Jurisprudentie Raad van State: kabelmaatschappijen mogen niet eenzijdig adviezen programmaraden verlengen De UPC programmaraden zijn door de Raad van State in het gelijk gesteld in de kwestie van de looptijd van de radioadviezen. De UPC programmaraden waren het al enige tijd oneens met het besluit van kabelexploi tant UPC om de looptijd van een radioadvies op twee jaar te stellen. Het Commissariaat voor de Media stond dit toe. De Raad van State dacht daar anders over. Nu heeft het commissariaat een nieuwe uitspraak gedaan. Adviezen niet negeren De Raad van State overwoog dat programmaraden tot taak hebben een plurifom ad vies te maken, rekening houdend met in de gemeenten levende behoeften. Dit betekent dat de programmaraad ook de periode moet aangeven waarover zijn advies actueel zal zijn, gelet op de pluriformiteit en representativiteit. Bovendien heeft de wetgever de regels voor de geldigheidsduur van de adviezen juist opgesteld om de transparantie van de adviezen en de rechtszekerheid van alle betrokkenen te waarborgen. Niet alleen die van de exploitanten, maar ook die van programma-aanbieders en consumenten. Volgens Marieke Pette, directeur van Kabel raden.n is de uitspraak van de Raad van State dan ook van groot belang: “kabelmaatschappijen mogen gelukkig belangrijke adviezen van programmaraden niet zomaar negeren. Programmaraden blijven zo in staat om snel in te spelen op de wensen van kijkers en luisteraars”. Procesverloop UPC voerde het Radio-advies 2006-2007 niet uit, maar verlengde het advies 2005-2006 met een jaar. De programmaraden vroegen het Commissariaat voor de Media daarop om UPC te verplichten toch het meest recente advies uit te voeren. Het Commissariaat stelde de programmaraden in het ongelijk omdat het meende dat er geen mediawettelijke grondslag was om op te treden. Hierna zijn de programmaraden een procedure gestart bij de Rechtbank Amsterdam en zijn daar in het gelijk gesteld. De Rechtbank oordeelde dat het niet de kabelexploitant is die de geldigheidsduur van een uitgebracht advies bepaalt. Het Commissariaat en UPC gingen tegen deze uitspraak in beroep. De Raad van State heeft de uitspraak nu echter bekrachtigd. Het Commissariaat heeft zijn besluit naar aanleiding van deze uitspraak herzien. Nieuwe uitspraak Met inachtneming van de uitspraak van de Afdeling bestuursrecht van de Raad van State van 31 oktober 2007 stelt het Commissariaat vast dat de geldigheidsduur van een programmaraadadvies onderdeel uitmaakt van dat advies. Het Commissariaat stelt voorts 12
vast dat ingevolge het bepaalde in artikel 82k, vijfde lid, zwaarwichtige redenen zich er tegen kunnen verzetten dat de aanbieder van een omroepnetwerk het advies volgt. Zwaarwichtige redenen UPC heeft een aantal mogelijk zwaarwegen de redenen naar voren gebracht om de geldigheidsduur van 1 jaar niet te volgen. Omstandigheden die de druk op de interne organisatie van een kabelexploitant verhogen, al dan niet in verhouding tot de geringe wijzigingen in de samenstelling van het radioprogrammapakket, leggen naar het oordeel van het Commissariaat onvoldoende gewicht in de schaal om de frequentie van de uit te brengen adviezen te verlagen naar 2 jaar. Een programmaraad adviseert over de samenstelling van het programmapakket, slechts rekening houdend met de pluriformiteit daarvan. Indien een programmaraad bij zijn advisering rekening zou moeten houden met de gevolgen van (de frequentie van) zijn advies voor de interne organisatie van de kabelexploitant, dan zijn naar het oordeel van het Commissariaat de onafhankelijkheid van de programmaraad en de onafhankelijkheid van zijn advisering in het geding. De door UPC voorts naar voren gebrachte beweegredenen die de belangen van de aangeslotenen en de programma-aanbieders betreffen, zijn ook door de Afdeling in verband gebracht met het programmaraadadvies. In de uitspraak van 28 juli 2004 (Casema/Programmaraad De Bollenstreek/ HMG/SBS) heeft de Afdeling overwogen dat de weigering van de programmaaanbieders om via het wettelijke minimumpakket te worden uitgezonden, vanwege de ongewenste rasterwisselingen en het ontbreken van zekerheid over de uitzending in verband met de jaarlijkse advisering door de programmaraad, de conclusie rechtvaardigt dat door de aanbieder van een omroepnetwerk een beroep kon worden gedaan op het bestaan van een zwaarwichtige reden om af te wijken van het advies van de programmaraad. De onzekerheid die de jaarlijkse advisering door de programmaraden voor de programma-aanbieders en de aangeslotenen met zich brengt is, naar de opvatting van de Afdeling, een omstandigheid waarmee een aanbieder van een omroepnetwerk rekening mag houden.
