Jaarverslag 2008
Postbus 2828 3500 GV Utrecht
Jaarverslag 2008
2
Inleiding ........................................................................................... 3 1
Bestuursverslag........................................................................ 4
2
Beleids- en strategieontwikkeling.............................................. 8
2.1 2.2 2.3
Doelstelling: inhoudelijke ontwikkeling.................................................................................8 Doelstelling: organisatorische ontwikkeling .........................................................................9 Doelstelling: financiële ontwikkeling ..................................................................................10
3
Ondersteuning van afdelingen en vrijwilligers ......................... 12
3.1
Doelstelling: tevreden actieve leden ..................................................................................12
4
Ledenwerving en ledenbinding ............................................... 15
4.1 4.2
Doelstelling: groei (van inkomsten) van leden ...................................................................15 Doelstelling: ledenbinding ..................................................................................................15
5
Beleidsbeïnvloeding en communicatie.................................... 17
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Doelstelling: informeren van fietsers..................................................................................17 Doelstelling: verhogen van de verkeersveiligheid .............................................................19 Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op lokaal niveau .........................................21 Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op nationaal en provinciaal niveau.............25 Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op internationaal niveau .............................28
6
(Publieks)acties ...................................................................... 29
6.1
Doelstelling: fietsers betrekken bij de lobby voor betere fietsvoorzieningen .....................29
7
Afkortingen ............................................................................. 30
8
Jaarrekening........................................................................... 32
8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6
Inleiding..............................................................................................................................32 Balans per 31 december....................................................................................................32 Toelichting op de balans ....................................................................................................33 Staat van baten en lasten ..................................................................................................37 Toelichting op staat van baten en lasten ...........................................................................38 Toekomst ...........................................................................................................................42
9
BEGROTING 2009 ................................................................. 43
april 2009
Jaarverslag 2008
3
Inleiding Lobby Fietsersbond in 2008 ijzersterk!
De meeste leden van de Fietsersbond vinden belangenbehartiging nog steeds een van de belangrijkste taken van onze bond. In 2008 zijn we daar volop mee bezig geweest. Dat heeft naast een aantal aangenomen moties die meer geld voor fietsbeleid hebben opgeleverd ook geleid tot een initiatiefnota Fiets die komend voorjaar in de Tweede Kamer wordt besproken. Aan deze nota van Kamerlid Atsma hebben we flink bijgedragen en we hopen daar in 2009 de vruchten van te plukken. Ook een heel concreet succes na jaren vasthoudende lobby is de terugkeer van de fietsenberging in het bouwbesluit. Het symposium dat we in oktober hebben gehouden, waar ook veel actieve leden aanwezig waren, heeft ons veel waardering in de verkeerswereld opgeleverd. De deelname vanuit de gezondheidshoek en de ruimtelijke ordening was minder, hier kan de Fietsersbond nog veel bekendheid winnen. In 2008 zijn we onverminderd actief geweest om de stationsstallingen te verbeteren, zowel onbewaakt als bewaakt. Op veel plekken in het land is dat te zien maar in de grotere steden moet nog veel gebeuren. Dankzij onze inzet is er 15 miljoen euro extra vrijgemaakt van het ministerie van Verkeer en Waterstaat om de uitbreiding en verbetering te financieren. De Fietsersbond is springlevend en groeide in 2008 in alle opzichten (inmiddels hebben we 150 afdelingen!). We zullen alle zeilen bij moeten zetten om dat ook in 2009 weer te bereiken gezien de economische situatie. Juist in deze situatie waarin mensen minder te besteden hebben, de olie steeds schaarser wordt en we CO2 moeten besparen kan de fiets groeimogelijkheden hebben! De Fietsersbond wil daarom graag onderdeel zijn van de ‘New green deal’ die op veel plekken zichtbaar wordt.
Hugo van der Steenhoven, directeur
april 2009
Jaarverslag 2008
1
4
Bestuursverslag
Organisatie De Fietsersbond is een vereniging, opgericht naar Nederlands recht en gevestigd in Utrecht, met 30.372 leden en 238 donateurs (31-12-2008), Dit betekent dat de gewenste ledengroei van 2% gerealiseerd werd. Van al die leden zijn er 1.500 actief in 150 lokale afdelingen of in projecten. Missie De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere mogelijkheden om te fietsen. De Fietsersbond wil: 1 de kwaliteit van het fietsen in Nederland verbeteren, onder andere de voorzieningen voor de fiets, de veiligheid, de bereikbaarheid met de fiets, de kwaliteit van het product fiets en de dienstverlening aan fietsers, en daarmee ook het gebruik van de fiets vergroten 2 meer ruimte voor de fiets en de fietsers, zowel in letterlijke zin (fysieke ruimte, voorzieningen) als in meer figuurlijke zin (aandacht, voorrang, status, waardering, laten meetellen)
Organogram vereniging
(actieve) leden
afdelingen
ledenraad
bestuur
landelijk bureau
Toekomstvisie Er wordt steeds meer gefietst in Nederland. Dat komt onder andere omdat fietsers willen bijdragen aan de oplossing van een aantal maatschappelijk problemen zoals, bereikbaarheid, overgewicht, bewegingsarmoede en de uitstoot van CO2. Ook de vele activiteiten en de lobby van de Fietsersbond hebben naast de directe behartiging van het fietsersbelang dit component in zich. In 2009 starten we met het maken van een strategische visie voor de komende jaren. In 2010 willen wij de visie 2010-2015 door onze ledenraad worden vastgesteld. Wat we de komende jaren als Fietsersbond willen doen wordt natuurlijk mede gekleurd door de actuele economische situatie. Het valt moeilijk te voorzien wat die voor invloed op ons zal hebben. De economische crises en de dreigende klimaatcrisis bieden zonder twijfel kansen voor een actieve Fietsersbond. Echter in tijden van economische neergang en oplopende werkloosheid zal het altijd moeilijker zijn om leden te behouden en te werven. Daarom wil de Fietsersbond, ook ter ondersteuning van onze financiële situatie extra energie stoppen in het werven van leden. Maar eerst april 2009
Jaarverslag 2008
5
zullen we vooral onze naamsbekendheid vergroten. Daar beginnen we in 2009 al mee maar in 2010 als we 35 jaar bestaan zal het zelfs een prioriteit zijn. Ook zullen we ons beleid voortzetten om financiële steun te verwerven van fondsen, zoals het Oranje Fonds, Stichting Doen en de Goede Doelen Loterijen zodat we de financiële basis van onze vereniging kunnen verbreden. We zijn dan ook positief gestemd voor de komende jaren, maar we blijven alert om bij onverwachte tegenwind snel de bakens te verzetten. Communicatiemiddelen De Fietsersbond communiceert actief met fietsers en (actieve) leden. De bond wil graag de problemen van fietsers horen en de acties van de Fietsersbond bekend maken. Hiervoor heeft de Fietsersbond uiteenlopende middelen. Voor het grote publiek heeft de Fietsersbond de websites (landelijk en lokaal). Via de website komen veel reacties van fietsers binnen. Zo komen er duizenden reacties per jaar binnen op het meldpunt van de bond waarop fietsers hun klachten kunnen melden over de staat van onderhoud van de fietsinfrastructuur. En natuurlijk informeert de bond iedere geïnteresseerde met de e-mailnieuwsbrief Fietsflits, die elke twee weken uitkomt. Voor leden is de Vogelvrije Fietser (zie 5.1.3) met daarin een goed gebruikte brievenrubriek. Actieve leden ontvangen 4 keer per jaar het kaderblad de Ketting, hebben een eigen afgeschermd deel op de website www.fietsersbond.nl en ontvangen wekelijks de e-mailnieuwsbrief het Schakeltje. Verder is het team kaderondersteuning dagelijks bereikbaar voor vragen van de afdelingen. Ook in diverse projecten, zoals de Fietsbalans, de fietsrouteplanner en de Fietsschool is veel aandacht voor de communicatie met de achterban. Ledenraad De ledenraad komt twee keer per jaar bijeen. Elke afdeling mag vertegenwoordigers afvaardigen naar de ledenraad. Het aantal leden van de afdeling bepaalt het aantal stemmen. De ledenraad bepaalt en besluit over: • inhoudelijke koers en geldbesteding van de bond (beleidsplan, werkplan en begroting) • samenstelling van het bestuur • vertegenwoordiging van de ledenraad in het presidium • samenstelling van de controlecommissie • erkenning nieuwe afdelingen en vaststelling afdelingsgrenzen Verder is de ledenraad een plek waar actieve vrijwilligers informatie uitwisselen, elkaar inspireren en helpen. Tijdens de ledenraad van januari werd het werkplan en de begroting voor 2008 door de ledenraad geaccordeerd. Het jaarverslag van 2007 vormde de hoofdschotel van de vergadering van juni, de ledenraad verleende het bestuur decharge over het gevoerde beleid in 2007. Informatie over het themadeel van beide ledenraden is te vinden in hoofdstuk 3.1.2. Ledenraadpresidium Het ledenraadpresidium heeft tot taak de ledenraadsvergaderingen voor te bereiden en te leiden. Het presidium bestaat uit ten minste de ledenraad-voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter en een lid van het algemeen bestuur en was in 2008 als volgt samengesteld: • voorzitter: Dick Buursink • vertegenwoordiger AB: Gerard van den Broek • leden: Henk Hoitink en Nico van Delft
april 2009
Jaarverslag 2008
6
Controlecommissie Jaarlijks benoemt de ledenraad uit zijn afgevaardigden een controlecommissie van ten minste drie personen. Deze commissie toetst het jaarverslag, inclusief de jaarrekening, aan het werkplan en de begroting en heeft hierover overleg met het algemeen bestuur. Zij brengt verslag uit aan de ledenraad. In 2008 bestond deze commissie uit: Nico van Delft, Peter van Zuylen en Kees Terlouw. Bestuur Het algemeen bestuur vergaderde zes keer, waarvan één keer schriftelijk. De bestuursleden zijn verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken en houden via de directeur toezicht op het landelijk bureau. Het bestuur wijst uit hun midden een deelnemer voor het presidium aan. Het AB legt verantwoording af aan de ledenraad. Het dagelijks bestuur vergadert op afroep, vooral over personeelszaken. Belangrijke agendapunten uit 2008 waren: halfjaarcijfers 2008 en begroting 2009, marketingonderzoek Ergo. Elk jaar bespreekt het AB de binnengekomen klachten en de afhandeling daarvan zoals die plaats vindt binnen de klachtenregeling. Daarnaast bespreekt het bestuur elk jaar de actuele ontwikkelingen binnen de ECF, waar de Fietsersbond actief lid van is. Het bestuur van de Fietsersbond ziet er op toe dat signalen uit de vereniging van (actieve) leden goed worden opgepikt door het landelijk bureau. Het AB is dan ook ingenomen met de mate van tevredenheid van de actieve leden met het functioneren van het landelijk bureau. Eens per jaar brengt de accountant aan het algemeen bestuur verslag uit van zijn bevindingen. De bestuursleden van de Fietsersbond werken onbezoldigd, zij kunnen alleen hun directe kosten vergoed krijgen. Gedurende 2008 was de samenstelling als volgt: Naam
Positie in bestuur
Functie
Overige nevenfuncties
Marijke van Haaren
voorzitter
gedeputeerde Mobiliteit en Economie, provincie Gelderland
Voorzitterschap van regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland (ROVG),Voorzitter Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, Lid Taskforce mobiliteitsmanagement, Voorzitter Raad van Toezicht EFRO subsidies, Lid Comité van Toezicht Inspraak Nieuwe Stijl, Lid Innovatieplatform OV, Lid Nederlands Mobiliteitsberaad, Voorzitter Pieken in de Delta Oost Nederland, Voorzitter Stichting OPC, Lid Lezersfonds NRC Handelsblad, Lid Nationaal Platform ABVM, Voorzitter Verenfonds Gelderland
Annemarie van Wingen
penningmeester
interim manager
Gerard van den Broek
vicevoorzitter tot oktober
medewerker Rijkswaterstaat
Boudewijn de Blij
bestuurslid
directeur Fonds 1818 directeur Nutshuis
Job van den Berg
Bestuurslid
Penningmeester Schilderkundig Genootschap Pulchri Studio te Den Haag
directie DHV management consultant
april 2009
Jaarverslag 2008
7
Henk Marius
secretaris / vicevoorzitter vanaf oktober
jurist Shell
Frans van Schoot
bestuurslid
directeur VeloServices b.v
Provinciale Staten Burgerlid Commissie Werk,Voorzitter Fietsersbond afdeling. Flevoland, Lid algemeen bestuur Natuur en Milieu Flevoland, Lid Management Team European Cyclists’ Federation
Karin Luidens
bestuurslid
manager recruitment bij Amerfoort
voorzitter Fietsersbond afdeling Utrecht tot september
Maartje Schlebusch
bestuurslid
beleidsadviseur provincie Utrecht tot 1 mei. beleidsadviseur SenterNovem vanaf 1 mei
lid wijkraad Noordwest van de gemeente Utrecht
Kees Steeman
aspirantbestuurslid
griffie-medewerker stadsdeel Amsterdam-Noord
Directie De directie, gedurende heel 2008 gevormd door Hugo van der Steenhoven, is belast met de dagelijkse leiding van het landelijk bureau en handelt conform het directiestatuut. De directie voert het werkplan uit. Elk jaar voert het DB van de Fietsersbond een evaluatiegesprek met de directeur. Input voor dat gesprek wordt onder andere gegeven door de werknemersvertegenwoordiging. Landelijk Bureau Op het landelijke bureau werkten gedurende 2008 veertig betaalde krachten, 19 vrouwen en 21 mannen (28,6 fte), voor het grootste deel part time.
