Jaarverslag Havenbedrijf Gent agh 2009

Jaarverslag Havenbedrijf Gent agh | www.havengent.be

2009

Colofon Havenbedrijf Gent agh, jaarverslag 2009 Verantwoordelijke uitgever: Daan Schalck, p/a Havenbedrijf Gent agh, John Kennedylaan 32, B-9042 Gent Concept en opmaak: www.exponanza.be Drukwerk www.drukkerij-sintjoris.be Fotografie Tom D’Haenens, Havenbedrijf Gent agh, tenzij anders vermeld Contact Havenbedrijf Gent agh John Kennedylaan 32 B-9042 Gent tel. +32 9 251 05 50 | fax +32 9 251 54 06 | [email protected] | www.havengent.be Het jaarverslag 2009 verschijnt in het Nederlands en in het Engels. U vindt het op www.havengent.be.

Inhoud

pagina

1. Woord vooraf

3

2. Missie

5

3. Een jaar van economische dramatiek

7

4. Goederenverkeer – Maritiem – Binnenvaart

11

5.

Sociaaleconomisch belang – Toegevoegde waarde – Werkgelegenheid – Investeringen – Havenarbeid

15

6. Maritieme toegankelijkheid – Infrastructuurwerken – Operationele maatregelen

19

7. Infrastructuur

25

8. Informatiesystemen

31

9. Havengebied

35

10. Duurzame havenontwikkeling

39

11. Promotie

47

12. Havenbedrijf Gent

51

13. Commentaar bij de jaarrekening 2009 1. Samenvatting van de resultatenrekening 2. Samenvatting van de balans 3. Cashflowoverzicht 4. Inlichtingen over de opleiding van personeelsleden 5. Waarderingsregels 6. Verslag van de commissarissen over het boekjaar afgesloten op 31 december 2009 7. Financiële instrumenten 8. Andere verplichte vermeldingen Havenplan

57 57 61 62 63 64 66 67 67 69

Jaarverslag 2009

1

Daan Schalck

w o o r d

v o o r a f

Christophe Peeters

1

Woord vooraf

Na het absolute recordjaar 2008 was 2009 een al even absoluut dieptepunt. De financiële crisis die in de nazomer van 2008 in volle hevigheid losbarstte, werd onvermijdelijk gevolgd door een diepe en lange crisis in de reële economie. Het stilvallen van de economische bloedsomloop, het financiële systeem, leidde uiteindelijk tot het stilvallen of vertragen van de handelsen goederenstromen. Het was van meet af aan duidelijk dat ook de maritieme activiteiten in de Gentse haven te lijden zouden hebben onder de crisis. De haven zag de totale goederenoverslag met 21% dalen. De eerste helft van 2009 was dan ook bijzonder moeilijk voor de Gentse haven, maar vooral ook voor de industriële activiteit. Toch leed de Gentse haven geen structurele verliezen: er werden geen bedrijven gesloten noch lijndiensten geschrapt. Dat de Gentse havengebonden bedrijven uiteindelijk structureel gezond bleven en de economische activiteit in de tweede jaarhelft stilaan terug op gang kwam, is in elk geval een hoopvol teken. Dat 2009 uiteindelijk met nog ruim twintig miljoen ton goederenoverslag werd afgesloten, is niet enkel te danken aan de diversiteit in havenactiviteiten. Ook de blijvende inzet van velen die de haven een warm hart toedragen, droeg hier vast en zeker toe bij: bedrijven die investeren, bestuurders die beslissen, werkgevers en werknemers die jobs creëren en invullen, inwoners die meepraten, en niet in het minst de medewerkers van het Havenbedrijf Gent. 2009 bracht echter niet alleen kommer en kwel. Zo werden de proeven met ‘bovenmaatse’ schepen in de Westsluis voortgezet, wat uiteindelijk heeft geleid tot een maximale benutting van de huidige sluiscapaciteit, in afwachting van de bouw van een nieuwe zeesluis. Voor de realisatie van deze nieuwe sluis werd in 2009 overigens een historische stap gezet: het definitieve advies van het Stakeholders Advies Forum (SAF) pleit onomwonden voor de bouw van een grote zeesluis in Terneuzen. Zowel de komst van die nieuwe sluis als de maximale benutting van de bestaande infrastructuur (in afwachting daarvan) kunnen en moeten de toekomst van de Gentse zeehaven veilig stellen. Daarenboven werd de haven van Gent voor de intensieve samenwerking tussen de diverse stakeholders door de European Sea Ports Organisation (ESPO) beloond met de tweede plaats in het kader van haar ‘Award on the Societal Integration of Ports’. Het ingediende project ‘Samen werken aan de duurzame ontwikkeling van de Kanaalzone Gent-Terneuzen’, werd door een Europese jury beschouwd als een voorbeeld van goede praktijk inzake stakeholdermanagement. Dit jaarverslag staat stil bij wat is geweest in 2009, maar inmiddels kijken we alweer vooruit. Tegen de zomer van 2010 zal het Havenbedrijf Gent het strategisch plan voor het komende decennium voorstellen, dat de onderbouw moet vormen voor een in alle opzichten welvarende toekomst voor Gent en de omliggende regio.

Christophe Peeters Voorzitter

foto: Tom D’Haenens

Daan Schalck Afgevaardigd bestuurder

Jaarverslag 2009

3

De Gentse haven creëert welvaart.

m i s s i e

2

Missie Het Havenbedrijf Gent creëert op een duurzame wijze welvaart en groei door de verdere ontwikkeling van de zeehaven tot een multimodaal logistiek platform.

Op basis van deze missie hanteert het Havenbedrijf Gent de volgende visie:

k

Economisch Als incubator initieert, ontwikkelt, begeleidt en bevordert het Havenbedrijf Gent nieuwe multimodale concepten, projecten en watergebonden goederenstromen.

k

Ruimtelijk Het Havenbedrijf Gent treedt op als duurzame vormgever: binnen het havengebied als beleidsmaker en buiten het havengebied (voor zover het havengebonden is) als medebeslisser.

k

Maatschappelijk Het Havenbedrijf Gent maakt iedereen supporter van de haven door de visie op de havenontwikkeling ruim en actief kenbaar te maken en te promoten. Het Havenbedrijf Gent wenst zo een breed maatschappelijk draagvlak te realiseren en een maximale positieve


betrokkenheid van alle belanghebbenden te bereiken.

Jaarverslag 2009

5

2009: een jaar van sterke doorbraken in het traject naar de verbetering van de maritieme toegankelijkheid tegen een achtergrond van economische dramatiek.

e c o n o m i s c h e

d r a m a t i e k

3

Een jaar van economische dramatiek Was 2008 het jaar van records dan was 2009 het jaar

van de economische crisis. Ook de haven van Gent werd stevig getroffen. Met 37,2 miljoen ton overslag klokte de haven 21% minder goederen af. Desondanks kende Gent geen structurele verliezen. In het dossier rond de verbetering van de nautische toegankelijkheid werd intensief verder gewerkt aan de realisatie van zowel operationele als infrastructurele maatregelen die moeten bijdragen tot het realiseren van de ultieme doelstelling: het substantieel verhogen van de maritieme goederenoverslag in de haven van Gent. Het Stakeholders Advies Forum formuleerde zijn advies tot de bouw van een nieuwe zeesluis binnen het bestaande sluizencomplex in Terneuzen én de onderhandelingen over de kostenverdeling voor de bouw van deze sluis werden gestart. 2009 was ook het jaar waarin het grootste schip ooit de Gentse haven aanliep. Op 5 januari 2009 passeerde het bulkschip ‘Aris T’ met een draagvermogen van 92.524 ton, een breedte van 36,97 meter en een diepgang van 12,4 meter probleemloos de Westsluis. Er werd onverminderd verder gewerkt aan de uitbreiding van de Gentse haven op de linker kanaaloever. De infrastructuurwerken in en rond het Kluizendok liepen op hun einde en ook de ontwikkeling van het nabijgelegen bedrijventerrein Rieme-Noord werd voortgezet. Dat betekent dat er voor het volgende decennium alvast nog een enorme hoeveelheid aan ‘greenfields’ – onmiddellijk uitgeefbare, bouwklare terreinen – beschikbaar is voor


nieuwe bedrijvigheid.

Jaarverslag 2009

7

Goederenverkeer De haven van Gent heeft een zwaar jaar achter de rug. 2009 registreerde een totale watergebonden goederenoverslag van 37,2 miljoen ton. Dit is een daling met 20,9% t.o.v. 2008 (47,1 miljoen ton). De maritieme goederenoverslag daalde met 23,1% tot 20,8 miljoen ton. Hiervan werd 15,8 miljoen ton aangevoerd en 5 miljoen ton afgevoerd. De binnenvaartoverslag daalde met 18% tot 16,4 miljoen ton. Hiervan werd 10,3 miljoen ton aangevoerd en 6,2 miljoen ton afgevoerd. De terugval van de goederenoverslag is voor zowat 80% te wijten aan de zwakke conjunctuur in de staalindustrie en de automobielsector. Desondanks waren er ook tal van segmenten die het wel goed bleven doen zoals de bouwmaterialen en de petroleumproducten. Andere positieve trends waren de verdere versterking van de positie van Gent in de verwerking van schroot tot nieuwe grondstof en de gestegen aanvoer van raapzaad als rechtstreeks gevolg van de biodieselbijmengingsplicht voor brandstofproducenten. De verminderde goederenoverslag resulteerde in minder (haven) arbeid en minder private investeringen. Toch leed de Gentse haven geen structurele verliezen: er werden geen bedrijven gesloten noch lijndiensten geschrapt.

© Stad Gent-Dienst Voorlichting

3 Havenarbeid

Infrastructuur

Het gemiddelde aantal gepresteerde taken van de havenarbeiders De in 2008 gestarte bouw van de noordelijke parallelkaai – 440 meter daalde met 24,3%. De werkloosheid onder de havenarbeiders, in 2008 kaaimuur in het verlengde van de kaaimuur langs het zeekanaal – nog historisch laag, steeg met 113,5%. werd voltooid. Hiermee werd het – voorlopige – sluitstuk van de kaaimuren aan het Kluizendok gerealiseerd.

Verbetering maritieme toegankelijkheid Op 12 januari 2009 bracht het SAF zijn advies inzake de gewenste oplossingsrichting(en) voor de verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone uit. Vanuit dit forum werd unaniem geadviseerd tot de bouw van een nieuwe zeesluis binnen het bestaande sluizencomplex. Omdat de verbetering van de maritieme toegankelijkheid zowel tot meer watergebonden als tot meer landverkeer zal leiden, koppelt het SAF deze voorkeursbeslissing aan een aantal flankerende voorwaarden die verband houden met de veiligheid en de verdere duurzame ontwikkeling van het gebied. Op 19 maart 2009 heeft het ambtelijke college van de Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC) formeel de verkennende studie ‘Grensoverschrijdende verkenning naar de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone Gent-Terneuzen in het licht van de logistieke potentie van deze kanaalzone’ afgesloten die door de VlaamsNederlandse ‘projectgroep KGT2008’ werd aangestuurd. Vervolgens besloot het politieke college van de VNSC over het vervolgtraject. De vernieuwde projectgroep KGT werd belast met de uitvoering van een ‘no-regret’ onderzoeksprogramma dat drie thema’s omvat: ‘milieu’, ‘ruimte en veiligheid’ en ‘economie en financiën’. Hierin wordt voor een reeks van mogelijke sluisalternatieven binnen het huidige sluizencomplex het verkennende onderzoek uit de periode 2006–2008 aangevuld en gedetailleerd opdat de projectgroep KGT binnen deze reeks kan zoeken naar de optimale variant. In dit onderzoeksprogramma worden tevens de in het SAF-advies geformuleerde flankerende randvoorwaarden beschouwd.

Naarmate de kaaimuren afgewerkt werden, werd ook het Kluizendok verder uitgebaggerd. In 2009 werd de verlenging van de zuidelijke parallelkaai vrijgebaggerd. Het overgrote deel van de hierdoor vrijgekomen baggerspecie werd gebruikt om de gronden van het Kluizendokcomplex op het grondgebied van Evergem verder op te hogen. Met de opening op 30 maart 2009 van de Christoffel Columbuslaan is het Kluizendok nu volledig en vlot bereikbaar en is het ook weer mogelijk om van Gent naar Zelzate te rijden via de linker kanaaloever. Ten behoeve van de ontwikkeling van Rieme-Noord werd verder gewerkt aan het op 11 augustus 2008 gestarte slopen van de op deze terreinen nog aanwezige woningen. De op 13 oktober 2008 gestarte heraanleg van de Singel met het oog op een efficiënter terreinbeheer werd voltooid. In november werd de nieuwe watertankboot ‘Aquarius’ in gebruik genomen. Met dit grotere en modernere schip kan op efficiëntere wijze drinkwater worden geleverd.

Op 25 september 2009 startten in Den Haag de onderhandelingen over de kostenverdeling tussen Vlaanderen en Nederland voor de bouw van de nieuwe sluis. In 2010 zou er een financieel akkoord moeten zijn. Vlaanderen en Nederland streven ernaar om ook nog in 2010 een besluit over de definitieve sluisvariant te kunnen nemen. In het kader van de optimalisering van de maritieme toegang binnen de beperkingen gesteld door de huidige Westsluis werd de tweede proefvaart met een schip breder dan 34 meter uitgevoerd. Op 5 januari 2009 passeerde het bulkschip ‘Aris T’ met een breedte van 36,97 meter, een diepgang van 12,4 meter en geladen met 55.000 ton raapzaad probleemloos de Westsluis. Dit schip was met een draagvermogen van 92.524 ton meteen ook het grootste schip dat ooit de Gentse haven aanliep.

Jaarverslag 2009

9

Sterke eindspurt beperkt overslagverlies.

g o e d e r e n v e r k e e r

4

Goederenverkeer 2009 registreerde een totale watergebonden goederenoverslag van 37,2 miljoen ton. Dit is een daling met 20,9% (-9,9 miljoen ton) t.o.v. 2008 (47,1 miljoen ton). 26,1 miljoen ton daarvan werd aangevoerd en 11,1 miljoen ton daarvan was uitgaande tonnage. De haven van Gent heeft dus een zwaar jaar achter de rug. De terugval is voor zowat 80% te wijten aan de zwakke conjunctuur in de staalindustrie en de auto-

mobielsector. Desondanks waren er ook tal van segmenten die het wel goed bleven doen zoals de bouwmaterialen en de petroleumproducten. Andere positieve trends waren de verdere versterking van de positie van Gent in de verwerking van schroot tot nieuwe grondstof en de gestegen aanvoer van raapzaad als rechtstreeks gevolg van de biodiesel-bijmengingsplicht voor brandstofproducenten. Ondanks de wereldwijde economische crisis en de grote conjunctuurgevoeligheid van de in de haven van Gent prominente sectoren mag er toch gesteld worden dat de industrie een zegen is voor de Gentse haven, want wanneer de vraag in die markten weer aantrekt, zullen de troeven van Gent als vestigingsplaats voor dergelijke activiteiten weer volop spelen. De Gentse haven ís sterk afhankelijk van een aantal grote bedrijven en een diversificatie van de activiteiten is dus belangrijk, maar dat mag gerust met een industriële basis gepaard blijven gaan mede omwille van de grotere verankering van de activiteiten, toegevoegde waarde en tewerkstelling die


zo gecreëerd worden.

Jaarverslag 2009

11

kwartalen

Ten opzichte van dezelfde kwartalen in 2008 daalde de totale watergebonden goederenoverslag in het eerste kwartaal van 2009 met 23%, tijdens het tweede kwartaal bedroeg deze daling 33% en tijdens het derde kwartaal was er een terugval met 22%. Na de zomer kwamen er tekenen van een licht economisch herstel: in het vierde kwartaal daalde de goederenoverslag met amper 3% ten opzichte van het laatste kwartaal van 2008. Vooral voor de zeevaart was december een sterke maand: de maritieme goederenoverslag steeg met 32% in vergelijking met december 2008. Maar ook de binnenvaartoverslag deed het in december weer beter met een toename van 7%.

Maritiem De maritieme goederenoverslag daalde tot 20,8 miljoen ton. Dit stemt overeen met een daling van 23,1% (-6,1 miljoen ton) t.o.v. 2008 (27 miljoen ton). Hiervan werd 15,8 miljoen ton aangevoerd (-5,4 miljoen ton/ -25,4%) en 5 miljoen ton afgevoerd (-0,8 miljoen ton/ -14,6%) .

