kalmte scherpte kracht

kalmte Van Lanschot nv Jaaroverzicht 2008

Jaaroverzicht 2008

Een onstuimig jaar. Zo mogen we 2008 gerust noemen. Een jaar dat de geschiedenis in zal gaan als het jaar waarin de financiële wereld op z’n kop werd gezet. Waarin wereldwijd banken omvielen of ten minste geholpen moesten worden door overheidssteun. Juist in zo’n jaar bewijst zich de kracht van een solide, eigenzinnige en onafhankelijke bank. Van Lanschot bleek uitstekend in staat zich staande te houden. Dankzij een sterke balans en ruim voldoende liquiditeiten. Maar vooral ook door kalm te blijven. En door al onze zintuigen op scherp te stellen. Zo konden we niet alleen de veranderde stemming proeven en de onzekerheid voelen, we hoorden ook dat de geluiden om ons heen steeds sterker werden. Te midden van al dat kabaal hebben we, zoals altijd, vooral geluisterd. Geluisterd naar de klant. Naar zijn verhalen, zijn wensen en vragen. En zo hebben we ook veel nieuwe klanten mogen verwelkomen.

artikelcode 3041

In de meer dan 270 jaar dat we bestaan, hebben we de stormen steeds goed weten te doorstaan. Dankzij kalmte, scherpte en kracht.


Jaaroverzicht 2008


artikelcode 3041


Van Lanschot in 2008

Colofon

Maart/april

Mei

Juni

Juli

Augustus

Oktober

November

December

Succesvolle inkoop van uitstaande obligaties ter waarde van € 1,25 miljard

Eerste kwartaal 2008: instroom nieuwe klanten en toevertrouwde middelen groot

Van Lanschot succesvol in aantrekken topbankiers

Van Lanschot zet succesvolle samenwerking met Egeria voort

Halfjaarresultaat 2008: fors hogere spaarsaldi, sterke druk op effectenprovisies

Vertrek de heer Idzerda, lid Raad van Bestuur, in verband met pensionering

Overname ing Private Banking Curaçao

Nieuwe website www.vanlanschot.nl live

Concept en ontwerp br-nd Mountain Design, Den Haag

S&P en Fitch Ratings bevestigen opnieuw single A-ratings voor Van Lanschot

Jaarresultaat 2007: nettowinst stijgt met 16,7%

Versterking kapitaalpositie door uitgifte € 100 miljoen lower Tier II-kapitaal Start nieuwe reclamecampagne

Overname Buttonwood (België) Klantaanwas vanuit genationaliseerde banken stokt en wordt ten dele teruggedraaid

Tekst Paul Baeten, Arnhem

Van Lanschot versterkt kapitaalpositie: uitgifte € 150 miljoen preferente aandelen

Fotografie Willem Jan Ritman, Zeist (portretfotografie) Stock (abstracte fotografie)

S&P en Fitch Ratings herbevestigen single A-ratings voor Van Lanschot

Drukwerk en Lithografie Drukkerij Ando bv, Den Haag

Bindwerk Bosboom Binders

Oplage

Kerngegevens

9.000 exemplaren

(x € 1.000) Uitgave Corporate Communicatie

Geconsolideerde winsten verliesrekening Inkomsten uit operationele activiteiten Bedrijfslasten Bijzondere waardeverminderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen Nettowinst op basis van doorlopende activiteiten Nettowinst

2008

2007 493.596 422.118 50.290 21.188 30.091 30.091

Mutatie 647.996 414.746 71 233.179 189.351 215.369

Van Lanschot nv ’s-Hertogenbosch

– 24% 2% – – 91% – 84% – 86%

Van Lanschot nv Hooge Steenweg 29 5211 jn ’s-Hertogenbosch 0800 1737 [email protected] www.vanlanschot.nl April 2009

Geconsolideerde balans Eigen vermogen toekomend aan aandeelhouders Eigen vermogen toekomend aan derden (houders perpetuele lening) Verplichtingen private en publieke sector Kredieten en vorderingen private en publieke sector Balanstotaal

Kengetallen Gemiddeld aantal gewone aandelen Winst per aandeel in euro’s Efficiencyratio (%) Rendement gemiddeld eigen vermogen (%) bis-ratio (%) * bis-ratio Tier 1 (%) * bis-ratio Core Tier 1 (%) * Fundingratio (%) Rating Standard & Poor’s Rating Fitch Ratings

*

Voor de vergelijkbaarheid zijn de bis-ratio’s per 31 december 2007 aangepast conform Basel II.

31 | 12 | 2008

31 | 12 | 2007

Mutatie

1.226.347 1.366.721 317.763 319.878 15.318.420 14.596.804 17.072.490 16.006.235 20.691.896 21.718.834

31 | 12 | 2008 34.772.039 0,55 85,5 1,5 12,5 10,0 6,7 89,7 A A

31 | 12 | 2007 34.421.945 5,94 64,0 16,9 11,6 8,9 6,6 91,2 A A

– 10% – 1% 5% 7% – 5%

Mutatie 1% – 91% – 34% – 91%

Dit Jaaroverzicht schetst in het kort de belangrijkste activiteiten en ontwikkelingen bij Van Lanschot in 2008. Voor het volledige Jaarverslag en het Maatschappelijke Jaarverslag verwijzen wij u graag naar onze website www.vanlanschot.nl.


Colofon

Maart/april

Mei

Juni

Juli

Augustus

Oktober

November

December




















Oplage

Kerngegevens

9.000 exemplaren



2008

2007 493.596 422.118 50.290 21.188 30.091 30.091

Mutatie 647.996 414.746 71 233.179 189.351 215.369


– 24% 2% – – 91% – 84% – 86%




*


31 | 12 | 2008

31 | 12 | 2007

Mutatie

1.226.347 1.366.721 317.763 319.878 15.318.420 14.596.804 17.072.490 16.006.235 20.691.896 21.718.834

31 | 12 | 2008 34.772.039 0,55 85,5 1,5 12,5 10,0 6,7 89,7 A A

31 | 12 | 2007 34.421.945 5,94 64,0 16,9 11,6 8,9 6,6 91,2 A A

– 10% – 1% 5% 7% – 5%

Mutatie 1% – 91% – 34% – 91%



2 In gesprek met de Voorzitter van de Raad van Bestuur | Jaarbericht 2008

Profiel Van Lanschot nv, houdstermaatschappij van F. van Lanschot Bankiers nv, is de oudste onafhankelijke bank van Nederland. De meer dan 270 jaar rijke historie vormt het fundament voor de huidige private bank: een stevige basis voor de toekomst. De dienstverlening van Van Lanschot richt zich met name op vermogende particulieren en ondernemers. Dochteronderneming Kempen & Co richt zich daarnaast ook op de institutionele markt en verleent beleggingsdiensten. Onze dienstverlening is georganiseerd naar vier bedrijfssegmenten: Private Banking, Assetmanagement, Business Banking en Corporate Finance en Securities. Onder het label Van Lanschot Kempen richten wij ons op het topsegment van de vermogende particulieren (> € 5 miljoen). Daarnaast biedt Van Lanschot specifiek op de gezondheidszorgsector toegespitste financiële dienstverlening aan onder het label CenE Bankiers. Bij de dienstverlening aan vermogende particulieren zijn vermogensvorming en vermogensbescherming de kern. Daarbij zijn wij in staat een breed scala aan producten en diensten aan te bieden, in lijn met ons streven de beste private bank van Nederland en België te zijn. Wij bieden onze cliënten zowel producten van derden als eigen producten aan; het aanbod is gebaseerd op open architectuur. In het zakelijke segment ligt het accent op de dienstverlening aan de ondernemer, waarbij wij zowel zijn zakelijke als persoonlijke belangen bij onze advisering betrekken. De nadruk ligt op dienstverlening aan familiebedrijven en de directeuren-grootaandeelhouders. In de institutionele markt richten wij ons met name op integrale fiduciaire beleggingsoplossingen.

Bankieren met aandacht en zorg Van Lanschot kiest bewust voor een omvang die rekening houdt met het juiste evenwicht tussen complete en hoogstaande advisering en een persoonlijke benadering met korte lijnen. Wij bieden onze cliënten financiële dienstverlening met alle daarbij behorende aandacht en zorg, met een grote mate van professionaliteit en discretie. Daarmee excelleren wij in die zaken, die grootbanken niet of moeilijker kunnen bieden, juist omdat het grootbanken zijn. De persoonlijke relatie komt vóór alles. De keuze van cliënten voor Van Lanschot is daardoor meestal een bewuste keuze en een nadrukkelijke afweging voor een andere benadering dan die van de grootbanken. Wij hechten veel waarde aan onze onafhankelijkheid. Deze onafhankelijkheid vormt de basis van ons businessmodel en biedt ons de mogelijkheid om de belangen van onze cliënten voorop te zetten. Van Lanschot laat zich dan ook, meer dan andere banken, leiden door het belang van de cliënt. Altijd dicht bij onze cliënten In Nederland heeft Van Lanschot landelijke dekking met kantoren in de meeste grote steden. Met dit kantorennet kan Van Lanschot door het hele land alle financiële diensten aanbieden. In België richt Van Lanschot zich uitsluitend op de vermogende particulier en de institutionele belegger. Om onze particuliere cliënten ook elders van dienst te kunnen zijn, zijn er kantoren op Curaçao, in Luxemburg en Zwitserland en op Jersey. Van Lanschot blijft investeren in haar mensen en in producten dienstverlenings concepten die aansluiten bij de wensen van de cliënt. Zo bouwen wij aan een duurzame relatie met de klant.

Inhoudsopgave 5

In gesprek met de voorzitter van de Raad van Bestuur

8

Overzicht klantsegmenten Van Lanschot

9

Private Banking Uit de dagelijkse praktijk: Beleggen binnen compliance-regels

14

Assetmanagement Uit de dagelijkse praktijk: Dividend aantrekkelijke strategie voor belegger

18

Business Banking Uit de dagelijkse praktijk: Verkoopopbrengst van onderneming solide beleggen

22

Corporate Finance en Securities

24

Risicobeheer

25

Beloningsbeleid leden Raad van Bestuur

26

Een verantwoordelijke onderneming De medewerkers achter Van Lanschot Maatschappelijk verantwoord ondernemen Sponsoring, sport en cultuur

28 29 30 32 33 33 33 33 33 33 34

Jaarcijfers 2008 Het aandeel Van Lanschot Geconsolideerde balans per 31 december 2008 Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2008 Kredietportefeuille per interne rating Verdeling zakelijke kredieten naar sector Bedrijfsresultaat voor belastingen per segment in 2008 Ontwikkeling totale assets under management Ontwikkeling assets under management instituten en huisfondsen Ontwikkeling assets under management particulieren Kantoren

Jaaroverzicht 2008 | In gesprek met de voorzitter van de Raad van Bestuur 5

Bestuursvoorzitter Floris Deckers blikt terug op turbulent 2008 en kijkt vooruit

‘Onze behoudende koers heeft zich juist in deze tijd bewezen’ 2008 was voor de financiële sector op z‘n zachtst gezegd een turbulent jaar waarin ook Van Lanschot Bankiers werd meegezogen in de draaikolken van ineenstortende beurskoersen en een mondiale vertrouwensbreuk in het bankensysteem. Floris Deckers blikt terug op een roerige periode die toch nog relatief goed werd afgesloten. ‘Een forse omzetdaling, maar nog steeds een positief resultaat en vooral: een stevige en schone balans.’

‘We deden en doen geen gekke, riskante dingen en zijn eigenlijk heel voorspelbaar. What you see is what you get.’

