Jaarverslag van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

2 Jaarverslag 2010 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

Inhoud Voorwoord

5

Activiteiten november

43

We doen het voor Achlum

7

Het gebouw ‘fan mei-inoar ien’

45

Activiteiten januari

Hoofdingang Provinciehuis

9

Activiteiten december

49

11

Colofon

52

Activiteiten februari

13

Volgend jaar

53

De eerste stem die – helaas – dubbel telt

14

Activiteiten maart

17

Fryslân laat Tweede Kamer trillen

Activiteiten april

19

Koninklijk Decoreren

20

Activiteiten mei

23

Burgemeesters

25

Activiteiten juni

29

Activiteiten juli

31

Activiteiten augustus

33

Activiteiten september

35

Beter Nederlands verdrag door Friese vertaling

37

Activiteiten oktober

39

Nevenfuncties

40

Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân 3


Voorwoord Nieuwe wegen Nieuwe Provinciale Staten, een nieuwe coalitie met nieuwe plannen en een nieuw Provinsjehûs: op 2011 kunnen we terugzien als een jaar met veel vernieuwingen. ‘Nieuw’ is daarmee het thema van dit jaarverslag over 2011. Friese bedrijven hebben hun vernieuwingen gepresenteerd in politiek Den Haag. De Club Diplomatique Fan Fryslân – bedrijven die zich inzetten voor de promotie van Fryslân – is nieuw leven ingeblazen. De erkenning van de Friese taal is een nieuwe weg ingeslagen nu de Europese verdragen ook yn ús memmetaal in de Brusselse archieven zijn opgeslagen. Achmea heeft op originele wijze zijn 200-jarig bestaan in Achlum gevierd: door op vernieuwende wijze met topsprekers te discussiëren over solidariteit in Nederland.

Vernieuwingen zijn ook nodig in tijden waarin veel zekerheden lijken weg te vallen. We maken een nieuwe economische recessie mee. De huizenmarkt komt niet uit het slop. Wat tien jaar geleden nog een garantie op succes leek – een gezamenlijk Europese munt – is voor sommigen nu een blok aan het been. Die ontwikkelingen zijn eens te meer reden om met nieuwe energie te zoeken naar nieuwe wegen om Fryslân vooruit te helpen! In dit jaarverslag geef ik een indruk welke activiteiten ik doe naast het voorzitten van Gedeputeerde en Provinciale Staten. John Jorritsma Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

Inmiddels volgen meer dan 1200 mensen @Cdkfryslan via Twitter.

Trap naar Statenzaal



We doen het voor Achlum Op een mooie zonnige dag in april heb ik me de ogen uitgekeken bij het bedrijf Jongbloed BV in Heerenveen. Jongbloed is internationaal bekend als drukker van het bekendste boek van de wereld: de Bijbel. De manier waarop Jongbloed dat doet is geweldig. Niet voor niets was Jongbloed in 2010 Friese Onderneming van het Jaar. Directeur Hugo van Woerden laat zien dat Jongbloed wereldkampioen is in drukken op dun papier en dat het bedrijf voor e-readers een zeer vernieuwende applicatie van de Bijbel maakt. Nog altijd is de Bijbel daarmee een bron voor innovatie in Fryslân. Daarnaast heeft Jongbloed de werkzaamheden verbreed. Ze hebben de zogeheten Dwarsliggers gemaakt. Boekjes die je overdwars leest, op zakformaat met dun papier en waarin even veel staat als in een dik boek op traditioneel formaat. De dwarsliggers zijn zeer praktisch. Ook dat is een vinding waarop Fryslân trots kan zijn. Voor een advertentie voor de regiomarketingcampagne van Fan Fryslân mocht ik poseren tussen de koeien aan de rand van Leeuwarden.

In 2010 zijn we al de weg ingeslagen om dit soort bedrijvigheid om ‘de andere kant van Fryslân’ gestructureerd onder de aandacht van de buitenwereld te brengen.

Als de mensen binnen, maar vooral buiten onze provincie weten wat hier nog meer gebeurt buiten zeilen, schaatsen en kaatsen verhoogt dat de aantrekkelijkheid van onze provincie. Vandaar de regiomarketingcampagne Fan Fryslân om onze provincie te promoten als een regio waar het naast recreëren uitstekend is wonen, werken en studeren. Voorwaarde voor succes van zo’n regiomarketingcampagne is dat niet alleen de overheid het belang ervan inziet. Vandaar dat ik ook verheugd ben dat een groep van zo’n zestig vooraanstaande Friese bedrijven in oktober zich gezamenlijk achter Fan Fryslân geschaard hebben. Zo’n twintig jaar geleden heeft mijn voorganger Hans Wiegel de Club Diplomatique opgericht. Friese bedrijven waren daar lid van en hadden als gezamenlijk doel om Fryslân te promoten. Deze eeuw heeft de Club Diplomatique een slapend bestaan gekregen. Maar onder de noemer Club Diplomatique Fan Fryslân is de vereniging onder voorzitterschap van directeur Anne-Jan Zwart van Ecostyle nieuw leven ingeblazen. In oktober is de eerste inspirerende bijeenkomst geweest bij Ecostyle in Appelscha. Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân 7

Bedrijven doen mee, maar ook belangrijke instellingen en hogescholen. Ze leggen een mooie basis om de pareltjes uit te dragen die ik geregeld in Fryslân tegenkom, zoals bij Jongbloed in Heerenveen. Een groot aantal ondernemers heeft ook deelgenomen aan een reclamecampagne om de vernieuwing van het Friese bedrijfsleven onder de aandacht te brengen. Zelf heb ik me in een weiland aan de rand van Leeuwarden mogen laten omringen door bevallige dames: de koeien van boer Symen Tamminga. Ik heb de vernieuwingen van de melkveesector onder de aandacht gebracht: hoe we met mest van koeien woningen verwarmen en auto’s laten rijden. Een techniek die ondernemer Douwe Faber inmiddels naar China exporteert. Een ander hoogtepunt is de Conventie van Achlum. Op 28 mei viert verzekeraar Achmea zijn tweehonderdjarig bestaan in Achlum. Dat is het dorp waar Ulbe Piers Draisma begin negentiende eeuw uit solidaire overwegingen een onderlinge waarborgmaatschappij opzette. Die groeit na vele tussenstappen uit tot het wereldconcern Achmea. In Achlum gaat Achmea terug naar zijn oorsprong, terug naar hoe Ulbe Piers Draisma begon. Draisma kwam met de waarborgmaatschappij om door gezamenlijke stortingen boeren te helpen als die hun bedrijf door brand zouden verliezen. Als collectieve oplossing voor individuele problemen. Op dezelfde manier heeft Achmea tijdens de Conventie van Achlum laten discussiëren: wat voor solidaire oplossingen zijn er mogelijk voor de problemen van vandaag de dag? Het gaat over pensioen, gezondheid, veiligheid, arbeidsparticipatie, sport en tal van andere maatschappelijke zaken.


Meer dan honderd sprekers van naam uit Nederland hebben zich daarover gebogen. Voor één dag debatteren politici zonder de gebruikelijke vliegen af te vangen. Zanger Gerrit Breteler heeft ook hier zijn publiek betoverd met zijn schitterende liederen. Hans Wiegel en Ed van Thijn laten de politieke boeiende tijd van begin jaren tachtig herleven. Geert Mak, Adriaan van Dis, Foppe de Haan, Pieter van de Hoogenband, Hylke Speerstra, John van den Heuvel en vele anderen laten zich zien en horen. In de kerk, in circustenten, in huiskamers en in de school. Het is een fantastische, inspirerende dag, met zicht op het Friese landschap, de Friese wolkenluchten en met een flinke wind. De absolute topspreker is de Amerikaanse oud-president Bill Clinton. Ook al begint het te regenen op het moment dat hij gaat spreken, vele bezoekers luisteren geboeid vanonder hun poncho’s en paraplu’s drie kwartier lang naar zijn rede, waarin hij oproept tot solidariteit.: ,,Onze verschillen zijn belangrijk. Maar onze gemeenschappelijke menselijkheid is veel, veel belangrijker. Het menselijk DNA is voor 99,5 procent gelijk. Toch maken we een enorme hoop heibel om die ene 0,5 procent verschil. Maar op de lange duur verslaat samenwerking altijd conflict, en verslaat groot altijd klein. We hebben geen andere keuze dan onze gemeenschapszin te vergroten. Zo heeft de mensheid weten te overleven’’ Achlum is een mooie metafoor hoe we ook als provincie in het leven staan. We zijn op zoek naar collectieve oplossingen voor individuele problemen. We zijn aan het vernieuwen, maar wel op een manier die bij deze provincie past en die de Frykse Mienskip dient. Zodat het niet alleen nu en over tien jaar, maar ook over tweehonderd jaar nog steeds aangenaam wonen is in dorpen als Achlum.

Activiteiten januari 3. 7. 11. 17. 18. 20.

22. 29. 30.

Beëdiging waarnemend burgemeester Hayo Apotheker van Súdwest-Fryslân Nieuwjaarsreceptie Gedeputeerde Staten van Fryslân Jaarlijks diner met Friese burgemeesters en partners Nieuwjaarsreceptie Hare Majesteit de Koningin Nieuwjaarsreceptie Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Aanbieden petitie aan Tweede Kamer Fryske Jûn in perscentrum Nieuwspoort Werkbezoek met Commissarissen van de Koningin Max van den Berg (Groningen) en Jacques Tichelaar (Drenthe) aan Nij Bosma Zathe in Goutum Bezoek aan bruidspaar Leenstra-de Jong, in Leeuwarden, 70 jaar getrouwd. Diner Old Burger Weeshuis Voetbalwedstrijd SC Heerenveen-FC Groningen



Fryslân laat Tweede Kamer trillen

Met een petitie en polsstok is in de Tweede Kamer duidelijk gemaakt dat Fryslân een sprong vooruit wil maken.

