognose

Nieuwe prognose

aug

sept

okt

nov

dec

realisatie 2012

MarktplaatsMBO is een website waar leraren en managers uit het mbo hun presentaties en documenten kunnen delen. Halverwege 2013 heeft de MBO Raad besloten de informatieverstrekking naar instellingen meer zelf te faciliteren. De MBO Raad heeft daarom in overleg met Kennisnet besloten om MarktplaatsMBO per 1 januari 2014 te beëindigen en de inhoud te archiveren. Als gevolg van deze keuze is vanuit de MBO Raad (en MBO Diensten) niet meer geïnvesteerd in het bereiken van (meer) bezoekers. De gezamenlijk doelstelling van MBO Diensten en Kennisnet voor het aantal bezoeken is dan ook 24% onder de doelstelling geëindigd. De dienst is wel conform SLA aangeboden. i11

Kennisnet faciliteert innovatie met ict in het onderwijs in trajecten als Het Leren van de Toekomst, innovatieregelingen en pilots. De belangrijkste lessons-learned van innoveren met ict worden verzameld en gedeeld. Op basis hiervan wordt een model ontwikkeld, dat zich blijft evolueren in wisselwerking met de praktijk. Het model wordt als input gebruikt en bijgesteld aan de hand van praktijkervaring. 

i12

Er is een conceptmodel voor leren innoveren met ict gemaakt op basis van onderzoeken in het project Leren van de Toekomst. Aan de hand van onderzoeksresultaten van het project Leren van de Toekomst bij de Lero wordt het model verder aangescherpt. Publicatie van de onderzoeksresultaten met aanscherping van het model staat gepland voor Q3 2014.

Ontwikkelingen in ict voltrekken zich in duizelingwekkend tempo. Met behulp van beroepstrendwatchers zoals Gartner en Horizon volgt Kennisnet relevante ontwikkelingen en verbindt ze, die waar relevant, met onderwijsvraagstukken. Kennisnet publiceert in 2013 een sectoroverstijgende innovatieradar en levert per sector een trendrapport. 

In december 2013 heeft Kennisnet de digitale versie van haar trendrapport gepubliceerd. Na overleg met het onderwijsveld is besloten om een sectoroverstijgend rapport uit te brengen en geen rapport per sector. Het rapport beschrijft technologietrends die impact zullen hebben op de belangrijke vraagstukken in onderwijs de komende jaren. Na discussie met bestuurders in het onderwijs over de strategische overwegingen per technologietrend wordt in Q1 van 2014 een gedrukte versie uitgebracht. Dit rapport zal de basis vormen voor ict-beleidsvormende discussies in het onderwijs in de loop van 2014.


31

Ambitie

Leraren en managers zijn ict-bekwaam Om de benodigde volgende stap te zetten is het van groot belang dat de ict-bekwaamheid van leraren en schoolleiders toeneemt.

Bijzonderheden

e25

Op deze ambitie is een aantal mooie resultaten bereikt. Kennisnet heeft verschillende sessies georganiseerd en ruim 4000 professionals in staat gesteld om hun ict vaardigheden te verhogen. Ook zijn er 244 besturen ondersteund in het bekwaam maken van hun instelling. Ook zijn de experimenten rond Leren van de Toekomst van de Pabo Isselinge succesvol afgerond. De nieuwe ronde is gestart bij de Fontys lerarenopleiding Sittard. Het opzetten van een community of practise bij de Pabo’s is helaas niet gelukt. Gemotiveerde leraren zijn op zoek naar mogelijkheden om hun ict-bekwaamheid te verbeteren. In 2013 worden 2.500 onderwijsprofessionals door middel van een gevarieerd aanbod als online masterclasses, verdiepingsscholing, themabijeenkomsten en congressen in staat gesteld om hun ict-bekwaamheid als individu te vergroten. 

e26

Instellingen hebben behoefte aan facilitering bij het professionaliseren van hun personeel op het gebied van ict. Kennisnet ondersteunt 120 besturen in het po, 60 besturen in het vo en 20 besturen in het mbo bij het ict-bekwaam maken van hun managers en leerkrachten op het gebied van ict. Dit doet Kennisnet met gerichte adviesgesprekken, bijeenkomsten op De Verdieping voor het management, kennisoverdracht aan interne opleidingsacademies en bijdragen op bovenbestuurlijke studiedagen. 

e27

Om ict-bekwaamheid te implementeren op scholen hebben bestuurders hulpmiddelen nodig die passen bij hun eigen beleid. Er is een concept gemaakt voor een scenariospel. Er was te weinig belangstelling bij instellingen om dit verder door te ontwikkelen tot een zelfstandig te gebruiken middel. Er is daarom besloten dit niet verder af te maken.

Ook managers moeten ict-bekwaam zijn. Daarom ontwikkelt Kennisnet met de relevante stakeholders als de sectorraden een nieuw kader voor ict-bekwaamheid voor managers in het onderwijs. 

32

Instellingen krijgen ondersteuning bij het vergroten van de ict-bekwaamheid van hun schoolleiders, onderwijsmanagers en leerkrachten. In 2013 zijn er 244 besturen ondersteund in het ict-bekwaam maken van hun managers en leerkrachten. Dit waren 132 po besturen, 92 vo besturen en 20 mbo besturen. Bestuurders waarderen de ondersteuning van Kennisnet en hebben het afgelopen jaar meerdere malen aangegeven graag intensief begeleid te worden in het ontwikkelen van hun eigen visie en plannen. Dit is voor Kennisnet een teken dat haar inzet gewaardeerd wordt. Hierdoor zijn vooral in het vo en po meer besturen ondersteund dan vooraf verwacht.

Instellingen hebben behoefte aan hulpmiddelen die passen bij hun HRM– en professionaliseringsbeleid om het kader van ict bekwaamheid te implementeren. Kennisnet ontwikkelt de volgende nieuwe instrumenten voor onderwijsinstellingen: een scenariospel en een assessmentinstrument. 

e28

In totaal zijn er in het afgelopen jaar 4.194 professionals in staat gesteld om hun eigen ictbekwaamheid te vergroten. Dit is ruim meer dan het beoogde aantal. Dit is het gevolg van een grote vraag vanuit de doelgroep.

De drie sectoren hebben ervoor gekozen om afzonderlijk van elkaar aan een competentiekader voor managers/schoolleiders te werken. In het po via het Schoolleidersregister (separate stichting). In het vo via de VO academie (onderdeel VOraad) en in het mbo via de MBO Raad. Met iedere sector is afgesproken om geen


eigenstandig en/of gemeenschappelijk kader te ontwikkelen. Op verzoek van de sectoren is wel input geleverd aan de ontwikkeling van deze sectorale generieke competentiekaders voor managers en schoolleiders. e29

Bestuurders krijgen inzicht hoe je ict niet alleen kan zien als kostenpost, maar als middel om ambities te realiseren en hoe de begroting voor ict bestuurlijk beïnvloed kan worden. 

e30

Diverse Pabo’s hebben aangegeven ict-gebruik in het onderwijs op te willen nemen in hun dagelijks curriculum. Kennisnet creëert een community of practise van de 15 Pabo’s die aangegeven hebben ict verder te integreren in hun curriculum en ondersteunt hen hierbij met specifieke bijeenkomsten. 

i13

In een aantal sessies met bestuurders zijn modellen gepresenteerd hoe vanuit een bestuurlijke positie invloed uitgeoefend kan worden op de begroting en investeringen op het gebied van ict. Het gaat om het bepalen van de balans tussen vrijheid van keuze en het centraliseren van ict-voorzieningen, het bepalen van kwalitatieve en kwantitatieve opbrengsten in relatie tot investeringen en total cost of ownership en het organiseren van eigenaarschap binnen het onderwijs. Deze modellen en denkrichtingen zullen vooral via gesprekken met bestuurders verder verspreid gaan worden.

Ict is steeds meer onderdeel van de opleidingen die worden aangeboden door de Pabo’s en deze blijven zoeken naar een manier om dit goed in te passen in hun bestaande curricula. De inrichting van een community of practise voor de Pabo’s is het afgelopen jaar te langzaam verlopen als gevolg van achterblijvende interesse vanuit de doelgroep. Zowel tijdens de pabo-school van 21 juni als tijdens de bijeenkomst over de community of practise voor Pabo’s en Lero’s op 26 november zijn veel instellingen aanwezig geweest. Het is nog niet gelukt om dit om te zetten in een werkende community of practise.

De innovatiekracht van de Pabo’s en lerarenopleidingen moet worden versterkt. Kennisnet vervolgt het experiment Leren van de Toekomst met Hogeschool Iselinge waarbij twaalf leraren worden ondersteund bij het inzetten van acht innovatieve toepassingen. In 2013 wordt een soortgelijk experiment gestart met een nader te selecteren lerarenopleiding. 

Kennisnet heeft twee Pabo’s geholpen in het verstekken van hun innovatiekracht. De experimenten bij de pabo Iselinge zijn succesvol afgerond. Alle resultaten zijn gepubliceerd op de website van Kennisnet. Uit de experimenten bleek duidelijk dat een van de belangrijkste voorwaarden om te kunnen innoveren is dat de organisatie tijd om te experimenteren en te leren beschikbaar stelt. De Fontys lerarenopleiding Sittard is gestart met het project Leren van de Toekomst dat dit schooljaar loopt. De onderwijsvraagstukken die leidend zijn binnen het project zijn tijdens een summerschool uitgewerkt. Het project heeft een succesvol eerste halfjaar achter de rug waarin acht docenten experimenteerden met innovatieve ict-toepassingen.

i14

Bovendien begeleidt Kennisnet negen experimenten van leraren van verschillende pabo’s en negen experimenten bij verschillende lerarenopleidingen. Zo worden use-cases gecreëerd van de didactische inzet van innovatieve ict toepassingen in het po. 

Het begeleiden van experimenten om use-cases te creëren is succesvol verlopen. Alle resultaten zijn gepubliceerd op de innovatiepagina’s van de website van Kennisnet.


33

Ambitie

Leraren en managers gebruiken ict bij de eigen professionalisering Ict biedt het onderwijspersoneel mogelijkheden tot tijd- en plaats onafhankelijk leren.

Bijzonderheden

v13

Leraar24 heeft een goed jaar gehad. Niet alleen zijn er technisch zaken toegevoegd om b.v. via de Ipad en Android het platform te bezoeken maar ook is er veel inhoud toegevoegd vanuit het KNOW-initiatief. Deze dossiers bevatten onderzoeksresultaten en praktische toepassingen om de kwaliteit van het onderwijs te versterken. Kennisnet en School aan Zet hebben het afgelopen jaar veel werk verzet bij het uitbreiden en verbeteren van de portal. Naast een groot aantal kleine verbeteringen en aanpassingen is er veel aandacht besteed aan het aanpassen van de portal aan SAZ 2.0. Leraren moeten worden ondersteund bij het uitoefenen van hun beroep. Omdat deze doelgroep weinig tijd heeft, is er een online gereedschapskist vol praktische oplossingen en voorbeelden ontwikkeld. Leraar24 ondersteunt leraren bij hun professionalisering door het bieden van informatie rondom thema’s die aansluiten bij het beroep. Op Leraar24 vinden leraren videomateriaal en diepgaande dossiers die beschreven zijn vanuit de wetenschappelijke kennis die ontwikkeld is. Het KNOW-initiatief is een van de leveranciers van deze dossiers. Leraar24 is een initiatief van de Onderwijscoöperatie, Ruud de Moor Centrum, NTR en Kennisnet. Kennisnet is binnen het consortium verantwoordelijk voor de techniek. Het doel van Leraar24 is om in 2013 1 miljoen bezoekers te bereiken. 

