kabelraad special informatiebulletin van kabelraden.nl
Voor u ligt een extra nummer van “kabelraad”, geheel gewijd aan de toekomst. Een nummer over techniek, over programmaraden en met enige persoonlijke meningen en gedachten. Wij hopen dat deze informatie de programmaraden behulpzaam is bij de bespreking van hun eigen toekomst. En dat het inspiratie geeft aan iedereen die op 22 april 2005 tijdens onze jaarlijkse conferentie mee wil praten over de toekomst van programmaraden. U bent daarvoor van harte uitgenodigd!
Marieke van Tuin Pablo Meegdes PS: zie voor meer informatie over de conferentie de bijgevoegde uitnodiging of onze website.
Geluiden uit de veranderende mediawereld over... De (media)wereld is continu in beweging. Circa 7,5 jaar na de wettelijke introductie van programmaraden blijft de kabel blijft met meer dan 90 % van de tv-infrastructuurmarkt een dominante marktspeler. Directe digitale satellietontvangst is een serieus alternatief geworden en behoorlijk gegroeid, DVB-T (digitale ethertelevisie via KPN en Digitenne) is beschikbaar gekomen en vanaf augustus komt naar verwachting op brede schaal xDSL TV beschikbaar. De kabel is echter de belangrijkste speler gebleven en ontdekt nu serieus haar digitaliseringsmogelijkheden. Enkele vragen over die ontwikkelingen en de rol van programmaraden daarin hebben wij voorgelegd aan vier spelers: • Rob van Esch, directeur van VECAI, de koepelorganisatie van kabelexploitanten • Jochem de Jong, head of distribution & affiliates Benelux • Menno Hiddajatoellah via IBSBM vertegenwoordiger van o.a. EuroNews • Roy Sikking, manager netwerken SBS Broadcasting BV Lees hun reactie verspreid door deze Kabelraad. DdJ
22 APRIL
CONFERENTIE
Dit jaar lijkt het jaar van de digitale televisie in Nederland te worden. Meer dan twintig nieuwe kanalen staan in de startblokken. Alle kabelmaatschappijen komen met aanbiedingen voor de digitale omschakeling. Digitenne en KPN-TV verkopen digitale televisie via de ether voor dumpprijzen en Canal Digitaal Satelliet wil snel groeien naar een miljoen
digitale huishoudens met een schotelantenne. Wat is de stand van zaken? De komst van digitale televisie is onvermijdelijk. De vraag is alleen - hoelang zal het duren voordat er een einde komt aan de huidige analoge verspreiding. Digitalisering is een wereldwijde trend, waar we als klein land geen invloed op uit kunnen oefenen. Vroeger of later zullen de fabrikanten van TV-toestel-
Jochem de Jong Wat vindt MTV Networks BV van het fenomeen programmaraden op dit moment? "Het is een hele belangrijke groep mensen waar wij ons bedrijfsbelang voor een gedeelte van af zien hangen. Nederlands is een democratisch land, en programmaraden spelen als democratisch orgaan over het algemeen een rol in het brede maatschappelijke proces. Bedrijven kunnen zich daar niet aan onttrekken, het is met andere woorden goed dat ze er zijn."
Wat zal er volgens MTV Networks BV veranderen in het medialandschap? "Er zullen nog meer Nederlandstalige themazenders worden gelanceerd dan er nu al zijn. Het aanbod zal dus de komende twee à drie jaar toenemen. De wens van de kijkers zal bestaan uit een vraag tot interactie, een wens tot mogelijkheden voor televisiekijken. En daar zullen antwoorden op kunnen komen. Je ziet nu dat de gedachte van een meer puur Nederlandse programmering door de heer John de Mol als ondernemer wordt ingevuld en dat er iets aan het veranderen is. Tegelijkertijd gaat het marktaandeel van generalistische zenders omlaag. Daar zit de groei niet meer in, ook al blijft de oudere doelgroep (35+-ers) de generalistische zenders trouw. Je ziet dat jongeren al gewend zijn te betalen voor diensten als internet en mobiele telefoniediensten. Dat zal bij digitalisering van televisie ook zo worden, waarbij de keuzes dus groter worden en de bediening gebruikersvriendelijker dan nu nog het geval is. Dat heb je ook in Engeland gezien (bij Sky Digital op satelliet en DVB-T, red') "
Jochem de Jong
2
(MTV Networks BV)
Hoe denkt MTV Networks BV over de waarborg van pluriformiteit en het in de hand houden van mediaconcentraties? "Televisie is in zichzelf al behoorlijk pluriform. Je moet naar de hele mediamarkt kijken; consumenten moeten ook zelf iets doen om de pluriformiteit tot zich te nemen. Kortom het gaat dan om de mix van televisie, radio, internet en kranten. Het verschil tussen zenders is al behoorlijk: er is een variëteit aan programma's. De vraag is dan of je er wat aan moet doen. De mediawetgeving hoeft niet strenger te worden. Wel moet getoetst worden of er excessen ontstaan.
Welke rol heeft de programmaraad al dan niet bij de televisieontwikkelingen en digitale televisie? "Geen! De capaciteit voor het aantal kanalen wordt groter, dan hoeft wat betreft MTV Networks BV er niet nog eens een programmaraad naar te kijken. Wel kan je kijken of de programmaraad een soort adviserende rol kan krijgen in de vorm van een klantenadviesraad, maar zoals de functie van programmaraden nu geregeld is, hebben ze geen verdere rol. Bij de radio, bioscopen en kranten zijn er immers ook geen programmaraden. Bovendien zal in de nieuwe situatie de markt gewoon zijn werk moeten doen en dan is er behalve consumentenonderzoek voor de bedrijven geen rol meer voor programmaraden."
