17 Postbus DD Utrecht

Verslag Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

Christiaan Hogenhuis Irene Karssiens (eindredactie) i.s.m. Ingrid Veltkamp en Jan de Rooij juni 2014

Stichting Oikos Mariahoek 16/17 Postbus 19170 3501 DD Utrecht www.stichtingoikos.nl

Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

Inhoud 1. Welkom en introductie door wethouder Roeland Geertzen 2. Aanleiding, kennismaking en overzicht 3. Duurzaam Culemborg NU: waarderen wat er is. Waar ben je trots op? Wat is een verbeterpunt? 4. Brainstorm Duurzaam Culemborg 2020 5. Circulaire economie, door Michiel Schuurman (MVO Nl) 6. Afsluiting Bijlagen ‐ Deelnemerslijst ‐ Duurzaam Culemborg NU: beeld vanuit de samenleving per thema ‐ Duurzaam Culemborg 2020: opbrengsten van de brainstormsessies Begeleiders van het toekomstatelier zijn Christiaan Hogenhuis en Irene Karssiens van Stichting Oikos. Zij worden bijgestaan door een team van oikosXplorefacilitators (zie de lijst van deelnemers). Deelnemers zijn allen inwoner van Culemborg en daarnaast vertegen‐ woordigers uit milieugroeperingen en andere maatschappelijke organisaties waaronder bewonersverenigingen, de gemeente, het onderwijs en bedrijven.


1. Welkom Roeland Geertzen, wethouder Duurzame fysieke leefomgeving Culemborg Roeland Geertzen heet de aanwezigen welkom, mede namens Ingrid Veltkamp (adviseur NME gemeente Culemborg) en Jan de Rooij (adviseur milieu gemeente Culemborg), die dit Toekomstatelier samen met Stichting Oikos hebben georganiseerd.

2. Aanleiding, kennismaking en overzicht Ter kennismaking doet Ingrid Veltkamp met de deelnemers een line‐up, waarin iedereen zichzelf plaatst op een lijn en schaal van 1 tot 10 op basis van een inschatting van de duurzaamheid van de eigen leefstijl. De één plaatst zichzelf in de buurt van de 10 op basis van een indrukwekkende lijst van ‘duurzame gedragingen’ en initiatieven (van afvalscheiding, via vegetarisch eten en geen auto, tot niet vliegen en zonnepanelen op het dak), de meesten geven zichzelf in de orde van een 5, al zijn er ook mensen die voor‐ of achteraan staan. Ingrid Veltkamp draagt vervolgens het stokje over aan Christiaan Hogenhuis van Stichting Oikos. Christiaan Hogenhuis schetst kort de aanleiding voor de bijeenkomsten geeft een overzicht van het programma. Aanleiding voor de bijeenkomst is de introductie van de vernieuwde Lokale Duurzaamheidsmeter door Vereniging Nederlandse Gemeenten – internationaal, in samenwerking met enkele andere organisaties. Hij heet daarom speciaal Erik Jan Hertogs van VNG‐internationaal en Jean Eigeman van Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling welkom. De laatste ‐ tevens bewoner van Culemborg ‐ heeft het contact tussen de gemeente Culemborg en Oikos gelegd. De Lokale Duurzaamheidsmeter legt vast wat op dit moment de prestaties – in termen van vooral beleidsafspraken en voorzieningen en enkele meetbare (fysieke) doelstellingen ‐ van een gemeente zijn op een aantal terreinen die van belang zijn voor duurzame ontwikkeling (burgerparticipatie, klimaat en energie, water en natuur, afval en vervuiling, duurzame mobiliteit en duurzaam inkopen en ondernemen). Oikos suggereerde aan VNG‐i dat het zinvol zou zijn dit in te bedden in het werken aan een gezamenlijke toekomstbeeld dat aangeeft waar men naartoe wil, als richtinggevend perspectief. Daarvoor bood Oikos aan toekomstateliers te organiseren. De functie daarvan is tegelijk dat de Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