U heeft Van Lanschot vergeleken met een solide, ouderwetse eikenhouten boot die overeind bleef in een enorme storm waarin andere, veel modernere schepen zware averij opliepen of zelfs zonken. Heeft u inmiddels al een goed beeld wie of wat die storm heeft veroorzaakt? ‘Ik doe niet mee aan de speurtocht naar de schuldigen van deze kredietcrisis. Die heeft onderhand het karakter van een heksen jacht aangenomen. En ik vind het ook niet zo spannend, je kunt toch niet kiezen wat er morgen gaat gebeuren. De oorzaken van de crisis? Met de wijsheid achteraf kun je een hele reeks oorzaken aanwijzen. De extreem hoge prijzen van olie en andere grondstoffen, de onbalans tussen de economieën van de Verenigde Staten en de landen in de Eurozone, enorm oplopende surplussen in India en vooral China en een enorme consumentenexplosie in de vs. Maar ook kuddegedrag, opportunisme en onverantwoorde risico’s. Banken zijn, nog sterker dan wij al dachten, de verbindende schakel gebleken tussen al die macro- en micro-economische processen. Een aantal financiële instellingen vond het de afgelopen jaren nodig het toch al hard draaiende vliegwiel nog een extra zetje te geven. Wij hebben dat niet gedaan en staan al jaren bekend om onze conservatieve aanpak. Het vermijden van onnodige risico’s zit zeer diep in de cultuur van Van Lanschot geworteld. Sommige financiële instellingen hebben in de euforische tijd die achter ons ligt inderdaad niet zo slim gehandeld en betalen daar nu de prijs voor. Andere werden gewoon vol in de flank geraakt door de torpedo die in Amerika werd afgevuurd. De hele sector heeft schade opgelopen en dus ook Van Lanschot. Wie zich netjes of wat minder netjes heeft gedragen is dan niet meer zo interessant. We zijn allemaal geraakt.’

6 In gesprek met de voorzitter van de Raad van Bestuur | Jaaroverzicht 2008

Is Van Lanschot de afgelopen periode ooit in de gevarenzone terechtgekomen? ‘Nee, Van Lanschot had en heeft een sterke balans en ruim voldoende liquiditeiten. Meer dan andere banken worden onze activiteiten gefinancierd door spaargelden. Natuurlijk hebben onze klanten ons vorig jaar ook rechtstreeks de vraag gesteld: ‘is mijn geld echt veilig bij jullie?’. Daar kon ik volmondig en zonder aarzeling ja op antwoorden. We varen een behouden koers, hebben een gezonde balans en een stevige fundingpositie. Die strategie heeft zich in deze moeilijke tijd bewezen. De balans is er voor de klanten en niet voor de bank. De solide positie van de bank is tot tweemaal toe de afgelopen periode herbevestigd door de rating agency’s Fitch Ratings en Standard & Poor’s die Van Lanschot nog steeds waarderen met een credit rating A met ‘stable outlook’. Maar laten we eerlijk zijn: misschien hebben we ook niet alle risico’s gezien en hadden we bijvoorbeeld ook op meneer Madoff kunnen stuiten, die de financiële wereld voor zo’n $ 50 miljard blijkt te hebben opgelicht. Dat is gelukkig niet gebeurd. We hadden geen rare dingen op de balans staan en hebben dus ook niets af moeten waarderen. Dat neemt niet weg dat de financiële sector in Nederland als geheel, eind vorig jaar in de gevarenzone heeft verkeerd. Het vangnet dat minister Bos heeft gespannen heeft gelukkig gewerkt.’

‘Het vermijden van onnodige risico’s zit zeer diep in de cultuur van Van Lanschot geworteld.’ U heeft vorig jaar de kapitaalpositie van Van Lanschot versterkt door een emissie van preferente aandelen voor een bedrag van € 150 miljoen. Waarom was dat nodig en waarom bent u niet naar minister Bos gegaan voor een kapitaalinjectie? ‘Strikt genomen was er geen absolute noodzaak voor deze emissie. Het was niet zo dat we geld tekort kwamen. Maar in de hele sector is de gedachte gerijpt dat het verstandig is het eigen vermogen te versterken. Ik zou er helemaal geen principieel bezwaar tegen hebben gehad om de Staat om een kapitaalinjectie te vragen, maar met deze emissie zijn we aanmerkelijk goedkoper uit dan tegen de condities die de overheid stelt. Het was natuurlijk wel spannend of deze emissie, middenin zo’n crisisperiode, zou gaan slagen. Maar er was meer dan voldoende belangstelling van institutionele en zeer vermogende particuliere beleggers. Ik zie dat als een blijk van vertrouwen in de positie en de toekomst van Van Lanschot.’ Hoe groot is de schade die Van Lanschot uiteindelijk in 2008 heeft opgelopen? ‘We hebben een flinke omzetdaling voor onze kiezen gekregen van 15% tot 20%. Dat is natuurlijk niet niks. Wereldwijd zijn de aandelenkoersen zo enorm gedaald, dat onze klanten zeer terughoudend zijn geworden met beleggen en dat scheelt ons aanmerkelijk in provisie-inkomsten. Onze klanten gaven niet alleen minder beursorders op, maar bovendien was de gemiddelde omvang van die transacties fors kleiner dan het jaar daarvoor. Per saldo verdienden we daardoor 33% minder met het

afhandelen van transacties. Ook de assets under discretionary management daalden vorig jaar. Daar stond tegenover dat particuliere beleggers die de beurs gingen mijden de wijk namen naar spaargelden en deposito’s. En ondanks de hevige concurrentie was er daardoor een aanmerkelijke toestroom van spaargelden die zorgden voor een groei van ons renteresultaat. Door deze instroom van spaargeld zijn we nog minder afhankelijk geworden van dure financiering op de kapitaalmarkt. Sterker nog: we waren vorig jaar in staat leningen ter waarde van € 1,25 miljard af te lossen. Maar behalve die omzetdaling zijn we uiteindelijk 2008 goed doorgekomen. Onze balans is nog steeds schoon en het resultaat werd weliswaar lager, maar bleef positief. Dat kunnen maar weinig banken ons nazeggen.’ Een veelgehoorde kritiek op de banken is dat ze, juist nu het economisch slechter gaat, de hand op de knip houden en geen kredieten meer verstrekken aan het bedrijfs leven. Heeft Van Lanschot de kredietkraan ook afgesloten? ‘Laat me allereerst verzekeren dat bij Van Lanschot de water leiding achter de kredietkraan niet bevroren is. We verstrekken nog wel degelijk kredieten aan bedrijven. Vorig jaar groeide onze zakelijke kredietverlening met 13% tot € 6,6 miljard. Dat is overigens op de schaal van de economie van Nederland maar een bescheiden bedrag. Maar het is ook evident dat iedere recessie begint met het dichtdraaien van de kredietkranen. Veel banken zijn nu gedwongen om al die riskante kredietproducten die onverkoopbaar zijn geworden alsnog in hun balans op te nemen. Een van de zeepbellen die door de kredietcrisis zijn geknapt, is de gedachte dat iedere vorm van krediet, zolang het maar goed verpakt werd, onbeperkt geabsorbeerd zou kunnen worden door de markt. Dat waren allemaal producten die eigenlijk niet voldeden aan de eigen criteria van de banken en daarom ook niet op de balans waren opgenomen. Dat feestje is nu voorbij en deze banken zijn gedwongen om dergelijke producten in hun balans te verwerken. Daardoor lijkt het alsof de kredietverstrekking nog steeds groeit, terwijl het niet anders is dan een boekhoudkundige operatie. De kredietportefeuille stijgt zonder dat het bedrijfs leven extra kredieten heeft gekregen. Bij ons is dat niet het geval. Wij hebben nooit gehandeld in risicovolle beleggingen zoals die Amerikaanse subprime hypotheken. En we hoeven dus ook geen onverkoopbare producten in onze kredietportefeuille op te nemen. De kredieten die wij aan het bedrijfsleven verstrekken zijn echt.’ Deelt u de opvatting dat er strengere regels moeten komen voor banken en andere financiële instellingen? ‘Banken vervullen in het maatschappelijk verkeer een dienst verlenende taak. Die kunnen we alleen naar behoren uitvoeren als elke partij waarmee wij te maken krijgen vertrouwen in ons kan stellen. De integriteit van de bank als geheel en alle medewerkers afzonderlijk vormt de basis voor dat vertrouwen en de weten regelgeving schept hiervoor het kader. In 2008 is opnieuw veel tijd en aandacht gestoken in de wijze waarop deze regelgeving moet worden nageleefd, het compliancebeleid. Zo hebben we vorig jaar het klantzorgbeleid geformuleerd waarin gedetailleerd wordt beschreven hoe we in onze contacten met de klanten de zorgvuldigheid van onze dienstverlening kunnen garanderen. De wet vraagt, terecht, van ons dat we onze klanten behoeden voor te grote financiële risico’s en dat we uiterst open en transparant

Jaaroverzicht 2008 | In gesprek met de voorzitter van de Raad van Bestuur 7

zijn in onze advisering. Helaas betekent dat in de praktijk ook dat we soms in onze klantcontacten wat mechanischer en formeler zullen moeten zijn. Ook al heeft bijvoorbeeld een accountmanager al twintig jaar contact met een klant, de wet verplicht hem tegenwoordig om een kopie van het paspoort in het dossier te hebben. Soms vind ik dat we wel eens doorschieten in onze drang om aan alle formaliteiten te voldoen en schakelen al die regeltjes bijna het gezond verstand uit. Die al maar uitbreidende regelgeving vormt zeker voor een relatief kleine bank als Van Lanschot een behoor lijke belasting. Het naleven van de regels vergt dat we het kennisniveau van onze organisatie fors omhoog moeten brengen en dat alle medewerkers zich voortdurend bewust moeten zijn van alle compliancerisico’s.’

‘Er is in de breedte van de sector een omslag nodig in het denken. Wat goed is voor de bank is ondergeschikt aan wat goed is voor de klant.’ Heeft de kredietcrisis ook op langere termijn gevolgen voor Van Lanschot? ‘Ik denk dat de hele financiële sector een fundamentele verandering zal ondergaan. De sector is terecht op z’n vingers getikt. Al is het pijnlijk dat ook een bank als Van Lanschot die nooit zo’n drang had naar winstmaximalisatie en altijd al het belang van de klant voorop heeft gesteld, soms met alle andere banken over een kam wordt geschoren. Er is een bezinning nodig op de rol van de banken. In mijn ogen hebben banken ook een grote maatschappelijke functie. Wij moeten zorgen dat het betalingsverkeer goed functioneert zodat de klant zijn rekeningen kan blijven betalen. Wij moeten ervoor zorgen dat de klant het vertrouwen kan hebben dat zijn geld in veilige handen is. Tegelijkertijd moet het spaargeld ook met een redelijk gevoel voor risico uitgezet worden. Bijvoorbeeld bij familiebedrijven. Dit impliceert nadrukkelijk dat bepaalde vormen van risico wel degelijk een maatschappelijke functie hebben. Als er al risicoloze banken zouden bestaan, dan zou je daar rentevergoedingen op je spaargeld krijgen beneden het inflatiecijfer. Dit staat haaks op het gedrag van een verstandige spaarder. De grote vraag daarbij is wel welk rendement je redelijkerwijs van banken mag verwachten. Banken zijn geen normale bedrijven waarmee je een rendement van 24% kunt behalen. Ik verwacht dan ook dat we onze doelstelling voor het rendement neerwaarts zullen moeten bijstellen. Tevens zullen we ingrijpend de kosten structuur van ons bedrijf moeten aanpassen. Begin 2009 hebben we daarom een reductie van het aantal kantoren en het aantal arbeidsplaatsen bekend moeten maken. Er is in de breedte van de sector een omslag nodig in het denken. Wat goed is voor de bank is ondergeschikt aan wat goed is voor de klant. Daarmee zet je eigenlijk al een grote stap in de richting van een nutsbedrijf. Voor Van Lanschot zal de aanpassing aan deze veranderingen makkelijker zijn dan voor anderen. Wij hebben al een sterke focus op een eigen thuismarkt van vermogende particulieren en familiebedrijven en zijn altijd voorzichtig geweest met exotische beleggingen en internationale

avonturen. We hebben al afscheid genomen van een aantal activiteiten, zoals verzekeren, die niet tot onze kerntaken behoren en hadden al een zeer stevige kapitaalpositie, die door de emissie van vorig jaar alleen maar is versterkt.’ Wat heeft Van Lanschot zijn klanten straks in dat veranderende bankenlandschap als voordelen te bieden? ‘Vertrouwen, soliditeit en een duidelijke koers. We deden en doen geen gekke, riskante dingen en zijn eigenlijk heel voorspelbaar. What you see is what you get. De concurrentie op de binnenlandse markt zal zeker toenemen. Veel banken zullen op een kleinere schaal gaan opereren en zich richten op de thuismarkt. Maar het publiek heeft vertrouwen in ons en waardeert onze eerlijkheid en transparantie, ook al betekent dat in sommige gevallen dat je niet de gouden rendementen kunt beloven die anderen de klanten voorspiegelden. We zullen onze klanten er van moeten overtuigen dat hogere rendementen ook hogere risico’s betekenen en dat de 5,5% die je op je spaargeld kunt krijgen bij een of andere buitenlandse bank met inachtneming van het risico dat je daarmee loopt in feite hetzelfde betekent als de 3,5% die wij bieden. De garantstelling van buitenlandse spaartegoeden, waar wij als Nederlandse banken voor opdraaien, zal immers niet eeuwig blijven duren.’ Kunt u al een verwachting uitspreken over 2009? ‘Er zijn de afgelopen tijd zoveel zekerheden onderuit gehaald in de financiële wereld dat ik nog geen voorspelling durf te doen of de kredietcrisis haar dieptepunt al voorbij is. Ik vrees dat 2009 voor de banken opnieuw een lastig jaar zal worden, maar we zijn er wel beter op voorbereid dan vorig jaar. We hebben de veiligheidsriemen aangegespt en maatregelen genomen om brokken te voorkomen. En als er sprake is van herstel, zal Van Lanschot de eerste bank zijn die herstel zal zien en daarvan zal profiteren.’