len ophouden met het produceren van analoge ontvangers. Net zoals de goeie ouwe videorecorder langzaam aan zijn einde komt om zijn plaats af te staan aan de DVD spelers en recorders, zo zal aan de doorgifte van analoge televisie ook een einde komen. De uiterlijke verandering van de televisie is al een tijdje aan de gang. De opmars van de platte beeldschermen is in volle gang en consumenten struikelen over elkaar deze nieuwe status symbolen in huis te halen. Het beeld is plat, groot, mooi en strak - als de bron van het beeld tenminste een kwalitatief goed signaal levert. Dat is het geval met een DVD, maar niet met een analoog televisiebeeld. Daar biedt een digitaal beeld uitkomst. Maar pas op, niet elk digitaal signaal is gelijk. De kwaliteit van het beeld is namelijk afhankelijk van de zogenaamde bit-rate waarmee het signaal wordt verstuurd. Hoe hoger de bit-rate, hoe mooier het beeld. Probleem is alleen dat een hogere bit-rate ook meer bandbreedte betekent en dat aanbieders van digitale televisie een compromis moeten zoeken tussen de beschikbare capaciteit en de beeldkwaliteit. Via de ether (Digitenne, KPN-TV) is de capaciteit begrenst, via de kabel is er al veel meer ruimte beschikbaar en via de satelliet is deze vrijwel onbegrensd. Bij de kabel moet wel worden opgemerkt dat de beschikbare bandbreedte niet alleen wordt gebruikt voor digitale televisie,maar dat ook de huidige analoge doorgifte nog een plaats moet hebben en ook ruimte is gereserveerd voor breedband internet toegang. De kabelmaatschappijen zullen er belang bij hebben zo snel mogelijk een einde te maken aan de analoge doorgifte van de 28 -36 kanalen die nu gebruikelijk zijn. Het huidige aanbod (1) - Kabel In grote lijnen zijn er twee verschillende aanbiedingen via de kabel in Nederland, afhankelijk van het gebied waar de kijker woont. De eerste gaat uit van een volledige digitale interactieve dienst met alle denkbare toeters en bellen. UPC volgt deze strategie. Hierbij gaat men uit van een breed aanbod, veel keuzes en vooral ook veel interactieve functionaliteit, zoals e-mail via het tv-scherm, pizza's en films bestellen via de afstandsbediening en meespelen met tv-programma's. De kabelmaatschappijen Casema, Essent Kabelcom, CAIW en Multikabel bewandelen een andere weg, zij gaan uit van een zo simpel mogelijk aanbod met juist zo min mogelijk extra mogelijkheden. Daarbij is het digitale basispakket inbegrepen in het abonnementsgeld van basis analoog, "gratis" digitale televisie, zogezegd, of in elk geval: zonder extra kosten boven op het standaard abonnement. Daar staat tegenover dat in deze gevallen de consumenten zelf de digitale kabeltuner moet kopen, net zoals hij of zij nu ook een tv-toestel aanschaft. Bij UPC is de huur van de decoder inbegrepen in het maandelijkse abonnementsgeld. Het aanbod aan zenders is voor alle kabelmaatschappijen grotendeels gelijk met enkele regionale verschillen. Naast alle bekende
Feiten digitale tv 2004
Roy Sikking
(SBS Broadcasting BV)
Totaal: 6.9 miljoen tv-huishoudens (98,5 % van alle huishoudens) 6.270.000 kabelhuishoudens (91%, januari 2004) 690.000 digitale satelliethuishoudens (10%, november 2004) 75.000 digitale etherhuishoudens (1,1%, december 2004) 119.500 digitale kabelhuishoudens (1,7%, december 2004) Totaal: 884.500 digitale huishoudens Bronnen: Stichting Kijk Onderzoek/Intomart GFK, TNO-STB, gegevens KPN, Digitenne en kabelexploitanten. DdJ.
kanalen vinden we meestal een boeket van themakanalen van Discovery en MTV, buitenlandse zenders als Fashion TV, Motors TV, Sailing Channel, Adult Channel, Extreme Sports, Reality TV, ESPN Classic Sports, TCM, Cartoon Network, CNBC en vele andere. UPC In Nederland kiest UPC voor een breed aanbod aan zowel kanalen als diensten. In snel tempo worden nieuwe rechten verworven, men nam Canal+ over en wat de techniek betreft zal men overal in het netwerk gaan overschakelen op de software van Liberate en de codering van Nagravision. Doel is een zo attractief mogelijk aanbod aan de consument te doen, waarin topfilms, topsport en meer keuze een hoofdrol spelen. Op het moment dat we dit schrijven moet de UPC abonnee eerst een analoog abonnement nemen (richtprijs 15,20 euro per maand) en daarna een digitaal basispakket afnemen voor 14,95 euro - daarmee komt het minimale maandelijkse bedrag op meer dan dertig euro. UPC is hiermee verreweg de duurste aanbieder. In de loop van dit jaar zal UPC echter een nieuwe digitale strategie uitrollen, waarbij waarschijnlijk de decoders ter beschikking gesteld worden aan de consument voor een bedrag van drie euro per maand extra. Zover is het nu nog niet en we moeten afwachten wat het uiteindelijke aanbod van het kabelbedrijf zal zijn. Gratis digitale TV Bij Essent Kabelcom, Casema, Multikabel en CAIW volgt men de route van een eenvoudig, maar zo breed mogelijk aanbod. Daarin is geen plaats voor interactiviteit, films op verzoek en allerlei andere technologische hoogstandjes. Gewoon: een eenvoudige zap-box met een zo breed mogelijk aanbod aan zenders. Zijn de kijkers eenmaal daaraan gewend, dan kan men altijd nog de extra toeters en bellen gaan invoeren. Vooralsnog loont het niet om hierin te investeren, zo luidt de overtuiging. Hierbij is men kennelijk geïnspireerd door de ervaringen in bijvoorbeeld Duitsland, waar in Berlijn de zap-box een groot succes is. Bij deze kabelaars kunnen kijkers hun kabeltuner kopen, die voor verschillende prijzen te koop
Wat vindt SBS Broadcasting BV van het fenomeen programmmaraden op dit moment? "Programmaraden waarborgen een pluriform aanbod op het open net. Zij vertegenwoordigen de diverse stromingen die binnen het verzorgings gebied aanwezig zijn. Dus op zich is het een nuttig instituut die op dit moment noodzakelijk zijn, omdat we er vanuit moeten gaan dat het voor een hele hoop partijen als zodanig beschouwd wordt. Met Casema NV hebben we een overeenkomst gesloten om buiten het basispakket te worden uitgezonden. Andere kabelaars wilden dat niet."
Wat zal er volgens SBS Broadcasting BV veranderen in het medialandschap? “Op het distributiegebied komen er meer platforms. Er komen ook meer themazenders. De grote negen televisiezenders zullen altijd wel doorgegeven worden in het basisaanbod van de diverse aanbieders. Je ziet nu al dat er steeds specifiekere kanalen komen. Ik kijk bijvoorbeeld als zeilliefhebber graag naar ‘Sailing Channel’ (een uit Italië afkomstige internationale zeil-zender voor digitale distributie, red.). Het is een voorbeeld hoe mensen voor andere programma’s kunnen kiezen. Ook zal blijken dat digitale pakketten niet allemaal het zelfde zullen aanbieden.
Hoe denkt SBS Broadcasting BV over de waarborg van pluriformiteit en het in de hand houden van mediaconcentraties? “Dat is wel een belangrijke zaak. Op dit moment is de kabel zeer dominant aanwezig. Nu wordt gewaarborgd dat er een pluriform pakket wordt uitgezonden naar iedereen. Ik zou nu nog niet weten hoe dat in de toekomst verandert. Wij zenden op dit moment op alle platforms uit in het start/standaardaanbod dat iedereen heeft. Ik denk niet dat dat verandert.”
Welke rol heeft de programmaraad al dan niet bij de televisieontwikkelingen en digitale televisie? “Je merkt dat KPN harder aan de deur begint te rammelen. Als er ook concurrentie komt op dezelfde infrastructuur (de kabel, red) dan is de programmaraad niet meer levensvatbaar. Zolang we nog praten over een dominant platform met een dominante partij en er onvoldoende directe keuze is voor de consument dan zou de programmaraad een rol blijven spelen.”
Roy Sikking
zijn. Reken hierbij op een bedrag tussen de 149 -179 euro. Het basis aanbod in digitaal wordt zonder verdere kosten aan de abonnee aangeboden. Dat betekent dat een 45-tal zenders die voor het grootste deel ook in het analoge aanbod zitten zonder verdere kosten bekeken kunnen worden. Voor extra kanalen betaalt men extra.