Maritieme goederenoverslag jaar 2009 2008 verschil periode januari-december januari-december in uit totaal in uit totaal totaal % goederencategorie landbouwproducten 668.661 123.414 792.075 1.256.674 181.270 1.437.944 -645.869 -44,92% voedingsproducten en veevoeder 3.202.434 605.950 3.808.384 3.151.095 490.659 3.641.754 166.630 4,58% vaste minerale brandstoffen 2.433.211 158.095 2.591.306 4.000.020 239.558 4.239.578 -1.648.272 -38,88% petroleumproducten 1.584.634 913.922 2.498.556 2.351.569 806.609 3.158.178 -659.622 -20,89% ertsen en metaalresiduen 3.029.962 795.781 3.825.743 4.958.204 904.027 5.862.231 -2.036.488 -34,74% producten van de metaalindustrie 1.486.313 639.846 2.126.159 1.545.114 1.297.184 2.842.298 -716.139 -25,20% ruwe mineralen en bouwmaterialen 1.491.116 182.394 1.673.510 1.306.887 296.062 1.602.949 70.561 4,40% meststoffen 668.679 436.513 1.105.192 973.453 184.699 1.158.152 -52.960 -4,57% chemische producten 249.583 120.389 369.972 352.189 286.583 638.772 -268.800 -42,08% overige goederen 980.063 1.015.324 1.995.387 1.290.600 1.154.951 2.445.551 -450.164 -18,41% TOTAAL 15.794.656 4.991.628 20.786.284 21.185.805 5.841.602 27.027.407 -6.241.123 -23,09% verschijningsvorm massagoed 13.355.426 3.329.524 16.684.950 18.426.469 3.361.855 21.788.324 -5.103.374 -23,42% droge bulk 10.737.520 2.222.069 12.959.589 15.665.477 2.304.626 17.970.103 -5.010.514 -27,88% vloeibare bulk 2.617.906 1.107.455 3.725.361 2.760.992 1.057.229 3.818.221 -92.860 -2,43% stukgoed 2.439.230 1.662.104 4.101.334 2.759.336 2.479.747 5.239.083 -1.137.749 -21,72% containers 129.831 288.571 418.402 135.851 305.788 441.639 -23.237 -5,26% roro 680.832 643.421 1.324.253 929.094 751.682 1.680.776 -356.523 -21,21% conventioneel 1.628.567 730.112 2.358.679 1.694.391 1.422.277 3.116.668 -757.989 -24,32% TOTAAL 15.794.656 4.991.628 20.786.284 21.185.805 5.841.602 27.027.407 -6.241.123 -23,09% bijkomende informatie aantal schepen 2.962 3.463 -501 -14,47% tonnenmaat 29.701.844 33.853.864 -4.152.020 -12,26% (Bron: Havenbedrijf Gent agh – 2 februari 2010)

12

4 grootste binnenvaartsluis opent de deuren naar gentse haven

Op de grens van Evergem en Gent is veertig jaar na de opening van de Ringvaart een tweede sluis in gebruik genomen. Al geruime tijd werd de comfortcapaciteit van de eerste sluis in Evergem overschreden met lange wachttijden voor de schippers tot gevolg. De verruiming van dit sluizencomplex, dat vanuit het ernaast gelegen gloednieuwe gebouw de klok rond bediend zal worden, is dus een goede zaak voor de binnenscheepvaart en de mobiliteit. De nieuwe sluis, waarvan de bouw gestart werd in 2002, ligt vlak naast de bestaande sluis en heeft tussen de sluisdeuren een lengte van 230 meter en een breedte van 25 meter. Hij is daarmee de grootste Belgische binnenvaartsluis ooit. Dankzij deze tweede sluis zal de binnenvaart in Evergem niet enkel vlotter geschut

kunnen worden – de binnenschippers zullen dus veel tijd winnen – maar er zullen nu ook schepen tot 4.400 ton kunnen worden geschut. Met deze investering draagt de afdeling Bovenschelde van Waterwegen en Zeekanaal NV dus haar steentje bij voor de bereikbaarheid van de Gentse haven. De nieuwe sluis vormt eveneens een belangrijk onderdeel van de Seine-Scheldeverbinding en kon daarom rekenen op Europese subsidies. Het totale project van de nieuwe tweede sluis en het nieuwe bedieningsgebouw kostte 32.700.000 euro.

Op 3 juni 2009 werd de nieuwe sluis van het sluizencomplex in Evergem officieel ingevaren

Binnenvaart De binnenvaart was in 2009 goed voor een volume van 16,4 miljoen ton. Dit betekent een daling van 18% (-3,6 miljoen ton) ten opzichte van 2008 (20,1 miljoen ton). Hiervan werd 10,3 miljoen ton aangevoerd (-2,4 miljoen ton/ -18,8%) en 6,2 miljoen ton afgevoerd (-1,2 miljoen ton/ -16,7%).

Binnenvaart jaar 2009 2008 verschil periode januari-december januari-december in uit totaal in uit totaal totaal % goederencategorie landbouwproducten 382.725 361.548 744.273 476.756 1.034.848 1.511.604 -767.331 -50,76% voedingsproducten en veevoeder 874.026 1.233.029 2.107.055 955.247 1.512.514 2.467.761 -360.706 -14,62% vaste minerale brandstoffen 674.890 813.733 1.488.623 1.646.474 1.044.796 2.691.270 -1.202.647 -44,69% petroleumproducten 2.888.197 912.769 3.800.966 2.923.067 718.802 3.641.869 159.097 4,37% ertsen en metaalresiduen 1.561.218 641.055 2.202.273 2.160.628 504.741 2.665.369 -463.096 -17,37% producten van de metaalindustrie 129.870 546.844 676.714 178.865 1.057.501 1.236.366 -559.652 -45,27% ruwe mineralen en bouwmaterialen 2.272.657 847.005 3.119.662 2.846.295 829.052 3.675.347 -555.685 -15,12% meststoffen 796.407 477.712 1.274.119 667.307 342.816 1.010.123 263.996 26,14% chemische producten 562.038 268.256 830.294 664.316 304.763 969.079 -138.785 -14,32% overige goederen 140.902 71.751 212.653 148.460 60.140 208.600 4.053 1,94% TOTAAL 10.282.930 6.173.702 16.456.632 12.667.415 7.409.973 20.077.388 -3.620.756 -18,03% verschijningsvorm massagoed 9.496.472 5.537.104 15.033.576 12.149.786 6.269.162 18.418.948 -3.385.372 -18,38% droge bulk 5.660.207 4.209.306 9.869.513 8.146.803 5.233.179 13.379.982 -3.510.469 -26,24% vloeibare bulk 3.836.265 1.327.798 5.164.063 4.002.983 1.035.983 5.038.966 125.097 2,48% stukgoed 786.458 636.598 1.423.056 517.629 1.140.811 1.658.440 -235.384 -14,19% containers 73.730 55.754 129.484 101.073 41.360 142.433 -12.949 -9,09% roro 69 2.206 2.275 749 100 849 1.426 167,96% conventioneel 712.659 578.638 1.291.297 415.807 1.099.351 1.515.158 -223.861 -14,77% TOTAAL 10.282.930 6.173.702 16.456.632 12.667.415 7.409.973 20.077.388 -3.620.756 -18,03% bijkomende informatie aantal schepen 13.166 15.703 -2.537 -16,16% tonnenmaat 21.108.002 24.358.306 -3.250.304 -13,34% (Bron: Havenbedrijf Gent agh – 2 februari 2010)

Jaarverslag 2009

13

Uit cijfers van de Nationale Bank van België bleek opnieuw dat de haven van Gent dé motor is van de regionale tewerkstelling en welvaart. De Gentse haven is en blijft steevast ook de absolute Vlaamse nummer één inzake toegevoegde waarde en tewerkstelling per ton goederenoverslag.

s o c i a a l e c o n o m i s c h

5

Sociaaleconomisch belang

Elk jaar maakt de Nationale Bank van België een verslag over de tewerk-stelling, de toegevoegde waarde en de investeringen in de Belgische zeehavens. De studie 2009 beschrijft het verslagjaar 20071. Via de flash-raming 2008 2 wordt (enkel voor de directe effecten) een doorkijk gegeven naar 2008. Uit de studie blijkt dat de haven van Gent in 2007 heel goed scoorde voor alle economische parameters:


toegevoegde waarde, werkgelegenheid en investeringen.

1 De Nationale Bank van België baseert deze analyse op de

jaarrekeningen van de bedrijven en die worden met vertraging gepubliceerd. 2 Informatie via een perscommuniqué van de Nationale Bank van België van 22 oktober 2009. Jaarverslag 2009

15

Totale toegevoegde waarde (mio euro) 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Totale tewerkstelling (aantal) 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Totale investeringen (mio euro) 1.000 800 600 400 200 0


1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

5 Directe toegevoegde waarde (mio euro) 4.100 3.800 3.500 3.200

Toegevoegde waarde In het verslagjaar 2007 bedroeg de totale toegevoegde waarde die gerealiseerd werd in de haven van Gent 7,7 miljard euro. De directe toegevoegde waarde steeg met 8,1% tot 3,9 miljard euro. Deze stijging manifesteerde zich in alle activiteitensectoren. De industrie, die in de Gentse haven de meeste toegevoegde waarde genereert, groeide met 8,1%, onder meer dankzij een groei van de metaalverwerkende nijverheid met 16,6%. De chemie, energie en brandstofproductie stegen respectievelijk met 6,7%, 10% en 89,2%.

Werkgelegenheid In de maritieme cluster nam de indirecte werkgelegenheid het snelst toe met 9,4% tegenover 2,8% voor de directe werkgelegenheid. In de niet-maritieme cluster steeg de indirecte werkgelegenheid met 3,8%; de directe werkgelegenheid nam er met 0,6% toe. Het verslagjaar 2007 was goed voor 28.169 directe en 42.462 indirecte banen of een totaal van 70.631 arbeidsplaatsen.

2.900 2.600 2.300 2.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Investeringen De directe investeringen in de haven van Gent stegen met maar liefst 61,9%. Hoewel de maritieme cluster een snellere groei vertoonde, was de toename in waarde het grootst in de niet-maritieme cluster. De brandstofproductie, de automobielnijverheid en de metaalverwerkende industrie waren goed voor meer dan 68% van die toename. Voegt men daar nog de chemische nijverheid aan toe dan zit men al aan 86,9%.

Havenarbeid 3 Eind 2009 waren er 445 losse havenarbeiders werkzaam in de haven van Gent tegenover 464 eind december 2008. Daarnaast waren er 35 kraandrijvers in vast dienstverband tewerkgesteld. De erkenning van 24 bijkomende havenarbeiders werd begin 2009 ingevolge de economische situatie opgeschort. Eind 2009 bestond het logistieke contingent uit 401 havenarbeiders ten opzichte van 268 het jaar voordien. Deze stijging is uitsluitend het gevolg van de verdere uitbouw door DSV Solutions van een logistiek centrum voor de toelevering aan Volvo Cars Gent.

Directe tewerkstelling (aantal) 29.000

Het gemiddelde aantal gepresteerde taken van de havenarbeiders daalde met 24,3% tot een gemiddelde van 5.582 taken per maand. De werkloosheid onder de havenarbeiders, in 2008 nog historisch laag, steeg spectaculair met 113,5% tot een gemiddelde van 2.110 werkloosheidsdagen per maand.

28.500

28.000

27.500

27.000

26.500 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

3 Bron: Centrale van de Werkgevers aan

de Haven van Gent cvba (C.E.P.G.) Jaarverslag 2009

17

Opdat de haven van Gent haar maximale meerwaarde zou kunnen realiseren, is een toekomstgerichte en economisch verantwoorde toegankelijkheid een conditio sine qua non.

t o e g a n k e l i j k h e i d

6

Maritieme toegankelijkheid Met volle kracht vooruit op het traject naar de nieuwe grotere zeesluis in Terneuzen! De afgelopen jaren werd er intensief gewerkt aan maatregelen voor de verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de haven van Gent. Een grotere maritieme toegang moet ultiem leiden tot een substantiële verhoging van de maritieme goederenoverslag in de haven van Gent. In afwachting van de meest fundamentele ingreep – een tweede grotere

zeesluis in Terneuzen – werden diverse operationele maatregelen genomen om binnen de beperkingen van de huidige Westsluis in Terneuzen de maritieme toegankelijkheid maximaal te benutten. De huidige Westsluis is afgestemd op Panamax-schepen. Hierdoor konden schepen tot 265 meter lang, met een maximale breedte van 34 meter en een maximale diepgang van 12,3 meter zo’n 56.000 ton goederen tot in Gent brengen. Eind 2005 werd de maximaal toegelaten diepgang in de Westsluis in Terneuzen en op het Kanaal Gent-Terneuzen voor een proefperiode van één jaar op 12,50 meter gebracht bij opvaart. Eind 2006 stelde de Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart vast dat de proefvaarten goed waren verlopen en deze nieuwe maximaal toegelaten diepgang werd bestendigd. Hierdoor konden schepen zo’n 1.500 ton meer goederen tot in Gent aanvoeren. In 2006 werd besloten tot de vervanging van de twee basculebruggen over de Westsluis in Terneuzen door bruggen die 4 meter meer landinwaarts staan. Hierdoor hellen de brugdelen niet meer over de sluiskolk en is het aanvaringsrisico nihil geworden. In navolging van dit besluit werd eind 2006 het licht op groen gezet voor een onderzoek naar de mogelijkheid om de maximaal toelaatbare scheepsbreedte voor de Westsluis op te trekken tot 37 meter eens de nieuwe bruggen geplaatst zouden zijn. Deze bredere schepen zouden 14.500 ton meer lading rechtstreeks kunnen aanvoeren. In de visie van het Havenbedrijf Gent moet de nieuwe zeesluis Capesizeschepen met een lengte tot 366 meter, een breedte tot 50 meter en een diepgang tot 15 meter kunnen schutten. In eerste instantie zouden gelichterfoto: Tom D’Haenens

de Capesize-schepen (diepgang van 12,50 meter) dan om en bij 112.000 ton kunnen aanvoeren. Na de kanaalaanpassingen (verdieping en op een aantal plaatsen ook verbreding) kunnen deze schepen dan op hun volle diepgang van 15 meter en met een lading van 140.000 ton worden geschut.

Jaarverslag 2009

19

Infrastructuurwerken Projectgroep KGT2008 - Verkenning maritieme toegang Kanaal Gent Terneuzen in het licht van de logistieke potentie Op 11 maart 2005 ondertekenden Vlaanderen en Nederland een Derde Memorandum van Overeenstemming met betrekking tot de onderlinge samenwerking ten aanzien van het Schelde-estuarium. In uitvoering hiervan besliste de Technische Scheldecommissie (TSC) tot de oprichting van de Vlaams-Nederlandse projectgroep ‘Verkenning maritieme toegang Kanaal Gent Terneuzen in het licht van de logistieke potentie’ (‘projectgroep KGT2008’) belast met de aansturing van de verkennende studie ‘Grensoverschrijdende verkenning naar de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone Gent-Terneuzen in het licht van de logistieke potentie van deze kanaalzone’. Deze studie startte in 2006. Op 5 april 2007 keurde de TSC de probleemanalyse goed die door de projectgroep KGT2008 werd uitgevoerd. Deze analyse was de noodzakelijke eerste stap in het traject van de ‘Grensoverschrijdende verkenning naar de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone Gent-Terneuzen in het licht van de logistieke potentie van deze kanaalzone’. De nota probleemanalyse is gebaseerd op onderzoek dat van oktober 2006 tot maart 2007 werd verricht. De basis hiervoor werd gevormd door drie voorbereidende studies - een regionaal vestigingsplaatsonderzoek, een markten concurrentieanalyse en een scheepvaarteconomische studie – aangevuld met een inventarisatie van de milieuaspecten en de externe veiligheid- en scheepvaartverkeergegevens. Volgens deze probleemanalyse heeft de kanaalzone een aanzienlijk potentieel voor maritieme activiteiten, maar er werd ook duidelijk dat de beperkte maritieme toegankelijkheid een probleem vormt dat zonder oplossing de mogelijkheden tot ontwikkeling van het gebied in gevaar brengt. Daarom werd voorgesteld om in het vervolgtraject alternatieven uit te werken die een oplossing zouden kunnen betekenen. Deze hebben betrekking op de afmetingen van het huidige en toekomstige scheepvaartverkeer, de capaciteitsproblemen bij een toenemend gebruik van het sluizencomplex in Terneuzen en de weerslag van de aanpak van deze problemen op het gebruik van het kanaal.


Op 26 maart 2008 sloot het Stakeholders Advies Forum (SAF), een zeer ruim samengesteld forum van belanghebbenden zowel uit de overheid als uit de private en de non-profit sector, zich officieel aan bij dit document en adviseerde de bevoegde overheden om deze probleemanalyse als uitgangspunt te nemen bij de bespreking van de oplossingsalternatieven. Op 5 april 2008 nam de TSC akte van het advies van het SAF en keurde op haar beurt de probleemanalyse en het vervolgtraject goed. Deze officiële erkenning van het probleem van de toegankelijkheid van de kanaalzone Gent-Terneuzen was een belangrijke stap in het traject naar de bouw van de langverwachte tweede zeesluis in Terneuzen. Hierdoor kon de projectgroep KGT2008 de invulling van de grensoverschrijdende verkenning voortzetten. Er werden acht onderzoekspakketten uitgevoerd: ‘Invulling en kostenraming van projectalternatieven en nulalternatief’, ‘Transporteffecten’, ‘Verkeersveiligheidseffecten’, ‘Milieutoets’, ‘Strategische welvaartseffecten’, ‘Verkeerstoets andere vervoerwijzen’, ‘Vervaardiging van omgevingsscenario’s, kosten-batenopstellingen en gevoeligheids- en risicoanalyse’ en ‘Mogelijkheden beprijzing en publiek-private samenwerking’. Deze eind 2008 voltooide verkenning formuleerde een breed gedragen standpunt inzake de probleemstelling én de oplossingsrichting(en) voor een verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone.

