Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Churchilllaan 11 - 3527 GV Utrecht Postbus 2069 - 3500 GB Utrecht
tel.: 030 2846080 mobiel: 06-10207557
www.gepensioneerden.nl
[email protected]
Augustus 2012 - week 34/ nr. 16
NVOG Nieuwsbrief De NVOG Nieuwsbrief is het interne informatieorgaan van de NVOG ten behoeve van de aangesloten lidorganisaties en degenen die binnen de NVOG actief zijn in commissies en werkgroepen. Het deel voorafgaand aan het onderdeel Puur Bestuur kan gebruikt worden voor eigen verenigingspublicaties. Alle vorige nieuwsbrieven zijn te vinden op de website in het besloten deel. Redactie: Martina van den Dool en Cor ten Donkelaar
NVOG-activiteiten Algemeen Bijeenkomsten met verenigingen Het NVOG interim-bestuur houdt in augustus en september een aantal bijeenkomsten om lidorganisaties bij te praten over wat tot nu toe is gedaan om de NVOG te herstellen van de problemen die sinds enige tijd speelden en wat op dit moment de plannen zijn voor de nabije toekomst. Daarbij wordt ook nadrukkelijk geluisterd naar de inbreng vanuit de verenigingen zelf. Daarom zijn alle lidorganisaties welkom, ook (en vooral) degenen die een voorlopige opzegging per 2013 hebben gedaan. Het bestuur werkt op basis van wat verzameld is aan adviezen en reacties verder aan een voorstel voor de toekomst van de NVOG, dat uiteindelijk in november aan de leden wordt voorgelegd. Het is dus van groot belang dat verenigingsbesturen deze mogelijkheid aangrijpen om met het bestuur in gesprek te gaan en ook met andere leden van gedachten te wisselen.
Aanhoudende dreiging pensioenverlagingen Opnieuw verschenen deze week verontrustende berichten in de krant over dreigende pensioenverlagingen. Die verlagingen zouden nog wel eens groter kunnen zijn dan aanvankelijk gedacht. Het gaat hierbij om zowel gepensioneerden als werkenden. De problemen hangen samen met de gehanteerde rekenrente voor pensioenfondsen. Grote vraag is natuurlijk: valt er te protesteren tegen pensioenverlaging? Doet de NVOG nog wat? Het is weinig zinvol om als NVOG tegen pensioenverlagingen in het algemeen, dus als collectief, te protesteren. Wettelijk gezien is het aanpassen van pensioenen nu eenmaal een toegestane maatregel, al benadrukt de NVOG dat deze slechts als uiterst redmiddel mag dienen. Bovendien worden de daadwerkelijke maatregelen gebaseerd op cijfers van
Nieuwsbrief – 2012/ nr. 16- augustus – week 34
2/5
31 december 2012 en die kunnen er anders uitzien dan nu gepubliceerd in de media. De minister onderzoekt op dit moment de mogelijkheden om de schade te beperken, voor zowel werkenden als gepensioneerden. In de tweede helft van september kan de Tweede Kamer meer informatie hierover verwachten, volgens de berichten. Verenigingen van gepensioneerden zouden zelf wel in actie kunnen komen bij hun pensioenfonds, maar de NVOG adviseert om daarvoor een goede jurist in de arm te nemen, vanwege de vele verschillen in de pensioenreglementen. Verhoudingen tussen vereniging en werkgever(s) kunnen op scherp komen te staan bij dit soort kwesties, dus een kansloze zaak kan beter niet worden aangegaan. In de nieuwsbrief van december 2011 heeft de commissie Pensioenen van de NVOG al uitvoerig beschreven hoe verenigingen te werk zouden kunnen gaan om pensioenverlaging te voorkomen. Op het besloten deel van de NVOG-website is deze nieuwsbrief nog te vinden. De NVOG heeft samen met andere ouderenorganisaties bij de overheid al herhaaldelijk gewezen op het toenemende koopkrachtverlies onder ouderen (zeker onder bepaalde groepen), niet alleen als gevolg van de dreigende pensioenverlagingen, maar zeker ook door stijging van eigen lasten, zoals zorgkosten. De NVOG, PCOB en Unie KBO hebben het NIBUD onlangs opdracht gegeven om de koopkrachteffecten te berekenen, uitgaande van het beleid dat op Prinsjesdag gepresenteerd wordt. Daarmee kan eventueel al te gunstige berichtgeving van de zijde van de regering worden weerlegd of genuanceerd, zoals ouderenorganisaties, inclusief de NVOG, ongetwijfeld gaan doen in de aanloop naar de begrotingsbehandelingen van diverse departementen.