8 Overzicht klantsegmenten Van Lanschot | Jaaroverzicht 2008

Overzicht klantsegmenten Van Lanschot

Private Banking

Assetmanagement

Business Banking


Totaaladvisering particulieren

Institutioneel vermogensbeheer

Advisering en financiering familiebedrijven

Mergers & Acquisitions

Fiduciair Management

Vastgoedfinanciering

Beheer beleggingsfondsen

Structured & Leveraged Finance

– Private Banking (tot € 1 miljoen)

Capital Markets Sales & Trading

– Private Wealth Management (€ 1 miljoen tot € 5 miljoen) – Van Lanschot Kempen (€ 5 miljoen +) – International Wealth Management – Business Professionals / Executives International Private Banking Equity Management Services Trust

Participaties Gezondheidszorg

Research

Jaaroverzicht 2008 | Private Banking 9

Private Banking Van Lanschot toont zich stabiele bank in turbulente markt Omvang van spaargelden en deposito’s groeit met € 1,5 miljard naar € 11,6 miljard Bedrijfresultaat voor belastingen daalt met 54% naar € 59,3 miljoen door lagere inkomsten uit provisies Ongekend slecht beleggingsjaar Aantal klanten groeit met 5%, vooral in het hoogste segment Nog meer accent op toegesneden advisering Klantzorg centraal

Private Banking is de kernactiviteit van Van Lanschot. Onze klanten zijn particulieren met een bovengemiddeld inkomen of vermogen. Speciale aandacht schenkt de bank daarbij aan ondernemers/eigenaren van middelgrote (familie)bedrijven die zowel in het beheer van hun privévermogen als in hun ondernemerschap worden ondersteund. Verder behoren business professionals, zoals accountants, fiscalisten, notarissen, advocaten en bestuurders van beursgenoteerde ondernemingen, tot de klantenkring. De afgelopen jaren is het klantenprofiel verder aangescherpt en bedient Van Lanschot in toenemende mate de bovenkant van deze markt. Van Lanschot bewijst haar toegevoegde waarde voor deze klantengroep middels een samenhangend pallet van oplossingen, ook op het gebied van bedrijfsfinanciering, overnamefinanciering en vermogensstructurering. Onrust op financiële markten De ongekende onrust op de financiële markten in 2008 vergde een intensieve communicatie met onze klanten. In het afgelopen jaar stond in toenemende mate de werking en continuïteit van de sector ter discussie. Op grote schaal zochten particulieren naar een veilige haven voor hun vermogen. Dit was voor Van Lanschot aanleiding om haar toegevoegde waarde en stabiliteit als private bank te tonen via een drietal advertentiecampagnes en een groot aantal speciale bijeenkomsten en informatieacties voor klanten en prospects. Hierbij werd benadrukt hoe het risicoprofiel van een private bank zich onderscheidt van dat van een grootbank. Kernboodschap was dat Van Lanschot zelf op geen enkele wijze in gevaar is gekomen door de financiële crisis en het vermogen van de klanten bij ons in veilige handen is.

Stabiele bank in een turbulente markt Ondanks de groeiende onrust kon Van Lanschot zich overtuigend manifesteren als een stabiele bank in een turbulente en onzekere markt. Een bank met een zeer solide kapitaalbasis die zich dankzij het conservatieve beleggingsprofiel nooit gewaagd heeft aan riskante financiële producten of constructies. Dit vergde grote inspanningen van onze medewerkers, die vaak zeer langjarige contacten hebben met de klanten en een vertrouwensrelatie met hen hebben opgebouwd. Een echte private banker zetelt niet anoniem op grote afstand van de klant, maar komt hem of haar ook tegen in de winkelstraat of de supermarkt. En daar moest herhaaldelijk de vraag worden beantwoord: ‘is mijn geld bij jullie veilig?’ Gelukkig konden we gesteund door harde feiten die vraag krachtig bevestigend beantwoorden. Maar desalniettemin was er over heel 2008 sprake van een meer dan gemiddelde beweeglijk heid van vertrekkende en komende klanten. Van beleggen naar sparen Het bedrijfsresultaat voor belastingen van Private Banking stond vooral in de tweede helft van 2008 onder druk en kwam met € 59,3 miljoen aanzienlijk lager uit ten opzichte van 2007 (€ 129,9 miljoen). Dat werd vooral veroorzaakt door een daling van de provisie-inkomsten uit beleggingen. Uit vrees voor de ontwikkelingen op de internationale beurzen schakelden namelijk ook de klanten van Van Lanschot op grote schaal over van beleggen naar spaarvormen en veilige staatsobligaties. Deze beweging had zich overigens al in 2007 ingezet. Ook nieuwe klanten kwamen voornamelijk binnen met liquiditeiten en meden de beurs. De totale omvang van spaargelden en deposito’s van particuliere klanten groeide in 2008 met 15% naar € 11,6 miljard.

10 Private Banking | Jaaroverzicht 2008

Private Banking In miljoenen euro’s

Interest Opbrengsten effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties

De rente-inkomsten bleven per saldo redelijk op peil, maar de vlucht uit beleggingen betekende voor de bank zelf wel een aanmerkelijke daling van de effectenprovisies van € 136,0 miljoen naar € 98,5 miljoen. De lasten stegen met € 33,6 miljoen naar € 252,2 miljoen. Dit was voornamelijk het gevolg van de geplande forse investeringen in automatisering, training en opleiding, marketing en personele uitbreiding ter versterking van de Private Banking-organisatie. Slecht beleggingsjaar voor de klanten Voor de beleggende klanten van Van Lanschot was 2008 een ongekend slecht jaar. De verliezen strekten zich uit over alle beleggingscategorieën, met uitzondering van staatsobligaties. Ook de spreiding over diverse zogeheten asset classes bleek geen garantie voor het beperken van de schade. In deze uitzonderlijk slechte omstandigheden is geen enkele bank in staat om zijn klanten voor verliezen te behoeden, maar onze klanten bleken veel waardering te hebben voor de intensieve communicatie over de ontstane situatie en de pogingen de ontwikkelingen zo goed als mogelijk te duiden. Een van de weinige lichtpunten op beleggingsgebied was het fonds van de private-equityspecialist Egeria Investment Management waarop in 2008 nog een aanzienlijk dividend kon worden uitgekeerd. De succesvolle samenwerking met Egeria werd voortgezet met de introductie van een derde fonds: Egeria III Feeder Fund. Klanten van Van Lanschot tekenden hier voor € 100 miljoen op in.

2007 199,4 – 149,7 2,0

– 25% – 20%

Inkomsten uit operationele activiteiten

2008 203,8 – 112,8 1,6 318,2

351,1

– 9%

Personeelskosten Andere beheerskosten Afschrijvingen

135,3 99,4 17,5

131,4 72,3 14,9

3% 37% 17%

Bedrijfslasten

218,6

15%

Bijzondere waardeverminderingen

252,2 6,7

2,6

158%

Totaal lasten

221,2 129,9

17%

Bedrijfsresultaat voor belastingen

258,9 59,3

% 2%

– 54%

Succesvolle aanscherping klantsegmentering De dienstverlening die Van Lanschot als echte private bank wil verlenen is erg kennis- en arbeidsintensief. Dit loont pas vanaf een bepaalde hoeveelheid vrij belegbaar vermogen en daarom werd al in 2007 besloten de ondergrens voor nieuwe klanten te verhogen van € 100.000,- naar € 250.000,- vrij belegbaar vermogen. Deze concentratie op de bovenkant van de markt bleek in 2008 goed aan te slaan. Het aantal nieuwe Private Banking-relaties groeide vorig jaar met 5% en werd vooral veroorzaakt door een instroom van klanten met een vermogen van meer dan € 1 miljoen. Deze groep wordt bediend door het bedrijfsonderdeel Van Lanschot Kempen en International Wealth Management daar waar het vermogens groter dan € 5 miljoen betreft. Voor het segment met een vermogen tussen de € 1 miljoen en € 5 miljoen vindt de dienstverlening plaats door een van de 18 Private Wealth Teams. Versterking interne organisatie De nieuwe klantsegmentatie is goed aangeslagen, maar diende ook gevolgd te worden door een versterking van de interne organisatie om de beloften die we deze klantengroepen doen te kunnen waarmaken. Private banking op dit niveau vraagt van de medewerkers een andere soort kennis, dynamiek en instelling. Veel aandacht is besteed aan de afstemming met onze andere bedrijfsactiviteiten (Assetmanagement, Business Banking, Structurering, Trust en Securities) op het belang van onze kerntaak: private banking. Al onze activiteiten zijn hieraan dienstbaar. Zowel in het mid- als backoffice is de specifieke kennis die nodig is om het vereiste serviceniveau in het hoogste klant segment te kunnen leveren, versterkt en gebundeld. Ook is fors geïnvesteerd in de uitbreiding van het personeel van Private


Banking met 59 nieuwe, ervaren mensen, onder wie 45 senior bankers. Ook de Private Wealth-teams werden uitgebreid en er werd een intensief trainingsprogramma voor de medewerkers geïntroduceerd. Voor ondernemers/eigenaren, een belangrijke klantgroep van Van Lanschot, is samen met Business Banking het beleid verder vormgegeven door oprichting van een zogeheten dga-desk. Hierdoor zijn we beter in staat om in de totale ‘levenscyclus’ van de ondernemer, zowel zakelijk als privé, een optimale advisering te bieden. Niet: welk product? maar: wat wilt u bereiken? In onze visie moet in de advisering niet de vraag naar specifieke financiële producten, maar de financiële doelstellingen van de klant centraal staan. De producten zijn dienend aan deze doelstelling. Iedere financiële dienstverlener biedt een groot aantal uiteenlopende financiële producten aan. Van Lanschot wil zich als private bank onderscheiden door de klant te helpen overzicht te houden over het totaalbeeld van zijn financiële portefeuille en zijn doelstellingen op langere termijn. Wanneer de klant bijvoorbeeld informeert naar een beleggings hypotheek kunnen in het adviesgesprek tegenvragen gesteld worden als: wat wilt u daarmee bereiken? Is het bedoeld om uw vermogen te laten aangroeien en zo ja, krijgt u met zo’n hypotheekvorm gelet op uw overige regelingen niet teveel exposure naar de markt? De meerwaarde die Van Lanschot kan bieden schuilt juist in het overzicht op de totale portefeuille. Het maatwerk wordt vooral geleverd in de advisering en kan voor een belangrijk deel ook met standaardproducten worden bereikt. Eind 2007 is daarom het nieuwe klant-adviesmodel opal

(Optimized Personal Asset Liability-planner) gelanceerd. Dit is een methode om de financiële doelstellingen van de klant grondig te kunnen analyseren en de basis te leggen voor de advisering over de keuzes die het beste leiden tot realisering van deze doelstellingen. Klantzorg Bij dit alles zien wij, vanuit ons basisprincipe dat de belangen van de klant centraal staan, een goede klantzorg als een van de belangrijkste strategische pijlers. Medio 2008 is daarom een klantzorgbeleid geformuleerd dat specifiek is toegespitst op Van Lanschot. De door ons geformuleerde Tien Gouden Regels die hieruit voortvloeien, zijn verweven in ons klantadviserings proces en dienen als leidraad voor ons handelen. Ze leggen vooral de nadruk op drie aspecten: Customer Due Diligence, prudent advies aan de klant en ordentelijke dossiervorming

Uit de dagelijkse praktijk


Beleggen binnen compliance-regels Beursgenoteerde bedrijven leggen hun bestuurders strikte beperkingen op voor hun privébeleggingsportefeuille. Hoe kan een bestuurder binnen deze restricties toch nog zijn vermogen blijven beleggen en waar moet dan rekening mee worden gehouden? Als voorbeeld dient een chief financial officer van een beursgenoteerd ict-bedrijf, met een beleggingsportefeuille van enkele miljoenen. Om (de schijn van) belangenverstrengeling te voorkomen verbiedt zijn werkgever hem privé actief te beleggen in individuele effecten.