6 Op 12 januari 2009 bracht het SAF zijn advies inzake de gewenste oplossingsrichting(en) voor de verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de Kanaalzone uit. Vanuit dit forum werd unaniem geadviseerd tot de bouw van een nieuwe zeesluis binnen het bestaande sluizencomplex, in het verlengde van de huidige Middensluis. Omdat de verbetering van de maritieme toegankelijkheid zowel tot meer watergebonden als tot meer landverkeer zal leiden, koppelt het SAF deze voorkeursbeslissing aan een aantal flankerende voorwaarden die verband houden met de veiligheid en de verdere duurzame ontwikkeling van het gebied. Dit betekent dat de toekomstige verbreding van het kanaal niet substantieel ten koste mag gaan van bedrijfsterreinen of woonkernen en dat de aansluiting van de Tractaatweg (TerneuzenZelzate) op de R4-west en R4-oost, het grensoverschrijdende goederenspoorvervoer, een gemeenschappelijk beleid inzake veiligheid en calamiteitenbestrijding en het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer bij de exploitatie en het beheer van het sluizencomplex gerealiseerd moeten worden. Ook mag meer scheepvaart niet leiden tot meer verontreiniging die andere ontwikkelingen in het gebied zou kunnen beperken en mag de waterhuishouding in de regio niet in het gedrang komen. Dit advies werd overgemaakt aan de Vlaamse en Nederlandse bestuurders die hiermee en met de resultaten van de verkennende studie over voldoende informatie beschikten om te beslissen over het vervolgtraject inzake de verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de Gentse Kanaalzone.

Projectgroep KGT - ‘No-regret’ onderzoeks-programma Op 19 maart 2009 heeft het ambtelijke college van de Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC) formeel de verkenning afgesloten. Het nam ambtelijke besluiten over het vervolgtraject en formuleerde adviezen aan het politieke college van de VNSC die vervolgens op 16 april 2009 besloot over het vervolgtraject. De opdracht van de projectgroep werd vernieuwd om enerzijds de onderzoeken die in de verkenning werden uitgevoerd te optimaliseren en anderzijds de planfase voor te bereiden. Het planstudiebesluit zal worden genomen wanneer overeenstemming is bereikt over de Vlaams-Nederlandse kostenverdeling voor de realisatie van de verbeterde maritieme toegang. In afwachting van dit Vlaams–Nederlands bestuurlijk akkoord over een planstudiebesluit startte de vernieuwde projectgroep KGT een ‘no-regret’ onderzoeksprogramma dat drie thema’s omvat: ‘milieu’, ‘ruimte en veiligheid’ en ‘economie en financiën’. Hierin wordt voor een reeks van mogelijke sluisalternatieven binnen het huidige sluizencomplex het verkennende onderzoek uit de periode 2006–2008 aangevuld en gedetailleerd. De reeks wordt bepaald door drie sluisalternatieven uit de verkenning: ‘combisluis’ (diepe binnenvaartsluis), ‘kleine zeesluis’ en ‘grote zeesluis’. Concreet moet de projectgroep KGT binnen deze reeks zoeken naar de optimale variant. In het ‘no-regret’ onderzoeksprogramma zal de projectgroep KGT tevens de in het SAF-advies geformuleerde flankerende randvoorwaarden beschouwen. Door nu reeds indirect met deze onderzoeken te starten, kan tijdens de planfase tijdwinst worden geboekt.

Jaarverslag 2009

21

Start financiële onderhandelingen vlaams nederlandse schelde commissie

De Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC) werd opgericht in uitvoering van het verdrag van 21 december 2005 tussen Vlaanderen en Nederland inzake de samenwerking op het gebied van beleid en beheer in het Schelde-estuarium. Dit verdrag trad in werking op 1 oktober 2008. Van 1948 tot en met 2008 stond de Technische Scheldecommissie (TSC) in voor de ambtelijke afstemming van de gemeenschappelijke technische aspecten van het Schelde-estuarium. In de loop der jaren nam echter ook het belang van de voorbereiding van de politieke besluitvorming in beide landen aanzienlijk toe waardoor in 2005 besloten werd tot de oprichting van de VNSC bestaande uit een ambtelijk en een politiek college die respectievelijk de TSC en het Bewindsliedenoverleg vervangen. In haar huidige samenstelling functioneert de VNSC als voorportaal voor het overleg tussen de Vlaamse en Nederlandse bewindslieden. De VNSC is momenteel verantwoordelijk voor het opstellen van visie- en beleidsdocumenten voor het gebruik en het beheer van het Schelde-estuarium. Ook het onderzoeksprogramma uitgevoerd door de projectgroep KGT verloopt onder de verantwoordelijkheid van de VNSC.

stakeholders advies forum kanaal gent-terneuzen (SAF)

Om de vele aspecten van de gesprekken met de verschillende belanghebbenden (havenbesturen, bedrijven, overheden, landbouwers, milieugroeperingen enz.) in goede banen te leiden, werd naast de projectgroep KGT2008 ook een Stakeholders Advies Forum Kanaal Gent Terneuzen (SAF) opgericht. Dit SAF is het adviesorgaan voor de verkennende studie over de maritieme toegang tot het kanaal Gent-Terneuzen en dit zowel ten aanzien van de bewindslieden als de projectgroep. Het SAF moet ook bijdragen tot de vorming van een maatschappelijk draagvlak voor de verbetering van de maritieme toegankelijkheid bij de belanghebbenden in de Kanaalzone Gent-Terneuzen. Ook in het vervolgtraject, het ‘no-regret’ onderzoeksprogramma dat aangestuurd wordt door de projectgroep KGT, blijft het SAF een belangrijke rol spelen.

Op 25 september 2009 startten in Den Haag de onderhandelingen over de kostenverdeling tussen Vlaanderen en Nederland voor de bouw van een nieuwe sluis in Terneuzen. Van Vlaamse zijde worden deze onderhandelingen geleid door oud-minister Wivina Demeester. De voorzitter van de Nederlandse delegatie is Mark Dierikx, directeurgeneraal Transport en Luchtvaart bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De bouw van de Westsluis, die in 1968 in gebruik werd genomen, werd destijds voor 80% door België gefinancierd; Nederland droeg 20% van de kosten. Deze financiële onderhandelingen zijn een erg belangrijke fase in het vervolgtraject voor de verbetering van de maritieme toegankelijkheid van de Gentse kanaalzone, want Nederland kan slechts een beslissing nemen over een nieuwe sluis nadat het zijn deel van de benodigde financiering in de begroting heeft gereserveerd. Ook Vlaanderen moet voor zijn aandeel een bestuurlijke beslissing genomen hebben vóór de start van de planstudie. Van zodra er overeenstemming is bereikt over de Vlaams-Nederlandse kostenverdeling kan de planstudie, de juridisch vereiste detailstudie voor de geselecteerde sluisalternatieven, worden opgestart. In 2010 zou er een financieel akkoord moeten zijn. Vlaanderen en Nederland streven ernaar om ook nog in 2010 een besluit over de definitieve sluisvariant te kunnen nemen. Als alles dan volgens de vooropgestelde planning verder kan verlopen, zullen de bouwwerken kunnen starten in 2014/2015 waardoor de nieuwe sluis in 2018 bedrijfsklaar zou zijn.

Onderhoudswerken Zelzatebrug Tijdens de zomerperiode werden grondige onderhoudswerken uitgevoerd aan de 45 jaar oude Zelzatebrug. De Vlaamse overheid - die de brug beheert - liet alle elektromechanische en hydraulische delen uit de brug vervangen. Hierdoor gaan de brugdelen sneller op en neer. Ook de bedienings- en controleapparatuur werd vervangen. Daarnaast werd eveneens gestart met de renovatie van de controletoren. Zijn futuristische ‘look’ zal vanaf het voorjaar van 2010 de skyline van Zelzate bepalen.

Operationele maatregelen

6

Op 13 december 2007 bekrachtigde de Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart de voorwaarden voor het uitvoeren van proefvaarten met schepen van 230 x 37 x 12,5 meter door de Westsluis. Er zijn drie geslaagde proefvaarten met respectievelijke diepgangen van 12,3 meter, 12,4 meter en 12,5 meter vereist. Bij open afvaart door de Westsluis en het Kanaal Gent-Terneuzen worden telkens metingen gedaan door MARIN4 en de meetdienst van Rijkswaterstaat. De proefvaarten worden ook minutieus geobserveerd door deskundigen van onder meer het Loodswezen, het Havenbedrijf Gent, de Afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid en Rijkswaterstaat. Nadat alle proeven uitgevoerd en gunstig geëvalueerd zijn, zal de maximaal toegelaten scheepsbreedte van 37 meter formeel worden bekrachtigd. Dit is erg belangrijk in het nastreven van een optimale benutting van de maritieme toegankelijkheid in afwachting van de nieuwe grotere zeesluis in Terneuzen. Na de eerste geslaagde proefvaart op 20 november 2008 met het post-Panamax bulkschip ‘Alam Permai’ - 36,5 meter breed met een diepgang van 12,3 meter - volgde op 5 januari 2009 de tweede proefvaart. Het bulkschip ‘Aris T’ passeerde met zijn breedte van 36,97 meter en een diepgang van 12,4 meter probleemloos de Westsluis. Dit schip, geladen met 55.000 ton raapzaad bestemd voor Cargill, was met een draagvermogen van 92.524 ton meteen ook het grootste schip dat ooit de Gentse haven aanliep.

4 MARIN: Maritime Research Institute Netherlands

Jaarverslag 2009

23

We zien met vertrouwen de toekomst van de Gentse haven tegemoet. Het nieuwe Kluizendok en de invulling ervan met nieuwe bedrijven zijn een wissel op de toekomst.

i n f r a s t r u c t u u r

7

Infrastructuur

De infrastructuurwerken in en rond het Kluizendok lopen op hun einde. Hiermee heeft de haven van Gent er 400 ha ultramoderne bedrijventerreinen bij. Met het project Rieme-Noord werd de ontwikkeling van dit bedrijventerrein voortgezet, wat resulteert in een oppervlakte van ca. 80 ha. Met zowel het Kluizendok als het bedrijventerrein Rieme-Noord breidt de haven van Gent zich op de linker kanaaloever verder uit.

Jaarverslag 2009

25

Kluizendok Bouw noordelijke parallelkaai Aan de noordzijde van het Kluizendok werd parallel met het kanaal Gent-Terneuzen een kaaimuur gebouwd met een lengte van 440 meter voor een waterdiepte van 8 meter. Hiermee werd het – voorlopige – sluitstuk van de kaaimuren aan het Kluizendok gerealiseerd. De werken startten in juni 2008 en werden eind 2009 beëindigd. Deze kaaimuur kostte 8 miljoen euro en werd voor 60% betaald door de Vlaamse overheid.

Aanlegbaggerwerken Kluizendok Naarmate de kaaimuren afgewerkt werden, werd ook het Kluizendok verder uitgebaggerd. In 2009 werd de verlenging van de zuidelijke parallelkaai vrijgebaggerd. Hierbij kwam ruim 300.000 m³ baggerspecie vrij. Ongeveer 10% hiervan was slib dat voor verdere behandeling naar een laguneringsbekken werd afgevoerd. Het overgrote deel echter was goede specie die gebruikt werd om de gronden van het Kluizendokcomplex op het grondgebied van Evergem verder op te hogen. Deze werken kostten 6,25 miljoen euro en werden volledig betaald door de Vlaamse overheid.

Spooraanleg Kluizendokcomplex Om in het Kluizendokgebied een spoorinfrastructuur te kunnen uitbouwen, is een verbinding op de lijn 55 die evenwijdig loopt met de R4-west voorzien. Het hierop aftakkende spoor zal het gebied binnenkomen via een dwarsing met de Christoffel Columbuslaan die via een brug over deze sporen geleid wordt. Binnen het gebied, evenwijdig met de Christoffel Columbuslaan en de R4-west, wordt een spoorwegbundel voorzien van 16 sporen waarvan er in een eerste stadium 5 aangelegd zullen worden. Vanuit deze bundel zal in het noordwaartse deel een dubbel spoor worden aangelegd tegen de kaaibevloering van het dok. Zuidwaarts de bundel vertrekt een spoor evenwijdig met de Vasco Da Gamalaan. Dit spoor buigt ongeveer in het midden van deze laan noordwaarts af om op 150 meter van het dok evenwijdig ermee oostwaarts richting kanaal verder te lopen. De aanleg van deze sporen zal in de eerste helft van 2010 starten. Het Havenbedrijf Gent zal de spoorbeddingen voorbereiden waarna Infrabel er de dwarsliggers en de sporen in aanlegt. De kostprijs van de werken ten laste van het Havenbedrijf Gent wordt geraamd op 1,58 miljoen euro.

Wegenaanleg Kluizendokcomplex Op 30 maart 2009 werd de Christoffel Columbuslaan officieel geopend. Met deze weg is het Kluizendok nu volledig en vlot bereikbaar en is het na elf jaar weer mogelijk om van Gent naar Zelzate te rijden via de linkeroever van het kanaal. Die verbinding werd immers verbroken toen gestart werd met de aanleg van het Kluizendok. Deze nieuwe weg is 5,5 km lang, heeft een afgescheiden fietspad en loopt vanaf het Ovaal van Wippelgem aan de zuidelijke kant tot de Terdonkkaai en aan de noordelijke kant tot de Riemekaai. De aanleg ervan kostte 12,4 miljoen euro waarvan het grootste deel betaald werd door de Vlaamse overheid. In totaal zijn er nu 10,6 km wegen aangelegd in en rond het Kluizendokcomplex. De twee hoofdwegen (8,3 km) – Vasco Da Gamalaan en Christoffel Columbuslaan – zijn momenteel aangelegd op 1x2 rijstroken; in de toekomst kan dit uitgebreid worden tot 2x2 rijstroken. Een aantal secundaire wegen (2,3 km) zijn reeds op het zuidelijke gedeelte aangelegd; afhankelijk van de verdere invulling van het gebied zullen bijkomende secundaire wegen worden gepland. Alle wegen zijn of zullen worden uitgerust met openbare verlichting, water-, gas- en elektriciteit, telecommunicatieleidingen en een rioleringsnet.

7 weren van doorgaand vrachtverkeer in de woonkernen

kluizendok klaar voor nieuwe groeifase

De openstelling van de Christoffel Columbuslaan, waardoor er weer doorgaand verkeer mogelijk is via de linkeroever van het Kanaal Gent-Terneuzen, is ook goed nieuws voor de bewoners van de kanaaldorpen Rieme, Doornzele en Zelzate: zij moesten sinds de start van de graafwerken van het Kluizendok heel wat doorgaand vrachtverkeer slikken. Om de woonkernen nog meer te kunnen beschermen tegen doorgaand vrachtverkeer – dit is het vrachtverkeer dat geen bestemming heeft in de kanaaldorpen – werd in het kader van het Project Gentse Kanaalzone een studie uitgevoerd die de verkeerssituatie in de dorpskernen van Zelzate, Rieme, Sint-Kruis-Winkel, Doornzele, Kerk- en Langerbrugge, Desteldonk en Oostakker grondig onderzocht. Deze studie had als doel tot maatregelen te komen die het vrachtverkeer door deze dorpen aan banden zou leggen zonder evenwel de bereikbaarheid van het aangrenzende havengebied in het gedrang te brengen. Bovendien moesten de dorpskernen bereikbaar blijven voor zware en grote voertuigen met een lokale bestemming, zoals bijvoorbeeld brandweerwagens en verhuisdiensten. De oplossing werd gevonden in een specifieke vrachtwagenroute voor doorgaand vrachtverkeer. Deze route is aangegeven via verkeersborden, de bewegwijzering naar de bedrijven werd aan deze route aangepast, met GPS-operatoren werden afspraken gemaakt en vrachtwagenrouteplannen in diverse talen zijn beschikbaar voor de vrachtwagenbestuurders (ze werden afgeleverd bij haven- en transportbedrijven en beroepsverenigingen en liggen in tankstations, rust- en parkeerplaatsen enz.). De naleving van deze maatregel wordt gewaarborgd door gerichte politiecontroles en in de toekomst ook via de plaatsing van dubbelpolige digitale vrachtwagensluizen. Deze innovatieve elektronische vrachtwagensluizen zullen op de invalswegen tot de dorpskernen worden geplaatst en registreren elk voertuig hoger dan 3 meter én de passagetijd tussen het inrijden van de woonkern en het verlaten ervan. Dit maakt het mogelijk om te beslissen of de vrachtwagen al dan niet een lokale bestemming had: doorgaand vrachtverkeer zal worden geverbaliseerd. Op 21 oktober werd in de dorpskern van Rieme een proefopstelling van een dubbelpolige digitale vrachtwagensluis officieel ingehuldigd: een primeur voor België! Indien na de testperiode van zes maanden blijkt dat het systeem goed werkt, zullen ook in de overige kanaaldorpen deze dubbelpolige digitale vrachtwagensluizen worden ingevoerd.