verbinding tussen een lokale gemeente en ‘de energieke samenleving’ van actieve burgers, organisaties en bedrijven wordt versterkt en de Duurzaamheidsmeter meer in die samenwerking wordt ingebed. Dat kan ertoe leiden dat de duurzaamheidsmeter gezamenlijk wordt ingevuld. Zowel het invullen van de Duurzaamheidsmeter als het uiteindelijke beeld dat zo ontstaat, zijn dan instrument en brandpunt van communicatie en samenwerking tussen gemeente en de energieke samenleving. De VNG‐i en haar partners droegen een aantal ‘koplopergemeenten’ aan die als inspirerend voorbeeld voor andere gemeenten zouden kunnen dienen. In een toekomstatelier geven gemeenten en vertegenwoordigers van initiatieven van bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties een gezamenlijk beeld van de duurzaamheid van de gemeente op dit moment, schetsen zij een gezamenlijk duurzaam toekomstbeeld en definiëren zij interessante, creatieve en kansrijke nieuwe initiatieven. Eén van de aangedragen ‘koplopergemeenten’ was Culemborg. Culemborg geniet op gebied van duurzaamheid een zekere landelijke bekendheid vanwege de wijk Eva‐Lanxmeer. Vanuit persoonlijke netwerken is de gemeente voorgedragen. Een stand van zaken met betrekking tot de Lokale Duurzaamheidsmeter was toen nog niet bekend. Het idee om een toekomstatelier rond de Lokale Duurzaamheidsmeter “Samenwerken aan een duurzame toekomst” werd door de gemeente opgepakt om bewustwording over het thema duurzaamheid in Culemborg te genereren en een aanzet te geven tot de vorming van een Duurzaamheidsagenda/ Afwegingskader voor Culemborg. Na enig overleg

werd bepaald dat het accent zou liggen op het schetsen van een beeld van de huidige duurzaamheid van de gemeente Culemborg en op het definiëren van belangrijke volgende stappen. Dit laatste o.a. met het oog op de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen. Met het oog op dit geheel werden mensen uitgenodigd om deel te nemen.

3. Duurzaam Culemborg NU: Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

waarderen wat er is. Waar ben je trots op? Wat is een verbeterpunt? Deelnemers groeperen zich rond enkele beleidsterreinen en vertellen elkaar waar zij trots op zijn en welke verbeterpunten zij zien. Zij noteren dit op (groen/roze) post‐its, plakken deze op flappen en bespreken ze met elkaar. De beleidsterreinen, waaruit zij kunnen kiezen zijn: 1. Duurzame energievoorziening en duurzaam wonen/(ver)bouwen 2. Voedsel: productie, consumptie, handel/verkoop, fair trade 3. Verkeer en transport: bereikbaarheid en leefbaarheid 4. Werk en ondernemen 5. Afval & hergebruik, circulaire economie 6. Zorg, welzijn, onderwijs 7. Wijk‐ en buurtkwaliteit, openbaar groen Dit alles levert een groot aantal aspecten van Culemborg op waarop de deelnemers trots zijn. Tegelijk is een flink aantal verbeterpunten genoemd, die aanknopingspunten bieden voor beleid én actie vanuit de samenleving (zie tabellen in de bijlage, met uitwerking van de flappen). Vervolgens haalt Irene Karssiens hieruit in gesprek met de deelnemers de belangrijkste punten op.

Duurzaam Culemborg Nu; beeld vanuit de samenleving Successen Eva Lanxmeer,

Liefde voor kwaliteit, passie voor voedsel, de Veldkeuken Werk/ondernemen: het sprankelt van de creativiteit op het terrein van duurzaamheid en brede doelgroepen Verkeer:het station, het vele langzaam verkeer, kleinschaligheid, de pont Afval: veel initiatief, trots op mensen

Groen: de goede zorg voor de eigen gedeelde ruimte, de uiterwaarden

Verbeterpunten Hoe kunnen we duurzaam ‘leuk’ maken (stimuleren)?Meer ‘verleiden’ tot duurzaamheid, inspireren (op scholen) Duurzaamheid mogelijk maken (meer markten) Zichtbaarheid vergroten, kennis op MVO, duurzame aanbesteding van klussen, een centraal aanspreekpunt creëren, laagdrempelig Minder auto, meer fiets, Culemborg elektrische stad nummer een, deelsystemen, verkeersveiligheid ‘Afvalloos Culemborg’ betekenis geven/visieontwikkelen; vraag en aanbod in (rest) stromen, samen met gemeente experimenteren Toekomstbestendig maken van sociale structuren, ondersteunen van burger initiatief