directie
management team
publiciteit en voorlichting
onderzoek en beleidsbeïnvloeding
kaderondersteuning en regio
marketing en ledenwerving
faciliteiten en financiën
april 2009
Jaarverslag 2008
2
Beleids- en strategieontwikkeling
2.1
Doelstelling: inhoudelijke ontwikkeling
8
De Fietsersbond: • ontwikkelt een onderscheidende werkwijze ten opzichte van andere (fiets)organisaties als het gaat om recreatie • heeft een fietsrouteplanner die aantrekkelijk is voor recreatieve en utilitaire fietsers • zorgt ervoor dat de Fietsschool een eigen plek krijgt in Nederland • neemt drempels weg die het (meer) fietsen belemmeren • heeft beleid- en strategieontwikkeling op het gebied van gezondheid De Fietsersbond heeft zich op het vlak van recreatie vooral gericht op de verdere ontwikkeling van de fietsrouteplanner. Hierin is de Fietsersbond uniek. De fietsrouteplanner heeft een aparte ingang gekregen voor recreatieve fietsers. Deze knooppuntenplanner heeft een andere kleurzetting en fietsers krijgen een eenvoudige routebeschrijving. Voor fietsers die meer willen, blijft de gewone fietsrouteplanner beschikbaar. Ook is bij de routebeschrijving een start- en een eindtekst opgenomen om de Fietsersbond zelf onder de aandacht te brengen bij de gebruikers van de planner. Bij de lancering van de fietsrouteplanner in Drenthe zijn speciale fietsroutes aangeboden via de fietsrouteplanner die gemaakt zijn door prominente Drentenaren. Meer informatie over de ontwikkeling van de fietsrouteplanner is te vinden in hoofdstuk 5.1.2. 2.1.1
Fietsschool
De opstart van de fietsschool is gefinancierd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. De officiële lancering vond plaats in het voorjaar van 2008, in Almere. Daar ontvingen de eerste fietsdocenten hun diploma en maakte de Fietsersbond het bestaan van de fietsschool bekend. De website is gelanceerd en de folder is uitgebracht. Vervolgens is het heel snel gegaan. Met geld van het ministerie van VWS is de fietsschool verder uitgebreid. Er is een opleiding gestart voor opleiders van de fietsdocenten. Tot nu toe was er één persoon die de training voor fietsdocenten kon geven. Dit is een smalle basis. Er zijn nu vier mensen in opleiding tot opleider. In januari 2009 ronden zij de opleiding af. Verder is de derde opleiding voor fietsdocenten afgerond en is de vierde opleiding gestart. Er zijn 31 gediplomeerde fietsdocenten opgeleid. Nog 32 fietsdocenten studeren binnenkort af, van de opleidingen in Tilburg, Utrecht en Haarlem. Een aantal van deze docenten hebben al fietsles gegeven bij onder ander vluchtelingenwerk, op scholen en bij bedrijven. Opvallend is het grote aantal individuele aanvragen voor fietsles. Deze speelt de Fietsersbond direct door naar de fietsdocenten. De provincies Noord-Holland en Noord-Brabant subsidiëren de Fietsersbond voor het opleiden van fietsdocenten en het verzorgen van fietslessen aan ouderen, kinderen en allochtonen in die provincies. Ook in Flevoland zijn met steun van de provincie fietslessen gegeven aan kinderen en aan ouderen. Voor de gemeente Rotterdam verzorgde de Fietsersbond een opleiding voor medewerkers van het buurt- en speeltuinwerk. 2.1.2
Blijf veilig mobiel
Een extra project in 2008 is: ‘Blijf Veilig Mobiel’. Dit project voert de Fietsersbond uit in samenwerking met de Veilig Verkeer Nederland, ANWB, VIZIRIS, ANBO en de andere ouderenorganisaties en wordt gefinancierd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Dit project is gericht op de zelfstandige april 2009
Jaarverslag 2008
9
mobiliteit van ouderen. Er wordt gekeken naar alle vervoermiddelen (fiets, auto, brommobiel) en naar de houding van ouderen in het verkeer. In 2008 vond de opstartfase plaats. De Fietsersbond coördineerde de ontwikkeling van een huisstijl en heeft de opzet gemaakt voor een website. Verder zijn er een aantal ‘blijf veilig mobiel’ beurzen (waar ouderen zich kunnen laten informeren over het project) gemonitord en is een concept draaiboek ontwikkeld dat de organisatie van dergelijke beurzen op grotere schaal zal vergemakkelijken. 2.1.3
Fietsen als medicijn
De Fietsersbond werkt aan een boek “Fietsen als medicijn”. Hiervoor zijn interviews gehouden met een aantal vooraanstaande medici, wetenschappers en patiënten over de preventieve en helende werking van fietsen bij hart -en vaatziekten, diabetes, depressie en overgewicht. Het boek is mede gefinancierd door ziektekostenverzekeraar Zilveren Kruis Achmea en is bedoeld voor huisartsen, specialisten, etc. Het boek wordt voorjaar 2009 gelanceerd.
2.2
Doelstelling: organisatorische ontwikkeling
De Fietsersbond: • heeft een sterk en breed netwerk van actieve vrijwilligers in 150 afdelingen • heeft in vijf provincies een nieuwe provinciale strategie geïmplementeerd • versterkt de betrokkenheid van leden bij het provinciale en landelijk beleid van de Fietsersbond • hanteert een direct herkenbare huisstijl • blijft samenwerken met andere organisaties bij specifieke acties In 2008 is het aantal afdelingen, net als in 2007, weer gestegen. De stand aan het eind van 2008 is 150 afdelingen. De afdelingsondersteuning heeft vele wervingsbrieven opgesteld en werving- en doorgroeibijeenkomsten georganiseerd ter ondersteuning van de nieuwe afdelingen en ter versterking van de bestaande. Met de groei van het aantal afdelingen is ook de vraag naar ondersteuning toegenomen. De Fietsersbond heeft daarom extra uren gestoken in het begeleiden van de afdelingen. Naast het opstellen van wervingsbrieven is er in 2008 ook een nieuwe workshop Werving en Behoud ontwikkeld. Deze wordt gegeven op thema-avonden voor afdelingen en kan ook door afdelingen worden aangevraagd. Bij een aantal afdelingen heeft uitbreiding van het vrijwilligersbestand plaatsgevonden in het kader ® van het uitvoeren van Fietsbalans -2 (zie 5.3.1). Het risico dat deze specifiek voor de Fietsbalans geworven vrijwilligers na afloop van dit project weer verdwijnen, probeert de Fietsersbond te verkleinen door de afdelingen handreikingen te doen voor behoud van deze vrijwilligers. Het aantal vrijwilligers is door het oprichten van nieuwe afdelingen en door versterking van de bestaande, gestegen. Daarnaast zijn er vrijwilligers actief in de projecten: Fietsschool en fietsrouteplanner. De provinciale contactpersonen zijn zeer actief geweest dit jaar, het landelijk bureau ondersteunt hen daarin naar vermogen. Zuid-Holland is van oudsher het beste georganiseerd met een maandelijks overleg. Maar ook steeds meer andere provincies timmeren aan de weg, zoals bv Gelderland en Limburg. In meer en meer provincies zijn in 2009 projecten gestart, van routeplanner tot fietsschool, van fietsendiefstal tot aanpak van achterstallig onderhoud. De provincie Friesland heeft een upgrading van het meldpunt gefinancierd. De ontwikkeling van beeldelementen voor de huisstijl is in 2008 afgerond en wordt doorgevoerd in de vormgeving van de nieuwe website. In 2009 wordt de huisstijlhandleiding geproduceerd en zo gebruiksvriendelijk mogelijk aangeboden aan medewerkers, afdelingen en externe vormgevers. Samenwerking met andere organisaties vond plaats in het kader van “Blijf Veilig Mobiel” (zie 2.1.2) en de fietsrouteplanner (NBTC en Fietsplatform). Daarnaast is in bestaande projecten veel samengewerkt met andere organisaties zoals woningbouwcorporaties en ruimtelijke ordeningsorganisaties. (zie 5.3.4, wijken voor de fiets).
april 2009
Jaarverslag 2008
2.3
10
Doelstelling: financiële ontwikkeling
De Fietsersbond: • heeft een totaal aan inkomsten dat voor 50% bestaat uit inkomsten van leden en fondsen • heeft een totaal aan inkomsten dat op middellange termijn (in 2009) voor minimaal 15% bestaat uit inkomsten van decentrale overheden. In 2008 worden de inkomsten van de Fietsersbond ongeveer voor bijna 50 % gevormd door inkomsten van leden en overige baten. Hiermee is aan de doelstelling voldaan. inkomstenverdeling 3500000 3000000 2500000 overig overheden
2000000
gezamenlijke acties 1500000
productverkoop baten leden en fondsen
1000000 500000 0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
13 % van de subsidie-inkomsten is afkomstig van de provinciale overheden. Ook hiermee is de doelstelling vrijwel bereikt. subsidieverdeling 1800000 1600000 1400000 1200000 internationaal 1000000
lokaal regionaal
800000
nationaal 600000 400000 200000 0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
Voor deze provinciale subsidies voert de Fietsersbond provinciale projecten uit. De Fietsersbond werkt nu in diverse provincies aan projecten. Nieuw in 2008 zijn Gelderland–Roadshow fietsdiefstal en Noord-Holland, Overijssel en Flevoland met de fietsrouteplanner en Friesland met het meldpunt. Met een campagne ‘Fietsers helpen fietsers vooruit’ willen de Fietsersbond en Interface For Cycling Expertise (I-CE) de komende jaren meer mensen op de fiets krijgen, in Nederland en in april 2009
Jaarverslag 2008
11
ontwikkelingslanden. Er is veel tijd gestoken in het schrijven van een aanvraag voor de Postcode Loterij. Wie fietst en de auto laat staan, draagt bij aan een betere wereld. Want meer fietsers betekent meer verkeersveiligheid, meer veiligheid en aanspreekbaarheid op straat, en een beter leefmilieu in de stad. In ontwikkelingslanden betekent een fiets voor arme stedelingen bovendien een betere toegang tot inkomen en voorzieningen. Helaas is bekend (februari 2009) dat deze aanvraag is afgewezen. Hierdoor is er geen fonds geworven in 2008. Wel is er een sponsor geworven. De Fietsersbond heeft Shell bereid gevonden de ideeënprijsvraag ‘de fietsvriendelijke wijk’ te sponsoren (zie 5.3.5). De achterban van de Fietsersbond is in 2008 gegroeid van 29.920 leden naar 30.372 leden. Het aantal donateurs steeg van 125 donateurs tot 238 donateurs. Daarmee is het streven van 2% groei gehaald. Het aantal aanmeldingen via de Fietsersbond website is ook in 2008 weer gestegen. Het aantal aanmeldingen houdt gelijke tred met (de stijging van) het aantal website bezoekers. Daarnaast is er bij de werving meer gebruik gemaakt van landingspagina’s. Per wervingsactie wordt een aparte landingspagina gemaakt met specifieke informatie. Ook kan zo het aantal aanmeldingen per actie gemonitord worden. De solvabiliteit en liquiditeit van de Fietsersbond is onveranderd goed. Het eventuele risico van afhankelijkheid van subsidies van overheden wordt gedekt door de instandhoudingsreserve. De projecten van de Fietsersbond worden voorgefinancierd door subsidieverstrekkers en eigen middelen.