Het huidige aanbod (2) - Ether Digitaal via de ether gaat via Digitenne, hetzij rechtstreeks of via een abonnement op KPNTV. Deze dienst is alleen nog maar verkrijgbaar in het Westen van het land in het gebied tussen Haarlem, Amsterdam, Hilversum, Amersfoort, Utrecht, Rotterdam en Den Haag. Door subsidie op de ontvanger (die al vanaf 39,95 euro te koop is) is dit voor de 3
consument de meest voordelige optie. Het aanbod via de ether is echter beperkt tot 26 zenders. Hierbij zitten alle landelijke Nederlandse publieke en commerciële zenders, de beide nationale Vlaamse zenders en de regionale omroep op de plek van ontvangst (TV Noord-Holland en AT5 bijvoorbeeld). Daarnaast een klein aantal commerciële buitenlandse zenders zoals CNN, Eurosport, Discovery en National Geographic. De bekende publieke Duitse en Britse zenders ARD, ZDF en BBC ontbreken omdat hiervan de rechten niet zijn geregeld. Voor de BBC is wel een oplossing gevonden: beschikbaar zijn de zenders BBC World (nieuws en actualiteit) en BBC Prime (amusement). Abonnementen op Digitenne beginnen bij 8,95 euro,via KPN-TV bij afname van meer diensten vanaf 7,95 euro. Het huidige aanbod (3) - Satelliet Iedereen in Nederland heeft toegang tot satelliet. Daarbij is men, als men de Nederlandse zenders wil ontvangen, aangewezen op Canal Digitaal en de Astra satelliet op 19 graden Oost. Op deze satelliet zijn ruim honderd kanalen 'free-to-air' te zien, ongecodeerd en dus gratis te ontvangen. Het betreft hier voornamelijk het hele Duitse televisie aanbod aan publieke en commerciële zenders, alle Spaanse regionale stations en daarnaast een aantal internationale omroepen als BBC World, Sky News, CNBC, TV5, RTBF, Travel en CNN. Voor de Nederlandse publieke en commerciële zenders is een smartcard noodzakelijk van Canal Digitaal. Deze kost 20 euro per jaar en geeft toegang tot de belangrijkste zenders. Wie echter een met de kabel vergelijkbaar pakket wil hebben moet het 'basispakket' nemen voor 6,95 euro per maand met daarin onder andere BBC Prime, Discovery, Eurosport en Nickelodeon. Op de satelliet zijn niet de Vlaamse zenders van de VRT te zien, ook ontbreken de regionale en lokale Nederlandse zenders. ADSL Televisie via de breedband (ADSL) verbinding is wel mogelijk, maar wordt (nog) niet commercieel aangeboden. Het telecombedrijf Versatel heeft wel aangekondigd in de loop van 2005 te komen met digitale televisie via ADSL, met onder andere het aanbod van Eredivisie voetbal. Als het zover is kan dit een grote concurrent van de traditionele kabel worden: Versatel kan dan net als de kabelmaatschappijen een 'bundel' aan diensten aanbieden, breedband internet toegang, telefonie en digitale televisie voor één prijs. Ook KPN heeft plannen met TV-diensten via ADSL te komen. In enkele andere Europese landen neemt TV via ADSL al een grote vlucht, met name in Italië en Frankrijk, waar minder kabelTV is dan bij ons. Tweede toestel problematiek Wie televisie kijkt via de analoge kabel of analoge ether kan dat doen met zoveel toestellen en videorecorders als men wil. Dat komt omdat al deze apparaten zijn uitgerust met 4
een analoge afstemeenheid, de tuner. Op dit moment zijn de in Nederland verkrijgbare tvtoestellen en video's nog niet voorzien van een digitale tuner. Dat betekent dat er voor elk apparaat dat men gebruikt een digitale tuner aangeschaft moet worden. Dit geldt voor alle vormen van digitale televisie, dus via de kabel, de ether, satelliet en straks ook ADSL. Daar komt nog bij dat de meeste digitale signalen ook worden gecodeerd. Hiervoor is een zogenaamde CA-module, conditional access module, noodzakelijk. Deze regelt de toegang tot de verschillende zenders. In principe kan de consument alleen maar kijken naar de kanalen die hij heeft besteld en waarvoor hij of zij heeft betaald. Bij deze CA-module hoort meestal een smart card, waarop de privileges staan. Een bijkomend probleem is dat er voor elk apparaat, tv-toestel of video, zo'n card nodig is. Een mogelijke oplossing zijn de zogenaamde 'twin-tuners', waarbij in één ontvanger dubbele afstemeenheid zit. Hiermee kan de kijker twee tv-toestellen aansluiten of een tv-toestel en een video. Deze twin-tuners zijn verkrijgbaar voor ether en satelliet, maar vooralsnog niet voor de kabel.
Tripleplay Tripleplay is de naam voor de drie diensten die de kabelbedrijven aanbieden: naast de traditionele radio- en televisiedistributie zijn dat breedband internet toegang en telefonie. De kabelbedrijven gaan met deze diensten de concurrentie aan met de traditionele telecom bedrijven als KPN en met de internet service providers als Tiscali, Versatel en vele andere. Op deze wijze kunnen ze drie verschillende diensten aanleveren via een en dezelfde kabel. Dat betekent meer inkomsten per aangesloten klant. Inmiddels is de techniek zo ver gevorderd dat een kabelaansluiting niet meer nodig is voor het aanbieden van tripleplay. Door ADSL is nu ook breedband toegang via de normale telefoondraad (koper) mogelijk en zelfs het versturen van hoge kwaliteit tv-signalen. Dat betekent dat nu ook KPN dezelfde tripleplay kan aanbieden. Men doet dit nog niet, maar het moment dat dit wel zal gebeuren laat niet lang op zich wachten. Nieuwe telecom bedrijven als Versatel zullen al in de loop van dit jaar deze drie diensten gaan brengen naar de Nederlandse consument. Dat betekent meer concurrentie voor de kabel.
Swart op wit 22 APRIL
CONFERENTIE
DVR’s en PVR’s Voor veel televisiekijkers zijn de afkortingen DVR en PVR nog slechts abstracte begrippen. Als de voortekenen ons niet bedriegen zal TV kijken dankzij de technieken die hierachter schuil gaan nooit meer hetzelfde zijn. Na een langzame start begint het fenomeen van ‘kijken wanneer jij dat wilt’ zich in razend tempo te ontwikkelen. DVR staat voor Digital Video recorder en PVR staat voor Personal Video Recorder. Apparaten waarmee TV kijkers tientallen uren aan tv programma’s kunnen opnemen om ze later te bekijken op een moment dat de kijker het beste uitkomt. Net het journaal om acht uur gemist? Maakt niet uit, de consument kijkt om zes over acht, tien over acht of elk ander willekeurig tijdstip. Elke dag GTST kijken maar drie weken met vakantie? Geen nood, bij thuis komst staan alle afleveringen keurig op een rijtje. Wie tijdens een voetbalwedstrijd die men – bij uitzondering – live bekijkt een doelpunt nog eens terug wil zien, kan dat makkelijk. Gewoon terug zappen in de tijd en men pakt de wedstrijd een paar momenten later weer rechtstreeks op. Dat zijn zo maar een paar mogelijkheden van deze nieuwe technieken. Zie het als de 21e eeuwse versie van de goeie ouwe videorecorder. Het gemak, kijken wanneer men wil, zonder alle ongemakken, zoals rondslingerende banden, onbegrijpelijke instructies om van te voren op te nemen, uitzendingen die te laat beginnen en waarvan je het einde mist. Nee, bij de nieuwe techniek staat alles keurig op een menuutje, waaruit je zelf je ideale TV avond kan samenstellen. TiVo: analoog systeem De eerste bedrijven die met dergelijke producten op de markt kwamen waren Replay TV en TiVo. Vooral deze laatste werd ook in Europa bekend, mede door het aandeel dat Philips in het bedrijf nam en omdat het product ook verkrijgbaar is in onder andere het Verenigd Koninkrijk. TiVo is een merknaam, maar wordt vaak gebruikt om alle PVR’s aan te duiden. Het aardige van TiVo is dat het een systeem is dat helemaal werd bedacht tijdens het analoge TV tijdperk en met de toen bestaande technieken volledig uit te voeten kon. De opslag van het TV signaal gebeurde weliswaar digitaal, maar voor de rest was
Vrijheid blijft niet vanzelf Er zijn mensen die geloven dat een vrije markt vanzelf tot het optimaal bevredigen van alle behoeften leidt. Als je maar oppervlakkig genoeg kijkt is er voedsel genoeg voor die gedachte. Ik heb 20 jaar terug het winkelaanbod in Oost Europa, West Europa en de VS kunnen vergelijken en warempel: hoe vrijer de economie, hoe groter en gevarieerder het aanbod in de schappen. In theorie is het ook tamelijk simpel: als mensen er maar voor willen betalen, dan zullen er altijd mensen zijn die het gaan leveren. Er zijn vandaag de dag niet veel mensen meer die dat principe niet herkennen. Maar als zo vaak zit het venijn in de details. Economen hebben al lang geleden uitgevogeld dat de vrije markt heel vaak het beste werkt, maar niet altijd en nooit helemaal vanzelf. Om met dat laatste te beginnen: er zijn heel wat regels en overheidsingrijpen nodig om de markt te laten werken. Als kwesties als het respecteren van eigendom en het naleven van contracten niet gewaarborgd zijn, vergeet dan maar dat de markt nog werkt. Als de overheid slecht functioneert, komt er van de markt ook niet veel terecht. Dat kun je in ontwikkelingslanden, maar evengoed in probleemwijken in westerse landen zien.