De vele historische gebouwen die behouden zijn

van onderop Particulier initiatief veel ruimte geven en verleiden. Burger en gemeente samen. Aanwezige kennis beter benutten Een integrale benadering van duurzaamheid kiezen. Monitoren met een Culemborg AEX op basis van een combinatie van de Lokale Duurzaamheidsmeter en de Happy Planet Index Cultuurhistorische elementen als kern van het beleid benutten

Wat opvalt in dit overzicht is de grote waardering die er is voor het initiatief en de creativiteit van mensen in de Culemborgse samenleving en de behoefte die er is aan meer ruimte voor en ondersteuning van dit initiatief. Daarnaast valt de nadruk op ‘verleiden tot duurzaamheid’ op. Verder is er veel waardering voor een aantal karakteristieken van Culemborg: de bekende duurzame wijk (EVA‐Lanxmeer), de positieve verkeerssituatie (die tegelijk nóg beter kan) en de aandacht voor groen en goed omgaan met afval. Dat biedt al een aantal aanknopingspunten voor verdere actie van zowel de gemeente als deelnemers. Dat geldt zeker ook voor de vele ideeën op de specifieke beleidsterreinen (zie de tabellen in de bijlage). Vervolgens schetst Jan de Rooij het beeld dat uit de voor Culemborg door hem ingevulde Duurzaamheidsmeter naar voren komt. Als twee opmerkelijke punten die er uit de meter naar voren blijken te komen benoemt hij dat er geen breed gedragen visie blijkt te zijn en dat het onderwerp maatschappelijk ondernemen het minst goed uit de verf komt. Hij geeft aan dat Culemborg relatief sterk scoort op Planet, maar tamelijk laag op People en Profit. Op die dimensies gaat het vooral om de volgende punten:

Duurzaam Culemborg NU; het beeld vanuit de LDM People Gebrek aan visie Onvoldoende verankering van het duurzaamheidsbeleid; onvoldoende structurele inbedding Het ontbreken van een klankbord Prioriteiten niet helder

Profit Beleid voor MVO/ duurzaam ondernemen is nog niet sterk ontwikkeld; een blinde vlek? Er is geen herkenbaar MVO loket

Regeling DuBo (???) Gebrek aan geld en sturing op korte termijn


Ter verklaring voor dit beeld suggereert Jan de Rooij dat in Culemborg een sterke doe‐cultuur heerst, waarin weinig ruimte is voor vergezichten en lange termijn afspraken1. Christiaan Hogenhuis leidt dan het gesprek tussen Jan de Rooij en de zaal over wat opvalt aan de twee gepresenteerde beelden. Jan de Rooij signaleert dat het beeld vanuit de LDM redelijk spoort met het beeld vanuit de samenleving: waardering voor een aantal karakteristieken van Culemborg op het terrein van fysieke duurzaamheid: de duurzame wijk EVA‐Lanxmeer, het verkeer, de zorg voor groen en afval; maar tegelijk op de dimensies van People en MVO de behoefte aan een steviger ondersteuning van het vele initiatief in de gemeentelijke samenleving, verankering, klankbord, aanspreekpunt e.d. Dit wordt vanuit de zaal in allerlei verschillende bewoordingen onderstreept. Daarbij wordt benadrukt dat het niet gaat om meer gemeentelijke bureaucratie (loket, verankering, structuur), maar vooral daadwerkelijke ondersteuning, stimulans, inspiratie, visie en persoonlijke ontmoeting. Zorg ervoor dat creatieve mensen met initiatief snel bij de juiste persoon in de gemeente kunnen komen voor ondersteuning en meedenken. Uit het gesprek komen twee vragen voort die volgens de aanwezigen prioriteit hebben om in een brainstorm in de volgende ronde van de workshop aan te pakken:  Hoe zorg je voor meer ruimte/aandacht voor en verbinding van bestaande duurzame initiatieven?  Hoe kun je het enthousiasme en de steun voor duurzaamheid en het aantal initiatieven vergroten?