Nu alle infrastructuurwerken in en rond het Kluizendok – zoals het opspuiten van de terreinen met baggerspecie en de aanleg van wegen, kaaien en sporen – zo goed als voltooid zijn, heeft de haven van Gent er zo’n 400 ha ultramoderne bedrijventerreinen bij. Van dit respectabele areaal is nu zo’n 50 ha in concessie gegeven. Dat betekent dat er nog een enorme hoeveelheid aan ‘greenfields’ – onmiddellijk uitgeefbare, bouwklare terreinen – beschikbaar is voor nieuwe bedrijvigheid. Er is voldoende interesse bij de bedrijven om zich in deze zone te ontwikkelen, maar het Havenbedrijf Gent gaat bij het toekennen van nieuwe concessies weloverwogen tewerk. Deze reserves zijn immers de wissel op de toekomst, een belangrijke kaart die het Havenbedrijf Gent nog kan uitspelen om de bedrijvigheid weer aan te wakkeren na de economische terugval van het afgelopen jaar. En dan komt het erop aan de juiste keuzes te maken. Hierbij vertrekt het Havenbedrijf Gent vanuit een aantal fundamentele uitgangspunten. Ten eerste moet een te grote fragmentatie vermeden worden. Concreet betekent dit dat er gestreefd wordt naar de realisatie van clusters of het groeperen van bedrijven die gelijkaardige activiteiten uitvoeren. Dit draagt ook bij tot het tweede principe: zuinig ruimtegebruik. Enerzijds mogen de toegewezen concessies niet zó groot zijn dat delen ervan onderbenut blijven, maar anderzijds moet voor sommige activiteiten de uitbreidingsmogelijkheid gewaarborgd zijn wat een zekere reserve in de toegewezen concessie impliceert. Tot slot moeten watergebonden concessies minstens 250.000 ton maritieme goederenoverslag per 100 meter kaai per jaar genereren. Dit alles moet ertoe leiden dat het Kluizendok op termijn garant staat voor 8 à 10 miljoen ton bijkomende maritieme goederenoverslag.

In aanwezigheid van schepen Martens van Evergem, burgemeester De Vilder van Zelzate en de directie van het Havenbedrijf Gent werd de Christoffel Columbuslaan onder massale persbelangstelling ingefietst

Jaarverslag 2009

27

Industriegebied Rieme-Noord

Ten behoeve van de ontwikkeling van het industriegebied RiemeNoord werd in het voorjaar van 2008 een procedure gestart voor het slopen van 39 woningen gelegen op het grondgebied van Evergem langsheen de Callemansputtewegel, Callemansputtestraat en Assenedestraat. Deze sloopwerken startten op 11 augustus 2008 en zullen tegen maart 2010 voltooid zijn. Het totaalbedrag van deze werken, die volledig ten laste van het Havenbedrijf Gent vallen, wordt geraamd op 0,24 miljoen euro.

rieme-noord

Het project omvat de ontwikkeling van een bedrijventerrein met een oppervlakte van ca. 80 ha op de linker kanaaloever, grotendeels gelegen op het grondgebied van de gemeente Evergem. Het bedrijventerrein zal bestaan uit 70 ha regionaal (zeehavengebonden) bedrijventerrein ontwikkeld door het Havenbedrijf Gent en 10 ha lokaal bedrijventerrein ontwikkeld door de gemeente Evergem. Het regionale (zeehavengebonden) bedrijventerrein wordt ontwikkeld in aanvulling op en verbonden met de watergebonden bedrijventerreinen rond het Kluizendok. Het is de bedoeling dat zich hier vooral transport-, distributie- en logistieke bedrijven komen vestigen die verband houden met de activiteiten aan het Kluizendok, maar ook toeleveranciers voor havenbedrijven, verwerkende industrie en bio-industrie kunnen hier een plaats krijgen.

slibstort callemansputte

De eigenaar van dit terrein met een bergingscapaciteit van 2,3 tot 2,5 miljoen m³ is de afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid. Om nieuwe capaciteit op dit stort te creëren zonder reeds het stort te moeten uitbreiden, wordt het aanwezige slib nu volledig ontwaterd. Hierdoor wordt het te storten restvolume herleid tot een fractie van de oorspronkelijk hoeveelheid. Door deze nieuwe aanpak kan bijkomende bergingscapaciteit voor 1 miljoen m³ slib worden gecreëerd. Dat is voldoende om er nog het slib dat de komende 15 jaar uit het kanaal wordt gehaald, te bergen. Mochten er na deze 15 jaar geen nieuwe technische mogelijkheden bestaan om het gestorte slib verder in volume te reduceren dan kan de uitbreidingszone van 20 ha in gebruik genomen worden. Bestaan er tegen dan wel nieuwe oplossingen dan kan het regionale bedrijventerrein verder worden uitgebreid in de uitbreidingszone.

onteigeningen in het gebied

Op het regionale (zeehavengebonden) bedrijventerrein voerde het Havenbedrijf Gent de onteigeningen uit. Op het lokale bedrijventerrein zal de gemeente Evergem de onteigeningen uitvoeren. Hiermee kan pas worden gestart na de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. In de uitbreidingszone van het slibstort Callemansputte voert de Afdeling Maritieme Toegang van de Vlaamse overheid een vrijwillig aankoopbeleid via een minnelijke aankoop.

28

7

Noorddok Alphonse Sifferdok

Singel

Watertankboot ‘Aquarius’

In de loop van 2008-2009 werd een studie over de verbetering van de afwatering van de concessieterreinen gelegen aan de oost- en noordkaai van het Noordok en aan de zuidzijde van het Sifferdok uitgevoerd. Ter verbetering van de afwateringssituatie bleek de aanleg noodzakelijk van collectoren op de achterterreinen die via een centraal punt in de respectievelijke dokken afwateren. In deze studie werd ook de ombouw meegenomen van de ro/ro-hellingen aan de oostzijde van het Noorddok tot een kaaimuur, conform de naastgelegen kaaisecties. Met het oog op de uitvoering van deze werken, die in de eerste helft van 2010 zullen aanvangen, werd in 2009 een aanbestedingsdossier opgesteld. Deze werken worden geraamd op 1,3 miljoen euro en zullen voor 20% worden gesubsidieerd door de Vlaamse overheid.

In 2009 werd de heraanleg van de Singel afgewerkt. Deze weg verkeerde in slechte staat en diende grondig te worden aangepakt. Het oude wegprofiel moest plaats maken voor een nieuw wegbeeld. Een volledig nieuwe weg met 2x1 profiel werd aangelegd. Hierbij werd ook de riolering van de Singel volledig vernieuwd. Daarnaast werd over de volledige lengte van de weg een parkeerstrook voorzien en werd er een vrijliggend dubbelrichtingfietspad aangelegd. Deze vernieuwingswerken, gestart in oktober 2008 en voltooid in het najaar van 2009, kostten 2 miljoen euro en werden voor 20% gesubsidieerd door de Vlaamse overheid.

Op 27 november 2009 doopte Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege als meter de nieuwe waterboot van het Havenbedrijf Gent. Dit nieuwe vaartuig, gebouwd ter vervanging van Waterboot 2, is 32,3 meter lang en 6 meter breed en beschikt over vier roestvrijstalen tanks van elk 60 m³. Met dit grotere en modernere schip zal niet enkel op een efficiëntere wijze drinkwater geleverd kunnen worden, ook aan het comfort en de veiligheid van de personeelsleden is gedacht: de stuurhut is uitgerust met alle hedendaagse navigatie- en meetapparatuur en kan in geval van calamiteiten gasdicht worden afgesloten, aan dek bevindt zich een laadarm voor de waterslangen, het schip is voorzien van een ruime machinekamer en heeft een grote manoeuvreerbaarheid. De Aquarius werd gebouwd bij Carron Marine en vertegenwoordigt een investering van 1,2 miljoen euro, volledig gedragen door het Havenbedrijf Gent.

In 2009 werd gestart met de voorbereiding van de renovatie van de kaaibevloering van de kaaien 1000, 1010 en 1020 op de rechteroever van het Alphonse Sifferdok. Over een kaailengte van 840 meter zal een gedeelte van de kaaibevloering en het rioleringsnet worden vernieuwd. Hierbij zullen de drie aanwezige parallelle sporen door Infrabel gedeeltelijk opnieuw worden geplaatst. De uitvoering van deze werken, die begin 2010 starten en ongeveer een jaar zullen duren, wordt geraamd op 1,74 miljoen euro. De Vlaamse overheid zal hier voor 20% in tussenkomen.

Jaarverslag 2009

29

De Gentse haven is uitgerust met de modernste informatiesystemen ten dienste van de klanten.

i n f o r m a t i e s y s t e m e n

8

Informatiesystemen Met het cameranetwerk, het vernieuwde radiocommunicatiemateriaal en het AIS-project, dit alles gekoppeld aan het haveninformatiesysteem ENIGMA, beschikt het Havenbedrijf Gent over een uitstekend instrumentarium om in de ketenbenadering de scheep-


vaartbegeleiding op een optimale wijze uit te voeren.

Jaarverslag 2009

31

Havengebonden realisaties ENIGMA Tien jaar geleden zette het Havenbedrijf Gent de stap om de hele dienstverlening rond scheepvaartbegeleiding, goederenbehandeling, administratieve en financiële afhandelingen in de haven te informatiseren. Dit resulteerde in het elektronische haveninformatiesysteem ENIGMA of ‘Electronic Network for Information in the Ghent Maritime Area’ dat op 1 december 1999 van start ging. Met de invoering van de elektronische uitwisseling en verwerking van gegevens kwam een einde aan de omvangrijke papieren documentenstroom. ENIGMA werd een uitgebreid en gebruiksvriendelijk systeem waarmee de dienstverlening van alle partners in de haven vlot en efficiënt verloopt. De afgelopen tien jaar werd ENIGMA immers regelmatig uitgebreid met nieuwe toepassingen en functies, waardoor steeds meer instanties en bij lading of schip betrokken partijen aansluiting vonden op het systeem. Nu brengen onder meer stouwers, scheepsagenten, loodsdiensten, sleepdiensten, bootmannen, de havenkapiteinsdienst, de douane, de scheepvaartpolitie, afvalophalers en brandstofleveranciers hun handelingen en gegevens in het systeem in. Daarnaast is ENIGMA ook een grote hulp voor de brandweer en andere hulpdiensten. Ook de komende jaren zal het haveninformatiesysteem steeds verder worden aangepast aan de behoeften van de dienstverlening in de Gentse haven. Zo zal ENIGMA bijvoorbeeld een grotere rol gaan spelen in de ketenbenadering van de scheepvaart van en naar Gent, in het bijzonder door het aan ENIGMA gekoppelde radarsysteem dat in 2010 geïnstalleerd zal worden. Ook zal er de komende jaren gewerkt worden aan aanpassingen die verband houden met onder meer het aansluiten van de goederenbehandelaars, de controle van laad/losgoederen op de kaai en het automatisch bijhouden van concessieverplichtingen.

ketenbenadering

De basis voor het concept van de ‘ketenbenadering’ werd gelegd in het verdrag over het gemeenschappelijke nautische beheer in het Scheldegebied (ondertekend door Vlaanderen en Nederland op 21 december 2005). Dit verdrag leidde ertoe dat Vlaanderen en Nederland gezamenlijk instaan en verantwoordelijkheid dragen voor de veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer van en naar de Vlaamse en Nederlandse Scheldehavens. De ketenbenadering streeft een optimale organisatie van de verkeersstromen na, van volle zee tot aan de kaai en omgekeerd. In dit concept wordt de organisatie van de scheepsreis als een ondeelbaar proces gezien. Het schip kan slechts de reis beginnen wanneer met quasi zekerheid kan worden aangenomen dat het traject zonder onderbreking kan worden doorvaren. Door hieromtrent overkoepelende afspraken te maken en rekening te houden met het totale verkeersbeeld wordt de scheepsreis uiteindelijk veiliger en vlotter.

Cameranetwerk (CCTV: Closed Circuit Television) Momenteel staan er in de haven veertig CCTV-kleurencamera’s opgesteld op zeventien verschillende locaties. De camerabeelden kunnen worden bekeken door de operatoren van Zelzatebrug en in de kapiteinskamer, de crisisruimte en de inkomhal van het Havenbedrijf Gent. In 2009 werden door de Vlaamse overheid in samenwerking met het Havenbedrijf Gent de activiteiten gestart voor de uitbreiding en optimalisatie van dit netwerk. Het netwerk werd inmiddels uitgebreid met drie camera’s, op het terrein werden de camera’s voorzien van een beveiliging tegen vogels en er werden pictogrammen aangebracht die de camerabewaking aangeven. Ook heeft het beheersysteem een aantal technische aanpassingen ondergaan.

Radiocommunicatie Omdat het sinds 1998 door de havenkapiteinsdienst gebruikte radiocommunicatiemateriaal inmiddels technisch verouderd was en ook niet meer het volledige havengebied dekte, werd in het voorbije jaar gestart met de volledige vernieuwing van het radiocommunicatienetwerk. Het nieuwe radiocommunicatiesysteem maakt gebruik van de nieuwste technologieën en is tevens maximaal geïntegreerd met het haveninformatiesysteem ENIGMA. Hierdoor zal het onder meer een essentiële rol spelen bij het uitwisselen van informatie in geval van bijzondere gebeurtenissen en calamiteiten. Concreet werd alle apparatuur vervangen, onder meer de draagbare radiotoestellen, de toestellen aan boord van de dienstvaartuigen, de werkplekken in de kapiteinskamer, de centrale beheersapparatuur en de zendmasten. De nieuwe apparatuur werd op 15 november 2009 in gebruik genomen.

Radarproject Ten behoeve van de Gentse Kanaalzone is de Vlaamse overheid in samenwerking met het Havenbedrijf Gent het afgelopen jaar gestart met de ontwikkeling van een geïntegreerd radarsysteem. Met dit project wil men enerzijds een overzichtsbeeld krijgen van de met AIS (Automatic Identification System) uitgeruste schepen op het Kanaal Gent-Terneuzen, de Westerschelde en de Noordzee (schepen met bestemming Gent) en ook een lokaal radarbeeld verkrijgen van enkele kritische punten zoals Zelzatebrug en de Ringvaart. De installatie van het systeem wordt gepland in 2010-2011. Naar analogie met het CCTV-systeem zullen ook de radarbeelden door de operatoren van Zelzatebrug en in de kapiteinskamer en de crisisruimte van het Havenbedrijf Gent kunnen worden bekeken. Deze beelden zullen eveneens gedurende een zekere tijd bewaard kunnen worden zodat ze in geval van bijzondere gebeurtenissen of calamiteiten herbekeken kunnen worden.

vzw Cargo Community System Dit is een initiatief van de vzw Vlaamse Havenvereniging waarmee vooral de uitbouw van een ICT-platform wordt nagestreefd om gegevens over transport en lading uit te wisselen tussen de overheid en de private sector. Het ultieme doel van dit centrale uniforme ICT-platform dat het logistieke gebeuren in de Vlaamse zeehavens ondersteunt, is de sterkere positionering van de Vlaamse regio als logistiek operationeel platform. Het Havenbedrijf Gent trad net als de andere Vlaamse havenbedrijven toe als lid van deze vzw.

Bedrijfsinterne realisaties

Naast de opvolging en de uitwerking van de hierboven vermelde informaticaprojecten werkte het Havenbedrijf Gent ook mee aan de verdere uitwerking van een aantal overkoepelende projecten met andere overheden, zoals: central brokersystem (CBS)

Reeds in 2005 werd ENIGMA gekoppeld met het Central Broker Systeem (CBS). Het CBS-project heeft als doel ondersteuning te bieden bij het tot stand brengen van een optimale uitwisseling van zeevaartgegevens tussen de diverse partners in het (ruime) Westerscheldegebied (Loodswezen, IVS-SRK, de Havenbedrijven van Antwerpen, Gent, Oostende en Zeebrugge, Zeeland Seaports, Binnenvaart Nederland, Binnenvaart Vlaanderen, Vessel Traffic Services Scheldemonden en het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum Oostende). Dit houdt in dat ze hun gegevens ter beschikking stellen van de andere partners. De integratie tussen de verschillende partners wordt gerealiseerd door de partnersystemen met elkaar te laten communiceren via een centraal georganiseerd communicatiesysteem, het zogenaamde Central Broker Systeem. projectgroep river information services (RIS) vlaanderen

De RIS-richtlijn 5 legt een aantal verplichtingen op die in de loop van 2006–2012 verwezenlijkt worden: – Electronic Chart Display and Information System for Inland Navigation (Inland ECDIS) – elektronische scheepsrapportering – berichten aan de scheepvaart – traceer- en opsporingssystemen – compatibiliteit van de apparatuur die noodzakelijk is voor het gebruik van RIS Het Havenbedrijf Gent werkte hieraan mee in de Vlaamse projectgroep bestaande uit alle Vlaamse partners uit de maritieme sector.