In de uitspraak van 31 oktober 2007 hecht de Afdeling evenwel grote waarde aan de actualiteit van een programmaraadadvies en verbindt de Afdeling de geldigheidsduur van dat advies derhalve onlosmakelijk met de inhoud daarvan en staat aldus de aanbieder van een omroepnetwerk slechts ingeval van zwaarwichtige redenen toe van de in dat advies opgenomen geldigheidsduur af te wijken. Gezien het bovenstaande zijn naar het oordeel van het Commissariaat de aangeslotenen meer gebaat bij een actuele samenstelling van het programmapakket dan bij het voorkomen van de “last” van een jaarlijkse immer beperkte rasterwisseling. Van een zwaarwichtige reden om van de in het Advies opgenomen geldigheidsduur af te wijken is naar het oordeel van het Commissariaat geen sprake. De belangenafweging tussen de programma-aanbieder die gedurende twee jaren in de gelegenheid wordt gesteld zijn programma uit te zenden en de programma-aanbieder die een jaar langer moet wachten om mogelijk door de programmaraad voor uitzending geadviseerd te worden is weliswaar door UPC op naar het oordeel van het Commissariaat redelijke gronden in het voordeel van eerstgenoemde programma-aanbieder beslecht, maar dient, wederom naar het oordeel van het Commissariaat, te wijken voor het grotere belang van de actualiteit van de samenstelling van het pakket. Van een zwaarwichtige reden om van de in het Advies opgenomen geldigheidsduur af te wijken is naar het oordeel van het Commissariaat geen sprake. COLOFON Kabelraad is een uitgave van Kabelraden.nl, Stichting Landelijk Steunpunt Programma raden en verschijnt 4 keer per jaar. Leden van programmaraden en andere geïnteresseerden ontvangen Kabelraad gratis. Het abonnement is aan te vragen via e-mail (
[email protected]) of bij Kabelraden.nl, Beechavenue 54 - 80 1119 PW Schiphol-Rijk 020 - 6586250 Kabelraad verschijnt onder redactie van Kabelraden.nl en David de Jong (Dutch Media). Opmaak wordt verzorgd door Fonts+Files. Foto’s: Henk Veenstra en Harrold Makaske
kabelraad informatiebulletin van kabelraden.nl
verschijnt vier maal per jaar
17
januari 2008
Beeld en Geluiddag 24 november in Hilversum Onze “bijna-traditionele” tv- en radiodag werd dit jaar niet gehouden in een traditionele vergaderomgeving. We waren te gast bij het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Jeroen te Nuijl, een oude bekende bij conferenties en hoofdredacteur van Broadcast Magazine, nam ons tijdens het ochtendprogramma mee in een aantal discussies. In flink tempo praatten vertegenwoordigers van tv- en radiozenders over nieuwe tv-initiatieven, jongerenradio en radio met nationaal product. Jongeren Vertegenwoordigers van TMFradio, Caz!, FunX en SlamFM spraken over verschillen tussen jongeren en hun radiowensen. Het bleek niet eenvoudig om precies aan te geven welke jongeren tot de doelgroep van de verschillende stations behoren. Maar ook voor jongeren blijkt keuze belangrijk: iedereen luistert gemiddeld naar drie radiostations per dag. Interessant was dat daarbij ook voor jongeren kabelradio nog steeds
Marieke Pette
belangrijk blijkt te zijn. “Het is leuk omdat je dan in de woonkamer je favoriete muziek aan je ouders kan laten horen”, zoals één van de pannelleden opmerkte. Hoewel moeilijk precies te omschrijven, is de variatie in jongerenmuziek voor kenners en liefhebbers (en veel jongeren zijn beide!) groot. Reden genoeg dus voor programmaraden om zich bij het opstellen van het advies goed in deze zenders te verdiepen. Daarbij werd ook opgemerkt dat als er
weinig interessants op de kabel zit voor jongeren, deze zich ook van het medium afwenden. En programmaraden zijn er juist om “voor elk wat wils” te brengen. Daarbij is het overigens wel goed om te weten dat luistercijfers, zeker voor deze doelgroep, niet alles zeggen. De cijfers geven een beeld van het luistergedrag van 10+ (mensen ouder dan 10) en deze zenders zijn vaak specifiek voor de veel kleinere doelgroep van ca. 13 - 23 jaar.
Jeroen te Nuijl
Bert van der Veer
Nieuwe TV- zenders Daarna kregen we prachtige beelden van nieuwe tv-zenders: PodiumTV, Het Gesprek en Rotana. De drie zenders legden uit een goede bijdrage te kunnen leveren aan een pluriform pakket, omdat “zoiets er verder nog niet is”. Zie ook eerdere nummers van Kabelraad voor meer informatie over de zenders. Podium TV gaat per 1 juli 2008 uitzenden en brengt dan opnamen van concerten, dansvoorstellingen en aanverwante programmering. Bovendien is de zender van plan digitale extra’s te ontwikkelen, zoals “extra stoelen” voor uitverkochte concerten. Op basis van onderzoek van Kabelraden.nl heeft de zender uitgerekend dat deze uit een doelgroep van ca. 2 miljoen mensen kan putten. Rotana biedt entertainment uit de Arabi-
sche wereld, zonder politiek, godsdienst of geweld. Films en shows gaan ondertiteld worden. Het Gesprek wordt op meerdere plaatsen al doorgegeven en werkt hard aan nieuwe (analoge) mogelijkheden in 2008 (zie elders in dit nummer). De zenders lijken inderdaad garant te staan voor andere programma’s dan het merendeel van het bestaande aanbod. En voor soms heftige discussies, als we de reacties uit de zaal als voorproef mogen zien. Ze willen allemaal een plaats in het basis-pakket. En dan doet het er niet toe of dat aanbod analoog, digitaal of “via rooksignalen” wordt doorgegeven, zoals Steven de Winter opmerkte. Het moet in het pakket dat bekeken wordt door een grote groep kijkers, omdat de zenders dan slechts bestaansrecht hebben, én omdat
ze bedoeld zijn voor een grote doelgroep. Daarbij merkt Ruud Hendriks op dat het goed is dat er programmaraden zijn om mee te praten over dat basisaanbod. Het zou voor dit soort zenders vervelend kunnen zijn om afhankelijk te zijn van één partij, zonder dat de consument daar in gehoord wordt. Om die reden is het ook belangrijk dat programmaraden zelf tot een oordeel komen, onafhankelijk van het feit of er al dan niet overeenstemming is met de kabelexploitant. Bert van der Veer schudde de hele zaal wakker met een column over de huidige tvcultuur. Hij “heeft het gehad, en vroeger was het beter…” Bovendien ziet hij een nieuwe taak voor de programmaraden, als kwaliteitsbewaker van de programma’s. Dat werpt weer een heel nieuw licht op de toekomst… De column is grotendeels terug te lezen via www.bertvanderveer.nl (onder broadcast magazine).
Niet altijd “hollandse muziek”, zoals 100%NL vertelde, maar wel merendeels hier gemaakt. 100% NL is een zender met populaire muziek voor jongeren, RadioNL en Radio Moonlight kennen een belangrijke regionale component en Radio Noordzee Nationaal is een landelijke zender met non-stop hollandse hits. Belangrijke vraag is natuurlijk of er geld te verdienen is met vaderlands produkt. Lange tijd leek het daar niet op, maar volgens de sprekers geven de populariteit van concerten, cd-verkoop én hun zenders aan dat dat mogelijk aan het veranderen is. Het lijkt er in ieder geval op dat deze zenders blijvertjes zijn. Radio Moonlight heeft daarbij nog een heel eigen concept: het verkoopt zendtijd aan piraten die hun eigen programma ten gehore willen brengen.