In de afgelopen jaren is Leraar24 ontwikkeld tot een online platform dat leraren ondersteunt bij de uitoefening van hun beroep. Half januari is de nieuwe release live gegaan met onder andere KNOW-ondersteuning, implementatie van de cookiewet, een nieuwe look en de verdeling in hoofddossiers. Inmiddels is een groot aantal KNOWdossiers opgeleverd. Er zijn op verschillende hoofdthema’s dossiers opgesteld vanuit de OCW-opdracht aan de LPC’s en de sectorraden. Verdeeld over hoofdthema’s, thema’s en subthema’s zijn er in totaal meer dan 200 dossiers beschikbaar waarbij een veelheid aan onderzoeken is gebruikt. De Leraar24-apps voor iPad en Android zijn in maart live gegaan. Er bestond al een app voor iPhone. Eind 2013 zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuwe release om de KNOWonderzoeksdossiers op Leraar24 beter te presenteren. Deze release wordt begin 2014 verwacht. Per 1 januari 2013 is, conform plan, de programmafinanciering van Leraar24 beëindigd. Als gevolg hiervan heeft de NTR zich uit het consortium moeten terugtrekken, omdat zij hun middelen enkel mogen inzetten voor het maken van radio en televisie. De overige partijen betalen Leraar24 nu vanuit hun basissubsidie. Omdat de website van Leraar24 volledig voldoet aan de Nederlandse cookiewetgeving is het niet mogelijk om het aantal bezoekers te meten.

v14

34

Er zijn bestuursakkoorden gesloten tussen de PO-Raad en de VO-raad en het ministerie van OCW. Het programma School aan Zet ondersteunt het onderwijs bij het waarmaken van de hierin geformuleerde ambities. School aan Zet activeert instellingen en helpt mee om de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs (nog verder) te verbeteren. Het programma wordt in opdracht van het ministerie van OCW uitgevoerd door het Platform Beta Techniek. Kennisnet is verantwoordelijk voor de techniek van de website die het programma ondersteunt middels het ontsluiten van voorbeelden, instrumenten en kennis.




Het programma School aan Zet ondersteunt schoolleiders bij het waarmaken van hun ambities op verschillende gebieden. Kennisnet heeft in 2012 in opdracht van het programma School aan Zet de portal www.schoolaanzet.nl ontworpen, gebouwd en in beheer genomen. De portal ondersteunt het programma met informatie en tools voor de deelnemende scholen. Ook kunnen scholen zoeken naar experts die hen kunnen helpen met het realiseren van de gestelde doelen. In 2013 is de Mijn School aan Zet omgeving gerealiseerd waarin de scholen de portal gebruiken voor het vastleggen van de voortgang van hun programma. De in juli vastgestelde samenwerkingsovereenkomst Kennisnet en School aan Zet en de in december opgestelde roadmap 2014 zijn de basis voor verdere samenwerking tussen Platform Beta Techniek en Kennisnet. Kennisnet en School aan zet hebben het afgelopen jaar veel werk verzet bij het uitbreiden en verbeteren van de portal. Naast een groot aantal kleine verbeteringen en aanpassingen is er veel aandacht besteed aan het aanpassen van de portal aan SAZ 2.0. School aan Zet heeft voor het vo haar model en werkwijze aangepast en dit had grote gevolgen voor de opzet en werking van de portal. Daarnaast is er onder andere gewerkt aan een dashboard voor de betrokken experts, optimalisatie van de webpagina’s en de zelfevaluatietest in Mijn School aan Zet.


35

2.3.

Presteren

Instellingen staan voor de uitdaging om het leerrendement te verhogen. Dit kan alleen vanuit een doelmatige organisatie die er in slaagt om leervragen en -behoeften te matchen met de beschikbare mensen en middelen. Dit is een continu proces waarin de instelling de eigen resultaten en beschikbare informatie voortdurend bekijkt om vanuit dit inzicht te verbeteren. Ict stroomlijnt dit proces en ondersteunt instellingen bij het goed vormgeven van deze processen en bij het inzichtelijk, transparant en vergelijkbaar maken van behaalde resultaten. Daarnaast helpt ict instellingen om een kwalitatief goed onderwijsaanbod te realiseren als dat met traditionele middelen niet mogelijk is.

Ambitie

Schoolleiders en bestuurders beschikken over de juiste stuurinformatie Om te kunnen beschikken over de juiste stuurinformatie is het van belang dat instellingen datagestuurd onderwijs implementeren. En dat schoolleiders gebruik kunnen maken van de beschikbare informatie om zo de prestatie van de instelling te kunnen beoordelen en verbeterpunten te identificeren.

Bijzonderheden

e31

Op het gebied van stuurinformatie loopt alles volgens planning of is afgerond. De sectoren zijn zeer tevreden met de DoorstroomMonitor. De praktijktoetsing van de mbo-set van stuurinformatie en het onderzoek naar stuurinformatie in het po zijn afgerond. Wel is op basis van een inventarisatie naar de initiatieven die bestaan rondom instroommodellen besloten om op dit punt geen activiteiten te ondernemen. Op verzoek van de samenwerkende sectorraden (SION) ontwikkelt Kennisnet samen met DUO een nieuwe voorziening voor het leveren van doorstroomgegevens op sectorniveau en aan onderwijsinstellingen zelf. De gemaakte afspraken en definities rond doorstroomgegevens vanuit het SION verband worden in beheer genomen. 

Het verder ontwikkelen van de DoorstroomMonitor is goed verlopen dit jaar. De sectoren zijn zeer tevreden met de monitor. Voor het vo en po staat deze monitor in respectievelijk Scholen op de kaart en Venster voor Verantwoording. Voor het mbo en hbo is deze informatie ontsloten via de websites van de sectorraden. Ook buiten het onderwijs is enthousiast gereageerd op de monitor. Zo is er een artikel verschenen in Trouw over de monitor. In december is de onderliggende afspraak Edukoppeling voor beheer aangeboden aan EduStandaard. Een voorwaarde voor beheer is een publieke consultatie, zodat alle betrokken partijen de kans hebben gehad om op de inhoud van de afspraak te kunnen reageren. Deze publieke consultatie loopt tot februari 2014.

e32

Het is nog lang niet duidelijk welke stuurinformatie in de praktijk zinvol is voor managers in het onderwijs die direct een team van leraren aansturen. Nu worden daarvoor te vaak verantwoordingsindicatoren gebruikt die beperkt bijdragen aan het tussentijds goed kunnen interveniëren op kwaliteit en doelmatigheid. Kennisnet ontwikkelt en beproeft een voorbeeldset van basis stuurinformatie voor de schooldirecteuren in het basis onderwijs, afdelingsmanagers in het vo en opleidings- en teammanagers in het mbo. Hierbij wordt ook gekeken naar de verschillende kwaliteitssystemen die gebruikt worden in het onderwijs. Kennisnet laat daarbij ook zien hoe het dashboard voor een leraar of manager eruit kan komen te zien. 

36

Managers hebben behoefte aan goede informatie om opbrengstgericht te kunnen werken en de kwaliteit van de school te verbeteren. Kennisnet heeft voorbeeldsets van basis stuurinformatie ontwikkeld en beproeft. De praktijktoetsing van de mbo-set van stuurinformatie in pilots op De Leijgraaf en Noorderpoort is afgerond. Er zijn hierover twee


publicaties gemaakt. Beide zijn in Profiel gepubliceerd en staan op de Kennisnetthemasite Sturen. Het onderzoek naar stuurinformatie in het po is afgerond en het rapport gepubliceerd op de themasite Sturen. Er zijn hierover gesprekken geweest met Schoolinfo en de Onderwijsraad. Er zijn een aantal workshops gegeven over dit onderwerp. De praktijktoets van de scan zal in het eerste halfjaar van 2014 plaatsvinden. e33

Instellingen hebben behoefte aan meer inzicht in de instroom van nieuwe leerlingen. Onder andere binnen het SION programma verkent en beproeft Kennisnet middels pilots met welke data de instroom van nieuwe leerlingen beter voorspeld kan worden en hoe de kans van leerlingen op het succesvol afronden vroegtijdig in kaart gebracht kan worden. 

v15

Op basis van een inventarisatie naar de initiatieven die bestaan rondom instroommodellen is er besloten om op dit punt geen activiteiten binnen SION vorm te geven, naast de reeds bestaande initiatieven. Deze inventarisatie heeft wel een aantal positieve gevolgen gehad. Zo is er een gezamenlijk beeld geschapen en is er veel kennis uitgewisseld tussen de verschillende sectoren. In januari 2014 wordt er een seminar georganiseerd om deze kennis verder te delen.

Op verzoek van de samenwerkende sectorraden (SION) ontwikkelt Kennisnet samen met DUO een nieuwe voorziening voor het leveren van doorstroomgegevens op sectorniveau en aan onderwijsinstellingen zelf. De gemaakte afspraken en definities rond doorstroomgegevens vanuit het SION verband worden in beheer genomen. Deze activiteit is gelijk aan de activiteit e31.

i15

Veel informatie is nu nog helemaal niet toegankelijk als stuurinformatie. Over het presteren van leerlingen, leraren en instellingen is veel data beschikbaar op verschillende plaatsen. Er is nog weinig bekend over de manier waarop deze grote hoeveelheid data kan worden benut. Kennisnet verkent de status en mogelijkheden van big data in diverse sectoren en onderzoekt de relevantie hiervan voor het onderwijs. Kennisnet organiseert een hackathon waarin programmeurs op basis van informatie van leraren en managers tooling bouwen om uit beschikbare databronnen de juiste informatie te halen. 

In samenwerking met het Open Onderwijs Data initiatief van Hack de Overheid is verkend hoe beschikbare data kan worden ingezet om ouders te ondersteunen bij de schoolkeuze. Hiernaast zijn er diverse blogberichten over dit onderwerp geschreven op de innovatie pagina van Kennisnet.


37

Ambitie

Instellingen verhogen met behulp van ict de doelmatigheid en kwaliteit Iedere instelling heeft zijn eigen uitdaging wanneer het gaat om het verhogen van de doelmatigheid. Aanleiding is in veel gevallen kwaliteit, krimp of het inkorten van de onderwijstijd.