8

Vivaldi Het programma Vivaldi dat gebruikt wordt voor de ISO-documentencontrole, het klachtenbeheer en de IT helpdesk kreeg een update tot versie 5. Dit is een webgebaseerde versie die werd geïntegreerd in het intranet.

Nieuw telefonieplatform Het telefoonsysteem werd volledig vernieuwd. Hierbij werd gekozen voor een op IP gebaseerd platform. Dit betekent concreet dat alle telefonie voortaan via het computernetwerk – en dus niet meer via een traditionele telefoonlijn – loopt. Dit maakt enerzijds het beheer eenvoudiger: er is er maar één (data)netwerk meer nodig. Anderzijds biedt deze technologie tal van voordelen in vergelijking met een klassieke telefooncentrale zoals een eenvoudiger beheer van de instellingen van de telefoontoestellen en de integratie met andere systemen, zoals e-mail, fax en mobiele telefonie.

Intranet Ter verbetering van de interne communicatie en het stroomlijnen ervan werd een intranet ontwikkeld. Behalve alle relevante bedrijfs- en haveninformatie (zoals onder meer bestuursinformatie, bedrijfsdoelstellingen, personeelszaken, verslagen, presentaties, inventaris van de bedrijfsbibliotheek, overslagcijfers, foto’s en persberichten) bevat deze website ook rechtstreekse links naar andere informaticatoepassingen zoals het haveninformatiesysteem ENIGMA, Vivaldi (de toepassing voor ISO-documentencontrole, klachtenbeheer en de IT helpdesk), Axi-Finance (de toepassing die de financiële verrichtingen beheert) en ProTime (de toepassing voor tijdsregistratie en afwezigheidsaanvragen). Daarnaast kan elk personeelslid werkplekken creëren wat handig is voor bijvoorbeeld de uitwerking van projecten. Verder is er ook een ruimte voorzien waar personeelsleden zoekertjes kunnen posten, evenementen kunnen aankondigen en dergelijke meer. Alle actuele informatie en nieuws staat voortaan dus steeds gebundeld op het intranet. Per e-mail wordt iedereen hiervan dan rechtstreeks op de hoogte gebracht. Dankzij dit werkinstrument kunnen alle personeelsleden steeds over de meest actuele informatie beschikken, kan het papierverbruik worden verminderd (bijvoorbeeld dienstnota’s worden niet meer op papier verspreid) en kan de opslagruimte op de server optimaler worden benut (informatie op het intranet hoeft niet meer door de individuele personeelsleden opgeslagen te worden). Het intranet zal dus niet enkel de interne communicatie, maar zeker ook de efficiëntie binnen het Havenbedrijf Gent verder verbeteren. Het intranet werd op 27 oktober 2009 in gebruik genomen met een startevenement. Nadien kregen alle personeelsleden de nodige opleiding over hoe ermee te werken en welke interne afspraken er rond informatieverspreiding en kennisdeling wijzigden.

River Information Services (RIS) zijn ondersteunende instrumenten voor de planning en het beheer van het verkeer en het vervoer op de binnenwateren. Ze dragen bij tot een efficiënter en veiliger gebruik van waterwegen, sluizen, bruggen en terminals door de optimalisering van het elektronische dataverkeer en de logistieke operaties. De RIS zijn voor de waterwegbeheerders een zeer waardevol instrument voor de ondersteuning van het verkeersbeheer en het volgen van gevaarlijke goederen en zullen zeer nuttig worden voor het bedrijfsleven. De RIS zullen zorgen voor een verbetering van de concurrentiepositie en de veiligheid en moeten in het kader van de trans-Europese netwerken op een gecoördineerde manier verder ontwikkeld en ingevoerd worden.

5 Richtlijn 2005/44/EG van het Europees Parlement en de Raad van

7 september 2005 betreffende geharmoniseerde River Information Services (RIS) op de binnenwateren in de Gemeenschap Jaarverslag 2009

33

We zetten in op de diversiteit van onze haven: de combinatie van zeevaart met binnenvaart én de sterke verankering van bedrijven die toegevoegde waarde creëren.

h a v e n g e b i e d

9

Havengebied Om steeds te kunnen beschikken over een voldoende

areaal aan haventerreinen wordt naast de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur ook zorgvuldig omgesprongen met de beschikbare reserves. Via een weloverwogen uitgiftebeleid met aandacht voor de principes van zuinig ruimtegebruik en de reorganisatie van bestaande haventerreinen worden de beschikbare gronden


optimaal ingevuld.

Jaarverslag 2009

35

Voorkooprecht

de totale oppervlakte van het havenareaal bedraagt 4.667 ha

Het havendecreet 6 verleent de havenbeheerders een recht van voorkoop op private onroerende goederen gelegen in het havengebied. In 2009 werd door het Havenbedrijf Gent geen recht van voorkoop uitgeoefend.

De afbakening van het havengebied is vastgelegd in het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Afbakening Zeehavengebied Gent – Inrichting R4-oost en R4-west’ (‘GRUP Zeehavengebied’) dat door de Vlaamse regering op 15 juli 2005 werd goedgekeurd.

Onteigeningen Bij Ministerieel Besluit van 9 februari 2007 werd het onteigeningsplan ‘Zeehavengebied Gent – Zone Rieme-Noord’ voor de verwerving van onroerende goederen gelegen tussen de R4-west en het Kanaal Gent–Terneuzen goedgekeurd en werd het Havenbedrijf Gent gemachtigd om tot onteigening over te gaan.

Eigendomsverdeling De oppervlaktes van de eigendomsverdeling wijzigden ingevolge aankopen voor de ontwikkeling van het industriegebied Rieme-Noord en de baggerwerken aan de zuidelijke parallelkaai van het Kluizendok. De oppervlaktes ‘openbare infrastructuur’ en ‘vandaag niet exploiteerbaar‘ wijzigden ingevolge verschuivingen in de concessiegrenzen en onteigeningen in Rieme-Noord. De onderstaande tabel geeft voor 2009 de verdeling volgens hoofdlijnen van de gronden in het havengebied weer. Ten opzichte van het Jaarverslag 2008 werd een regel ‘Andere innemingen’ ingevoegd in de tabel waarin onder meer tijdelijke overeenkomsten, optieterreinen, ondergrondse innemingen enz. worden opgenomen. Havengebied – eigendomsverdeling oppervlakte in ha privé & Vlaams Gewest water 417 land 2.838

Indien er door het Aankoopcomité Gent I geen overeenstemming kan worden bereikt met een betrokkene in het kader van de onteigeningsoperatie ‘Zeehavengebied Gent – Zone Rieme-Noord’ dient er een gerechtelijke procedure te worden gestart volgens de wet van 26 juli 1962 inzake onteigening bij hoogdringendheid teneinde ook over deze goederen te kunnen beschikken en de werkzaamheden in het geplande tempo te kunnen voortzetten. Om deze gerechtelijke procedures zo vlot mogelijk te laten verlopen, werd het Aankoopcomité Gent I expliciet de machtiging verleend om de nodige gerechtelijke procedures te starten tegen die betrokkenen met wie geen overeenstemming kan worden bereikt na de gewone onderhandelingen.

Ter realisatie van het onteigeningsplan totaal ‘Zeehavengebied Gent – Zone Rieme-Noord’ 619 werden van diverse eigenaars verschillende 4.048 percelen grond en gebouwen minnelijk onteigend voor een totale oppervlakte van 191.740 m² en werd er akte genomen van een aantal provisionele vonnissen voor een totale oppervlakte van 272.378 m² met het oog op de ontwikkeling van het industriegebied niet-watergebonden Rieme-Noord. 2009 2008 444 429 183 180 Verkopen / overdrachten Het Havenbedrijf Gent heeft destijds beslist om twee percelen grond met een gezamenlijke oppervlakte van 485 m² gelegen aan de Lichterveldestraat om reden van openbaar nut over te dragen aan de Stad Gent die op dit terrein een clublokaal voor de jeugdbeweging Desteldonk (KLJ: Katholieke Landelijke Jeugd) zou oprichten.

Havenbedrijf Gent 202 1.210

Havenbedrijf Gent – concessies oppervlakte in ha totale oppervlakte concessies beschikbare oppervlakte

watergebonden 2009 2008 186 212 31 31

oppervlakte in ha andere innemingen oppervlakte in aanbouw openbare infrastructuur vandaag niet exploiteerbaar

2009 11 17 216 122

2008 17 218 77

De Centrale Betaalkassen der C.E.P.G. (C.E.P.G.: Centrale van de Werkgevers aan de Haven van Gent cvba) had voor onbepaalde duur een gebouw gelegen aan de Singel en eigendom van het Havenbedrijf Gent in gebruik als sociaal gebouw voor havenarbeiders. Aangezien C.E.P.G. bereid bleek dit verouderde gebouw te renoveren, werd het via een verkoopakte overgedragen aan C.E.P.G.

36

6 decreet van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van zeehavens

9 Concessies Grootdok Het concessieterrein van Lemahieu Houtimport, 75.889 m² gelegen aan de Rigakaai, werd middels het lichten van de voorkaai uit de concessie herleid tot 68.094 m². Deze voorkaai werd niet intensief gebruikt door het bedrijf en het Havenbedrijf Gent wenst op deze locatie cruiseschepen te laten aanmeren. Middendok Het concessieterrein van Ghent Transport and Storage, 29.454 m² grond gelegen op de noordkaai van het Middendok, werd uitgebreid met een gedeelte van de voorkaai. Hierdoor bedraagt de totale concessieoppervlakte nu 30.725 m². Singel en H. Farmanstraat Met de Centrale Betaalkassen der CEPG werd een nieuwe dertigjarige concessieovereenkomst gesloten voor een terrein exclusief het gebouw met een oppervlakte van 3.531 m² gelegen aan de Singel. Sifferdok Om aanvullend op de ontvangst, behandeling en distributie van diepgevroren sinaasappelsapconcentraat (FCOJ: Frozen Concentrated Orange Juice) ook vers fruitsap (NFC: not from concentrate) te kunnen ontvangen, behandelen en verdelen, breidde Louis Dreyfus Commodities Belgium zijn terminal uit met onder meer silo’s, nieuwe laadbruggen en een nieuwe installatie met een nieuwe lostoren. Ten behoeve van deze uitbreidingswerkzaamheden werd aan Louis Dreyfus Commodities Belgium bijkomende kaaioppervlakte verleend zodat de totale concessieoppervlakte gelegen tussen de Geeraard Van den Daelelaan en het Alphonse Sifferdok van 18.798 m² naar 18.875 m² werd gebracht. Er werd ook een bijkomende ondergrondse concessie-inneming met een oppervlakte van 143 m² verleend voor de leidingen onder de kaai. Citrosuco Europe heeft een terrein van 21.650 m² aan het Alphonse Sifferdok in concessie. Met het oog op de uitbreiding van de activiteiten werd aan Citrosuco Europe bijkomende kaaioppervlakte verleend zodat de totale concessieoppervlakte nu 21.693 m² bedraagt. Er werd ook een bijkomende concessie voor de ondergrondse concessie-inneming met een oppervlakte van 54 m² verleend voor de leidingen onder de kaai.

Mercatordok De oppervlakte van het concessieterrein van Volvo Cars Gent gelegen tussen het Mercatordok en de Belgicastraat werd van 191.916 m² herleid tot 118.094 m². Zo’n 118.000 m² van de oorspronkelijke concessieoppervlakte werd in subconcessie gegeven aan Tower Automotive Belgium en de rest werd teruggenomen door het Havenbedrijf Gent. Rodenhuizedok Ter ondersteuning van de biobrandstoffencluster gelegen aan de Moervaart stelde het Havenbedrijf Gent door middel van een tienjarige concessieovereenkomst een terrein van 20.436 m² inclusief de voormalige brandweerkazerne gelegen aan de Rodenhuizekaai ter beschikking van Bio Base Europe Pilot Plant. Met het oog op de verbouwingen die Bio Base Europe Pilot Plant aan deze voormalige kazerne zal uitvoeren, werd dit concessieterrein uitgebreid met een strook van 1.747 m² waaronder zich een leiding van Fluxys bevindt. Hierdoor bedraagt de totale concessieoppervlakte nu 22.183 m².

Kluizendok Met het oog op een activiteitenuitbreiding werd aan de concessie van Mandelwerk, 30.000 m² watergebonden en 13.882 m² nietwatergebonden terrein, gelegen ten noorden van het Kluizendok een aanpalend terrein met een oppervlakte van 35.154 m² toegevoegd. Hierdoor bedraagt de totale concessieoppervlakte nu 79.036 m². Sidoco heeft een watergebonden perceel van 28.668 m² gelegen aan de parallelkaai van het Kluizendok met het kanaal GentTerneuzen in concessie. Palend aan dit concessieterrein heeft Sidoco een terrein van 89.021 m² in eigendom. Tussen deze percelen bevond zich nog een strook die gereserveerd werd voor de aanleg van treinsporen. Omdat hier uiteindelijk geen sporen zullen worden aangelegd, werd deze strook aan de concessie van Sidoco toegevoegd. Hierdoor bedraagt de totale concessieoppervlakte nu 30.512 m².

Skaldenpark De concessieovereenkomst met Trailer Repair Gent voor een terrein met een oppervlakte van 7.083 m² gelegen aan Ingevolge het opbreken van een ongebruikte de Sagastraat werd ingevolge het faillisspoorlijn langs het concessieterrein van Alco sement van de concessionaris vanaf 1 juli 2009 vervroegd beëindigd. Het gebouw op Bio Fuel, 40.500 m² grond gelegen aan het Rodenhuizedok, werd deze vrijgekomen strook dit concessieterrein werd openbaar verkocht aan Tanghe Snelvervoer dat op deze locatie toegevoegd aan de concessieoppervlakte. Hierdoor bedraagt de totale concessieopper- onderhoud en reparatie van vrachtwagens en trailers zal uitvoeren. Bijgevolg werd met vlakte nu 41.951 m². dit bedrijf een dertigjarige concessieoverIn het kader van de bouw van een biodiesel- eenkomst gesloten voor het gebruik van dit productie-eenheid werd het 61.098 m² grote terrein. watergebonden concessieterrein van Malmar had een terrein van 45.651 m² geleEuro-Silo uitgebreid tot 62.236 m². gen aan de Eddastraat in concessie. Een deel van dit concessieterrein wordt sinds 2005 onIngevolge een oppervlakteruil van de derverhuurd aan Parmet nv, een vennootschap concessieterreinen van Cargill en Eurowaarin De Pecker Gent vervat is. Op vraag Silo die noodzakelijk was voor de aanleg van pijpleidingen tussen Cargill en Euro-Silo van De Pecker Gent werd deze concessie opgesplitst. Hierdoor werd de concessieopen de aanleg van een dienstweg voor de toekomstige uitbreiding van opslagsilo’s werd pervlakte van Malmar herleid tot 22.807 m². Met De Pecker Gent werd een dertigjarige de oppervlakte van het concessieterrein van Cargill uitgebreid tot 131.881 m² en werd het concessieovereenkomst afgesloten voor het gebruik van de overige 22.844 m². niet-watergebonden concessieterrein van Euro-Silo herleid tot 103.181 m². Met het oog op het opstarten van een fotovoltaïsche installatie waarvan de nuttige Moervaart Het concessieterrein van Oiltanking Ghent, levensduur twintig jaar bedraagt – een periode die optimaal benut dient te worden 5.194 m² grond gelegen aan de Moervaart, voor de economische haalbaarheid van het werd uitgebreid met de resterende kaai project – werden de concessieovereentussen deze concessie en de daarnaast ligkomsten met Katoennatie betreffende gende concessiehouder Dynea enerzijds en de resterende kaai van deze concessie en het 27.138 m² grond gelegen aan de Eddastraat en 71.435 m² grond gelegen aan de SkaldenKanaal Gent-Terneuzen ter hoogte van MBI Beton anderzijds. Hierdoor beschikt Oiltanking straat, beide met voorziene einddatum 31 december 2027, verlengd tot 2030. Gent nu over een concessieoppervlakte van 6.002 m².