Zorg en welzijn Stijgende zorgkosten: het moet anders! -Joop BlomEen maand geleden schreef ik over een hete zorgzomer, de hete zorgherfst komt eraan. Er werd in diverse bladen veel geschreven, zowel redactioneel als door gastauteurs, over de betaalbaarheid van de zorg en de onbetaalbaarheid van met name de AWBZ kosten in de toekomst. De verkiezingen gaan ook inderdaad mede in het kader van deze problematiek staan. Minister Schippers zette onlangs het VVD-standpunt uiteen: meer zorg thuis en geen uitbreiding van de intramurale zorg voor ouderen. Andere partijen geven aan dat er extra investeringen in de ouderenzorg moeten komen, maar zeggen niet hoe dit betaald moet worden. Het gaat over ons en onze toekomst, maar ook over de toekomst van de ouderen die na ons komen! Ook is in de kranten te lezen dat de ouderenzorg in Nederland niet alleen de beste, maar ook relatief de duurste is van de gehele wereld. Dat is positief, maar kan dit wel voortduren? De mede door de inspanningen van de huidige gepensioneerden gebouwde verzorgingsstaat in Nederland staat te wankelen, vanwege de mogelijke onbetaalbaarheid door solidair te heffen premie in de nabije en verre toekomst, met daarnaast het probleem dat er straks onvoldoende personeel zal zijn om die verzorgingsstaat te handhaven. Mede door de NVOG wordt in de CSO thans gewerkt aan een standpunt hierover vanuit de ouderenorganisaties. Dat is geen gemakkelijke opgave. Wij kunnen als ouderen wel zeggen dat alles moet blijven zoals het nu is, maar wij zien ook dat dit een onmogelijke opgave is voor onze Nederlandse samenleving. Een ding is zeker: 75 tot 80 procent van de kosten van verzorging en verpleging worden geconsumeerd door de 16 procent 65plussers. Het aantal 65-plussers en zeker ook 80-plussers stijgt snel en de kosten stijgen nu te hard en samen kunnen (en willen?) de Nederlanders dit niet meer solidair opbrengen. Er moet dus iets veranderen, voorstellen daarvoor worden ook van ons verwacht.
Nieuwsbrief – 2012/ nr. 16- augustus – week 34
3/5
Er zal niet aan te ontkomen zijn dat de ouderen zelf meer aan de laatste fase van ons leven gaan bijdragen dan wat wij nu doen. En ook zal een groter beroep moeten worden gedaan op onze kinderen en vooral ook op jongere ouderen om de oudere ouderen, zeker ook in het kader van welzijn en eenzaamheid, te helpen. Indien u hierop wil reageren of suggesties hebt voor de oplossingsrichting: graag!
Beleidsuitgangspunten zorg, welzijn, wonen In de AV van 23 mei kwam naar voren dat de Standpuntennota Zorg en Welzijn en wonen te uitgebreid was om er een oordeel over te geven. Er werd gepleit voor een kortere versie hiervan. De commissie Z&W van de NVOG heeft hiervoor onlangs het document "Beleidsuitgangspunten 2012” uitgewerkt, hieronder afgedrukt. De oorspronkelijke Standpuntennota, aan de lidorganisaties toegezonden met de stukken van de AV van 23 mei, blijft uiteraard gehandhaafd. Beleidsuitgangspunten worden afgeleid uit de Standpunten. Beleidsuitgangspunten zorg, welzijn wonen Over een groot aantal onderwerpen op het gebied van Zorg&Welzijn en Wonen heeft de NVOG een standpunt ingenomen (vastgelegd in een Standpuntennota). In gesprekken met derden vormen deze standpunten het uitgangspunt voor ons beleid. Gelet op de omvang van de Standpuntennota heeft de NVOG de beleidsuitgangspunten over een aantal belangrijke onderwerpen op een rijtje te gezet.