Bijzonderheden

e34

Vooral in het eerste halfjaar zijn op dit gebied veel resultaten bereikt. Zo is er is een verkenning gedaan naar digitaal inschrijven in het po en vo, is de themasite ‘Tijdsbesparing met ict’ begin juni live gegaan en is het Adviespunt Onderwijstijd is op 6 juni live gegaan. Ook is het dossier ‘Kansen bij krimp’ opgeleverd. In de tweede helft van het jaar hebben veel voorbereidende trajecten gelopen die in 2014 tot concrete resultaten zullen leiden. Ict kan de administratieve last terugbrengen en bovendien de betrouwbaarheid van gegevens verbeteren. Leerlingen in het mbo kunnen zich in 2013 digitaal in- en uitschrijven bij de instelling op basis van het Digitaal Aanmeld Formulier dat ontwikkeld is in SION verband. Binnen het po en vo verkent Kennisnet binnen het SION programma welke verdere mogelijkheden er zijn voor digitaal in- en uitschrijven. 

Er is een verkenning gedaan naar digitaal inschrijven in het po en vo. Hierin zijn scenario's ontwikkeld en is de behoefte van scholen in kaart gebracht. Ook heeft DUO duidelijkheid gegeven over de wettelijke basis voor het uitwisselen van gegevens tijdens aanmelding. In december zijn de resultaten van deze verkenning, inclusief een wenselijk scenario, ter goedkeuring voorgelegd aan de stuurgroep van het SION programma. Daarnaast is er een rapportage opgeleverd over de digitale uitwisseling tussen vo en mbo. In het eindverslag wordt een duidelijk gedefinieerde gegevensset beschreven voor de overdracht vo-mbo en worden de contouren geschetst van een toekomstige voorziening. Ook is de ondertekeningservice mbo uitvoerig getest. De huidige proefopstelling voldoet aan de wensen van het veld, maar dient nog wel doorontwikkeld te worden. Hierbij moet met name aandacht komen voor de koppeling met het Student Informatie Systeem van de instellingen en het te gebruiken middel voor ondertekening door ouders en stagebedrijven. De testen worden in januari 2014 afgerond.

e35

Instellingen geven aan dat zij nog veel tijd en geld kwijt zijn met het registreren, uitwisselen en beschikbaar stellen van informatie aan allerlei partijen. Binnen het SION programma onderzoekt Kennisnet, uitgaande van de processen binnen een onderwijsinstelling in het po, vo en mbo, hoe door de inzet van ict nog (meer) administratieve lastenvermindering te realiseren is. 

e36

Het vroegtijdig signaleren van mogelijke knelpunten ten aanzien van de registratie van onderwijstijd geeft instellingen de kans tijdig bij te sturen. Kennisnet ontwikkelt een programma van eisen voor bestaande softwareomgevingen in het vo en mbo om deze vroegtijdige signalering mogelijk te maken. 

38

De stuurgroep van SION heeft besloten geen verdere inventarisaties naar administratieve lastenvermindering uit te voeren omdat deze naar verwachting geen nieuwe inzichten zullen geven. Binnen SION zal nog wel aandacht worden besteed aan administratieve lastenverlichting in het kader van nieuwe beleidsontwikkelingen.

Om vroegtijdig knelpunten ten aanzien van de registratie van onderwijstijd te signaleren heeft Kennisnet samen met saMBO-ICT een traject op rondom 'Onderwijstijd in control' (early warning) opgestart. Het doel is om instellingen te informeren over de wijzigingen en


consequenties van de nieuwe regelgeving. Ook is het doel om de processen in kaart te brengen die een rol spelen bij het 'in control' zijn voor wat betreft onderwijstijd. Begin 2014 wordt een advies opgeleverd voor ontwikkeling of aanpassing van de huidige systemen. e37

Verschillende ict toepassingen kunnen leraren tijd besparen. Op basis van een inventarisatie onder leraren worden kansrijke toepassingen in kaart gebracht. Dit resulteert in een aantal concrete tips en mogelijkheden tot verbetering. 

e38

De themasite ‘Tijdsbesparing met ict’ is begin juni live gegaan met tips en informatie uit onderzoek en de praktijk.

Kennisnet informeert over onderwijstijd en ict en richt samen met de relevante stakeholders een Adviespunt Onderwijstijd in waar onderwijsinstellingen in het vo en mbo advies kunnen vragen of hun situatie met grote waarschijnlijkheid gaat voldoen aan de gestelde eisen. Het adviespunt levert ook kennis aan instellingen die plaatsonafhankelijk onderwijs willen toepassen. 

Om stakeholders te informeren over onderwijstijd is het Adviespunt Onderwijstijd ingericht Deze is voor de zomervakantie live gegaan. Bij dit adviespunt kunnen instellingen nieuwe onderwijsconcepten met ict inbrengen en krijgen zij advies over hoe deze voldoen aan de regels voor onderwijstijd. In totaal zijn er 22 vragen binnengekomen bij het adviespunt. Deze zijn naar tevredenheid beantwoord. Er zijn een aantal concepten ingediend en na evaluatie als voorbeeld op de site geplaatst, onder andere van het Deltion College over online lesgeven. Er is ook een workshop gegeven over onderwijstijd aan alle onderwijskundigen van het ROC van Twente; waarbij ook het CvB (deels) aanwezig was.

e39

Ict is een middel om een oplossing te vinden voor de krimpproblematiek. Kennisnet ontwikkelt in het po, vo en mbo samen met partners uit het onderwijs concepten voor instellingen in krimpregio’s en verspreidt de beschikbare inzichten. Inzichten worden meegenomen in het nog op te richten expertisecentrum krimp van de PO-Raad. 

e40

Kennisnet heeft in 2013 veel gedaan om kennis en inzichten rondom krimp te verspreiden. Aan het begin van het jaar is er veel expertise opgebouwd. Zo is de publicatie ‘Kansen bij krimp’ opgeleverd. Ook zijn er een kostenscan en verschillende businesscases opgeleverd. Voor het mbo is naast een businesscase ook een concept Online Leren in Balans opgeleverd. Mede op basis hiervan is er een goed gevulde themasite gelanceerd. Deze expertise wordt ook gebruikt in de ondersteuningsgesprekken met bestuurders en managers. Daarnaast lopen er bij twee instellingen pilots over Online Leren in Balans, te weten bij het HMC (hout en meubileringscollege) en de DHTA (Dutch Health Tech Academy). In het najaar is de ‘sneltarter mobiele devices’ gemaakt en daarnaast is via een aantal interviews het dossier verder gevuld met voorbeelden van gebruik van tablets in po en vo.

Kennisnet ondersteunt en adviseert vernieuwende en binnen de sector baanbrekende onderwijsconcepten als de Sterrenschool, Netwerkschool en Onderwijs voor een Nieuwe Tijd. Waar mogelijk wordt daarbij ook gebruik gemaakt van de inzichten vanuit projecten zoals de InnovatieImpuls Onderwijs. 

Kennisnet heeft in 2013 diverse vernieuwende onderwijsconcepten ondersteund en geadviseerd. Niet alleen worden er sessies op De Verdieping georganiseerd en begeleid, ook inhoudelijk worden adviezen gegeven over nieuwe ontwikkelingen zoals BYOD en Flipping the Classroom. Ook is ondersteuning geboden aan stichting LeerKRACHT.


39

Ambitie

Instellingen verantwoorden zich transparant Van instellingen wordt verwacht dat ze zich transparant verantwoorden over de behaalde resultaten en ingezette middelen. Verticaal richting OCW en de Inspectie, en horizontaal richting ouders, het bedrijfsleven en de rest van de samenleving. Ict is cruciaal in dit proces.

Bijzonderheden

Transparant verantwoorden was een van de thema’s die in 2013 in de samenleving het meest zichtbaar was. Vensters Voor Verantwoording (vo), Scholen op de Kaart (po) en MBO Transparant waren zichtbaar in het nieuws en beantwoorden duidelijk een vraag vanuit de samenleving en het onderwijs. Kennisnet heeft deze initiatieven ondersteund en keek daarnaast verder naar het veilig delen en beheren van persoonsgegevens.

e41

Verantwoorden kost instellingen nu veel tijd. Kennisnet zorgt samen met DUO dat het proces van verticaal verantwoorden, op basis van inzichten die zijn opgedaan bij mbo-instellingen, doelmatiger ingericht wordt. 

e42

Naast Vensters voor Verantwoording in het po en vo is er ook behoefte aan een omgeving in het mbo waarin instellingen zich publiekelijk kunnen verantwoorden. De AOC- en MBO Raad stellen met hulp van saMBO-ICT de functionele eisen hiervoor op. Mede vanuit het SION programma richt Kennisnet, in opdracht van de mbo-sector, een nieuwe voorziening in voor horizontale verantwoording in het mbo, waarbij gebruik gemaakt zal worden van de ervaringen die opgedaan zijn door Vensters voor Verantwoording (zie ook v17). 

v16

40

De voorziening voor horizontale verantwoording in het mbo “MBO Transparant” is ontwikkeld en opgeleverd aan de MBO Raad. De dienst is feestelijk gelanceerd op het mbo-congres. Er zijn veel positieve reacties gekomen uit het veld. Instellingen zijn nu zelf in staat op website te rapporteren over hun prestaties en kunnen hierop samenwerken met de DUO. Kennisnet blijft als productmanager betrokken bij de dienst en verzorgt de nazorg en verdere productontwikkeling in overleg met de MBO Raad.

Het openbaar beschikbaar stellen van gegevens is wenselijk in het kader van (met name) de horizontale verantwoording. Vensters voor Verantwoording van Schoolinfo biedt instellingen in het vo een betrouwbare basis voor de dialoog met hun belanghebbenden. Het verzamelt cijfermatige informatie over instellingen voor voortgezet onderwijs in één systeem. Dit geeft instellingen de mogelijkheid resultaten met elkaar te vergelijken (benchmarking) en verbindt de verticale en horizontale verantwoording. Kennisnet is het komende jaar de volwaardige technisch partner binnen dit programma. 

v17

In afstemming met saMBO-ICT zijn geen specifieke activiteiten uitgevoerd om het proces van verticaal verantwoorden doelmatiger in te richten. Binnen SION zijn voldoende trajecten opgestart en ingericht die de uitwisseling met DUO op allerlei manieren binnen het mbo verbeterd. Bijvoorbeeld het terugkoppelen van bekostigings- en beleidsgegevens naar mbo- instellingen zelf.

In het vo heeft Schoolinfo Vensters voor Verantwoording neergezet om aan de toenemende behoefte aan transparantie invulling te geven. Het beheer van de Vensters voor Verantwoording-toepassing verloopt naar wens; er is een hoge beschikbaarheid van de dienst gerealiseerd. Schoolinfo heeft in het project Vensters PO een soortgelijke voorziening voor het po gerealiseerd, Scholen op de Kaart; deze wordt ook door Kennisnet beheerd.

Naast Vensters voor Verantwoording in het po en vo is ook behoefte aan een omgeving in het MBO waarin instellingen zich publiekelijk kunnen verantwoorden. De AOC- en MBO Raad met hulp van saMBO-ICT hebben hiervoor de functionele eisen opgesteld. Mede vanuit het SION


programma richt Kennisnet in opdracht van de mbo-sector een nieuwe voorziening in voor horizontale verantwoording in het mbo, waarbij gebruik gemaakt zal worden van de ervaringen die opgedaan zijn door Vensters voor Verantwoording (zie ook e42). Deze activiteit is gelijk aan e42. i16

In een ict-omgeving met cloud computing kunnen steeds meer gegevens worden verzameld over leerlingen en leraren die kunnen worden gebruikt bij het gepersonaliseerd leren. Hierdoor is er meer transparantie gewenst en staat de privacy van betrokkenen onder druk. Nieuwe oplossingsrichtingen zijn nodig om in deze omgeving constructief te kunnen omgaan met het beperkt beschikbaar stellen van benodigde informatie waar dat nuttig en nodig is, om goed onderwijs te kunnen verzorgen. Kennisnet verdiept haar eerdere verkenning naar modellen rond identiteitsbeheer die de betrokkene centraal stelt en voert experimenten uit met nieuwe producten die een ‘user-centric’ uitgangspunt hanteren. 