Jaarverslag 2009

37

De verschillende gebruiksfuncties in en rond de haven – economie, wonen, landschap, natuur – moeten op een evenwichtige wijze kunnen functioneren en worden versterkt. Daarom is een beleid waarbij de verschillende beleidsdomeinen op elkaar worden afgestemd noodzakelijk.

d u u r z a m e

o n t w i k k e l i n g

Duurzame havenontwikkeling

10

Op een duurzame wijze welvaart en groei creëren Het Havenbedrijf Gent is verantwoordelijk voor de doeltreffende exploitatie van de Gentse haven. In grote lijnen betekent dit dat het Havenbedrijf Gent er enerzijds voor zorgt dat de noodzakelijke infrastructuur aanwezig is voor een vlotte afwikkeling van de scheepvaart en het goederenverkeer. Anderzijds draagt het Havenbedrijf Gent bij tot de creatie van een gunstig sociaal en economisch klimaat voor de bedrijven die in de haven actief zijn of er zich willen vestigen. De economische ontwikkeling van de haven moet verlopen met respect voor de leefbaarheid van de omliggende woonkernen, met aandacht voor de ecologische waarden in en rond de haven en uitgaande van een kwalitatieve ruimtelijke ordening. Om steeds te kunnen beschikken over een voldoende areaal aan haventerreinen wordt naast de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur ook zorgvuldig omgesprongen met de beschikbare reserves. Via een weloverwogen uitgiftebeleid met aandacht voor de principes van zuinig ruimtegebruik en de reorganisatie van bestaande haventerreinen worden de beschikbare gronden optimaal ingevuld. Daarnaast wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe clusterconcepten. ‘Clustering’, of het concentreren van de volledige productieketen, inclusief aandacht voor de verwerking van bij- en afvalproducten, op één locatie draagt verder bij tot het zuinig ruimtegebruik, maar biedt ook de mogelijkheid om de ecologische voetafdruk van productieprocessen te reduceren. Het Havenbedrijf Gent besteedt bijzondere aandacht aan een goede samenwerking met alle belanghebbenden bij het havengebeuren om in een goede verstandhouding de havenontwikkeling verder vorm te geven. Bedrijfsintern hechten we belang aan een goede sociale dialoog en werken we verder aan de uitbouw van een doeltreffend milieu- en veiligheidsbeleid. Dit impliceert enerzijds dat we handelen conform de van toepassing zijnde wetgevingen, maar anderzijds ook dat we continu streven naar de verbetering van onze prestaties op milieu- en veiligheidsgebied. Tot slot wil het Havenbedrijf Gent via een gericht personeelsbeleid en opleidingsmanagement alle nodige competenties in huis hebben om dit duurzame havenbeleid te kunnen verwezenlijken en zo blijvend een antwoord te kunnen bieden op de complexe maatschappelijke uitdagingen waarmee de haven wordt geconfronteerd. (Milieubeleidsverklaring Havenbedrijf Gent) Jaarverslag 2009

39

gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘afbakening zeehavengebied gent – inrichting R4-oost en R4-west’

Het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Afbakening Zeehavengebied Gent – Inrichting R4-oost en R4-west’ werd op 15 juli 2005 definitief vastgelegd door de Vlaamse regering. Dit plan geeft aan binnen welke afbakeningslijnen het Gentse zeehavengebied zich verder kan ontwikkelen. Het plan bepaalt daarnaast voor tien deelgebieden binnen het havengebied de gewijzigde bestemmingen en de inrichtingsvoorschriften: het gaat om nieuwe ruimte voor bedrijvigheid, landbouw en natuur. Tenslotte voorziet dit ruimtelijk uitvoeringsplan in de inrichting van de R4-oost en R4-west als primaire wegen.

boomplantactie als start bufferzone kluizendok

Op 23 februari 2009 vond aan het Kluizendok een boomplantactie plaats. Hiermee werd het startschot gegeven voor de uitgebreide buffer die gerealiseerd zal worden tussen de woonkern van Rieme en het Kluizendok. In het inrichtingsplan ‘Rieme-Zuid en Doornzele-Noord’ is immers voorzien dat er langs de bedrijven rondom het Kluizendok in totaal 70 ha bos aangeplant zal worden. De boomplantactie werd niet enkel bijgewoond door tientallen bewoners en hun kinderen, ook de voorzitter van het Havenbedrijf Gent, de voorzitter van de VLM, de burgemeester van Evergem en de gouverneur van Oost-Vlaanderen gingen, samen met diverse medewerkers van deze organisaties en van de stad Gent, aan het planten. Tijdens het evenement werden zeventien door de bewoners geleverde zomereiken en een honderdtal stuks bosgoed geschonken door het Havenbedrijf Gent geplant. Later op het jaar plantte het Havenbedrijf Gent er bijkomend nog tachtig eiken en 4.000 stuks bosgoed (hazelaar, zwarte els, meidoorn, ruwe berk, wilde lijsterbes, hondsroos, vogelkers, kornoelje).

Inrichting koppelingsgebieden Het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Afbakening Zeehavengebied Gent – Inrichting R4-oost en R4-west’ voorziet in veertien ‘koppelingsgebieden’. Dit zijn grotendeels onbebouwde gebieden die een bufferende functie tussen de industriële activiteiten en de omliggende dorpen vervullen. Deze koppelingsgebieden zijn: Klein Rusland-Oost, Rieme-Zuid, Rieme-Oost, Doornzele-Noord, Doornzele-Kanaalzijde, Langerbrugge-Zuid, Sint-Kruis-WinkelZuid, Desteldonk-Noord, Desteldonk-Zuid, Klein Rusland-West, Rieme-Noord, Doornzele-Zuid, Zelzate-Zuid en Oostakker-Noord. In 2004 gelastte de Vlaamse regering de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) met de landinrichtingsopdracht ‘Gentse kanaalzone – Koppelingsgebieden’. Dit betekende concreet dat de VLM kon starten met het uitwerken van de inrichtingsplannen voor negen koppelingsgebieden. Deze inrichtingsplannen geven aan waar, wanneer, door wie en hoe de realisatie van de buffering en de landschapsontwikkeling in het koppelingsgebied zal gebeuren. Bij de uitwerking ervan zijn alle belanghebbenden betrokken, enerzijds door hun vertegenwoordiging in een ‘planbegeleidingsgroep’ en anderzijds doordat elk ontwerp van inrichtingsplan ook onderworpen wordt aan een advies van de betrokken provincie en gemeenten die een openbaar onderzoek kunnen organiseren. In september 2009 startte de VLM met de opmaak van het technische uitvoeringsplan voor het koppelingsgebied ‘Desteldonk-Noord en Desteldonk-Zuid’. In november 2010 start de uitvoering van de werken op het terrein met de aanleg van een zuidelijke bosbuffer. Voor het inrichtingsplan ‘Rieme-Zuid en Doornzele-Noord’ kon begin 2009 het ontwerpvoorstel worden voltooid. Dit ontwerpvoorstel ging in openbaar onderzoek van 12 juni tot 13 juli. In het kader van dit openbaar onderzoek hebben het Havenbedrijf Gent en de stad Gent een gecoördineerd advies opgesteld. De verwachting is om in 2011-2012 te kunnen starten met de aanleg van een bosbuffer in Rieme-Zuid. De opmaak van een inrichtingsplan voor het koppelingsgebied ‘Doornzele-Kanaalzijde’ zal worden aangevat nadat het beschrijvend bodemonderzoek een duidelijke uitspraak heeft gedaan over de verontreiniging en de ermee gepaard gaande eventuele acties. De uitwerking van de inrichtingsplannen ‘Langerbrugge-Zuid’ en ‘Sint-Kruis-Winkel-Zuid’ werden opgestart in 2009. Door onduidelijkheden omtrent de grondverwerving in het koppelingsgebied ‘Langerbrugge-Zuid’ en onduidelijkheid over een mogelijke nieuwe locatie voor een voetbalterrein in het koppelingsgebied ‘Sint-Kruis-Winkel-Zuid’ wordt de voortgang van deze projecten uitgesteld tot er meer duidelijkheid is over deze elementen. In 2010 start de VLM met de opmaak van de inrichtingsplannen voor de koppelingsgebieden ’Klein-Rusland-Oost’ en ‘Rieme-Oost’.

Windturbines Op dit ogenblik staan er dertien windturbines in het Gentse zeehavengebied: elf rond het Kluizendok en twee aan het Rodenhuizedok. Net naast het havengebied bevinden er zich nog drie turbines op het terrein van Volvo Europe Truck en twee aan de Industrieweg in Wondelgem. Met een gezamenlijke capaciteit van 26 megawatt (elke windmolen heeft een vermogen van 2 megawatt) is dit meteen het grootste windmolenpark van Oost-Vlaanderen. De Gentse Kanaalzone heeft de ambitie om dat ook te blijven: de komende jaren zou de capaciteit verdubbeld moeten worden. Dit hoeft niet meteen een verdubbeling van het aantal turbines te betekenen, want inmiddels zijn turbines van 3 megawatt geen uitzondering meer. Alhoewel in het havengebied de maritieme activiteiten primeren, is de opwekking van groene stroom een maatschappelijk en economisch interessante nevenactiviteit. Gebiedsbeheerders, bedrijven, burgers en projectontwikkelaars zijn dus vragende partij om in en rond het havengebied meer windenergie op te wekken. Omdat windturbines een impact hebben op het landschap en ook de leefkwaliteit kunnen aantasten (bijvoorbeeld door slagschaduw en geluid) wanneer zij onoordeelkundig ten opzichte van woningen worden geplaatst, moet de inplanting van windturbines weloverwogen gebeuren. Inmiddels heeft de Provincie Oost-Vlaanderen een provinciaal beleidskader voor windturbines uitgewerkt dat in 2009 geïntegreerd werd in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan. Hierdoor wordt op provinciaal niveau aangegeven waar er mogelijkheden zijn om windturbines te plaatsen, uitgaande van ondermeer landschappelijke en ruimtelijke eisen. Dit plan voorziet in de plaatsing van twintig nieuwe turbines in de Gentse Kanaalzone en bevestigt daarmee de ambities van de overheden die voor dit gebied bevoegd zijn.

Gouverneur André Denys plant mee bomen in de bufferzone rond het Kluizendok

10 project gentse kanaalzone

De Gentse Kanaalzone is een gebied van groot economisch belang, zowel voor de regio als voor Vlaanderen in zijn geheel. Ingevolge historische ontwikkelingen bevinden industriële activiteiten, havenactiviteiten en bewoning zich er op zeer korte afstand van elkaar. Om de verschillende gebruiksfuncties – economie, wonen, landschap en natuur – in en rond de haven op een evenwichtige wijze te laten functioneren en deze functies op termijn ook te versterken, is het voeren van een beleid waarbij de verschillende beleidsdomeinen op elkaar worden afgestemd noodzakelijk. Dat beleid wordt verwezenlijkt in het kader van het Project Gentse Kanaalzone waar publieke en private betrokkenen (overheden, bedrijven, niet-gouvernementele organisaties, burgers) op basis van vrijwilligheid samenwerken aan enerzijds de strategievorming en anderzijds concrete projecten die bijdragen tot de duurzame ontwikkeling van het gebied. Zo draagt het Project Gentse Kanaalzone wezenlijk bij tot de vergroting van het maatschappelijke draagvlak voor de havenactiviteiten waardoor de economische ontwikkeling van de Gentse haven tot op heden vrij vlot verloopt.

© Stad Gent-Dienst Voorlichting

Haven van Gent vereerd met bijzondere vermelding voor Europese award voor maatschappelijk draagvlak

Alhoewel er dus een breed gedragen visie bestaat inzake de verdere invulling van de Gentse Kanaalzone met windturbines is de concrete inplanting van windturbines in het havengebied vaak niet zo eenvoudig. Er moet immers rekening gehouden worden met tal van bijkomende randvoorwaarden, zoals veiligheidsaspecten, afstanden van de turbines tot gebouwen en afstanden van de turbines onderling. Ook de uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven mogen niet gehypothekeerd worden door de aanwezige windturbines. Bijgevolg fungeert het Havenbedrijf Gent in zijn hoedanigheid van gebiedsbeheerder als eerste aanspreekpunt voor de concrete plaatsing van windturbines in het havengebied. Telkens zich een concreet project aandient, verzamelt het Havenbedrijf Gent alle vergunningverlenende overheden en bedrijven uit het doelgebied en wordt een masterplan voor het betreffende gebied opgemaakt. Inmiddels werden reeds twee van dergelijke masterplannen opgesteld: één voor de Langerbruggekaai en één voor het Sifferdok-Mercatordok. Aldus wil het Havenbedrijf Gent de versnippering van initiatieven tegengaan en bijdragen tot de planmatige aanpak van de plaatsing van turbines in het havengebied.

ESPO (European Sea Ports Organisation) reikte dit jaar voor de eerste keer een prijs uit in het kader van de sociale integratie van havens. Met de prijs wou ESPO innovatieve projecten van Europese havenautoriteiten promoten die gericht zijn op de verbetering van de sociale integratie van de haven met ‘haar’ stad/gemeenschap en die aldus bijdragen tot de verbetering van het maatschappelijke draagvlak voor de havenactiviteiten. Concreet betekent dit dat projectvoorstellen ingediend konden worden die verband houden met de verbetering van de samenwerking tussen havens en steden op het vlak van duurzame ontwikkeling en/of met de verbetering van de kwaliteit en de toegankelijkheid van havengebieden en/of met de promotie van het imago van de haven als plaats om te beleven, te wonen en te werken. Met zijn kandidatuur ‘Project Gentse Kanaalzone - Samen werken aan de duurzame ontwikkeling van de Kanaalzone Gent-Terneuzen’ diende het Havenbedrijf Gent een voorstel in dat verband houdt met elk van de drie bovenstaande domeinen en behaalde daarmee een eervolle tweede plaats. De haven van Gent stond als enige Vlaamse en Belgische haven op de shortlist voor deze prijs naast de Spaanse havens Algeciras en Gijón, het Italiaanse Genua, het Nederlandse Rotterdam, het Zweedse Stockholm en het Finse Turku. 26 havens hadden zich kandidaat gesteld waarbij in totaal dertig projecten werden ingediend. Meedingen naar deze prijs was voor het Havenbedrijf Gent een unieke gelegenheid om bij het grote publiek de jarenlange inspanningen in verband met de duurzame ontwikkeling van de Gentse haven en de Gentse Kanaalzone in zijn geheel in beeld te brengen en tegelijk ook een Europese erkenning voor deze inspanningen te krijgen. De rode draad doorheen het Project Gentse Kanaalzone is net het duurzame overleg tussen publieke en private betrokkenen om de haven vorm te geven (onder meer de provincie Oost-Vlaanderen, de Vlaamse overheid, de stad Gent, de gemeenten Evergem en Zelzate, het Havenbedrijf Gent, bewoners, economische actoren en diverse belangenverenigingen). Al deze partners werken al jaren vrijwillig samen aan de strategie en aan concrete projecten die moeten bijdragen tot de verdere duurzame ontwikkeling van het havengebied.

Jaarverslag 2009

41

Daan Schalck, directeur-generaal van het Havenbedrijf Gent, en Geert Spanoghe, voorzitter van Natuurpunt Gent, onthullen het infobord over het gebied

Charter Havenbedrijf Gent – Natuurpunt Vanaf 1 september 2008 droeg het Havenbedrijf Gent het beheer van een gebied van 2,1 ha gelegen langs de Oude Moervaartarm over aan Natuurpunt. Hierdoor kreeg Natuurpunt de mogelijkheid om in dit gebied, dat in de toekomst een deel van de buffer rond het bedrijventerrein Moervaart-Noord zal vormen, natuurbeheerswerken uit te voeren. Dit beheer zal bestaan uit het maaien van de oevervegetatie, het versterken van het rietveld en het behoud van de bosstrook in het verlande deel van de rivier. Daarnaast kan Natuurpunt er ook wetenschappelijk onderzoek verrichten, wetenschappelijke en/ of educatieve excursies inrichten, informatieve borden plaatsen en toezicht houden. Natuurpunt kan het gebied ook ter erkenning als natuurreservaat voordragen bij de Vlaamse overheid. De inzet van de knowhow van Natuurpunt op het vlak van natuurbeheer zal niet enkel de natuurwaarde van dit gebied verhogen, maar zal ook de recreatieve waarde ervan versterken voor bijvoorbeeld wandelaars, vissers en natuurliefhebbers. Op 28 juni nodigden Natuurpunt en het Havenbedrijf Gent de bewoners uit de omgeving van deze Oude Moervaartarm en de leden van Natuurpunt uit op een kennismakingsevenement. Tijdens het evenement werden de aanwezigen geïnformeerd over de plannen voor het beheer en konden ze via een korte wandeling het gebied van naderbij leren kennen.