trucs opzettelijk moeilijk wordt gemaakt om nog bij klanten in beeld te komen. Op de lange duur zal in theorie dit soort kwaad zichzelf ook wel weer straffen. Maar in de woorden van Keynes: op de lange duur zijn we allemaal dood. Om maar dicht in de buurt van ons eigen erf te blijven: KPMG heeft (nee, niet in opdracht van de overheid) een onderzoekje gedaan naar het radiolandschap een jaar na de frequentieverdeling. Een van de bevindingen is dat juist de marktwerking ertoe leidt dat de zenders steeds meer op elkaar gaan lijken: ze mikken allemaal op de beperkte groepen die volgens de reclamemakers het belangrijkst zijn. Vrije keus is ideaal. Een vrije markt is daarvan de beste vertaling. Maar een vrije markt moet een beetje worden bewaakt om goed te functioneren. Zelfs als het om pluriformiteit gaat. Ondermeer omdat je als individuele consument erg zwak staat tegenover een veel kleiner aantal grote aanbieders. Dat heeft niet zoveel met techniek te maken: consumentenbescherming is van alle tijden!
Marco Swart, Voorzitter Kabelraden.nl Vrije-marktfundamentalisten willen een overheid die als marktmeester optreedt nog wel aanvaarden, maar dan is het ook mooi geweest. Elk verdergaand optreden is staatsbevoogding die ingrijpt in de vrijheid van consumenten. Die kunnen toch zeker zelf wel uitmaken wat ze willen? Je kunt ze echt heel opgewonden krijgen door te suggereren dat het bewaken van pluriformiteit niet altijd eenvoudig aan de markt kan worden overgelaten. Helemaal onbegrijpelijk is die opwinding niet. Er zijn trieste voorbeelden waar achterhaald aanbod of particuliere hobby’s van staatsdienaren waar niemand op te wachten zit kunstmatig met belastinggeld in stand worden gehouden. Soms wordt daardoor nieuw aanbod zelfs belemmerd. Het beeld van het winkelaanbod wat ik hiervoor noemde dringt zich dan weer op. Maar dan sta je in Albert Heijn tevergeefs te zoeken naar Peijnenburgs Ontbijtkoek. En dan kun je in de krant lezen hoe een product waar echt wel vraag naar is door een conflict over winstmarges uit de schappen kan verdwijnen. En kun je in de dossiers over Microsoft lezen hoe producten van concurrenten met slimme
Marco Swart
5
Menno Hidajattoellah Wat vindt IBSBM van het fenomeen programmaraden op dit moment? "Prima. Het is ten opzichte van enkele jaren geleden nog steeds een prima systeem als programmaraden zich goed laten informeren."
Wat zal er volgens IBSBM veranderen in het medialandschap? "Als je nu kijkt wat er vijf jaar geleden voorspeld werd, dan ziet het er nu toch echt anders uit. Het valt allemaal hartstikke mee met de voorspelde veranderingen. Als je het grote plaatje bekijkt, verandert er helemaal niets. Mensen (in de tv-infrastructuursector, red) moeten niet zo veel nadruk leggen op de techniek, maar meer nadenken over wat mensen willen en niet bedenken wat mensen willen en daar alvast beleid op maken. Zaken makkelijk houden, logisch en niet ingewikkeld. Televisie is eigenlijk een doodgewoon product. Het is net als patat: mensen willen patat evt. met mayonaise en uitjes of satésaus, maar het blijft gaan om patat, een doodgewoon product waarbij mensen het minder interesseert welk frituurvet gebruikt wordt, als het maar goed is.
Hoe denkt IBSBM over de waarborg van pluriformiteit en het in de hand houden van mediaconcentraties? "Er moet niet alleen naar de pluraliteit (veelvoud van aanbieders, red) van programma's maar ook naar de pluraliteit van bedrijven gekeken worden. Hier moet meer op gelet worden. In geval van twijfel (voor programmaraden, red.) bij de keuze van zenders bij een bedrijf dat veel zenders heeft, is het aan te bevelen voor een andere
(IBSBM)
partij te kiezen met gelijkwaardige programmering (om de dominantie van één marktpartij tegen te gaan, red.). Maar meestal gebeurt het tegenovergestelde. Keuze is een reden om een gesegmenteerd aanbod te introduceren, maar het standaardpakket is ook een vorm van aanbod waarin mensen veel televisiezenders kunnen kiezen. Kortom televisiekijken is een vorm van keuze en kunnen kiezen. De discussie kan dan gaan over het niveau van keuze voor kijkers.
Welke rol heeft de programmaraad al dan niet bij de televisieontwikkelingen en digitale televisie? "Als er een basispakket blijft, blijft de programmaraad een mooie rol houden. Maar niemand kan wat zinnigs over de toekomst zeggen. Als er bij digitalisering weer een basispakket bestaat (van bijvoorbeeld 15 zenders), waarom zou je dan geen programmaraad daarvoor laten adviseren? Dan is er eenzelfde grond om de programmaraden te laten blijven bestaan. Techniek is dan ondergeschikt. Als er verdere marktwerking komt, neemt daardoor de behoefte af voor programmaraden, maar dan moet de kabel een minder dominante positie hebben."