april 2009
Jaarverslag 2008
3
Ondersteuning van afdelingen en vrijwilligers
3.1
Doelstelling: tevreden actieve leden
12
De Fietsersbond: • heeft tevreden actieve leden: 90% van de actieve leden geeft een rapportcijfer 7 of meer voor de ondersteuning van het landelijk bureau bij het afdelingswerk t.b.v. meer en betere fietsvoorzieningen op lokaal niveau (zie 5.3) • organiseert activiteiten rondom de ondersteuning van afdelingen en vrijwilligers die bijdragen aan het meer zichtbaar worden van de bond en het werven van nieuwe (actieve) leden. 3.1.1
Plan van Aanpak Tevredenheidsenquête
In 2008 is onder de actieve leden van de Fietsersbond met behulp van een enquête een periodieke meting uitgevoerd naar de tevredenheid over de ondersteuning door het landelijk bureau. Doel van de enquête is inzicht te krijgen in de ervaringen en wensen van actieve vrijwilligers. Met de resultaten kan het functioneren van het landelijk bureau zo nodig worden verbeterd. Ook geeft het inzicht in de ontwikkelingen ten opzichte van de vorige enquêtes die in 2001 en 2004 zijn gehouden. De enquête is gehouden onder de ca. 1000 vrijwilligers die actief zijn in afdelingen en in de provincies. Het aantal respondenten was te laag om representatieve conclusies te mogen trekken. De respondenten is gevraagd om met een rapportcijfer een totaaloordeel te geven over de ondersteuning van het landelijk bureau aan de actieve leden. Dat geeft ondermeer zicht op het behalen van het bij de eerste enquête gestelde doel: 90% van de afdelingen waardeert de ondersteuning door het landelijk bureau positief. Het aandeel respondenten dat voor de ondersteuning van het landelijk bureau een 7 of hoger geeft, is iets gedaald van 89% in 2004 naar 83% in 2008. Enkele opvallende resultaten: afdelingen willen meer samenwerking met het landelijk bureau. Dan gaat het voornamelijk over ondersteuning bij lobby en strategie, en over acties en werving van vrijwilligers. Een hoog percentage respondenten is tevreden over de contacten met het landelijk bureau: vriendelijkheid, duidelijkheid, ter zake kundigheid, relevantie van het antwoord en bereikbaarheid per e-mail scoren hoog. Van de resultaten is een rapportage gemaakt, hierin zijn conclusies en aanbevelingen opgenomen. Aan de hand van deze aanbevelingen gaat de Fietsersbond de komende jaren de ondersteuning aan haar lokale afdelingen waar nodig verbeteren en/of intensiveren. De rapportage is te vinden op de Kettingkast, het deel van de Fietsersbond website die toegankelijk is voor de actieve leden. 3.1.2
Kaderondersteuning
Onder algemene kaderondersteuning vallen activiteiten die zich richten op de gehele groep van vrijwilligers in afdelingen. Tot de reguliere activiteiten in 2008 behoorden het onderhouden van de communicatie (mailing naar afdelingen en wekelijkse Schakeltjes, de digitale nieuwsbrief naar actieve leden), het versturen van bestellingen, het bijhouden van adres- en mailbestanden en het voorzien van afdelingen van informatiepakketten. Ook via de Kettingkast (afgeschermd deel op de site voor actieve leden) en de Ketting (kaderblad, verschijnt 4 x per jaar) werden de afdelingen regelmatig op de hoogte gehouden. De Kettingkast is in het voorjaar van 2008 inhoudelijk geherstructureerd zodat actieve leden nog gemakkelijker op onderwerp informatie kunnen opzoeken. De Kettingkast wordt regelmatig geüpdatet. Via de Ketting zijn de afdelingen geïnformeerd over lopende campagnes en is verslag gedaan van afdelingsactiviteiten op dat punt. april 2009
Jaarverslag 2008
13
Om aan de grote vraag aan actie- en informatiemateriaal te voldoen moest veel actiemateriaal worden bijbesteld en is tevens het arsenaal aan actiemateriaal uitgebreid. De jaarlijkse thema-avond voor nieuwe actieve leden in februari trok een recordaantal van 25 deelnemers. Naast onze presentatie was er veel informatie-uitwisseling en discussie. Veel nieuwe actieve leden bleken al volop mee te draaien in hun afdeling. In 2008 kregen alle (onder)afdelingen via Manyware Portaal de mogelijkheid via internet inzage te krijgen in het actuele ledenbestand. Het systeem heeft veel gebruiksgemak voor afdelingen en ook kunnen afdelingen in één oogopslag een overzicht van hun nieuwe leden zien. Met Manyware is het mogelijk om te communiceren met alle afdelingsleden of een gerichte selectie daarvan. Het systeem is via de Ketting, op de Ledenraad, en via een aparte mailing aan de afdelingen gepresenteerd. Vanuit het landelijk bureau is veel ondersteuning geboden aan afdelingen bij de invoering ervan, meer dan oorspronkelijk gepland. Inmiddels zijn zeker 110 afdelingen op dit systeem overgestapt. Daarmee is de invoering van een digitale inzage mogelijkheid in het ledenbestand geslaagd. In april is een themadag over fietsvriendelijke wijken georganiseerd ( zie ook 5.3.5). Het werd een zeer geslaagde themadag waarin afdelingen ook konden werken aan een wijk in hun eigen stad. In mei en september 2008 zijn voor het eerst thema-avonden georganiseerd in de regio, dus dichter bij de vrijwilligers in de buurt. Deze avonden, (in Zwolle, Eindhoven en Utrecht) werden goed bezocht en zeer positief beoordeeld door de vrijwilligers. Per avond konden de deelnemers kiezen uit twee verschillende workshops. Op de Ledenraad in januari was de middag ingeruimd voor informatie over plannen voor ledenwerving en marketing. Naast de medewerkers Marketing kwam ook een straatwerver aan het woord, die vertelde over haar ervaringen bij het werven van leden voor de Fietsersbond. Op de Ledenraad van de Fietsersbond in juni is een themamiddag verzorgd over de lobby van afdelingen. Drie afdelingen vertelden over hun goede en slechte ervaringen met lobby naar de gemeente. Voor alle aanwezige actieve leden was het heel herkenbaar en er ontstond een levendige en heel leerzame uitwisseling van ervaringen. De organisatie van de afdelingsfinanciën is sterk verbeterd door een uitgevoerde reorganisatie. De meeste afdelingen werken intussen met het nieuwe declaratiesysteem. Tijdens de invoering zijn de afdelingen intensief begeleid. 3.1.3
Afdelingsondersteuning
De kaderondersteuning is dagelijks voor vragen bereikbaar. Een kleine greep uit de onderwerpen waarmee afdelingen zich verder hebben beziggehouden en waarbij het landelijk bureau informatie en andere vraaggerichte ondersteuning heeft geboden. Via kaderondersteuning krijgen de betreffende afdelingen reactiemogelijkheid op de plannen van ProRail inzake stationsstallingen. Na de wettelijke verhoging van de maximumsnelheid van brommers heeft de afdeling Almere ervoor gezorgd dat Brommers op de Rijbaan opnieuw politiek aandacht kreeg in Almere. Komende jaren zal de maatregel BOR daar worden uitgevoerd op straat. Bezwaarschriften werden ingediend over de volgende onderwerpen: • ombouw van fietspad naar parallelweg • verkeersonveiligheid ten gevolge van bouw winkelcentrum • openstelling voor tweerichtingen autoverkeer ten nadele van de veiligheid van de fietsers • de voorrang eruit halen van fietsers langs voorrangwegen en op rotondes in diverse plaatsen van het land • het sluiten van spooroverwegen voor langzaam verkeer • verdwijnen van fietsroutes ten gevolge van omlegging Zuid - Willemsvaart april 2009
Jaarverslag 2008
14
Beroep werd ingesteld tegen een fietsparkeerverbod. De vrijwilligers in Amsterdam zijn ondersteund in hun streven naar het zichtbaarder maken van de Fietsersbond voor het grotere publiek. De Rijn-Gouwelijn ging een nieuwe fase in. Gemeente Leiden werkte samen met de provincie aan een alternatief tracé. De afdeling en het landelijk bureau volgden de zaak actief. Ook dit jaar hield de voorgenomen sluiting van de spoorwegovergangen de vrijwilligers bezig: Halderberge in Noord-Brabant, de lijnen Amersfoort -Ede/Wageningen en Arnhem - Winterswijk. In diverse steden zijn Meldpuntacties gevoerd. Acties tegen fietsdiefstal stonden eveneens vaak op de agenda. Afdelingen kregen hiervoor de beschikking over een nieuwe fietsdiefstalfolder en contracteerden de populaire fietsendief. De vrijwilligers uit Flevoland hebben veel overleg moeten voeren met Rijkswaterstaat over de tijdelijke situatie voor fietsers bij de Hollandse brug. In Den Bosch is een zeer geslaagde ledenbijeenkomst georganiseerd over Fietsbalans en gemeentelijke plannen. In de regio Amsterdam leverden vrijwilligers de input voor de fietskaarten: de kaart van Amsterdam Zuidoost en die van de stadsregio Amsterdam. In Utrecht en Zeist zijn vrijwilligers bezig met voorstellen voor een betere afstelling van verkeerslichten. Vrijwilligers hebben gemeentelijke verkeersbeleidsplannen becommentarieerd, waarbij de kaderondersteuning voor een second-opinion zorgde. Arnhem, Venlo, Heerlen, Voorschoten, Katwijk, Velsen, Zaanstreek, Den Haag, Utrecht zijn slechts enkele voorbeelden. Ook behartigden vrijwilligers de fietsbelangen als het ging om herprofileringplannen: variërend van oversteken bij scholen tot herinrichting van stationsomgeving. Aan de autovrije dag (Week van de Vooruitgang) hebben een aantal afdelingen van de Fietsersbond een bijdrage geleverd: Castricum, Amsterdam, Rotterdam, Zoetermeer, Breda, Delft, Tiel en Houten. In de laatste stad was zelfs sprake van een groots georganiseerd feest. De afdelingen werkten samen met diverse partners. Nieuwe lokale afdelingen zijn opgericht in Houten, Kampen, Sint Michielsgestel, Doetinchem, Waalwijk (Langstraat) en Veere. Helaas moest de Fietsersbond de afdeling Haarlemmermeer opheffen. Het opzetten van een afdeling Zandvoort is mislukt. Dit jaar heeft de Fietsersbond een aantal afdelingen nieuw leven ingeblazen: Woerden, Leusden, Heerlen, Den Bosch, Soest en in Drenthe.
april 2009
Jaarverslag 2008
4
Ledenwerving en ledenbinding
4.1
Doelstelling: groei (van inkomsten) van leden
15
De Fietsersbond: • groeit 2% in het totaal aantal leden per jaar • heeft een inkomstengroei van 2% per lid • integreert het onderwerp voor de donatiecampagne op verschillende plekken in de organisatie. Om een financieel gezonde organisatie te blijven, wil de Fietsersbond meer leden verwerven. Een grotere organisatie heeft ook meer recht van spreken bij de beleidsbeïnvloeding. In 2008 is de groeidoelstelling van 2 % in het aantal leden gehaald. De achterban van de Fietsersbond is gegroeid van 29.920 leden + 125 donateurs op 31 december 2007 tot 30.372 leden + 238 donateurs op 31 december 2008. Daarmee is het streven van 2% groei gehaald. Ook is het gemiddelde bedrag dat een lid overmaakt in 2008 met meer dan 2 % gestegen. In 2007 was het bedrag € 36,49, in 2008 was het € 37,80. 4.1.1
Inzet succesvolle wervingsmethoden
Met het werven van nieuwe leden via internet (online-marketing) is een voorzichtige start gemaakt. Bij elke werving is een speciale pagina gemaakt, met op de specifieke doelgroep gerichte informatie. Ook is er via google-ads gewerkt aan het vergroten van het aantal bezoekers van de site. De samenwerking met Achmea is ook in 2008 voortgezet. De Fietsersbond bood informatie aan de klanten van Achmea via het Achmea-klantenmagazine. Tevens werd hier een aantrekkelijke lidmaatschapsaanbieding gedaan. Dit bleek wederom een goede manier van ledenwerven. 4.1.2
Reguliere wervingsmethoden
Een deel van de nieuwe leden is geworven door middel van straatwerving (Direct Dialogue) en tv spotjes. Er zijn echter minder leden geworven dan gepland doordat de respons op straatwerving tegenviel ondanks de zorgvuldige selectie van plekken en evenementen waarop veel fietsers kwamen. Ook het aantal nieuw geworven leden met de tv spotjes viel tegen. Dit kwam omdat het spotje minder is uitgezonden dat gepland. Er was nauwelijks zendtijd tegen charitatief tarief te koop vanwege alle sportactiviteiten zoals de Olympische spelen. Daar tegenover staat dat telemarketing als ledenwerfmiddel wel goed werkte en dat zich veel leden via de website hebben aangemeld. Joint promotion is met wisselend succes ingezet. De wat meer traditionele ledenwerfmiddelen als folders, antwoordkaarten en (gedrukte) advertenties hebben in 2008 een relatief klein aandeel gehad in de groei van het ledental. 4.1.3
Ledenwerving door afdelingen
Via de afdelingen zijn er 118 nieuwe leden geworven vooral door inzet van het fietsslot als cadeautje bij aanmelding.
4.2
Doelstelling: ledenbinding
De Fietsersbond: • laat leden weten wat de Fietsersbond voor hen doet • zorgt ervoor dat leden individueel voordeel hebben van hun lidmaatschap bij nog vier extra bedrijven
april 2009
Jaarverslag 2008
16
De vereniging Fietsersbond ontleent haar bestaansrecht aan de vele fietsers die door hun lidmaatschap aangeven de belangenbehartiging van de bond te steunen. De bond wil deze leden graag de service bieden die ze wensen. 4.2.1
Vogelvrije Fietser (zie ook 5.1.3)
Via de Vogelvrije Fietser (het ledentijdschrift, 6x per jaar) en de Fietsflits (digitale nieuwsbrief) worden onze leden op de hoogte gehouden van onze activiteiten, nut en noodzaak van ons werk en de ontwikkelingen op fietsgebied. 4.2.2
Individuele ledenservice
Uit een marktonderzoek gehouden in het najaar van 2008 blijkt dat korting op fietsen bij fietsenwinkels en een digitale fietsrouteplanner onder potentiële en recent geworven leden nog steeds de meest gewenste individuele voordelen zijn. In 2008 is begonnen met het benaderen van diverse partijen om deze ledenvoordelen op regelmatige basis aan te kunnen bieden. In de Vogelvrije Fietser worden nu speciale kortlopende acties bij diverse partijen aangeboden voor leden. Dit kan variëren van een korting op een fietsroutekaart tot een fietsarrangement met overnachting. Deze voordelen worden ook gecommuniceerd via de website (zie www.fietsersbond.nl/ledenvoordeel) en de Fietsflits (digitale nieuwsbrief) (zie 5.1.1). 4.2.3
Webwinkel
De Fietsersbond werkt samen met de Fietsvakantiewinkel. In deze webwinkel kunnen Fietsersbondleden met korting interessante producten voor fietsers aanschaffen. 4.2.4
Automatische incasso
Het aantal leden dat de contributie automatisch laat incasseren is toegenomen van 13.544 op 31 december 2007 tot 16.111 op 31 december 2008. Daarmee is het percentage leden dat betaalt door middel van automatische incasso gestegen van 45 naar 53%.
april 2009
Jaarverslag 2008
5
17
Beleidsbeïnvloeding en communicatie
De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers. Actieve leden van de Fietsersbond beïnvloeden het lokale, regionale en provinciale beleid. Hierbij krijgen ze ondersteuning vanuit het landelijk bureau op inhoud en strategie (zie ook hoofdstuk 3). Medewerkers van het landelijk bureau zijn verantwoordelijk voor beleidsbeïnvloeding op nationaal en internationaal niveau.