Ook voor deze luisteraars is, begrijpelijk, kabeldoorgifte belangrijk. De doelgroep is mogelijk minder thuis op internet en wil gewoon luisteren in de woonkamer. Op vragen uit de zaal wezen de pannelleden er nog eens op dat het echt verschillende zenders zijn, en dat programmaraden moeten kijken naar voor welke doelgroep ze iets willen adviseren, want “je kan ook niet alle engelstalige zenders bij elkaar op één hoop gooien”. Programmaraden onder elkaar We mochten vervolgens lunchen in de prachtige hal van het instituut. Na de broodjes spraken de programmaraden onderling verder. Allereerst over een aantal goede suggesties van collega-programmaraden. De programmaraden van Alkmaar, Harder-
wijk en Hendrik-Ido-Ambacht lieten zien op welke manier zij een advies opstellen, “de markt opgaan” (zie ook kabelraad nr. 16) en communiceren via de lokale pers. Na wat verdere uitwisseling met de zaal kon Marco Swart de programmaraden bijpraten over de laatste stand van zaken in de discussie rond de toekomst van de consumenteninvloed. Experience En toen was het tijd om zelf iets te gaan doen! Vier groepen konden deelnemen aan een rondleiding door het gebouw. De rest kon direct beginnen met de ‘experience’, de tentoonstelling van het instituut. Geen saaie uitstalling van museumstukken, maar “luisteren, kijken, doen en beleven ...”. De laatste belevenis op het programma was de gezamenlijke borrel aan de bar. Even napraten over de dag, de experience en vooruitkijken op de toekomst. Hopelijk volgend jaar weer een radio- en tvdag!
Nationaal product Voor de lunch konden we daarna nog meeleven met enkele radiostations die “nationaal product” ten gehore brengen. 100%NL, Radio NL, Radio Noordzee Nationaal en Radio Moonlight lieten zien dat er zeker een doelgroep is voor vaderlandse muziek.
2
3
Het Gesprek en EuroNews voortaan Analoge toekomst één analoge kabelcombina tie failliet LiveShop ongewis
EuroNews en Het Gesprek zijn sinds 15 december bij de grotere kabelexploitanten alleen beschikbaar via de (analoge) kabel als één gecombineerde analoge zendercombinatie. Dit is het gevolg van een langdurige samenwerking die Europese nieuwszender en de Nederlandse interviewzender op 12 december jl. aankondigden. Het Gesprek is dagelijks op dit kanaal te zien van 16 tot 01 uur. Bij kleinere kabelexploitanten blijven de zenders vooralsnog wel 24 uur per dag analoog beschikbaar. De 24 uur-uitzending van EuroNews is voortaan alleen beschikbaar via digitale infrastructuren. Dit geldt ook voor Het Gesprek. De zendercombinatie heeft thans zo’n 75% distributie via de kabel. In de periode 9 januari tot 9 februari heeft Het Gesprek ook extra (24 uur per dag) distributie via de Zesko/ Casema etalagekanalen, opdat Het Gesprek ook tijdelijk in steden als Den Haag en Utrecht beschikbaar is. Voor structurele doorgifte in deze gebieden is de zendercombinatie nog in gesprek met Zesko Holding, maar hoopt het ook op bijval van programmaraden. In Amsterdam en Rotterdam heeft EuroNews/Het Gesprek de plek ingenomen van LiveShop die daar niet meer analoog beschikbaar is. Het Gesprek was al een overeenkomst tot analoge kabeluitzending met UPC overeengekomen, waarmee EuroNews hiermee ook dekking in de twee grootste Nederlandse steden kon verkrijgen. Continuïteit Tot medio december was Het Gesprek te zien in de avonduren (19-00 uur) op het analoge kanaal van LiveShop. Mede door ontwikkelingen bij LiveShop (zie apart artikel) en de wens voor continuïteit (die van levensbelang is) verkoos Het Gesprek deze overeenkomst. Linda Brouwers, verantwoordelijk voor distributie van Het Gesprek: “Voor programmaraden is dit een geweldige
combinatie. Er werd al vaker aangedrongen op kanaaldeling met EuroNews of andere zenders en nu is er een hele interessante nieuwe combinatie die efficiënt gebruik maakt van schaarse capaciteit. Daarbij brengt EuroNews ervaren Europees nieuws. Naar wij begrepen hebben was deze zender al langer op zoek naar een bij haar passende Nederlandstalige partner. Het Gesprek past heel goed bij haar profiel. Zonder deze overeenkomst hadden we andere opties moeten verkennen, want we waren absoluut op zoek naar continuïteit”, aldus Brouwers. Charlotte Verheij van EuroNews zegt hiervoor gekozen te hebben omdat dit positieve aspecten voor EuroNews meebrengt: “Vanuit programmaraden is de behoefte geuit om met Nederlandstalige programmering te komen. EuroNews kan die garantie echter niet geven voor haar eigen programmering. We hopen met samenwerking met een andere zender hier wèl aan tegemoet te komen. Bovendien betekent de samenwerking dat we onze distributie uit kunnen breiden.” Programmaraden De programmaraad Rijnland/Bollenstreek maakte daags na de aankondiging van de