alles analoog aan het systeem. Zelfs de voorziening van de programma gegevens vond plaats via een lokale TV zender in de ongebruikte beeldlijnen van het TV beeld (net zoals Teletekst). Maar de combinatie van een PVR en digitaal is optimaal. Het zijn dan ook met name de aanbieders van digitale TV boeketten als DirecTV in de USA, Sky in Groot-Brittannië en Canal Satellite Numérique die een dergelijk apparaat als onderdeel van hun dienst aanbieden. Aan de ene kant bieden dergelijke abonnee-tv bedrijven al een elektronische programmagids aan, de EPG, die naadloos het apparaat kan aansturen. Aan de andere kant krijgt de abonnee toegang tot de programma’s die hij of zijn wil zien, is de tevredenheid groter en daarom de kans dat ze hun abonnement opzeggen veel kleiner. Meestal via satelliet Op dit moment worden de DVR’s meestal gebruikt voor het opnemen van signalen die via satelliet de huiskamer inkomen. Maar het systeem kan evengoed worden toegepast door een kabelmaatschappij die digitale TV aanbiedt of door een bedrijf als Digitenne die televisie via de ether uitzendt. Daarmee houdt het natuurlijk niet op: het digitale signaal kan evenzogoed komen via breedband internet. Met muziek hebben we al gezien wat downloads via het web teweeg kunnen brengen, video is de volgende tak van amusement waarbij dit staat te gebeuren. Met het groeiende aantal breedband aansluitingen onder consumenten komt deze techniek binnen ieders bereik. Dat betekent dat binnen niet al te lange tijd TV programma’s en natuurlijk ook speelfilms op bestelling kunnen worden gedownload op de harde schijf. De volgende stap zal zijn dat deze digitale video niet alleen beelden ontvangt via ether, kabel of satelliet, maar ook via breedband internet. Het apparaat zal dan niet alleen dienen als videorecorder, maar ook als centrale voor al het TV amusement in huis. Via een draadloos netwerk kan het signaal naar alle tv toestellen in huis worden gestuurd. Toekomstmuziek? Niet als het aan bedrijven als TiVo en Philips ligt, die beide al werkende prototypes klaar hebben staan. Wat wil de consument? De vraag die zich aandient is natuurlijk: wil de consument dit allemaal wel hebben? En daar ligt de moeilijke weg van acceptatie van nieuwe, steeds ingewikkeldere producten. We zagen het al gebeuren toen Philips de Cd-i, de interactieve CD met beeld en geluid, probeerde te introduceren. Een prachtige uitvinding met vele creatieve mogelijkheden. Het faalde, omdat het product te ingewikkeld was, want sindsdien kwamen zowel de game consoles als Xbox, Game Cube en Playstation op en natuurlijk de DVD. Terwijl aan de ene kant de techniek razendsnel voortschreed, heeft de consument ook een omslag gemaakt dankzij de komst van met name de DVD. In eerste instantie viel de DVD een aarzelend welkom ten deel. Je kon er niet
6
mee opnemen, er waren te weinig titels beschikbaar...maar gaandeweg bleken de grote voordelen van deze digitale schijven de overhand te krijgen. Een fantastische beeldkwaliteit, ruimtelijk geluid, indien gewenst films in 16:9 breedbeeld, vele extra’s (“enhanced TV”), daar kon de traditionele videoband niet tegen op. Bovendien kek verpakt in een mooi doosje. Wat de CD was voor de muziek werd binnen korte tijd de DVD voor de film. Maar dat niet alleen: naast speelfilms bleken voor het eerst ook hele Tv-series goed te verkopen. In de winkels liggen pakketten met hele seizoenen Tv-series. En natuurlijk ook...muziek. Concerten, clips, met de teruglopende verkopen van de CD’s werd de DVD de redding van menig artiest. Naast de digitale kwaliteit ontdekte de consument ook dat een DVD echte ‘video on demand’ is, een programma bekijken op de tijd dat je dat zelf het beste uitkomt. Nog steeds is de digitale videorecorder een ingewikkeld product, vooral omdat hij niet alleen op commando programma’s opneemt, maar dit ook uit eigen beweging kan doen. De gebruiker geeft aan in welke genre programma’s hij of zij geïnteresseerd is en het apparaat gaat op zoek en neemt alles keurig op zolang er capaciteit op de schijf is – op dit moment tot wel 240 (!) uur. Microsoft Naast de traditionele consumenten elektronica industrie bemoeien ook de fabrikanten van
22 APRIL
CONFERENTIE
hard- en software zich met deze materie. Ze zien ‘home entertainment’ als een van de gebieden waar ze hun business nog verder kunnen laten doorgroeien. Microsoft is al jaren bezig met zaken als WebTV, interactieve televisie, maar ook met het bedenken van netwerken in huis. Eerder dit jaar kwam Windows Media XP Media Center in Nederland op de markt, de oplossing die Microsoft voorstelt als centrale plaats voor ‘digital home entertainment’. Televisiekijken, muziek beluisteren, films, radio, foto’s, het komt allemaal samen op het Media Center PC. Microsoft is geen leverancier van hardware, maar met de Media Center PC wordt de grens wel erg vaag. Vanzelfsprekend is Media Center PC software, een speciale editie van Windows XP. Maar daarbij komt een voor dit doel ontworpen afstandsbediening, geheel naar de specificaties van Microsoft. De PC zelf is natuurlijk geleverd door een van de bekende fabrikanten, maar is wel uitgerust met een speciale tv tuner card, die voor de ontvangst van de tv signalen zorgt (dat kan via de ether (Digitenne), kabel of satelliet zijn, afhankelijk van de card die men aanschaft). Aan de PC zit een infrarood ontvangertje, die de commando’s van de afstandsbediening opvangt en de PC is ook voorzien van video en audio uitgangen om aansluiting op een regulier TV toestel of hifi set mogelijk te maken. Tenslotte heeft de PC een software of hardware codeerder aan boord, die de tv
signalen codeert voor opslag op de harde schijf. De tv signalen worden in MPEG-2 opgeslagen. Omdat Media Center de nodige eisen stelt aan de hardware heeft Microsoft besloten het pakket alleen te leveren als bundel met hardware: het is dus niet mogelijk om een bestaande PC te upgraden naar Media Center. Volgens het bedrijf is de kans anders te groot dat de software niet naar behoren functioneert. In de woonkamer Met de introductie van Media Center verhuist de PC voor de eerste maal ook echt van de studeerkamer naar de huiskamer. In de proefopstelling, zoals Microsoft die laat zien in haar kantoor op Schiphol-Rijk staat de PC dan ook (min of meer) verborgen in de ‘huiskamer’. Je bedient het apparaat alleen met de afstandsbediening, net als een normale televisie, en het beeld zelf sluit je aan op een tv toestel (of een fraaie flatscreen, omdat de tuner in de PC zit heb je alleen nog maar een beeldscherm nodig en een versterker met boxen voor het geluid). Voor gebruik op de televisie ontwierp Microsoft een speciale grafische interface, waarmee een simpel menu op het scherm verschijnt. Met de cursor via de afstandsbediening maak je je keuze, ‘mijn foto’s’, ‘mijn tv’, ‘mijn radio’, ‘mijn menu’, ‘mijn muziek’ zijn zo enkele mogelijkheden. Het meest intrigerende onderdeel van Media Center is vanzelfsprekend het gebruik van de harde schijf als DVR (Digital Video Recorder) of PVR (Personal Video Recorder). Voor zover we tijdens de demo hebben kunnen constateren werkt dit uitzonderlijk goed. Als extra (en onmisbare!) dienst levert Microsoft een volledige EPG, Elektronische Programma Gids, die afgestemd is op de individuele mogelijkheden van ontvangst. Als nieuwe gebruiker van Media Center wordt je bij het installeren eerst gevraagd waar je je tv signalen vandaan haalt. Digitenne? De kabel? Welke kabelmaatschappij? En dan krijg je keurig een lijst van alle zenders die op je tuner te vinden zijn, compleet met alle programmagegevens, die online wordt bijgehouden. Aan de hand van deze lijst kan je besluiten welke programma’s je op wilt nemen door eenvoudig op de ‘record’ knop te drukken. Ook is het mogelijk alle afleveringen van een serie op te nemen of op andere wijze te selecteren. Analoge televisie heeft zijn beste tijd gehad, maar niemand weet hoe lang het zal duren voordat de totale omschakeling naar digitaal een feit is. Zo vanzelfsprekend als digitale televisie via de satelliet is, zo langzaam verloopt de introductie van digitaal via de kabel. Dankzij de introductie van KPN-TV kreeg digitale televisie via de ether een extra impuls. De kabel verheugt zich op de komst van nieuwe themazenders, zowel publiek als commercieel. Het komende jaar zal belangrijk worden voor de verdere uitrol van digitale televisie.