5.1
Doelstelling: informeren van fietsers
De Fietsersbond: • geeft via de website actuele informatie aan geformuleerde doelgroepen • breidt de digitale Fietsrouteplanner Utrecht/Gelderland/Friesland/Zuidoost-Brabant uit met minimaal drie andere provincies. Hierbij worden minimaal 200 nieuwe vrijwilligers geworven • biedt leden en niet-leden informatie over fietsen, fietsproducten en het werk van de Fietsersbond • informeert mensen die deelnemen aan digitale acties over het resultaat Dit jaar was er weer veel persaandacht voor acties en standpunten van de Fietsersbond. Er werden 40 persberichten verstuurd. Hoogtepunten vormden de bevindingen van de Fietsbalans over brommers als ultrafijnstofkanonnen via de Vogelvrije Fietser. Een primeur in de Volkskrant was er en het onderzoek naar botsvriendelijke auto’s, met een persconferentie in Nieuwspoort. Landelijke aandacht in de media: • televisie 11 • radio 48 • dagbladen 80 • week- en maandbladen 40 • websites: niet echt bijgehouden maar naar schatting zeker meer dan 100 Voorts was er veel aandacht voor landelijk nieuws in regionale dagbladen en op regionale radio en televisie. Het aantal keren dat lokale afdelingen in het nieuws kwamen is in dit overzicht niet opgenomen. Veel afdelingen weten echter vrijwel wekelijks in het nieuws te komen. 5.1.1
Website
Op de website www.fietsersbond.nl konden leden en niet-leden op ieder moment terecht bij de Fietsersbond. Op de site zijn nieuwsberichten en gedetailleerde informatie over ons werk, lokale afdelingen en activiteiten, aanbiedingen en veel informatie over zaken die met fietsen te maken hebben te vinden. Met interactieve elementen zoals een weblog, een stelling waarop lezers kunnen reageren en een poll kunnen fietsers reageren op andere fietsers. In 2008 is er achter de schermen hard gewerkt aan een nieuwe website. Er is een keuze gemaakt voor een nieuw softwarepakket, het ontwerp is gemaakt en een deel van de content is al overgezet. Voor het online zetten van de nieuwe site was het echter nog te vroeg. De huidige website blijft tot die tijd in de lucht en wordt vrijwel wekelijks aangevuld met nieuws. Ook wordt er waar mogelijk gelinkt naar filmpjes en nieuwsitems op andere sites. Aan echte vernieuwing is minder gewerkt: de consumenteninformatie op de website is te weinig geactualiseerd. De energie is vooral gaan zitten in de nieuwe website. Ook is de vragenrubriek niet vernieuwd. Bijna 4.000 abonnees ontvingen de digitale nieuwsbrief, de Fietsflits, in 2008. In de Fietsflits worden nieuwsberichten, actuele informatie over het werk van de Fietsersbond, lokale acties en aanbiedingen geplaatst. Iedereen kan zich hiervoor aanmelden via de site.
april 2009
Jaarverslag 2008
5.1.2
18
Fietsrouteplanner
De digitale fietsrouteplanner is in 2008 online gegaan in Drenthe en in Friesland. Ook werd de knooppuntenplanner Utrecht feestelijk gelanceerd. In 2008 is daarmee de planner in 5 provincies online (Utrecht, Gelderland, Drenthe en Friesland en in Zuidoost-Brabant). Achter de schermen werd gestart met het invoeren van wegen in Flevoland, Overijssel en Noord-Holland. Met alle overige provincies is de Fietsersbond in overleg. In 2008 is onderzoek gedaan onder de vrijwilligers en gebruikers van de fietsrouteplanner. Beide onderzoeken hebben geleid tot adviezen voor verbetering van de planner. Ook is er samen met Alterra gewerkt aan het aanpassen van de voorkeurprofielen in de planner op basis van de zichtlijnen en hoogtelijnen. Alterra is een kennisinstituut voor de groene leefomgeving en maakt deel van Wageningen Universiteit en Researchcentrum. De Fietsersbond, het Landelijk Fietsplatform en het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) presenteerden in november samen een plan voor een nieuwe, landelijke fietsrouteplanner voor de recreatieve fietser. Deze planner gaat bestaan uit Landelijke Fietsroutes (LF-routes) en knooppunten en zal gepresenteerd worden in het voorjaar van 2009. De nieuwe recreatieve fietsrouteplanner geeft ook informatie over ‘points of interest’ (POI’s) en andere pleisterplaatsen. Hiermee is de planner in één keer op LF-routeniveau landelijk. De Fietsersbond zal per provincie de knooppunten aanvullen, als de deur-tot-deur fietsrouteplanner online komt. 5.1.3
Vogelvrije Fietser
In 2008 was er in de VVF veel aandacht voor de thema’s gezondheid, milieu, recreatie en productentesten. Het blad groeide - vooralsnog binnen hetzelfde budget - van 40 naar 48 pagina’s. De extra pagina’s maakten het mogelijk de leden meer te bieden en om resultaten van acties te onderzoeken en de testen van de Fietsersbond goed te presenteren. Sinds de uitbreiding van het aantal pagina’s is het aantal lezersreacties sterk gestegen. Waarschijnlijk trekt de mooiere en wat ruimere opmaak de aandacht van de lezers. Het artikel ‘Fietsers klagen over fietsers’ bijvoorbeeld (het eerste nummer van 2008) leverde een stortvloed aan reacties op. Tenslotte maken de extra pagina’s het mogelijk om structureel aandacht te besteden aan recreatieve onderwerpen. Zo veel mogelijk probeert de redactie de routes te koppelen aan Fietsersbondthema’s of -initiatieven, zoals de fietsrouteplanner. Maar ook heeft de redactie een fietsroute door de Bijlmer van de afdeling Amsterdam behandeld. En de opheffing van een barrière door een nieuwe fietsveer was aanleiding voor een artikel over fietsen door de Rotterdamse haven. En natuurlijk waren er de vaste rubrieken de Stelling, Kort nieuws, Rare fratsen, fietsproducten en de rubriek DNA waarin een afdeling wordt uitgelicht. In 2008 is er een proef gestart met de losse verkoop van de Vogelvrije Fietser in samenwerking met de uitgeverij Virtu Media. De verkoopresultaten in het voorjaar en de zomer van 2009 zullen duidelijk maken of het nuttig is dit initiatief voort te zetten. 5.1.4
Consumenteninformatie
In 2008 heeft de Fietsersbond de volgende consumententesten uitgevoerd; • De moderne stadsfiets ontleed, VVF januari 2008 • 10 tips om sneller te fietsen, VVF maart 2008 • Kopen van een tweedehands fiets, VVF juli 2008 • Test goedkope ledkoplampjes, VVF september 2008 • Nieuwe GPS toestellen en GPS kaarten, VVF september 2008 • Test elektrische fietsen, publicatie in de VVF van januari 2009 In elk nummer van de VVF zijn de nieuwste fietsproducten besproken in de rubriek producten. Veel tv-programma’s maken graag gebruik van de expertise van de Fietsersbond. Op 14 mei is Testkees een half uur op consumenten tv geweest met tips over het kopen van stads- en recreatieve
april 2009
Jaarverslag 2008
19
fietsen. De test van de goedkope ledkoplampjes is gepresenteerd op 13 september in het VARA programma Kassa. Er keken die dag 1,7 miljoen kijkers van 6 jaar of ouder. Via een aantal fietsenwinkels verspreidt de Fietsersbond informatie via speciale displays met folders, die twee maal per jaar wordt geactualiseerd. In het voorjaar werd in het kader van de landelijke campagne aanpak fietsdiefstal een folder ontwikkeld: “Maak het fietsendieven lastig.” Hierin kregen fietsers tips voor het op slot zetten van hun fiets en hoe een eerlijke fiets te kopen. In het najaar is een folder over fietsverlichting gemaakt “Losse lampjes mogen ook“ met daarin uitleg over de nieuwe regels voor fietsverlichting. Beide folders sloten aan bij landelijke overheidscampagnes. Aan het eind van 2008 bedroeg het aantal deelnemende fietsenwinkels 770, veel meer dan de verwachte 550. Al deze winkels plaatsten een display met folders op de toonbank en kregen in ruil daarvoor een vermelding op de website van de Fietsersbond. Van deze 770 winkels gaven 530 bovendien 10% korting aan leden van de Fietsersbond. 5.1.5
Fiets en Wandelbeurs
In februari was de Fietsersbond met een stand aanwezig op de Fiets en Wandelbeurs met recreatie als centrale thema. De Fietsersbond presenteerde de fietsrouteplanner in de stand. Bezoekers kregen uitleg over de planner of konden een stukje fietsen op de digitale fiets. De beurs bood genoeg mogelijkheden voor contact met fietsers en leden alsmede het werven van nieuwe leden. 5.1.6
Overige voorlichtingsprojecten
In Rotterdam heeft DCMR milieudienst Rijnmond de Fietsersbond verzocht om samen met adviesbureau DTV Consultants een campagne op te zetten om meer jongeren op de fiets te krijgen in het kader van het verminderen van de CO2 uitstoot. Dit project loopt parallel aan het project Wijken voor de Fiets (zie 5.3.3.).
5.2
Doelstelling: verhogen van de verkeersveiligheid
De Fietsersbond: • stimuleert dat beleidsmakers bij de aanleg van infrastructuur weten hoe de fietser zich het veiligst kan verplaatsen • is zichtbaar in het publieke en politieke debat over verkeersonveiligheid van vrachtwagens • zorgt ervoor dat de botsvriendelijkheid van auto’s op de politieke agenda van de EU staat • behartigt de belangen van fietsers in landelijke werkgroepen op verkeers(veiligheid)gebieden • behartigt de belangen van fietsers in de (fietsverlichtings)campagne(s) van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Jaarlijks overlijden er rond de 200 fietsers in het verkeer. Dit aantal daalt niet, terwijl het totaal aantal verkeersslachtoffers wel daalt. Dit is een groot zorgpunt voor de Fietsersbond en daarom onderneemt de Fietsersbond actie op verschillende terreinen. 5.2.1
Lobby botsvriendelijke auto’s
TNO heeft in opdracht van de Fietsersbond onderzoek gedaan naar de botsvriendelijkheid van auto’s in relatie tot fietsers. Dit onderzoek werd gefinancierd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Op 21 april presenteerde de Fietsersbond samen met TNO het rapport Bicycle Safety in Bicycle to Car accidents. Het rapport leverde een stortvloed aan publiciteit op radio, tv en in de geschreven media, waaronder alle landelijke dagbladen. Vooral het idee van een buitenairbag op de voorruit kreeg buitengewoon veel aandacht. Na de presentatie heeft de Fietsersbond de lobby verder opgezet, onder meer door presentaties in de Tweede Kamer en het Europees parlement. De lobby richt zich op de volgende twee doelen:
april 2009
Jaarverslag 2008
20
1. Aanpassing van het EuroNCAP-testprotocol door ook veiligheidssterren toe te voegen voor fietsers. Aanpassing van de classificatie kan een eerste stap zijn op weg naar wettelijk verplichte voertuigeisen. Mede dankzij de steun van de Nederlandse regering is aanpassing van het EuroNCAPprotocol eind 2008 besproken in het bestuur van EuroNCAP en op de agenda gezet. 2. Organisatie van een pilot met de buitenairbag in samenwerking met marktpartijen. Verkennende besprekingen met TNO, ministerie en marktpartijen hebben onlangs plaatsgevonden. Als een bedrijf een buitenairbag plaatst, kan dat het proces van vrijwillige plaatsing versnellen. 5.2.2
Lobby veilig vrachtvervoer
Ook in 2008 werden we weer geconfronteerd met de nodige dodehoekongevallen door rechtsafslaande vrachtauto’s. Zowel het SWOV als het Openbaar Ministerie kwam met nuttige studies. De Fietsersbond leverde op verzoek van het ministerie een bijdrage aan de campagne “Kom niet in de dode hoek”, gericht op fietsers. Tevens participeerde de Fietsersbond in een klankbordoverleg op initiatief van het ministerie over de uitkomsten van een onderzoek van de SWOV over dodehoekongevallen in de afgelopen jaren. De Fietsersbond presenteerde in mei een actieplan met maatregelen tegen dodehoekongevallen. Meer hierover is te lezen in paragraaf 6.1.2. 5.2.3
Kennis over goede infrastructuur voor de rijdende en stilstaande fiets ontwikkelen en verspreiden
Nieuwe kennis is verspreid aan de actieve achterban, via de Ketting en de website (ook die van het Fietsberaad). De deelname aan de CROW-werkgroepen Turborotondes en Verkeerswetgeving is voltooid. Via het Fietsberaad is een bijdrage geleverd aan kennisontwikkeling op de terreinen van parallelwegen / landbouwverkeer, rotondes, hellingen en spoorwegovergangen. De werkgroep “Fiets en Recht” heeft geadviseerd over tal van juridische zaken. Twee grote zaken werden gewonnen. Het eerste was het categorisch verbieden van het stallen van fietsen in de binnenstad van Breda. Conform een soortgelijke zaak in Nijmegen hield dat geen stand bij de bestuursrechter. Ook het besluit van de provincie Zuid-Holland om een fietspad langs de N223 bij De Lier om te bouwen in een parallelweg overleefde de rechtelijke toets niet, omdat de provincie onvoldoende rekening had gehouden met de belangen van fietsers. Een rechtszaak over het onnodig afsluiten van een spoorwegovergang voor langzaam verkeer werd op het laatste moment geschikt, waardoor deze overgang alsnog behouden blijft. De Fietsersbond leverde een bijdrage aan het bestuur en het college van deskundigen van de Stichting FietsParkeur. Het overzicht van de rekken met een keurmerk op de website is geactualiseerd. 5.2.4
Verkeersveiligheid algemeen
De Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS, onderdeel van Rijkswaterstaat) werkt in samenwerking met Consument en Veiligheid en Fietsersbond aan een studie over eenzijdige ongevallen. Uit deze studie wordt duidelijk dat ongeveer de helft van de eenzijdige ongevallen (mede) het gevolg zijn van gebreken aan de infrastructuur. De Fietsersbond verzamelt via het meldpunt ‘Mijn slechtste fietspad’ meldingen van slechte infrastructuur. Meer dan de helft van de meldingen op het meldpunt wordt opgelost door de wegbeheerder, mede naar aanleiding van de melding. Het meldpunt draagt zo bij aan het verhogen van de verkeersveiligheid (zie verder paragraaf 6.1).
april 2009
Jaarverslag 2008
21
De Fietsersbond adviseerde in diverse stadia in het Overlegorgaan Personenvervoer en andere overleggen over de inhoud van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid. Het OPV is het onafhankelijk platform voor overleg over het voorgenomen beleid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. De door de Fietsersbond bepleitte nieuwe regels rond fietsverlichting werden van kracht in de herfst van 2008. Het voeren van verlichting op de openbare weg is hierdoor vergemakkelijkt en waarneembaar toegenomen. 5.2.5
Verkeersveiligheidcampagne
De Fietsersbond nam deel aan de fietsverlichtingscampagne van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in het najaar. Nadruk lag op voorlichting over versoepeling van de regels “Losse lampjes mogen ook”. Fietsersbondafdelingen verzorgden weer dertig verlichtingsacties, waarbij ze reparaties verrichtten en voorlichtingsmateriaal uitdeelden. In 5.1.4 is meer te lezen over de test van de fietslampjes en de voorlichtingsfolder. In 2008 heeft de Fietsersbond samen met Team Alert een tweetal acties uitgevoerd, gericht op jongeren in de steden Utrecht en Amsterdam. Fietsen die niet aan de gestelde eisen voldoen, kregen een wielklem. Op deze manier proberen Team Alert en de Fietsersbond met name jongeren bewust te maken van het risico dat zij als fietser in het verkeer lopen en vormen met een onveilige fiets. De samenwerking was een proef, in 2009 wordt gekeken op welke manier er verder samengewerkt kan worden.