Om het onderwijs te helpen Privacy en identiteitsbeheer goed op orde te krijgen heeft Kennisnet onderzoek gedaan naar manieren om dit in te richten. Er is een prototype ontwikkeld van een user-centric systeem op basis van de internationale User Managed Access standaard. Hierin staan niet de aanbieders van diensten of organisaties centraal, maar de gebruiker zelf. Het uitgangspunt is dat de gebruiker op elk moment het overzicht heeft wie zijn informatie heeft en waarvoor deze gebruikt wordt en dat de gebruiker hier direct invloed op kan uitoefenen. Dit prototype zal ingezet worden t.b.v. de concrete illustratie van het user-centric model bij presentaties en workshops.


41

2.4.

Probleemloos ict-gebruik

Personaliseren, professionaliseren en presteren kan alleen als de randvoorwaarden kloppen. De ictvoorzieningen moeten goed functioneren om niet te worden ervaren als een lastenverzwaring. Probleemloos ict-gebruik begint bij het vertalen van de eigen visie in ict-keuzes. Welke behoeften heeft de instelling en hoe zijn deze te realiseren? Vervolgens is het zaak om vanuit deze keuzes de eigen ict-infrastructuur doelmatig in te richten en ervoor te zorgen dat het verantwoordelijke personeel bekwaam is. Instellingen moeten daarbij kunnen vertrouwen op een landelijke infrastructuur die ondersteunt en ontlast. Deze infrastructuur bestaat uit landelijke of sectorale voorzieningen die niet door de markt (kunnen) worden aangeboden, of waarbij er een publiek onderwijsbelang gemoeid is. Daarnaast betreft het de gemeenschappelijke afspraken die ervoor zorgen dat deze voorzieningen gaan renderen.

Ambitie

Instellingen formuleren hun ict behoeften Vanuit de visie op onderwijs formuleren instellingen hun ict-behoeften. Deze bestaat uit concrete vragen die op school, sectoraal en landelijk niveau gesteld worden aan de publieke en private partners.

Bijzonderheden

e43

Twee van de activiteiten op dit punt zijn (gedeeltelijk) opgegaan in andere activiteiten. Wel zijn er voor het mbo adviesgesprekken gevoerd met managers. Er zijn twee inventarisaties uitgevoerd naar het gebruik van tablets onder scholen. Hierbij is onder andere samengewerkt met de uitgeverijen (GEU) en de softwareleveranciers (VDOD). Onderwijsmanagers hebben behoefte aan handvatten om sturing te kunnen geven aan de implementatie van ict. Door middel van adviesgesprekken, publicaties, webdossiers en bijeenkomsten informeert Kennisnet onderwijsmanagers op welke wijze zij sturing kunnen geven aan ict en informatiemanagement en aan aanbestedingen voor digitaal leermateriaal en ict. 

Voor het po en vo is deze doelstelling opgegaan in doelstelling e26. Voor het mbo is er in het eerste halfjaar een aantal publicaties verschenen over de implementatie van ict. Deze publicaties gingen in op BYOD, sturing van ICT projecten en leermiddelenbeleid. In adviesgesprekken met bestuurders en directeuren zijn thema’s verder toegelicht en meer op maat gemaakt voor betreffende school. De adviesgesprekken zijn goed gewaardeerd en bieden bestuurders handvatten om actief met deze thema’s aan de slag te gaan.

e44

Afhankelijk van de keuzes die het onderwijs maakt, kan er afhankelijkheid van leveranciers (‘vendor lockin’) ontstaan. Kennisnet adviseert op sectorniveau hoe afhankelijkheid van softwareleveranciers omgezet kan worden in regie en eigenaarschap. Deze activiteit is opgegaan in de ondersteuning van Kennisnet aan de sectorraden op het gebied van regie op leermiddelen (activiteit e9).

e45

De ict-ontwikkelingen volgen elkaar snel op en voor instellingen is het niet eenvoudig om deze goed te kunnen duiden. Kennisnet brengt de majeure ontwikkelingen in apps, smartphones, tablets en bijbehorende cloud services van de drie grote partijen (Microsoft, Apple en Google/Android) in kaart en duidt hierbij de kansen en bedreigingen voor onderwijsinstellingen. 

42

Gezien de discussies in de media en de vraag van scholen heeft deze activiteit zich geconcentreerd op de inzet van tablets in het onderwijs. Een kwalitatieve inventarisatie is uitgevoerd onder een tiental scholen die een jaar of meer ervaring hebben bij de inzet van tablets in hun onderwijs. Hierbij is samengewerkt met de uitgeverijen (GEU) en de


softwareleveranciers (VDOD). Gekeken is naar de ervaringen en resultaten. Geconcludeerd is dat het zowel leraren als ouders positief zijn over de invoering en het gebruik. Het is echter te vroeg gebleken om het effect op de leerprestaties te meten. Naast deze inventarisatie is in kaart gebracht hoe de markt van tablets en apps zich ontwikkelt en hoe de verschillende ecosystemen (Apple, Android en Microsoft) zich tot elkaar verhouden. Uit beide inventarisaties zijn richtlijnen af te leiden die besluitvormers in het onderwijs kunnen hanteren bij het bepalen of zij tablets in willen zetten en welke dan. Deze richtlijnen worden in 2014 via de themasite en artikelen gedeeld met het veld, zodat er vanuit meer inzicht en kennis besluiten genomen worden over de inzet van tablets.


43

Ambitie

Instellingen hebben hun ict-functie doelmatig ingericht Onder een doelmatige ict-functie verstaan we dat een school zijn informatiemanagement aangesloten heeft op de behoeftes van de instelling. Zo is de interne architectuur op orde en is de juiste data beschikbaar voor bijvoorbeeld benchmarking.

Bijzonderheden

e46

Er zijn een aantal mooie resultaten geboekt op dit onderwerp. De publicatie ‘Ict en recht’ in de Hoe? Zo! reeks is gelanceerd op de saMBO-ICT conferentie. Ook zijn er benchmark onderzoeken gehouden in het po en mbo. Het kennisnetwerk voor informatiemanagers in het mbo is gestart en er hebben vijf bijeenkomsten plaatsgevonden. Daarnaast is de PO-Raad geadviseerd en ondersteund om in gesprek te gaan met Stichting Basispoort. Dit heeft geleid tot een intensieve dialoog waarin Stichting Basispoort bereid is de wensen en bezwaren van het primair onderwijs mee te nemen in hun productpropositie. In de VO sector is gesproken met verschillende bestuurders over de dominante positie van Magister en met de gebruikersvereniging van Magister. Gebleken is dat op dit moment er onvoldoende urgentie is om extra sectorale vraagmacht te organiseren of nieuwe interventies op te zetten. Er is behoefte aan inzicht in de kosten. Kennisnet biedt onafhankelijke informatie aan instellingen om kosten van ict vergelijkbaar te maken op basis van benchmarkstudies. 

e47

Instellingen moeten bij het inrichten van hun informatiehuishouding ook rekening houden met juridische vraagstukken. Kennisnet maakt duidelijk wat de juridische aspecten zijn bij de inzet van ict, informatie- uitwisseling en softwaresystemen (privacy, onderwijswetgeving, gebruik van leerlinggegevens, burgerservice of onderwijsnummer). 

e48

Om mbo-instellingen te helpen de inzet van eigen devices effectief te laten zijn, heeft Kennisnet in 2013 op dit onderwerp een publicatie uitgebracht. Er wordt nu met een aantal experts een vertaalslag gemaakt naar het po en het vo. Er is veel materiaal beschikbaar. Vanuit het mbo is een checklist voor het po en vo gemaakt. Alle informatie wordt gedeeld op de themasite van Kennisnet.

Ict-verantwoordelijken moeten ook in staat zijn om de juiste keuzes te kunnen maken. Kennisnet faciliteert in samenwerking met saMBO-ICT een kennisnetwerk voor informatiemanagers in het mbo en organiseert een jaarlijkse scholingsmogelijkheid voor hen. 

44

Instellingen zijn op verschillende manieren ondersteund met inzichten in de juridische aspecten van de inzet van ict. Zo is de publicatie ‘Ict en recht’ in de Hoe? Zo! reeks gelanceerd op de saMBO-ICT conferentie en er zijn op basis hiervan diverse sessies en workshops georganiseerd. In deze publicatie komen de juridische aspecten van 4 thema’s aan bod: cloud computing, gegevensuitwisseling, sociale media en educatieve content. De publicatie is zeer goed ontvangen.

Een ontwikkeling die binnen en buiten het onderwijs speelt is dat mensen hun eigen apparaat meenemen naar hun professionele omgeving. Kennisnet experimenteert met onderwijsinstellingen in het po, vo en mbo hoe de IT-strategie “Bring Your Own Device” gerealiseerd kan worden in de onderwijspraktijk. 

e49

Om onafhankelijke informatie aan instellingen aan te bieden over de kosten van ict zijn twee onderzoeken uitgevoerd. In het eerste halfjaar is samen met saMBO-ICT een benchmarkonderzoek naar ict in het mbo opgestart. In totaal hebben 25 instellingen (ongeveer 38% van de sector) deelgenomen aan het onderzoek. Voor het po is in de tweede helft van het jaar een soortgelijk onderzoek geweest.

Het kennisnetwerk voor informatiemanagers in het mbo is gestart en er hebben vijf bijeenkomsten plaatsgevonden. Gemiddeld komen er 22 informatiemanagers naar de


bijeenkomsten. In de tweede helft van 2013 is in twee sessies de nadruk gelegd op de gevolgen van de transitie van cloud voor de instelling en de informatiemanager. Dit is verzorgd als onderdeel van mbo cloud programma. De informatie managers waarderen de sessies en zien de toegevoegde waarde van het delen van kennis en ervaring. e50

De ict-investeringen vormen inmiddels een substantieel onderdeel van de budgetten van de instellingen (in het mbo vier tot zes procent). Kennisnet vergroot het inzicht in de markt waardoor de positie van de vragers wordt versterkt. In overleg met de verschillende onderwijssectoren wordt verkend of zwaardere interventies, zoals vraagbundeling of het inrichten van een consumentenplatform, wenselijk zijn. 