kanaaldeling wat bezwaren kenbaar. In de optiek van de programmaraad handelt de kabelexploitant - die akkoord is met de kanaaldeling - in strijd met het basispakketadvies van de programmaraad waarin EuroNews 24 uur per dag is opgenomen. Ook de programmaraad Eemland heeft bezwaar aangetekend. Zowel EuroNews als Het Gesprek hebben de programmaraden uitleg gegeven over de situatie. “Op zich konden ze zich inhoudelijk er best in vinden, maar ze hadden met name vragen over het regelgevende kader, en ook aan de kabelexploitant Casema” aldus Linda Brouwers. Doordat de zenders (expliciet) alleen in kanaaldeling voor analoge kabeldistributie beschikbaar zijn, kunnen programmaraden geen 24 uur distributie van EuroNews afdwingen. Het Gesprek en EuroNews zullen zich beiden bij programmaraden blijven presenteren, het liefst na elkaar. Onduidelijk is voor hoelang de samenwerking is. Volgens beide partners zal dit in ieder geval voor een ‘lange’ duur zijn en tenminste de komende adviesperiode. De afgelopen periode zijn er veel wisselingen in het televisielandschap geweest, waarbij partners wijzigden of zenders hun analoge beschikbaarheid
aanpassen (denk aan Talpa/Tien, Nickelodeon, BBC World, LiveShop/Het Gesprek). Linda Brouwers hierover: “Je zit met een schaarste aan kanaalcapaciteit. Dat noopt zenders creatieve of strategische oplossingen voor hun continuïteit te zoeken. Voor sommige zenders zal dat leiden tot een beslissing om digitaal te gaan. Dat is hun goed recht. Vooral commerciële zenders met grote budgetten kunnen zich iets beter 24 uur per dag analoge kabelcapaciteit permitteren. Wij zijn zeer zeker een ondersteuner van de programmaraden. Maar het is tamelijk ingewikkeld je beleid af te stemmen op een situatie met schaarse capaciteit en wisselende adviesseizoenen van programmaraden terwijl distributie met name ook voor een beginnende zender van doorslaggevende betekenis is. We hopen dat in deze dynamische mediawereld programmaraden flexibiliteit kunnen opbrengen voor kwaliteitszenders als de onze, en begrijpen dat deze allianties nodig zijn en bovendien interessant in schaarse kabelfrequentieruimte” DdJ
De analoge toekomst van homeshopzender LiveShop is ongewis. De zender kondigde begin december aan te onderzoeken of een ‘gewijzigd zendermodel’ mogelijk is en is begin januari failliet verklaard. Het Commissariaat voor de Media onderzoekt de mogelijkheid tot intrekking van de uitzendlicentie, terwijl LiveShop het faillisement aanvecht bij de het gerechtshof. De zender zendt het op het moment van schrijven de Kabelraad nog steeds uit. De grote kabelaars hebben toegezegd de uitzendingen te continueren, ondanks dat ze het recht hebben deze te staken. LiveShop had al aangekondigd een andere ‘zendermodel’ na te streven en vooral digitaal en via internet te willen doorgaan. Begin december kondigde de zender aan dat de huidige werkwijze van LiveShop ‘financieel niet houdbaar’ is. LiveShop betaalt een behoorlijke vergoedingen aan de kabelexploitanten voor analoge doorgifte en zei daarom per 1 maart aankomende de analoge doorgiftecontracten op. In de meeste kabelgebieden is LiveShop analoog te zien via een ‘volledig’ analoog kabelkanaal, in combinatie met dagelijkse uitzendingen via RTL 8 van 10 tot 17 uur. Tot 15 december jl. heeft LiveShop analoog plek geboden in de avonduren voor Het Gesprek. Op 14 december heeft LiveShop haar analoge kabeldistributie in Rotterdam en Amsterdam beëindigd, nadat LiveShop en UPC Nederland dit waren overeengekomen.
In de overige gebieden waar de homeshopzender analoge kabeldistributie had, is LiveShop nog steeds volledig beschikbaar. Onduidelijk is wat de consequenties voor de uitzendingen op middellange termijn zijn van het faillissement. Kijkers hebben gedurende het faillissement geen zekerheid over bestellingen en gedane betalingen. Het afgelopen jaar heeft Wim Zoethout - die werkzaam is voor ChelloMedia LiveShop actief bij programmaraden aangeboden en gepresenteerd. Er is echter geen programmaraad geweest die de zender in zijn dwingende basispakketadvies heeft opgenomen. Het advies was eerder tegengesteld: programmaraden adviseerden veelal (vrijblijvend) de zender van de kabel te halen, om plaats te bieden aan een andere zender. Desgevraagd kon Wim Zoethout geen uitleg geven over de situatie. De praktijk is dat homeshopping veelal gezien wordt als irritante reclame, die met name overdag en ‘s nachts ook al op andere zenders te zien is. DdJ
Het Gesprek
4
5
Zesko-kabelbedrijf zonder naam (Casema, @Home en Multikabel) krijgt vorm
Rood = Zesko
Zesko Holding, het fusiebedrijf van Casema, @Home en Multikabel, krijgt steeds meer vorm. Het bedrijf maakt eind januari zijn naam bekend. Inmiddels kent het ook een integratieplan en heeft het het zenderaanbod meer op één lijn gebracht. Zesko Holding is de grootste kabelexploitant van Nederland met circa 3,4 miljoen kabelaansluitingen en circa 800.000 digitale kabel-tv huishoudens van Groningen tot Maastricht en van Den Helder tot Scheveningen. Kabelraad sprak met Gradus Vos, woordvoerder van Casema én sinds kort ook voor Zesko Holding.