1

De huidige score is desgewenst te lezen op http://www.duurzaamheidsmeter.nl/resultaten/2013/nl/introductie. Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

4. Brainstorm Duurzaam Culemborg 2020 Na een geanimeerde pauze verzamelen de deelnemers zich in 2 x 2 groepen voor een brainstormsessie over de geformuleerde vragen. In de deelsessies worden de brainstormvragen hier en daar aangescherpt/ingeperkt. De vier brainstorms leveren een flink aantal bruikbare suggesties op (zie bijlage 3). Vervolgens geven de deelnemers door stickers aan welke van de suggesties zij het meest aantrekkelijk en kansrijk vinden. Daaruit komt de volgende prioriteitenlijst naar voren:

Duurzaam Culemborg 2020: prioriteiten Suggestie 1 Een initiatievenmakelaar bij de gemeente 2 Verhaal maken dat in het hart raakt: waarom duurzaamheid? Motivatie. The Apple‐story van Duurzaam Culemborg 3 Ambassadeurs voor initiatieven uit de samenleving aanstellen, 4

5 6 7

8

Kartrekkers van initiatieven ondersteunen; bijvoorbeeld meedenken over rendabele verdienmodellen bijvoorbeeld door een coach Ontmoetingen organiseren tussen regulier bedrijfsleven en duurzame initiatieven Gewone taal gebruiken Persoonlijk contact met overheid/veilig maken; snelheid van communicatie; ruimte (aan)geven ipv marges aangeven Groene pagina in de Culemborgse Courant

9

Ruimte scheppen in de begroting voor ondersteuning van initiatieven

10

On‐line zichtbaarheid van duurzame initiatieven; trots etaleren,

Opmerking Hierover is inmiddels een motie aangenomen Daniël meldt zich om hier een stap in te zetten

Huub, Daniël en Jan melden zich om dit verder uit te werken (communicatie‐afdeling gemeente)

Dit zijn elementen voor een profielschets voor een initiatievenmakelaar of een ambassadeur Dit is een plek om het Verhaal van Duurzaam Culemborg te laten ontstaan/groeien Dit zou ook geformuleerd kunnen worden als een opener vraag aan zowel burgers/de samenleving als de gemeente: hoe genereren/werven we meer geld voor ondersteuning van initiatieven? Voor een volgende brainstorm. Dit draagt bij aan de motivatie voor en de zichtbaarheid van de initiatieven

Duidelijk is dat al deze suggesties liggen op het terrein versterking van de communicatie en persoonlijke ontmoeting rondom duurzame initiatieven: tussen gemeente‐apparaat en samenleving; tussen gemeente‐apparaat en Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

creatieve initiatiefnemers; tussen de initiatieven en de bredere samenleving, tussen initiatieven en regulier bedrijfsleven. Roeland Geertzen vatte dit later compact samen me de opmerking “Het gaat niet om het WAT, maar om het HOE.” Zoals uit het schema blijkt heeft een aantal mensen zich gemeld om hiermee aan het werk te gaan. Op dit punt sluit Christiaan Hogenhuis het workshopgedeelte van de bijeenkomst af en geeft hij het woord over aan Michiel Schuurman van MVO Nl voor een presentatie over de circulaire economie.

5. Circulaire economie Michiel Schuurman is uitgenodigd, omdat hij een bevlogen presentatie kan geven over nut en noodzaak van een circulaire economie met veel pakkende voorbeelden. Een beeld van een toekomst voor een gezamenlijk duurzaam Culemborg en mogelijk wegen er naar toe.

6. Afsluiting Wethouder Roelant Geertzen bedankt Michiel Schuurman en de aanwezigen en sluit de bijeenkomst. Hoewel het niet makkelijk is en hier en daar schuurt, is een duurzaam Culemborg (en een duurzame gemeente in het algemeen) een gezamenlijk proces van keuzes maken en verantwoording nemen, vallen en opstaan, erkennen en waarderen, vieren en verwezenlijken. De gemeente zal veel minder een sturende en controlerende rol hebben dan in het verleden. De gemeente maakt actief deel uit van de energieke samenleving en is partner in het proces. De nieuwe faciliterende rol verduidelijkt zich (ILK, 2 juni 2014).


