Jurisprudentie Informatiebulletin van kabelraden.nl • verschijnt vier maal per jaar
t
vervolg
vertegenwoordigd in het zenderpakket. Volgens de Raad van State slaagt dit betoog. ‘Strategisch adviseren’ De programmaraden bestrijden het oordeel van de Rechtbank dat zij niet mochten anticiperen op een bepaalde omvang en invulling van de rest van het standaardpakket (boven het basispakket). Zij hebben enkele minderheidszenders in het basispakket geplaatst om te waarborgen dat deze in het vrij toegankelijke programma-aanbod een plek zouden krijgen. De Raad van State overweegt dat uit de geschiedenis van Mediawet volgt dat de programmaraad het orgaan is dat de aanbieder van het omroepnetwerk adviseert over de samenstelling van het verplichte pakket van 15 televisiekanalen. Het advies van de programmaraad weegt zeer zwaar. De programmaraad kan, indien de aanbieder van het omroepnetwerk dat wenst, ook adviseren over de samenstelling van het feitelijk aangeboden basispakket, indien dit groter is dan 15 televisiekanalen. Het advies over het “surplus” heeft echter niet hetzelfde zwaarwegende karakter als het advies over het verplichte deel van het basispakket, aldus de wetsgeschiedenis. Voorts is in de Mediawet opgenomen dat zij in de advisering dienen uit te gaan van een pluriforme samenstelling van het pakket aan vrij toegankelijk programma aanbod. Hierbij kan het volgens de wetgever aan de programmaraden worden gelaten een nadere invulling aan het basispakket te geven. De Raad van State meent dat in de Mediawet 2008 noch in de wetsgeschiedenis aankno-
pingspunten te vinden zijn voor het oordeel van de rechtbank dat de programmaraden niet mogen anticiperen op een bepaalde omvang en invulling van het standaardpakket, waarover Ziggo eveneens advies had gevraagd. De Raad van State meent verder dat de omstandigheid dat geen commerciële zender is geadviseerd, niet zonder meer leidt tot het oordeel dat die adviezen niet pluriform zijn. De programmaraden hebben in dit verband het belang van opname van de zenders TVE, RAI UNO en France 2 gemotiveerd. Hierbij hoeven de programmaraden alsook het Commissariaat het feit
dat de bedoelde geadviseerde televisiezenders niet goed worden bekeken niet van doorslaggevend belang te achten. De programmaraden en het Commissariaat hebben verder van belang mogen achten dat aan alle aangeslotenen een pakket wordt aangeboden van 30 televisiezenders van zowel publieke als commerciële omroepinstellingen. Volgens het Commissariaat en de programmaraden zijn de populaire, commerciële zenders immers opgenomen in het boven het wettelijke minimumpakket gelegen gedeelte van het analoge pakket, waarover Ziggo bij brief van 27 mei 2008 eveneens advies had gevraagd. Ook op dit punt winnen de programmaraden.
COLOFON Kabelraad is een uitgave van Kabelraden.nl, Stichting Landelijk Steunpunt Programmaraden en verschijnt 4 keer per jaar. Leden van programmaraden en andere geïnteresseerden ontvangen Kabelraad gratis • Het abonnement is aan te vragen via e-mail (
[email protected]) of bij Kabelraden.nl • Beechavenue 54 - 80, 1119 PW Schiphol-Rijk • Telefoon: 020 - 6586250 Kabelraad verschijnt onder redactie van Kabelraden.nl en David de Jong (DutchMedia) • Fotografie: Henk Veenstra • Vormgeving: Fonts+Files visuele communicatie, Haarlem • Drukwerk: StyleMathôt, Haarlem
juli 2012
kabelraad 35 Conferentie 1 juni 2012
In deze kabelraad ondermeer: n Tot zover Radio Nederland Wereldomroep! n FunX per 2013 onder vleugels NPO n Concurrentie op de kabel n Nederlandse commerciële themazenders n Bijeenkomsten programmaraden geslaagd n Jurisprudentie
Audiovisueel aanbod voor alle burgers De eerste spreekster was Andra Leurdijk van het wetenschappelijk onderzoeksbureau TNO. Leurdijk presenteerde het onderzoek “Audiovisuele mediadistributie, bottlenecks en beleid” dat TNO samen met het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam (Nico van Eijck en Bart van der Sloot) heeft gemaakt in opdracht van de minister van OCW.
Conferentie 1 juni 2012: grote opkomst in kleine stad Nederland in het klein, dat is Madurodam. Het vernieuwde Madurodam geeft bezoekers meer eigen invloed en interactie met de tentoonstelling. Invloed van gebruikers was ook een belangrijk thema van de conferentie. Op de website van kabelraden.nl zijn foto’s te vinden en sommige presentaties. Onderstaand staat een kort verslag.
Andra Leurbijk
2
De kernvraag van het rapport is welke obstakels zich nu en in de toekomst voordoen wanneer je toegang tot een betaalbaar en pluriform audiovisueel aanbod wil garanderen voor alle burgers in Nederland. De afgelopen jaren zijn de mogelijkheden om televisie te kijken uitgebreid. Digitale ether, IPTV, over the top tv, tv-content via internet en internettelevisie via mobiele netwerken zijn erbij gekomen, naast kabel en satelliet. Maar, “Marktwerking alleen lijkt niet voldoende om te garanderen dat consumenten optimale keuzevrijheid hebben en toegang houden tot een divers en betaalbaar aanbod”, is een van de conclusies van het rapport. Zo is overstappen niet altijd even eenvoudig en bepalen commerciële overwegingen veelal hoe met aanbod wordt omgegaan. Hoewel de kabel concurrentie heeft gekregen blijft deze toch een dominante positie houden. 70% van de huishoudens is kabelklant; steeds meer huishoudens nemen meerdere producten af en worden dus afhankelijker. Ook signaleren de schrijvers van het rapport dat er praktisch, ondanks de toegenomen concurrentie, nog steeds dezelfde partijen actief zijn: UPC en Ziggo op de kabel en KPN via telefonie en glasvezelnetwerken. Andere partijen, waaronder satelliet, spelen slechts een kleine rol. Het onderzoek steunt het idee van ontbundeling van netwerken, zodat makkelijker van netwerk of pakketaanbieder op de kabel kan worden overgestapt. Bij de kabel is, in tegenstelling tot het elektriciteitsnet, de netwerkeigenaar ook de pakketaanbieder. Daartegenover staat dat KPN drie netwerken bezit: de digitale ether, de glasvezel en de ‘oude’ vaste telefonienetwerken. Voor telefonie bestaat overigens wel bijzondere regelgeving. Netneutraliteit Netneutraliteit zal een belangrijke rol gaan spelen in de ontwikkeling van concurrentie in de toekomst. Om het mogelijk te maken dat meerdere aanbieders of diensten over hetzelfde netwerk actief zijn, moeten die aanbieders wel een reële kans krijgen. De netwerkaanbieder mag dan niet zijn eigen diensten bevoordelen boven die van de concurrent, bijvoorbeeld door een snellere verbinding aan te bie-
den. De discussie over whatsapp-blokkade bij mobiele providers is hier onderdeel van. Netneutraliteit is volgens Leurdijk nu als ‘een van de eerste in Europa’ in de wet vastgelegd (ingangsdatum 1 januari 2013). Via de kabel is er echter nog een ‘gat’. Zo is er ongunstige opdeling van pakketten, is er weinig transparantie en zijn de belangen van consumenten matig gewaarborgd. En dus kunnen er nieuwe vormen van marktafscherming ontstaan, zoals ‘walled gardens’, afgesloten omgevingen waar operatoren hun gang kunnen gaan ten behoeve van hun commerciële
Klanten wensen invloed op zenderpakket Marco Swart, voorzitter van kabelraden.nl presenteerde de uitkomst van een IntomartGFK-onderzoek in opdracht van kabelraden.nl naar de wenselijkheid van invloed op het zenderpakket. Daaruit bleek dat meer dan driekwart (78%) van de ondervraagden die invloed belangrijk vindt. Bovendien wil bijna de helft van de Nederlanders per zender kunnen kiezen en niet vastzitten aan pakketten die door kabelaars worden samengesteld. “Het beste is gewoon zelf te bepalen wat
Marco Swart
Annouchka van Miltenburg
doelstellingen. Denk dan aan Ziggo dat een partnership aangaat met HBO en de muziekzender Xite en die dan in onder andere EPG’s en bestaande marketing prioriteit geeft boven ander aanbod. Bij UPC – met zusterbedrijf ChelloMedia (o.a. Film1/Sport1 en ander aanbod) - kan dit ook optreden. Maar met name bij Video On Demand is duidelijk dat kabelaars een voordeel hebben ten opzichte van andere marktpartijen. De onderzoekers roepen ook op om te bezien hoe de verhouding tussen de capaciteit van ‘open’ internet en ‘managed’ internet is. Laatstgenoemde is een domein waarin operatoren eigen diensten bieden, waardoor bijvoorbeeld het open internetdeel kan worden benadeeld. Ook over de samenstelling van pakketten, de indeling van EPG-volgordes en het al dan niet gecombineerd bezit van content bestaat in Nederland niet of nauwelijks regelgeving voor dominante marktpartijen.