In overleg met de PO raad is onderzocht of het gezamenlijk inkopen van ict en in het bijzonder van devices op dit moment zinvol is en of daarbij nieuwe interventies nodig zijn. Op basis van deze verkenning is door de PO raad geconcludeerd dat de huidige service aan haar leden voorlopig nog voldoende is. Nu kunnen schoolbesturen met korting gebruik maken van de dienstverlening van het inkoopbureau De Onderwijs Inkoop Groep die ook contracten met IT leveranciers opnieuw kan uitonderhandelen. De PO-Raad is door Kennisnet geadviseerd en ondersteund, toen zij namens alle pobesturen in gesprek ging met Stichting Basispoort. Dit is een samenwerking van zeven commerciële partijen en die middels een uniforme login procedure alle basisscholen eenvoudig toegang willen geven tot het digitaal leermateriaal van deze partijen. Kennisnet heeft de PO-Raad inzicht gegeven in ontwikkelingen rond single log on, zodat zij haar wensen en bezwaren kon inbrengen in de dialoog met Stichting Basispoort. De stichting is bereid geweest om deze mee te nemen in hun productpropositie. In de vo-sector is met verschillende bestuurders en de onafhankelijke gebruikersvereniging van Magister verkend of er behoefte is aan zwaardere interventies richting Magister, die een dominante positie heeft in de markt van leerling administratie pakketten in het vo. Gebleken is dat op dit moment er onvoldoende urgentie is om additionele interventies op te zetten. Tot slot is de marktpositie van Cito toetsen en Cito Leerlingvolgsysteem in het po onderzocht. Samen met Cito, de PO-Raad en de VDOD (branchevereniging van softwareleveranciers van leerling administratie pakketten) is gewerkt aan verbeteringen om gedetailleerde toetsresultaten op een open en efficiënte wijze inzichtelijk te krijgen in alle leerlingvolgsystemen.


45

Ambitie

Instellingen maken gebruik van een landelijke infrastructuur die hen ontzorgt In het primaire en het secundaire onderwijsproces worden software systemen zoals het leerling-administratiesysteem, de elo en alle andere digitale toepassingen en leermiddelen veelvuldig gebruikt. De infrastructuur die deze toepassingen in harmonie laat samenwerken is enorm belangrijk gebleken. Om ict optimaal te laten renderen is het van groot belang dat deze infrastructuur zich sterk door ontwikkelt.

Bijzonderheden

e51

Kennisnet is zeer succesvol geweest in het verzorgen, ondersteunen en versterken van een landelijke infrastructuur die scholen ontzorgt. De meest opvallende successen zijn de verdere ontwikkeling en acceptatie van de referentiearchitectuur, het uitbreiden van het bureau Edustandard en het aantal federatieve authenticaties. De referentiearchitectuur is in 2013 verder uitgewerkt en verbreed. Het gevolg hiervan is een gezamenlijk en gedeelde referentie architectuur die gedragen wordt door alle instellingen, de sectorraden, DUO en het ministerie van OCW. De Standaardisatieraad is in 2013 vier maal bijeengekomen. met als gevolg een versterking van het standaarden landschap. Het aantal federatieve authenticaties was ver boven verwachting en daarnaast zijn er een aantal inhoudelijke verbeteringen doorgevoerd. Ook zijn er in totaal 73 scholen aangesloten op eduroam. Om richting te geven aan de ontwikkeling van een landelijke infrastructuur en daarbij een kader te bieden wordt binnen het SION programma een referentiearchitectuur voor de gehele onderwijssector ontwikkeld waarmee onderwijsinstellingen, sectorraden, OCW, DUO, Inspectie, Schoolinfo, saMBO-ICT, SURF en Kennisnet gezamenlijk afspreken hoe deze landelijke infrastructuur eruit komt te zien. Daarbij wordt ook een onderwijsbreed beleidskader ontwikkeld voor identificatie, autorisatie en authenticatie. 

Binnen het SION programma is een referentiearchitectuur voor de gehele onderwijssector ontwikkeld om richting te geven aan de ontwikkeling van een landelijke infrastructuur. Eind 2012 en begin 2013 is een eerste visie en uitwerking opgeleverd. Dit is in 2013 verder uitgewerkt en verbreed. Het gevolg hiervan is een gezamenlijk en gedeelde referentiearchitectuur die gedragen wordt door alle instellingen, de sectorraden, DUO en het ministerie van OCW. Deze architectuur smelt samen met de ROSA architectuur van OCW. Een van de grote voordelen hiervan is dat instellingen nu samen met DUO in gesprek kunnen gaan over de uitwisseling en het beheer van hun gegevens. Een ander groot voordeel is dat er veel kennis is opgedaan over privacy en juridische zaken rondom gegevens. Het onderwijs leert de mogelijkheden en grenzen van de wet kennen. De architectuur wordt onder andere in de praktijk gebracht door bijvoorbeeld de Edukoppeling Transactiestandaard waarmee een duurzame, veilige en standaard oplossing is gecreëerd voor gegevensuitwisseling tussen ketenpartijen. Op basis van activiteiten van het SION-programma in 2012 en 2013 is door OCW en de sectorraden besloten om verder te gaan met het SION-programma met dezelfde insteek als nu. Er zal dan vooral worden gekeken hoe de privacy beschermd kan worden en tegelijkertijd de uitwisseling van gegevens gestroomlijnd kan worden.

e52

Binnen het SION programma faciliteert Kennisnet ketensamenwerking tussen sectorraden en DUO om tot een betere landelijke infrastructuur te komen voor het afnemen van landelijke digitale examens, (verplichte) toetsen en het registreren van de resultaten. 

46

In de stuurgroepbijeenkomst van 22 mei is besloten om de ketensamenwerking tussen de sectorraden en de DUO rondom toetsen en examens niet als apart project op te pakken. De meerwaarde in een bovensectorale aanpak van dit vraagstuk bleek niet aanwezig. Deels heeft dit te maken met het centraal examineren van taal en rekenen; dit zijn


lopende projecten met een eigen dynamiek en bijna afgerond. Een extra slag hierover heeft weinig toegevoegde waarde. v18

Standaarden zijn een eerste voorwaarde voor een open markt en zijn noodzakelijk voor een goede uitwisseling van gegevens. EduStandaard is de dienst van Kennisnet en SURF voor het beheer en de ontwikkeling van landelijke leertechnologische afspraken en standaarden. Het bureau ondersteunt instellingen en leveranciers bij de implementatie van standaarden en werkt binnen de werkgroepen aan de verdere doorontwikkeling van standaarden zoals OSO, NLLOM, Distributie en Toegang en het OnderwijsBegrippenKader (OBK). In 2013 zal de regie op de ontwikkeling en het gebruik van open standaarden verbeterd moeten worden. Duidelijke onderlinge afspraken tussen publieke en private partijen over de implementatie van standaarden zijn daarom erg belangrijk. EduStandaard ontwikkelt een eigen meerjarenplan met daarin een missie, visie en doelstellingen. 

Kennisnet en SURF vormen het bureau van EduStandaard en zorgen ervoor dat alle belanghebbenden hun verantwoordelijkheid kunnen nemen in het toepassen van de gemeenschappelijke architectuur en de standaarden. Het belangrijkste orgaan, de Standaardisatieraad, is in 2013 viermaal bijeengekomen. Er is een jaarverslag 2013 opgesteld (en goedgekeurd), evenals een jaarplan 2014. Op verzoek van de Standaardisatieraad is ook de Architectuurraad opgericht, die samenhang en afstemming tussen organisaties en ketens bevordert door middel van architectuur. Zij is inmiddels tweemaal bijeengekomen en heeft o.a. een startdocument opgesteld over de rol, verantwoordelijkheden en werkwijze. Referentiearchitecturen zoals de ROSA 3 vanuit SION, TripleA voor het mbo, ECK voor de leermiddelenketen en de HORA voor het HO worden ingezet als best-practices om knelpunten op te lossen en kansen te benutten. Naast de vier bestaande werkgroepen is een vijfde werkgroep opgestart, namelijk Identificatie, Authenticatie en Autorisatie (IAA). Deze werkgroep is verantwoordelijk voor m.n. de afspraken onderliggend aan het iECK-programma. In oktober is een tevredenheidsenquête rondgestuurd aan alle betrokkenen van EduStandaard, de resultaten worden in Q1-2014 bekend.

v19

Diensten en leermiddelen zijn veelal afgeschermd met een wachtwoord. Het is echter niet wenselijk dat managers, leraren en leerlingen diverse logingegevens moeten onthouden. In de Kennisnet Federatie zijn instellingen, publiek en private leveranciers verenigd. Via de federatie kunnen de instellingen met één login leermiddelen, examens of andere diensten van de aangesloten leveranciers bereiken. Terwijl de dienstleveranciers de controle over de toegang tot hun product behouden. De Kennisnet Federatie zal in 2013 veel aandacht hebben voor het gebruik van de dienst in het po. Ook zal de ECK standaard ‘Distributie en Toegang’ omarmd worden en zal de dienst intensiever gaan samenwerken met services van bijvoorbeeld DUO en Schoolinfo. De Federatie voert in 2013 naar verwachting meer dan 3 miljoen authenticaties uit.


47



Federatieve authenticaties 6000000

5000000 4000000 3000000 2000000 1000000 0 jan

feb

Doelstelling

mrt

apr

mei

juni

realisatie 2013

juli

aug

sept

realisatie 2012

okt

nov

dec

Prognose

De Kennisnet Federatie maakt het mogelijk voor leraren, leerlingen en managers om via verschillende omgevingen toegang te krijgen tot collecties en diensten (single sign-on). Het aantal authenticaties is over geheel 2013 75% boven de prognose. Dit komt met name doordat uitgeverijen meer aanbieden via de federatie. In Q3 zijn de inlogschermen voor de federatie aangepast. De schermen zijn nu zo gemaakt dat ze ook goed werken op tablets en mobiele telefoons. De implementatie van de ECK standaard ‘Distributie en Toegang’ verloopt volgens planning. v20

Hoogwaardige en betrouwbare hosting is ontzettend belangrijk voor centrale onderwijsdiensten zoals ‘school VO’, ‘MBO cloud’ en de ‘Kennisnet Federatie’. Kennisnet biedt met de Onderwijs Community cloud (OCC) dit betrouwbare platform dat voorziet in de ontwikkeling en het beheer van (sector) overstijgende ict-initiatieven en toepassingen voor instellingen, sectorraden, Schoolinfo, saMBO-ICT en overige publieke en private partners als DUO en NIBG. Kennisnet ontlast deze organisaties door het (structurele) beheer van ict-voorzieningen te organiseren en uit te voeren. Kennisnet ondersteunt saMBO-ICT met de realisatie van het programma MBO cloud en draagt hierdoor bij aan de adoptie van cloud computing. Kennisnet zal in 2013 de OCC door ontwikkelen door de laatste technologische ontwikkelingen op het gebied van (hybride) cloud hosting toe te passen. Zo blijft de service efficiënt en schaalbaar. 

v21

Bij het veranderen van instelling is het belangrijk dat de gegevens over leerlingen worden meegenomen. De Overstapservice Onderwijs (OSO) stimuleert het gebruik van het overstapdossier en ondersteunt instellingen bij de invoering. Gezamenlijk met po-, vo- en mboscholen en belanghebbenden (ouders, leerlingen, regionale initiatieven, softwareleveranciers) wordt het overstapdossier vastgesteld en geïmplementeerd op basis van de OSO-standaard. Het overstapdossier vereenvoudigt het overdrachtsproces en draagt bij aan een zorgvuldige overstap van leerlingen van de ene school naar de andere school (intra- en intersectoraal). Kennisnet organiseert het beheer en onderhoud van het Traffic Center. Kennisnet is het komende jaar de volwaardig technische partner en adviseert Schoolinfo bij het standaardisatieen implementatieproces. 