Sturen op scenario's Het gespecialiseerde team Business Professionals & Executives van Van Lanschot biedt een oplossing voor een dergelijk vraagstuk. Dit team, bestaande uit private bankers en vermogensbeheerders, werkt binnen een afgeschermde afdeling. Zo wordt het aantal mensen dat toegang heeft tot de – koersgevoelige - gegevens van de cliënt zo beperkt mogelijk gehouden. Het team stelt een financiële planning op, met daarin een aantal scenario’s die de cliënt als bestuurder zouden kunnen overkomen. Zo moet bijvoorbeeld rekening worden gehouden met het afbreukrisico van zijn carrière. Het beloningspakket van deze cliënt is samengesteld uit een vast salaris en variabele bestanddelen. De variabele bestanddelen worden uitgekeerd bij het behalen van bepaalde doelstellingen, deels in contanten en deels in aandelen. Een deel van de beloning bestaat uit aandelen in de eigen onderneming. Deze aandelen kunnen niet zomaar te gelde kunnen worden gemaakt. Bij verkoop zijn de cliënt en de onderneming immers kwetsbaar voor reputatieschade en verkoop is alleen mogelijk in zogenoemde ‘open periodes’. Het is belangrijk dat de vermogensbeheerder deze periodes voor de cliënt volgt. Vaak hebben cliënten grote moeite met het verkopen van aandelen in de eigen onderneming. Dat zou namelijk een verkeerd signaal kunnen geven over de toekomstverwachtingen van het bedrijf.

Voorkomen belangenverstrengeling Om elke schijn van belangenverstrengeling te voorkomen is het in vrije hand geven van het vermogen een beproefde oplossing. Hierbij worden de beleggingsbeslissingen genomen door de externe vermogensbeheerder. De cliënt zelf heeft geen directe invloed op zijn beleggingen. Wel kan hij zijn doelstellingen en beleggingshorizon aangeven . Om het reputatierisico verder te verkleinen, wordt beleggen in aandelen van branchegenoten uitgesloten. De overige beleggingen worden voor zover mogelijk in de breed gespreide portefeuille van gespecialiseerde beleggingsfondsen opgenomen. Elk kwartaal ontvangt de cliënt informatie over het gevoerde beleggingsbeleid en de rendementen. Voor de portefeuille in vrijehandbeheer is het bij de werkgever van de cliënt zo geregeld dat de bestuurder achteraf inzage in zijn beleggingstransacties moet geven. Ook moeten de vrijehandbeheerovereenkomst en de initiële portefeuille worden voorgelegd aan de onderneming. De cliënt hoeft zich hier niet mee bezig te houden, Van Lanschot neemt als vermogensbeheerder contact op met de complianceofficer over rapportages en verslaglegging.

14 Assetmanagement | Jaaroverzicht 2008

Assetmanagement Slecht beursklimaat drukt inkomsten met 37% Alle beleggingscategorieën geraakt Absolute Return Credit Fund blijkt beter bestand tegen recessie Innovaties financiële producten gaan door Netto-instroom bedroeg € 1,8 miljard

Het vermogensbeheer van Van Lanschot is sinds 2007 onder gebracht bij dochteronderneming Kempen & Co. Kempen Capital Management (kcm) is een ervaren vermogensbeheerder die zich gespecialiseerd heeft in een vijftal sectoren: beursgenoteerd onroerend goed, kleine beursgenoteerde ondernemingen (small caps), hoogdividendaandelen, obligaties en alternatives zoals hedgefunds. Met deze zogeheten beleggingsboutiques richt kcm zich op vermogende particulieren, institutionele beleggers, stichtingen en verenigingen. Deze beleggingsexpertise biedt kcm aan onder de merknaam ‘Orange’ of ‘Kempen’. Een tweede belangrijk speelveld voor kcm is het fiduciair management van de vermogens van verzekeraars, pensioen fondsen, stichtingen en verenigingen, waarbij het beheer van de vermogens van deze instellingen volgens een vooraf bepaald risicokader aan kcm wordt uitbesteed. Dit fiduciair management werd pas enkele jaren geleden gestart en mag met een beheerd vermogen van circa € 4 miljard bijzonder succesvol heten. Ook de particuliere klanten van Van Lanschot profiteren van de zeer gespecialiseerde kennis en producten die fiduciair management oplevert, zoals het Dynamic Allocation Overlay Fund, waarmee tegen lage kosten dynamisch ingespeeld kan worden op schommelingen in de markten. Alle categorieën geraakt Alle kennis en ervaring ten spijt, kon ook kcm in 2008 niet voorkomen dat haar relaties forse verliezen moesten nemen op de beleggingsportefeuilles. De wereldwijde financiële crisis raakte alle beleggingscategorieën, van aandelen tot bedrijfsobligaties en zelfs de absolute-returnfondsen. Op grote schaal nam de belegger de wijk naar veiligheid. Toch bood 2008 ook de kans om

ons te bewijzen als ‘trusted advisor’ voor onze relaties en hebben we door dynamisch in te spelen op de snel wijzigende marktcondities wel degelijk de schade voor de klanten kunnen beperken. Meer dan ooit werd in 2008 de klant actief opgezocht om onze visie op de snel veranderende economische en marktomstandigheden en de daaruit resulterende portefeuilleacties te delen. Hoewel in absolute zin onze klanten (veel) geld hebben verloren, zijn wij van mening dat we in deze moeilijke tijd toegevoegde waarde hebben kunnen leveren. Dit blijkt uit het feit dat weinig klanten het vertrouwen in kcm hebben opgezegd en veel nieuwe klanten in 2008 hun vermogen aan ons hebben toevertrouwd. Ondanks forse verliezen in vele absoluut rendement gedreven beleggingen, zoals hedgefunds, is ons vertrouwen in het concept van absoluut rendement niet geschaad. Het in 2008 geïntro duceerde Kempen Absolute Return Credit Fund wist bijvoorbeeld binnen een dramatisch dalende markt met een bescheiden verlies van 2,5% naar verhouding goed te presteren. Investering in innovaties Een turbulente markt biedt ook mogelijkheden om nieuwe kansen te grijpen en innovaties te ontwikkelen. Daarbij is eens te meer gebleken dat een beleggingsportefeuille voldoende flexibiliteit moet hebben om zich snel aan te passen aan de hoge volatiliteit die de beurzen tegenwoordig kenmerkt. Veel klanten van Van Lanschot hebben een beleggingsportefeuille samengesteld waarmee zij hun langetermijndoelstellingen willen realiseren. Door wisselende marktomstandigheden kan het echter raadzaam zijn tijdelijk bijvoorbeeld minder in aandelen te zitten en meer in obligaties. Traditioneel wordt dan de samenstelling

Jaaroverzicht 2008 | Assetmanagement 15

Assetmanagement In miljoenen euro's

Interest Opbrengsten effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties Inkomsten uit operationele activiteiten

2008 0,8 – 38,3 0,7 39,8

2007 1,6 – 60,7 0,6 62,9

– 37%

% – 50% – 37% 17%


18,3 7,3 0,4

27,9 7,4 0,3

– 34% – 1% 33%

Bedrijfslasten

26,0

35,6

– 27%


0,5

–

Totaal lasten

26,5


13,3

35,6 27,3

-26% -51%

van de portefeuille gewijzigd door de ene beleggingscategorie te kopen en de andere te verkopen. Dit brengt relatief hoge kosten met zich mee. Hiervoor is een efficiëntere structuur ontwikkeld. De klant kan een deel van zijn portefeuille beleggen in het eind 2007 geïntroduceerde Dynamic Allocation Overlay Fund. Dat fonds neemt (risicogewogen) wisselende posities in binnen de diverse beleggingscategorieën en speelt actief in op veranderingen op de financiële markten. Het standaarddeel van de portefeuille van de klant blijft ongewijzigd en er hoeven minder kosten te worden gemaakt voor tussentijdse aan- en verkopen, terwijl de koers op langere termijn behouden blijft. Een andere innovatie betreft een slimmere manier van het passief volgen van Europees beursgenoteerd onroerend goed, waarbij niet de traditionele marktindex wordt gebruikt, maar een index gebaseerd op andere factoren, zoals uitgekeerd dividend, verkoopresultaten over langere termijn et cetera. Deze fundamentele, ofwel ‘smart indexation’–strategie heeft in 2008 een aantoonbaar hoger rendement opgeleverd. De ingrijpende veranderingen op de financiële markten boden in 2008 ook nieuwe kansen. Door de veranderingen in het bankenlandschap zijn diverse financiële instellingen op zoek gegaan naar een nieuwe vermogensbeheerder en bij kcm terechtgekomen om onze beleggingsproducten aan hun klanten aan te kunnen bieden. Voor ons bewijst dit de kracht van een gespecialiseerde beleggingsboutique. Toekomstverwachting Over het herstel van de economie en de beurzen valt in dit stadium nog geen harde uitspraak te doen. Wel heeft kcm onderzoek gedaan naar een aantal mogelijke scenario’s waarbij

zowel met herstel als met aanhoudende krimp rekening wordt gehouden. In alle scenario’s zijn beleggingscategorieën aan te duiden waarop alsnog aantrekkelijke rendementen zijn te behalen. Te voorzien valt dat een deel van de beleggers over zal stappen naar passieve vormen van vermogensbeheer, maar dat een ander deel juist zal kiezen voor actief beleggen in gespeciali seerde producten zoals kcm die aanbiedt. Vermogensbeheerders zullen in toenemende mate hun meerwaarde voor de klant moeten kunnen aantonen en nieuw leiderschap moeten ontwik kelen. Uit onderzoek blijkt dat vermogensbeheerders als kcm, die zich concentreren op een beperkt aantal nicheproducten en die expliciete gelijkschakeling van belangen nastreven, door bijvoorbeeld zelf mee te beleggen in deze producten, op langere termijn significant beter presteren.


Jaaroverzicht 2008 | Assetmanagement 17

Dividend aantrekkelijke strategie voor belegger Een beleggende klant vraagt de adviseurs van Kempen Capital Management of zij nog enig licht zien op de aandelenmarkt in het komende jaar. De verliezen die hij, net als vele andere beleggers, heeft moeten nemen, hebben hem somber gestemd over zowat iedere bedrijfssector en beleggingsstijl. Toch kunnen we hem wijzen op een beleggingsstrategie die, mits goed uitgevoerd , ook in 2009 kansrijk is: beleggen in bedrijven die een hoog dividend kunnen blijven uitkeren.

De betreffende klant heeft nog niet eerder stilgestaan bij de rendementen vanuit dividendperspectief en is aanvankelijk nog aarzelend. Als wereldwijd de bedrijven zich voorbereiden op dalende winsten en algehele financieringsproblemen, dan komt het dividend toch ook onder druk te staan? We leggen onze klant uit dat historisch gezien dividend uitkeringen veel stabieler zijn dan bedrijfswinsten. Hiervoor zijn vele oorzaken te noemen. Als het economische tij keert, blijken de boekhoudkundige posten vorderingen en bezittingen opeens minder waard. Dividenden hebben hier minder last van, omdat ze meestal worden gerelateerd aan de kasstromen van bedrijven. Daarnaast heeft dividend een signaleringsfunctie. Met een dividendverlaging geeft een bedrijf te kennen dat de verwachte winstgevendheid de komende jaren structureel lager zal liggen. Dit is een signaal dat veel managementteams (nog) niet willen geven. Bedrijven weten ook dat aandeelhouders een voorkeur hebben voor een stabiel dividend en dit gebruiken als (aanvulling op het) inkomen. Wij verwachten dan ook dat veel bedrijven die geconfronteerd worden met sterk dalende winsten eerst zullen kiezen voor het stopzetten van aandelenterugkoopprogramma’s. Daarna kiest men vaak voor het terugschroeven van de investeringen. Pas als dit niet voldoende is, wordt het dividend verlaagd.