je ontvangt en daar naar rato voor te betalen”, aldus Swart. De beste criteria om een pakket samen te stellen zijn volgens het onderzoek (in volgorde van wenselijkheid) diversiteit, best bekeken zenders, op basis van onderzoek, op basis van prijs en regionale invulling. Een derde van de mensen zegt zenders te missen in de pakketten. Slechts een vijfde van de steekproef vindt het goed als de tv-aanbieder zelf over de zenders beslist (maar wil daar wel over kunnen klagen). 87% van de Nederlanders toont bereidheid om mee te doen aan een zenderonderzoek.
Zo is overstappen niet altijd even eenvoudig en bepalen commerciële overwegingen veelal hoe met aanbod wordt omgegaan.
Nieuwe regelgeving in de ogen van programmaraden “Consumenten vinden invloed op het pakket dus van groot belang” betoogde Swart. “Het doel van programmaraden is dan ook niet om systemen te bedenken”. Maar zolang er geen concurrerende pakketten zijn en er geen echte vrije markt is, is een vorm van consumenteninvloed nodig. “Het idee dat met een pakket van 30 digitale zenders alles is geregeld, is niet zo”, aldus Swart over het voorstel van de demissionaire regering. Ook als je onderzoek verplicht stelt, zoals programmaraden graag zouden willen, blijft belangrijk wie het onderzoek doet en wat de onderzoeksvraag is. “De praktijk is dat de invloed van programmaraden zich op 3
enkele zenders richt. Als die invloed wegvalt zullen grote zenders zich wel kunnen handhaven. Maar hoe moet het met nieuwe zenders, kleinere zenders en regionale verschillen? Er moet een systeem komen dat eerlijk en doelmatig is, voor klanten en zenders. En dat handhaafbaar is. “Te late justitie is onrecht”, aldus Swart verwijzend naar Ziggo die procedures blijft rekken terwijl ook instanties als het Commissariaat voor de Media weinig prioriteit aan die zaken lijken geven. Consumenteninvloed blijft belangrijk. Dit kan doelmatiger en efficiënter dan met het huidige systeem. Zoals Swart zei: “het kan voor 1 cent per maand per abonnee. Dit is beduidend minder dan de bonussen die de grote kabelbedrijven aan hun topmanagement betalen. De waarde die onze samenleving toekent aan de invloed van kijkers zou tenminste even groot moeten zijn.” Van Dijk en van Miltenburg in discussie Jasper van Dijk (SP) en Anouchka van Miltenburg (VVD) kruisten de degens over consumenteninvloed op de kabel en andere infrastructuren. Martijn van Dam (PvdA) en Maarten Haverkamp (CDA), die niet aanwezig konden zijn, gaven daarnaast met filmpjes hun mening. De PvdA pleit voor consumentenonderzoek en zegt dat met betrekking tot nieuwe zenders je ‘iets’ moet bedenken met consumentenonderzoek; het CDA denkt dat er met dertig zenders
voldoende te kiezen valt, maar pleit daarnaast ook voor klantenonderzoek. Daarbij moet ook gekeken worden naar regionale behoeftes. De PvdA wil ook concurrentie op de kabel, met de daarbij behorende wetgeving. De SP heeft de kabelaars al langere tijd op de korrel. Van Dijk noemt de manier van werken van kabelaars ‘eenrichtingsverkeer’. Hij heeft inmiddels een zwartboek uitgebracht met klachten over met name Ziggo en stelt dat een fatsoenlijke vorm van inspraak nodig is. De VVD meent daarentegen dat ‘het niet van deze tijd is een pakket van bepaalde omvang te verplichten’. Juist individuele keuze zou de norm moeten zijn. Van Miltenburg is ervan overtuigd dat UPC en Ziggo grote voorstanders zijn van een verplicht pakket van 30 zenders. Dat laat immers minder ruimte voor concurrenten. Van Miltenburg stelt dat alleen must carry-verplichtingen moeten blijven bestaan en er verder ‘marktmeester’ regels moeten komen om toezichthouders hun werk te kunnen laten doen. Als consumenten echt genoeg hebben van de pakketten gaan ze vanzelf wel over op iets anders. Het is verkeerd dat alles per wet te willen regelen. Van Miltenbrug meldde dan ook tegen de regeling te zullen stemmen als die conform het huidige voorstel van de minister ingebracht wordt. Dat bracht van Dijk tot de opmerking dat “nu het kabinet geval-
Erik Jan Gelink
binnengehaald zonder tussenkomst van kabelaars of distributeurs. Ook verbaasde Brüggenwirth zich er over dat zijn bedrijf nog ‘fijn’ betaalt voor het uitzenden op de kabel. Logischer is toch dat de kabel betaalt voor de content die stations leveren. Nieuwe mobiele netwerken als 4G maar ook het (opgelegde) DAB+ moeten volledige mobiliteit mogelijk maken, zo meent BNR Nieuwsradio’s Van Gessel. De boodschap van de drie heren was redelijk gelijkluidend: “Ga naar je luisteraar, doe niet gemakkelijk, zorg ervoor dat je ‘top of mind’ bent als merk, verras luisteraars en wees onderscheidend”. “Radio is al zeven keer dood verklaard in de geschiedenis. Misschien versmelt het begrip wel maar radio gaat zeker niet dood; de behoefte aan nieuws en entertainment dat overal direct beschikbaar is, blijft”, aldus Jan Willem Bruggenwirth van Radio 538.
len is, de VVD ineens afstand neemt van de eigen voorstellen”. De SP blijft op het standpunt dat consumenteninvloed veel verder moet gaan dan het voorschrijven van 30 zenders en dat een goede inspraak vanuit consumenten van belang is. Daarnaast moeten er ook afspraken komen over het tarief van het basispakket. Radio Over de toekomst van de radio discussieerden Jan Willem Brüggenwirth (algemeen directeur Radio 538, Slam!FM en Radio 10 Gold), zendermanager Wilbert Mutsaers (Radio 3FM, Radio 6 en per 1-1-2013 ook FunX) en Paul van Gessel (hoofdredacteur BNR Nieuwsradio). BNR Nieuwsradio is er trots op dat haar marktaandeel de laatste tijd verdubbeld is, terwijl de zender wel klein, ‘lean en mean’ is gebleven. De zender is onmisbaar en ‘onderneemt zonder te klagen’. Radio 538 – de marktleider – zegt op multimediaal gebied te profiteren van het voorwerk van de Publieke Omroep. TV en internet wordt steeds belangrijker voor de omroep. De heren menen ook dat de publieke omroep daar een taak te vervullen heeft. Mustaers vult wel aan dat nog steeds 92% van de luisteraars via FM luistert.