Financiering / organisatie van de zorg: de totale kosten van de zorg worden voor 2012 geschat op ongeveer € 80 miljard, dus bijna € 5.000,- per inwoner en 13% van het bruto nationaal product. Met die cijfers in het achterhoofd kan worden gesteld dat betaalbaarheid van de zorg het belangrijkste onderwerp is. Er moet nu echt werk worden gemaakt van kostenbeheersing. Onderzocht moet worden welke structurele veranderingen ( kostentechnisch , organisatorisch en zinnigheid van behandeling) hiervoor nodig zijn. Het steeds weer verhogen van het eigen risico en de eigen bijdrage is geen oplossing. Eigen verantwoordelijkheid: Ieder moet zo met zijn gezondheid omgaan dat onnodig gebruik van zorg wordt voorkomen. Dit kan door preventief te handelen, door een gezonde leefstijl te hebben en als er iets aan de hand is, trouw een therapie te volgen en mee te werken aan herstel. De overheid heeft hierin een e ondersteunende rol. Denk hierbij aan voorlichting via de 1 lijnszorg (huisarts, fysiotherapeut etc.). Curatieve of kortdurende zorg: een goede basiszorg, de zogenoemde 1e lijnszorg, in de buurt en de specialistische zorg efficiënter inrichten. Patiënten moeten het accepteren dat ze voor specialistische zorg soms langer moeten reizen. Specifieke ouderenzorg zodanig inrichten dat door een integrale benadering de kwaliteit verbetert en het aantal consulten en onderzoeken afneemt. Dat betekent dat huisartsen, de specialist ouderengeneeskunde (geriatrie), de ziekenhuisarts en eventueel de geriatrieverpleegkundige nauw met elkaar moeten samenwerken. Langdurige zorg: Eigen regie staat voorop. Oud worden is in onze ogen geen ziekte, maar het bereiken van een levensfase. Ook deze levensfase moet in principe door iedereen zelf worden gefinancierd. Als zelfstandig wonen niet meer mogelijk is, moet opname in een verpleeg- of verzorgingshuis mogelijk zijn. De kosten van wonen en zorg worden hierbij gescheiden. Wij onderschrijven de op gang gebrachte modernisering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). In de AWBZ moet alleen de onverzekerbare langdurige zorg worden opgenomen. Vervangende intramurale zorg in de thuissituatie moet kunnen worden ontvangen via een PGB (Persoonsgebonden budget). Een afdoende controle op het besteden van een dergelijk budget is hierbij een vereiste. Eigen risico / eigen bijdragen: Wij zijn van mening dat eigen risico niet past in een inkomenssolidaire financiering. Daarnaast blijkt een eigen risico niet zinvol als remmende factor. Wie een ziekte of kwaal heeft, moet niet om financiële redenen worden gedwongen een behandeling achterwege te laten. De NVOG staat achter een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor verstrekkingen uit de AWBZ. Hierbij moet het totaal aan inkomensafhankelijke bijdragen voor AWBZ/Wmo en ZVW verstrekkingen worden be-
Nieuwsbrief – 2012/ nr. 16- augustus – week 34
4/5
trokkenen. Dit om het risico van stapelen van eigen risico’s en eigen bijdragen zoveel mogelijk tegen te gaan. Preventie: Vanuit de eigen verantwoordelijkheidsgedachte mag van mensen worden verwacht dat zij zoveel mogelijk een gezonde leefstijl in de dagelijkse praktijk brengen. Preventieactiviteiten moeten worden gestimuleerd en onder aandacht van ouderen worden gebracht. Ouderenorganisaties zijn naast gemeenten en artsen, met nadruk op de eerste lijn, een zeer belangrijke schakel om preventie binnen hun doelgroep te bevorderen. De overheid, maar ook de zorgverzekeraars, behoren in hun beleid meer plaats in te ruimen voor preventie. Wmo: Bij de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) moet de compensatieplicht beter worden ingevuld. Dit betekent dat er in elke individuele situatie de meest passende voorziening wordt getroffen. Zo worden beperkingen van burgers qua zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie zoveel mogelijk gecompenseerd. Dit moet leiden tot een betere aanpak door de gemeenten. Wij zijn een groot voorstander van het ook binnen de Wmo handhaven van het persoonsgebonden budget (PGB) en/of het persoonsvolgend budget (PVB). De Wmo-gelden moeten geoormerkt zijn, zodat eventuele overschotten niet voor andere doelen worden besteed. Dat de gemeenten een bepaalde vrijheid hebben bij het uitvoeren van de Wmo is goed, maar de verschillen in uitvoering en indicatiestelling moeten beperkt blijven. Dit geldt ook voor de door de gemeente in rekening gebrachte eigen bijdragen. De komende jaren zal de beschikbaarheid van professionele krachten om ouderen en gehandicapten te begeleiden relatief afnemen. Mede daarom en vanwege de kostenontwikkeling zal een groter beroep op vrijwilligers en mantelzorgers worden gedaan. Vanuit de Wmo dient de gemeente voor voldoende begeleiding en ondersteuning van die vrijwilligers en mantelzorgers zorg te dragen.. Wonen: levensloopgeschikte woningen in combinatie met voorzieningen en noodzakelijke hulp in de buurt kunnen ervoor zorgen dat mensen zolang mogelijk zelfstandig en zo mogelijk zelfredzaam, kunnen wonen. Er moeten meer van deze woningen worden gebouwd of geschikt worden gemaakt. Daarom moet er op lokaal niveau een goede inventarisatie komt van aanbod en behoefte. Extra aandacht is er nodig voor domotica en het terugbrengen van energieverbruik. Met domotica – technische voorzieningen - kan het wonen gemakkelijker worden gemaakt en kunnen de kosten voor mantelen buurtzorg worden beperkt. Het verlagen van het energiegebruik heeft een positief effect op de koopkracht van de bewoners en draagt bij tot een beter milieu.