Geen volk dat zo bedreven is in het fierljeppen als de Friezen. Geef ons het juiste materiaal en wij leveren de beste prestaties. Met die instelling heeft Fryslân zich op 18 januari gepresenteerd in de Tweede Kamer en in Nieuwspoort in Den Haag. Geef Fryslân de mogelijkheden om verder te gaan met watertechnologie, met vernieuwingen in de zorg en vernieuwing van Thialf en het hele land heeft er baat bij, is onze boodschap.

beleid en de regelgeving rekening te houden met Friese activiteiten die van nationaal belang zijn. De Friese watertechnologiesector ontwikkelt zich tot een wereldspeler. De landbouw verbreedt zich in Fryslân tot energieleverancier. In de Afsluitdijk is een schone energiecentrale te realiseren die energie onttrekt aan het mengen van zoet en zout water. In de melkveesector wil Fryslân zich ontwikkelen tot het kenniscentrum van Nederland.

De dag begint in de Tweede Kamer met het aanbieden van een petitie aan de Vaste Kamercommissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Dit gebeurt door een delegatie van Gedeputeerde Staten die ik mag leiden en door een delegatie uit het Friese bedrijfsleven onder aanvoering van Durk van Tuinen (VNO-NCW) en Renate Westdijk (MKB). Want we willen laten zien dat bedrijven en provincie samen optrekken. Commissievoorzitter Boris van der Ham (D66) neemt met Gerda Verburg (CDA), Ad Koppejan (CDA), Stientje van Veldhoven (D66), Lutz Jacobi (PvdA) en Anne-Wil Lucas (VVD) de petitie in ontvangst.

’s Avonds brengen Friese ondernemers en bestuurders deze onderwerpen in Nieuwspoort tijdens een diner vol inhoud en vertier beeldend naar voren. Onder leiding van de presentatoren Frits Barend en Frits Wester gaat het behalve over vernieuwing van de economie ook over vernieuwing van de gezondheidszorg en over sport.

In de petitie roept Fryslân de Tweede Kamer op om in het

De 130 aanwezigen, onder wie 45 Tweede Kamerleden, krijgen de verhalen te horen van ondernemers en betrokkenen als Thijs Helfrich en Albert Sikkema (Gameship), Diana Monissen (De Friesland), Niek Geelhoed (Kabel Noord), Douwe Faber (Ekwadraat), Johannes Boonstra (Wetsus), Jouke de Vries (Campus Den Haag), Marc Overwijk (Philips), Ed Flohr Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân 11

(RedStack), Evert van de Werfhorst (Capilix) en Ad van Boven (MCL). De Friese tv-kok Reitse Spanninga zorgt voor een Fries en voedzaam diner. Voor de muzikale omlijsting tekenen Sytze Pruiksma en Gerrit Breteler. De Friese Linda de Mol brengt de quiz ‘Ik hâld fan Fryslân’ waarbij Haagse politici uit Fryslân het opnemen tegen Haagse politici die niet meer in Fryslân wonen. Het eindigt in een overwinning voor het eerste team, dat bestaat uit Lutz Jacobi, staatssecretaris Joop Atsma. Anne-Wil Lucas, Sander de Rouwe (CDA), Jacques Monasch (PvdA) en Magda Berndsen (D66). Zij dragen shirts van de University Campus Fryslân. Het team dat het net niet bolwerkt, bestaat uit Eddy van Hijum (CDA), Malik Azmani (VVD), Betty de Boer (VVD), Attje Kuiken (PvdA) en Eelke van der Veen (PvdA). Zij hebben polo’s aan met het logo van Fan Fryslân. De winnende formatie krijgt uit handen van juryvoorzitter Sharon Dijksma (PvdA) een polsstok uitgereikt. Voor aanvang van de avond is deze door alle gasten gesigneerd. Lutz Jacobi brengt na afloop de polsstok naar de bar van Nieuwspoort. Dat gaat niet helemaal probleemloos: ze slaat een plafondplaat naar beneden. Manager Steven Veenendaal van Nieuwspoort vat het sportief op. ,,Maar we hebben bij Nieuwspoort wel eens leden voor minder erge dingen geschorst.’’ In het Kamergebouw blijft de Friese avond evenmin onopgemerkt. Een commissievergadering is even stilgelegd omdat het Friese gezelschap op dat moment iets te veel kabaal maakt. Fryslân laat de Tweede Kamer trillen. Het laatste onderwerp gaat over sport. Ingeleid met een filmpje met schaatscoach Gerard Kemkers houdt oud-schaatscoach Henk Gemser een indrukwekkend en warm pleidooi om Thialf te vernieuwen zodat de schaatsbaan een internationale 12 Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

topstatus houdt. KNSB-voorzitter Doekle Terpstra onderstreept dit pleidooi. Staatssecretaris Joop Atsma geeft aan dat het Rijk een bijdrage zal leveren om Thialf als topbaan te behouden. Hierna is het borreltijd en maken gasten als oud-staatssecretaris Jack de Vries dankbaar gebruik van de mogelijkheid om zich door Paul van Gessel (Fryslân Marketing) met Sven Kramer op de foto te laten zetten. Onder de aanwezigen zijn ook Friezen die nu buiten de provincie wonen, zoals Hessel de Jong (directeur Coca-Cola Nederland), Kees Storm (voormalig Aegon-topman) en Ate Oostra (oud-ambassadeur in China). Ook zijn er gasten uit de Randstad aanwezig die Fryslân een warm hart toedragen, zoals Peter Arensman (BAS Consultancy) en Bert Barend, broer van Frits Barend en ondergedoken in Fryslân in de Tweede Wereldoorlog. Ook Tweede Kamervoorztter Gerdi Verbeet, fractievoorzitters Stef Blok (VVD) en Sybrand van Haersma Buma en Eerst Kamer-lijsttrekker Loek Hermans (VVD) zijn aanwezig. Net als de burgemeesters Ferd Crone (Leeuwarden), Hayo Apotheker (Súdwest Fryslân), Bert Middel (Smallingerland) en Peter de Jonge (Heerenveen). Het is de tweede keer dat de provincie een Friese avond in Den Haag organiseert. Joop Atsma heeft als Tweede Kamerlid eerder ook al een Friese culturele avond gehouden. De reacties maken duidelijk dat de gasten graag uitkijken naar een vierde Friese avond in Den Haag. Minstens even belangrijk is dat Fryslân nu op een aantal onderwerpen de afstand met Den Haag verkleind heeft en zo verder kan werken aan de toekomst. Later in het jaar blijkt dat de inspanningen niet voor niets zijn geweest. Tweede Kamerleden nemen het in parlementaire debatten op voor Wetsus en de Afsluitdijk en blijven uiterst betrokken mee discussiëren over de toekomst van Thialf.

Activiteiten februari 4. 5. 7. 11. 12. 15

Ronde door Fryslân voor promoten van verkiezingen Provinciale Staten Aftrap ‘Doch it foar dyn doarp’ bij Omrop Fryslân Lezing Federatie van Ondernemers Noordoost-Fryslân in Kollum Opening Boot Holland Installatie burgemeester Eric ter Keurs van Tytsjerksteradiel Jubileumvoorstelling Robin Hood in de Harmonie in Leeuwarden Afscheidsdiner burgemeesters Bolsward, Nijefurd, Wünseradiel, Wymbritseradiel.

In gesprek in winkelcentrum in Damwâld om te vragen of mensen gaan stemmen voor Provinciale Staten.


De eerste stem die – helaas – dubbel telt

Kort na middernacht op 2 maart mag ik met burgemeester Ferd Crone

zetel meer. Provinciale Staten stemmen op 20 april in met het nieuwe

de allereerste stemmen van het land uitbrengen voor de verkiezingen

coalitieakkoord, dat ‘Nieuwe energie voor Fryslân’ heet. In het nieuwe

van Provinciale Staten. Dit gebeurt in een mobiel stembureau dat bij de

college van Gedeputeerde Staten leveren PvdA en CDA opnieuw ieder

Harmonie in Leeuwarden staat. In de stadsschouwburg hebben

twee gedeputeerden en beleeft de FNP met Johannes Kramer als haar

jongeren de avond van de eerste maart feest gevierd. D66-leider

eerste gedeputeerde haar debuut.

Alexander Pechtold en Friese Tweede Kamerleden laten zich er zien. Het is een plezierige manier om de verkiezingen ook bij jongeren onder

Hoewel de vertrekkende coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie

de aandacht te brengen.

succesvol draaide, levert ze toch 20 procent van haar zetels in. Ondanks

Acht dagen later kijken 26 nieuwe gezichten rond in de vergaderzaal

de inspanningen van de kandidaten voor Provinciale Staten tijdens de

van Provinciale Staten in de tijdelijke huisvesting aan de Snekertrekweg

verkiezingscampagne – de Friese lijsttrekkers treffen elkaar in een

in Leeuwarden. Met de 17 blijvers zijn zij een week eerder door de

maand tijd meer dan tien keer voor een debat – lijken de kiezers zich

Friese kiezers geselecteerd als de nieuwe volksvertegenwoordiging van

bij hun keuze vooral te laten sturen door de landelijke machtsvraag.