Opvallend was overigens de milde toon tussen commerciële en publieke zenders. Brüggenwirth verdedigde het bestaansrecht van de publieke omroep (‘al moet je wel naar de taken blijven kijken’) en Van Gessel stelde “zonder Feijenoord geen Ajax, mooi dat Radio 1 er is”. “Anders is er alleen maar commerciële verschraling”, zo luidde het. Zelfs was er de oproep om distributie (bij bijvoorbeeld de introductie van DAB+ als nieuw digitaal ontvangstmedium) samen te doen en de wil om een gezamenlijk online radioplatform te initiëren.
Televisie Erik Jan Gelink (Deloitte) presenteerde de ontwikkelingen op het gebied van televisiekijken, zoals hij ze had gezien tijdens de grote consumenten elektronica beurs in Las Vegas. “Televisies worden steeds slimmer, dunner en van hogere resolutie”. Smart-TV, internet aan televisie gekoppeld, is inmiddels gemeengoed. GoogleTV doet zijn intrede, net zoals AppleTV, terwijl ook Microsoft niet stilstaat en met Windows 8 in de optiek van Gelink aansluiting weet te vinden. Digitale ontvangers worden steeds kleiner als ze niet al ingebouwd zijn, ze passen zelfs op een USB-stick. Transparante schermen, gezichtsherkenning op televisie, maar ook aanraakschermen en integratie met andere toepassingen en bediening via stem wordt mogelijk. Gelink denkt dat de 3 dimensionale televisie (3DTV) evolutie nog op zich laat wachten. Pas als er geen bril meer nodig is bij 3D zal die echt tot haar recht komen. Schermen komen overal, betoogt Gelink. Dus ook in auto’s. Volgebouwd met elektronica stonden ze op de CES beurs opgesteld.Aangestuurd vanuit mobiele netwerken voor internet-connectiviteit en het ‘voeden’ van content. Daarbij is de nieuwste generatie mobiele netwerken (4G) van belang. De vraag is echter hoe veilig het nog is iemand tegen te komen die video gebruikt vanuit de bestuurder stoel!
Swart: “Het kan voor 1 cent per maand per abonnee. Dit is beduidend minder dan de bonussen die de grote kabelbedrijven aan hun topmanagement betalen.”
Over het ‘second screen’ oftewel het tweede toestel was Gelink optimistisch gestemd nu meer concurrenten goedkopere ‘tablets’ op de markt brengen naast Apple’s iPad. Bij het ‘ouderwetse’ televisiekijken ziet Gelink steeds meer sociale media-aspecten toegevoegd worden, zoals het delen van content met vrienden, het volgen van meer schermen met second screen en het in de ‘cloud’ kijken (tv-volgt-jou). Het komt er op neer dat kijken naar een bepaald medium plaats maakt voor ‘merkbeleving’, waarbij het type scherm er niet meer toe doet. DdJ
Annouchka van Miltenburg en Jasper van Dijk
Toekomst De drie partijen waren het erover eens dat kabel er niet meer zo toe doet in een digitale wereld, en dus in de toekomst. Mutsaers en Brüggenwirth nuanceerden dit wel voor bepaalde (iets oudere) doelgroepen zoals die van Radio 10 Gold en Radio 6. Brüggenwirth stelde dat 30% van de luisteraars alleen via internet luistert. In de toekomst zal steeds meer content worden 4
5
Caribisch Nederland Het einde van RNW’s belangrijkste activiteiten werd in de Tweede Kamer gesteund door Groen Links, D66, VVD, SGP, PVV en Hero Brinkman. De regering meent dat BVN voor werelddekking, samen met de internetdistributie van Radio 1 t/m 6, voldoende is. Bij calamiteiten stelt minister Van Bijsterveldt dat samenwerking met andere EU-landen, ministeries, alarmcentrales, verzekeringen en reisorganisaties
directeur Jan Hoek in de eigen uitzendingen: “De binnenlandse omroep heeft de taak gekregen Nederlanders in het buitenland te informeren. Dus ik verwacht van de binnenlandse omroep en voor degenen die er naar luisteren, en roep ik ze op om dat voorstel ook maar te gaan doen, dat zij de specifieke informatiebehoefte waar nu dat gat valt, namelijk voor die expats, voor die vrachtwagenchauffeurs, voor die mili-
Tot zover Radio Nederland Wereldomroep! Op 11 mei staakte Radio Nederland Wereldomroep (RNW) zijn (algemene) Nederlandstalige uitzendingen. RNW bouwt dit jaar zijn activiteiten verder af. De Nederlandstalige uitzendingen werden met een speciaal 24-uurs evenement ‘Tot zover de Wereldomroep’ afgesloten. RNW had tot dit jaar de wettelijke taak Nederlandstaligen in het buitenland te informeren, een realistisch beeld van Nederland te verspreiden in het buitenland en het voorzien in onafhankelijke informatie in landen met een informatieachterstand. Deze taken worden volgens een wetsvoorstel - dat nog behandeld moet worden in de Eerste Kamer - geschrapt. Alleen het voorzien in onafhankelijke informatie voor landen met een informatie-achterstand blijft over. Het ministerie van Buitenlandse Zaken neemt de financiering (14 miljoen euro van de nu nog 46 miljoen euro op jaarbasis) op zich. Veel talen RNW werd opgericht op 15 april 1947 nadat na circa 2,5 jaar een einde was gekomen aan de unitaire publieke omroep (Radio Herijzend Nederland en Radio Nederland in den Overgangstijd). RNW was in feite een onverzuilde organisatie naar het model van de nationale publieke omroep die kort na de Tweede Wereld6
oorlog bestond. RNW heeft ruim 65 jaar bestaan en zond in vele talen uit. De afgelopen jaren waren dat vooral Engels, Spaans, Indonesisch, Portugees, Frans en Papiaments, naast het Nederlands. RNW gaat wel door met een half uur Spaanstalige uitzendingen op werkdagen en de Spaanstalige website. Met name in Latijns-Amerika, maar ook voor Indonesië, West-Afrika, Caribisch Nederland en Suriname, heeft RNW veel nieuws- en achtergrondprogramma’s geproduceerd die veelal werden heruitgezonden op lokale radiostations. Ook zorgde RNW voor de verspreiding van onder andere Nederlandse muziek, zowel klassiek als pop. Vakantieradio In Nederland zijn vooral de ‘vakantieradiouitzendingen’ op de kortegolf (en soms middengolf) bekend. Al langere tijd was RNW echter ook via satelliet en internet in goede kwaliteit 24 uur per dag te ontvangen. Het Nederlandse RNW 1 bood
een mix van programma’s van Radio 1, Radio 2 en Radio 5 en eigen programma’s met specifiek nieuws en achtergronden voor Nederlandse expats, themaprogramma’s over taal en cabaret, maar ook programma’s voor truckers en meer. Die programmering is per 11 mei jl. komen te vervallen. RNW 1 was (naast satelliet) ook in Nederland via de (digitale) kabel te horen en soms zelfs via de analoge kabel. BVN, de tv-zender met het ‘Beste van Vlaanderen en Nederland’, oftewel Nederland 1, 2, 3, VRT Een, Ketnet/Op12 en Canvas, blijft bestaan. Deze tv-zender die – met uitzondering van het internationale weerbericht - geen eigen uitzendingen meer kent, is bedoeld voor Nederlands taligen buiten Nederland. De zender heeft via (vrije) satelliet- en herdistributie wereldwijde dekking. BVN wordt organisatorisch bij de NPO ondergebracht. NPO neemt tweederde van de financiering op zich.
alsmede persoonlijk contact afdoende is. Wel is het de bedoeling dat de NPO nog Nederlandstalig radio-aanbod voor Caribisch Nederland blijft verzorgen. Papiamento-uitzendingen zijn niet voorzien. Overigens is RNW zelf vooralsnog wel doorgegaan met Nederlandstalige uitzendingen voor Suriname (Nieuwslijn Suriname, tot waarschijnlijk 1 juli 2013). Bij het afscheid van de Nederlandse uitzendingen van RNW zei algemeen
tairen, dat zij dat in gaan vullen, en dit zelfde geldt voor Caribisch Nederland, dat ze niet alleen maar de bestaande radioprogrammering die in Nederland voor Nederlanders gemaakt wordt, over de rest van de wereld verspreiden. Want dat is niet alleen niet goed voor Caribisch Nederland, want die hebben dan de informatie niet, en niet goed voor de expats, militairen en vrachtwagenchauffeurs. Dus bij deze de oproep.”