“Vanaf het moment dat het bedrijf in handen is gekomen van de (Amerikaanse) investeringsbedrijven Cinven en Warburg Pincus is onderzocht hoe de drie bedrijven organisatorisch konden samensmelten. Dat was 1 februari 2007. Allereerst is een Raad van Commissarissen en een directie gevormd. Het integratieplan kon van start nadat vakbonden en de OndernemingsRaad accoord waren. Het proces daarnaar toe was langdurig en zwaar omdat er de nodige meningsverschillen waren (vooral de leden van de vakbonden bestonden overwegende bezwaren, red.). Afgelopen najaar is de implementatie begonnen die tot zeker eind dit jaar nog zal duren,” aldus Vos. Sommigen medewerkers verlaten het bedrijf zelf uit ontevredenheid, verschil van mening of onzekerheid. Volgens de woordvoerder een heel normaal proces bij een fusie. Harmonisatie produkten Ondertussen heeft het bedrijf een aantal produkten - die zeker tot mei nog onder de eigen merknamen @Home, Multikabel en Casema gevoerd worden - geharmoniseerd. Op 1 juli 2007 werden de tarieven voor de analoge kabeltelevisie gelijkgesteld op € 15,90 per maand. Het digitale pakket van @Home is op 28 november 2007 gewijzigd en op 9 januari jl. hebben ook Multikabel en Casema het televisie-aanbod daarmee gelijkgeschakeld. Ook de internet- en telefonieprodukten worden geharmoniseerd; prijzen en snelheden van de internetdiensten zijn voor het grootste deel al op elkaar afgestemd. De bedoeling is dat alle produkten volledig op elkaar afgestemd zijn als het nieuwe merk in mei wordt geintroduceerd. Vanaf mei/juni is het ook de bedoeling dat Zesko Holding haar centrale vestiging in Utrecht krijgt. Daar worden de essentiële diensten en beslissers van het bedrijf gevestigd, ook al blijft het formele hoofdkantoor in Groningen. Reden voor de lange implementatieduur is volgens de woordvoerder dat men zoveel weinig mogelijk hinder aan abonnees wil geven en de zaken goed wil laten draaien voor ze in gebruik worden genomen. 6
Programmaraden “Wij hebben best een mening over programmaraden. Commercieel is het belangrijk een pluriform aanbod te hebben. We onderzoeken regelmatig wat de klanten willen. De vraag is dan of je dat wel of niet met een programmaraad dient vorm te geven. Toch proberen we zo constructief mogelijk met programmaraden samen te werken, we proberen dat zo goed mogelijk te doen binnen de regels. Het eerder door Casema gelanceerde idee van één programmaraad voor heel het gebied is niet zo’n gek idee,” aldus Gradus Vos. Dat idee veroorzaakte veel weerstand bij programmaraden. Binnen het werkgebied van Zesko Holding wordt verschillend omgegaan met programmaraden. In het @Home-gebied (Oost-Nederland van Groningen tot Limburg) begeleidt de kabelaar de werving/selectie van nieuwe leden en voert het secretariaat. Bij Multikabel en met name bij Casema is er meer afstand tot de programmaraden. Volgens de woordvoerder is nog niet duidelijk welke gezamenlijke lijn gekozen zal worden voor het fusiebedrijf. Digitaal: na 2008 minder analoog Wèl is het digitale aanbod duidelijk. Dit is iets commerciëler van opzet dan voorheen. Pu blieke zenders als NOS Journaal24, ARTE, maar ook een zender als Het Gesprek zijn alleen te zien in het duurdere pluspakket waar ook softerotische zenders plaats moesten maken voor ‘harde’ 24 uur per dag erotiek. De wonderlijke combinatie van een EO-zender of Baby TV die alleen met harde porno afgenomen kan worden, heeft haar intrede gedaan. Volgens de woordvoerder een ‘non-issue’, al was het alleen al omdat het bijvoorbeeld met bepaalde publieke zenders en kinderzenders eerder ook het geval was. Voor Casema-kijkers betekende de harmonisering vooral een uitbreiding van het aantal zenders. Ook wordt in het voorjaar het pluspakket opgedeeld in keuzepakketten bij Casema (bij Multikabel en @Home was dit al het geval). Uiteindelijk streeft ook Zesko Holding naar een volwaardige digitalisering van haar aanbod. “We kiezen voor geleidelijkheid.
Geleidelijk neemt het analoge aanbod af ten gunste van het digitale kabelpakket. Na 2008 bekijken we of we twee à drie zenders kunnen digitaliseren (en analoog uitdoen, red.). We gaan dat in het begin zeker niet bij de 15 best bekeken zenders doen” aldus Gradus Vos. Een analoge zenderharmonisatie is vooralsnog niet gepland, waarmee de regionale verschillen kunnen blijven bestaan. Bij Multikabel betekende de harmonisering alvast dat WDR Fernsehen, Zone Reality en RNN 7 per 1 januari uit het analoge aanbod zijn verdwenen om het aantal analoge kanalen meer in lijn te brengen met de hoeveelheid die @Home en Casema aanbieden. Geen basispakket meer Het afzonderlijke basispakket bij Casema is afgeschaft, met uitzondering van gemeenten waar dat contractueel nog verplicht is. Abonnees die dit basispakket (met 15 publieke tv-zenders) hebben, kunnen dat dit jaar nog blijven bekijken. Redenen voor het afschaffen zijn onder andere de schaarse interesse en de fusie. @Home bood de mogelijkheid niet. Daarnaast was het de laatste periode zo dat abonnees van het basispakket praktisch het gehele pakket konden ontvangen, omdat Casema technisch niet meer in staat was alleen het basispakket te leveren. DdJ Gradus Vos
Swart op wit Kritieke fase Hoe vaak gebeurt het jou? Dat je denkt: “He, wat ben ik weer lekker aan het ademhalen”. Of: “Oh, wat spoelt dat toilet mooi door”. Of: “Gaaf, ik druk op een knopje en het licht gaat aan.” Er bestaan situaties waarin goed functioneren vanzelfsprekend wordt gevonden en er alleen maar aandacht is wanneer het verkeerd gaat. In het Engels is er een woord voor: dissatisfier. Organisaties die zo’n rol spelen hebben meestal een ondankbare positie: hun beeldvorming wordt bepaald door de gevallen waarin het fout is gegaan. Als je met mensen doorpraat, breekt soms het besef wel door dat dat niet helemaal eerlijk is, maar ja, we leven in Nederland. Onze mondiale koppositie in sectoren als kritiek, kankeren en cabaret kan nu eenmaal niet zonder grondstoffen. Maar ik hoef je dit alles niet uit te leggen, want programmaraden weten er alles van. Toen de Tweede Kamer in december vorig jaar uitsprak dat programmaraden een sterkere positie moeten krijgen, was ik dus ook niet verrast dat sommige reacties niet bepaald overliepen van enthousiasme. Je kunt zelf eens op http://www.chelloo.com/upc/digitaletv-zenders/2e-kamer-motie-over-invloed-van-programmaraden-voor-digitale-kabel-tv-aangenomen-t22345.0.html gaan kijken. Het is natuurlijk verleidelijk om dit soort opmerkingen af te doen als onkunde, gezeur of alleen maar van belang voor UPC. Dat zou jammer zijn. Want hoewel programmaraden altijd kritiek zullen krijgen, hoe goed ze hun werk ook doen, het blijft belangrijk om na te gaan welk deel van die kritiek hout snijdt. Verbetering is altijd mogelijk en daarom kun je elke klacht het beste zien als een gratis organisatie-advies. Daarom volgt hieronder een selectieve bloemlezing uit de genoemde webpagina, met wat eigen commentaar. 