48

In 2013 is de OCC volledig vernieuwd om het onderwijs in de komende jaren te ondersteunen. Dit heeft geleid tot een meer flexibel inzetbaar platform en tot een reductie van de beheerkosten. Op basis van de kennis en ervaring die hierin is opgedaan heeft Kennisnet saMBO-ICT ondersteund in het programma MBO cloud.

Via de Overstapservice Onderwijs (OSO) kunnen instellingen in het po hun leerling dossiers veilig en betrouwbaar onderling en naar het vo overdragen. De activiteiten, die


Kennisnet als technisch partner uitvoert lopen grotendeels conform afspraak. Kennisnet heeft de kwalificatietesten van de softwareleveranciers (leerling administratie systemen) uitgevoerd. Ook is de OSO-standaard in beheer gebracht bij EduStandaard. De projectsturing is complex gebleken met gedeelde verantwoordelijkheden tussen sectorraden, Schoolinfo en Kennisnet. Begin november zijn er door Schoolinfo en Kennisnet met de sectorraden strakkere afspraken gemaakt over rollen verantwoordelijkheden en te behalen resultaten. Tevens bestaat een grote afhankelijkheid van de softwareleveranciers om tot succesvolle uitwisseling tussen scholen te komen. Zij moeten de uitwisselstandaard inbouwen in hun systemen en dit valt buiten de controle van het project. v22

Het is relevant voor leerlingen, leraren en managers om op zoveel mogelijk plekken toegang te hebben tot gratis internetvoorzieningen om zo overal te kunnen leren en werken. Kennisnet start als proef met aanbieden van Eduroam op vijftien vo- en mbo-instellingen. Eduroam is een gratis internationale dienst voor onderwijsinstellingen die een Wi-Fi-netwerk hebben. Door als school aan te sluiten op Eduroam kunnen gebruikers van deze onderwijsinstellingen automatisch met hun mobiel device toegang krijgen tot Wi-Fi-netwerken op locaties van andere aangesloten Eduroam-instellingen zoals scholen, huiswerklocaties, bibliotheken, musea, BSO's en gemeenten. Eduroam wordt in het hoger onderwijs aangeboden door Surfnet. 

Door als school aan te sluiten op Eduroam, kunnen leerlingen, leraren, onderwijsprofessionals en managers van deze onderwijsinstellingen automatisch met hun laptop, smartphone of tablet toegang krijgen tot Wi-Fi-netwerken op andere onderwijsinstellingen. In totaal zijn er 73 scholen aangesloten op Eduroam. Er zijn zowel po-, vo- als mbo-instellingen aangesloten op Eduroam. Daarnaast is er veel voorbereidend werk gedaan om in 2014 nog meer scholen aan te kunnen sluiten.


49

3. Impact en effecten Ict een integraal onderdeel is van het Nederlandse onderwijs. Vrijwel alle Nederlandse scholen gebruiken ict. Het is onderdeel van de les en in de schoolorganisatie. Leerlingen vinden dat ict motiveert en onderzoek laat zien dat ict een positief effect heeft op hun leerrendement. Bijna alle leraren gebruiken ict op de een of andere manier in hun onderwijs. Managers en bestuurders vertrouwen op ict in het organiseren, sturen en verantwoorden van hun onderwijs.

3.1.

Impact

Leraren en managers zijn positief over de inzet van ict in het onderwijs. De ambitie van scholen is veelal om met ict het onderwijs te veranderen en te verbeteren. De meerwaarde wordt vooral gezien op het gebied van de professionele ontwikkeling van docenten en het verkrijgen van inzicht in de prestaties van leerlingen en de schoolorganisatie. Impact in het primaire proces Uit de Vier in balans monitor 2013, gebaseerd op cijfers van eind 2012, blijkt bijvoorbeeld dat leraren en managers digitaal lesmateriaal beschouwen als motiverender voor leerlingen dan traditionele leermiddelen. Digitaal lesmateriaal is vaak prikkelend, bevat soms spelelementen, sluit aan bij de leefwereld van de huidige generatie en stimuleert hierdoor meer tot leren. Daarnaast is digitaal leermateriaal makkelijker actueel te houden en te verspreiden onder leerlingen. Bovendien maakt de inzet van ict het mogelijk om differentiatiemogelijkheden voor leerlingen te creëren. Over het algemeen zijn managers enthousiaster over de meerwaarde van ict dan leraren. De meerderheid van de managers is positief over de tijdsbesparing van leraren door de inzet van ict, vooral in het primair onderwijs.

Impact in het secundaire proces: ict is vanzelfsprekend Het gebruik van ict is niet meer weg te denken uit het secundaire proces. Sterker nog, bijna de gehele bedrijfsvoering wordt ondersteund door ict. Leraren en managers zijn erg positief over de inzet van ict op dit domein. Volgens managers kan een instelling geen efficiënte organisatie zijn zonder ict. Managers geven wel aan dat de inzet van ict niet gelijk leidt tot meer doelmatigheid en geldbesparing. Ook in het secundaire proces brengt ict hoge investeringskosten met zich mee en kost het tijd voordat de inzet van ict leidt tot meer efficiëntie.

50


3.2.

Effecten

De Vier in balans monitor laat ook zien dat ict een plaats heeft in het Nederlandse onderwijs. Zo gebruiken vrijwel alle leraren digitaal leermateriaal en is het percentage leraren dat meer dat 10 uur per week een computer inzet sterk gestegen. Ook wordt er veel gebruik gemaakt van gegevens uit het secundaire proces om leerlingen te ondersteunen.

Leraren verdeeld naar aandeel digitaal leermateriaal1 Uit de Vier in balans monitor blijkt dat het percentage digitaal leermateriaal in het po is gestegen naar 29%, 26% in het vo en 44% in het mbo. Het gewenste percentage digitaal leermateriaal ligt echter nog hoger. Leraren uit het po willen graag naar 48% en in het vo ligt de wens op 46%. In het mbo ligt de wens het dichtst bij het werkelijke percentage, namelijk 56%.

Meer dan 10 uur per week inzet van computers in bij het geven van onderwijs

1

Docenten en managers eens met de stelling. TNS NIPO, in opdracht van Kennisnet: Vier in Balans monitor, 2013


51

Ongeveer 40% van de leraren in het po en mbo maakt meer dan 10 uur in de week gebruik van de computer tijdens de les. In het vo is dit 30%. In het po en vo is sprake van een langdurige stijgende trend met een kleine daling in 2011- 2012. Ze maken dan voornamelijk gebruik van het internet om informatie te zoeken. Ook specifieke software om te oefenen en methode gebonden software zijn populair. Naast ict in de les gebruiken leraren ook steeds meer inhoud en toepassingen in de organisatie van hun onderwijs. Zo maakt 94% van alle leraren in het po actief gebruik van het leerlingvolgsysteem om leerlingen te ondersteunen. Ze zetten dit bijvoorbeeld in bij het opstellen van individuele leerplannen, het volgen en bespreken van de voortgang en het aanpassen van de les aan specifieke behoeften en talenten.

Dagelijks tot wekelijks gebruik gebruik verschillende toepassingen door leraren in procenten

Actief gebruik van gegevens uit het leerlingvolgsysteem bij het ondersteunen van leerlingen

Dit actieve gebruik wordt gefaciliteerd door een hoog niveau infrastructuur in de scholen. Na een jarenlange focus op desktops en digitale schoolborden is er ook in het onderwijs een duidelijke trend te zien naar mobiele devices. Het percentage laptops stijgt en de noodzakelijke Wi-Fiverbinding om laptops, tablets en mobiele telefoons te kunnen gebruiken is in de meeste instellingen aanwezig. De infrastructuur maakt daarmee dezelfde trend door als de gehele ict-sector, waarbij vaste devices steeds meer worden aangevuld en vervangen door mobiele devices.

Percentage gebruikte devices per sector Het po is het minst ver in deze ontwikkeling. Hier is slechts 15% van de computers een laptop en ongeveer 1% een tablet. In het mbo zijn ze hier veel verder mee, met ongeveer 36% laptops en 4% tablets. Volgens mboleraren maakt 49% van alle studenten gebruik van een eigen device, ten opzichte van 25% in het vo en 7% in het po.

52


Toegang tot email en documenten in de cloud door managers Een andere ict-trend is de verschuiving van lokale opslag en toepassingen naar cloudopslag en -toepassingen. Dit jaar is er in het Vier in balans onderzoek ook gekeken naar de mogelijkheden die leraren en managers hebben om thuis hun e-mail en bestanden te benaderen. Deze cloudvoorzieningen lijken vanzelfsprekend voor leraren en managers. De overgrote meerderheid (ongeveer 80%) van de managers kan thuis bij zijn e-mail en bestanden. Daarnaast kunnen de overige vo- en mbo-managers thuis wel bij hun e-mail maar niet bij hun bestanden. Alleen in het po geeft 1% aan thuis geen e-mail of bestanden te kunnen benaderen. Leraren laten een vergelijkbaar beeld zien. Het percentage dat thuis zowel bestanden als e-mail heeft is ongeveer 67% en ongeveer 30% heeft thuis alleen toegang tot e-mail.


53

4. Waardering en gebruik Jaarlijks wordt aan leraren en managers gevraagd of zij de diensten en expertise van Kennisnet kennen en hoe relevant deze zijn voor hun werkzaamheden. De naamsbekendheid van Kennisnet is dit jaar gestegen ten opzichte van vorig jaar. Dit is bij zowel leraren als managers zichtbaar. In totaal is 96% van de leraren en 98% van de managers bekend met Kennisnet. 70% van de leraren en 83% van de managers kent Kennisnet meer dan alleen van naam. In het onderzoek is nog wel een verschil te zien tussen leraren die telefonisch benaderd worden en leraren die online benaderd worden. De naamsbekendheid onder online respondenten is lager. Dit komt doordat in online onderzoek respondenten minder gevoelig zijn voor een sociaal wenselijk antwoord. Dit effect is echter alleen bij leraren te zien. Managers scoren vergelijkbaar ongeacht de manier van ondervragen. De combinatie tussen online en telefonisch geeft daarmee een eerlijker beeld dan enkel een telefonische enquête. Vorig jaar is voor het eerst de bekendheid berekend op basis van bekendheid van de diensten. Voor dit jaar is hier hetzelfde te zien als vorig jaar. De bekendheid met minstens een dienst is hoger dan de bekendheid van Kennisnet in het algemeen. Opvallend is dat dit verschil bij managers kleiner is dan bij de leraren. Leraren zijn daarmee bekender met de eindgebruikersdiensten dan met Kennisnet als organisatie. Bij managers speelt dit effect minder omdat zij vaker direct contact hebben met of informatie krijgen vanuit Kennisnet. Kwaliteitsindex Naast bekendheid wordt er in het klanttevredenheidsonderzoek ook gevraagd naar de relevantie van een dienst of voorziening. Elke leraar of manager die bekend is met een dienst of voorziening krijgt daarna de vraag in hoeverre deze relevant is voor zijn schoolwerkzaamheden. De bekendheid en relevantie van verschillende diensten wordt gecombineerd tot de zogenoemde Kwaliteitsindex, die al vanaf 2005 wordt berekend2. De Kwaliteitsindex is gebaseerd op een aantal specifieke diensten per sector en per doelgroep. Dit jaar zijn een aantal wijzigingen doorgevoerd in de diensten die worden meegenomen in de index. De oude doelgroepportals zijn vervangen door Kennisnet.nl. Uit eerder onderzoek bleek dat voor respondenten er geen onderscheid is tussen de verschillende pagina’s op Kennisnet.nl en is het niet genoeg bekend wat met doelgroepportals bedoeld wordt. Ook de nieuwe webdossiers zijn niet onderscheidend genoeg om apart uit te vragen. Deze vervanging is vorig jaar al doorgevoerd voor managers po en vo. Om een eerlijke vergelijking te maken is de index herberekend voor 2012. Voor 2013 komt de index uit op 140. Dit is een stijging ten opzichte van de nieuwe berekening voor 2012 (135) en de oude berekeningen voor de voorgaande jaren.