Jan Westerhof, directeur audio bij de NPO reageerde hier overigens niet direct enthousiast op: “We onderzoeken in hoeverre we aan deze behoefte van landgenoten in het buitenland kunnen voldoen. Daaraan zijn vanzelfsprekend kosten verbonden. Hoe sympathiek dit allemaal is, maar in tijden van zware bezuinigingen moeten we onze prioriteiten zwaar wegen.” Daarmee lijkt zelfs een komst van een ‘beste van de Nederlandse publieke radio’ ten behoeve van het buitenland zeer ongewis. RNW zelf zendt op het voormalige RNWkanaal als promo nog deze boodschap uit “Er wordt onderzocht of er binnenkort weer Nederlandstalige uitzendingen op dit audiokanaal kunnen worden geprogrammeerd. Kijk daarvoor op www.bvn.tv. Tot zover de Wereldomroep.” DdJ
7
De multiculturele stadsjongerenzender FunX komt per 1 januari 2013 onder de vleugels van de NPO. Dit zijn de NPO en de vier participerende publieke lokale omroepen uit Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht overeengekomen. FunX dreigde ten onder te gaan nadat de (inmiddels demissionaire) regering samen met de vier steden aankondigde de financiering per 1 januari 2013 te willen staken. In 2011 kreeg FunX nog 1,06 miljoen van de rijksoverheid en 870.000 euro van de vier steden. De NPO droeg met 1,75 miljoen bij voor de productie van de landelijke kabeleditie.
FunX per 2013 onder vleugels NPO met lager budget FunX zendt uit sinds 6 augustus 2002 en is sindsdien een ‘dochter’ van de lokale publieke omroepen uit de vier grote Randstad-steden. Sinds 6 september 2005 is de NPO betrokken omdat het de landelijke kabeleditie financiert. Toen rijk en de vier steden de subsidie dreigden te staken heeft FunX in 2010-2011 onderzoek gedaan naar zowel een publieke als commerciële toekomst. Dit leidde uiteindelijk tot het vertrek van de toenmalige directie (onder leiding van Willem Stegeman) waarna een interimdirecteur (Rocky Tuhuteru) werd aangesteld. Nieuwe constructie In de nieuwe constructie leiden de publieke omroepinstellingen NTR, VPRO en BNN gezamenlijk via een stichting de uitzendactiviteiten, met FunX als een van de kanalen van de NPO. De lokale omroepen gaan de uitzendingen in de vier steden, door middel van vensters, verzorgen. Het verschil met de huidige werkwijze is dat het zwaartepunt bij de NPO (cq. NTR/VPRO/BNN) komt te liggen. De zendercoördinator van Radio 3FM en Radio 6 (Wilbert Mutsaerts) wordt ook verantwoordelijk voor FunX. Voor de vier steden wordt het huidige FunX BV een reclameverkooporganisatie. FunX had tot aan 2011 een totale subsidie van circa 3,7 miljoen euro. Dit wordt vanuit de NPO voortaan circa 3 miljoen euro, waaraan de vier steden, resp. de vier lokale omroepen nog iets zullen toevoegen. FunX had in 2011 een reclameomzet van 603.000 euro (overigens 29% minder dan een jaar eerder door bezuinigingen op de reclameverkoopafdeling). In totaal werkte FunX met een budget van 8
ca. 4,56 miljoen euro. FunX bezuinigde overigens al in 2011 op personeelsen contentkosten vooral vanwege het wegvallen van de Amsterdamse bijdrage in 2012. Jan Westerhof, directeur audio van de NPO, zegt desgevraagd dat het nieuwe convenant voor vier jaar is afgesproken. De NPO investeert ondanks bezuinigingen circa 1,25 miljoen euro meer in FunX. “Wij mogen geen lokale omroep maken, maar de frequenties die de lokale omroepen hebben, kunnen ze tot augustus 2016 blijven gebruiken. Het raamprogramma zal dan vanuit de NPO worden gemaakt. De nieuwe stichting krijgt voor FunX drie mensen vanuit NTR/VPRO/BNN en twee roulerende leden vanuit de vier lokale omroepen. Net als andere NPO-zenders zal met geld op schema worden gewerkt. Er komt een gezamenlijke muziek- en internetredactie die vanuit Hilversum wordt uitgevoerd. Ondanks de ingewikkelde puzzel blijft het merk behouden en zullen omroepen niet hun eigen programma’s op FunX gaan uitzenden. FunX vreesde de laatste jaren vooral bemoeienis en invulling vanuit Hilversumse omroeporganisaties. Dat is volgens de betrokkenen dan ook niet de bedoeling, alhoewel bestuurlijk de omroepen wel verantwoordelijk
worden. In Rotterdam komt een manager/ eindredacteur die verantwoordelijk wordt voor de zender.” En de kabel? “In 2011 is er een algeheel contract met kabelaars afgesloten en daar zitten de zeven radiozenders van de NPO in. FunX blijft dus gewoon landelijk gedistribueerd op de kabel, analoog en digitaal. We doen rechtstreeks zaken met kabelaars. Cees Anceaux, voorzitter van het bestuur van FunX/Stichting G4, is blij dat de werkvloer ‘een’ blijft en FunX als merk voort kan vanuit Rotterdam. Alhoewel programmatisch nog niet duidelijk is welke impact de verlaagde financiering heeft, gaan de betrokken partijen er vanuit dat dit voor luisteraars niet of nauwelijks merkbaar zal zijn. Toch is nog onduidelijk hoe de lokale programmering eruit zal zien, evenals hoe de verschillende spinoff activiteiten doorgang krijgen. Synergievoordelen met de NPO zouden de lagere bijdragen deels moeten kunnen compenseren, aldus de betrokkenen.
commerciële Kink FM, dat ‘met respect voor deze initiatieven zij minder onderscheidend zijn in relatie tot de programmering van de radiozenders van de NPO’. Volgens Westerhof is het ‘bereiken van jongeren een speerpunt van de NPO. Belangrijk daarbij is dat de publieke omroep is geconfronteerd met grote bezuinigingen, we moeten keuzes maken en onze prioriteiten wegen. FunX en zijn publiek scoort daarbij zo hoog dat we ondanks de bezuinigingen besloten hebben samen met de lokale omroepen de continuïteit van deze zender op ons te nemen. Mijn verwachtingen voor de toekomst en de rol die FunX in het radiolandschap kan spelen zijn hoog gestemd,’ aldus de directeur audio van de NPO. Aan de nieuwe toekomst van FunX is enkele jaren overleg en onderhandeling voorafgegaan. De laatste fase ging in in oktober 2011 na het vertrek van de toenmalige FunX-directie. DdJ
Jan Westerhof antwoordt op de vraag waarom wel meerwaarde wordt gezien in FunX en niet in initiatieven als de afgestoten Concertzender en het ter ziele gegane
Concurrentie op de kabel:
wederverkoopverplichting analoog basispakket per 1 januari 2013 Binnenkort wordt een wijziging van de Mediawet van kracht waardoor kabelexploitanten verplicht worden om minstens 15 tv-zenders en 25 radio zenders analoog beschikbaar te stellen voor wederverkoop tegen ‘kostengeoriënteerd tarief’.