5.3
Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op lokaal niveau
De Fietsersbond: • stimuleert gemeenten tot het voeren van een goed fietsbeleid door ze met elkaar te vergelijken (benchmarking) • voert een effectieve lobby op lokaal niveau • zorgt ervoor dat de fiets wordt gezien als een alternatief vervoermiddel voor mensen die zich over korte afstanden verplaatsen • stimuleert het fietsen in woonwijken door gemeentes en woningcorporaties te bewegen om goede fietsvoorzieningen, veilige routes naar school, fietsparkeermogelijkheden (bergingen, klemmen en trommels en buurtstallingen) te realiseren • stimuleert het fietsen in woonwijken door campagne te voeren • informeert ambtenaren, politici, wetenschappers en actieve leden over de resultaten van ® Fietsbalans -2 en Wijken voor de fiets en nieuwe ontwikkelingen voor de fiets. 5.3.1
®
Fietsbalans -2 Het eerste half jaar is veel aandacht besteed aan het oplossen van problemen met de geautomatiseerde gegevensverwerking. Deze problemen zijn halverwege het jaar grotendeels opgelost. Er is extra personeel aangenomen om vervolgens vaart te maken met het schrijven van de rapportages. Van alle in 2006 onderzochte steden en van een deel van de in 2007 onderzochte steden zijn de definitieve rapportages gereed gekomen. In de meeste gemeenten is deze al in een draagvlakbijeenkomst besproken met de wethouder verkeer en een groep ambtenaren van diverse beleidsvelden: verkeer, ruimtelijke ordening, milieu, gezondheid, onderhoud, openbare ruimte enzovoort. De setting varieert van gemeente tot gemeente. Het blijkt een goede manier om nieuwe initiatieven en dwarsverbanden bij de gemeente op gang te brengen. In een aantal gemeenten zijn de resultaten ook in de raadscommissie verkeer gepresenteerd. In 2008 zijn de Fietsbalansonderzoeken uitgevoerd in 17 nieuwe gemeenten. Dat heeft wederom veel nieuwe vrijwilligers opgeleverd met name voor het april 2009
Jaarverslag 2008
22
uitvoeren van het fietsparkeeronderzoek. De praktijkmeting met de meetfiets heeft ook in deze gemeenten de nodige aandacht gekregen in de lokale en regionale pers. Naar aanleiding van de praktijkmeting in Maarssen besteedde het radioprogramma Vroege Vogels uitgebreid aandacht aan de fiets en de Fietsbalans. Ten behoeve het Fietsersbondsymposium is dankbaar gebruik gemaakt van het onderzoeksmateriaal ® uit Fietsbalans -2. Het betreft onder andere de stand van zaken van Duurzaam Veilige en fietsvriendelijke weginrichting en de stand van zaken van het fietsparkeren. ®
In het voorjaar is een eerste analyse van de luchtkwaliteitsmetingen uit Fietsbalans -2 door het Institute For Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht door het Kennispunt Bètawetenschappen gepubliceerd. Daarna heeft een student onder begeleiding van het IRAS nog een vervolganalyse uitgevoerd. Vooral de onverwacht hoge blootstellingwaarden voor fietsers bij passerende brommers heeft in de publiciteit veel aandacht gekregen. Naar aanleiding van alle persaandacht zijn vragen gesteld in het Nederlandse en Europese parlement en zal er waarschijnlijk vervolgonderzoek gedaan gaan worden naar de uitstoot van brommers. ®
In de Fietsbalans -2 rapportages wordt aan het onderwerp luchtkwaliteit uitgebreid aandacht besteed. Ten behoeve van de internationale vakwereld is samen met het IRAS een wetenschappelijk artikel ingediend bij het tijdschrift Atmospheric Environment. Een artikel voor het Nederlandse Tijdschrift Lucht is in voorbereiding. ®
De evaluatie die gehouden is in het kader van het project luchtkwaliteit laat zien dat de Fietsbalans -2 een ambitieus en geslaagd project is. ®
Definitieve Fietsbalans -2 rapportage opgeleverd en besproken met de gemeente: Apeldoorn, Capelle aan de IJssel (niet besproken), Delft, Den Bosch, Eindhoven, Groningen, Haarlem, Helmond (niet besproken), Maastricht, Nijmegen, Purmerend, Utrecht, Soest en Zwolle (niet besproken). ®
Concepten Fietsbalans -2 rapportage opgeleverd: Almere, Amersfoort, Gouda, Kampen en Sneek. Onderzoeksgegevens geanalyseerd: Enschede, Goes, Hilversum, Houten en Leiden. ®
Fietsbalans -2 onderzoeken uitgevoerd in 2008: Alkmaar, Bussum, Deventer, Gorinchem, Hellevoetsluis, Leeuwarden, Lelystad, Maarssen Roermond, Uithoorn, Veenendaal, Waalwijk, Wageningen, Winterswijk, Zaanstad, Zeist en Zoetermeer. 5.3.2
Verkiezing fietsstad 2008
Net als in 2000 en 2002 organiseerde de Fietsersbond in 2008 opnieuw een Fietsstadverkiezing. Na ® uitgebreid onderzoek in het kader van het project Fietsbalans -2 in 42 gemeenten zijn vijf gemeenten voor de titel genomineerd. Deze gemeenten blinken allen uit op een specifiek thema voor de fiets: • Goes – Thema: Onweerstaanbaar fietsklimaat • Groningen - Thema: Fietsparkeren • Houten – Thema: Veilig en fietsvriendelijk • Nijmegen – Thema: Vooruitgang in het fietsklimaat • Veenendaal – Thema: Heel veel tevreden fietsers Op de Fietsersbond website kon het grote publiek haar mening geven en voor één van de steden stemmen en zo de jury van advies dienen. Ruim 5600 fietsers hebben gestemd en bijna 200 fietsers hebben hun mening gegeven over één of meer van de genomineerde steden. De jury onder leiding van Jeltje van Nieuwenhoven heeft uiteindelijk besloten dat Houten de titel in ontvangst mocht nemen. Op het Fietsersbondsymposium van 29 oktober is de winnaar bekend gemaakt (zie 5.3.7).
april 2009
Jaarverslag 2008
5.3.3
23
Met de fiets minder file
Dit samenwerkingsproject met de landelijke overheid is eind 2008 als onderdeel van Fileproof gestopt. In 2009 wordt het als zelfstandig project voortgezet en uitgebreid onder de verantwoordelijkheid van de Fietsersbond. De titel wordt gewijzigd in Fiets filevrij. In 2008 werd de route Utrecht - Breukelen feestelijk geopend en de website www.fietsfilevrij.nl werd gelanceerd. Eén van de belangrijkste successen is dat verschillende wegbeheerders nu samen werken om één route te verbeteren en laat dat nu precies zijn wat fietsers willen. Er werd een succesvolle beloningsweek georganiseerd waarin fietsers tussen Zaandam en Amsterdam 5 euro per dag kregen uitgekeerd. Ook op beleidsniveau is er vooruitgang geboekt: de Tweede Kamer nam in november een motie aan waarin het kabinet wordt verzocht om met een voorstel te komen om het bedrag van de fiets van de zaak op te trekken van 749 euro naar 1500 euro. 5.3.4
Wijken voor de fiets-1
Het project Wijken voor de fiets-1 stimuleert ambtenaren, politici en adviesbureaus in VINEX-wijken of herstructureringswijken vanaf het begin van het proces rekening te houden met de fiets. Dit jaar was het laatste jaar van het drie jaar durende project. In een aantal wijken heeft de Fietsersbond bij het gehele proces meegedacht. In Den Haag Transvaal heeft de Fietsersbond gelobbyd voor een integraal plan voor het lopen en fietsen in de wijk. De relatief eenvoudig uit te voeren maatregelen zoals fietsklemmen en zebrapaden zijn nog niet uitgevoerd. De beurscrisis zorgde ervoor dat de ontwikkeling van een verkeersveilige schoolomgeving in Dordrecht, Wielwijk nog niet is gestart. De Fietsersbond is zeer actief geweest bij een bewonersdag om het fietsen te bevorderen. In de laatste maanden is er meegewerkt aan een vervolg: het projectplan “Wielwijk fietst door” dat door de gemeente geschreven wordt. In Utrecht Kanaleneiland is vooral gekeken naar de bergingen in relatie tot het autoparkeren. De bergingen zijn op advies van de bond een niveau hoger komen te liggen dan het autoparkeren en hebben daardoor een bijna gelijkvloerse toegang tot de hoofdfietsroute. Bovendien zijn de bergingen vanuit meerdere ingangen te bereiken waardoor er meer flexibiliteit in het gebruik ontstaat en er een verbeterde sociale veiligheid is (vluchtroute). Het Masterplan Zeist Kerckebosch is afgerond. Het Masterplan stelt eisen aan het beperken van autoverkeer en aan de kwaliteit van fietsroutes. Er is vooral gekeken naar sociale veiligheid en verkeersveiligheid in de gebieden waar mensen op de fiets naar toe gaan (winkels, scholen etc). In Zwolle Stadshagen bleek naar aanleiding van een fietswensenanalyse de verkeerssituatie rondom de basisscholen slecht. De bond heeft samen met (leerlingen van) diverse basisscholen en de
april 2009
Jaarverslag 2008
24
gemeente gewerkt aan verbetering. De gemeente Zwolle heeft aangegeven dat ze de voorgestelde verbeteringen qua inrichting in mei 2009 wil uitvoeren. De geplande publicatie van een brochure met goede voorbeelden van fietsbergingen bij woonhuizen die Fietsersbond samen met het CROW gaat uitgeven, heeft wat vertraging opgelopen en zal pas in 2009 verschijnen. De evaluatie die gehouden is laat zien dat de inbreng van de Fietsersbond via het project Wijken voor de Fiets duidelijk een meerwaarde heeft voor gemeenten. Het maatwerk dat de Fietsersbond leverde, werd zeer gewaardeerd. 5.3.5
Wijken voor de fiets-2
In Wijken voor de fiets-2 bouwt de Fietsersbond voort op de ervaringen in Wijken voor de fiets-1. In dit project richt de Fietsersbond zich alleen op de aandachtswijken (voorheen de Vogelaarwijken) en werkt de Fietsersbond samen met bewoners aan een leefbaardere wijk. In Rotterdam Oud Noord, Maastricht Noord Oost en in Utrecht Overvecht is de Fietsersbond met bewoners en lokale organisaties volop aan de slag met fietswensenanalyses en het belang van doorgaande fietsroutes. In Utrecht Overvecht heeft de Fietsersbond vooruitlopend op Wijken voor de fiets- 2 met financiering van het ministerie van V&W een adviesbureau een kansenanalyse laten maken van ‘prachtplekken en prachtverbindingen’. Dit vormt de basis voor verder overleg in de wijk. In Zwolle heeft de Fietsersbond afgesproken met de gemeente Zwolle en het Onderzoek Centrum Preventie Overgewicht (OPOZ) en het lectoraat De Gezonde Stad van de Hogeschool Windesheim om in de aandachtswijk Diezerpoort onderzoek te doen naar de relatie tussen overgewicht en een wijkinrichting die uitnodigt tot fietsen en lopen (bewegen). Bewoners in alle andere aandachtswijken maakten kennis met de Fietsersbondwerkwijze op de beurs die georganiseerd werd voor bewoners door LSA (landelijke alliantie voor aandachtswijken). De informatie is ook schriftelijk naar de betreffende gemeente en bewoners vertegenwoordigers gestuurd. Via de projecten bouwt de Fietsersbond aan een netwerk van organisaties en bedrijven zoals het Kennis instituut grote steden (KEI) en stedenbouwkundigen. Zoals de Unie van Maastricht, een consortium dat een plan rondom de A2 in Maastricht ontwikkelt. Zij hebben de Fietsersbond gevraagd, hoe ze in de A2 zone kunnen bijdragen aan een verbeterd fietsklimaat als meerwaarde in hun aanbod. Ideeënprijsvraag de fietsvriendelijke wijk Tijdens het symposium (zie 5.3.7) lanceerde de Fietsersbond een ideeënprijsvraag, gericht op de inrichting van de aandachtswijken of Vogelaarwijken (www.fietsersbond.nl/ideeenprijsvraag). De lancering van deze prijsvraag is verricht door Elly van Kooten, hoofd WWI/VROM. Op deze manier zoekt de Fietsersbond creatieve oplossingen voor de beperkte mogelijkheden om te fietsen en te lopen in die wijken bij stedenbouwkundigen, architecten en anderen. In juni 2009 vindt de prijsuitreiking plaats. 5.3.6
Amsterdam
Met subsidie van de gemeente Amsterdam werkt de Fietsersbond aan de verbetering van het fietsklimaat in Amsterdam. De Fietsersbond - afdeling Amsterdam is het afgelopen jaar met het volgende bezig geweest: Verkeerskundige advisering Verkeerskundige advisering aan de centrale stad en stadsdelen binnen alle overlegorganen die over verkeer gaan. De Fietsersbond doet mee aan verkeerscommissies van de stadsdelen en de centrale stad, de werkgroep werk in uitvoering, de werkgroep verkeerslichten, werkgroep blackspots, het april 2009
Jaarverslag 2008
25
platform dode hoek, het stedelijk platform fiets en diverse gelegenheidsbijeenkomsten met mensen (ambtenaren, politici, zusterorganisaties) die zich bezighouden met fietsbeleid en –uitvoering. Beleidsadvisering en beleidsbeïnvloeding op belangrijke punten voor fietsers O.a. voor een veiliger inrichting van belangrijke fietsroutes als de Marnixstraat, voor de nieuw te bouwen stalling onder het Leidse Plein, voor grote projecten als de Zuidas, tijdelijke maatregelen rondom grote projecten als de Noord/Zuidlijn. Hierbij werkt de Fietsersbond samen met ambtenaren, politici, bewoners en zusterorganisaties. Doel is altijd het maken en behouden van goede routes, goede parkeervoorzieningen voor fietsers en daarmee het op een hoog peil houden van het fietsgebruik. Speciale aandacht besteedt de afdeling Amsterdam het afgelopen jaar aan fietsbevordering met als resultaat dat er per 1 januari 2009 een coördinatiepunt fietsvaardigheid door de gemeente is opgericht. Daarnaast heeft de Fietsersbond veel aandacht voor fietsparkeren. Van advisering over nieuwe stallingen tot het promoten van fietsparkeervakken op straat. Met het oprichten van een PR-commissie binnen de afdeling wil de afdeling Amsterdam meer aandacht hebben voor beeldvorming over de Fietsersbond naar buiten toe. Ook ledenwerving hopen we daarmee te stimuleren. 5.3.7
Symposium
Het symposium “Investeren in de fiets: gegarandeerd rendement” vond plaats op 29 oktober in het Auditorium van de Rabobank. Ruim 300 gemeente- en provincieambtenaren, actieve leden van de Fietsersbond en mensen van adviesbureaus, NS en overige organisaties uit binnen- en buitenland waren aanwezig om de laatste stand van zaken van het fietsbeleid in zich op te nemen. Er zijn acht verschillende workshops georganiseerd, twee centrale lezingen, de lancering van de ideeënprijsvraag en een afsluitende paneldiscussie. Aan de thema’s ruimtelijke ordening en gezondheid werden extra aandacht aan besteed: de hoofdspreker, hoogleraar Jaap Seidell zette de relatie tussen deze twee duidelijk neer. De projecten “Wijken voor de fiets” en de" Fietsbalans” waren de dragers van de dag. De dag kreeg gemiddeld een 7.6 en mensen vonden het aanbod van de workshops goed. De totale organisatie van de dag is in eigen hand gehouden. De ambitie lag hoog, maar kostte de organisatie ook heel veel tijd. Er zijn veel meer uren dan gepland aan besteed. Het neerzetten van een goed inhoudelijk programma en de totale administratieve organisatie kostten allebei meer tijd dan gepland.
