Verzekeringen Indien er sprake is van erfelijkheid in de familie, of aangetoond dragerschap van een genetische mutatie, is het goed te weten dat erfelijk risico doorgaans goed te verzekeren is. Je kunt hier informatie vinden over verschillende typen verzekeringen, de wettelijke regels en tips. Levensverzekeringen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen Levensverzekeringen en arbeidsongeschiktheidverzekeringen zijn particuliere verzekeringen. Particuliere verzekeringen worden door beide partijen (verzekeraar en verzekerde) vrijwillig afgesloten. Je bent dus vrij om zelf jouw verzekeraar te kiezen of een andere zekerheidsstelling voor jouw hypotheek te kiezen. Bij levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen kunnen problemen ontstaan als je een aangetoonde erfelijke aanleg voor kanker hebt. De verzekeringsmaatschappij kan als gevolg van de erfelijke aanleg een premieverhoging vragen of – in het geval van een arbeidsongeschiktheidsverzekering - jou zelfs weigeren als klant. Erfelijkheid voor borst- en eierstokkanker kan echter nooit een reden zijn om een levensverzekering te weigeren. In de praktijk kunnen de meeste mensen die belast zijn met een erfelijk risico een normale arbeidsongeschiktheids- of levensverzekering afsluiten met een normale dekking, een normale looptijd en onder normale voorwaarden. Bij het beoordelen van de aanvraag is de verzekeraar aan regels gebonden. Die regels staan in de Wet op de Medische Keuringen en het Protocol verzekeringskeuringen (vooral in hoofdstuk 6: het moratorium erfelijkheidsonderzoek). Gezondheidsverklaring en afspraken over de vragengrens Bij de aanvraag voor jouw verzekering dien je een vragenlijst over jouw gezondheid in te vullen, een zogenaamde gezondheidsverklaring. Hiermee probeert de verzekeraar in te schatten of er een hoger gezondheidsrisico voor je geldt. Er is een vragengrens vastgesteld die bepalend is voor de vragen die gesteld mogen worden over erfelijke aanleg. Voor levensverzekeringen is dat € 250.000. Voor arbeidsongeschiktheidverzekeringen is dit € 36.249 voor het eerste jaar en € 24.267 voor de daarop volgende jaren van arbeidsongeschiktheid. De daadwerkelijk gehanteerde vragengrens ligt meestal hoger: tussen de € 300.000 en € 1.000.000 per persoon. Per 1 januari 2012 is de gezondheidsverklaring eenvoudiger geworden. De grootste wijziging ten opzichte van de vorige formulieren, betreft het vervallen van alle vragen over de ziektevoorgeschiedenis van familieleden, de zogeheten familieanamnese. Onder de vragengrens Vraag je een verzekering aan waarvan de dekking op of onder het bedrag van deze vragengrens ligt, dan mogen in de gezondheidsverklaring geen vragen over erfelijkheid aan jou of familieleden worden gesteld. Er mag dus ook niet gevraagd worden of je erfelijkheidsonderzoek hebt laten doen. Er mag niet worden gevraagd naar kanker in jouw familie, naar preventief onderzoek of periodieke controles om kanker vroegtijdig te ontdekken (onder familie wordt verstaan directe familie zoals ouders, kinderen, broers en zussen). Als je al klachten hebt die horen bij die erfelijke aandoening, dan moet je die wel melden. Ook
Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
preventief medicijngebruik moet worden gemeld net als preventieve operaties (geneesmiddelen en operaties moeten altijd worden gemeld). De verzekeraar mag vragen om een extra medisch onderzoek of een medische keuring. Dit is alleen toegestaan als de keuring of onderzoek betrekking heeft op klachten, afwijkingen, ziekten of aandoeningen die door de klant in de gezondheidsverklaring zijn gemeld. Boven de vragengrens Voor aanvragen boven het bedrag van de vragengrens moeten de resultaten van erfelijkheidsonderzoek van jou en familieleden wel worden gemeld. Maar alleen als de verzekeraar daar naar vraagt. Bestaande gezondheidsklachten die horen bij die erfelijke aandoening waarvoor men zich heeft laten testen, moeten ook worden gemeld. De verzekeringsmaatschappij mag je dan ook vragen naar de gezondheid van jouw familieleden en/of naar de oorzaak van overlijden van familieleden (onder familie wordt verstaan: directe familie zoals ouders, kinderen, broers en zussen). Ook mag de verzekeraar vragen om een extra medisch onderzoek of een medische keuring. Deze mag alleen betrekking hebben op klachten, afwijkingen, ziekten of aandoeningen die door de klant in de gezondheidsverklaring zijn gemeld. De verzekeraar mag je niet vragen om een erfelijkheidsonderzoek voor de verzekering te laten uitvoeren. Daarnaast mag de verzekeraar geen gegevens van andere soorten verzekeringen gebruiken