Gemeenschappelijke kernmerken Uiteraard wordt de klant ook gewezen op de risico’s van deze beleggingsstrategie. Zo heeft de Vlaamse kbc Groep in 2009 besloten voor het eerst sinds de jaren dertig geen dividend uit te keren. Maar we kunnen onze klant wel degelijk ondersteunen in de zoektocht naar bedrijven die uitzicht bieden op een stabiele dividendbetaling. Dergelijke bedrijven hebben namelijk een aantal gemeenschappelijke kenmerken, zoals een beperkte schuldenlast, stabiele eindmarkten en een hoge dekking van het dividend door de gegenereerde kasstromen. Dergelijke bedrijven zijn in bijna alle sectoren te vinden, bijvoorbeeld nutsbedrijven, telecom aanbieders, farmacie en producenten van dagelijkse consumentengoederen. Ook de energiesector biedt de nodige dividendpotentie. De sterk gedaalde olieprijs zal de resultaten van deze bedrijven sterk onder druk zetten, maar de historie leert dat de oil majors zoals bp of Shell niet snel hun dividend verlagen, zelfs niet in periodes met zeer lage olieprijzen zoals eind jaren negentig. Ook de verzekeringssector biedt mogelijkheden. Er zijn voldoende verzekeraars te vinden die goed gekapitaliseerd zijn en een verwacht dividendrendement bieden van 6% tot 10%. Spreiding is van groot belang We wijzen onze klant nogmaals op het belang dat hij zijn beleggingsportefeuille goed spreidt, want het blijft moeilijk exact te voorspellen wie het dividend zal verlagen. Fondsen die zich expliciet richten op bedrijven met hoge dividenden hebben bijna altijd meer dan vijftig ondernemingen in de portefeuille. Als daarin een paar bedrijven het dividend verlagen heeft dat slechts een beperkte impact.

18 Business Banking | Jaaroverzicht 2008

Business Banking Kredietverlening aan bedrijven blijft stijgen ondanks crisis Groei van bedrijfsresultaat met 3% naar € 69,4 miljoen Aantal relaties neemt toe met 8% Herkapitalisatie van ondernemingsvermogen in trek Gezondheidszorg belangrijke groeimarkt Business Banking wil waarde ook in slechtere tijden bewijzen

Van Lanschot Business Banking richt zich vooral op de succesvolle ondernemer met een vermogensbelang in middelgrote (familie) bedrijven. Daarnaast is de medische sector een belangrijk aandachtsgebied. Alles draait bij Business Banking om de ondernemer die vermogen gaat creëren. Van Lanschot biedt deze naast het complete pakket van zakelijke bankdiensten een aantal specialismen als overnamefinancieringen, herkapitalisaties, participaties en vastgoed. 2008 een jaar met twee gezichten De eerste helft van 2008 was een zeer succesvolle periode voor Business Banking. En ondanks de snelle, negatieve veranderingen na de zomer in de financiële sector kon aan het eind van het jaar een positieve balans worden opgemaakt: opnieuw was sprake van een groei van het volume en verbetering van het resultaat. De inkomsten uit operationele activiteiten stegen met 15% tot € 161,8 miljoen. Het aantal Business Banking-relaties steeg met 8%, waarbij de groei zich met name voordeed in het segment middelgrote (familie)bedrijven met een omzet boven de € 10 miljoen. De zakelijke kredietverlening groeide met € 0,7 miljard tot € 6,6 miljard en ook in het turbulente laatste kwartaal kon Business Banking kredieten blijven verstrekken voor onder andere de financiering van debiteuren en voorraden. Scherpe focus op dga’s loont De goede resultaten zijn voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de scherpere positionering en een sterkere focus op de doelgroep directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) met een vermogensbelang in de middenmarkt. Business Banking weet zich succesvol te onderscheiden door een platte organisatie en korte

beslislijnen waardoor zij in staat is in het tempo van de onder nemer mee te schakelen. Evenals bij Private Banking is bij Business Banking de afgelopen jaren sprake geweest van een doelbewuste opschaling van de doelgroep en richten de activiteiten zich nu vooral op dga’s van middelgrote bedrijven met een omzet vanaf € 10 miljoen. We trachten hen in de hele lifecycle van hun ondernemerschap én de periode daarna optimaal te adviseren zowel over de onder nemingsfinanciering als het beheer van het privévermogen. Onze relatie begint bij Business Banking en gaat over naar Private Banking. Veel dga’s tonen interesse in de mogelijkheid al profijt te kunnen trekken van hun onderneming voordat deze verkocht wordt. Door herkapitalisatie van het ondernemingsvermogen kan er geld vrijgemaakt worden uit de onderneming zonder dat deze hoeft te worden vervreemd. De herkapitalisatie is een goed voorbeeld van de wijze waarop Van Lanschot de belangen van de klant als ondernemer en de klant als privépersoon weet te verenigen. Gezondheidssector veelbelovende groeimarkt Binnen Business Banking zijn drie gespecialiseerde adviesteams die zich actief richten op apothekers, medici en zorginstellingen. De sector gezondheidszorg, met nu al een omvang van 13,5% van het Bruto Nationaal Product, wordt binnen het veld van private initiatieven, gezien als een interessante groeimarkt waarin wij met de expertise van ons label CenE Bankiers een belangrijke adviserende rol kunnen blijven spelen. Zorginstellingen en individuele beroepsbeoefenaars in de zorg hebben de afgelopen jaren te maken gekregen met een compleet nieuwe financieringswijze van hun activiteiten.

Jaaroverzicht 2008 | Business Banking 19

Business Banking In miljoenen euro's

Interest Opbrengsten effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties Inkomsten uit operationele activiteiten

2008 119,4 16,9 19,0 6,5 161,8

2007 101,9 8,5 21,4 8,4

17% 99% – 11% – 23%

140,2

15%

%


40,0 34,6 5,8

43,8 27,0 5,2

– 9% 28% 12%

Bedrijfslasten

80,4

76,0

6%


12,0

–3,1

487%

Totaal lasten

92,4

27%


69,4

72,9 67,3

3%

Zij mogen weliswaar winst maken, maar dragen ook het ondernemersrisico en moeten de draai maken naar het volwaardig ondernemerschap in een dga-omgeving. Met onze kennis van zowel de gezondheidssector als de wereld van de dga zijn wij uitstekend in staat deze ontwikkeling te begeleiden. We volgen de ontwikkelingen in deze sector op de voet en kunnen direct reageren op de vele veranderingen en vernieuwingen. Een veelbelovende ontwikkeling waarop Business Banking actief inspeelt betreft de opkomst van privaat gefinancierde gezondheidscentra en (woon)zorginstellingen. We hebben de overtuiging dat de sector hier aan het begin staat van een grote verandering in de financiering en exploitatie van cure-and care-instellingen. Waardering van klanten De zichtbaarheid van Business Banking is de afgelopen jaren sterk verbeterd en de markt weet onze kwaliteiten te waarderen. Opnieuw scoorde Business Banking in 2008 hoog in het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek van het zakenmagazine Incompany. Bij de M&A Awards behaalden twee bankers de tweede en derde plaats in de categorie Best Leveraged Finance Banker Midmarket. Ook in slechte tijden waarde bewijzen De recessie zal in 2009 ongetwijfeld haar sporen trekken bij Business Banking. De markt zal vertragen, maar dankzij onze gezonde kredietportefeuille en de kwaliteit van ons klanten bestand is de verwachting dat ook in 2009 de kredietverlening zal blijven groeien. Door de economische omstandigheden zal de risicoperceptie uiteraard aangescherpt worden en zal de prijs van krediet stijgen. Maar in onze visie moet een zakenbank haar

waarde voor de ondernemer ook, en juist, bewijzen in slechtere tijden en willen we onze klanten ondersteunen om deze lastige periode goed door te komen. Bijvoorbeeld door verlenging van financieringsvormen om daarmee de lasten voor rente en aflossing te drukken. Daarbij zijn we er van overtuigd dat er ook in mindere tijden altijd goede zakelijke kansen te vinden zijn. Daar hebben we ook de nieuwe medewerkers die Business Banking zijn komen versterken op geselecteerd. De business banker van Van Lanschot is niet enkel uit op groei en volume, maar gaat bovenal voor zijn klanten en zijn professie.


Jaaroverzicht 2008 | Business Banking 21

Verkoopopbrengst van onderneming solide beleggen Een ondernemer heeft recent het bedrijf dat hij tien jaar geleden oprichtte verkocht. De opbrengst van de transactie (€ 15 miljoen) heeft hij gestort op de rekening van zijn persoonlijke bv en hij vraagt zich af wat de verstandigste manier is om met dit vermogen om te gaan.

Beleggen in privé of in bv? Een van zijn vragen is of hij straks binnen de bv moet gaan beleggen of in privé. Een bekend dilemma. Bij beleggen in privé krijgt men te maken met het feit dat men om de gelden naar privé te halen eerst 25% aanmerkelijk belangheffing moet betalen. Bovendien krijgt hij te maken met de vermogensrendements heffing. Wat dat betreft heeft een bv een volumevoordeel ten opzichte van beleggen in privé. Er wordt immers nog niet afgerekend zolang de belegging binnen de bv rendeert, waardoor per saldo 25% meer overblijft om te beleggen. Wel is het zo dat bij beleggen in de bv rendement wordt belast met vennootschaps belasting (20% tot 25,5%) Het fiscale omslagpunt van de keuze tussen beleggen in bv of privé ligt rond de 5% tot 6% rendement op beleggingen. Als de beleggingsportefeuille naar verwachting meer rendement oplevert dan kan deze beter in privé worden aangehouden. Maar er zijn meer zaken waarnaar gekeken moet worden, zoals de nalatenschapplanning, eventuele emigratie of eventuele nieuwe bedrijfsmatige activiteiten. Vaak vinden cliënten het moeilijk te verteren dat door de aanmerkelijkbelangheffing een kwart van de opgebouwde waarde naar de fiscus verdwijnt. Zo ook deze ondernemer. De cliënt kiest er daarom, voorlopig, voor het kapitaal binnen de bv te houden. Hij wil € 4 miljoen beschikbaar houden voor mogelijke nieuwe activiteiten en zakelijke investeringen. Dat kan prima vanuit de bv. Daarbij kan het aantrekkelijk zijn nu al rekening te houden met vermogensoverdracht aan de kinderen door een nieuw bedrijf op de naam van de kinderen te starten. De cliënt wil zichzelf € 1 miljoen als dividend uitkeren. De resterende € 10 miljoen vormt de beleggingspot. Na een uitgebreide inventarisatie worden in overleg de rendementsdoelsteIIingen vastgesteld en de grenzen van het maximale risico dat de cliënt kan en wil dragen. Op basis hiervan wordt een strategische verdeling over de verschillende vermogenscategorieën (aandelen, obligaties en alternatieven) overeengekomen.

Fiscaal vriendelijk beleggen Een interessante optie is een deel van het geld te beleggen op de aandelenmarkt, zodanig dat er geen vennootschapsbelasting hoeft te worden betaald over de behaalde beleggings rendementen. Door een belegging van minimaal 5% in een onderneming aan te houden kan gebruik worden gemaakt van de zogenoemde deelnemingsvrijstelling binnen de vennootschaps belasting. Normaliter is de aankoop van een 5%-belang van een beurs genoteerde vennootschap een zeer kostbare aangelegenheid, maar ook een risicovolle door het ontbreken van spreiding. Om dit te ondervangen, zijn door verschillende vermogens beheerders zogenoemde stapelaars ontwikkeld, kort gezegd een houdstermaatschappij. Door een kapitaalbelang van 5% aan te houden in een houdstermaatschappij, met indirect weer 5%-belangen in een aantal middelgrote en kleinere beursondernemingen, wordt spreiding gerealiseerd. Met deze constructie kan al tegen een relatief beperkt bedrag in een paar stappen worden geparticipeerd in een groot gediversifieerd beleggingsfonds. Vanwege de deelnemingsvrijstelling is geen vennootschapsbelasting verschuldigd over dividenden en de uiteindelijke verkoopopbrengst, zodat brutorendement netto kan worden gerealiseerd.