5.4
Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op nationaal en provinciaal niveau
De Fietsersbond: • behartigt de belangen van fietsers op nationaal niveau • brengt knelpunten en kansen bij de combinatie fiets - openbaar vervoer onder de aandacht bij Rijk, ProRail en gemeenten 5.4.1
Landelijke beleidsbeïnvloeding algemeen
De Fietsersbond heeft diverse fietsersbelangen onder de landelijke politieke aandacht gebracht (geen helmplicht, maatregelen tegen dode hoekongevallen, botsvriendelijkheid van auto´s, meer geld voor stationsstallingen en fietsinfrastructuur). De Fietsersbond adviseerde in het Overlegorgaan Personenvervoer (OPV) over de uitwerking van Anders Betalen voor Mobiliteit en over de Mobiliteitsaanpak. De verschijning van de nota werd aangegrepen om de plaats van de fiets in het mobiliteitsbeleid scherper voor het voetlicht te krijgen. Mede daardoor besloot de Tweede Kamer om bovenop de door de regering voorgestelde 30 miljoen extra voor fietsbeleid nog eens 20 miljoen uit te trekken voor fietsbeleid.
april 2009
Jaarverslag 2008
26
De Fietsersbond maakte zich sterk voor de terugkeer van de berging in het Bouwbesluit. En met succes: de minister van VROM heeft besloten dat de berging weer terugkomt in het Bouwbesluit. De Fietsersbond participeerde in een klankbordbijeenkomst van het Ministerie van VROM en deed suggesties voor de precieze technische uitwerking. Verbetering van de fiscale mogelijkheden voor de fiets kreeg een belangrijke plaats in de initiatiefnota van Kamerlid Atsma, waarvoor de Fietsersbond samen met BOVAG input leverde. In de Tweede Kamer resulteerde dat in een motie, waarin de regering wordt opgeroepen verruiming van de regeling te onderzoeken. 5.4.2
Fiets en OV
De Fietsersbond kwam binnen de Informatiegroep Ruimte voor de Fiets, het LOCOV, de Stichting Fiets en OV en het bestuur van de Stichting OV-Fiets op voor de gouden combinatie fiets en trein voor de langere afstanden. Binnen de Informatiegroep kwamen nieuwe tellingen aan de orde, die aanleiding waren om met extra kracht op te komen voor meer stallingplekken bij stations. In de Stichting Fiets en OV vroeg de Fietsersbond met de andere partners aandacht voor de situatie rond de grote stations en steunde de Fietsersbond een rapport over kwaliteitsverbetering in de bewaakte stallingen. De Fietsersbond adviseerde het ministerie over de problematiek van de aanpak van weesfietsen bij stations. De Fietsersbond adviseerde positief op het voornemen van NS Fiets om niet over te gaan tot de automatisering van een tiental stallingen. Met NS Fiets en ProRail zijn in de loop van het jaar verschillende gesprekken gevoerd over het fietsparkeren bij stations op langere termijn en mogelijke oplossingsrichtingen. Binnen het LOCOV en in overleg met NS Hispeed kwam de Fietsersbond op voor meer mogelijkheden voor het meenemen van fietsen in internationale treinen. NS Hispeed zegde toe de mogelijkheden daartoe in de Thalys te bespreken met de internationale partners. In 2008 analyseerde de Fietsersbond de gegevens van het gebruikersonderzoek onder klanten van de OV-fiets. Deze gegevens werden gepresenteerd aan het NS-onderdeel dat OV-fiets exploiteert. De reacties worden verwerkt en in 2009 zal het onderzoek gepubliceerd worden. 5.4.3
Aanpak fietsdiefstal
De Fietsersbond besteedde aandacht aan de opening van het Fietsdiefstalregister in januari. Verder werd in de Stuurgroep Aanpak Fietsdiefstal een inhoudelijke bijdrage geleverd aan het Plan van Aanpak dat onder aanvoering van het Ministerie van Binnenlandse Zaken tot stand kwam. Tevens ondertekende de Fietsersbond het convenant tegen fietsdiefstal. De Fietsersbond speelde een belangrijke rol in de landelijke campagne tegen fietsdiefstal, die in twintig steden langs kwam. Binnen de Stuurgroep vroegen we aandacht voor de diefstal van fietsen met zogeheten blanks in een aantal steden. Samen met AXA (de belangrijkste marktpartij) werden aan het eind van het jaar afspraken gemaakt over aanpak en communicatie. De Fietsersbond reageerde verheugd op de aankondiging van een wettelijk verplichte framenummering in 2011 en besprak in de Stuurgroep de mogelijkheden om gravering met de AFACsystematiek te koppelen aan deze framenummering en daarmee ook aan het diefstalregister. 5.4.4
Barrièrewerking
De Fietsersbond heeft met succes aandacht gevraagd voor de barrières die opgeworpen worden door (nieuwe) infrastructuur. De bond werkt aan het opheffen en voorkomen van barrières bij ecoducten (overdag de fietsers, ’s avonds de herten), bij spoorwegovergangen (behoud van de overweg voor fietsers en voetgangers) en bij het upgraden van het wegennet (behoud van oversteken bij verdubbeling van rijstroken i.p.v. het schrappen van oversteekplekken). Jarenlange acties rondom de spoorwegovergangen gaven dit jaar resultaat: ProRail heeft in een stroomdiagram vastgelegd hoe plannen voor sluiting van overwegen voor te leggen aan de belangengroepen van fietsers, ruiters en april 2009
Jaarverslag 2008
27
wandelaars. Dit schema geeft eindelijk invulling aan de nieuwe werkwijze van de overheid, het oude beleid “de beste overweg is geen overweg” is van tafel. Ook wordt de lobby rondom de spoorwegovergangen eenvoudiger, omdat op landelijk niveau al in een zeer vroeg stadium een overzicht van mogelijk te sluiten overwegen beschikbaar komt. Op de andere twee terreinen zijn nog geen doorbraken gerealiseerd. Alterra doet onderzoek naar de effecten van fietsers op ecoducten. En bij het Fietsberaad is een onderzoek gedaan naar en een studiedag geweest over upgrading van het wegennet. Er is dus wel aandacht voor het probleem, maar de oplossingen worden zeker niet overal toegepast. 5.4.5
Provinciale beleidsbeïnvloeding
In vrijwel elke provincie is een regionale vertegenwoordiger van de Fietsersbond actief. De provinciale vertegenwoordigers zijn één keer gezamenlijk bijeen geweest om de voortgang van de PVVP’s te bespreken en te bekijken welke financieringsmogelijkheden een provincie heeft voor het fietsbeleid. Voor dagelijkse vragen kunnen de vertegenwoordigers een beroep doen op de (afdeling)ondersteuning bij het landelijk bureau. In de provincies Gelderland en Limburg zijn regionale bijeenkomsten geweest voor overleg en uitwisseling tussen de afdelingen en de provinciale vertegenwoordiger. Deze voldoen in een behoefte. Noord-Holland Lokale vrijwilligers in Noord-Holland verzamelden knelpunten op het hoofdfietsroutenet met behulp van de provincie Noord-Holland in de provincie. Begin 2008 werden deze gepresenteerd aan de provincie Noord-Holland en een halfjaar later besloot de provincie 40 miljoen uit te trekken om de verbeteringen uit te voeren. Zuid-Holland Net als in de voorgaande jaren is de Fietsersbond in Zuid-Holland in 2008 actief geweest in diverse regionale acties en projecten. Met subsidie van de provincie Zuid-Holland financiert de Fietsersbond een beroepskracht die het werk coördineert en uitvoert in samenwerking met de vrijwilligers. De Fietsersbond heeft binnen diverse wegbeheerders overleggen en regionale verkeersveiligheid platforms aandacht gevraagd voor de toenemende problemen rondom het ombouwen van fietspaden in parallelwegen en onveilige situaties voor fietsers op parallelwegen door sluipverkeer en zwaar vracht- en landbouwverkeer. Dit onderwerp staat zowel bij genoemde overleggen als bij de provincie Zuid-Holland op de agenda. Met het ROV Zuid-Holland is afgesproken dat zij bijdraagt aan de actualisatie van het dvd-lespakket ‘Meneer Willems leert fietsen’. De voorbereidingen hiervoor zijn in 2008 gestart, uitvoering volgt in 2009. Op een door het ROV Zuid-Holland georganiseerde netwerkbijeenkomst in april heeft de Fietsersbond een presentatie verzorgd over voertuigontwikkeling. Een overzicht van de nieuwste ontwikkelingen in dode hoek- signaleringssystemen bij vrachtwagens, nieuwe modellen fietsen en airbags voor auto’s om deze voor fietsers ‘botsvriendelijker’ te maken. In reactie op deze presentatie pleitten enkele vertegenwoordigers van de vrachtwagenbranche voor meer afstemming en/of richtlijnen over het gedrag en communicatie van fietsers en vrachtwagenchauffeurs onderling, om zo het aantal dode hoek ongelukken terug te dringen. De Fietsersbond neemt deel aan het Consumentenplatform BEREIK! met het doel om in samenwerking met ANWB, Rover en regionale overheden de leden en andere consumenten te betrekken bij het inventariseren en oplossen van knelpunten in de bereikbaarheid van hun woon- en werkgebied. In 2008 is gestart met een proef in het midden van Zuid-Holland om de consument actief te betrekken en te informeren. Een start om beter te communiceren dan in het verleden is gedaan, om een echte dialoog aan te gaan met de consument. Er is een onderzoek gedaan onder bewoners van midden-Zuid-Holland om in kaart te brengen welke problemen zij in hun woonomgeving ervaren. april 2009
Jaarverslag 2008
28
Vervolgens worden zij via een nieuwsbrief vanuit het consumentenplatform geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek, wat hiermee gedaan wordt en welke maatregelen de komende tijd worden uitgevoerd naar aanleiding van het onderzoek. De eerste nieuwsbrief is in december 2008 verstuurd, eindredactie ligt bij de Fietsersbond, verspreiding wordt door de ANWB verzorgd. Roadshow aanpak fietsdiefstal Gelderland In de Achterhoek organiseerde de Fietsersbond met steun van de provincie Gelderland een Roadshow fietsdiefstal. Elke gemeente, elk gemeentelijk politieteam en justitie in de Achterhoek heeft een plan van aanpak fietsdiefstal onderschreven waarin aangegeven is welke acties uitgevoerd worden. Alle deelnemende gemeenten in de Achterhoek kregen tijdens het project Offensief fietsdiefstal van de provincie Gelderland geld voor de aanschaf van fietsgraveerapparatuur. Fietsen graveren is een goed preventief middel in de strijd tegen fietsdiefstal. Ook kreeg de politie een abonnement op elektronische afleesapparatuur, om de antidiefstalchips in fietsen uit te lezen. De Fietsersbond gaf voorlichting op de roadshowdagen, die aantrekkelijk gemaakt werden met een fietsdiefstalshow, een jongleur op de fiets en Fietsersbond-informatiekraam. In vrijwel alle lokale kranten is uitgebreid verslag gedaan van de show.
5.5
Doelstelling: stimuleren van goed fietsbeleid op internationaal niveau
De Fietsersbond: • behartigt - via de ECF- de belangen van fietsers in Brussel • informeert - via het internationale steunpunt bij het Fietsberaad- buitenlandse organisaties over het fietsbeleid in Nederland De Fietsersbond is actief binnen de ECF, de European Cyclists’ Federation. De bond zit in het bestuur, een AB-lid is Management comitélid in de ECF. Op een aantal dossiers wordt intensief samengewerkt om het fietsbeleid op de Brusselse agenda te krijgen. De Fietsersbond was aanwezig op de jaarvergadering van koepelorganisatie ECF en presenteerde daar de uitkomsten van het onderzoek over botsvriendelijkheid van auto´s (zie 5.2.1) en de blootstelling van fietsers aan ultrafijn stof. De Fietsersbond reageerde op verzoek van de ECF op het Groenboek over Duurzame Stedelijke Mobiliteit van de Europese Commissie. De Fietsersbond bezocht de bijeenkomst ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de ECF en besprak met de ECF de inzet rond de Europese verkiezingen van 2009. Bij de ECF vroeg de Fietsersbond om een reactie op het voornemen van de Europese Commissie om vanaf 2011 motorvoertuigverlichting overdag voor nieuwe voertuigen verplicht te stellen. De Fietsersbond was samen met de ECF in april aanwezig op de European Conference on Bicycle Transport and Networking in Dresden, Duitsland. Het onderzoek naar ultrafijn stof dat gedaan werd in het kader van de Fietsbalans (zie 5.3.1) is vertaald in het Engels met financiële steun van het Fietsberaad. Het TNO-rapport ”Bicycle Safety in bicycle to car accidents” werd met steun van het Fietsberaad vertaald in het Frans. Beide documenten zijn gebruikt om collega-organisaties in het buitenland en andere organisaties te informeren over de stand van zaken van het Nederlandse onderzoek.