Kwaliteitsindex Kennisnet 150 140 140

130 120 110 118 100 2008

130

132

2011

2012

118 110 2009

2010 Index

2013

Nieuwe berekening 2012

Kwaliteitsindex Kennisnet

2

Voor iedere activiteit die deel uitmaakt van de index wordt de waarde berekend met behulp van de scores voor bekendheid en relevantie. Kwaliteitsindex = (a + (b * 10)) + (a + (b * 10)) + …………………)/x. a = percentage bekendheid van dienst bij doelgroep. b = mediaancijfer toegekend aan de relevantie van dienst voor het eigen functioneren van doelgroep. x = aantal diensten dat deel uitmaakt van de index.

54


De volledige tabel voor de drie sectoren ziet er als volgt uit:

Docent

Kennisnet.nl Leraar24 Wikiwijs Communities ism digitale school Totaalcijfer Kennisnet

85% 72% 64% 57% 99%

2013 relevant (mediaan) 7 8 7 7 8

Managers

Kennisnet.nl Presentaties, bijeenkomsten of workshops Publicaties Totaalcijfer Kennisnet

88%

7

158

154

154

60%

7

130

111

111

62% 99%

7 7

132 169

127 169

127 169

148

135

139

2013

2012 (oud)

2012 (nieuw)

145 122 127 124 166

89 102 113 109 160

124 102 113 109 160

po

2013 % Bekend

Index po

2013

2012 (oud)

2012 (nieuw)

155 152 134 127 179

122 128 123 119 165

153 128 123 119 165

Docent

Kennisnet.nl Leraar24 Wikiwijs Communities i.s.m. digitale school Totaalcijfer

75% 52% 57% 54% 96%


Managers


75%

7

145

153

153

56%

7,5

131

142

142

55% 99%

7 7

125 169

142 168

142 168

139

131

135

2013

2012 (oud)

2012 (nieuw)

133 107 110 91 162

102 107 111 88 149

115 107 111 87 149

vo

2013 % Bekend

Index vo

Docent

Kennisnet.nl Leraar24 Wikiwijs Communities Kennisnet Totaalcijfer

63% 37% 40% 21% 92%


Managers


79%

7

149

147

147

61%

8

141

150

150

51% 97%

7,5 7

126 167

150 165

150 165

132

130

mbo

Index mbo

2013 % Bekend

De kwaliteitsindex is duidelijk gestegen, waarbij vooral de enorme stijging in het po opvalt. Over het algemeen is de stijging toe te schrijven aan de hogere bekendheid en relevantie van Kennisnet.nl. Verder is in alle sectoren meer waardering voor de communities en is het totaalcijfer gestegen onder leraren. De stijging in het po heeft niet direct een oorzaak maar is vermoedelijk het gevolg van de verbeteringen die zijn doorgevoerd op de eindgebruikersdiensten als Wikiwijs en L24 en op Kennisnet.nl. Ook in het vo zijn leraren positiever over de eindgebruikersdiensten van Kennisnet. In het vo is alleen niet de stijging te zien onder managers die in het po wel duidelijk zichtbaar is.


55

Dit jaar is, naast relevantie, voor het eerst ook gevraagd naar de waardering voor een dienst of voorziening. Dit is gedaan om naast relevantie een breder beeld te krijgen of leraren/ managers ook echt positief zijn over de dienst. Een leraar kan bijvoorbeeld zeer positief zijn over Teleblik, maar dit niet relevant vinden voor zijn onderwijs en vice versa. Dit verschil is duidelijk zichtbaar in het feit dat waardering voor alle diensten in alle sectoren hoger scoort dan relevantie. Dienst Communities Davindi DVI Indruk leraren Indruk managers Kennisnet.nl leraren Kennisnet.nl managers Kids L24 Presentaties leraren Presentaties managers Publicaties leraren Publicaties managers Teleblik Wikiwijs Hoe?Zo! managers

56

Relevantie po

Waardering po

Relevantie vo

Waardering vo

Relevantie mbo Waardering mbo

6.9 6.5 7.6 7.0 6.8 7.0 6.9 7.2 7.5 6.5

7.8 7.4 7.9 7.7 7.4 7.8 7.5 7.8 8.0 7.8

6.4

7.3

5.9

7.4

7.1 6.5 6.5 6.3

7.4 7.4 7.1 7.4

6.2 6.0 6.3 5.9

7.7 7.2 7.2 7.0

6.2 6.2

7.0 7.1

6.4 6.8

7.5 7.7

6.8

7.6

7.0

7.6

7.3

7.6

7.2 7.1 7.7 6.7

7.7 7.6 8.0 7.5

7.8 7.3 6.9 6.2

8.0 8.0 7.5 7.1

6.1 6.9 6.1 6.4 7.3

7.8 7.7 7.7 7.4 7.8


5. Organisatie Kennisnet 5.1.

Governance

Stichting Kennisnet is in 2001 opgericht door en voor het onderwijs. De stichting wordt gesubsidieerd door het ministerie van OCW. Deze subsidie wordt gebruikt om het onderwijs te ondersteunen vanuit drie rollen: Expertise, Voorzieningen en Innovatie. Ter ondersteuning van deze rollen heeft Kennisnet een onderzoeksafdeling, een afdeling Strategie en Externe Betrekkingen en een afdeling Bedrijfsvoering en Control. De dagelijkse leiding van Kennisnet is in handen van de directie die bestaat uit drs. A.J.M.M. (Toine) Maes (algemeen directeur) en drs. M. (Marianne) Mulder (directeur operations), zij is tevens eindverantwoordelijk voor de unit Voorzieningen. Het managementteam bestaat uit beide directeuren en de managers van de units Expertise, Innovatie en Strategie & Externe Betrekkingen. De algemeen directeur vormt tevens het bestuur van de stichting. Raad van toezicht Kennisnet is georganiseerd volgens een Raad van Toezicht model. De Raad is het toezichthoudend orgaan en is onder andere verantwoordelijk voor het goedkeuren van het jaarplan, de begroting en het jaarverslag. Daarnaast is de Raad een kritische sparringspartner voor het bestuur als het gaat om het formuleren van het beleid. De Raad van Toezicht bestaat in principe uit elf leden en komt jaarlijks ongeveer vijf keer bijeen. Zes leden worden op voordracht van de sectorraden benoemd. Zo wordt geborgd dat Kennisnet van en voor het onderwijs blijft. De vijf onafhankelijke leden van de Raad zorgen voor de wisselwerking met de rest van de samenleving. In december 2013 bestond de raad uit de volgende leden:

        

Drs. H.N. (Henk) Hagoort (voorzitter), voorzitter Raad van Bestuur publieke omroep N. (Niek) Barendregt, voorzitter College van Bestuur, Edudelta Onderwijsgroep Drs. H. (Han) Dieperink, algemeen directeur Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf IMK Drs. D. (Dave) Drossaert, rector UniC Drs. B.G.M. (Ben) Geerdink, voorzitter College van Bestuur ROC Rijn IJssel Drs. A.W. (Aline) Pastoor, bestuurder bij diverse publieke organisaties R. (René) Tromp, directeur-bestuurder GPO West-Nederland Drs. A. (Ad) van der Wiel, koepeldirecteur bij de Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm (vo en po) Prof. dr. F.M.T. (Frances) Brazier, Hoogleraar TU Delft

Op 1 februari 2013 is Prof. dr. F.M.T. (Frances) Brazier benoemd tot de raad van toezicht. Prof. dr. F.M.T. Brazier is hoogleraar Engineering Systems Foundations aan de TU Delft. Per 1 april 2013 hebben Joan Ferrier en Ton Hendriks de Raad van Toezicht verlaten. Dat betekent dat er nu twee vacatures zijn. Beide vacatures zijn gezien de voorziene wijzigingen in de governance van Kennisnet niet ingevuld. In 2013 zijn er afspraken met de sectorraden gemaakt om het eigenaarschap van het onderwijsveld en haar vertegenwoordigers, te versterken. Dit heeft impact op de samenstelling en werkwijze van de Raad van Toezicht. De sectorraden krijgen vanaf 2014 goedkeuringsrecht op het meerjarenplan en de meerjarenbegroting van Kennisnet. Bovendien krijgen de raden benoemingsrecht in plaats van het huidige voordrachtsrecht; daarbij wordt vanuit elke sector één persoon benoemd (de MBO Raad en AOC Raad benoemen samen één kandidaat). Naast de benoemde leden zullen twee onafhankelijk leden worden benoemd en is er een onafhankelijke voorzitter. Deze veranderingen zullen op 1 april 2014 worden geëffectueerd; tot die tijd zal de huidige Raad van Toezicht in functie blijven.


57

Programmaraad Daarnaast heeft Kennisnet een Programmaraad die adviseert over de vraag in hoeverre de activiteiten aansluiten op de ontwikkelingen in, en behoeften van het onderwijs. Deze Programmaraad bestaat uit vertegenwoordigers van het onderwijs en kent per sector een kamer met vier leden. De raad heeft een onafhankelijk voorzitter. De leden van deze kamers worden voorgedragen door de sectorraden in overleg met SchoolInfo en saMBO-ICT. In december 2013 bestond de programmaraad uit de volgende leden: Onafhankelijk voorzitter  J.J.W. (Hans) Esmeijer, onafhankelijk voorzitter PO kamer  H.J.M (Hennie) Loeffen, lid College van Bestuur De Onderwijsspecialisten VO kamer  Drs. N.R. (Roderik) Rot, lid algemene directie Interconfessionele Scholengroep Westland  P. (Peter) de Visser, directeur-bestuurder van Stichting Onderwijsgroep Zuidwest-Drenthe  Drs. H. (Harold) Wiggers, algemeen directeur Liemers College MBO kamer    

J.H. (Jan) Bartling, MIM, manager saMBO-ICT Drs. W.J. (Willem) de Potter, voorzitter College van Bestuur Hoornbeeck College Drs. P.A.J. (Paula) Sukel, lid College van Bestuur Onderwijsgroep Tilburg Drs. A.A. (Albert) Vlaardingerbroek, directeur bestuursbureau ROC Noorderpoort

Op 1 juni 2013 is Albert Vlaardingerbroek, directeur bestuursbureau ROC Noorderpoort, toegetreden tot de MBOkamer van de programmaraad. Hij vervangt hiermee Hans Doffegnies, waarvan de tweede termijn per 1 juni was afgelopen. Daarnaast hebben Margareth Keijzer en Jeannette de Heij per 1 juni de raad verlaten, na afloop van hun termijn. Hiermee zijn er in totaal vier openstaande vacatures in de programmaraad (drie in de PO-kamer en een in de VO-kamer). Zolang de status van de programmaraad in de nieuwe governancestructuur nog niet uitgewerkt is, zullen deze vacatures niet worden ingevuld.