1. Ik denk niet dat die programmaraden nu even VH-1 Classic en MTV2 hier terug willen doen. Ik denk dat al die bejaarden daar weer Familiy 7 terug willen hebben en dergelijke nu ze weer meer macht krijgen... Het is natuurlijk waar dat op dit moment leden van programmaraden gemiddeld een stuk ouder zijn dan kabelabonnees. Het is onmogelijk dat een programmaraad een zuivere afspiegeling van de abonnees is. Daarvoor is de verscheidenheid gewoon te groot. Maar voor een goede afweging helpt het wel als er mensen met heel uiteenlopende achtergronden in een programmaraad zitten. De kans dat een belangrijke invalshoek helemaal over het hoofd wordt gezien is dan een stuk kleiner. Daar waar programmaraden zelf een rol spelen bij het vinden van nieuwe leden, horen ze er werk van te maken dat er ook jongeren bij zijn. Dat vraagt meer dan een gortdroge oproep op een gemeentepagina in een huis-aan-huisblaadje. Maar nog belangrijker dan de samenstelling van een programmaraad is de werkwijze. Heb je er echt voor gezorgd dat je weet hoe jongeren tegen zenders aankijken, of sla je er maar een slag naar? 2. Dit is een hele slechte ontwikkeling. Zolang UPC het zenderaanbod bepaalt, wordt er mijns inziens rekening gehouden met de klant. Immers: UPC wil met haar zender-aanbod zoveel mogelijk abonnees werven. Als straks de politieke partijen (nog meer) vertegenwoordigers in de programmaraden gaan dumpen, krijgen we een ‘politiek correct’ programmapakket. Dat de kijker geen belangstelling heeft voor die religieuze- en politieke-indoctrinatie-zenders interesseert ze totaal niet: Populaire zenders zullen plaats moeten maken voor zenders die de politici welgevallig zijn. Als dit horror-scenario werkelijkheid wordt, hoeft digitale TV niet meer voor mij. Er is al een paar jaar terug geregeld dat er geen politici meer in programmaraden worden benoemd. Maar er is nog veel verwarring over de overwegingen die bij veranderingen van het zenderpakket een rol spelen. Het is boeiend dat iemand voetstoots aanneemt dat een kabelbedrijf geen ander doel heeft dan zoveel mogelijk abonnees werven: hoe past Tell Sell in die gedachte? Maar politici kunnen kennelijk naar believen de kijkers negeren. Want streven naar zoveel mogelijk kiezers is er natuurlijk niet bij. Het wegvallen van bepaalde zenders is op dit moment meestal een keuze van het kabelbedrijf. Het is zaak dat je duidelijke argumenten geeft voor een bepaald pakket. Je moet ook kunnen aangeven hoe de voorkeuren van de abonnees daarbij een rol hebben gespeeld. De cijfertjes kunnen uit een marktonderzoek komen, maar er hoort ook een verhaal bij. Maar om dat alles goed te kunnen doen, moet je wel kunnen rekenen op een fatsoenlijke ondersteuning. 3. Tot nu toe bestaan de programmaraden voornamelijk uit progressieve threekrans clubjes. Alsjeblieft laten die van het digitale pakket afblijven. Daar komen alleen maar idiote voorstellen uit, zoals het vervangen van RTL7 voor een Marokkaanse muziekzender. Programmaraden mogen nu maar over een vrij klein deel van het pakket zwaarwegend advies uitbrengen. Om voor de abonnees uiteindelijk wat te kunnen bereiken moet je vaak wel met zogenaamde ‘strategische’ adviezen het kabelbedrijf tot aanpassingen te bewegen. Maar dit soort kunstgrepen maakt adviezen op het eerste gezicht wel eens onbegrijpelijk. Op de korte termijn kun je alleen maar proberen zo goed mogelijk uit te leggen wat de reden voor een bepaald advies is. Door veel communicatie voor en na het nemen van het besluit is het mogelijk dat adviezen op iets meer begrip kunnen rekenen. Op de langere termijn is het natuurlijk beter als je kunt adviseren over het complete pakket. Je kunt dan gewoon laten zien wat je bedoelt. Het lijkt nu net alsof die hele webpagina bestond uit aanvallen en afbrekende kritiek. Maar ik heb de constructieve opmerkingen bewust weggelaten. Als je zelf gaat kijken, zie je meteen hoe gemakkelijk het is om een eenzijdig beeld te maken. Maar er is nog veel werk aan de winkel. Sommige verbeteringen kunnen programmaraden op eigen kracht bereiken. Voor andere is het belangrijk dat het niet bij een motie blijft, maar dat de wetgever de positie van programmaraden werkelijk verbetert. Het goede voornemen van kabelraden.nl is om aan beide soorten verbeteringen bij te dragen: in 2008 gaan we van de fase van kritiek over naar de kritieke fase.
7
Workshop persbeleid Vorig jaar vonden enkele workshops over persbeleid plaats. In de eerste helft van het jaar kwam de theorie aan de orde terwijl in de tweede helft de praktische toepassing centraal stond. In totaal namen bijna dertig leden van programmaraden deel aan deze bijeenkomsten. Hoewel dat een groot aantal is, en veel programmaraden hier nu hun voordeel mee kunnen doen, is het toch aardig om een paar van de tips hier nog te herhalen. Zeker in de komende tijd, waarin er veel gesproken wordt over de toekomst van de consumenten bescherming, is het belangrijk dat programmaraden aandacht be steden aan de manier waarop ze hun adviezen en ideeën onder de aandacht brengen. En natuurlijk aan de mogelijkheden die kijkers en luisteraars hebben om aan die adviezen bij te dragen. Programmaraden kunnen ook nog steeds een eigen workshop aanvragen bij kabelraden.nl. Wij komen graag langs om mee te praten en mee te helpen bij dit moeilijke onderwerp. Ook het Handboek Programmaraden geeft veel informatie over communicatie. Het Handboek kunt u bij ons bestellen of raad plegen op onze website.