april 2009
Jaarverslag 2008
6
(Publieks)acties
6.1
Doelstelling: fietsers betrekken bij de lobby voor betere fietsvoorzieningen
29
De Fietsersbond: • zorgt ervoor dat fietsers weten dat ze met klachten over slechte infrastructuur bij de Fietsersbond terecht kunnen (meldpunt) • ondersteunt afdelingen bij het voeren van acties 6.1.1
Meldpunt ‘Mijn slechtste fietspad’
In 2008 zijn weer honderden meldingen over slechte fietspaden verzameld via het digitale meldpunt op de website van de Fietsersbond. Het aantal meldingen is vergelijkbaar met 2007. Uit een analyse over de jaren 2005 en 2006 bleek dat uiteindelijk meer dan de helft van de klachten opgelost is. Bij een (groot) deel daarvan is de invloed van de Fietsersbond doorslaggevend geweest voor het snel oplossen van de klacht. Daarmee heeft het meldpunt een bijdrage geleverd aan het oplossen van ongeveer 5.000 meldingen die betrekking hebben op ongeveer 3.000 locaties. Dit waren niet alleen de meest eenvoudige klachten. Ook de nummer 1 van het meldpunt met de meeste klachten, de Postweg Nijmegen, is verbeterd. De straat is opnieuw ingericht. De resultaten van het meldpunt zijn gepresenteerd in vakliteratuur (Verkeerskunde) en tijdens een vakcongres (NVVC). Tevens is in een tiental plaatsen aandacht gevraagd voor opgeloste en niet opgeloste problemen met de vorig jaar ontwikkelde verkeersbordenactie. Nieuwbouw van het digitale meldpunt, inclusief de toevoeging van een kaartinterface, is nagenoeg voltooid. Met de kaartinterface kan de melder de locatie van het knelpunt exact op de kaart aangeven, zowel in het geval van puntproblemen als van wegvakken. De wegbeheerders krijgen een tool waarmee zij bijzonder makkelijk en gedetailleerd een overzicht kunnen krijgen van de meldingen in hun gebied. 6.1.2
Actieteam
Het actieteam kwam in 2008 één maal in actie en wel rond dodehoekongevallen. Bij de opleiding voor transport en logistiek in Hoofddorp werd aan MBO-leerlingen in samenwerking met een vrachtwagenchauffeur voorlichting gegeven over de dode hoek en gediscussieerd over stellingen. De Fietsersbond presenteerde bij de actie een actieplan met maatregelen tegen dodehoekongevallen (zie 5.2.2). In Den Haag werd dit plan door leden van de Haagse afdeling aangeboden aan de wethouder voor verkeer. De actie leverde een bescheiden hoeveelheid publiciteit op.
april 2009
Jaarverslag 2008
7
30
Afkortingen
AB
Algemeen Bestuur
ABVM
Anders Betalen voor Mobiliteit
AFAC
Amsterdamse Fiets Afhandel Centrale
ANBO
Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen
BOR
Brommers op de Rijbaan
CROW
Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en de Verkeerstechniek
DB
Dagelijks Bestuur
DCMR
DCMR Milieudienst Rijnmond
DNA
DesoxyriboNucleic Acid, in het Nederlands desoxyribo-nucleïnezuur
DVS
Dienst Verkeer en Scheepvaart
ECF
European Cyclists’ Federation
EFRO
Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
Fte
Fulltime-equivalent
I-CE
Interface for Cycling expertise
IRAS
Institute for Risk Assessment Sciences
KEI
Kennis Instituut grote steden
LF
Landelijke Fietsroutes
LOCOV
Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer
LSA
Landelijke Samenwerkingsverband Aandachtswijken
NBTC
Nederlandse Bureau voor Toerisme & Congressen
NRC
Nieuwe Rotterdamsche Courant
NS
Nederlandse Spoorwegen
NVVC
Nationaal Verkeers Veiligheids Congres
OPC
Ondersteuning Collectief Personenvervoer aan Consumentenorganisaties
OPOZ
Onderzoek centrum Preventie Overgewicht
OPV
Overlegorgaan Personen Vervoer
OV
Openbaar Vervoer
POI’s
Points of Interest
PVVP
Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan
SRA
Stadsregio Amsterdam
SWOV
Stichting Wetenschappelijk Onderzoek verkeersveiligheid
TNO
Nederlandse centrale organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek
april 2009
Jaarverslag 2008
31
Unie KBO
De Unie Katholieke Bond van Ouderen
V&W
Ministerie Verkeer en Waterstaat
VROM
Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
WWI
Wonen Wijken en Integratie, afdeling binnen VROM
april 2009
Jaarverslag 2008
8
Jaarrekening
8.1
Inleiding
32
De geconsolideerde jaarrekening 2008 van de Fietsersbond is opgesteld volgens de vernieuwde Richtlijn Fondsenwervende Instellingen. Per verslagjaar 2008 zijn deze nieuwe richtlijnen van kracht geworden. De presentatie van de jaarrekening is hierdoor aangepast. De jaarrekening 2008 bestaat uit: • balans per 31 december 2008 • toelichting op de balans • staat van baten en lasten over 2008 • toelichting op de staat van baten en lasten • toekomst De realisatie over het jaar 2008 wordt vergeleken met de begroting 2008 en de realisatie over 2007. Om deze vergelijkingen te kunnen maken, zijn ook daar waar nodig aanpassingen gemaakt in de presentatie.
8.2
Balans per 31 december
ACTIVA Immateriële vaste activa Materiële vaste activa
Voorraden Vorderingen en overlopende activa Effecten Liquide middelen
Totaal
€
PASSIVA Reserves - continuïteitsreserve - bestemmingsreserve - overige reserves
Kortlopende schulden Totaal
€
31-12-2008
31-12-2007
88.338 59.596 147.934
12.488 99.786 112.274
17.064 1.151.785 51.939 1.266.597 2.487.385
15.447 979.787 81.298 1.483.547 2.560.079
2.635.319
2.672.354
600.000 392.819 170.431 1.163.250
535.000 357.474 454.988 1.347.462
1.472.069
1.324.891
2.635.319
2.672.353
april 2009
Jaarverslag 2008
8.3
33
Toelichting op de balans
Waarderingsgrondslagen voor de balans Voor zover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Als kortlopende vorderingen en -schulden zijn verantwoord de bedragen die in het eerstvolgende jaar zullen worden ontvangen respectievelijk betaald. De (im)materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde, onder aftrek van op de geschatte economische levensduur gebaseerde afschrijvingen. De voorraden zijn gewaardeerd tegen de kostprijs of lagere marktwaarde, onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Bij de toelichting van de (im)materiële vaste activa en de voorraden is zichtbaar gemaakt of deze bestemd zijn voor de bedrijfvoering of voor de doelstelling. De effecten zijn gewaardeerd op aanschafwaarde of lagere marktwaarde. Er zijn per balansdatum geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en/of toezichthouders. Immateriële vaste activa
Aanschafwaarde per 31-12-2007 Investeringen in 2008 Afboeken 2008 Aanschafwaarde per 31-12-2008
62.946 91.378 154.324
Afschrijvingen t/m 31-12-2007 Afschrijvingen over 2008 Afboeken 2008 Afschrijvingen t/m 31-12-2008 Boekwaarde per 31-12-2008
€
verdeling in 2008 bedrijfsvoering doelstelling 57.700 5.246 976 90.402 58.676 95.648
50.457 15.529 65.986
46.851 8.199 55.050
3.606 7.330 10.936
88.338
3.626
84.712
In 2008 is geïnvesteerd in de opbouw van een nieuwe website en in een digitaal portaal voor de lokale afdelingen. Materiële vaste activa verdeling in 2008 bedrijfsvoering doelstelling 165.987 142.929 5.106 9.558 171.093 152.487
Aanschafwaarde per 31-12-2007 Investeringen in 2008 Afboeken 2008 Aanschafwaarde per 31-12-2008
308.916 14.664 323.580
Afschrijvingen t/m 31-12-2007 Afschrijvingen over 2008 Afboeken 2008 Afschrijvingen t/m 31-12-2008
209.129 54.855 263.984
119.165 20.323 139.488
89.964 34.532 124.496
59.596
31.605
27.991
Boekwaarde per 31-12-2008
€
april 2009
Jaarverslag 2008
34
Voorraden Bedrijfvoering Doelstelling €
31-12-2008 1.899 15.165 17.064
31-12-2007 6.620 8.827 15.447
De voorraden bestaan uit enveloppen, briefpapier en kopieerpapier. Vorderingen en overlopende activa Factuurslag contributie 2009/2008 Subsidies Overige en overlopende activa €
31-12-2008 912.700 139.866 99.219 1.151.785
31-12-2007 868.035 13.690 98.062 979.787
In de ledenadministratie wordt de factuurslag voor het komende jaar in december uitgevoerd. In de jaarrekening wordt deze factuurslag in december voor het komende jaar zichtbaar gemaakt bij ‘Vorderingen’ én bij ‘Kortlopende schulden’. Effecten ASN Bank, beleggingsfonds
€
31-12-2008 51.939
31-12-2007 81.298
Het ASN Aandelenfonds belegt in aandelen van beursgenoteerde ondernemingen. De beleggingen zijn gewaardeerd tegen marktwaarde, de aanschafwaarde bedraagt € 113.445 (augustus 2000). Liquide middelen Spaar- / Depositorekeningen Betaalrekeningen en kas €
31-12-2008 811.231 455.366 1.266.597
31-12-2007 1.111.994 371.553 1.483.547
Reserves en fondsen Het beleid van de Fietsersbond is om het eigen vermogen, met uitzondering van de bestemmingsreserve instandhouding, geheel te bestemmen voor de uitvoering van haar doelstellingen. Het eigen vermogen is als volgt opgebouwd:
Reserves reserve instandhouding bestemmingsreserve afdelingen bestemmingsreserve Stichting Fietsersbond enfb Projektburo Amsterdam bestemmingsreserve marketing bestemmingsreserve website bestemmingsreserve activa bedrijfsvoering bestemmingsreserve activa doelstelling overig vrij besteedbare reserve
31-12-2008 600.000 179.450
31-12-2007 535.000 174.842
25.370 23.000 0 37.131 127.868 170.431
14.911 40.000 69.842 57.879 454.988
€
1.163.250
1.347.462
Totaal eigen vermogen
april 2009
Jaarverslag 2008
35
Het verloop van de te onderscheiden posten van het eigen vermogen is als volgt: Reserve instandhouding Stand per 1 januari Bij: Dotatie Stand per 31 december
€
535.000 65.000 600.000
Samen met de inkomsten van de leden wordt deze reserve door het bestuur voldoende geacht om gedurende een jaar de salarissen en overige vaste lasten te betalen wanneer onverhoopt de subsidiegelden komen te vervallen. In 2008 zijn de personeelslasten sterk gegroeid door het toenemende aantal projectmedewerkers en de aanpassingen in de CAO-welzijn. De bestemmingsreserve groeit dus mee. Bestemmingsreserve afdelingen Stand per 1 januari Af: aangewend t.b.v. lokale afdelingen Bij: Dotatie Stand per 31 december
€
174.842 171.509 176.117 179.450
Uit de contributie inkomsten wordt jaarlijks door het bestuur geld gereserveerd voor activiteiten en projecten op lokaal niveau uitgevoerd door de lokale afdelingen van de Fietsersbond. Bestemmingsreserve St. Fietsersbond enfb Projektburo Amsterdam Stand per 1 januari Bij: Dotatie € Stand per 31 december
14.911 10.459 25.370
Dit betreft het door de Stichting Fietsersbond enfb Projektburo Amsterdam opgebouwde vermogen. De reserve is bestemd voor door de Stichting Fietsersbond enfb Projektburo Amsterdam uit te voeren lokale activiteiten. Bestemmingsreserve marketing Stand per 1 januari Bij: Dotatie Stand per 31 december
€
0 23.000 23.000
Een geplande actie voor het verspreiden van flyers in het najaar van 2008 is uitgesteld naar het voorjaar van 2009. Bestemmingsreserve nieuwe website Stand per 1 januari Af: Besteed Stand per 31 december
€
40.000 40.000 0
Het bestuur heeft in september 2007 besloten € 40.000 te investeren in de opbouw van een nieuwe website. De besteding heeft plaatsgevonden in 2008 Bestemmingsreserve activa bedrijfsvoering Stand per 1 januari Af: Vrijval Stand per 31 december
€
69.842 32.711 37.131
. april 2009
Jaarverslag 2008
36
Bestemmingsreserve activa doelstelling Stand per 1 januari Bij: Dotatie Stand per 31december
€
57.879 69.989 127.868
De bestemmingsreserves activa bedrijfsvoering en activa doelstelling zijn gevormd voor de eigen middelen, die zijn aangewend voor investeringen in de activa voor respectievelijk bedrijfsvoering en doelstelling. Overig vrij besteedbare reserve Stand per 31 december 2007 Af: Resultaatbestemming Stand per 31 december 2008
€
454.988 284.557 170.431
Dit betreft het deel van het vrij besteedbaar vermogen dat vrij beschikbaar is om in de komende jaren additioneel te besteden aan de doelstellingen. Kortlopende schulden Loonbelasting en premieheffing Contributiefacturering 2009/2008 Reservering vakantiegeld/dagen Subsidies Overig €
31-12-2008 70.962 912.700 112.924 177.242 198.241 1.472.069
31-12-2007 57.151 868.035 87.483 157.487 154.735 1.324.891
In de ledenadministratie wordt de factuurslag voor het komende jaar in december uitgevoerd. In de jaarrekening wordt deze factuurslag in december voor het komende jaar zichtbaar gemaakt bij ‘Vorderingen’ én bij ‘Kortlopende schulden’. Niet uit de balans blijkende verplichtingen De huurverplichting voor het pand bedraagt over het boekjaar 2009 circa € 70.800. Het huurcontract eindigt medio 2015. Jaarlijks wordt de huur geïndexeerd conform de cijfers van het CBS. De huurverplichting voor het kopieerapparaat bedraagt over 2009 circa € 6.000. Het huurcontract loopt af in 2010.