Bijlage 1 Deelnemerslijst

Booms Bromily Brouwer Crusio de Rooij Eigeman Geertzen Gijsberts Goed Goessens Hertogs Hogenhuis Hogenhuis Hup Janssen Jumelet Karssiens Khatera Kok Latour Maniran Marringa Merry Oprel Overweg Rensen Schamhart Scholten Schuurman Senhorst Sterenborg Terlien Theunissen Vaessen van Herk van Kessel van Noortwijk van Rijn van Straten Veltkamp Verburg Verschuur

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

Sander Jill Leonie Lonneke Jan Jean Roeland Huub Jan Harold Erik‐Jan Christiaan Babke Jeanne Thomas Daniël Irene Lily Michiel Hans Norine Jur Peter Wouke Gerben Joost Arjen Rebecca Michel Jenny Diede Hellen Jan Claire Adrieke Francis Rinske Joost Cees Ingrid Jolanda Gerwin

AdviseurGemeenteCulemborg WMO Raad/ Prezzent KwaliteitsInstituut NL Gemeenten Crusio doet: communicatie en projectenmet hart voor mvo en onderwijs Adviseur Milieu gemeenteCulemborg GemeentenvoorDuurzameOntwikkeling Wethouder Duurzame fysieke leefomgeving Culemborg PL Gelderlandfabriek/ Bon Vie Project en interim management Fair Trade Original VNG International (Projectleider Lokale Duurzaamheidsmeter) St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) Projectleider Organisator Trainer Netwerker voor natuur en duurzaamheid Milieu Advies Raad Culemborg/ Duurzaamheidsadviseur CU St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) SP Tuinpiraat Milieu Advies Raad Culemborg/ RWS Stadswerkplaats PVDA Ubiquity University St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) Adviseur NME gemeenteCulemborg St. BetuweWereldwijd Schamhartprojectmanagement St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) MVO NL (gastspreker) De Vergroening St. Oikos (facilitator Toekomstatelier) KleurrijkWonen Stichting DuurzaamRivierenland Groen Links Spruit Buiten/ A3ke Projectadvies en – realisatie Bolderburen Greenwish ORS Lek&Linge Rijksdienst voor Ondernemend NL/ vmAgentschapNL adviseur NME gemeenteCulemborg GiesserWildeman Thermo Bello


Bijlage 2 Duurzaam Culemborg Nu; het beeld vanuit de samenleving per thema 1.ENERGIE,WONEN,BOUWEN Waar ben je trots op In stand houden van oude gebouwen My wheels Werk ah spoel

Waterwingebied transformatie Windmolens (3) Broodfonds Thermo bello Locatie en gebouw De Unie Bewoners betrokkenheid eva‐lanxmeer Kindvriendelijk zwembad Oude stadhuis Lets Lokale voedsel voorziening (stadsboerderij) Stadskantoor duurzaam

Verbeterpunten Energie (zon) op kunnen slaan, lokale voorziening Windmolens: nóg 6! Gebrek aan verbinding tussen initiatieven (lokaal) (bijv. rond voedsel, energie,faciliteiten, lokale parallelle economie. Energieneutraal bouwen Bewonersbeheer openbare ruimte Bestaande bouw verbeteren Teveel troep op straat Energie scan aanbieden Meer zonne‐energie Faciliteer de energie‐beweging

Gemeente, faciliteer! Niet zelf trekken. Laten ontstaan. Gebruik opgedane kennis uit EVA‐Lanxmeer Hoe kunnen we (= gemeente, burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties) positief duurzaam gedrag honoreren en leuk maken? Van en voor jongeren en volwassenen

Lek en linge duurzaam gebouw

2.VOEDSEL EN FAIR TRADE Waar ben je trots op Kaasboerderij Biologische stadsboerderij, zorg, voedselproductie, educatie en ontmoetingen NME ook aandacht voor voedsel De veldkeuken puurste restaurant 2013 Spruit! Buiten; kinderen koken gezond en duurzaam Liefde voor kwaliteit Fair trade gemeente werkgroep Fair trade scholen 2 stuks bo en vo 25 fair trade importeurs Lekkers aan de lek Eetbaar openbaar groen Plus = plus Naturijn

Verbeterpunten Gezonde en eerlijke winkelindeling Inrichting schoolgebouw biedt ruimte voor het bereiden van eten

Meer lokale voedselproductie Aandacht voor goed eten in sportkantine Reclame voor slecht en unfair eten afschaffen

Ouders op cursus om liefde voor goed eten bij te brengen Verbod op ingevlogen voedsel ‘s Avonds markt Food Cooperative: bijdragen is minder betalen Verleiden, verleiden, verleiden Mogelijk maken inspireren


3. VERKEER EN TRANSPORT Waar ben je trots op Autodelen opgezet Kritische inbreng MAR Bewuste keuze fietsgebruik Carpool mogelijkheid Kleinschaligheid