7
Voor velen van u zal de discussie over de toekomst van programmaraden een kort onderwerp zijn op een toch al overvolle agenda. Met de uitgave van deze Kabelraad hopen wij die discussie te ondersteunen. Om tot een afgewogen oordeel te komen is het immers belangrijk om iets van de achtergronden, voor- en nadelen van toekomstige ontwikkelingen te weten. We hopen dat de informatie die voor u ligt u daarbij behulpzaam kan zijn. En graag geef ik u daarbij ook mijn eigen gedachten over de toekomst. Als start van de discussie over de toekomst van programmaraden, sta ik eerst nog even stil bij het huidige systeem. Het lijkt er immers op dat de invloed van programmaraden beperkt is: het radio- en tvpakket zal er mét een advies van de programmaraad vaak ongeveer hetzelfde uitzien als zonder dat advies. En bovendien biedt een aantal van (effectief) 8 tv-zenders
voor
3 12
De VPRO loopt voorop wat betreft digitaal bij de publieke omroep. Haar afdeling Digitaal, de internetafdeling, staat in de organisatie op gelijke voet met de onderdelen televisie, radio en gids. Een goed voorbeeld waar internet en tv elkaar kruisen is 3voor12. 3voor12 werd gestart omdat de inhoud van de VPRO op 3fm als te marginaal werd ervaren. In eerste instantie werden via de website www.3voor12.nl radio-uitzendingen die niet te horen waren op 3fm en nieuws verspreid. Ondertussen is het veel meer. Met een maandelijks bezoekersaantal van, naar eigen zeggen, 400.000 trekt 3Voor12.vpro.nl meer kijkers, luisteraars en lezers dan sommige tv-programma's kijkers halen. Exacte cijfers over het internetkijk- en luistergedrag zijn er nog niet. KLO, de organisatie die dat soort metingen ook voor radio en tv verricht, werkt daarvoor nog aan een specifieke meetmethode. De afdeling Digitaal begon in januari 2004 acht radiozenders die alleen via internet uitzenden, met elk een aparte muziekstroming. Voor de muziek put de VPRO uit de archieven die het over de loop van de jaren heeft opgebouwd. Behalve studio-opnames zendt de omroep eigen concertregistraties uit. Aan 3voor12 werd ook een videokanaal toegevoegd, ook via internet maar zonder al te veel moeite 'door te lussen' van de pc naar de tv. Zodoende ontstaat een alternatieve TMF of
8
MTV, met eigen programmering. Wekelijks vinden live-uitzendingen plaats. Die live-beelden halen nooit de reguliere tv-programma's en worden speciaal voor het webpubliek gemaakt. Een computerprogramma selecteert uit de VPRO-archieven gedigitaliseerde beeldmateriaal en maakt er een digitale videostream van.
Deze videostream is niet alleen via het internet te zien, maar ook via digitale kanalen van de kabelaars. Op 1 februari 2005 lanceerde 3voor12 zelfs een portal op tv. Vergelijkbaar met een dvd-menu krijgt de kijker op één televisiescherm toegang tot zowel twee televisiekanalen als zes radiokanalen plus het laatste nieuws van de site. De portal is alleen te zien bij UPC, de enige die deze mogelijkheid ondersteunt. "De techniek voor een non-stop kanaal zoals 3Voor12 TV kost grofweg hetzelfde als drie uur traditionele televisie." Dat zegt Erwin Blom, hoofd van de afdeling Digitaal van de Vpro. Niet alleen via digitale kabel maar ook via UMTS telefoon, superbreedband, Firstmile tv, is 3voo12 in goede beeldkwaliteit te zien en ook in zogenoemde kenniswijken en op campussen van universiteiten.
Programmaraad:
“stok achter de deur” ten behoeve van een pluriform aanbod natuurlijk geen brede adviesmogelijkheid. Kortom, waarom dan toch programmaraden? Ik denk dat in een democratisch en ontwikkeld land een pluriform tv- en radioaanbod een vereiste is. Een aantal functies (waaronder verschaffen van (informatie over) nieuws, opinie/achtergronden, kunst, cultuur, educatie en voorlichting) van de media is zo belangrijk, dat ik de zekerheid wil hebben dat die programma’s voor iedereen zicht- en hoorbaar zijn. Bovendien vind ik dat iedereen bijvoorbeeld nieuws/achtergronden/opinies uit verschillende bronnen tot zich moet kunnen nemen (verschillende tv en radio-zenders). Zo moet er ook ruimte zijn voor (nieuws)programma’s in belangrijke Europese talen. Maar ik vind ook dat het meer verstrooiende aanbod breed toegankelijk moet zijn. En omdat de meeste mensen in Nederland tv kijken via de kabel, wil ik er in ieder geval voor zorgen dat het aanbod op de kabel aan deze pluriformiteitseis voldoet. Kabelexploitanten zullen over het algemeen overigens prima aan die door mij geformuleerde eis voldoen. Vooral ook omdat ik natuurlijk niet de enige kabelabonnee ben die dergelijke eisen aan haar radio- en tv-pakket stelt. En ik ga er vanuit dat kabelexploitanten goed naar hun klanten luisteren. Maar toch ben ik blij dat kabelexploitanten een stok achter de deur hebben. In de vorm van een club enthousiaste mensen die de kabelex-
ploitant wakker houden. Die vragen stellen: waarom dit programma wel, en dat niet? Programmaraden maken het mogelijk om kabelexploitanten ter verantwoording te roepen, om ze om uitleg te vragen, om als “gewone burger” mee te kunnen praten. En dat vind ik een prettig idee. Zeker omdat de kabelexploitanten op dit moment nog steeds monopolisten zijn, een positie die extra controle nog meer gewenst maakt. En wat betekent dit nu voor de toekomst? Natuurlijk juich ik de ontwikkeling van meer individuele keuzevrijheid, en meer aanbod om uit te kiezen, van harte toe. Het is niet aan programmaraden (en eigenlijk ook niet aan kabelexploitanten of andere aanbieders) om te bepalen waar mensen naar kunnen kijken en luisteren. Dat kan iedereen heel goed zelf. Maar de eisen die ik aan een pluriform pakket stel blijven natuurlijk ook in de toekomst gelden. En ik ben er nog niet van overtuigd dat meer aanbod, en meer infrastructuuraanbieders, er zonder meer voor zorgen dat aan die eisen wordt voldaan. Natuurlijk is het mooi als je zelf kunt kiezen, maar wat betekent die keuzevrijheid als het aanbod alleen maar meer van hetzelfde is? Als de interessante, afwijkende zenders buiten de boot vallen? Of alleen maar te krijgen zijn voor veel meer geld? Tal van ontwikkelingen zouden een pluriform pakket in de weg kunnen staan: van de exploitatiekosten van een minder populair tv-station tot de