Jan Westerhof
Wederverkoop De wederverkoopverplichting is er gekomen op voorstel van Tweedekamerlid Martijn van Dam (PvdA). De wet kan verder worden uitgewerkt met voorschriften voor de hoogte of de vaststelling van het tarief en overige voorwaarden. Het ministerie van EL&I stelt bij monde van woordvoerster Lisa M. Neves Gonalves dat de Mediawet per 1 januari 2013 zal zijn gewijzigd. Over het tarief merkt zij op dat het maar ‘zeer de vraag is of er een algemene maatregel van bestuur komt. Waarschijnlijk niet, hoeft niet van de wet en is ook niet nodig: OPTA hanteert al
jaren het beginsel van kostenoriëntatie en ook daar is het begrip niet in regelgeving nader uitgewerkt.” Het ministerie stelt verder dat “OPTA formeel geen rol heeft, maar het ligt voor de hand dat de toezichthouder (het Commissariaat voor de Media) advies zal vragen aan OPTA over hoe om te gaan met de kostenoriëntatie” In antwoord op de vraag wat het tarief zal worden meldt het ministerie dat dat ‘formeel nog niet te zeggen valt, maar het ligt voor de hand dat Commissariaat op iets vergelijkbaars uitkomt’. De minister (Maxime Verhagen, CDA) stelde eerder in een memorie van antwoord dat de 9
regering “van opvatting is dat verplichtingen als die hier aan de orde zijn moeten worden opgelegd door een onafhankelijke toezichthouder na een analyse van de relevante markt en niet door de wetgever”, en daarom moeite te hebben met deze wetswijziging: “een belangrijk nadeel blijft dat OPTA niet kan beslissen of de verplichting wel passend is”. Kostengeoriënteerd De initiatiefnemer van de wet, Martijn van Dam: “In de wet staat een kostengeoriënteerd tarief en dat is gebaseerd op de reële kosten van infrastructuur en distributie. Daarbij moet rekening gehouden worden met het feit dat de kabel slechts deels gebruikt wordt voor distributie van het (analoge) televisiesignaal, dus de kosten van onderhoud van de infrastructuur mogen slechts ten dele worden toege-
sumententarief liggen. Trek daar kosten van helpdesk en facturering vanaf (want die hoeft de kabelaar niet te maken als een ander bedrijf het TV-pakket verkoopt), dan kom je dus uit op een kostprijs die veel lager ligt dan wat OPTA destijds hanteerde. Een tarief dat voldoet aan het wettelijk voorschrift (kostengeoriënteerd) is dus beduidend lager dan het tarief dat OPTA destijds vaststelde.” Commissariaat voor de Media OPTA stelde het tarief ooit vast op 10,51 bij UPC en 10,06 euro per maand bij Ziggo (inclusief BTW, maart 2010). Destijds was wederverkoop van het analoge pakket verplicht gesteld, maar daarna is door het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) de onderliggende marktanalyse vernietigd. In nieuwe marktanalyses kwam OPTA tot
De grootste kabelaars van Nederland, Ziggo en UPC, willen over de wetswijziging geen commentaar geven, ‘koersgevoelig’ heet het. Wel is het credo dat als een wet een verplichtend karakter heeft, de kabelaars hiertoe voorbereidingen zullen treffen. Partijen als Tele2, YouCa en anderen zijn blij met het alsnog openstellen van de kabel. “De wetgever doet nu wat de toezichthouder OPTA heeft nagelaten, zo stelt YouCa, het initiatief van Peter Jelgersma en Harry Kramer. Het bedrijf is van mening dat ‘regionale monopolisten een aanzienlijke marktmacht houden van tussen de 60% en 70% in hun verspreidingsgebieden’ met ‘zeer hoge rendementen door het uitblijven van adequate concurrentieregulering’. Tele2 bood in de zomer van 2010, totdat het marktanalysebesluit werd verboden, heel kortstondig analoge kabeltelevisie aan voor 15 euro,
Een tarief dat voldoet aan het wettelijk voorschrift (kostengeoriënteerd) is dus beduidend lager dan het tarief dat OPTA destijds vaststelde
Martijn van Dam
rekend aan het (analoge) pakket. Zeker voor het analoge pakket zijn investeringen grotendeels al afgeschreven en dus kunnen afschrijvingen slechts zeer beperkt als kosten worden opgevoerd. Ook horen de zelfgekozen financieringslasten niet te worden meegerekend, want dat zijn boekhoudtrucs en geen daadwerkelijke kosten (bij Ziggo en UPC bestaan veel kosten uit rentelasten van zogenaamd vreemd vermogen). Het lijkt mij goed als OPTA en het Commissariaat voor de Media hierin samen optrekken omdat zowel in de Telecomwet als de Mediawet een artikel is opgenomen en omdat de kennis van beide over de infrastructuur nuttig zal zijn. Als je in ogenschouw neemt dat UPC en Ziggo een winst voor belastingen en financieringslasten maken die rond de 50% ligt, weet je dat de werkelijke kosten in elk geval op minder dan de helft van het con10
de conclusie dat de distributiemarkt van televisie afdoende ‘neigt’ naar concurrentie, waardoor geen regulering op dit terrein meer noodzakelijk is. OPTA over de wetswijziging, bij monde van woordvoerster Cynthia Heijne: “Dit is nu eenmaal de (politieke) realiteit. Wat ons betreft is het Commissariaat voor de Media aan zet en vinden wij er verder niets van”. Het Commissariaat voor de Media zegt op zijn beurt dat “dit de verantwoordelijkheid van overheid en politiek is. Als toezichthouder laten we ons hier niet over uit. Mocht de uitkomst zijn dat hier een verantwoordelijkheid bij het Commissariaat komt te liggen, dan zullen we ons uiteraard breed oriënteren om die verantwoordelijkheid in alle zorgvuldigheid op ons te kunnen nemen.”
resp. 5 euro per maand bij een vier-in-een pakket. Ook Tele2 zegt blij te zijn met de nieuwe wet die in haar optiek ‘de weg vrij maakt voor eerlijke concurrentie op de analoge kabel’. Het bedrijf stelt dat “om gelijke concurrentie op het gebied van digitale televisie te realiseren vrije toegang tot de analoge kabel noodzakelijk is”. Ziggo biedt thans nog 25 analoge kabeltelevisie-zenders (en circa 39 radiokanalen); UPC circa 30 analoge kabeltelevisiezenders (en meestal circa 40 radiokanalen). Met name Ziggo heeft de afgelopen jaren ten gunste van het digitale kabelpakket haar analoge kabelpakket afgebouwd; meer dan 74,2% van de Ziggo-klanten heeft ook een digitale kabeltelevisieregistratie; bij UPC is dat 57,7%. DdJ
Met nieuwe wetgeving op komst, die ook het digitale pakket raakt, maakt kabelraad een rondgang langs digitale themazenders van Nederlandse eigenaren. Deze zenders worden door Ziggo en UPC betaald en afhankelijk van hun positionering in een pluspakket of het standaardpakket uitgezonden. Duidelijk is dat de zenders niet te veel regelgeving wensen en redelijk tevreden zijn over hun relatie met Ziggo en UPC.
Nederlandse commerciële themazenders:
liever niet te veel regelgeving Alleen de regionale commerciële zenders betalen de kabelaars om in het standaardpakket digitaal te worden uitgezonden. Zoals wellicht bekend worden de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), RTL Nederland en SBS Broadcasting inmiddels betaald voor uitzending van hun kanalen. Er is wel discussie over de zenderplek in de standaardlijsten van de kabelaars. Over de mogelijkheid om ook apart op zenders te abonneren, in plaats van pakketten af te nemen, zijn de meningen verdeeld. Sommige zenders zijn juist blij in grotere pakketten te zitten zodat kijkers deze zenders kunnen ontdekken, terwijl andere, vaak specifieke zenders met een bepaalde aanhang (denk aan religieuze of erotische zenders) liever daarnaast ook los abonneerbaar zijn. Branchevereniging Er is een branchevereniging (Branchevereniging Commerciële Nederlandse Themazenders kortweg BCNT) in oprichting om de krachten te bundelen. Kabelraad sprak met o.a. vertegenwoordigers van BravaNL/TV Oranje, 192TV, Dusk, Xite, Lite TV, Family7, NostalgieNet en TV Nederland (de branchevereniging van commerciële regionale zenders). Robert Rutten, onder andere actief voor BravaNL en TV Oranje, gaat samen met Tim Beudel (NostalgieNet) de branchevereniging opzetten.