Pont Station Stationsomgeving verbeteren

Verbeterpunten Stimuleren en belonen elektrisch vervoer Meer laadpalen auto’s Meer handhaving Meer deelauto’s Aparte rijbaan voor langzaam elektrisch vervoer, fietsen en scooters Thuis bezorgen (minder auto’s) Stalling station Stallingen prive en deelpunten Meer doorgang onder station Veiliger voor fietsen en meer comfort wegdek

4. WERK EN ONDERNEMEN Waar ben je trots op Het sprankelt in Culemborg van creativiteit en duurzaamheid en breed doelgroepen gerichtheid Veel verschillende duurzame initiatieven BWW + Stads: verschillende denkronden, sociale werkvoorziening en vrijwilligers Werk vinden door hergebruik van materialen 540 zonnepanelen multidesk Plaatselijke grondstoffen (stamplaats) Goede start duurzame uitstroom uit de WBB (geen draaideur) Winkel: 4 participatie’s, 4 kringloop winkels Dienstwerk Koppeling internationale samenleving Fairtrade gemeente en veel ondernemers green en fair koppeling KWC plus supermarkten Visscher Sociale ondernemer Levendige en leuke activiteiten vanuit ondernemers, bolderburen en SWP

Verbeterpunten clusteren en bundelen en toegankelijk en inzichtelijk, kenbaar maken. (werk, mvo, energie anders kijken

Mvo veel breder inzetten, energie, fairtrade Maak lokaal opdrachten kenbaar Mag meer Meer handhaving vanuit gemeente Overzicht van alle initiatieven Mag breder uitgezet Voor veel meer ondernemers bereikbaar maken

zichtbaar maken Gefragmenteerd Centraler vindbaarder, wapperen Sociaal inkopen aanbesteden

5. AFVAL EN HERGEBRUIK Waar ben je trots op Het verborgen talent in de stad de mensen

Verbeterpunten Meer voorlichting bewustwording over afval = grondstof. Beter scheiden , hoe voorkom je afval Relatie inkopen, afval, duurzame producten? Reparatie en deelinitiatieven, verdeling vande overvloed

Avri milieustraat etc. Vragen gesteldaan gemeente over duurzaam inkopen Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

Lessen over grondstoffen op scholen geven Handhaving en voorlichting zwerfafval op vo door avri Ik ben imker geworden en bouw stal met gebruikt materiaal Ik scheid afval Denk en doe mee aan verschillende initiatieven zoals stadsboerderij, in lanxmeer, co‐creatie Plastic hero, plastic inzameling voor avri

Ruilen bevorderen Actieve educatie ‘snoeproutes’ Er kan meer met water en hergebruik Bundelen, breder maken Te weinig politieke trots naar gemeenschap Gebrek aan creativiteit bij gebruik openbare ruimte;

De persoon die zomers in de uiterwaarden en lekstrandjes zwerfafval ophaalt. Ik heb bijna geen restafval meer

De gelderland fabriek (herbestemming) Stadsboerderij Keep it clean day en veegfeest zwerfafval, bijdrage initiatieven coördinatie De windmolens

Marijn Nijdam, buitendienst gemeente, de vrolijkste straatveger die ik ken Repaircafe en kledingruil, keep it clean, nieuwe afval inzameling met tariefdifferentiatie opgericht Thermo bello Spoel: herbestemming fort

MACH (?) Bolderburen

Mogelijkheid om zwerfvuil bij avri aan te bieden zonder ervoor te moeten betalen (in nieuwe afvaltariefstructuur)

Arme stationsomgeving afval Leegstaande (kantoor) panden voordelig verhuren aan

teveel parkeerplaatsen. Betekenis geven aan circulaire economie. Local for locals, hergebruik, repair. Innovatie, ontwerp voor hergebruik Benutten van creatief potentieel Culemborgers bij visievorming; samen met gemeente Stimuleren zelfvoorzienendheid Oplossingen voor winkelpandenleegstand in binnenstad Een derde van de vuilnisbakken weggehaald, ook naast bankjes Duurzaam inkopen door gemeente en visie op sluiten ketens Duurzaam aanbesteden door gemeente

startende ondernemers en of creatieve herbestemming Versterken burgeriniatieven, ontzorg burger, Afvalloze regio