Fryslân. Een deel van de 26 leden dat een dag eerder vertrok, heeft dit

Want Provinciale Staten kiezen de Eerste Kamer. De strijd wie in Den

onvrijwillig gedaan. De Partij voor de Vrijheid debuteert vier man sterk

Haag daar de meerderheid krijgt – de coalitie van VVD en CDA met

ook in de Friese staten. Al gaat één van het kwartet na een half jaar

gedoogpartner PVV of de oppositie – .

solo verder. De collegeonderhandelingen leveren opnieuw een

Daardoor debatteren de landelijke kopstukken op de landelijke zenders

driepartijencoalitie op: van PvdA, CDA en - voor het eerst – de FNP. Ze

bij de verkiezingen voor Provinciale Staten vooral over landelijke

kunnen bogen op een meerderheid van 23 van de 43 zetels. In de

thema’s als de sociale werkvoorziening, het bevriezen van lonen van

vorige periode konden alleen PvdA en CDA samen al rekenen op een

politieambtenaren en het korten op bijstandsuitkeringen, toch


allesbehalve provinciale taken. Terwijl er genoeg te discussiëren valt over echt

Ten Hoeve gekozen, maar hebben gestemd op OSF-lijsttrekker Kees de Lange.

provincie taken als ruimtelijke ordening, economie en taal en cultuur.

De Lange is Noord-Hollands Statenlid voor 50Plus en vicevoorzitter van die

Het is de landelijke kopstukken en uiteraard de kiezers niet kwalijk te nemen.

partij.

Zolang ze met één stem kiezen voor zowel Provinciale Staten als

De Lange als nagelnieuwe OSF’er de senaat in.

Door afspraken tussen 50Plus en regionale partijen helpen zij samen

indirect voor de Eerste Kamer, verschuift de aandacht naar waar de belangen het grootste zijn.

De kans is groot dat bij rechtstreekse verkiezingen Benedictus en Ten Hoeve wel een karrenvracht stemmen hadden verkregen. Bij de laatste Tweede

Om die ongewenste vermenging van stembelangen een halt toe te roepen

Kamerverkiezingen had CDA’er Joop Atsma aan de Friese voorkeurstemmen

presenteert Eerste Kamerdeskundige Bert van den Braak daarom in april een

genoeg om in het parlement te blijven. Kiezers stemmen graag regionaal.

initiatief wetsvoorstel. Hij pleit daarin voor rechtstreekse verkiezingen voor de

Conclusie: getalsmatig zit het met de evenredige vertegenwoordiging bij de

Eerste Kamer. Zo krijgen Provinciale Staten voortaan echt hun eigen ver-

Eerste Kamerverkiezingen redelijk goed, gevoelsmatig niet. Het naleven van

kiezing, met de kans dat het meer over provinciale thema’s zal gaan. Tot dan

afspraken lijkt te gaan boven het zelf bepalen op wie je wilt stemmen, zelfs

toe wilde de Tweede Kamer niet aan rechtstreekse verkiezingen van de

binnen je partij. Dat lijkt me niet in de geest van de Grondwet, die in artikel

senaat. Zij was bang dat de Eerste Kamer haar dan ging imiteren. Maar die

129 bepaalt dat statenleden stemmen zonder last.

angst is overdreven, vind ik. Een heldere verdeling van taken voorkomt dubbel werk. Politie en brandweer doen ook niet hetzelfde.

Van een geheime stemming voor de Eerste Kamer is officieel sprake, in de praktijk niet. Van 39 van de 43 Friese statenleden weet iedereen op wie ze

Niet alleen het feit dat provinciale belangen bij de verkiezingen onder-

gestemd hebben. Alleen van de vier PVV’ers is dit moeilijker te bepalen: twee

sneeuwen, is een reden voor aanpassingen. Er is meer. De huidige manier van

brachten een voorkeurstem uit op een vrouwelijke partijgenoot, twee kozen

kiezen van de Eerste Kamer schuurt volgens mij met de Grondwet. In artikel 53

een mannelijke kandidaat.

is bepaald dat het kiezen van de leden van de Eerste Kamer gebeurt ,,op grondslag van evenredige vertegenwoordiging’’ en dat er een geheime stemming plaatsvindt. Hoe is de praktijk?

In andere provincies zal dit niet anders zijn. Neem Zeeland. Niemand kan je dwingen om te vertellen op wie je gestemd hebt. Toch is vanwege de nodige voorpubliciteit de druk op het Zeeuwse Statenlid Johan Robesin groot om dit

In Fryslân heeft op 23 mei bij de Eerste Kamerverkiezingen geen enkel lid van

na afloop toch te doen. Vooral omdat het stemgedrag van vrijwel al zijn

Provinciale Staten de hokjes van provinciegenoten Geart Benedictus (CDA) en

collega-statenleden direct glashelder is.

Henk ten Hoeve (Onafhankelijke Senaatsfractie, OSF) aangekruist. Zij hebben

Stemmen moet je doen in vrijheid en anoniem, dan krijg je de eerlijkste

daardoor een week later afscheid genomen als senator. Hebben zij het zo

uitslag. Bij de Eerste Kamer blijkt dat heel lastig te zijn. Dat moeten we niet

slecht gedaan? Welnee, zij hebben geen stemmen gekregen vanwege

willen. Dat moet anders. Het zou een extra reden zijn om de initiatiefwet van

afspraken die binnen partijen zijn gemaakt.

Van den Braak in te dienen. Maar tot op de dag van vandaag heeft

Alle Friese CDA’ers hebben op lijsttrekker Elco Brinkman gestemd. Alle Friese

niemand dat gedaan. Ook verder zijn er ondanks alle kritiek geen discussies

FNP’ers hebben niet voor hun partijgenoot en nummer twee van de OSF

gestart om het kiesstelsel in de geest van de Grondwet te herijken.



Activiteiten maart 1. 2. 6. 9. 10. 11. 16. Grutsk op Tjibbe Het jaar 2011 heeft voor mijn vrouw en mij prachtig nieuws

18. 19.

gebracht. Op 31 maart is Tjibbe geboren, ons eerste kleinkind.

24.

Het is prachtig om een kind van je kinderen in je armen te hebben. Daar heb ik graag voor een dagje de cursus Fries op Terschelling voor onderbroken.

26. 28.

Opening gebouw Rijkswaterstaat Noord-Nederland in Leeuwarden Planten boom mooiste provincie van Nederland met Miss Nederland Eerste stem uitbrengen voor verkiezingen Provinciale Staten Voetbalwedstrijd SC Heerenveen-Feyenoord Afscheid vertrekkende leden van Provinciale Staten Installatie leden van Provinciale Staten 12 en 13. WK schaatsen (afstanden) in Inzell Eerste kievitsei, gevonden door Geert Kleinhuis uit Earnewâld Diner Samenwerkingsverband Noord-Nederland met Nederlandse ambassadeurs in Groningen NL-doet in Sneek: opknapbeurt pension voor dak- en thuislozen Opening gebouw Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij op Vlieland Werkbezoek met Commissarissen van de Koningin Max van den Berg (Groningen)en Jacques Tichelaar (Drenthe) aan Dwingeloo en Nieuw-Amsterdam Haersma diner van het Old Burger Weeshuis t/m 1 april Cursus Fries aan Folkshegeskoalle op Terschelling

Frysk as it heal kin Fryslân is fansels in provinsje mei twa offisjele talen. Hoe noflik it is ast Frysk prate kinst, merk ik hast alle dagen. Yn it kontakt mei de Frysktalige befolking giet de drompel tusken bestjoer en ynwenners dan omleech. Nettjsinsteande ik berne bin yn Boalsert, is it Frysk net myn memmetaal. Dochs haw ik der wol wat fan meikrigen. Want nei rom 45 jier fan omswalkjen yn oare provinsjes leit it Frysk wol goed yn it gehoar. Nei in persoanlike kursus, in wike op de Folkshegeskoalle en it oer it sket smite fan de eangst om flaters te meitsjen, besykje ik mei de Friezen Frysk te praten as it heal kin. Taspraken geane yn it Frysk as it Frysk de fiertaal is fan de gelegenheid. Fansels besykje ik foar Omrop Fryslân ek it Frysk te brûken. De folgjende útdaging is om de tiidwurden net mear sa bot te betiizjen.

Het eerste kievitsei van Geert Kleinhuis (rechts naast me) gaat de lotterschaal in.



Activiteiten april 2. 5. 6. 7. 8. 12. 14. 22. 27.

Gala Ronald McDonald Kinderfonds in Amsterdam Congres digitalisering in Brussel Beëdiging Martin Zijlstra als waarnemend burgemeester van Schiermonnikoog Gemeentebezoek Kollumerland Uitreiking Elfstedenbrevetten Prijsuitreiking Friese ondernemer van het jaar in Hartwerd Begrafenis oud-Commissaris van de Koningin Hedzer Rijpstra in Zelhem Werkbezoek aan Jongbloed BV in Heerenveen Bijwonen installatie André Olyslager als honorair-consul van Frankrijk in Noord-Nederland

Overlijden oud-CdK Hedzer Rijpstra Op 7 april is oud-Commissaris van de Koningin Hedzer Rijpstra op de gezegende leeftijd van 91-jarige leeftijd in Oegstgeest overleden. Rijpstra was van 1970 tot 1982 Commissaris in Fryslân. Tijdens de afscheidsdienst in het Overijssel Zelhem hebben zijn dochters nog eens duidelijk gemaakt hoe betrokken Rijpstra was bij zijn werk in Fryslân.