22 Corporate Finance en Securities | Jaaroverzicht 2008

Corporate Finance en Securities Geringe daling van inkomsten bij Corporate Finance Terugval activiteiten in vastgoed- en biotechsector Veel beweging in utilities-sector Fusie- en overnamemarkt nog actief Securities sluit jaar positief af

Kempen & Co Corporate Finance is een onafhankelijk adviseur bij fusies en overnames, kapitaalmarkttransacties en financiële herstructureringen. Tot de opdrachtgevers behoren zowel beursgenoteerde als niet-beursgenoteerde Nederlandse ondernemingen en buitenlandse ondernemingen die zich (willen) richten op de Nederlandse markt. Klanten van Van Lanschot Business Banking kunnen via Corporate Finance ondersteuning krijgen bij bijvoorbeeld bedrijfsoverdrachten. Voor Van Lanschot zelf begeleidde deze dochtermaatschappij de succesvolle emissie van preferente aandelen, eind 2008.

ondernemingen. In de sector utilities en renewables (energie-, water- en afvalbedrijven) was 2008 juist een zeer actief en positief jaar. Dit heeft onder andere te maken met een grote consolidatieslag op Europese schaal. Corporate Finance was in deze sector in 2008 betrokken bij onder andere de aankoop van de Belgische windenergie-ontwikkelaar Air Energy door Eneco, de fusie tussen de energiebeurzen endex en apx en de verkoop van het kabelbedrijf caiw aan het Rabo Bouwfonds Communication Infrastructure Fund.

Hectische markt Ondanks de hectische markt en het slechte beursklimaat kon Corporate Finance 2008 afsluiten met slechts een geringe daling van de inkomsten uit operationele activiteiten. Waar op een aantal focusgebieden de activiteit lager was, zoals in de vastgoedsector, werd dat gecompenseerd door uitstekende resultaten op andere terreinen zoals de utilitiessector. Na een uitstekend eerste halfjaar waarin onder meer de verkoop van het Kantoren Fonds Nederland voor € 1,6 miljard aan ing Real Estate werd gerealiseerd, vertaalde de onrust op de financiële markten zich na de zomer in problemen voor de vastgoedsector.

De activiteiten in de biotechsector vielen in 2008 terug en het bleek veel lastiger om via een beursgang of anderszins voldoende geld op te halen voor de kapitaalsintensieve researchtrajecten die bedrijven in deze sector doorlopen. De overtuiging is dat ook in deze sector de markt weer zal herstellen, gelet op de groeiende vraag naar nieuwe medicamenten.

Vastgoedfondsen en –ontwikkelaars ondervonden grote moeilijkheden met enerzijds de financiering van projecten en anderzijds de lagere opbrengsten van het onroerend goed. Het accent van onze dienstverlening aan deze sector kwam te liggen op het vinden van oplossingen voor herstructurering van de financiering en het verlagen van het risicoprofiel van

Fusies en overnames Waar de kapitaalmarkttransacties al vanaf 2007 een neergang lieten zien, groeide de opbrengst van de fusie- en overname transacties. Dit duidt er op dat ondanks het sterk teruggelopen belang van bijvoorbeeld private-equitybedrijven bij overnames, er toch beweging in de markt blijft. Voor relatief kleine onder nemingen die minder geraakt zijn door de crisis ontstaan er nieuwe kansen voor interessante consolidaties. Financiële herstructurering De behoefte aan financiële herstructurering kan in zeer uiteenlopende situaties optreden. In 2008 mocht Corporate

Jaaroverzicht 2008 | Corporate Finance en Securities 23

Corporate Finance en Securities In miljoenen euro's

Interest Opbrengsten effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties


2008 0,6 1,6 43,9 3,7 49,8 25,0 10,6 0,2

Bedrijfslasten

35,8


–

47,5 –


35,8

47,5

– 25%

14,0

25,0

– 44%


Totaal lasten

2007 0,5 – 65,0 7,0 72,5

%

33,7 13,7 0,1

– 26% – 23% 100% – 25%

20% – 32% – 47% – 31%

Finance diverse complexe herstructureringen begeleiden waarbij aanzienlijke externe financiering diende te worden aangetrokken. Zo was Corporate Finance betrokken bij de verbetering van de interne aandelenmarkt van een groot ingenieursbureau dat voor bijna driekwart in handen is van de eigen werknemers. Door de uitstekende resultaten en snelle aflossing van leningen steeg de interne koers van de aandelen, maar was er geen ruimte voor dividenduitkeringen. Door de oplossing die Corporate Finance bood konden alle aandeelhouders een aanzienlijke uitkering krijgen. Andere voorbeelden zijn management buy-outs en het begeleiden van grootaandeelhouders bij fusies en overnames. Securities versterkt positie in de Benelux Securities houdt zich bezig met effectenbemiddeling, met name in Nederlandse aandelen en derivaten en Europese vastgoed ondernemingen. Dit wordt gedaan ten behoeve van grote professionele beleggers in Europa en de Verenigde Staten, maar in toenemende mate ook voor de klanten van Van Lanschot Private Banking. Voor hen is in 2008 een nieuwe afdeling Structured Products ingericht die nieuwe producten zal gaan ontwikkelen die interessant zijn voor de vermogende particulier. Ook de aandelenresearch van Securities is beschikbaar voor de beleggende Van Lanschot-klant. De bonddesk voor aan- en verkoop van bedrijfs- en staatsobligaties wordt vooral door Van Lanschot-relaties gebruikt en kende in 2008 een goed jaar. Securities kent voor een belangrijk deel dezelfde specialisaties als Corporate Finance, zoals small- en midcap, vastgoed en biotech. Juist dankzij deze scherpe focus kon Securities het jaar 2008 ondanks de beursval met een positief resultaat en een verder verstevigde markpositie afsluiten.

De waardering voor de expertise van Securities kwam tot uiting in diverse prijzen. Zo kregen we een aantal Extel Rating Awards in de categorie Benelux. Securities verwierf de nummer 1-positie voor ‘country analysis’ (beste broker van de Benelux), ‘mid- en smallcaps sales’, ‘corporate access’ en ‘trading en execution’. In de categorie ‘mid- en smallcaps research’ werd Securities de nummer 2 en onze expertise op het gebied van vastgoed werd gewaardeerd met een tweede plaats in de categorie European Real Estate.

24 Risicobeheer | Jaaroverzicht 2008

Markt waardeert prudent risicobeleid

Risicobeheer De kredietcrisis die zich vorig jaar openbaarde heeft diepe sporen getrokken in de financiële wereld en de economie. Van Lanschot kon onafhankelijk haar positie versterken door haar focus op het meer traditionele bankieren en het daarbij behorende lagere risicoprofiel. We hebben veel nieuwe klanten mogen verwelkomen die ons als veilige haven voor hun spaargeld zien. De markt heeft het prudente risicobeleid van Van Lanschot weten te waarderen. De solide positie van de bank wordt ook bevestigd door onze credit rating A met ‘stable outlook’. De rating agency’s Fitch Ratings en Standard & Poor’s hebben deze rating gedurende 2008 meerdere malen herbevestigd, onder meer vanwege het conservatieve management van de bank, de goede kwaliteit van de activa, de stevige balans en de sterke fundingpositie. Zeer terughoudend kredietbeleid Van Lanschot voert al jaren een zeer terughoudend kredietbeleid. Wij kennen en begrijpen onze klanten en onze producten. Wij verstrekken voornamelijk kredieten aan vermogende particulieren en middelgrote (familie)bedrijven, waardoor onze kredietverliezen historisch zeer beperkt zijn. Het vermijden van onnodige risico’s zit diep in onze bedrijfscultuur geworteld. Beleggingen in de ‘subprime sector’ of in andere risicovolle beleggingen zijn dus nooit aan de orde geweest. Bovendien is onze positie niet geraakt door de financiële instellingen die de afgelopen tijd in de problemen zijn gekomen. Van Lanschot heeft dus daarom als private bank geen afboekingen op haar balans hoeven te doen. De bank beschikt over ruim voldoende liquiditeiten. Meer dan bij andere banken worden onze activiteiten gefinancierd door spaargelden. Bij ons is dat een van de hoogste ratio’s van alle banken in Nederland, rond de 90%. Dit wordt momenteel nog extra gestimuleerd doordat veel van onze klanten de opbrengsten van verkochte beleggingen voorlopig aanhouden in de vorm van liquiditeiten. Wij zijn daarmee in het geheel niet afhankelijk van de kapitaalmarkt voor de funding van onze activiteiten.

Toevoeging aan de voorziening voor kredietverliezen in 2008 2008 Als percentage van naar risico gewogen activa in basispunten (bps) abn amro

130 bps

Fortis Bank Nederland

72 bps

ing Bank

48 bps

Rabobank

40 bps

sns Bank

20 bps

Van Lanschot Bankiers

15 bps

Risicomanagement verder verbeterd Van Lanschot opereert in een omgeving met toenemende weten regelgeving waarbij het van belang is risico’s meer in samenhang te bezien. Daarom hebben we de twee bestaande afdelingen op het gebied van risicomanagement geïntegreerd en versterkt. Het ‘three lines of defense’-principe heeft de herinrichting van het risicomanagement bepaald. Dit houdt in dat de dagelijkse verantwoordelijkheid voor het beheersen van risico’s zoveel mogelijk bij de business (1e lijn) ligt. Risk Management zorgt voor de coördinatie van en het toezicht op de beheersing van risico’s (2e lijn). Group Audit is verantwoordelijk voor onafhankelijke toetsing (3e lijn). Een aparte afdeling Asset- en Liability Management controleert de balansspecifieke risico’s en het kapitaalbeheer. Door de aangescherpte structuur zijn werkzaamheden helder belegd en sluit de organisatie van risico- en kapitaalmanagement aan bij de cultuur, aard en omvang van Van Lanschot.

Jaaroverzicht 2008 | Beloningsbeleid leden Raad van Bestuur 25

Nadruk op langetermijnaspect

Beloningsbeleid leden Raad van Bestuur Herijking beloningsbeleid De beloning van bankbestuurders is de afgelopen jaren veelvuldig onderwerp geweest van discussie. Dit was in 2008 aanleiding om het beloningsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur van Van Lanschot nog eens kritisch te evalueren. Een andere aanleiding vormde de herbenoeming van de voorzitter van de Raad van Bestuur. Resultaat van deze evaluatie was dat de systematiek van het beloningsbeleid waarmee sinds 2004 wordt gewerkt, voldoet aan doelstellingen en op hoofdlijnen geen ingrijpende wijzigingen behoeft. De aanpassingen in het beloningsbeleid hebben betrekking op de variabele beloningsbestanddelen, waarbij het accent bij de bonustoekenning nog meer is gelegd op de langetermijnprestaties, in plaats van op de korte termijn. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft op 8 mei 2008 het herijkte beloningsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur goedgekeurd. Het beloningsbeleid van Van Lanschot stoelt op drie uitgangs punten: een evenwichtige samenstelling, marktconformiteit en een beloningspakket dat zich kan meten met dat van vergelijkbare bestuurders in een relevante financiële omgeving, om gekwalificeerde bestuurders aan te trekken en vast te houden.

Optimale combinatie van risico en rendement Tevens moet het beloningspakket de leden van de Raad van Bestuur stimuleren het kapitaal van Van Lanschot zo economisch mogelijk in te zetten. Het beloningsbeleid streeft naar een optimale combinatie van risico en rendement. Een andere eis is dat het pakket er niet toe mag leiden dat het streven naar een optimale ontwikkeling van de winst op langere termijn ondergeschikt wordt gemaakt aan het streven naar winst op korte termijn. Op basis van de bovenstaande uitgangspunten is het beloningspakket samengesteld uit vier onderdelen: een vast salaris, een variabele kortetermijnbeloning, een variabele langetermijnbeloning en een pensioenregeling. Het vaste salaris wordt in beginsel eenmaal in de twee jaar aangepast op basis van factoren als de ontwikkeling en de prestaties van de onder neming, de ontwikkeling en prestaties van de bestuurders, de ontwikkeling van de beloningsverhouding van de relevante omgeving van de bank en de inflatie. De kortetermijncomponent van het variabele inkomen bestaat uit een jaarlijkse beloning in cash. De parameters voor de variabele kortetermijnbeloning zijn zowel financiële als niet-financiële doelstellingen. Het variabel inkomen voor de langere termijn bestaat uit een toekenning van certificaten van gewone aandelen A Van Lanschot nv. Als maatstaf voor de bepaling van de hoogte van het variabel inkomen voor de lange termijn geldt de gemid delde stijging van de winst per aandeel gedurende een periode van drie jaar. Er is de verplichting dat de verkregen prestatie-aandelen ten minste vijf jaar worden aangehouden. Daarmee wordt het langetermijnaspect van deze beloning benadrukt.