6. ZORG EN WELZIJN EN ONDERWIJS Waar ben je trots op Deze initiatieven sluiten aan bij de leefwereld. Overzichtelijke projecten

Verbeterpunten Uitdaging: toekomstbestendig maken van

Bon vie. Elk‐welzijn nieuwe stijl Inloophuis mensen met kanker. Binnenwaard Bolder‐buren

huizen/gebouwen, sociale structuren, kwetsbare individuen sterker maken Structurele aandacht en borginggoede initiatieven Te weinig aandacht voor vitalen Ontwikkeling van onderaf

Verbinden van leefwereld, systeemwereld vanuit

leefwereld Participatiehuis Onuitgesproken en onduidelijke verwachtingen richting mantelzorgers Kinderboerderij prezzent, syndion Weinig info transitie WMO Thomashuis. Eenzaamheid jongeren en ouderen Harry home (niet aangeboren Zorg voor minima ’s Toekomstatelier Duurzaam Culemborg 12 februari 2014

hersenletsels) Timon woongroep Burger initiatieven gericht op ontmoeting Focus verenigingen Gelderland fabriek Duurzaamheidsprojecten L+L Huis van de buurt Troelstra hof.

Jongeren die moeten zorgen voor arbeid/inkomen, zorg en eigen huishouding recreëren Mantelzorgers kwantitatief en kwalitatief Nieuwe wijken weinig sociale structuren Kangaroohuizen Oude verzorgingshuizen Kunstgrasvelden Oude schoolgebouwen (isolatie weinig duurzaam

Relatie havo l en l en Thermo bello KWC zonnepanelen

Brede school oost, klimaat‐neutraal Zorgsystemen op scholen

pieterplaatsje Klaartje/bartje SSV CJG website bereikbaarheid transitiontowns TTO Herinrichting Chopinplein

gebouwd) Toekomst bestendige (huur) woningen Mogelijkheden voor participatie worden eerder afgebroken dan ondersteund Te weinig oog voor social return on investment Accent meer op continuiteit organisaties dan op belang client

7. WIJK‐BUURTKWALITEIT OPENBAAR GROEN Waar ben je trots op Veel groen Cultuurhistorisch landschap Assertieve bewoners. Schaapsherders (veel) eetbaar landschap Uiterwaarden Landschap van de zoete toeval Caetshaege Verbinding buiten en binnen groen Overzicht monumentale bomen Religieus groen Maak je plek.nl groene speelplekken klimaat adaptatie Groene zorg voor de eigen/gedeelde ruimte terra bella liniewacht Groenbeheer intergrale Cultuurhistorie als groene inspiratie Ruimte voor particulier initiatief

Verbeterpunten

Groen integratie Te weinig scharrelgroen Natuurlijke inrichtingen voor groene reststroken Duurzaamheidstoets bij ruimtelijke ingrepen Betere toegang Te veel gesnoeid en gezaagd Bewoners meer aandacht voor tuin Ecologische kwaliteit van groen kan beter Langdurige ecologische visie en uitvoering Eigenaarschap Stad als biobatterij


Bijlage 3 Duurzaam Culemborg 2020; opbrengsten van de brainstormsessies Hoe zorg je voor ruimte en aandacht voor / verbinding van (bestaande) duurzame initiatieven? Idee Aansluiting bij de pers Initiatieven makelaar gemeente Initiatieven op de RTA Raad als verbinder van initiatieven (luisteren ipv praten) Reanimeren Culemborg 12/12/12 Platform (website) voor cocreatie Leuk en interessant maken Voorbeelden laten zien Aansluiten bij leefwereld mensen Achterhalen waar de gemeente in de weg zit Gemakkelijke communicatie Benoem het initiatief van de maand Pagina in de krant met initiatieven (papier/digitaal) en foto Sluit aan bij facebook Gewone taal, sluit aan bij bewoners Laten zien hoe makkelijk of moeilijk de gemeente het maakt initiatieven te initiëren Afspraak hoe gemeente initiatiefnemer welkom heet (cultuurgesprek binnen gemeente) Kennismakingsavonden om verbinding te zoeken/vinden thema gesprekken? Smoel geven, verantwoordelijke personen bij de gemeente een gezicht geven Zichtbaar maken

Weging (aantal stickers)