Mooi is dat de kijker zoveel meer kan kiezen. Robert Rutten: “Het idee is dat iedere zender met een Nederlands karakter lid kan worden; oftewel bij voorkeur Nederlandse eigenaren die zenders op Nederland richten en een Nederlandse uitzendlicentie gebruiken. Het gaat om belangenbehartiging, kennis uitwisselen, ook op technisch vlak en exportmogelijkheden verkennen om buiten Nederland actief te worden.” De nieuwe branchevereniging BCNT staat
los van de VCO (Vereniging Commerciële Omroep, voorheen Vestra). In de VCO zijn RTL Nederland, SBS Broadcasting, Viacom International Media Networks (Nederland) en Discovery Networks Benelux verenigd die allen gecontroleerd worden door niet-Nederlandse eigenaren”. BravaNL/TV Oranje: goede afspraken Rutten zegt dat de zenders waar hij voor werkt (BravaNL en TV Oranje) goede afspraken hebben met de grote kabelaars. Dit was in het verleden wel anders. BravaNL en TV Oranje hadden enige moeite om toegang tot de kabel te krijgen. Inmiddels gaan kabelaars volgens de vertegenwoordiger van beide zenders iets soepeler om met nieuwe initiatieven en wordt niet alleen naar de grote omroepen en buitenlandse bekende initiatieven gekeken. “Wij vinden dat als de wetgever over gaat tot het verplichten van minimaal 30 zenders in het standaardpakket op basis van kijkonderzoek, je ook moet kijken of daarbij twee kanalen als etalagekanalen voor nieuwe zenders kunnen worden opgelegd. Of dat dan 30 + 2 of 28 + 2 kanalen worden, kan nog worden bediscussieerd. Over de volgorde waar zenders te zien zijn, zijn we redelijk tevreden, je ziet dat buitenlandse publieke zenders veelal naar achteren zijn gegaan; evenementenkanalen en etalage/promokanalen zijn naar 10-15 gegaan en de regionalen hebben ook een plek rondom de 30 gekregen. BravaNL die op 220 bij Ziggo staat kan natuurlijk wel meer naar voren. Je kan er discussie over voeren hoe je dat kan verbeteren, maar in het algemeen staan
themazenders ‘verderop’ in het pakket. Ook kan je discussie hebben over hoe wel of niet extra signalen worden uitgezonden (zoals HBBtv voor interactieve toepassingen); daar zie je dat kabelaars nu stappen maken. Het zijn wel nieuwe ontwikkelingen waarin themazenders volgend zijn op de grote omroepen. Een branchevereniging die de krachten bundelt voor partijen die niet direct op de barricade kunnen staan, biedt uitkomst voor deze discussies”, aldus Robert Rutten. 192 TV: markt ontwikkelt vanzelf Bert van Breda, eigenaar van 192 TV (via BR Music) hanteert het principe dat ondanks een ontzettend ingewikkelde markt, het ‘mooi is dat de kijker zoveel meer kan kiezen’. 192 TV kent distributie via Ziggo en enkele andere distributeurs maar ontbeert de distributie bij UPC. Van Breda is blij met de uitzending via Ziggo (via zenderplek 360) dat volgens de zendereigenaar zich bewuster is geworden van het belang van muziektelevisie voor een iets oudere groep kijkers dan alleen de jongsten. “Wij hebben onderzocht of wij Europees ook los zouden kunnen worden afgenomen, bijvoorbeeld via internet. De auteursrechthebbende organisaties doen daar helaas moeilijk over als het gaat om redelijke tariefafspraken”, aldus de 192 TV-ondernemer. “In Nederland willen we ons alleen als thema kanaal profileren via de bestaande distributeurs.” Volgens Van Breda gaat het er als nieuwe zender om bekend te geraken bij de kabelaars. “Met publiciteit komen kabelaars er vanzelf achter wie ze zijn. 192 TV kreeg eerst bij Caiway de kans zich te ontplooien en kreeg ook bij onder andere Glashart Media (glasvezeldistributeur) de kans zich te distribueren.” 192 TV voelt niet te veel voor ingrijpende wetgeving. Lite TV: lang proces, maar geen wetgeving! Ook de soft-pop muziekzender Lite TV van 2ConnectMedia (van Vranz van Maaren, Rob Korver en Robert Herder) gelooft 11
niet veel in wetgeving met betrekking tot kabeltoegang. Robert Herder: “Het is een lang proces en er zijn veel partijen die iets aanbieden. Als relatief kleine zender moet je opboksen tegen de SBS-en, RTL-en, Disney’s, Discovery’s en Viacom’s van deze wereld die miljoenenomzetten en soms zelfs miljardenomzetten draaien om een plekje te krijgen in het spectrum. Kabelaars zijn wel fijne mensen om mee te praten en uiteindelijk zijn ze thans heel constructief met ons.” Lite TV wordt betaald en zendt geen reclame uit in tegenstelling tot sommige andere zenders. Lite TV is bij zowel UPC als Ziggo opgenomen in een pluspakket op resp. zenderplek 357 en 603. “Het moeilijkste is om van een onbekende zender een geliefde zender te worden. Het is een langdurig proces en je moet een lange adem hebben. Waar kabelaars eerst een voorkeur hadden voor de zenders van Viacom International Media Networks (voorheen MTV Networks), zie je dat het aandeel Nederlandse zenders groter wordt; dat begon met TV Oranje. Ook is het besef van een grotere diversiteit gekomen dan je alleen op een jongerenmarkt te richten. Als ze je leuk vinden, dan kom je er met het geld ook wel uit”, aldus Herder. Wat Herder betreft zou er geen regelgeving moeten komen. “Programmaraden zijn voor het analoge al verschrikkelijk; mensen die geen verstand hebben van wat mensen leuk vinden adviseren zenders als TV5Monde waar geen hond naar kijkt. Wel zou er een verbod moeten komen op analoge televisie; je ziet dat er nu mooie diversiteit is. In Nederland is het overleg met kabelaars constructief; het apart laten afnemen van zenders werkt niet. Het kleine muziekpakketje dat UPC had, werkte niet; het was duur en niemand wilde apart betalen. Juist een breed pakket maakt dat je bekend kan raken als zender”, aldus Herder. Hij is tevreden over de huidige wetgeving voor digitale televisie die alleen Nederland 1, 2, 3, 2 VRT-zenders en de lokale en regionale publieke zenders verplicht stelt.