Tips Harold Makaske, die de workshops heeft gegeven, geeft programmaraden graag een aantal tips: 1. bedenk voordat u een bericht gaat schrijven: wat is het doel van het bericht? Aan een omschrijving als “naamsbekendheid verhogen” heeft een journalist geen boodschap. Wees hierover eerlijk en concreet; 2. kies voor een duidelijk onderwerp. Maak van het persbericht geen kerstboom met verschillende nieuwsberichten; 3. kruip in de huid van een journalist bij het maken van het persbericht. Een journalist zoekt per definitie naar nieuws. Dat nieuws vormt de binnenkomer: de eerste regel die allesbepalend is voor het verdere bericht. Stel u na het opstellen van het bericht de vraag: zou ik als journalist dit bericht op deze manier in de krant zetten? 4. let bij de opbouw van het persbericht op de volgende onderdelen: kop, lead (twee zinnen waarin de vragen wie, wat, waar, wanneer en/of waarom worden beantwoord), body (daarin wordt het nieuws uitgewerkt) en noot voor de redactie; 5. Besteed aandacht aan de opmaak. Een persbericht bestaat uit louter platte tekst. 6. Besteed aandacht aan de tekst. Let op spelling en stijl, sluit met de lengte van het bericht aan bij de media die u benadert. Een te lang persbericht verkleint de kans om opgenomen te worden. 7. Taalgebruik. Schrijf het bericht in de tegenwoordige tijd en in een actieve vorm. Als dit niet mogelijk is, kies dan de voltooid tegenwoordige tijd. En gebruik geen superlatieven. 8. Maak gebruik van quotes in het bericht. Citeer bijvoorbeeld uw voorzitter. Dit heeft drie voordelen: voor de lezer maakt dat het bericht boeiender, de redactie laat graag zien dat ze met mensen spreken, de boodschap kan niet worden aangepast; 9. Zorg voor een goede timing bij het versturen van het bericht. 10. Neem ook eens contact op met een of meerdere afdelingen communicatie van de gemeenten in het gebied. Daar zitten medewerkers die de lokale media goed kennen en eventueel tips kunnen geven. 11. De contactpersoon die in de noot voor de redactie wordt vermeld, moet mandaat hebben om snel en adequaat te antwoorden op vragen van journalisten. Als er meer complexe en politiek gevoelige vragen worden gesteld, mag uiteraard ruggespraak worden gevoerd, maar algemene vragen en vragen over niet controversiële zaken moeten direct beantwoord kunnen worden.
8
RNN7: geen kabeldoorgifte bij Zesko Holding RNN7 zal niet worden doorgegeven bij Zesko Holding (Casema, Multikabel en @Home). Per 1 januari jl. is de doorgifte via Multikabel beëindigd. De tv-zender uit Rotterdam werd door een aantal programmaraden in het verzorgingsgebied van @Home geadviseerd voor doorgifte in het aanvullend pakket. RNN7 heeft getracht door een kort geding analoge en digitale kabeldoorgifte af te dwingen. Tevergeefs, aangezien de voorzieningenrechter oordeelde dat aan een advies in het aanvullend (standaard)pakket, geen verplichtingen kunnen worden ontleend. “Het staat @Home in beginsel vrij te contracteren met wie zij wil,” aldus de rechter. Reden voor de weigering zijn “twijfels over de financiële gegoedheid” en omdat “het format niet voldoet” in optiek van de kabelaar. De rechter stelde daarbij dat RNN7 meermaals haar format heeft gewijzigd en dat het ‘betalingsgedrag van RNN7 te wensen overlaat’, waarbij deze vraagtekens zet bij de ‘financiële stabiliteit’ van RNN7. “Een verplichting tot contracteren kan slechts in zeer bijzondere gevallen door de voorzieningenrechter worden opgelegd,” aldus de rechter in zijn uitspraak van eind december jl.. RNN7 vond het ‘onbegrijpelijk’ dat Zesko Holding wel het meestal niet geadviseerde LiveShop doorgeeft in het @Home-verzorgingsgebied, maar niet RNN7 dat wel in het vrijblijvende advies staat. Bovendien stelde RNN7 dat het bankgaranties kon overleggen mochten er twijfels bestaan over haar betalingsgedrag. Problemen opgelost Zesko Holding-woordvoerder Gradus Vos zegt desgevraagd over de zender: “binnen het huidige pakket en de pakketopzet hebben we geen behoefte aan deze zender.” Leo Houkamp, directeur/eigenaar van RNN7 erkent dat er de afgelopen tijd veel aan de hand is geweest: “We zijn vier jaar bezig geweest en op een bepaald moment was er veel aan de hand. We werken met weinig geld en doen veel zaken. Zaken zijn in een stroomversnelling gekomen op het moment dat er een verschil van mening was met de Belastingdienst. Toen kwam er ook een zakelijk conflict met CAIW, Buma en Infothuis. Met CAIW zitten we weer om tafel om te komen tot nieuwe distributie-afspraken. De problemen met de Belastingdienst en Buma zijn opgelost. En met UPC hebben we goede doorgifte-afspraken (regio RotterdamRijmond, Flevoland alsmede via UPC Digital, red.). Met UPC zijn de contacten ook goed en loopt het goed, evenals met Delta Kabelcomfort en enkele andere kleine kabelexploitanten.”
Houkamp erkent dat zijn plannen om te komen tot een bredere nieuwszender veranderd zijn, door distributiebeperkingen. “We zijn een brede interregionale zender met een nadruk op regionaal nieuws met camerajournalisten, infotainment en gesponsorde programma’s. Oftewel, nieuws uit Holland, sport en entertainment is ons uitgangspunt. Het midden- en kleinbedrijf kan zo’n zender goed gebruiken; circa 50 % van de programmering is (net als bij andere commerciële regionale zenders) gesponsord, waaronder ook de Miss Nederland uitzendingen. We willen ons graag presenteren bij programmaraden om in het basispakket te worden geadviseerd. Als mensen twijfelen over onze financiële gegoedheid: die staat niet ter discussie. We geven dan bankgaranties. We willen de komende tijd ons focussen om ons businessmodel uit te bouwen, maar vinden het toch erg jammer dat Zesko Holding de mening van programmaraden zo negeert.