Op 20 april heb ik hem herdacht in een vergadering van Provinciale Staten. Daarin heb ik aangegeven dat Rijpstra zich bezighield met grote zaken als het streekplan en gemeentelijke herindeling en tegelijk niet te beroerd was om een dief in de kraag te grijpen die aardewerk uit het Provinsjehûs probeerde te stelen.

De mannen die een Elfstedenbrevet hebben gekregen nu ze de tocht hebben geschaatst, gefietst en gelopen.


Koninklijk Decoreren In 2011 zijn in Fryslân 183 Koninklijke onderscheidingen uitgereikt, waarvan 41 aan vrouwen en 142 aan mannen. De meeste onderscheidingen zijn uitgereikt tijdens de lintjesregen op 29 april. Op deze dag kregen 109 inwoners van Fryslân een lintje opgespeld, van wie 29 mannen en 80 mannen. Tussentijds zijn 74 onderscheidingen uitgereikt bij een Bijzondere Gelegenheid. Verreweg de meeste gedecoreerden zijn benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Twaalf mannelijke personen zijn benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In de gemeente Leeuwarden en Sùdwest Fryslân zijn de meeste inwoners gedecoreerd, respectievelijk 19 en 18 personen. Van de 183 onderscheidingen zijn 10 onderscheidingen uitgereikt aan brandweervrijwilligers, waarbij zij afscheid namen van de


brandweer of een jubileum van meer dan 20 jaar hadden bereikt. De gegevens laten zien, dat het aantal voorstellen om een vrouw te decoreren ver achterblijft bij het aantal mannen, dat voorgesteld wordt. Ik concludeer hieruit, dat meer aandacht gevraagd moet worden voor bijzondere vrouwelijk vrijwilligers in onze provincie. De burgemeester spelt meestal de onderscheiding op en bij zijn afwezigheid de loco-burgemeester. Zelf heb ik ook enkele malen de eer gehad om een onderscheiding uit te reiken. Dat gebeurde bij twee afscheidnemende fractievoorzitters van Provinciale Staten: de heer Ad van der Ham van het CDA en de heer Bert Versteeg van de PvdA, bij de heer Ultsje Hosper, die afscheid nam als directeur van It Fryske Gea en zeer onlangs bij de heer Germain Sandberg, mijn voormalig Hoofd Protocol. Allen zijn benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Predicaten en Eremedailles. Bedrijven en verenigingen die aan de voorwaarden voldoen, kunnen het predicaat Koninklijk of het predicaat Hofleverancier toegekend krijgen door Hare Majesteit de Koningin. Voldoet men niet aan de criteria voor deze predicaten, dan is het soms ook

mogelijk om een Koninklijke Eremedaille aan te vragen. Belangrijk is, dat er sprake is van een jubileum van 100 of 125 jaar of meer, als het getal maar deelbaar is door 25. Daarnaast moeten eenmaal verleende predicaten om de 25 jaar worden bestendigd. In 2011 zijn 4 Predicaten Koninklijk bestendigd en 2 aanvragen voor een Koninklijke Eremedaille gehonoreerd door Hare Majesteit. De aanvragers leveren alle gegevens aan bij de burgemeester van de plaats waar zij statutair gevestigd zijn. De burgemeester voorziet de aanvraag van zijn of haar advies. Voordat ik mijn advies opstel aan Hare Majesteit laat ik mij adviseren door de ministeries waaronder een bedrijfstak of vereniging valt. Door deze werkwijze gaat er meerdere maanden overheen voordat uiteindelijk op een aanvraag beslist kan worden. Het is daarom belangrijk, dat bedrijven en verenigingen vroegtijdig met de gemeente in contact treden als er een mooi jubileum aan zit te komen en men geïnteresseerd is in een predicaat of eremedaille. Het allerbelangrijkste is, dat de oprichtingsdatum met bewijsstukken aangetoond kan worden. De CdK-penning is in 2011 uitgereikt aan vertrekkend gedeputeerde Piet Adema Ombudswerk. Van de inwoners van Fryslân ontvang ik altijd enkele tientallen brieven, mailtjes (en telefoontjes) waarin zij zaken aan mij voorleggen die voor hen van groot belang zijn. In verreweg de meeste gevallen gaat het om zaken, waarin ik niet bevoegd ben. Ik verwijs de briefschrijvers meestal door naar de instantie die wel bevoegd is.

Een greep uit de onderwerpen die aan mij voorgelegd zijn in 2011 is: - klacht over functioneren van een bankinstelling, - het sluiten van een camping, - verwondering over het verschil in hoogtes van de leges bij verschillende gemeenten, - klacht over een horeca-instelling, - tegenstrijdige regelgeving, - verzoek om te bemiddelen bij handhaving door andere instanties, - verzoek om bemiddeling bij urgentie bij woning-

toewijzing, schade bij oplichting, aantal verzoeken om een noodvoorziening in het kader van de Wet werk en bijstand.

Openbare orde & veiligheid. Een van mijn rijkstaken is toezicht houden op de crisisbeheersing. Zoals ik in het jaarverslag van 2010 heb verteld, is een aantal zaken op het gebied van crisisbeheersing wezenlijk veranderd in 2010. De Veiligheidsregio coördineert de hulpverlening bij crisis en rampen. Ik houd op basis van mijn ambtsinstructie toezicht op de samenwerking tussen de Friese burgemeesters, die samen het bestuur van de Veiligheidsregio vormen. Ik werk hierbij samen met de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid, die de harde normen toetst. Er is in 2011 door de hulpverleningsdiensten en de gemeenten hard gewerkt om het niveau van de crisisbeheersing te verbeteren.



Activiteiten mei 10. 16. 18. 19. 23. 26. 28. 31.

Concert ‘Slag om de residentie’ in Den Haag Start collecte Prins Bernhard Cultuurfonds met jeugdkorps Pasveerkorps Gemeentebezoek Ooststellingwerf Afscheidsreceptie van gedeputeerde Piet Adema Verkiezing Eerste Kamer Ontsteken vuurwerk 25 jaar Feestcommissie in Tytsjerk Conventie van Achlum, viering 200 jaar Achmea Bezoek Prinses Máxima aan Ureterp Stempelen bij finish wandel-Elfstedentocht in Sloten

Oud-president van de Verenigde Staten Bill Clinton mag ik ontmoeten bij de Conventie van Achlum.



Nieuwe gezichten aan het roer van gemeenten

In 2011 zijn er weer de nodige benoemingen van burgemeesters geweest. Drie Kroonbenoemde burgemeesters zijn aangetreden, vier burgemeesters zijn vertrokken en aangezien er nog een paar lege plekken waren zijn zes waarnemend burgemeesters benoemd Benoemingen Eric ter Keurs (VVD) is per 11februari benoemd tot burgemeester van de gemeente Tytsjerksteradiel. Heerenveen heeft per 10 juni in Tjeerd van der Zwan (PvdA) een benoemde burgemeester gekregen. De benoeming van Hayo Apotheker (D66) tot de eerste burgemeester van Súdwest-Fryslân is in 2011 voorbereid en is op 1 januari 2012 afgerond. Herbenoemingen Gerard van Klaveren (VVD) is per 1 juli benoemd voor een tweede termijn als burgemeester van Weststellingwerf. Op 17 oktober was de benoeming van Harry Oosterman (CDA) voor een tweede termijn in Ooststellingwerf. Felicitaties voor Gerard van Klaveren na de beëdiging.

Waarnemingen Het overbruggen van de periode waarin een gemeente langer dan drie maanden geen burgemeester heeft, gebeurt met een waarnemend burgemeester. Door de discussie over de gemeentelijke herindeling groeit dit aantal. Zolang die discussie voor een bepaalde gemeente loopt, is het niet verstandig daar een Kroonbenoemde burgemeester te werven. Want op het moment dat die aan de slag kan, bestaat de kans dat de gemeenteraad al besloten heeft de gemeente te laten samengaan met een andere gemeente. In de procedure om te komen tot een waarnemend burgemeester (een bevoegdheid van de Commissaris van de Koningin) vraag ik bij de aanvang aan de betreffende gemeenteraad om een compacte profielschets. Op basis daarvan selecteer ik twee capabele kandidaten met wie een raadsdelegatie afzonderlijke kennismakingsgesprekken kan voeren. Daarna vraag ik advies aan de raadsdelegatie over deze kandidaten, waarbij mijn adagium is dat het advies van de raad mijn besluit zal zijn. Alle benoemingen in 2011 zijn volgens dit patroon verlopen. Het is mijn stellige indruk dat de betreffende gemeenteraden deze werkwijze waarderen.


Ten behoeve van de strategische visievorming op de toekomstige lokaal-bestuurlijke inrichting van Fryslân (conform de door de Tweede Kamer aangenomen motie Heijnen) hebben Gedeputeerde Staten een Commissie van Wijzen opdracht gegeven om advies uit te brengen over verbetering van de bestuurskracht van Friese gemeenten. Dit advies verscheen in maart 2011. Mede als reactie hierop hebben GS een visie voor herindeling in Noord-Fryslân gepresenteerd. Gemeenten kunnen daar tot het voorjaar van 2012 op reageren. Zes gemeenten kregen in 2011 een waarnemend burgemeester. Joop Boertjens (VVD) is in Leeuwarderadeel de tijdelijke opvolger van Eric ter Keurs. Leeuwarderadeel maakt deel uit van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Middelsee Gemeenten. Daarvan vindt in 2012 de evaluatie plaats. Een delegatie van de gemeenteraad gaf aan dat het onwenselijk is dat tijdens de voorbereiding van de evaluatie een wisseling plaatsvindt van waarnemend naar benoemde burgemeester. Vanwege deze opvatting en de discussie over herindeling heb ik besloten om de waarneming in ieder geval tot medio 2012 te laten voortduren. Met de raad wil ik in de eerste helft van 2012 de balans opmaken hoe verder te gaan. Piet Adema (ChristenUnie) is per 20 juni benoemd tot waarnemend burgemeester van Achtkarspelen. Dit was nodig nadat burgemeester Tjeerd van der Zwan naar Heerenveen vertrok. Ook hier is vanwege de herindelingsdiscussie met de raad afgesproken voorlopig niet te kiezen voor het openstellen van de vacature. Begin 2012 spreken we daar verder over.