april 2009
Jaarverslag 2008
8.4
37
Staat van baten en lasten werkelijk 2008
begroot 2008
werkelijk 2007
1.193.681 1.636.301 - 29.358 325.992
1.182.893 1.225.156 135.866
1.131.993 100.000 1.399.027 -842 185.201
3.126.616
2.543.915
2.815.378
933.048 1.816.385
733.402 1.387.773
734.178 1.472.929
Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving
226.523
263.072
255.746
Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie
334.872
268.290
277.135
Baten - Baten uit eigen fondsenwerving - Baten uit acties van derden - Subsidies van overheden - Baten uit beleggingen - Overige baten Som baten
€
Lasten Besteed aan doelstellingen: - Voorlichting - Beleidsbeïnvloeding
Som lasten
€
3.310.828
2.652.538
2.739.988
Resultaat
€
- 184.212
-108.623
75.390
Resultaatbestemming Toevoeging/onttrekking aan - instandhoudingsreserve - bestemmingsreserve afdelingen - bestemmingsreserve St Fietsersbond enfb Projektburo A’dam - bestemmingreserve marketing - bestemmingreserve meetfiets - bestemmingsreserve website - bestemmingsreserve activa - vrij besteedbaar vermogen €
65.000 4.608
125.000 18.909
10.459 23.000
14.911 -75.000 -9.235 40.000
-40.000 37.278 -284.557 - 184.212
-39.195 75.390
april 2009
Jaarverslag 2008
8.5
38
Toelichting op staat van baten en lasten
Algemeen De ledenraad van de Fietsersbond stelt de begroting vast. In deze begroting staan de budgetten en de urenbesteding van de medewerkers. De medewerkers registreren de besteding van de uren in een urenregistratie systeem. De werkzaamheden worden grotendeels door eigen medewerkers uitgevoerd. Gedurende het jaar wordt de werkelijke besteding gevolgd aan de hand van de verplichtingenadministratie, overzichten uit de financiële administratie en overzichten uit de urenregistratie. De kosten voor beheer en administratie werden in voorgaande jaren nog niet als afzonderlijke post weergegeven in de jaarrekening. Dit is echter een van de nieuwe richtlijnen die vanaf 2008 gelden. De kosten waren voorheen opgenomen binnen de uitvoeringskosten voor doelstellingen en leden en fondsenwerving. Om de vergelijking met de realisatie 2007 en de begroting 2008 te kunnen maken zijn deze ook aangepast aan de nieuwe presentatie. Grondslagen voor de bepaling van het saldo van baten en lasten Het saldo wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de prestaties en verrichte diensten enerzijds, en anderzijds de kosten en andere lasten van het jaar, gewaardeerd tegen historische kostprijzen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Baten uit eigen fondsenwerving Het lidmaatschap van de Fietsersbond bedraagt in 2008 € 26 voor leden die ook de VVF ontvangen en € 13 voor steunleden. Het aantal leden en donateurs is in 2008 gestegen van 30.005 naar 30.610 (30.372 leden en 238 donateurs). Daarmee is het streven van 2% groei gehaald. In 2008 zijn 2258 nieuwe leden en 181 donateurs geworven. Het percentage beëindiging van het lidmaatschap lag net boven de 6%. Het gemiddelde bedrag dat werd betaald bij de contributie-inning in 2008 bedroeg € 35,76, in 2007 € 34,56. Het gemiddelde ontvangen bedrag van leden en donateurs is in 2008 gestegen naar € 37,80, in 2007 was dit bedrag € 36,49. De overige baten betreft inkomsten uit advertenties. Baten uit acties van derden Hier staat in 2007 de bijdrage vermeld van de Sponsor Bingo Loterij aan de Fietsersbond. In 2008 is geen bijdrage ontvangen. Subsidies van overheden Exploitatiesubsidies worden als baten verantwoord in het jaar waarin de gesubsidieerde bestedingen komen dan wel het exploitatietekort zich voordoet. Ten opzichte van 2007 zijn er weer meer subsidies beschikbaar gesteld voor het werk van de Fietsersbond. Na het vaststellen van de begroting 2008 zijn nog diverse subsidies toegekend, vooral voor het verder ontwikkelen van de landelijke fietsrouteplanner. Voor het opleiden van fietsdocenten zijn ook nieuwe subsidies binnengekomen.
april 2009
Jaarverslag 2008
39
werkelijk 2008
begroot 2008
werkelijk 2007
V&W – meerjarensubsidie
648.146
610.000
625.569
V&W – met fiets minder file
115.402
70.375
129.030
V&W - site filevrij
10.590
-
-
V&W – fietsschool
27.443
30.000
40.278
V&W – botsvriendelijke auto’s
133.279
100.000
59.000
VROM – meerjarensubsidie
183.655
150.000
146.862
SN - Wijken voor de fiets 2
44.334
-
-
VWS – fietsscholen
36.939
-
-
Gemeente Amsterdam
124.894
115.000
107.596
Provincie Zuid-Holland
37.500
45.000
50.000
Provincie Noord Holland
3.221
-
17.093
Provincie Flevoland
4.381
-
6.750
160.496
72.666
179.624
16.339
13.115
-
7.802
19.000
16.632
81.880
-
20.593
1.636.301
1.225.156
1.399.027
div. Provincies - Fietsrouteplanners Fietsdiefstal Achterhoek EU – Vector Overige subsidies € Baten uit beleggingen
Over 2008 is het resultaat van het ASN aandelenfonds negatief. Het netto rendement over de laatste 5 jaar: -2,75% (gemiddeld per jaar) als gevolg van negatieve koersresultaten.. Overige baten De overige baten in deze jaarrekening komen van renteopbrengsten, de loonkostensubsidie van de gemeente Utrecht, onderverhuur van zaalruimte, bijdragen van gemeenten in het kader van Fietsbalans metingen, bijdragen van deelnemers symposium en diverse bijdragen voor de organisatie van fietsscholen. Kostentoerekening Ten aanzien van de verslaglegging ten behoeve van de doelstelling heeft de Fietsersbond als hoofdgroepen aangemerkt Voorlichting en Beleidsbeïnvloeding. Kostentoerekening vindt plaats door middel van de kostenplaatsenmethode. Als kostenplaatsen worden aangemerkt de activiteiten en projecten. De doelstellingen Voorlichting en Beleidsbeïnvloeding, de activiteiten in het kader van de eigen fondsenwerving en beheer en administratie zijn de uiteindelijke kostendragers. De kostendragers worden belast met de direct toewijsbare kosten en de verbijzonderde indirecte kosten. Verbijzondering van indirecte kosten vindt plaats op basis van de bestede uren, zoals verantwoord in de urenregistratie.
april 2009
Jaarverslag 2008
40
Bestemming
Aankopen en verwervingen Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Afschrijving
Doelstelling Voorlichting
Beleidsbeïnvloeding
67.629 408.734 397.201 25.888 20.749 12.847 933.048
516.041 66.996 1.066.006 65.344 52.373 49.624 1.816.384
Werving baten
Beheer en administratie
Realisatie 2008
Begroting 2008
Realisatie 2007
Eigen fondsenwerving
20.998 141.625 55.452 3.654 2.980 1.814 226.523
604.668 620.492 678.197 617.354 310.246 357.488 191.456 1.710.116 1.390.000 1.359.312 12.293 107.179 96.000 97.724 125.023 201.126 175.800 184.032 6.100 70.385 60.000 63.175 334.872 3.310.828 2.652.538 2.739.928
Besteding aan de doelstelling De doelstelling van de Fietsersbond is onderverdeeld in voorlichting en beleidsbeïnvloeding. Ten opzichte van 2007 is in 2008 € 542.326 meer besteed aan de doelstelling. Dit heeft mede te maken met de bijdragen die de Fietsersbond heeft ontvangen voor de verdere uitbreiding van de Nederlandse routeplanner, de Fietsscholen en het aandragen van alternatieven voor de files. Ook heeft de Fietsersbond extra tijd en geld geïnvesteerd in een symposium en de opbouw van een nieuwe website. In 2008 is 88% van de totale baten uitgegeven aan de doelstellingen. Kosten eigen fondsenwerving De kosten voor aankopen en verwervingen en voor publiciteit en communicatie ten behoeve van de eigen fondsenwerving worden als volgt onderverdeeld:
Ledenwerving Contributie-inning Schenkingen en legaten Donatiecampagne Advertentie acquisitie Sponsors en fondsen €
2008 98.931 48.811 10.900 3.754 226 162.622
2007 114.924 54.237 366 11.169 7.746 108 188.550
De totale kosten voor fondsenwerving zoals vermeld in de tabel Kostentoerekening bedragen in 2008 € 225.663, dit is 19% van de inkomsten uit eigen kosten. Kosten van beheer en administratie Kosten van beheer en administratie zijn de kosten die de Fietsersbond maakt in het kader van de interne beheersing en administratievoering. De kosten voor bestuur, ledenraad, directie, receptie, secretariaat, financiën en planning & control vallen onder de kosten voor beheer en administratie. Ook de telefoon kosten en algemene porto kosten komen ten laste van beheer en administratie. De kosten voor beheer en administratie bedragen 10% van de totale lasten, dit is vergelijkbaar met de realisatie over 2007 en de begroting van 2008. Personeelskosten Het aantal medewerkers is in 2008 gestegen. De Fietsersbond volgt op informele grondslag de arbeidsvoorwaarden en de beloningsstructuur zoals uitgewerkt in de CAO Welzijn. In 2008 is een nieuw CAO akkoord van kracht geworden.
april 2009
Jaarverslag 2008
41
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten €
2008 1.364.715 131.715 66.574 147.112 1.710.116
2007 1.114.121 103.741 53.337 88.113 1.359.312
De beloning van de directeur komt overeen met schaal 13 in de CAO Welzijn. De totale loonkosten voor de directeur bedragen € 76.721, inclusief pensioen, sociale lasten en kosten woon- werk verkeer. Pensioenlasten De door de Fietsersbond ingestelde pensioenregeling is te kwalificeren als een toegezegde bijdrageregeling. Uitgangspunt van de pensioenregeling is dat de werkgever maandelijks een premie ter beschikking stelt van 6%. Daarnaast kan de werknemer dit percentage op vrijwillige basis aanvullen tot het wettelijke vastgestelde maximum. Gemiddeld aantal personeelsleden (Fte) Voorlichting Beleidsbeïnvloeding Leden- en fondsenwerving Beheer en administratie Fte
2008 6,9 17,5 1,0 3,2 28,6
2007 5,7 14,1 1.2 3,0 24.0
Het bepalen van de personele bezetting was voorheen een momentopname. Thans is deze gekoppeld aan de urenregistratie, waarin de formatie wekelijks wordt bijgehouden. In de vergelijkende cijfers is deze methode nu ook gebruikt voor 2007. Overige informatie De leden van het bestuur van de Fietsersbond en de ledenraad verrichten hun werkzaamheden belangeloos. Gemaakte onkosten kunnen gedeclareerd worden. Resultaat In 2008 is het project Fietsschool van start gegaan. In deze beginperiode is een subsidie van V&W ontvangen. Daarnaast heeft de Fietsersbond eigen geld in de start van dit project gestoken. De bedoeling is dat in de loop van 2009 de uitvoering van dit project kostendekkend zal worden. De subsidies voor het uitrollen van de Fietsrouteplanner over heel Nederland liepen achter bij de uitvoering. Daarom is in 2008 geld uit het eigen vermogen ingezet. Voor 2009 en verdere jaren zal dit met de binnenkomende subsidies worden rechtgetrokken. De Fietsersbond heeft in 2008 een groot symposium georganiseerd voor een brede doelgroep op een goede centrale locatie. De doelgroep was breder en de opkomst was groter dan begroot waardoor de kosten hiervoor hoger zijn uitgevallen dan waar in de begroting van is uitgegaan. Helaas heeft de kredietcrisis ook zijn invloed op de ASN aandelen van de Fietsersbond. Ook de groei in personeel met de daarbij horende stijgende personeelskosten beïnvloeden het resultaat. Door de stijging van subsidies zijn meer uren ingezet voor projecten. Daarnaast zijn door de groei van het aantal lokale afdelingen extra uren ingezet bij de afdeling kaderondersteuning. De CAO welzijn is in 2008 vernieuwd. De daaruit volgende stijging in personeelskosten wordt niet volledig gedekt in de lopende subsidie afspraken.
april 2009
Jaarverslag 2008
8.6
42
Toekomst
In de begroting 2009 zijn alleen de subsidies opgenomen waarvan een officiële toezegging eind 2008 al in ons bezit was. In de begroting 2009 zijn van enkele projecten uitgaven opgenomen, terwijl er nog geen toegekende subsidie tegenover staat. Deze projecten zullen pas gestart worden nadat de subsidie goedkeuring binnen is. In hoeverre de inkomsten via leden in 2009 beïnvloed worden door de kredietcrisis is nog niet in te schatten. De Fietsersbond vergelijkt in de loop van het jaar de werkelijke besteding met de begroting, zodat tijdig signalen kunnen worden opgevangen. Die worden dan gebruikt om zonodig de besteding aan te passen en als input voor het opstellen van de begroting voor 2010. De Fietsersbond is de afgelopen jaren sterk gegroeid en de huidige kantoorruimte is te krap geworden. Plannen worden ontwikkeld om naar een andere pand te verhuizen. Tijdelijk dubbele huurlasten zullen worden vermeden. Het bestuur van de Fietsersbond laat op dit moment onderzoeken of het wenselijk is om de pensioenregeling voor de medewerkers aan te passen en wat de financiële gevolgen daarvan zijn voor de medewerkers en de vereniging. In 2009 worden geen grote veranderingen verwacht in het personeelsbestand.
Accountantverklaring De accountantverklaring is opgenomen op de volgende bladzijde
Utrecht 20 april 2009,
Marijke van Haaren (voorzitter bestuur Fietsersbond)
Annemarie van Wingen (penningmeester bestuur Fietsersbond)
Hugo van der Steenhoven (directeur Fietsersbond)
april 2009
Jaarverslag 2008
9
43
BEGROTING 2009 begroting 2009
werkelijk 2008
werkelijk 2007
1.216.356 1.389.193 97.937
1.193.681 1.636.301 -29.358 325.992
1.131.993 100.000 1.399.027 -842 185.201
2.703.487
3.126.616
2.815.378
1.097.604 1.283.286
933.048 1.816.385
734.178 1.472.929
Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving
225.420
226.524
255.746
Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie
348.726
334.872
277.135
Baten - Baten uit eigen fondsenwerving - Baten uit acties van derden - Subsidies van overheden - Baten uit beleggingen - Overige baten Som baten
€
Lasten Besteed aan doelstellingen: - Voorlichting - Beleidsbeïnvloeding
Som lasten
€
2.955.037
3.310.828
2.739.988
Resultaat
€
-251.550
-184.212
75.390
april 2009