Om wellicht misvattingen weg te nemen: de erotische programmering van na 23 uur is verdwenen van de zender. Dat heeft toch anders uitgepakt dan we hoopten. De erotische reclames blijven wel, maar alle commerciële zenders zenden die uit, daar zijn wij geen uitzondering op,” aldus de algemeen directeur van de zender die weliswaar in Rotterdam is gevestigd, maar zich typeert als interregionaal. DdJ
9
De wedergeboorte van Radio Noordzee Nationaal Op 26 september 2007 was de wedergeboorte van Radio Noordzee Nationaal. Een nieuw radiostation met louter Nederlands product dat start via internet. Het station stelt zich ook beschikbaar voor kabeldistributie. Kabelraad sprak over de nieuwe zender met Roland Snoeijer, Programma Manager van Radio Noordzee Nationaal, Radio Digitaal en Radio 10 Gold, maar ook bekend als presentator van laatstgenoemde radiozender. “Radio Noordzee Nationaal begint hier met een schone lei, maar wel met de kern van de naam: het Nederlandstalig produkt. De geschiedenis hebben we achter ons gelaten. De naam is uiteraard wel dankzij de geschiedenis in handen van Talpa Radio,” aldus Snoeijer. De radiozender is ontsproten uit het Radio Digitaal-project. Dit project van Talpa Radio omvat zo’n 16 non stop radiostations in allerlei genres die via de website van Radio Digitaal op internet beluisterd kunnen worden. Radio Noordzee Nationaal is bewust als los merk gepositioneerd waarmee Talpa Radio kabeldekking wil opbouwen en het initiatief neerzet als een echt radiostation.
deed over de continuïteit tijdens de TV en Radiodag. Radio Noordzee Nationaal krijgt volgens de initiatiefnemers ruim de tijd zich te bewijzen. Snoeijer realiseert zich dat het niet makkelijk is, maar samen met de andere activiteiten kan de zender steunen op jarenlange radio-ervaring. Ander station Snoeijer wijst er op dat Radio Noordzee Nationaal een ander radiostation is dan al bestaande vooral regionale initiatieven: “Soms vergelijken mensen ons met 100%NL. Maar dat station (dat zich richt op Nederlandse pop, rock en urban, red.) is voor een heel ander publiek bedoeld.” Snoeijer vindt radiostations als RadioNL, Radio Mexico en Gelders Geluid een stuk beperkter dan Radio Noordzee Nationaal:
Nederlands produkt “We zien dat er vraag is naar het Nederlands produkt waar landelijk nog niet in wordt voorzien. Vandaar dat we besloten hebben een dergelijk station te starten,” aldus de programma manager. Artiesten als Gerard Joling, André Hazes, Guus Meeuwis, Marco Borsato, Nick & Simon, Wolter Kroes, Jannes
Geschiedenis Radio Noordzee Nationaal startte op 13 juli 1992, met haar naam refererend aan de toenmalige zeezender Radio Noordzee Internationaal. Muziekuitgever Strengholt verkreeg destijds (financiële) steun voor het radiostation omdat het het Nederlands produkt promootte. Het format van de zender is Nederlandse muziek, gepresenteerd door populaire presentatoren uiteenlopend van Ron Brandsteder tot Peter Teekamp en Hans van der Togt alsmede Albert Verlinde. Na een beruchtte herverdeling van FM-etherfrequenties kreeg Radio Noorzee Nationaal van PvdA-minister Hedy d’Ancona per 31 maart 1994 landelijke etherdekking ten koste van Sky Radio. Eind jaren ‘90 ging het echter niet goed met de radiozender waar inmiddels De Telegraaf en SBS een meerderheidsdeelneming in hadden genomen. De zender wijzigde haar format en naam eerst in Radio Noordzee om vervolgens Noordzee FM te worden. Nadat John de Mol’s Talpa Radio de zender kocht, vonden opnieuw formatwijzigingen plaats, totdat De Mol besloot de zender te verkopen aan de Vlaamse uitgever ‘De Persgroep’ die de zender omdoopte in Q-Music.
10
“Dat zijn vooral regiogerichte radiozenders met artiesten die soms in kleine kring bekend zijn. Dat is ook hun specifieke kracht. Wij draaien vooral bekende landelijke artiesten en richten ons op een heel brede doelgroep”. De radiozender heeft inmiddels digitale kabeldekking toegezegd gekregen van CAIW. De programmaraden Rotterdam en Haarlem hebben de zender voor het basispakket geadviseerd per 1 juli. De radiozender betaalt het reguliere tarief voor commerciële radiozenders voor kabeldoorgifte. Roy Sikking - die ook de kabelvertegenwoordiger is voor Radio 538, Radio 10 Gold, Juize FM, Q-Music en Radio BemBem - is de contactpersoon van programmaraden voor Radio Noordzee Nationaal. DdJ
en vele anderen zijn populair, maar zijn niet altijd te horen. Voor Snoeijer reden om hier met Radio Noordzee Nationaal wèl aandacht aan te besteden. Vooralsnog is het radiostation non-stop met elk uur ANP-Radionieuws. Maar als het station een brede dekking krijgt, dan ziet Talpa Radio mogelijkheden om in het komende jaar presentatoren toe te voegen. Niet alleen Radio Noordzee Nationaal, maar ook Radio Nationaal (van Ruud Hendriks) en enkele andere initiatieven trachtten in de afgelopen 15 jaar het Nederlands produkt met een landelijke radiozender commercieel exploitabel te maken. Zij wijzigden hun format vervolgens radicaal of verkochten hun station toen ze tot de conclusie kwamen dat het niet rendabel te maken was. “Het Nederlands produkt is nu volwassen geworden. Bovendien zijn we in een tijd gekomen dat je juist specifieker groepen kan bedienen. Internet is tot wasdom gekomen en er heeft een bepaalde evolutie plaatsgevonden. Ook bij adverteerders is meer mogelijk,” aldus Snoeijer. Snoeijer verzekert dat zolang Talpa Radio eigenaar is van de zender formatwijziging (bijv. na het verkrijgen van landelijke kabeldekking) niet aan de orde is. Ook wijst Snoeijer er op dat algemeen directeur Jan Willem Brüggenwirth een plechtige belofte
11