16 stickers

4 stickers 1 sticker

2 stickers 4 stickers

8 stickers

13 stickers 1 sticker



Hoe kan je de bestaande initiatieven versterken? Idee ‘Poweredby’‐label Leuke activiteiten Nuttige activiteiten Bekendheid vergroten Verdienmodel aan initiatieven koppelen bonus beloning Prikkel (op het juiste moment) Campagne, groter idee 1 duurzaamheids Kennis delen Kruisbestuiving tussen beleidsvelden en de specifieke initiatieven Ontmoetingen organiseren tussen bedrijven en initiatieven Innovatieworkshops Initiatieven van bedrijven laten zien Zichtbaarheid vergroten Ambtenaren lopen stage bij initiatieven Flexplekken en ontmoeten Open data Mensen uitnodigen om verantwoordelijkheid te nemen voor eigen leefomgeving Ideeën quotum Visie ontwikkelen met de stad Groene hoek in de Culemborgse krant Kookcursus ‘Tupperware’ party’s (over duurzame producten) Potje geld vanuit de gemeente, ruimte laten in begroting Namen en nummers van ambtenaren op website gemeente Heldere ondersteuningsstructuur (bedrijven) Platform voor samenwerking Digitale wall of fame Duidelijke missie Urgentie benoemen

Weging (aantal stickers)

1 sticker

8 stickers 1 sticker 1 sticker 1 sticker

1 sticker 1 sticker 12 stickers




5 stickers 2 stickers 5 stickers

1 sticker


Hoe kan je het enthousiasme en de steun voor en daarmee het aantal van de duurzame initiatieven vergroten? Idee Mensen ruimte geven, mensen faciliteren 2% Veiligheid geven en laten zien dat het lukt 13% Volgers 34% Enthousiast houden (een loket, niet stijf) Etaleren van goede initiatieven Raak mensen in het hart (Apple) Een verhaal maken, bevlogenheid Geld, omstandigheden creëren, middelen, geen subsidie Steunen en motiveren Ondersteunen met het ontwikkelen van rendabele groeimodellen en verdien modellen Persoonlijk contact met de overheid, leren omgaan met burgers, snelheid Mensen bij elkaar brengen, kennis bij elkaar brengen, laat mensen elkaar aanvullen (gemeente) Omdenken Initiatieven ondersteunen Zichtbaarheid Mensen voeden met informatie, kennis en netwerken Netwerk bundelen, kennis kenbaar maken Gewoon doen Leren denken in mogelijkheden (overheid) Overheid: niet denken vanuit drempels Positief blijven Durf risico’s te nemen Overheid: doorontwikkelen met energie, ondeugend zijn

Weging (aantal stickers) 1 sticker

1 sticker 1 sticker 11 stickers 3 stickers 2 stickers 2 stickers 9 stickers 8 stickers 3 stickers

2 stickers 1 sticker 1 sticker 1 sticker 5 stickers 3 stickers 2 stickers 3 stickers 2 stickers 5 stickers 2 stickers


Hoe zorg je voor ruimte en aandacht voor en verbinding van de duurzame initiatieven? Idee Zichtbaar maken van website, online profielen en ontmoeting Platform Laat zien wat je geweldig vindt, etaleren Etaleer initiatieven Hou spotlight op wat het ooit was, de vonk, de energie zit in de vonk/motivatie Ambassadeurs, zichtbaar maken Delen op facebook en twitter Ondersteunen van kartrekkers zoals, initiatiefnemer, trekker, verbinders, helpende handjes, dwarsdenkers en coaches Uitnodigen dwarsdenker (zo nu en dan) Uitnodigen coaches Aanstellen coaches Verbinden met moeilijke groepen Analyse/feed‐back evaluaties, wat er aan de hand is als tipping point net niet wordt bereikt. Blijf mensen zoeken die gedreven zijn Betrek er brands bij/goed imago Gemeente als rolmodel Platform co‐create bewust Culemborg Verbinden van platformen Samen dingen doen Groene pagina in Culemborgse krant Informatie bordjes bv dit is de wijk Eva‐ lanxmeer. Code in je smartphone QR app, ontdek Culemborg Verbind er een beloning aan (wedstijd)

Weging (aantal stickers) 5 stickers 3 stickers

2 stickers

10 stickers 1 sticker 13 stickers

2 stickers

5 stickers 1 sticker 1 sticker

2 stickers

1 sticker 2 stickers


17 Postbus DD Utrecht

Recommend Documents