regeling van auteursrechten en de vorming van machtsblokken van aanbieders. Maar toch blijf ik ook in de toekomst een pluriform, toegankelijk en betaalbaar aanbod voor iedereen belangrijk vinden. Daar verandert de digitalisering, of de opkomst van andere infrastructuren, niets aan. En dus wil ik zeker weten dat aan mijn “eisen” voldaan is, voordat ik de programmaraden ophef. De komende tijd blijft wat mij betreft een “stok achter de deur”, een “waakhond”, kortom een stem voor de kijkers en luisteraars belangrijk. Natuurlijk zullen er wel wat aanpassingen noodzakelijk zijn. Zo lijkt het mij verstandig om het aantal programmaraden in de toekomst wat te beperken. Dat kan ook de weg effenen naar meer ondersteuning/financiering voor de programmaraden. De bevoegdheden van programmaraden moeten beter en eenduidiger worden vastgelegd. En eigenlijk zou het pluriforme aanbod op andere infrastructuren ook gewaarborgd moeten zijn: een programmaraad voor Digitinne of Canal Digitaal? Kortom, er is nog genoeg om over te praten en voor te vechten. Maar laten we in ieder geval voorkomen dat een goed instrument sneuvelt, voordat we precies weten hoe de toekomst er daadwerkelijk uitziet. En die nieuwe werkelijkheid laat volgens mij nog wel even op zich wachten. Marieke van Tuin Directeur Kabelraden.nl 9
Straks tv-kijken via je telefoon, als ik de reclames bekijk van de telefoonmaatschappijen moet het allemaal binnenkort mogelijk zijn.Of dit echt reëel is, is de vraag. Wie gaat er nu tv kijken op een klein schermpje als dat heel veel geld kost? Technisch is tegenwoordig bijna alles mogelijk, maar is dit wat de consument wil en is het dan betaalbaar en kunnen producenten hier van leven? Het antwoord op deze vragen is vaak nee. Op het bureau bij Kabelraden zijn al deze mensen al bekend als de “techno-optimisten”. Technisch is tegenwoordig bijna alles mogelijk, zeker als het om de toekomst gaat. Nou is er niks mis met techno-optimisme, alleen er zijn altijd kanttekeningen bij te plaatsen. Immers: digitale tv bestaat ook al jaren, waarom zou de acceptatie dan nu opeens snel gaan?. Laten wij gewoon naar de feiten kijken. Op dit moment hebben de gezamenlijk kabelexploitanten ongeveer 150.000 digitale abonnees. Dit is natuurlijk weinig op het totale aantal aansluitingen. Maar goed, laten wij dan ook eens kijken naar de gevolgen als digitale tv er wel daadwerkelijk komt .
Een bekende kreet is dat digitale tv de schaarste zal opheffen. Hier geloof ik niet in. Een oude economische wet zegt dat hoe groot de capaciteit ook is, er zal altijd weer nieuwe schaarste ontstaan. Je ziet het nu al dat iedereen met digitale kanalen komt of wil komen. De publieke omroep heeft er al 4, MTV heeft nu en 4 er Nederlandse naast de al bestaande buitenlandse, Discovery channel heeft er 5 etc. En er staan er nog veel meer in de steigers. Er zal dan straks gewoon ook weer schaarste zijn op de digitale platforms. Ook de komst van HD-TV zal weer voor schaarste zorgen. Iedereen wil namelijk de beste kwaliteit op zijn mooie lcd en plasmascherm straks. Dat kan met HD-TV, maar dit vereist weer meer ruimte op de kabel wat er waarschijnlijk weer voor zorgt dat er schaarste komt.
bij tv zegt meer aanbod niet dat dit meer pluriformiteit oplevert. 10 extra tel-sell zenders, of zenders met herhalingen, levert de consument weinig extra op. Het gaat om kwaliteit en diversiteit in een pluriform aanbod. Dan vraagt u zich af of hoe ik de toekomst wel zie. Volgens mij ligt de toekomst niet zozeer in meer kanalen, maar in tv on-demand. Ik wil niet naar Nova kijken om 22:20 uur en dan naar het volgende programma. Ik wil naar Nova kijken wanneer ik dat wil en zelf bepalen wat ik daarna kijk. Dit kan met personal videorecorders, die nemen al jouw favoriete programma’s op en jij kijkt ze wanneer je wilt. Je kijkt dan ook steeds minder naar zenders, maar meer naar programma’ s. Het gaat er dan ook om dat er een goed en divers aanbod is waar ik uit kan kiezen. Waarbij het ondemand bekijken van je favoriete programma’s de stap daarna is. Is er in deze situatie een rol weggelegd voor programmaraden? Dat weet ik niet. Maar tot deze situatie bereikt is en mensen niet daadwerkelijk kunnen kiezen wat ze zelf willen kijken, maar een groot pakket krijgen aangeboden denk ik dat er een rol is weggelegd is voor programmaraden. Ik denk dat de overheid moet waarborgen dat er een pluriform pakket is. En dan maakt het niet zoveel uit of men kijkt via versatel, digitenne, kpn, internet of de kabel. Als er maar een toegankelijk (qua prijs), divers (qua aanbod) en interessant pakket is voor alle consumenten.
10
CONFERENTIE
De techniek heeft er ook voor gezorgd dat iedereen tegenwoordig een eigen radiostationnetje kan beginnen en ook de kosten voor het maken van tv wordt steeds lager. De vraag is alleen hoe die stations worden toegelaten tot de diverse digitale platforms. Daar lijkt nog geen oplossing voor te zijn gevonden. En juist die diversiteit in de regio’s is iets wat wij allemaal zeer waarderen. Het is niet voor niets dat de regionale radiozenders de beste beluisterde zenders van Nederland zijn en die zouden niet te zien of te horen zijn als ze geen distributiemogelijkheid hadden. Het uitgangspunt dat meer aanbod meer kwaliteit oplevert lijkt mij ook niet altijd de waarheid. Recent zijn er nog extra ether frequenties bijgekomen voor radio. En heeft dit een diverser aanbod opgeleverd?. Nee, eerder het omgekeerde, alle stations zijn nog meer op elkaar gaan lijken. Ook
“Techno-optimisten en professionelere programmaraden”
Pablo Meegdes Kabelraden.nl
22 APRIL
Moet dit dan via programmaraden? Ik denk het wel. Ik denk dat het belangrijk is dat de consument vertegenwoordigd blijft. Maar dan moeten de programmaraden ook daadwerkelijk de consument (kunnen) vertegenwoordigen. Consumenten moeten weten dat zij bij hun programmaraad terecht kunnen en dat die daadwerkelijk kan helpen. Hiervoor hebben programmaraden natuurlijk wel een eigen budget nodig en meer macht en kracht ten opzichte van de kabelexploitanten en zenders. Dit kan mogelijkerwijs niet voor 60 programmaraden. Mijn voorstel zou dan ook zijn om het aantal programmaraden terug te brengen, maar daar professionelere programmaraden die dichter bij consument staan voor terug te brengen. Er is dan ook zeker nog een belangrijke rol weggelegd voor programmaden in de komende 10 jaar.