Hayo Apotheker (D66) heeft in 2011 een jaar lang gefunctioneerd als waarnemend burgemeester van de fusiegemeente Súdwest-Fryslân.

Op bezoek bij gemeenten

Mary Looman-Struijs (PvdA) is op 1 februari aangetreden als waarnemend burgemeester van Skarsterlân. Ze is Bert Kuiper opgevolgd, die in december 2010 met pensioen is gegaan. De waarneming duurt in principe tot 1 januari 2014 in verband met de beoogde samenvoeging dan van Skarsterlân, Gaasterlân-Sleat en Lemsterland.

Op grond van mijn ambtsinstructie bezoek ik als rijksorgaan elke Friese gemeente gemiddeld zo eens in de drie jaar. In 2011 heb ik bezoeken gebracht aan de gemeenten Kollumerland c.a., Ooststellingwerf, Dongeradeel, Skarsterlân, Littenseradiel, Ameland, Leeuwarden, Gaasterlân-Sleat en Menameradiel.

Martin Zijlstra (PvdA) is op 1 april als waarnemend burgemeester Bert Zwart opgevolgd op Schiermonnikoog. Zwart is vertrokken naar Zuidhorn. De vacature voor Schiermonnikoog is opengesteld. Uit de 46 sollicitanten is Sjon Stellinga (PvdA) geselecteerd als Kroonbenoemde burgemeester. De benoe-ming gaat in op 26 januari 2012. Gerrit Jan Polderman (VVD) is op 6 december 2011 benoemd tot waarnemend burgemeester van Smallingerland. Hij blijft tot in september 2012 de Kroonbenoemde opvolger van Bert Middel aantreedt. Middel is nu dijkgraaf van het waterschap Noorderzijlvest. Klankbordgesprekken In 2011 heb ik 12 klankbordgesprekken gevoerd met burgemeesters, na 1, 3 of 5 jaar ambtsvervulling. In die gesprekken staan we stil bij zijn of haar functioneren, het bestuurlijk reilen en zeilen van de gemeente, de verhoudingen in het college van B&W en de raad, eventuele bijzondere voorvallen en problemen, en ook bij het persoonlijk welbevinden van de burgemeester.


Een gemeentebezoek bestaat uit een aantal vaste onderdelen. Zo vinden er afzonderlijke gesprekken plaats met de burgemeester, het college van burgemeester en wethouders en een delegatie (meestal de fractievoorzitters) uit de gemeenteraad. In de gesprekken besteed ik altijd aandacht aan de financiële positie van de gemeente, bestuurskracht & gemeentelijke samenwerking, integriteitsbeleid, openbare orde & veiligheid en het woningbeleid t.a.v. vergunning- & statushouders. Een vast onderdeel van een gemeentebezoek is vrijwel altijd een rondrit door (een deel van) de gemeente. Vaak wordt er een kort werkbezoek gebracht aan een bedrijf, instelling of organisatie.

Overzicht burgemeesters Gemeenten provincie Fryslân Stand van zaken per 31 december 2011 Achtkarspelen

Piet Adema (waarnemend) CU

Ameland

Albert de Hoop D66

Boarnsterhim

Ton Baas VVD (waarnemend)

Dantumadiel

Arie Aalberts CDA

Dongeradeel

Marga Waanders PvdA

Ferwerderadiel

Willem van den Berg CDA

Franekeradeel

Fred Veenstra CDA

Gaasterlân-Sleat

Willem Hoornstra CDA

Harlingen

Paul Scheffer VVD

Heerenveen

Verdeling burgemeestersposten (bij kaartje) Per 31 december 2011

CDA PvdA VVD D66

man 7 4 6 2

vrouw 0 4 0 1

totaal 7 8 6 3

CU Partijloos Totaal

2 1 22

0 0 5

2 1 27

Dantumadiel

Lemsterland

Dick Stellingwerf CU

Littenseradiel

Johanneke Liemburg PvdA

Menameradiel

Gerrie van DelftJaasma PvdA

Ooststellingwerf

Harry Oosterman CDA

Opsterland

Francisca Ravestein D66

Schiermonnikoog Martin Zijlstra (waarnemend) PvdA Skarsterlân

Mary LoomanStruijs (waarnemend) PvdA

Smallingerland

Gerrit Jan Polder man (waarnemend) VVD

Tjeerd van der Zwan PvdA

Súdwest-Fryslân

Gerrit Krol (waarnemend) CDA

Hayo Apotheker (waarnemend) D66

Terschelling

Jurrit Visser PvdA

Tytsjerksteradiel

Eric ter Keurs VVD

Vlieland

Yorick Haan -

Vlieland Menameradiel

Súdwest-Fryslân

Het Bildt

Kollumerland c.a. Bearn Bilker CDA Leeuwarden

Ferd Crone PvdA

Leeuwarderadeel Joop Boertjens (waarnemend) VVD

Weststellingwerf Gerard van Klaveren VVD



Activiteiten juni 14. Opstal Treffen op Landgoed Oranjewoud 16 t/m 19. Oerol Terschelling 21. Netwerkavond Samenwerkingsverband Noord-Nederland in Brussel 22. Opera Spanga 23. Beëdiging Piet Adema als waarnemend burgemeester van Achtkarspelen 25. Nationale Veteranendag in Den Haag 27. Afscheidsdienst Jesse de Rouwe in Bolsward 29. Werkbezoek BASF in Nijehaske 30. Vaartocht Oncologisch Kinderkamp

Horrorzomer In de zomer van 2011 is bijna elke sport buitenshuis veranderd in een watersport. Na een prachtig voorjaar hebben we een bijzonder natte zomer gehad. De start van het skûtsjesilen in Grou was kil. De PC in Franeker is met nieuwe drainage op het ergste voorbereid maar komt er nog genadig van af. De profronde in Surhuisterveen boft ook weer. Over de ‘gouden wike’ waarin al die activiteiten zich afspelen mag ik dagelijks op Radio 1 verslag doen in het Radiodagboek. Dit is terug te vinden op http://lunch.ncrv.nl/radiodagboek. Maar bij veel andere activiteiten turen organisatie en bezoekers geregeld moedeloos naar de grauwe hemel. Voor veel iepenloftspullen brengt 2011 een horrorzomer. Ook voor de toeristen en recreatiesector zijn er zonniger zomers geweest. Wat dat betreft heeft alleen het voor- en najaar voor zonliefhebbers de nodige aangename momenten gebracht. Ook de winter brengt niet wat we graag zouden zien, zodat we niet over de Eflstedentocht hoeven te beginnen.

Opera Spanga



Activiteiten juli 2. 4.

12. 14. 16. 23. 30.

Startschot IFKS-wedstrijden in Stavoren In ontvangst nemen eerste exemplaar magazine Mijn Fryslân van Marketing Fryslân Beëdiging burgemeester Gerard van Klaveren van Weststellingwerf (2e ambtstermijn) Ontvangst ambassadeur van Groot-Brittannië Paul Arkwright Gemeentebezoek Dongeradeel Ingebruikname gerestaureerde molen Zeldenrust in Dokkum Viering 950 jaar stadsrechten Stavoren Vlootschouw ‘De boat giet oan’ in Sneek Hynstedagen Garyp Opening Open Stal Oldeberkoop Start SKS skûtsjeskilen in Grou

In Dokkum mag ik de gerestaureerde molen Zeldenrust in gebruik nemen.



Activiteiten augustus 2. 3. 5. 6. 12. 13.

Samen met Henk Bleker en Jan Jansen bij de profronde in Surhuisterveen.

Profronde Surhuisterveen Skûtsjesilen Terherne PC Franeker Opening Sneekweek Concours hippique Rijs Prijsuitreiking skûtsjesilen op Starteiland Bezoek aan zwembad de Klomp in Wommels FK Fierljeppen Winsum

In 2010 is Fryslân door de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap uitgeroepen tot mooiste provincie van Nederland. Als tastbare prijs kregen we in 2011 deze etagelinde. Die hebben we geplaatst bij het hoofdkantoor van It Fryske Gea in Olterterp, de organisatie die zich al ruim tachtig jaar inzet voor het Friese landschap.



Activiteiten september 6. 9. 10. 13. 14. 16.

17. 20. 27.

Bijwonen uitreiking duurzaam lintje aan Claudy Jongstra in Den Haag Openen zonnepanelendak garage Haaima in Wirdum Voorstelling Shakespeare in Diever Afscheidsreceptie ambassadeur Fay Hartog-Levin van de Verenigde Staten van Amerika Waddentoogdag Zeilwedstrijd met Provinciale Staten vanuit Balk Inleiding bij minisymposium Dag van de Ruimtelijke Kwaliteit in Burdaard Opening productielocatie Vitens op Vlieland Opening Fries Scheepvaartmuseum in Sneek Bijwonen Luchtmachtdagen op vliegbasis Leeuwarden Prinsjesdagontbijt in Den Haag Bijwonen Troonrede in Ridderzaal in Den Haag Overhandiging Friestalige Europese verdragen in Brussel

In Sneek bij de opening van het verbouwde Scheepvaartmuseum probeer ik in een simulator een ouderwetse trekschuit in beweging te krijgen.