Family7: “redelijk tevreden; uitzend licentie moet must carry garanderen” Family7-directeur Dolf van de Vegte is redelijk tevreden over de deal met Ziggo. “We hebben een goede deal. We hebben destijds voor het standaardpakket geopteerd. Helaas is het met UPC nog steeds niet mogelijk gebleken digitaal uitgezonden te worden. De laatste periode heb ik weinig contact gehad met UPC, maar nu Spirit24, van de publieke landelijke omroep, stopt, krijgen wij wellicht nieuwe kansen”. Van de Vegte heeft jarenlang geprobeerd zijn zender, die zich op met name het religieuze (protestants-christelijke) segment richt, te profileren en bekend te geraken bij kabelaars. De zender wil meer als ‘algemene’ zender bekend staan in plaats van als themazender. “We zagen met programmaraden dat als er een paar christenen in de programmaraad zaten, dat er dan doorgifte mogelijk was analoog. Zaten die er niet in, dan niet. Ik ben voor transparante toegangsregelingen; ik weet niet wat voor betalingen er bij andere zenders plaatsvinden. Ook ben ik voor een vorm van consumenteninvloed maar dan wel waarbij kijkonderzoeken zo zijn dat ook mijn kijkers vertegenwoordigd zijn. Verder denk ik dat het een goede zaak is als zenders met een Nederlandse licentie een mustcarry-status op de kabel krijgen, zodat ze niet heel lang hoeven te onderhandelen over distributie en van start kunnen. Dan zou je bijvoorbeeld jezelf in drie jaar kunnen bewijzen. Voor de standaardlijstvolgorde zijn we op 230 terecht gekomen; natuurlijk zitten wij liever vooraan, maar dat is een aparte discussie. Hoe het ook zij wij gaan door met merkpromotie en denken dat het met onze zender en doelgroep vanzelf goed komt”, aldus Van de Vegte. Dusk!: heel erg goede relatie met kabelaars Dusk!, een erotische zender die zich vooral op vrouwen richt en ‘porna’ uitzendt, spreekt van heel goede relaties met kabelaars. Martijn Broersma zegt namens Dusk! dat het enkele jaren geleden voor nieuwe
12
partijen wellicht lastig was tot deals te komen, maar dat de samenwerking die er daarna ontstaat constructief is. “Dan krijg je als zender contact met heel andere afdelingen waarmee bijvoorbeeld marketing en techniek wordt afgehandeld en dan ga je er samen voor. In het begin is het best lastig. Je blijft bellen en je probeert top of mind te blijven en presenteert je zelf met een goede propositie. Voor ons was het van belang uit te leggen wat ons onderscheidend vermogen is als zender die met name de vrouw centraal stelt ten opzichte van de andere erotische zenders. Min of meer tegelijk zijn ook andere Nederlandse erotische tv-zenders gestart (Passie en Meiden van Holland) die nu in hetzelfde pakket wordt aangeboden. De volledige 24uurs ‘deluxe’ versie van Dusk! is alleen via het erotisch pakket beschikbaar bij de twee kabelaars; bij UPC (maar dan met video on demand aanbod en meer zenders) kost dat pakket fors meer dan bij Ziggo. Daarnaast wordt het kanaal ook in het algemene pluspakket in deeltijd uitgezonden waarbij Dusk! bewust de verantwoordelijkheid neemt (voor 22 uur) voor een groot deel alleen softerotiek uit te zenden. De overheid zou zich wat Broersma betreft moeten beperken tot zaken als Kijkwijzer, uitzendlicenties en de publieke omroep. “Moet de overheid zich verder gaan bemoeien met het betuttelen van de kijkers. Hoe meer regels hoe lastiger je het maakt voor de markt. De kabelaars en de zenders kunnen zichzelf goed organiseren en moeten hun verantwoordelijkheid nemen en bewaken. Je moet als zender je meerwaarde weten aan te tonen, de markt organiseert zichzelf”, aldus de medeeigenaar van Dusk die inmiddels in totaal 1,5 miljoen huishoudens bereikt.
NostalgieNet: “goede manier van samenwerken” NostalgieNet waar Tim Beudel directeur van is, spreekt van een goede samenwerking met zowel UPC als Ziggo. De zender heeft bij beide kabelaars de overstap gemaakt van het pluspakket naar het standaardpakket en is op deze wijze voor
Het moeilijkste is om van een onbekende zender een geliefde zender te worden. Het is een langdurig proces en je moet een lange adem hebben. alle digitale kabelhuishoudens te zien. “Het is hard werken en goed je best doen, initiatief tonen en veel lobbyen om waar te maken waar je naar streeft. We zijn als zender afhankelijk van kabelaars voor de inkomsten en dat betekent dat je goede prestaties moet leveren in kijkcijfers en de kijkerswaarderings-onderzoeken van de kabelaars. Daarnaast moet je binnen de financiële mogelijkheden die je hebt het maximale aan marketinginspanningen proberen te behalen”, aldus Beudel. Het is volgens de directeur van NostalgieNet geen kwestie van als je er op zit dat je er dan ‘bent’. “Het is een essentieel onderdeel van het spel om te blijven werken aan innovativiteit vanuit je merk. We worden ook wel eens als publieke zender gezien en hebben met onze propositie dus vooral concurrentie van de NPO. We scoren echter beter dan de themakanalen Best24 en Geschiedenis24, maar zullen dat ook moeten blijven doen.” Beudel is van mening dat er altijd plek moet blijven op de kabel voor nieuwe zenderinitiatieven, die voor niche content zorgen en een niet onaanzienlijke groep kijkers weet te boeien. “En dat is ook voor de kabel een belang, omdat steeds meer nieuwe, concurrerende platforms ontstaan waar zenders of initiatieven tot wasdom gaan komen, zoals op YouTube. Door nieuwe initiatieven te steunen blijft de kabel een partij die haar positie in content en vernieuwing borgt”. Beudel zegt desgevraagd dat abonneren per kanaal, naast de pakketopbouw, “interessant kan zijn, maar sterk afhankelijk is van het businessmodel en de bereidheid van de consument om per kanaal te betalen. Ook zal je dan op een andere, en intensievere manier, marketing moeten bedrijven, omdat mensen eerst moeten weten wie je bent als kanaal en wat je doet. Met andere woorden: dat vereist dan nog een nadere verkenning, maar vanuit de gedachte om meer keuzevrijheid te creëren voor consumenten is het zeker niet ondenkbaar.” Xite: samenwerking met Ziggo leidt tot kabeldistributie Xite, opgezet door media-ondernemer Derk Nijssen met steun van onder andere V-Ventures (Vereniging Veronica) en investeringsfonds Henq, zegt een erg goede verhouding met zowel UPC als Ziggo te
hebben. Bij UPC wordt de zender in het digitale standaardpakket uitgezonden. Nadat Xite met Ziggo een partnership is aangegaan, zendt Ziggo een speciale Ziggo Xite versie uit in het standaardpakket op plek 23. Cees Honig van Xite: “De speciale Ziggo Xite zender is een resultaat van de deal. We hebben lang gepraat”. Xite dat sinds mei 2008 bestaat en de leidende muziekzender van Nederland wil worden, moest het tot voor kort doen zonder distributie bij de grootste kabelaar van Nederland. “Zonder Ziggo was het op zich wel moeilijk als je alleen de Nederlandse markt neemt, maar het had gekund. Wij hebben sowieso een grotere ambitie en zenden ook uit voor Vlaanderen en zijn bezig met Duitsland en Frankrijk als nieuwe markten”, aldus Honig. Honig zegt bij Ziggo vooral ‘leverancier’ te zijn. Toch gaat de samenwerking wel verder aangezien Ziggo het mogelijk maakt dat in de Ziggo Dome een speciale Xite-studio komt waar Xite sessies kan registreren met artiesten. Het is een samenwerking die andere zenders op deze wijze niet hebben.
Honig wijst er op dat themazenders in het algemeen drie inkomstenstromen hebben: een doorgiftevergoeding, on demand-inkomsten en reclame. “De deal met Ziggo draagt er toe bij dat je er samen voor wil gaan. Wat ons betreft hoeft er zo min mogelijk regelgeving te bestaan vanuit de overheid. Hoe vrijer hoe beter. Alhoewel kabelaars wel macht hebben, zie je dat serieuze concurrentie van bijvoorbeeld KPN het mogelijk maakt dat er keuze is voor consumenten en dat ook zenders keuze hebben.”
KKN Regio TV, GPTV Friesland, CTV Zeeland, Focuz TV en Brabant10. “Kabelaars hebben zich inmiddels ook digitaal steeds meer regionaal ingericht, waar ze traditioneel landelijk waren ingesteld. UPC en Ziggo hebben inmiddels plekken in de 30 gereserveerd voor regionale zenders. In de loop der jaren zijn de kabelaars mede onder druk van KPN/Glashart van arrogant naar co-operatief gaan. De concurrentie werd groter wat de positie voor partijen als de onze makkelijker maakte”, aldus Huntink. Regionale commerciële zenders moeten betalen om toegang te krijgen tot de kabel, terwijl veel partijen betaald worden. “We hebben tot nu geen keuze. Na personeelskosten zijn de kabelkosten de grootste kosten geworden en ook al is het minder dan voorheen, het blijft nog fors. Ook bij een partij als Brabant10 die faillissement aanvroeg, speelt het een rol. Kabelaars stellen zich trouwens wel constructief op bij dergelijke situaties.” Huntink is voorstander van een soort van voelspriet in de regio die kan horen of zien wat daar leeft. Hoe dat het beste georganiseerd kan worden, daar heeft Huntink het antwoord niet op, maar ‘achterhaald’ zijn programmaraden wat hem betreft wel. “Als je ziet dat Duitse zenders in het oosten worden gewaardeerd, dan zie je dat Ziggo in Utrecht en UPC in Amsterdam dat niet voldoende door hebben, ook al wordt dat dan na protest soms teruggedraaid. Ik zou graag een regelgeving wensen die voor alle infrastructuren geldt en er moet iets gedaan worden aan regelingen met betrekking tot bijdragen van zenders.” Ten behoeve van dit artikel hebben we ook kinderzender Pebble TV, autozender Car Channel, muziekzenders Slam!TV/538 TV, homo-zender OutTV en goede doelenzender Goed TV benaderd. Helaas kregen we soms te laat en soms helemaal geen reactie op dit verzoek.