42

Bio Base Europe Bio Base Europe is een internationale vzw – een joint venture tussen Ghent Bio-Energy Valley en Biopark Terneuzen met hun respectievelijke aandeelhouders - die tot doel heeft de bio-industrie in de Kanaalzone Gent-Terneuzen te stimuleren door middel van initiatieven op het vlak van onderzoek en opleiding en zo de regio te ontwikkelen als belangrijkste centrum voor de biogebaseerde economie in Europa. Concreet bestaat het project uit twee pijlers: de op 2 oktober 2008 opgerichte Bio Base Europe Pilot Plant in Gent en een opleidingscentrum voor operatoren en onderhoudstechnici voor de bio-industrie in Terneuzen. De projectkosten bedragen 21 miljoen euro, te verdelen over 13 miljoen euro voor de proefinstallatie en 8 miljoen euro voor het opleidingscentrum. Europa ondersteunt het project via het Interreg-programma met 6 miljoen euro. Het saldo wordt ongeveer gelijk verdeeld tussen Vlaanderen en Nederland. Het Bio Base Europe project loopt tot eind 2011. De initiatiefnemers rekenen erop dat beide pijlers tegen dan voldoende eigen inkomsten genereren om daarna op eigen kracht te blijven doorgaan. Op 27 april 2009 vond in de voormalige brandweerkazerne aan het Rodenhuizedok het startevenement voor Bio Base Europe plaats. Op deze locatie wordt ook de Bio Base Europe Pilot Plant, een proefinstallatie die het mogelijk maakt om bioprocessen op productieschaal te ontwikkelen, uitgebouwd. Zowel bedrijven als kennisinstellingen zullen hier op industriële schaal kunnen onderzoeken hoe biobrandstof op een efficiënte manier gewonnen kan worden uit niet voor voeding bedoelde organische reststoffen (zoals tarwestro, maïskolven, Jatropha- en algenolie en houtsnippers) en hoe vervolgens de nevenproducten omgezet kunnen worden in biokunststoffen, biodetergenten en biochemicaliën. De bouw van het opleidingscentrum in Terneuzen moet nog starten. Hier zullen, naast algemene en bedrijfsspecifieke opleidingen in verband met bioprocessen, ook netwerken communicatieactiviteiten en een bezoekerscentrum dat het grote publiek kan informeren over bio-gebaseerde producten, worden uitgebouwd. Als alles volgens plan verloopt, zal het opleidingscentrum begin 2011 in gebruik genomen kunnen worden.

10 bijmengingsplicht biobrandstoffen

Op 3 april besliste de federale regering dat brandstofproducenten vanaf 1 juli verplicht werden hun producten tot 4% te mengen met biodiesel of bio-ethanol. Hiermee volgde België eindelijk de andere landen van de Europese Unie. Deze verplichte bijmenging biedt de producenten van biobrandstoffen dus de zekerheid dat er nu ook in België een markt voor deze producten wordt gecreëerd. Op basis van de Europese doelstellingen werden eind 2006 in België de quota voor accijnsvrije productie van biodiesel toegekend. Twee in de Gentse haven gelegen bedrijven kregen quota toegekend. Omdat er echter lokaal te weinig afzetmogelijkheden waren, produceerden deze bedrijven ver onder hun capaciteit. De gigantische investeringen konden niet volgens planning terugverdiend worden – tussen 2003 en 2007 werd in de Gentse biobrandstoffensector voor 250 miljoen euro geïnvesteerd – wat deze bedrijven in een precaire situatie bracht. Dankzij dit wettelijke kader zijn de biobrandstofproducenten voortaan niet meer enkel op de buitenlandse afzetgebieden aangewezen en kunnen ze hun productiecapaciteiten ten volle gaan benutten. Omdat uiteindelijk ook geen productie-eenheden stilgelegd moeten worden, is ook de tewerkstelling in deze sector – inmiddels zo’n 200 arbeidsplaatsen – verder gewaarborgd.

Jaarverslag 2009

43

milieucharter

Het MilieuCharter is een instrument dat door de Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen in samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen in het leven is geroepen om bedrijven in de regio aan te zetten tot een actief milieubeleid. Elke onderneming die het MilieuCharter onderschrijft, verbindt er zich toe de volgende algemene principes te aanvaarden en toe te passen: – De 12 doelstellingen/thema’s van het MilieuCharter opnemen in het bedrijfsbeleid. – Binnen de onderneming de doelstellingen van het MilieuCharter in concrete acties omzetten. – De gerealiseerde acties en maatregelen en de geboekte resultaten rapporteren. – Een open communicatiepolitiek voeren naar personeel, overheid en omgeving omtrent het milieubeleid, de geleverde inspanningen en de resultaten. – Zich blijvend in regel stellen met de wettelijke verplichtingen en reglementeringen ter zake en hierover geregeld overleg plegen met de overheid. – Een ruimere toepassing van deze principes en doelstellingen bevorderen door, waar mogelijk, deel te nemen aan ervaringsuitwisselingen met andere bedrijven die het MilieuCharter onderschrijven.

De doelstellingen van het milieucharter zijn gegroepeerd rond twaalf thema’s. Met deze thema’s wordt getracht alle domeinen van het milieubeleid te vatten: 1. Het voeren van een coherent milieubeleid 2. Het integreren van milieuzorg in het bedrijfsbeleid 3. Het rationele gebruik van water en de voorkoming of beperking van waterverontreiniging 4. Het voorkomen en beperken van luchtverontreiniging 5. Het vermijden van nieuwe en inperken van historische bodemverontreiniging 6. Het beperken van hinder door licht, lawaai en trillingen 7. Milieuverantwoorde opslag en gebruik van gevaarlijke producten 8. Het stimuleren van afvalpreventie- en recyclage 9. Het beperken van verpakkingsafval 10. Rekening houden met milieuaspecten bij inkoop en investeringen 11. Het rationele gebruik van energie 12. De impact op de omgeving beperken Bij het nastreven van de 12 milieudoelstellingen legt elk bedrijf zijn eigen klemtonen. Het bedrijf stelt een actieplan op met acties voor minimaal 4 verschillende, voor het bedrijf relevante thema’s van het milieucharter.

MilieuCharter Het Havenbedrijf Gent nam dit jaar voor de eerste keer deel aan het MilieuCharter. De kandidatuurstelling, die in de eerste helft van 2010 moet leiden tot het behalen van een certificaat, bevatte elf acties waarvan er een aantal kunnen worden gespreid over meerdere jaren. Afgelopen jaar konden alvast het opstellen van een milieubeleidsverklaring, de aanleg van een rietveld voor de zuivering van het huishoudelijk afvalwater van het administratiegebouw, een evaluatie van de autowasplaats, sensibilisatie van het personeel en een uitgebreid mobiliteitsonderzoek onder onze personeelsleden (woon-werkverkeer, duurzame alternatieven en stimuli) worden gerealiseerd.

Havenbedrijf Gent scherpt afvalbeheersing aan Het afgelopen jaar actualiseerde het Havenbedrijf Gent zijn plan voor het beheer van afval afkomstig van zeeschepen. Concreet werden bestaande afspraken over afvalbeheer op basis van de praktijk verduidelijkt en aangepast. Hierdoor ontstaat meer rechtszekerheid voor de gebruikers. Het nieuwe plan loopt van 1 juli 2009 tot en met 30 juni 2012. Het uitgangspunt is dat elk zeeschip dat de haven aanloopt, financieel bijdraagt voor de inzameling en verwerking van zijn scheepsafval ongeacht of het gebruik maakt van een voorziening. Toch zijn er een aantal schepen die kunnen genieten van de terugbetaling van een deel van hun bijdrage – onder meer zij die milieuvriendelijke brandstof gebruiken - of zelfs van een volledige vrijstelling van betaling, zoals de schepen die in een regelmatige lijndienst Gent aanlopen. Het volledige afvalbeheersplan kan worden geraadpleegd via de website www. havengent.be.

Ik Kyoto Het Havenbedrijf Gent nam van 4 tot 29 mei 2009 opnieuw deel aan de door de Bond Beter Leefmilieu (BBL) georganiseerde actie ‘Ik Kyoto’. Via affiches en wervingsfolders werden de personeelsleden warm gemaakt om de wagen thuis te laten en te voet, met de fiets, met het openbaar vervoer of carpoolend naar het werk te komen. Om de werknemers extra te motiveren, verdubbelde het Havenbedrijf Gent de fietsvergoeding en werd op 14 mei 2009 een ‘lege parking’-dag gehouden. Op die dag kwamen 48 werknemers van het Havenbedrijf Gent van in het dorp van Oostakker in groep per fiets of te voet naar het bedrijf. De dapperen werden ’s middags getrakteerd op een smakelijk lunchbuffet. 48 werknemers van het Havenbedrijf Gent legden tijdens de ‘Ik Kyoto’-campagne op een duurzame manier 9.660 km af. Dit betekent een CO2-reductie van 2.340,60 kg. De meerderheid daarvan legde het heen-en-weerverkeer naar het werk met de fiets af.

44

10 eerste volledig passief kantoorgebouw

Nieuwbouwplannen voor bezoekerscentrum en afdeling schipperij Net naast het Grootdok, op de grens tussen de stad en het begin van de haven, zal het Havenbedrijf Gent een nieuw gebouw realiseren dat een multifunctionele ruimte als bezoekerscentrum zal bevatten en tevens plaats zal bieden aan de afdeling schipperij.

De kantoren van het Havenbedrijf Gent zijn gedeeltelijk gevestigd in een nieuw kantoorgebouw dat in 2005 in gebruik genomen werd. Het nieuwbouwproject op de locatie van de administratieve zetel bestond uit een nieuwe vleugel die aangebouwd werd aan het oorspronkelijke T-vormige gebouw waardoor het kantoorgebouw herleid werd tot een ‘H’. Het Havenbedrijf Gent wilde toen reeds zijn aandacht voor duurzame ontwikkeling weerspiegeld zien in de eigen kantoren en koos resoluut voor een constructie waarin duurzame technieken en materialen centraal staan. Zo symboliseert bijvoorbeeld het hergebruik van originele kasseien van de kaaibevloering aan het Grootdok het duurzaamheidsaspect; ook de milieuvriendelijkheid van het meubilair was cruciaal. Het hoofdgebouw van het Havenbedrijf Gent was het eerste kantoorgebouw in België dat volledig volgens het ‘passief huis’-concept werd opgetrokken. Dit betekent dat door gebruik te maken van doorgedreven isolatie en gesofisticeerde warmterecuperatietechnieken het energiegebruik van het gebouw tot een absoluut minimum herleid kon worden. Dit concept houdt ook in dat dankzij deze vooruitstrevende isolatie, luchtdichtheid, zonneweringen en weloverwogen ventilatie er geen nood is aan airconditioninginstallaties noch aan een klassieke verwarmingsinstallatie (hoewel er toch een kleine aardgasinstallatie voorzien werd voor de bijkomende verwarming van het gebouw tijdens de winter; deze installatie is vergelijkbaar met de types die gewoonlijk geïnstalleerd worden in gemiddelde gezinswoningen). Het Havenbedrijf Gent had ook oog voor het uitzicht van het gebouw: met een sobere, maar aantrekkelijke architectuur voegt dit gebouw zonder twijfel waarde toe aan de industriële omgeving waarin het zich bevindt. Dankzij deze nieuwbouw ontving het Havenbedrijf Gent op 26 september 2006 de prijs voor de meest energievriendelijke onderneming in de categorie ‘bedrijven met een jaarlijks aardgas- en elektriciteitsverbruik tussen 70 en 700 MWh’. Deze prijs is een initiatief van de ‘Open Bedrijvendag’ en wordt ondersteund door Electrabel en de Vlaamse overheid. In 2007 viel het gebouw opnieuw in de prijzen. Op 30 maart ontving het Havenbedrijf Gent het ‘Passief Huis Kwaliteitscertificaat’. Dit certificaat wordt uitgereikt door het Passief Huis Platform vzw en garandeert dat het ontwerp beantwoordt aan de criteria voor passieve huizen, onder meer een netto energiebehoefte kleiner dan of gelijk aan 15 kWh/m²/jaar.

Om het unieke van deze locatie maximaal te kunnen benutten, wordt het een opvallende constructie. Centraal in het concept staat de multifunctionele ruimte van waaruit bezoekers een uniek uitzicht hebben op de haven. Het gebouw wordt ook net naast de ligplaats van het havenjacht ‘Jacob van Artevelde’ opgetrokken, ideaal dus om bezoekers te ontvangen en allerhande evenementen te organiseren. Behalve dat het een opvallend en herkenbaar gebouw zal zijn op deze strategische locatie, moet ook dit gebouw van het Havenbedrijf Gent opgetrokken worden gebruik makend van duurzame technieken en materialen. Om de excellente kwaliteit van de architectuur in al haar aspecten te waarborgen, opteerde het Havenbedrijf Gent voor de ‘open oproep’ procedure via de Vlaamse Bouwmeester, een wedstrijd voor jonge ontwerpers. 170 kandidaten toonden interesse voor het project. Uit de vijf inschrijvers die hun voorstellen persoonlijk mochten komen toelichten, werd uiteindelijk het opvallende hedendaagse voorstel van Tetra, een aantal jonge Brusselse architecten, geselecteerd. Als alles volgens plan verloopt, kan de bouw starten in december 2010 om dan kort na de zomer van 2011 het gebouw in gebruik te kunnen nemen.

Jaarverslag 2009

45

Port of Ghent: large enough to cope, small enough to care

p r o m o t i e

Promotie

11

De promotie van de haven gebeurt op diverse wijzen: onder meer via beurzen, ontvangsten, seminaries, onderwijs, publicaties, evenementen, rondvaarten, busrondritten en lidmaatschappen worden de troeven van de


Gentse haven wereldwijd actief kenbaar gemaakt.

Jaarverslag 2009

47

Beurzen / conferenties / handelsmissies Het Havenbedrijf Gent was in binnen- en buitenland vertegenwoordigd op diverse beurzen en conferenties. De havenpromotie gebeurde op veel van deze evenementen in nauwe samenwerking met de private bedrijven die in de Gentse haven actief zijn evenals met Flanders Investment and Trade (FIT) of in het kader van Flanders Port Area.

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken bezoekt de haven Op 22 september bracht Hilde Crevits, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, een werkbezoek aan de Gentse haven. De minister en haar medewerkers maakten een rondvaart met het havenjacht ‘Jacob van Artevelde’ en zij maakten hierbij kennis met bedrijfsleiders uit de Gentse havenwereld.

Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur op bezoek in de haven Op 27 november maakte Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, een werkbezoek aan de Gentse haven. Na een helikoptervlucht over het Kanaal Gent-Terneuzen en het sluizencomplex in Terneuzen volgde een rondvaart met het havenjacht ‘Jacob Van Artevelde’. Hierna doopte minister Schauvliege nog de nieuwe watertankboot ‘Aquarius’.

Seminarie havenmarketing Van 12 tot 21 oktober organiseerde het Havenbedrijf Gent voor de 15e keer een internationaal seminarie over havenmarketing en de commerciële rol van havens. De 20 deelnemende studenten kwamen uit Brazilië en China.

Vorming havenbeheer De inschrijving van 29 personen voor de 12e editie van de permanente vorming ‘Havenbeheer – Randvoorwaarden en recente evoluties’ die wordt georganiseerd door het Maritiem Instituut van de Universiteit Gent in samenwerking met het Havenbedrijf Gent bevestigt alweer de waardering vanuit het bedrijfsleven en de overheid voor deze specifieke aanvullende vorming.

Daan Schalck, directeur-generaal van het Havenbedrijf Gent, en Bert Hoogewijs, algemeen directeur van de Hogeschool Gent, ondertekenen de samenwerkingsovereenkomst

Samenwerkingsakkoord met Hogeschool Gent Bedrijfsmanagement Mercator Op 11 september ondertekenden het Havenbedrijf Gent en de Hogeschool Gent Bedrijfsmanagement Mercator een samenwerkingsakkoord om met onmiddellijke ingang, d.w.z. vanaf het academiejaar 2009-2010, een structurele samenwerking uit te bouwen. Dit moet leiden tot een betere vertrouwdheid van de studenten logistiek management met het havengebeuren én de verdere ontwikkeling, zowel kwalitatief als inhoudelijk, van de afstudeerrichting logistiek management. Concreet zullen de studenten in elk studiejaar met de haven in aanraking komen en dit via haven- en bedrijfsbezoeken, gastcolleges door vertegenwoordigers uit de maritieme sector, bedrijfsstages en door gevalsstudies die de studenten uitwerken. Tot slot moet de samenwerking ook bijdragen tot wederzijdse informatie over nieuwe trends en ontwikkelingen en de behoeften in de sector en het onderwijslandschap.

De Lloyd Gent Om de Gentse haven meer onder de aandacht te brengen, sloegen de transportkrant De Lloyd en het Havenbedrijf Gent de handen in elkaar en verschijnt er vanaf januari maandelijks een regionale editie van deze krant getiteld ‘De Lloyd Gent’. De Lloyd Gent telt telkens 8 pagina’s en wordt gratis verspreid op 3.000 exemplaren bij overheden, bedrijven, organisaties en verenigingen die bij transport en logistiek in de regio en bij de Gentse haven betrokken zijn.

Wereldkampioenschap waterski Op 19 juli vond in het Grootdok de eerste manche plaats van het wereldkampioenschap waterskiën 2009. Een honderdtal waterskiërs scheurden tegen snelheden tot 180 km per uur over het Kanaal. Een spectaculair zicht dus in de haven dat gesmaakt werd door de talrijk opgekomen toeschouwers.