zonder jouw toestemming (dus geen zorgverzekeringsgegevens gebruiken voor een levensverzekering). De vragenlijst wordt eerst bekeken door een medisch adviseur. Die adviseert de verzekeraar of er sprake is van een hoger risico dan gemiddeld. Vervolgens besluit de verzekeraar of je onder de algemene voorwaarden verzekerd kan worden of onder andere voorwaarden zoals een premieverhoging. Als je vermoedt dat het advies nadelig voor je kan zijn, kun je je beroepen op het recht van eerste kennisneming: het recht om het medisch advies aan de verzekeraar, opgesteld door de geneeskundig adviseur, als eerste in te zien. Je moet hiervoor vooraf een schriftelijk verzoek indienen bij de medische dienst van de verzekeraar. Je hebt ook ‘blokkeringsrecht’. Dit betekent dat je de medisch adviseur mag verbieden het advies aan de verzekeraar door te sturen. Zo voorkom je dat je hierdoor (later) bij andere verzekeraars problemen ondervindt. Tips De vragengrens die bepalend is voor de vragen die over erfelijke aanleg mogen worden gesteld, wordt door veel verzekeraars hoger gesteld dan het wettelijke bedrag. Het is de moeite waard om uit te zoeken welke grens de verschillende verzekeraars hanteren. Niet alle verzekeraars gaan op dezelfde manier met de gezondheidsverklaring om. Sommige grote verzekeringsmaatschappijen stellen bijvoorbeeld bij levensverzekeringen geen aanvullende voorwaarden bij een erfelijke aanleg voor kanker. Het is de moeite waard om de websites van verschillende verzekeraars erop na te zoeken. Als je een levensverzekering aanvraagt voor een bedrag dat gelijk is aan de vragengrens, gelden de regels voor ONDER de vragengrens.
Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
Bij het aanvragen van een levensverzekering die aan een hypotheek wordt gekoppeld, kun je dit tegelijkertijd bij meerdere maatschappijen doen. Bespreek dit met jouw hypotheekadviseur. Sommige tussenpersonen gebruiken nog oude formulieren, in plaats van de nieuwe formulieren die de verzekeraars hebben gemaakt. De oude formulieren kunnen zowel ongunstiger als gunstiger zijn voor de klant. In het geval van erfelijkheid zijn ze vaak (maar niet altijd) ongunstiger. Vergelijk jouw formulier ‘Gezondheidsverklaring’ en aanvraagformulier ‘Levensverzekering/arbeidsongeschiktheidsverzekering’ daarom met de formulieren van het Verbond van Verzekeraars. De gezondheidsvragenlijst geldt voor levensverzekeringen (zonder arbeidsongeschiktheidsverzekering) van € 250.000 of minder. Een verzekeraar mag niet meer vragen stellen dan in deze vragenlijst zijn opgenomen, minder vragen mag wel. Sinds 1 januari 2012 mogen levensverzekeraars niet meer vragen naar de ziektegeschiedenis van familieleden. Als dit toch gebeurt, hoef je geen antwoord te geven. Maak altijd een kopie van de door jouw ingestuurde Gezondheidsverklaring. Bij een voorstel tot premieverhoging als gevolg van een afwijkend medisch advies is de medisch adviseur verplicht om de reden schriftelijk aan je uit te leggen in duidelijke en begrijpelijke taal. Vraag eventueel om herziening van dit besluit en lever daar aanvullende argumenten voor aan (je bent bijvoorbeeld preventief geopereerd). Als je preventief bent geopereerd en er zijn geen kwaadaardige cellen gevonden, is een levensverzekering tegen normale premie en voorwaarden mogelijk. Ziektekostenverzekeringen Bij controles en ziekte van (mogelijke) genmutatiedragers BRCA1 en BRCA2 zijn er geen problemen. De kosten van medische verrichtingen, DNA onderzoek, controles en screening worden vanuit het basispakket vergoed. Datgene wat in de landelijke richtlijn “Mammacarcinoom” staat over de voorgeschreven controles bij erfelijke belasting is bepalend voor het recht op vergoeding. Deze richtlijn is te vinden op de website van het CBO onder Richtlijnen/Oncologie/Mammacarcinoom. Toch kunnen er verschillen zijn in de uitvoering van de afspraken tussen behandelaars en verzekeraar. Er kunnen soms regionale afspraken zijn gemaakt door jouw zorgverzekeraar en een bepaald behandelcentrum over een bepaalde verrichting. Raadpleeg daarom altijd je arts en verzekeraar over de vergoeding van een ingreep of onderzoek. Preventieve operaties worden in het algemeen vergoed. Ook een borstreconstructie na kanker of bij een preventieve operatie wordt vergoed. De verzekerde hoeft hier zelf geen toestemming bij de verzekering voor te vragen, dat doet het behandelcentrum via een aanvraag voor een machtiging bij de verzekering. Wanneer er een nieuwe techniek wordt gebruikt die nog niet algemeen uitgevoerd wordt, kan er wel een probleem met de vergoeding zijn. Jouw arts weet daar meer over.
Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
Ook een tepelreconstructie wordt vergoed. Tepeltatoeage of tatoeage van de tepelhof kan wel problemen bij de vergoeding opleveren. Raadpleeg hierover je ziektekostenverzekeraar. Indien er problemen zijn met de vergoedingen, dan kun je dit melden bij De Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen. Bij de aanvraag voor een aanvullende ziektekostenverzekering moet men eerst een gezondheidsverklaring invullen. Anders dan bij levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn er geen afspraken gemaakt wat men je wel en wat niet mag vragen over erfelijkheid in de familie. Er bestaan dus ook verschillen in het beleid van verzekeraars bij jouw acceptatie voor aanvullende pakketten. Men kan een hogere premie voorstellen indien er sprake is van erfelijkheid. Ook kunnen bepaalde verrichtingen niet- of niet volledig worden vergoed zoals ingrepen voor plastische chirurgie, pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) e.d. Let bij het veranderen van zorgverzekering goed op de vragen die er over erfelijkheid worden gesteld en vergelijk de vergoedingen van de aanvullende pakketten zorgvuldig voordat je gaat overstappen naar een andere zorgverzekering. Veel gestelde vragen De vragengrens is te laag voor de hypotheek van het huis dat ik wil kopen. Antwoord: De vragengrens lijkt laag als je dit vergelijkt met de aanschafwaarde van een huis. Echter de hoogte van een levensverzekering voor een hypotheek hoeft niet het hele aankoopbedrag te dekken. De waarde van je huis is de zekerstelling voor de bank en geldt een levensverzekering ter dekking van het verschil tussen de executiewaarde van je huis en de vrije marktwaarde waarvoor je het koopt. Ook bij gezamenlijke aankoop van een huis door tweeverdieners kan de vragengrens al wel voldoende dekking zijn en kun je dus het beantwoorden van vragen over erfelijkheid vermijden door onder de vragengrens te blijven. Overleg met je hypotheekadviseur, er zijn ook andere hypotheekvormen mogelijk. Check ook bij verschillende verzekeraars, veel verzekeraars hanteren een hogere vragengrens dan de wettelijke grens. Voor de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) geldt wel dat het gehele bedrag van de hypotheek gedekt moet zijn met een levensverzekering. Wat moet ik doen wanneer de zorgverzekeraar weigert te vergoeden, terwijl ik denk er wel recht op te hebben. Antwoord: Als je deze afwijzing op papier hebt gekregen dan moet je de zorgverzekeraar om een heroverweging vragen. Dat betekent dat je de zorgverzekeraar vraagt nog eens naar de zaak te kijken. De zorgverzekeraar is verplicht je een goed gemotiveerde beslissing te sturen naar aanleiding van je verzoek. Is ook deze beslissing negatief voor je, dan zijn er twee mogelijkheden: je kunt je geschil met de zorgverzekeraar voorleggen aan de burgerlijke rechter of je kunt je geschil voorleggen aan de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekering (SKGZ). Bij de SKGZ zijn ondergebracht de Ombudsman Zorgverzekeringen en de Geschillencommissie Zorgverzekeringen. Als je jouw geschil voorlegt aan de Geschillencommissie schrijf je een brief naar de SKGZ. Dit kan bijvoorbeeld via de website van de SKGZ (www.skgz.nl). Mocht dat nog niet eerder zijn gebeurd, zal de Ombudsman Zorgverzekeringen eerst kijken of de zaak door bemiddeling met de zorgverzekeraar kan worden opgelost. Is dat niet mogelijk dan wordt jouw klacht direct door de Geschillencommissie in behandeling genomen. Je moet hiervoor een bedrag van 37 euro betalen; de SKGZ stuurt je hierover een brief. Stelt de Geschillencommissie je in het gelijk, dan krijg je dit bedrag meestal terug.
Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
Als je jouw geschil aan de SKGZ voorlegt en de Geschillencommissie Zorgverzekeringen geeft hierover een bindend advies dan kun je het bindend advies ter toetsing aan de burgerlijke rechter voorleggen. Die kan het dan vernietigen. Als je naar de burgerlijke rechter gaat dan heb je een advocaat nodig als het financiële belang € 5000,- of hoger is. Tevens loop je procesrisico, dat wil zeggen dat je de kosten van de rechtsbijstand van de andere partij moet betalen als je geen gelijk krijgt. Wijst de rechter jouw eis af dan kun je in hoger beroep. Ik heb preventieve operaties aan mijn borsten en eierstokken laten doen. Kan ik mij nu weer verzekeren zonder gevolgen voor het acceptatiebeleid? Antwoord: Voor levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen hoef je onder de vragengrens jouw BRCA genmutatie niet te vermelden. Je moet echter wel de operaties die je hebt ondergaan vermelden. Boven de vragengrens moet je zowel je uitslag van het erfelijkheidsonderzoek als de operaties vermelden. Als je preventieve operaties hebt ondergaan, kun je voor een levensverzekering tegen normale premie en voorwaarden verzekerd worden. Voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering kan het risico voor arbeidsongeschiktheid de eerste jaren na een operatie wel hoger zijn. Ik ben een man met een BRCA genmutatie. Zijn er voor mij gevolgen wat betreft verzekeringen? Antwoord: De gevolgen ten aanzien van verzekerbaarheid voor mannen zijn niet goed duidelijk. In ieder geval vallen de preventieve operaties bij mannen af als risicofactor voor de verzekering, aangezien bij mannen met een BRCA genmutatie er geen sprake van preventieve operaties is. Het risico op het krijgen van kanker is voor mannen met een BRCA genmutatie (veel) lager dan voor vrouwen, maar wel iets verhoogd ten opzichte van de mannelijke niet-gendrager. De meeste verzekeraars zullen dit licht verhoogde risico niet als een probleem voor de acceptatie van een verzekering zien. Verder lezen In het verleden informeerde landelijk kenniscentrum Welder mensen over het afsluiten van een verzekering of hypotheek als er sprake is van erfelijkheid in de familie. Tegenwoordig behoort voorlichting over erfelijkheid en levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen niet meer tot de taken van Welder, dat heeft de overheid zo bepaald. Voor vragen kun je telefonisch terecht bij Juridisch Steunpunt ‘Regelrecht’, dat onderdeel is van Ieder(in). Bij de meeste particuliere verzekeraars kun je op de website informatie over het acceptatieprocedure van hun verzekeringen vinden. Het Verbond van Verzekeraars is een belangenvereniging van particuliere verzekeraars op de Nederlandse markt. Op hun website is ook veel informatie voor de consument te vinden. Bij hun publicaties kun je bijvoorbeeld het Protocol Verzekeringskeuringen in zien. Ook geven zij de folders ‘Aanleg borst- en eierstokkanker en verzekerbaarheid’ en 'U moet worden gekeurd! En nu?’ uit. Deze laatste folder is er in twee versies; voor mensen die een medische keuring moeten ondergaan naar aanleiding van hun gezondheidsverklaring en voor mensen die een verzekering boven de vragengrens willen afsluiten. Geraadpleegde bronnen www.hypotheker.nl, artikel Medisch Contact: Erfelijk risico goed te verzekeren, brochure Verzekeren en Erfelijkheid van het AMC, www.verzekeraars.nl, vanatotzekerheid.nl
Oncogen is onderdeel van Borstkankervereniging Nederland Postbus 8065 3503 RB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 8 hoog Utrecht