DdJ
TV Nederland: regionale commerciële zenders niet altijd makkelijk Mario Huntink van de branche-organisatie van regionale commerciële zenders wijst er op dat regionale commerciële zenders het niet altijd even makkelijk hebben. Huntink vertegenwoordigt via TV Nederland zenders als TV Limburg (TVL), Infothuis, 13
Jurisprudentie
In de afgelopen maanden heeft kabelraden.nl (Pablo en Marieke) bijgepraat met besturen van programmaraden. Dat gebeurde in zeven bijeenkomsten verspreid over het land. 32 van de (inmiddels) 44 programmaraden waren aanwezig.
Bijeenkomsten met besturen van programmaraden geslaagd
Onderwerpen Bij alle bijeenkomsten spraken we over de huidige stand van zaken bij programmaraden en over de toekomst. Hoewel er zeker verschillen zijn tussen de programmaraden, komt een aantal onderwerpen regelmatig terug. Dat zijn met betrekking tot de huidige situatie: • aantal leden en vacatures. Het blijft voor programmaraden moeilijk om nieuwe leden te vinden. Dit speelt vooral bij programmaraden waar tot nu toe de gemeenten (of VNG) een belangrijke rol speelden bij vacaturevervulling. Die gemeenten hebben daar soms geen zin meer in, en verwachten dat programmaraden toch bijna opgeheven zijn; • betrokkenheid van gemeenten. Programmaraden krijgen minder aandacht van gemeentelijke secretariaten. Ook verder voelen programmaraden zich minder gesteund. Er is weinig kennis over programmaraden; • betrokkenheid van kabelexploitant. Vooral bij ‘Ziggo-programmaraden’ geldt dat ze het jammer vinden dat het goede contact met de vertegenwoordigers van Ziggo verdwenen is; • opvolgen van adviezen. Bij UPC en kleinere kabelexploitanten worden de adviezen over het algemeen goed opgevolgd. Bij
Ziggo is dat anders. Bij sommige programmaraden zijn de laatste twee adviezen niet opgevolgd en ziet het er voor het huidige advies ook niet goed uit. Dat leidt tot frustratie. De overwinning bij de RvS maakt iedereen blij, maar nu blijft nog de vraag hoe dit omgezet wordt in opvolgen van het advies. Overigens merken ook programmaraden bij kleinere exploitanten dat het niet meer vanzelfsprekend is dat elk advies wordt doorgevoerd. Ook hier worden pakketten kleiner en keuzes moeilijker; • inkrimpen van pakketten. Programmaraden zijn zich ervan bewust dat met kleinere pakketten ook de advisering soms aangepast moet worden. Er is minder belangstelling voor buitenlandse publieke zenders en geprobeerd wordt om het totale pakket zo interessant mogelijk te houden voor kijkers.
Ziggo beeldmerk coated CMYK
1.
2.
Toekomst De meeste programmaraden blijken er van overtuigd dat de wetgeving nu snel aangepast moet worden. Advisering over het analoge pakket alleen is niet voldoende om kijkers voldoende c55m100y0k0 C invloed te geven. Wel verschillen de ideeën over tempo van volledige digitalisering en het belang van analoge doorgifte op dit c20m90y0k0 C moment. De vraag is bijvoorbeeld of er voornamelijk geadviseerd wordt voor ‘kinderkamers’ of dat er andere specifieke groepen zijn (ouderen, mensen met klein budget) die kiezen voor analoog. En of dat invloed moet hebben op de advisering. De belangrijkste punten voor nieuwe regelgeving blijven: • Onderzoek, onafhankelijk en transparant • Klantenraad, die nog een paar zenders kan toevoegen, liefst regionaal • Mogelijkheden voor nieuwe zenders, bijvoorbeeld via etalagekanaal • Pluriformiteit, met tenminste zenders van omringende landen
c70m100y0k0 In het najaarCgaan we mogelijk de rondes herhalen. c45m70y0k0 C
6.
7.
Data bijeenkomsten:
3. 14
c100m100y0k0 C c100m50y0k0 C
10 april 2012 16 april 2012 23 april 2012 24 april 2012 7 mei 2012 9 mei 2012 16 mei 2012
Groningen Hoofddorp Den Haag Tilburg (Willem II stadion) Apeldoorn Delft Haarlem
8.
Op 11 april 2012 heeft de Raad van State de programmaraden in hun strijd voor uitvoering van hun adviezen op alle punten gelijk gegeven. Op de website van kabelraden.nl is de uitspraak te vinden. De zaak ging over het advies 2009/2010 van programmaraden Breda en omstreken en Noord-Holland. Het handhavingsproces heeft zo lang geduurd dat dat advies niet meer opgevolgd kan worden. Programmaraden zijn nu bezig om, met deze uitspraak in de hand, het huidige advies geïmplementeerd te krijgen. Uiteraard is deze overwinning daarbij een steun in de rug. Commerciële zenders De programmaraden Noord-Holland en Breda waren in hoger beroep gegaan tegen een uitspraak van de rechtbank Groningen. Die stelde onder meer dat Ziggo de adviezen uit 2009 van de programmaraden voor het analoge pakket niet hoefde op te volgen, omdat daarin geen grote Nederlandse commerciële zenders voorkomen. Programmaraden menen echter dat de kabelexploitant die zenders toch wel in het tv-aanbod op zal nemen. Juist andere zenders hebben het advies van een programmaraad nodig, omdat zij anders buiten het pakket dreigen te vallen. Vooral dit onderwerp was voor de advisering van programmaraden erg belangrijk.
c80m0y100k0 C c55m0y100k0 C
Samenvatting van de uitspraak De volledige uitspraak staat op de website. De belangrijkste elementen van de uitspraak staan hieronder. Motivering De programmaraden menen dat de c0m60y100k0 C onrechte heeft geoorrechtbank ten deeld dat de adviezen niet draagkrachtig c0m35y100k0 C zijn gemotiveerd. Hierbij is volgens de programmaraden van belang dat in de Mediawet 2008 geen plicht is opgenomen om de adviezen schriftelijk te motiveren. Bovendien zijn de adviezen wel gemotiveerd en wordt deze motivering desgevraagd kenbaar gemaakt, aldus de programmaraden. De Raad van State overweegt dat een advies van een programmaraad niet aan het Commissariaat wordt uitgebracht, maar aan de aanbieder van het omroepnetwerk. In de Mediawet 2008 is opgenomen c0m80y100k0 C dat de programmaraden in de advisering c0m55y100k0 C dienen uit te gaan van een pluriforme samenstelling van het pakket aan vrij
toegankelijk programma-aanbod. De programmaraden menen dat de zenders TVE en RAI UNO de laatste jaren steeds deel hebben uitgemaakt van de adviezen en dat deze adviezen door Ziggo als zodanig zijn opgevolgd. Zij hebben ook gewezen op de motivering in eerdere adviezen. Voorts hebben de programmaraden bij brieven van 13 en 17 maart 2009 Ziggo gemotiveerd geadviseerd in plaats van de televisiezender TV5 Monde, de zender France 2 op te nemen in het pakket. De programmaraden stellen verder dat de beperking van de analoge pakketten van 34 zenders naar 30 zenders niet een zodanige substantiële inkrimping van de pakketten behelst dat om die reden de adviezen gewijzigd zouden moeten worden. Volgens de programmaraden was deze motivering ook kenbaar aan Ziggo. De programmaraden hebben verklaard dat zij in nauw contact staan met Ziggo wat de advisering van het zenderpakket betreft en dat Ziggo ervan op de hoogte is welke groepen van zenders zijn t
Haarlem
Programmaraden winnen zaak tegen Ziggo bij Raad van State
15