Hockey TV Een van de eerste echte internettelevisiekanalen is van Nederlandse bodem: Fieldhockey.tv zendt 24 uur per dag - nu nog gratis - vooral Nederlandse hockeywedstrijden uit. Fieldhockey.tv biedt op dit moment met name 'registraties', zelfs zonder commentaar. Fieldhockey.tv zendt elke week alle wedstrijden van de Nederlandse hockeycompetitie, zowel mannen als vrouwen, uit in samenvattingen van ongeveer een kwartier per duel. Ook zijn er beelden van de Duitse, Belgische en Nieuw-Zeelandse competities en natuurlijk de grote internationale toernooien. Fieldhockey.tv is een initiatief van voormalig hockey-bondscoach Roelant Oltmans en het Engelse bedrijf Narrowstep, een internationale pionier op het gebied van internet-tv. Het bedrijf in Londen kocht twee jaar geleden goedkoop bandbreedte in en bouwde een technische omgeving waarin nu al tientallen internet-tv-kanalen worden uitgezonden De beelden van Fieldhockey.tv openen in een apart venster, waarna er een keuze is uit vijf verschillende snelheden. Alleen die van 400 kbps en 800 kbsp zijn eigenlijk goed genoeg om het hockeyspel echt te kunnen volgen. De beelden op een volledig scherm bekijken is mogelijk, al moet daarvoor wel eerst de juiste optie worden gevonden. Een 'streaming-snelheid' van 800 kbps valt te halen bij de huidige gemiddelde ADSL-abonnementen die ongeveer tussen de 20 en 40 euro per maand kosten. Een echt gevoel alsof je naar televisie ziet te
kijken, geeft Fieldhockey.tv nog zeker niet. Op een computerscherm zijn supersnel bewegende beelden, zoals een kleine hockeybal die met hoge snelheid op een doel afgaat, moeilijk te volgen. De oplossing ligt in hogere snelheden. Bij een aantal andere internet-tv-kanalen zet moederbedrijf Narrowstep al 1200 of 1500 kbps in (1,2 tot 1,5 Megabit per seconde) vertelt directeur John Goedegebuure. "Bij die snelheden is het voor het oog bijna hetzelfde als televisie. Ik zag onze beelden een tijdje terug tijdens een demonstratie op een groot scherm geprojecteerd en dat was perfect, daar was ik best trots op." Na 1 jaar en 1 maand is tot nu toe 900.000 keer naar Fieldhockey.tv gekeken. De drukste dagen zijn de maandagen en de dinsdagen als de samenvattingen van het weekend erop staan. Wekelijks komen er nu zo'n 20 tot 22 duizend mensen op de site. En die kijken ook écht, zegt Goedegebuure. De gemiddelde tijd dat ze op de site blijven is 20 minuten. De helft van de kijkers komt uit Nederland. Verder zijn Groot-Brittannië, Amerika en Canada goed vertegenwoordigd. Fieldhockey is bij elke hoofdklasse-wedstrijd met drie camera's aanwezig. Hoeveel kost dat het beginnende bedrijfje? Goedegebuure: "De productie kost ongeveer 1.500 euro, en inclusief de montage minder dan 2.000 euro. We kunnen dus heel goedkoop werken. Toch is de kwaliteit van de beelden even goed, zo niet beter, dan de hockeybeelden op Studio Sport." Goedkoop zijn de uitzendingen ook. "We zen-
den point-to-point uit. Pas als de bezoeker zich meldt maken we kosten. Op termijn zou je verschillende prijzen aan bezoekers uit verschillende landen kunnen rekenen op basis van de prijs die de bandbreedte kost." Maar de internetzender is nu nog helemaal gratis. "Niet voor elk internetkanaal zullen de kijkers zelf moeten betalen. Wij werken in eerste instantie met sponsors en adverteerders." Nu al krijgen kijkers uit Nederland andere korte commercials te zien dan die uit andere landen. "Dat is ook een voordeel van internet-tv: ik weet precies wie er op welk moment naar welk soort beelden kijkt. Dat is natuurlijk buitengewoon interessant voor adverteerders. Ze kunnen een heel nauwkeurige doelgroep bereiken." http://villa.intermax.nl/ij/?pagina=opinies&sub =digitaalkanaal06
11
Rob van Esch Wat vindt VECAI van het fenomeen programmaraden op dit moment? "Programmaraden moeten oppassen dat ze niet nieuwe doelstellingen gaan verzinnen om hun bestaansrecht te verdedigen. Daarbij doel ik op strategie die men een tijdje terug heeft gepresenteerd. Daarin is een nieuwe doelstelling geformuleerd, in de geest dat programmaraden pas niet meer logisch zijn als er individuele keuzevrijheid per zender is gerealiseerd. Dat was niet de oorspronkelijke doelstelling. Je moet oppassen nieuwe redenen te gaan verzinnen voor je bestaan. Nu hebben programmaraden nog wel een rol. Die rol wordt minder als de digitale omgeving meer keuze gaat bieden."
Wat zal er volgens VECAI veranderen in het medialandschap? "Ik denk dat de consument in de nabije toekomst steeds meer kan kijken naar de dingen men zelf leuk vindt. Kortom men kan dan steeds meer dingen zien die iemand echt persoonlijk interesseert. Iemand die in geschiedenis is geïnteresseerd kijkt in de digitale omgeving naar een geschiedeniszender (bijv. VPRO/Geschiedenis, red.). Iemand die van een bepaalde muzieksoort houdt kijkt naar zijn muziekzender (bijv. de zenders van TMF, MTV of VPRO's 3voor12). Je ziet dat al bij de Discoverythemazenders. De bulk zal altijd naar de generalistische zenders blijven kijken, maar het
(VECAI)
beeld verandert en de consument zal veel specifieker kunnen kiezen. Uiteindelijk verandert ook de manier van televisiekijken en kunnen mensen meer ontdekken."
Hoe denkt VECAI over de waarborg van pluriformiteit en het in de hand houden van mediaconcentraties? "Naar ons idee is vanuit het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid gesteld dat men niet bang hoeft te zijn voor mediamachten. Concurrentie tussen infrastructuren en verschillende media moet zijn werk doen. Als het daardoor mis zou gaan, dan is er een correctiemechanisme."
Welke rol heeft de programmaraad al dan niet bij de televisieontwikkelingen en digitale televisie? "Ik denk niet dat er een andere rol voor programmaraden bij hoort. Als consumenten tussen pak hem beet 87 zenders kunnen kiezen wordt de rol minimaal, cq. eindig. Dat laatste moet je ook durven zeggen. Het is uiteindelijk een politiek oordeel dat moeilijk te nemen zal zijn, maar als het advies steeds minder zal voorstellen en schaarste minder wordt, dan is de functie van programmaraden eindig."
Conferentie 2005 Kabelraden.nl organiseert op 22 april in Nunspeet haar 3e conferentie. Tijdens de conferentie zal de toekomst van programmaraden centraal staan. Voor meer informatie over de conferentie en inschrijving zie de bijgevoegde uitnodiging of onze website www.kabelraden.nl
22 APRIL
CONFERENTIE
COLOFON KabelRaad is een uitgave van Kabelraden.nl, Stichting Landelijk Steunpunt Programmaraden en verschijnt 4 keer per jaar. Leden van programmaraden en andere geïnteresseerden ontvangen KabelRaad gratis. Het abonnement is aan te vragen via e-mail (
[email protected]) of bij Kabelraden.nl, Olympia 1a/b, 1213 NS Hilversum, 035 6462848. KabelRaad verschijnt onder redactie van Kabelraden.nl en David de Jong (Dutch Media). Het artikel over de toekomst is geschreven door Robert Briel. Foto’s: Henk Veenstra
Rob van Esch
Opmaak wordt verzorgd door Fonts +Files.