Beter Nederlands verdrag door Friese vertaling Wie wil, kan sinds 27 september de belangrijkste Europese verdragen ook in het Fries lezen. Op die dag is een wens van politiek Den Haag uitgekomen. De Eerste Kamer had in 2008 aan het kabinet om een Friese vertaling gevraagd. De Europese Unie bood voor het eerst die mogelijkheid, de senaat vond dat we er dan gebruik van moeten maken. Op die 27ste september mag ik in Brussel samen met de heer Pieter de Gooijer, Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de Europese Unie, de Friese versie aanbieden aan Reijo Kemppinen, Directeur-Generaal voor Pers en Communicatie bij de Raad van de Europese Unie. Het gaat om vertalingen van het Verdrag betreffende de Europese Unie (het Verdrag van Lissabon) en het EU-Werkingsverdrag, de twee belangrijkste verdragen. Beide verdragen zijn in de 23 nationale talen gepubliceerd. Het Verdrag van Lissabon bracht de primeur om ze ook te vertalen In talen die, overeenkomstig het constitutionele bestel van een lidstaat, op het gehele grondgebied of een deel daarvan als officiële taal gelden. In Nederland, althans in de provincie Fryslân, geldt het Fries mede als officiële taal. In Spanje ging Galicië Nederland en het Fries voor.

De vertaling is gemaakt door Nynke Beetstra, beëdigd tolk/vertaler voor het Fries, op basis van de Nederlandse, Engelse en Duitse versie van de EU-verdragen. Vervolgens is in overleg met Buitenlandse Zaken en met inschakeling van de Fryske Akademy en prof.dr. Jarich Hoekstra, hoogleraar Fries aan de Universiteit te Kiel (Duitsland), de tekst gecontroleerd en aangepast. In deze ronde zijn ook de Franse, Deense en Zweedse versies gebruikt. Het raadplegen van de buitenlandse verslagen bleek handig bij het zoeken naar de formuleringen die het beste bij het Friese taalgebruik passen. Zo is een in het Fries leesbare en toegankelijke versie van beide verdragen gemaakt. Tegelijkertijd is een aantal fouten in de Nederlandse versie van beide verdragen doorgegeven aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit gebeurde onder het motto "de beste en nauwkeurigste lezers van (verdrags- en wets)teksten zijn toch wel vaak de vertalers". De Friese vertaling geeft niet alleen aan dat het Fries ook in Europa een bijzondere positie heeft, maar vergroot ook het bereik van de Europese verdragen. Dit blijkt uit de animo: de vertaling is als pdf-document geplaatst op de websites van de Rijksoverheid en de provincie Fryslân en daar honderden malen gedownload.



Activiteiten oktober 1.

3.

4. 6.

10. 12. 25.

Opening Unicef-winkel in Leeuwarden Opening Internationaal Kamermuziekfestival op Schiermonnikoog Congres Wetsus in Leeuwarden Gemeentebezoek aan Skarsterlân Opening innovatiecentrum Vitens in Noardburgum Aanwezig bij opening Woudagemaal Lemmer In ontvangst nemen eerste exemplaar boek ‘Troch de wyn’ Opening congres Noordzeedagen in Leeuwarden Afscheidsreceptie gedeputeerde Sjoerd Galema Werkbezoek Beatrix Kinderziekenhuis in Groningen Gemeentebezoek Littenseradiel Presentatie Club Diplomatique Fan Fryslân in Appelscha Beëdiging burgemeester Harry Oosterman van Ooststellingwerf (2e ambtstermijn) Najaarsvergadering Vereniging van Friese Gemeenten in Sneek

28. Werkbezoek Achmea in Leeuwarden 28, 29 en 30. Bezoek Friezenkerk in Rome 31. Starthandeling werkzaamheden landgoed Trijntje Wiel in Broek Diner Samenwerkingsverband Noord-Nederland met Duitse delegatie in Leeuwarden

In Broek bij Joure mocht de aanleg van het landgoed Trijntje Wiel starten en de eerste nieuwe jonge bewoner verwelkomen.


Nevenfuncties Voor de kinderen en de veteranen Met veel plezier kijk ik terug op mijn jeugd in Bolsward en Drenthe. Ik groeide op in een wereld vol speelkameraden en speelplezier. Ik kreeg alle gelegenheid om me te ontwikkelen. Thuis mocht veel, maar moest niets, behalve dan mijn rommel opruimen en mijn bord leegeten. Hoe vanzelfsprekend zo’n onbekommerde jeugd ook klinkt, voor honderden miljoenen kinderen op deze wereld geldt dit niet. Vandaar dat ik graag inging op de vraag om als voorzitter toe te treden tot het bestuur van UNICEF Nederland. Om samen met de vele enthousiaste vrijwilligers en medewerkers te proberen de situatie van de kinderen in de wereld te verbeteren. In een vorige functie heb ik tijdens bezoeken aan Aziatische landen gezien hoe triest het gesteld is met de kinderarbeid. In China kwam ik in een fabriek waar ze katoenspoelen maakten. Daar zaten kinderen te zweten die in de schoolbanken hoorden te zitten of die buiten hoorden te spelen. Een jaar later was de fabriek leeg. De activiteiten waren verplaatst naar Vietnam. De Chinese kinderen waren alweer te duur.....


Ze maakten daar de kleding die bij ons in de goedkope textielwinkels liggen. Die Vietnamese kinderen horen net zo’n onbezorgde jeugd te hebben als ik heb gehad. Die gedachte, dat is mijn drijfveer om voor UNICEF aan de slag te gaan. In september maak ik meteen een bestuursbijeenkomst van de mondiale nationale comités in Genève mee en een vrijwilligersdag in Arnhem. Het zijn inspirerende bijeenkomsten. In Arnhem is het enthousiasme van de vrijwilligers aanstekelijk. Niet voor niets is Nederland één van de UNICEF-afdelingen waar ze het meeste geld inzamelen. Een week later is de opening van de eerste UNICEF-winkel in Fryslân, in de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden, uitgeroepen tot de mooiste winkelstraat van Nederland. Met de kinderen Dorine, Nicky, Harmen, Rick, Jurre en Rutger mag ik de winkel openen. De jonge Harmen en Dorine zijn sinds dit jaar lid van UNICEF en hebben zich op Koninginnedag ingespannen om geld in te zamelen voor UNICEF. Het is prachtig op te zien hoe kinderen in Nederland zich inspannen voor hun leeftijdsgenoten elders op de wereld.

Sinds februari van 2011 ben ik ook lid van het Comité Nederlandse Veteranendag. In eigen provincie ben ik al langer betrokken bij het wel en wee van de militairen die uitgezonden zijn geweest. Een aantal is met traumatische ervaringen thuisgekomen en heeft moeite om hier de draad weer op te pakken. Bijeenkomsten waar ze lotgenoten ontmoeten helpen enorm, net als erkenning door de buitenwereld. De politiek heeft de militairen uitgezonden. Zij hebben hun plicht gedaan in vaak moeilijke omstandigheden en zich met ziel en zaligheid ingezet voor ons land. Daarvoor moeten we ze dankbaar zijn en moet het ook eigenlijk vanzelfsprekend zijn dat we ze één dag in het jaar als bevolking danken voor hun inzet.

Ambtsgebonden nevenfuncties • Voorzitter Stichting Instandhouding Stadhouderlijke Grafruimten • Voorzitter Bouwcultuurfonds • Provisor diverse lenen in Fryslân • Voorzitter Prins Bernhard Cultuurfonds Fryslân • Voorzitter bestuur Stichting Simulatortraining Nautisch Onderwijs (SSTNO) • Voorzitter Friese Water Alliantie • Voorzitter Regionaal College Waddengebied (RCW) • Lid Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) • Adviserend Lid Interprovinciaal overleg (IPO)

In eigen provincie heb ik me sterk gemaakt voor continuering van de veteranendag in Fryslân. De provincie draagt daar de komende jaren financieel aan bij. De nevenfuncties die ik naast mijn werk vervul zijn: • Voorzitter Vrienden van het Medisch Centrum Leeuwarden. Geen bezoldiging. Indicatie tijdsbeslag per jaar: hooguit één vergadering per jaar. • • •

• •

Voorzitter Maag Lever en Darm Stichting. Geen bezoldiging. Indicatie tijdsbeslag per jaar: 6 vergaderingen per jaar. Voorzitter Healthy Ageing. Geen bezoldiging. Indicatie tijdsbeslag per jaar: Enkele vergaderingen per jaar. Voorzitter Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte. Onkostenvergoeding van 10.000 euro per jaar. Indicatie tijdsbeslag per jaar: Enkele vergaderingen per jaar. Lid Comité Nederlandse Veteranendag. Geen bezoldiging. Indicatie tijdsbeslag per jaar: 5x per jaar. Voorzitter Unicef. Geen bezoldiging. Indicatie tijdsbeslag per jaar: 5 x per jaar.



Activiteiten november 7. 9. 12. 16. 17. 18. 22. 23 25. 28. 30.