Bezoldiging Raad van Bestuur 2008 In duizenden euro’s

Salaris

Pensioenpremies

Variabel inkomen **

Totaal

1.795

704

F.G.H. Deckers H.H. Idzerda * P.A.M. Loven I.A. Sevinga P.R. Zwart

550 255 330 330 330

167 237 100 100 100

*

De heer H.H. Idzerda is per 1 oktober 2008 teruggetreden als lid van de Raad van Bestuur wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

**

Dit variabel inkomen zal, na vaststelling van de jaarrekening 2008 door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, in mei 2009 worden uitgekeerd.

***

cta’s staat voor Certificaten van gewone aandelen A.

Waarde opties en cta’s ***

Totaal

413

Totale beloning in contanten 2.912

235

3.147

176 51 55 79 52

87 –7 9 137 9

980 536 494 646 491

893 543 485 509 482

26 Een verantwoordelijke onderneming | Jaaroverzicht 2008

De medewerkers, mvo en sponsoring

Een verantwoordelijke onderneming Van Lanschot heeft zich in 2008 ingespannen om een aantrekkelijke werkgever te zijn voor ervaren bankiers, vanuit de gedachte dat de ambitie om onderscheidend te zijn als beste private bank van Nederland en België een uitbreiding van het aantal financiële topspecialisten vergt. Hoewel aan het eind van het jaar de economische omstandigheden noopten tot de instelling van een vacaturestop, is 2008 een succesvol jaar geworden voor wat betreft de versterking van onze organisatie. De medewerkers achter Van Lanschot Van Lanschot neemt als werkgever op de arbeidsmarkt tegen woordig duidelijk een prominentere plaats in dan in het verleden. In het totaal werden 365 vacatures vervuld. Het accent bij de werving lag op ervaren private bankers en private wealth managers, maar ook in andere specialismen was sprake van uitbreiding. Korte lijnen, grote verantwoordelijkheid

Werken bij Van Lanschot stelt bijzondere eisen. De lijnen zijn, zeker vergeleken bij de grootbanken, kort en de zelfwerkzaam heid en eigen verantwoordelijkheid van de medewerkers zijn groot. Klantgerichtheid is bij Van Lanschot geen loze kreet, maar zit bij onze medewerkers in het bloed. Bovendien moet er rekening worden gehouden met in toenemende mate kritische klanten die meer transparantie gaan eisen over de producten en diensten die zij krijgen aangeboden. Vanuit de professionaliteit van het bankvak gedacht, is het meer dan ooit een periode waarin onze medewerkers kunnen en moeten laten zien wat ze waard zijn. De groeiende populariteit van Van Lanschot als werkgever werd in 2008 bevestigd door een hoge notering in het InCompany medewerkers-tevredenheidonderzoek, waarin Van Lanschot als nieuwkomer in de top tien van de meest aantrekkelijke werk gevers belandde. Uitbreiding opleidingsbudget

Om de concurrentiepositie van Van Lanschot binnen de financiële wereld te versterken werd in 2008 fors geïnvesteerd in het vergroten van de bancaire kennis en de commerciële vaardig heden. Hiertoe werd het opleidingsbudget verhoogd van 3,5% naar 5,5% van de loonsom. Het opleidingstraject voorzag onder andere in een door de Franse businessschool insead speciaal voor Van Lanschot ontwikkeld executiveprogramma voor topmanagers en high potentials. Hierbij werd in Frankrijk en in Singapore in groepen gewerkt aan in totaal negentien projecten die voor de bank van groot belang zijn. Zo was het traject niet alleen een belangrijke leerervaring, maar heeft het ook bijgedragen aan de organisatieontwikkeling van de bank. De deelnemers konden in een unieke, internationale setting hun strategische en vakinhoudelijke kennis verdiepen en hun persoonlijke (leiderschaps)kwaliteiten verbeteren. Veel aandacht was er in 2008 opnieuw voor permanente educatie (pe). De adviseurs volgen een pe-traject waarbij actief gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden van e-learning. Daarnaast

kreeg het Leadership Programma een vervolg met de modules Persoonlijk Leiderschap en Strategisch denken en Leidinggeven, waarvoor verschillende managers zich hebben ingeschreven. Bijzonder was ook de start van het Financial Management Traineeship, waarbij in oktober een groep trainees is begonnen aan een vijftien maanden durend traineeship.

‘2008 is een succesvol jaar geworden wat betreft de versterking van onze organisatie. Van Lanschot neemt als werkgever op de arbeidsmarkt tegenwoordig duidelijk een prominentere plaats in’ Crisis vraagt veel interne communicatie

Voor al onze medewerkers geldt dat zij zowel in hun zakelijke als in hun privérelaties geconfronteerd worden met vragen over de kredietcrisis en meer in het bijzonder de positie van Van Lanschot daarin. We vinden het van groot belang dat onze medewerkers in de gelegenheid worden gesteld om, voorzien van de juiste informatie, het juiste verhaal te kunnen vertellen. Dit vergt met name veel interne communicatie over alle turbulente ontwikke lingen waarmee onze sector te maken heeft. Samenstelling personeel

Ondanks de hoge instroom is het personeelbestand licht gedaald naar 2.241 fte’s. De gemiddelde leeftijd is de afgelopen jaren nagenoeg gelijk gebleven en ligt rond de 41 jaar. In toenemende mate is er bij de mannen meer gebruikgemaakt van het senioren verlof. Medewerkers maken steeds meer gebruik van de flexibele arbeidsvoorwaarden zoals parttime werken, vut en seniorenverlof. De aangekondigde outsourcing van de it-afdeling heeft in 2008 zijn beslag gekregen. Er werd afscheid genomen van 93 medewerkers die hun werk volgden richting ibm en Accenture. Het besluit om de it te outsourcen, is genomen om de continuïteit van de voor onze sector vitale automatiserings systemen te waarborgen. Daarnaast vond de outsourcing plaats van alle facilitaire activiteiten naar Arcadis Aqumen Facility Management. Hierdoor zijn 33 medewerkers van Van Lanschot overgegaan naar Arcadis Aqumen. Het ziekteverzuim daalde in 2008 wederom; met 4,3% lag het lager dan gemiddeld in onze sector.

Jaaroverzicht 2008 | Een verantwoordelijke onderneming 27

Maatschappelijk verantwoord ondernemen De kredietcrisis heeft duidelijk gemaakt dat een bank een essentiële maatschappelijke functie vervult. In toenemende mate worden banken en andere financiële instellingen gevraagd de normen en waarden van hun maatschappelijke taken expliciet te maken. Van een bankier wordt een scherp oog op de maatschappelijke omgeving verwacht, juist omdat een bank als bemiddelaar tussen vraag en aanbod van geld een belangrijke rol speelt in economische, en daarmee maatschappelijke processen. Sinds enkele jaren wordt het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap (mvo) steeds nadrukkelijker beschreven en ingevuld. Dit mvo-beleid is deels een voortzetting van ons al eerder ingezette beleid rondom het thema ‘De Volgende Generatie’. Daarnaast is het gebaseerd op essentiële elementen als de identiteit van Van Lanschot, de bedrijfsprincipes en onze ethische opvattingen. Milieubeleid verder structureren

Ook het milieubeleid wordt verder aangescherpt. Er zijn de afgelopen jaren al diverse maatregelen getroffen om het milieu te ontlasten, zoals een energiezuiniger en co2-neutraal wagenpark, het gescheiden inzamelen van afval, het recyclen van koffiebekers, het reduceren van papiergebruik en het sturen op energieverbruik. Voor het onderhoud van onze panden wordt duurzaam ingekocht en in onze leverancierskeuzen wordt gelet op materiaalkeuzen en arbeidsomstandigheden. Een team van managers bekijkt momenteel de mogelijkheden om het milieubeleid een structurelere plaats in ons denken en doen te geven.

‘Van een bankier wordt een scherp oog op de maatschappelijke omgeving verwacht, juist omdat een bank als bemiddelaar tussen vraag en aanbod van geld een belangrijke rol speelt in economische, en daarmee maatschappelijke, processen.’ Duurzaam vermogensbeheer

Van Lanschot-dochter Kempen & Co heeft in 2008 de un Principles for Responsible Investment ondertekend. Daarmee worden duurzaamheidscriteria verankerd in het beleggingsbeleid. Van Lanschot heeft een innovatieve aanpak ontwikkeld om maatschappelijk verantwoord te beleggen via beleggingsfondsen. In deze aanpak staat het principe van engagement centraal. Daarbij wordt de dialoog gezocht om positieve veranderingen bij ondernemingen te bewerkstelligen op het gebied van milieu beleid, sociaal beleid en transparante bedrijfsvoering. Om zich primair te kunnen blijven richten op de financiële rendements- en risicodoelstellingen van de portefeuilles is een onafhankelijke engagement manager aangesteld. Deze zal de onderliggende portefeuilles beoordelen van de beleggingsfondsen die worden

aangeboden aan duurzaam beleggende cliënten. Van de fondsbeheerders wordt verwacht dat zij rapporteren over de voortgang van hun dialoog met de betreffende ondernemingen en bij gebrek aan voortgang besluiten het belang in een dergelijke onderneming te verkopen. De engagement manager zal alle huisfondsen en de gebruikte fondsen van externe aanbieders periodiek onderzoeken. Sponsoring, sport en cultuur Ook via sponsoring toont Van Lanschot haar maatschappelijke betrokkenheid. Sponsoring heeft zich in 2008 geconcentreerd op een tweetal hoofdlijnen, namelijk de golfsport en belangrijke culturele evenementen. De golfsport is inmiddels vijf jaar lang hét domein van Van Lanschot en wordt in zijn volle breedte ondersteund. Als hoofdsponsor van de Nederlandse Golf Federatie, Maarten Lafeber, Golf Team Holland en enkele competitieteams in de hoofdklasse heeft Van Lanschot een prominente rol binnen de golfwereld verworven. Het blijkt dat de in 2004 ontwikkelde strategie succesvol is. Onderzoek wijst uit dat de naamsbekend heid van de bank onder golfers significant hoger is dan bij niet-golfers. Naast de golfsport is Van Lanschot ook bij andere sporten actief. Zo zijn we hoofdsponsor van het Springpaarden Fonds Nederland. Dit fonds levert een belangrijke bijdrage aan het behoud van springpaarden voor Nederlandse topruiters. Diverse initiatieven

Sinds jaar en dag heeft Van Lanschot zich verbonden aan diverse initiatieven rondom de kunst- en cultuursector. Ter ere van het afscheid van de heer Frits Duparc als directeur van het Mauritshuis was Van Lanschot sponsor van de Adriaen Coorte Tentoonstelling. Tot voor kort was er weinig bekend over deze kunstenaar uit Zeeland. Onderzoek ter voorbereiding van deze tentoonstelling heeft nog een aantal boeiende gegevens aan het licht gebracht. Tegenwoordig is een verzameling Hollandse 17de-eeuwse schilderkunst alleen compleet met een Coorte. Uiteraard mochten ook het afgelopen jaar vaste pijlers binnen het kunst- en cultuurbeleid niet ontbreken. Zo was Van Lanschot sponsor van kunstbeurs de pAn Amsterdam, het Vesting Festival te Naarden, de Nederlandse Bach Vereniging en het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours. Tevens vond weer het traditionele kerstconcert in de Sint Jan in ‘s-Hertogenbosch plaats.