5.2.

Kennisnet zichtbaarheid

Kennisnet heeft zich in 2013 op verschillende manieren laten zien. Zo was Kennisnet aanwezig op de Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) en heeft het samen met SURF voor de vijfde maal De Onderwijsdagen georganiseerd. Daarnaast heeft Kennisnet zichtzelf met inhoudelijke publicaties goed op de kaart gezet als expert op het gebied van ict in het onderwijs. Dit resulteert onder andere in dat Kennisnet beter op het netvlies van de redacties bij landelijke media staan. Ze weten Kennisnet over uiteenlopende onderwijsvraagstukken in relatie tot ict beter te vinden. Kennisnet heeft op deze manier verschillende keren een bijdrage geleverd aan items in de landelijke media, onder andere in het Jeugdjournaal, het RTL Nieuws en in de Telegraaf. Internationaal In 2013 is Kennisnet zeer actief geweest op internationaal gebied. Uitgangspunt was daarbij om actief bij te dragen aan de Europese uitwisseling van expertise en ervaring. Daarvoor heeft Kennisnet bij gedragen aan diverse werkgroepen van zowel de Europese unie als het samenwerkingsverband European Schoolnet. Ook heeft Kennisnet een presentatie gegeven op de internationale conferentie Eminent. In september heeft Kennisnet een werkgroep georganiseerd in Nederland. Dit was, met onder andere een bezoek aan het ROC Mondriaan, een succes. De focus van deze werkgroep lag op digitaal leermateriaal en onderwijsstandaarden. Daarnaast heeft een aantal buitenlandse delegaties een bezoek gebracht aan Kennisnet. Er is onder andere informatie gedeeld over Wikiwijs, de Federatie en Mediawijsheid. Politiek In de eerste maanden van 2013 hebben er twee edities van Politiek Dichtbij plaatsgevonden. Norbert Klein van 50plus is in debat gegaan met leerlingen van twee middelbare scholen over digitaal leermateriaal en mediawijsheid; over dit laatste onderwerp heeft hij ook met enkele experts van Kennisnet gesproken. Met 58


Mohammed Mohandis van de PvdA is gesproken over ict-bekwaamheid van leraren en over dit thema is hij ook in debat gegaan. Mohandis heeft later dit onderwerp in de media onder de aandacht gebracht en hier een motie over ingediend in de Tweede Kamer. Ook op andere terreinen probeert Kennisnet het politieke debat te voeden door gerichte informatie toe te sturen aan Kamerleden ter voorbereiding van een algemeen overleg; dit is gedaan naar aanleiding van algemene overleggen over dyslexie & dyscalculie en over leraren & lerarenbeleid. Daarnaast zijn door de algemeen directeur en de manager S&E persoonlijke gesprekken gevoerd met de onderwijswoordvoerders van de zes grootste partijen in de Tweede Kamer. Een goede persoonlijke relatie met Kamerleden die ons weten te vinden als expert op het gebied van onderwijs en ict is belangrijk om dit onderwerp op de politieke agenda te houden en de maatschappelijke discussie hierover te blijven voeden.

5.3.

Organisatieontwikkelingen

Het afgelopen jaar stond voor Kennisnet in het teken van de voorbereidingen op een bij Kennisnet passende variant op ‘Het Nieuwe Werken’. Na het afronden van het voorbereidingstraject en het uitvoeren van twee experimenten is besloten om per 1 januari 2014 ‘Werken bij Kennisnet’ in te voeren. Dit houdt in dat er tijd- en plaats onafhankelijk gewerkt gaat worden binnen Kennisnet. Daarnaast zijn er voorbereidingen getroffen voor een nieuwe HRM-cyclus die in 2014 zal gaan lopen. Deze nieuwe invulling van de HRM-cyclus past beter bij de veranderde cultuur binnen Kennisnet en de nieuwe manier van werken. Mede door alle voorbereidingen hiervoor is er in 2013 veel aandacht geweest voor interne communicatie. Naast inhoudelijke Kennisnet Academies en inspiratiesessies om nieuwe ontwikkelingen en kennis over te dragen is er ook een aantal informele DRINC’s georganiseerd.

5.4.

Personeel

De samenstelling van het personeel en verzuimcijfers per 31 december 2013 worden weergegeven in onderstaande tabel. Gegevens per 31-12-2013 Aantal medewerkers

128

Aantal FTE’s

116,1

Verhouding man/vrouw in % (per aantallen medewerkers)

53,5/46,5

Verhouding parttime/fulltime in % (per aantallen medewerkers)

58,6/41,4

Aantal medewerkers in dienst getreden in 2013

16

Aantal medewerkers uit dienst getreden in 2013

14

Ziekteverzuimpercentage 2013

3,41% (ter vergelijk: het ziekteverzuim in 2012 was 3,47%)

In 2013 zijn 16 medewerkers in dienst getreden en 14 medewerkers zijn weggegaan bij Kennisnet. Daarmee is het aantal medewerkers van Kennisnet in 2013 nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking tot 2012. Wel is het aantal parttimers (medewerkers met een contractomvang van minder dan 40 uur per week) gestegen, van 51,5% naar 58,6%. Het gemiddeld aantal dienstjaren is in 2013 gestegen van 5,2 jaren (in 2012) naar 5,8 jaren (in 2013). Kennisnet heeft als doelstelling een ziekteverzuimpercentage onder het landelijk gemiddelde (schommelend rond de 4%). In 2013 is dat voor het derde jaar op rij gerealiseerd.


59

6. Financiën Het saldo staat van baten en lasten ad - € 0,7 miljoen is € 0,7 miljoen hoger dan begroot en ligt € 0,8 miljoen onder het saldo staat van baten en lasten van 2012. De totale lasten in 2013 van € 24,5 miljoen liggen € 0,7 miljoen onder de begroting en zijn € 1,7 miljoen lager dan in 2012. Dit laatste houdt verband met minder aanvullende subsidieprojecten en een lagere basisfinanciering. Exploitatierekening x €1.000 Baten Subsidiebaten Basissubsidie OCW Aanvullende projectsubsidies Totaal subsidiebaten Totaal overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Uitbestede diensten Afschrijvingen Huisvestingslasten Automatiseringslasten Communicatielasten Onderzoekslasten Stimuleringsbijdragen Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Saldo financiële baten en lasten Resultaat uit deelneming SALDO STAAT VAN BATEN EN LASTEN

Begroting 2013

Realisatie 2013

Realisatie 2012

19.500 3.929

19.500 3.908

20.500 5.112

23.429 92 23.521

12.023 4.194 498 1.000 3.116 1.411 1.950 585 365

23.408 200 23.608

12.479 3.495 354 964 2.677 1.549 2.022 587 332

25.612 231 25.843

12.841 4.020 332 1.005 2.943 1.627 2.643 367 333

25.142

24.459

26.111

- 1.621

- 851

- 268

225 0

141 0

331 0

- 1.396

- 710

63

Baten Het ministerie van OCW verstrekt Kennisnet subsidie voor het uitvoeren van haar activiteiten. Voor 2013 is aan Kennisnet een basissubsidie van € 19,5 miljoen toegekend. Daarnaast ontvangt Kennisnet aanvullende subsidies voor specifieke programma’s of projecten. Deze worden veelal samen met andere organisaties uitgevoerd. Per 1 januari 2013 bedroeg de projectreserve € 3,8 miljoen, waarvan € 1,9 miljoen was doorbetaald aan subsidiepartners. Per 31 december 2013 bedraagt de projectreserve € 0,8 miljoen, waarvan € 0,4 miljoen is doorbetaald aan subsidiepartners. De totale baten in 2013 bedroegen € 23,6 miljoen; dit is een daling ten opzichte van het inkomstenniveau van 2012 met € 2,2 miljoen, voornamelijk door minder inkomsten uit aanvullend gefinancierde projecten en de korting op de basissubsidie van € 1,0 miljoen. De totale opbrengsten zijn in lijn met de begroting. Wel is er een achterstand bij het programma Samenwerkingsplatform Informatie Onderwijs (-€ 0,2 miljoen), welke is verlengd naar 2014 en een overschrijding van € 0,2 miljoen voor het project Proeftuin linked data 3.0, aangezien dit project nog niet was opgenomen in de begroting.

60


Lasten De totale lasten bedroegen € 24,5 miljoen; € 1,7 miljoen lager dan in 2012. De exploitatielasten in 2013 blijven € 0,7 miljoen onder de begroting. Dit begrotingsverschil heeft aan de ene kant betrekking op uitbestede diensten (€ 0,7 miljoen) en lagere automatiseringslasten (€ 0,4 miljoen). Aan de andere kant is er sprake van hogere personele lasten (€ 0,5 miljoen). De onderuitputting op uitbestede diensten wordt enerzijds veroorzaakt door een lagere uitputting op het programma SION welke gedeeltelijk is verlengd naar 2014; anderzijds zijn er minder kosten gemaakt in de basissubsidie op het programma eOnderwijs. De onderuitputting op automatiseringslasten betreft vooral een besparing op de kosten technisch beheer, welke zijn behaald in de aanbesteding van de Onderwijs Community cloud (OCC). De hogere personele lasten betreffen het vaste personeel en wordt enerzijds veroorzaakt door een hoger aantal fte dan begroot en anderzijds door een stijging van de gemiddelde loonkosten. Saldo staat van baten en lasten Het saldo staat van baten en lasten bedraagt -€ 0,7 miljoen. In 2012 was er een saldo van € 0,1 miljoen. Het resultaat zoals begroot en ook gerealiseerd bestaat uit drie onderdelen:   

het resultaat in de basissubsidie bedroeg -€ 0,5 miljoen (begroting -€ 1,3 miljoen); het resultaat op projecten bedroeg -€ 0,05 miljoen (begroting € nihil); het resultaat op bestemmingsfondsen -€ 0,1 miljoen (begroting -€ 0,1 miljoen).

Het vrij te bestemmen resultaat wordt als volgt bepaald: Saldo staat van baten en lasten Vrijval algemene reserve Vrijval reserve overlopende verplichtingen Vrijval vervangingsreserve investeringen Vrijval bestemmingsfondsen Vrij te bestemmen resultaat


- € 710k € 250k € 3.716k € 62k € 53k € 3.371k

61

Kennisnet Jaarverslag 2013

Recommend Documents