Verhuizing Provinsjehûs van Snekertrekweg aan Tweebaksmarkt Ontvangst Friese journalisten in nieuwe Provinsjehûs Ondertekening overdracht aandelen Vitens aan provincie 25 jaar volkssterrenwacht Burgum Opening Drents Museum in Assen Gemeentebezoek Leeuwarden Start sanitatieproject Sneek door Prins Willem-Alexander Afscheidsreceptie Ultsje Hosper, directeur van It Fryske Gea en 24. Bezoek met Provinciale Staten aan Brussel Gemeentebezoek Ameland Opening meldkamer Drachten door staatssecretaris Fred Teeven van Justitie Werkbezoek Van der Leur in Bolsward Eerste vergadering Provinciale Staten in Statenzaal aan Tweebaksmarkt

Ondertekening overdracht aandelen Vitens aan de provincie Fryslân



Het gebouw ‘fan mei-inoar ien’ Vijf jaar lang hebben Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de ambtelijke organisatie in het tijdelijk provinciehuis aan de Snekertrekweg gezeten. Hoewel door iedereen in het voormalige postsorteercentrum hard is doorgewerkt, hebben weinigen een traan gelaten bij de terugkeer in november naar de Tweebaksmarkt. Daar is het oude gedeelte van het Provinsjehûs prachtig opgeknapt en is een nieuw gedeelte verschenen dat dankzij een toren de provincie zichtbaarder heeft gemaakt.

De animo van de Friese bevolking om het gebouw te mogen bekijken, is groot. Vandaar dat er open dagen komen en – na de opening – rondleidingen. Dat er wat tijd zit tussen de verhuizing en de opening komt doordat de bouw zeer voorspoedig is gegaan. Het Provinsjehûs was eerder klaar en de bouw bleef binnen het budget. Een groot compliment voor verantwoordelijk gedeputeerde Tineke Schokker en haar team.

De onderliggende visie van architect Sjoerd Soeters voor het Provinsjehûs is: Let the variety of each be dominated by the harmony of the whole. In het Fries vertaald als: mei-inoar ien. Het gebouw is bedoeld om samen met alle inwoners Fryslân te dienen. Werken in het gebouw zorgt al voor extra energie.

Op 30 november keren Provinciale Staten terug in de Statenzaal aan de Tweebaksmarkt. Om dat moment te markeren, spreek ik de Staten toe. In de toespraak stip ik de historie van de zaal aan, wat er zich zoal heeft afgespeeld en hoe de zaal ook een brug is naar de toekomst van Fryslân.

De opening van het Provinsjehûs is voorzien op dinsdag 22 mei 2012. Dat doen we met een groot koor en met een avond over Fryslân in 2040.

Zoals ik al geruime tijd doe, houd ik ook deze rede voor Provinciale Staten in het Fries, met aan mijn zijde de in 2011 aangetreden griffier Alwin Oortgiesen.

Provinciale Staten vergaderen weer in de vertrouwde Statenzaal.



Bêste steateleden, acht kolleezje, achte oanwêzigen, Wolkom yn it hûs fan de provinsje, wolkom yn de steateseal. Dit is it klopjend hert fan ús provinsjale demokrasy. Dit is ús histoarje. En dit is it begjin fan ús takomst. Wer we mear as fiif ieuwen sintraal bestjoer ha yn Fryslân, is dizze seal noch net sa âld. Ein njoggentjinde ieu is besletten om hjir in eigen seal foar de gearkomsten fan Provinsjale Steaten te bouwen. 120 jier ferlyn is dat wurk oanbestege, foar it bedrach fan 90.586 gûne. Fiif jier letter wie it wurk klear. Op 3 maart 1896 wie hjir de earste gearkomste. Kommissaris fan de Keninginne Binnert Philip van Harinxma thoe Slooten joech oan dat dizze seal ,,een schoon en doelmatig geheel’’ wie, met ,, een rijke versiering’’. De seal makke neffens him ,,een aangename indruk’’. By de foarige restauraasje dy yn 1984 klear wie, helle Kommissaris Hans Wiegel de wurden fan Van Harinxma thoe Slooten oan. Dat doch ik no ek graach. Ik bin it mei beide hearen iens: it kin der mei troch, sis ik op syn Frysk. Wer stean no al de skilderingen foar dy’t jimme hjir sjen? Lit ik se even by lâns gean. Earst de tolve bôgefinsters. Derop stean alle geaen, gritenijen en de âlve stêden. Earst hjir rjochts Eastergea, Westergea en de Sânwâlden, op de trije ruten derneist de âlve stêden en op de oare finsters de gritenijen. It houten plafond is ferparte yn 72 fakken. Dêryn fine jo de nammen en blazoenen fan de Fryske geslachten fan pommeranten. Efter mei sjogge je boppe-oan it Rykswapen. Dêrûnder it âlde en nije wapen fan Fryslân en de Latynske spreuk ‘Eendracht maakt macht’. Der boppe sjogge we fjouwer taferelen út de Fryske skiednis en dêr boppe de acht deugden. Oan de


oare kant sjogge we boppe de tribune trije Fryske siswizen: Wierheit boppe al. ’t Is mei sizzen net te dwaan. En Dy folle praat, moat folle wiermeitsje. Dêr tusken noch twa froulju: Goederjouskens (Vrijgevigheid) en Kloekens (Spaarzaamheid). Al dizze bylden en siswizen binne it symboal fan de Fryske Mienskip. Elk moat wat fan him weromfine kinne yn dizze seal. Dermei past dizze seal geweldich yn dit gebou. Want wat wie ek alwer de fisy fan arsjitekt Sjoerd Soeters? Mei-inoar ien. Achte oanwêzigen. Dit is net allinnich in seal dy uterlik de Fryske histoarje sjen lit. Hjir is yn die 115 jier fansels ek histoarje skreaun. Nimme we bygelyks it Frysk. Ik brûk dat no, mar dat wie hjir in ieu ferlyn net fanselssprekkend. It steatelid Sjouke de Zee fan de SDAP besocht it, mar Kommissaris Van Harinxma thoe Slooten ferbean it. Frysk yn de iepenbiere gearkomste wie taboe. Dizze seal is meardere kearen opknapt. In 1950 wie in besite fan keninginne Juliana en prins Bernhard oanlieding om de wanden en it plafond op nij te beklaaien en te beskilderjen. Der kaam in nij read kleed op de flier en klapstuoltsjes op de publike tribune. Begjin jierren tachtich wie de seal opnij oan in opknapbeurt ta. Neist in grutte restauraasje kaam der better ljocht, en bettere fentilaasje. Mear plak foar steateleden, fraksjemeiwurkers, it publyk en de parse, ynterrupsjemikrofoans en in lûdferbining mei de parsekeamer. Dizze kear is alles wer yngreven oanpakt, sûnder grutte feroarings. We ha – om monumintale redenen – noch hieltiten 52 stoelen foar PS. Mar, sa as alles yn de polityk, wichtiger as de foarm is de ynhâld. Ek al krijt de foarm bytiden de measte oandacht. Wer hawwe se it yn dizze seal oer hân?

Ik sil jimme gerêststelle: ik nim net alle besluten troch. Alteast, dat is mei nammen foar it part foar de Twadde Wrâldkriich net sa dreech. De provinsje hie in beheindtal taken en gjin jild. Ekstra saken koe de provinsje betelje fan de winst fan it Provinsjaal Elektrisiteits Bedriuw. Sa folle is der dus net feroare. Der wie ien gearkomste yn de winter en ien yn de simmer en sa no en dan in ekstra gearkomste. It gie oer subsydzjes en oer de oanlis fan kanalen. Krisisbestriding yn de jierren tritich wie bygelyks gjin taak foar de provinsje, mar foar it Ryk. De beheinde rol fan de provinsje betsjutte net dat der gjin animo wie om yn de Steaten te kommen. Yn dizze seal ha grutte namen jierrenlang aktyf west. Pieter Sjoerds Gerbrandy hat hjir alve jier steatelid en deputearre west. Tagelyk hie er ek noch syn praktyk as jurist. Dat kaam ek wol goed út, want Gerbandy koe sa sels it pleidoai út namme fan de provinsje by de Rie fan Steat hâlde tsjin de gemeente Ljouwert. Hy wie it net iens mei in subsydzje fan 11.500 gûne oan in symphony-orkest. Finansjeel ûnferantwurde belied, fûn Gerbrandy, as oppasser oer it finansjeel belied fan gemeenten. In oare grutte namme wie Hendrik Pollema, dy as deputearre it Woudagemaal by de Lemmer regele. It grutste gemaal fan Europa. Anne Vondeling hat koart yn de Steaten sitten. Dieuwke de Graaff-Nauta hat hjir 22 jier steatelid en deputearre west. Dernei wie se steatssiktaris en minister. Sa hie eltse partij wol syn pommeranten. De hear Falkena naam yn de jierren fyftich ôfskie nei 42 jier steatelidmaatskip foar VDB, PvdA en VVD.