CSO-activiteiten Debat over ouderenbeleid Op 6 september organiseert de CSO een speciaal verkiezingsdebat over ouderenbeleid. Deelnemende partijen zijn CDA, SP, GroenLinks, SGP, CU, D66, PvdA, VVD en 50Plus. Vrijwilligers die actief zijn binnen de NVOG, zoals in commissies, zijn uitgenodigd in de zaal aanwezig te zijn en mee te doen. Omdat er beperkt plaats is, wordt het debat live uitgezonden via internet. Het debat wordt geleid door Elsemieke Havenga (o.a. bekend van RTL).
Programmavergelijker Weten hoe politieke partijen denken over belangrijke ouderenthema's? Bekijk dan de Programmavergelijker die ouderenorganisaties gezamenlijk hebben ontwikkeld met Kieswijzer: http://www.ouderenorganisaties.nl/programmavergelijker-2012/ De overeenkomsten tussen politieke partijen en de CSO qua standpunten over ouderenbeleid laten zien dat Groen Links het gunstigst afsteekt tegen de anderen. De VVD- en CDA-standpunten komen weinig overeen met die van de CSO. De PVV heeft niet meegewerkt aan dit onderzoek. Dit overzicht geldt niet als stemadvies.
Nieuwsbrief – 2012/ nr. 16- augustus – week 34
5/5
Overigen Nederlandse gepensioneerden in het buitenland Over de problematiek van de zorgverzekering van gepensioneerden die pensioen (incl. AOW) of ander inkomen uit Nederland ontvangen en volgens de wet onder de Nederlandse zorgverzekering vallen, is al dikwijls geschreven. Om in het kort de problematiek te herhalen: men moet in dat geval de premie ZVW (de nominale premie partieel op basis van het zorgniveau in het woonland) en premie AWBZ betalen aan de Nederlandse overheid en men krijgt daardoor het recht om op kosten van de Nederlandse overheid een zorgverzekering te sluiten, zoals die van toepassing is in het woonland voor de gehele bevolking (dus geen particuliere zorgverzekering!). De ‘pensionado’s’, zoals ze in de volksmond heten, zijn het hiermee niet eens. Met name de AWBZ-zorg is in nagenoeg de gehele wereld lager van niveau dan in Nederland. Al sinds de invoering van de ZVW is hierover discussie en dat heeft geresulteerd in een definitieve uitspraak van de Centrale Raad van Beroep op 13 december 2011, dat de klacht niet ontvankelijk is. Zeker de uitspraak in het vonnis “dat er achteraf wellicht sprake is geweest van bestuurlijke naïviteit, maakt niet dat moet worden geoordeeld dat sprake is geweest van een vooropgezette bedoeling van de Nederlandse regering om ingezetenen en niet-ingezetenen verdragsgerechtigden (ongerechtvaardigd) ongelijk te behandelen” is bij betrokken niet goed gevallen. De Stichting Belangenbehartiging Nederlandse Gepensioneerden in het Buitenland heeft dan ook besloten om een klacht in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met het verzoek om de Nederlandse staat te veroordelen voor een schending van het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens, door een ongelijke behandeling bij de invoering van de ZWW tussen Nederlandse gepensioneerden in het binnenland en die in het buitenland. Intussen heeft ook de politieke partij 50PLUS dit probleem opgepakt. Deze pleit voor keuzevrijheid van de pensionado’s tussen het huidige systeem en vrijheid van keuze van een zorgverzekeraar ter plaatse of waar dan ook. De NVOG staat daar niet achter, want dit zou een keuze zijn die gebaseerd is op financiële voordelen, die niet past in een solidair zorgfinancieringssysteem dat Nederland kent. De NVOG is wel voor een eventuele wetswijziging waarmee de ZVW en de AWBZ uitsluitend van toepassing worden voor Nederlandse ingezetenen. Indien men naar het buitenland verhuist, om welke reden dan ook, zal men daar zelf voor voldoende verzekeringsdekking moeten zorgen. Wanneer men dan weer ingezetene van Nederland wordt, is uiteraard het Nederlandse systeem weer van toepassing. Er zal nog veel discussie volgen.