Jaarcijfers 2008

Jaaroverzicht 2008 | Jaarcijfers 2008 29

Het aandeel Van Lanschot Kerngegevens gewone aandelen

2008

2007

2006

2005

2004

Aandelenkoers (€):

Hoog Laag Slot Gemiddelde dagomzet certificaten Van Lanschot nv Marktkapitalisatie (€ miljard) (ultimo) Intrinsieke waarde per aandeel (€) Koers-winstratio

74,49 41,75 48,00

6.485 1,8 35,20 87,3

75,50 65,00 73,50

9.452 2,6 39,65 12,4

87,45 61,85 72,00 17.628 2,3 32,74 13,1

67,00 48,00 64,90

48,29 38,60 48,20

7.829 1,6 24,24 14,2

13.327 2,1 30,32 14,0

Koersontwikkelingen sinds de beursgang In euro’s

90 80 70 60 50 40 30 20 07/1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Ontwikkelingen nettowinst per gewoon aandeel In euro’s

5 4 3 2 1 0 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2006

2007

2008

30 Jaarcijfers 2008 | Jaaroverzicht 2008

Geconsolideerde balans per 31 december 2008 In duizenden euro’s

Activa

31 | 12 | 2008

31 | 12 | 2007

Geldmiddelen en kasequivalenten

584.215

Financiële vorderingen handelsactiviteiten

62.716

Bankiers

902.081

Beleggingen voor verkoop beschikbaar

894.639

Kredieten en vorderingen private en publieke sector

17.072.490

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winsten verliesrekening

52.381

Derivaten

209.700

Beleggingen in deelnemingen equity-methode

10.052

Materiële vaste activa

188.639

Goodwill en overige immateriële activa

383.025

Actuele belastingvorderingen

79.610

Latente belastingvorderingen

4.128

Overlopende activa

217.975

Overige activa

30.245

525.480 83.666 2.884.995 839.512 16.006.235 63.468 471.872 9.496 195.268 379.318 2.287 7.120 211.450 38.667

Totaal activa

20.691.896

21.718.834


Passiva

31 | 12 | 2008

3 1 | 12 | 2007

Financiële verplichtingen handelsactiviteiten

14.113

Bankiers

391.474

Verplichtingen private en publieke sector

15.318.420

Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winsten verliesrekening

22.452

18.243

Derivaten

313.621

387.643

Uitgegeven schuldbewijzen

1.761.142

3.015.960

Voorzieningen

20.172

34.910

Actuele belastingverplichtingen

10.467

2.933

Latente belastingverplichtingen

44.910

55.754

Overlopende passiva

557.418

450.018

Overige passiva

63.291

Achtergestelde schulden

630.306

Totaal verplichtingen

19.147.786

Aandelenkapitaal Ingekochte eigen aandelen Agioreserve Overige reserves Onverdeelde winst toekomend aan aandeelhouders Van Lanschot nv

35.190 – 21.854 315.293 878.452 19.266

Eigen vermogen toekomend aan aandeelhouders Van Lanschot nv

1.226.347

1.366.721

Belang derden (perpetuele leningen) Onverdeelde winst aandeel derden (houders perpetuele leningen) Belang derden (overige minderheidsbelangen) Onverdeelde winst aandeel derden (overige minderheidsbelangen)

305.193 10.858 1.745 – 33

307.393 10.740 1.724 21

Eigen vermogen aandeel derden

317.763

319.878

Eigen vermogen

1.544.110

1.686.599

Totaal passiva

20.691.896

21.718.834

Totaal activa

35.583

904.407

14.596.804

64.529 465.451 20.032.235 34.921 – 27.833 310.217 844.808 204.608

32 Jaarcijfers 2008 | Jaaroverzicht 2008

Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2008 In duizenden euro’s


2008

2007

Interestbaten Interestlasten

1.347.639 1.053.513

1.244.604 968.244

Interest

294.126

276.360

Opbrengsten uit deelnemingen volgens equity-methode Overige opbrengsten uit effecten en deelnemingen

5.122 – 22.442

3.694 23.795

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

– 17.320

27.489

Provisiebaten Provisielasten

224.674 7.001

308.960 13.572

Provisies

217.673

295.388

Resultaat uit financiële transacties

– 883

48.759

Totaal inkomsten uit operationele activiteiten

493.596

647.996

Personeelskosten Andere beheerskosten

224.928 162.321

248.573 129.762

Personeels- en andere beheerskosten

387.249

378.335

Afschrijvingen

34.869

36.411

Bedrijfslasten

422.118

414.746


50.290

71

Totaal lasten

472.408

414.817


21.188

233.179

Belastingen

– 8.903

43.828

Nettowinst op basis van doorlopende activiteiten

30.091

189.351

Niet-doorlopende activiteiten

–

26.018

Lasten

Nettowinst

30.091

215.369


Kredietportefeuille per interne rating per 31 december 2008

Verdeling zakelijke kredieten naar sector per 31 december 2008

Topklasse

1 %

Sterk

9 %

Commercieel vastgoed 22 %

Goed

32 %

Voldoende

44 %

Dienstverlening 8 %

Zwak

12 %

Detailhandel 6 %

Gezondheidszorg 15 % Financiële holdings 12 %

Zeer zwak

1 %

Kapitaalgoederen 4 %

Default

1 %

Voeding, drank en tabak 4 % Recreatie & toerisme 3 % Bouwmaterialen 3 % Bouw en infrastructuur 2 % Consumentenproducten non-food 2 %

Bedrijfsresultaat voor belastingen per segment in 2008

Banken 2 % Basismaterialen 2 %

90

Overige sectoren 15 %

60

Ontwikkeling totale assets under management

30

In miljarden euro’s

0

25

–30

20

–60

15

–90

10

–120

5

–150

0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Private Banking Assetmanagement

Huisfondsen

Business Banking

Institutioneel


Particulieren

Overige activiteiten

Ontwikkeling assets under management instituten en huisfondsen

Ontwikkeling assets under management particulieren



1,8

3,9

18,6

10,6

31 | 12 | 2007

0,3

2,8

15,0

9,6

netto-instroom waardeverandering

31 | 12 | 2008

31 | 12 | 2007

netto-instroom waardeverandering

31 | 12 | 2008

34 Kantoren | Jaaroverzicht 2008

Kantoren Kantoren in Nederland

Kantoren in België

Overige buitenlandse kantoren

Alkmaar

Enschede

Tilburg

Hoofdzetel

Curaçao

Verdronkenoord 28

Hogelandsingel 9

Bredaseweg 443

Desguinlei 50

Schottegatweg Oost 32

1811 BE Alkmaar

7512 GA Enschede

5036 NA Tilburg

B-2018 Antwerpen

Willemstad, Curaçao

Telefoon (072) 527 42 42

Telefoon (053) 480 11 11

Telefoon (013) 595 60 60

Telefoon +32 3 286 78 00

Nederlandse Antillen

Almere

Goes

Utrecht

Antwerpen

Randstad 23-1

Nieuwstraat 2-6

Herculesplein 5

Jan Van Rijswijcklaan 4

Jersey

1314 BN Almere

4461 CG Goes

3584 AA Utrecht

B-2018 Antwerpen

La Motte Chambers

Telefoon (036) 548 27 00

Telefoon (0113) 22 43 43

Telefoon (030) 659 99 99

Telefoon +32 3 244 12 00

St. Helier

Amersfoort

Gouda

Venlo

Brussel

Channel Islands

Stadsring 109

Westhaven 52

Wilhelminapark 40

Tervurenlaan 219

Telefoon +44 1534 63 18 81

3811 HP Amersfoort

2801 PM Gouda

5911 EE Venlo

B-1150 Brussel

Telefoon (033) 422 53 00

Telefoon (0182) 58 75 87

Telefoon (077) 321 69 00

Telefoon +32 2 531 14 00

Amstelveen

Groningen

Waalwijk

Gent

L-8210 Mamer

Amsterdamseweg 511

Ubbo Emmiussingel 112-114

Mr van Coothstraat 33

Maurice Maeterlinckstraat 8

Luxembourg

1181 BS Amstelveen

9711 BK Groningen

5141 EP Waalwijk

B-9000 Gent

Telefoon +352 3 19 91 11

Telefoon (020) 545 54 56

Telefoon (050) 369 24 00

Telefoon (0416) 67 21 11

Telefoon +32 9 244 73 20

Amsterdam

Haarlem

Wassenaar

Hasselt

Mittelstrasse 10

Concertgebouwplein 20

Florapark 9

Lange Kerkdam 3

Kolonel Dusartplein 20

CH-8008 Zürich

1071 LN Amsterdam

2012 HK Haarlem

2242 BN Wassenaar

B-3500 Hasselt

Zwitserland

Telefoon (020) 570 50 00

Telefoon (023) 515 58 55

Telefoon (070) 512 40 40

Telefoon +32 11 85 89 30

Telefoon +41 43 377 11 11

Apeldoorn

’s-Hertogenbosch

Zeist

Kortrijk

3, Quai du Mont Blanc

Deventerstraat 39

Hooge Steenweg 29

Driebergseweg 1

Beverlaai 14

CH-1201 Genève

7311 LV Apeldoorn

5211 JN ’s-Hertogenbosch

3708 JA Zeist

B-8500 Kortrijk

Zwitserland

Telefoon (055) 582 55 82

Telefoon (073) 548 35 48

Telefoon (030) 693 44 44

Telefoon +32 56 24 50 50

Telefoon +41 22 731 61 11

Arnhem

Hilversum

Zoetermeer

Lanaken

Velperweg 148

’s-Gravelandseweg 178

J.L. van Rijweg 121

Maaseikersteenweg 130

6824 HN Arnhem

1217 GB Hilversum

2713 HZ Zoetermeer

B-3620 Lanaken

Telefoon (026) 384 64 44

Telefoon (035) 625 66 66

Telefoon (079) 371 65 65

Telefoon +32 89 71 03 00

Breda

Leiden

Zwolle

Turnhout

Burg. Kerstenslaan 16

Rijnsburgerweg 80

Stationsweg 2

Steenweg op Antwerpen 26

4837 BM Breda

2333 AD Leiden

8011 CZ Zwolle

B-2300 Turnhout

Telefoon (076) 526 61 23

Telefoon (071) 524 41 44

Telefoon (038) 425 49 49

Telefoon +32 14 44 36 50

Den Haag

Nijmegen

Zuid-Limburg:

Institutionele Relaties

Lange Voorhout 30-32

Oranjesingel 2

Heerlen

Vorstlaan 100

2514 EE Den Haag

6511 NS Nijmegen

Villa Zomerweelde

B-1170 Brussel

Telefoon (070) 361 16 11

Telefoon (024) 329 73 29

Valkenburgerweg 167

Telefoon +32 2 674 21 90

Telefoon +599 9 737 10 11

Jersey JE1 1BJ

Luxemburg 106, Route d’Arlon

Zwitserland

6419 AT Heerlen Telefoon (045) 400 45 00

Dordrecht

Roosendaal

Oranjepark 1

Molenstraat 8

3311 LP Dordrecht

4701 JS Roosendaal

Maastricht

Telefoon (078) 632 14 14

Telefoon (0165) 53 12 00

Prins Bisschopsingel 1

Eindhoven

Rotterdam

Parklaan 52

Westersingel 74

5613 BH Eindhoven

3015 LB Rotterdam

Telefoon (040) 265 71 00

Telefoon (010) 440 20 20

6212 AA Maastricht Telefoon (043) 350 76 00

35

F. van Lanschot Bankiers nv Hooge Steenweg 27-31 5211 jn ’s-Hertogenbosch Telefoon (073) 548 35 48 www.vanlanschot.nl

Van Lanschot Kempen Beethovenstraat 300 1077 wz Amsterdam Telefoon (020) 348 80 00 www.kempen.nl

Kempen & Co nv Beethovenstraat 300 1077 wz Amsterdam Telefoon (020) 348 80 00 www.kempen.nl

CenE Bankiers Herculesplein 5 3584 aa Utrecht Telefoon (030) 659 91 34 www.cenebankiers.nl


Colofon

Maart/april

Mei

Juni

Juli

Augustus

Oktober

November

December




















Oplage

Kerngegevens

9.000 exemplaren



2008

2007 493.596 422.118 50.290 21.188 30.091 30.091

Mutatie 647.996 414.746 71 233.179 189.351 215.369


– 24% 2% – – 91% – 84% – 86%




*


31 | 12 | 2008

31 | 12 | 2007

Mutatie

1.226.347 1.366.721 317.763 319.878 15.318.420 14.596.804 17.072.490 16.006.235 20.691.896 21.718.834

31 | 12 | 2008 34.772.039 0,55 85,5 1,5 12,5 10,0 6,7 89,7 A A

31 | 12 | 2007 34.421.945 5,94 64,0 16,9 11,6 8,9 6,6 91,2 A A

– 10% – 1% 5% 7% – 5%

Mutatie 1% – 91% – 34% – 91%



Jaaroverzicht 2008


artikelcode 3041


kalmte scherpte kracht

Recommend Documents