Hy wie tachtich jier. Yn dy tiid wiene steatelid gemiddeld 57 jier âld en deputearren 60 jier. Hoesa fergrizing? Nei de oarloch namen de taken fan de provinsje ta, mei tank oan feroaringen yn de provinsjewet. We krigen mear te sizzen op it mêd fan wurk en romte. Mar we sochten ek mear taken: Yn 1950 tsjinne twa kommunistyske steateleden in moasje yn om Nederlân te twingen út de NAVO te stappen fanwege de oarloch yn Korea. It útstel helle it net. Yn 1966 stimden 42 steateleden foar en acht tsjin in daam nei it Amelân. We wienen foar in proef mei kearnenerzjy. Der wie hjir grutte twariedigens oer in stânbyld foar Troelstra yn Ljouwert. In soad steateleden wiene tsjin, fanwege Troelstra syn revolúsje út 1918. Dochs wie der krekt genôch stipe. We hawwe ek grutte besluten nommen. Meibetelje oan it ôfsluten fan de Lauwerssee, ekonomyske plannen tegearre mei Grinslân en Drinte, de weryndieling fan 1984, de plannen foar natuer en lânskip, de grutte diken, de akwadukten, de Fryske marren, de plannen foar heger ûnderwiis, foar it leger ûnderwiis, Thialf; sa kinne we noch wol efkes troch gean. We dogge mear as subsydzjes jaan en kanalen oanlizze, we dogge mear as in ieu ferlyn. Dogge we net te folle? Dat is no de diskusje. En as we alles dwaan wolle, hawwe dêr dan it jild foar? Útgongspunt moat neffens my wêze: hoe betsjinje we as oerheid – provinsje, gemeenten en wetterskip - de ynwenners fan Fryslân it bêste en it effisjintst. Gjin wite flekken, gjin dûbel wurk. We moatte tegearre wurkje oan bestjoerskrêft, lykas in advys fan de Raad voor het Openbaar Bestuur ferline wike oanjoech.


Dat advys gong oer gemeentelike gearwurking. Mar ik kin neffens mei ek jilden foar alle oerheidsgearwurking yn in regio. Dy plannen ha we hjir al Dat neame we de koöperaasjegedachte. Dêr binne we twa jier ferline ek mei dwaande west, tegearre mei de gemeenten. Dêr leit neffens mei ek de basis fan effisjint bestjoer, sûnder wite flekken, sûnder dûbel wurk. It is wat hjir stiet, al 120 jier efter de stoel fan de Kommissaris: Concordia res parvae crescunt. Eendracht maakt macht. Ek moatte we iepen stean foar lûden út de Fryske Mienskip. Net tinke fan: oer fjouwer jier is it wurd foar ien dei, de ferkiezingsdei, wer oan de ynwenners. We moatte witte wat de minsken wolle. Net om harren te ‘pleasen’ mar om de bêste besluten te nimmen. We binne transparanter wurden. Us gearkomsten gean live de wrâld oer. We gean hjoed – earst as proef – elektroanysk stimme. We stean streekrjocht yn kontakt mei twitteraars. We moatte tegearre mei de minsken beslute. We moatte sjen litte wat we as oerheid dogge en wêrom. Provinsjale Steaten is net yn it foarste plak in beslútmasine. Provinsjale Steaten is de plak wêr we beprate wat we dogge en wat we net dogge. Wêr de ynwenners folgje kinne werom we hokker besluten nimme.


Dat dogge we sûnt dizze ieu yn in duaal bestel. Dat betsjut minder efterkeamerkes en mear debat. Krekt yn in tiid wer de oerheid taken krijt en ôfstjit en besunigje moat, moat it dúdlik wêze werom we wat dogge. Dat dogge we yn dit gebou, mar dat moatte we ek dêr bûten dwaan. It is in ûnderwerp wer we it fuortendaliks nei de ferkiezings oer iens wienen. Hup, de provinsje yn. Minder fergaderje, mear yn petear mei de minsken. Dogge we dat no genôch? Moatte we ús wurkwize feroarje. Doare we dat? Dit gebou is it gebou fan mei-inoar ien. Dizze seal is de seal fan mei-inoar ien. Mar de minsken moatte harren net allinnich werkenne yn de tolve bôgefinsters en de 72 fakken yn it plafond. De ynwenners moatte harren ek werkenne yn ús, yn de folksfertsjinwurdigers. Allinnich dan is dit it gebou fan mei-inoar ien. Litte we fan dit hûs fan de demokrasy it feest fan de demokrasy meitsje. De balseal – sjoch om ús hinne - hawwe al. Ik winskje jimme as steaten yn jimme eigen seal in prachtige tiid. Ik winskje Deputearre Steaten as fêste gasten hjir in prachtige tiid en ik winskje de minsken op de tribune in prachtige tiid. Litte we - lykas de ynset wie fan de boubedriuwen, stoffearderij Veldhuis en de skilders fan Noordhoek en Tijtsma – hjir soargje foar in perfekte harmony tusken foarm en ynhâld. Concordia res parvae crescunt. Eendracht maakt macht.

Activiteiten december 1. 2. 6. 14. 15. 16. 17. 19. 20.

Afscheidsreceptie hoofd protocol Germain Sandberg van Oudshoorn Uitreiking Friese Anjer aan Elske DeWall Beëdiging Gerrit Jan Polderman tot waarnemend burgemeester van Smallingerland Gemeentebezoek Gaasterlân-Sleat Werkbezoek aan Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Gemeentebezoek aan Menaldumadeel Ontvangst Friese burgemeesters op Provinsjehûs Bijwonen van jaarvergadering van Bond Nederlandse Militaire Oorlogsslachtoffers in Joure Start ondernemersclub Tytsjerk Startschot Centrumcross Surhuisterveen

Andere rechterhand Nadat hij 32 jaar bij de provincie heeft gewerkt en in die periode vijf Commissarissen van de Koningin diende, heeft hoofd protocol Germain Sandberg op 1 december afscheid genomen van de provincie. Hij maakt gebruik van de gelegenheid om vervroegd uit te treden. Germain heeft zich in die 32 jaar laten gelden als een zeer bekwame rechterhand van de Commissaris. Voor ik in 2008 aantrad, diende hij Hedzer Rijpstra, Hans Wiegel, Loek Hermans en Ed Nijpels. Over zijn werk achter de schermen en over wat een Commissaris nog meer doet behalve vergaderen, hebben we een boekje laten maken. Het eerste exemplaar van ‘Zeg het eens, commissaris’ is op 1 december aan de nietsvermoedende Germain Sandberg overhandigd. Hoewel we Germain zullen missen, heeft hij in Petra Pouwelsen een uitstekende opvolgster gekregen.


Gearstalling Provinsjale Steaten Fryslân | 2011-2015

PVDA

CDA

Kommissaris fan ‘e Keninginne

(11 sitten)

(8 sitten)

J.A. Jorritsma Foarsitter Provinsjale Steaten

J.S.W. Ozenga Fraksjefoarsitter

frou H. van der Vlugt

H. van der Veen Fraksjefoarsitter

Ö. Kaya

J.S. van der Zee

frou H.A.M. Janssen

VVD

FNP

PVV

SP

ChristenUnie

GrienLinks

D66

Friese Koers

(6 sitten)

(4 sitten)

(3 sitten)

(3 sitten)

(3 sitten)

(2 sitten)

(2 sitten)

(1 sit)

J.Apperloo

T. van Mourik Fraksjefoarsitter

frou A. ToeringSchuurmans Fraksjefoarsitter

O.A. van der Galiën Fraksjefoarsitter

J.B. van der Horst Fraksjefoarsitter

frou A. Haga Fraksjefoarsitter

frou I. Groeneveld Fraksjefoarsitter

frou M.C. van de Ree Fraksjefoarsitter

J.E. Hiemstra Fraksjefoarsitter

T.A. Dorrepaal

frou F. ReitsmaHazelhoff

O. van der Galiën

frou A.M. van der Mei

M. Aardema

J.W. van der Hoek

Y. de Boer

R. van der Honing

K.J.F. Hettinga

D. Hoogland

E.K. Strijker

J.A. Tjalsma

K. Kielstra

S.S. Posthumus

P. Buisman

frou M.G. de Vriesvan der Mark

W. de Vries

frou W.L. Ottens

frou F.B. Teernstra

C. Vos

F.P. Doting

frou I.R. Wagenaar

J. Visser

frou H.C.G. van Asten

T. Voigt

Griffier

A. Oortgiesen

R. van Maurik

frou S.L. HosmanBenjaminse

frou A. de Vries


College van Gedeputeerde Staten in 2011, van links naar rechts: secretaris A.J. van den Berg, gedeputeerde S. Poepjes, Commissaris van de Koningin J.A. Jorritsma, gedeputeerde J.A. de Vries, gedeputeerde H. Konst, gedeputeerde C. Schokker-Strampel, gedeputeerde J. Kramer. .


Colofon Uitgave Het jaarverslag van de Commissaris van de Koningin in Fryslân is een uitgave van de provincie Fryslân. Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden e-mail: [email protected] - Provincie Fryslân 1, 2, 4, 13, 16, 17, 30, 32, 42, 44, 50, 51 - Fan Fryslân 6 - Laurens Aaij 9, 10, 11 - Wytze Franzen 18 - Fryske Gea 20, 33 - Achmea 22 - Gemeente Weststellingwerf 24 - Niels de Vries 28 - Fries Scheepvaartmuseum 34 - Tashana Batista 36 - Spin Off Communicatie 38 - Wendy Haans 41 - Management Elske DeWall 49 - Sanoma 53 De provincie Fryslân heeft haar best gedaan overeenstemming te bereiken met de bezitters van de fotorechten over het gebruik van de foto’s. Mochten er toch fotografen zijn die menen dat hun werk zonder toestemming is gebruikt, dan kunnen zij zich wenden tot het secretariaat van de afdeling communicatie: 058-2925525 Oplage 100 exemplaren Vormgeving Tjitse Zijlstra Tekst en coördinatie Afdeling communicatie provincie Fryslân


Volgend jaar sta ik in de Donald Duck


Jaarverslag 2011 van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân.

Jaarverslag van de Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

Recommend Documents