48

11 Filmfestival van Gent Het Havenbedrijf Gent was structurele sponsor van het 36e Filmfestival van Gent dat plaatsvond van 6 tot 17 oktober. Dit betekent concreet dat het Havenbedrijf Gent het 9e World Soundtrack Awards concert, de concerten Shigeru Umebayashi, Divine Féminin, Kevin Costner & Modern West en Jef Neve Trio evenals de Port of Ghent Publieksprijs sponsorde.

Havenrondvaarten Het havenjacht ‘Jacob van Artevelde’ blijft voor het Havenbedrijf Gent een belangrijk promotie-instrument. Naast prominenten zoals ambassadeurs en politici maakten ook tal van bedrijven en verenigingen aan boord van het havenjacht persoonlijk kennis met de haven. Bovendien maakten 1.455 personen gebruik van de gratis havenrondvaarten die het Havenbedrijf Gent traditioneel aanbiedt tijdens de Gentse Feestenweek.

Haven van Gent treedt toe tot Europese Federatie van Binnenhavens (EFIP) De haven van Gent trad op 16 oktober toe tot de Europese Federatie van Binnenhavens (EFIP: European Federation of Inland Ports). De toetreding vond plaats tijdens de jaarlijkse algemene vergadering van deze belangenvereniging die meer dan 200 binnenhavens in 19 Europese landen vertegenwoordigt. De beslissing van de haven van Gent, toch in eerste instantie een zeehaven, om zich in navolging van het reeds jarenlange lidmaatschap bij ESPO (European Sea Ports Organisation) nu ook aan te sluiten bij EFIP werd ingegeven door het feit dat Gent met een binnenvaartoverslag van om en bij 20 miljoen ton ook een belangrijke binnenhaven is waarvan het belang enkel kan toenemen eens de Seine-Scheldeverbinding Gent rechtstreeks zal aansluiten op de haven van Parijs. Ook de doelstelling om duurzaam transport te bevorderen, was een belangrijke overweging om toe te treden tot EFIP.

Havenbus De havenbus bracht 9.739 zeevarenden van hun schip naar het zeemanshuis Stella Maris. De bus werd ook gebruikt voor havenrondritten. Op die manier bezochten 2.873 personen de haven. Daarnaast brachten nog eens 2.460 personen (onderwijsinstellingen en verenigingen) per autocar een bezoek aan de haven van Gent.

Jaarverslag 2009

49

Het Havenbedrijf Gent is een publiekrechtelijke overheid die als taak heeft de havenbestuurlijke bevoegdheden zoals omschreven in het havendecreet uit te voeren. Het Havenbedrijf Gent is verantwoordelijk voor de doeltreffende exploitatie van de Gentse haven. In grote lijnen betekent dit dat het Havenbedrijf Gent er enerzijds voor zorgt dat de noodzakelijke infrastructuur aanwezig is voor een vlotte afwikkeling van de scheepvaart en het goederenverkeer. Anderzijds draagt het Havenbedrijf Gent bij tot de creatie van een gunstig sociaal en economisch klimaat voor de bedrijven die in de haven actief zijn of zich er willen vestigen.

h a v e n b e d r i j f

g e n t

Havenbedrijf Gent

12

Het Havenbedrijf Gent zoals we het nu kennen, trad in werking op 1 januari 2000. Het werd op 29 juni 1999 door de gemeenteraad van Gent opgericht als gemeentelijk autonoom bedrijf. De aanleiding hiertoe was het decreet houdende het beleid en het beheer van de zeehavens van 2 maart 1999 (‘havendecreet’) dat bepaalde dat in elk zeehavengebied een rechtspersoon diende opgericht te worden die kon instaan voor de uitoefening van de ‘havenbestuurlijke bevoegdheden’ zoals eveneens vastgelegd in dit decreet. Het havendecreet legde voor deze rechtspersoon geen beheersvorm op: de havenbesturen konden binnen het wettelijk voorziene instrumentarium kiezen voor de meest aangewezen beheersvorm. Ingevolge de verplichting om te beschikken over een eigen rechtspersoonlijkheid en volledige financiële autonomie behoorde een havenbestuur als stadsdienst, wat het Havenbedrijf Gent voorheen steeds was geweest, niet meer tot de mogelijkheden. De overgang van stadsdienst naar gemeentelijk autonoom bedrijf ging gepaard met een herschikking van het takenpakket waarbij onder meer de exploitatie van het kranenpark werd afgestoten. De hervorming had ook een impact op de personeelsformatie die van 266 personen werd herleid tot een ploeg van 159 werknemers; tegen het einde van 2000 werd ook een nieuw management aangesteld. Op 27 maart 2008 werd het decreet van 1 februari 2008 tot wijziging van het havendecreet van 2 maart 1999 in relatie met het gemeentedecreet gepubliceerd. Dit decreet wijzigde de rechtsvorm van onder meer het Havenbedrijf Gent van een ‘autonoom gemeentebedrijf’ naar een ‘autonoom gemeentelijk havenbedrijf’ (agh). De reden hiervoor was dat de regelgeving rond de gewone autonome gemeentebedrijven niet meer aangepast was aan de specifieke situatie van de Havenbedrijven die immers unieke bevoegdheden en plichten hebben. Bijgevolg heeft men voor de gemeentelijke havenbedrijven een andere rechtsvorm gecreëerd met name de ‘autonome gemeentelijke havenbedrijven’. Zo dienden ook de statuten van het Havenbedrijf Gent te worden aangepast. De nieuwe statuten werden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van


10 november 2008.

Jaarverslag 2009

51

Bestuursorganen Raad van Bestuur op 1 januari 2009

Raad van Bestuur op 31 december 2009

Voorzitter Sas van Rouveroij van Nieuwaal

Voorzitter

(t.e.m. 29/09/2009)

Bestuurders Rudy Coddens Johan Deckmyn Vera Dua Joost Germis (t.e.m. 29/09/2009) Marc Heughebaert Anne Martens (t.e.m. 22/06/2009) Cathy Plasman Jan Roegiers Dirk Sterckx (t.e.m. 29/09/2009) Helga Stevens Karin Temmerman Daniël Termont Francis Van den Eynde Anne Van Lancker Tony Van Parys Geert Versnick (t.e.m. 29/09/2009) Waarnemers Erik De Wispelaere Freddy De Vilder

Christophe Peeters (vanaf 30/09/2009)

Afgevaardigd bestuurder

Bestuurders

Daan Schalck

Rudy Coddens

Sami Souguir

Mick Daman

Helga Stevens

Johan Deckmyn

Karin Temmerman

Martine De Meyer

Daniël Termont

Vera Dua

Francis Van den Eynde

Marc Heughebaert

Cathy Plasman

Tony Van Parys

Jan Roegiers

Sas van Rouveroij van Nieuwaal

(vanaf 01/06/2009)

(vanaf 30/09/2009)

Gewestelijk havencommissaris Antoon Colpaert Commissarissen Fatma Pehlivan Monica Van Kerrebroeck Commissaris-revisor Ernst & Young vertegenwoordigd door Jan De Luyck Bedrijfsrevisor

52

(vanaf 30/09/2009)

(vanaf 23/06/2009)

Anne Van Lancker

Directiecomité

12

Voorzitter en directeur-generaal Daan Schalck

(vanaf 01/06/2009)

Adjunct-directeur-generaal Peter Mortier Havenkapitein-commandant Dirk Vernaeve Financieel en administratief directeur Katty Bernard Commercieel directeur Dirk Becquart Waarnemers

Ingenieur-directeur Peter van Parys

(vanaf 01/08/2009)

Erik De Wispelaere

Freddy De Vilder Gewestelijk havencommissaris

Commissarissen Commissaris-revisor

Antoon Colpaert

Fatma Pehlivan Monica Van Kerrebroeck

Deloitte vertegenwoordigd door Thierry Van Loocke Bedrijfsrevisor

Zittend van links naar rechts: Peter van Parys, Daan Schalck, Katty Bernard Staand van links naar rechts: Dirk Vernaeve, Peter Mortier, Dirk Becquart

Jaarverslag 2009

53

Diensten Het Havenbedrijf Gent is georganiseerd in de volgende diensten: p het directoraat-generaal dat instaat voor de algemene leiding en coördinatie van het bedrijf en waartoe ook de stafdiensten behoren; p de financieel-administratieve dienst die verantwoordelijk is voor de algemene administratie, het financiële beheer, het voeren van de bedrijfs- en analytische boekhouding, het grondbeheer en het afsluiten en opvolgen van de concessiecontracten en waartoe ook de juridische dienst en de aankoopdienst behoren; p de commerciële dienst die de promotie en marketing van de Gentse haven verzorgt, nieuwe goederenstromen, klanten en commerciële initiatieven zoekt, relaties met bedrijven en overige belanghebbenden onderhoudt en de haventarieven beheert; p de technische dienst die instaat voor de uitbouw en het onderhoud van de haveninfrastructuur en voor het beheer van de (geo-) grafische informatie over het havengebied; p de havenkapiteinsdienst die de scheepvaart op het kanaal Gent-Terneuzen en in de havendokken begeleidt, waakt over veiligheid en milieu in het havengebied, bijzondere administratieve politiebevoegdheden uitoefent en de eigen vloot beheert.

12 Personeel Dertien personen kwamen in verschillende functies in dienst van het Havenbedrijf Gent. Vier personen verlieten het bedrijf. Eén daarvan ging met pensioen en drie verlieten het bedrijf vrijwillig. Het positieve saldo inzake de indiensttredingen is hoofdzakelijk toe te schrijven aan enerzijds de invulling van een aantal vacatures die in 2008 zijn ontstaan door diverse uitdiensttredingen (pensioen, vrijwillig en ontslag) en anderzijds door de invulling vanaf dit jaar van het in 2008 goedgekeurde nieuwe personeelskader van de commerciële dienst. Hiermee steeg het totale personeelsbestand lichtjes tegenover het vorige jaar. Het Havenbedrijf Gent stelt thans 166 personeelsleden te werk.

kwaliteitsmanager havenbedrijf gent behaalt de prijs ‘business excellence manager van het jaar’

Het Vlaams Centrum voor Kwaliteitszorg reikt elk jaar de prijs ‘Business Excellence Manager van het Jaar’ uit. In 2009 mocht de kwaliteitsmanager van het Havenbedrijf Gent deze prijs in ontvangst nemen. De prijs werd officieel uitgereikt op 27 november 2009 tijdens het jaarlijkse Kwaliteitscongres. Dat de kwaliteitsmanager de nominatie ‘Business Excellence Manager van het Jaar’ in de non-profitsector in de wacht sleepte, is niet enkel voor de kwaliteitsdienst een mooie opsteker: het is ook een erkenning van de jarenlange inspanningen die door de personeelsleden van het Havenbedrijf Gent werden geleverd om kwaliteitsvol te werken. Het Havenbedrijf Gent beschikt immers reeds sinds 1997 over het ISO 9001 certificaat en was daarmee de eerste Belgische openbare dienst én de eerste Europese haven die dit kwaliteitslabel kon claimen. De certificatie heeft betrekking op de coördinatie en de organisatie van de dienstverlening aan schepen en goederen, het beheer van het havenpatrimonium en de marketing van de Gentse haven.

Met ingang van 1 januari 2009 sloot het Havenbedrijf Gent ten bate van de contractuele personeelsleden twee bijzondere verzekeringen af. Het gaat om een groepsverzekering voor een aanvullend pensioen voor de huidige en nieuwe contractuele personeelsleden en een verzekering bij arbeidsongeschiktheid waardoor contractuele personeelsleden die in de toekomst werkonbekwaam worden een vervangingsinkomen verkrijgen. Zo kwam het Havenbedrijf Gent binnen zijn juridische mogelijkheden tegemoet aan de verschillen die er in deze domeinen bestonden tussen contractuele en statutaire personeelsleden. Het afgelopen jaar werd ook een nieuwe bedrijfsovereenkomst afgesloten met twee representatieve vakorganisaties. De bedrijfsovereenkomst regelt een aantal afspraken voor het personeel. Nieuw is dat deze bedrijfsovereenkomst werd afgesloten voor een periode van drie jaar wat voor het Havenbedrijf Gent een betere langetermijnplanning mogelijk maakt; de vorige bedrijfsovereenkomsten hadden steeds een looptijd van twee jaar. De meest in het oog springende afspraken van de bedrijfsovereenkomst 2009-2012 zijn de verhoging van de waarde van de maaltijdcheques waarbij het persoonlijke aandeel voor de personeelsleden ongewijzigd bleef, de bestendiging van de jaarlijkse cadeaucheques voor alle personeelsleden onafgezien van hun werkregime, de invoering vanaf 2011 van een volwaardige dertiende maand en van een bijzondere premie voor de personeelsleden die meer dan een jaar voor hun effectieve pensioneringsdatum hun pensioen aanvragen. Verder heeft het Havenbedrijf Gent ook nieuwe engagementen aangegaan met betrekking tot het vaderschapsverlof, kinderopvang tijdens de schoolvakanties, vorming voor de personeelsleden en halftijds vervroegde uitdiensttreding vanaf 55 jaar. In 2009 bood het Havenbedrijf Gent zijn personeelsleden voor het eerst de mogelijkheid zich gratis te laten inenten tegen griep. 68 personeelsleden gingen hierop in. In 2009 werden 1.888 uren externe en 369 uren interne opleiding gevolgd. Het Havenbedrijf gaf een bedrag van 37.941 euro uit voor de externe opleiding van het personeel. De interne opleiding is kosteloos.

Kwaliteit Op 6 januari 2009 en op 22 juni 2009 onderging de kwaliteitsvolle werking van het Havenbedrijf Gent, die geborgd is door het kwaliteitssysteem ISO 9001, met positief resultaat een tussentijdse externe audit.

Jaarverslag 2009

55

j a a r r e k e n i n g

2009

Commentaar bij de jaarrekening 2009

13

1. Samenvatting van de resultatenrekening De onderstaande tabel geeft de samenvatting weer van de resultatenrekening van de drie afgelopen boekjaren: in euro boekjaar 2007 bedrijfsopbrengsten 28.668.303,67 bedrijfskosten -28.575.711,75 bedrijfswinst 92.591,92 financiële kosten 896.850,41 financiële opbrengsten 7.680.990,89 financieel resultaat 6.784.140,48 resultaat bedrijfsvoering 6.876.732,40 uitzonderlijke kosten 93.008,29 uitzonderlijke opbrengsten 75.079,80 uitzonderlijk resultaat -17.928,49 resultaat voor belastingen 6.858.803,91 belastingen -2.177,75 winst van het boekjaar 6.856.626,16

boekjaar 2008 31.371.220,84 -31.939.922,42 -568.701,58 886.600,75 9.424.227,27 8.537.626,52 7.968.924,94 69.074,43 2.272.702,32 2.203.627,89 10.172.552,83 -2.573,86 10.169.978,97

boekjaar 2009 29.821.638,06 -32.425.061,31 -2.603.423,25 799.046,04 8.844.836,57 8.045.790,53 5.442.367,28 88.376,80 874.074,00 785.697,20 6.228.064,48 -9.947,84 6.218.116,64


De winst voor het boekjaar 2009 bedraagt 6.218.116,64 euro. De daling van het winstcijfer ten opzichte van 2008 is hoofdzakelijk te verklaren doordat de lagere omzet inzake havengelden, nodige voorzieningen en geringe uitzonderlijke meevallers slechts in beperkte mate gecompenseerd zijn door lagere bedrijfskosten en hogere concessie-inkomsten.

Jaarverslag 2009

57

1.1. De bedrijfsopbrengsten

Procentuele verhouding van de opbrengsten voor de jaarrekening 2009 uitzonderlijke opbrengsten 2% financiële opbrengsten 22% omzet havenrechten 32%

andere bedrijfsopbrengsten 8% omzet nevenactiviteiten 1%

omzet patrimonium 35%

De onderstaande grafiek geeft een overzicht van de opbrengstenrubrieken voor de boekjaren 2007 tot en met 2009:

Overzicht van de opbrengstenrubrieken voor de boekjaren 2007 tot en met 2009 16.000.000

Ingevolge de sterk verminderde economische activiteit in 2009 wordt een omzetdaling van 5% of 1,5 miljoen euro genoteerd.

14.000.000 12.000.000 10.000.000

De volumegevoelige havenrechten en nevenopbrengsten (o.a. drinkwaterlevering) zorgen voor ruim 2,1 miljoen euro minderopbrengsten terwijl de opbrengsten uit patrimonium toch nog een stijging van 0,7 miljoen euro boeken.

8.000.000

Bij deze laatste zijn de verdere ingebruikname van de Kluizendokterreinen en de indexering van concessieovereenkomsten de belangrijkste drijfveren.

0

6.000.000 4.000.000 2.000.000 havenrechten patrimonium boekjaar 2007 boekjaar 2008 boekjaar 2009

58

nevenactiviteiten

andere bedrijfsopbrengst

financiële uitzonderlijke opbrengst opbrengst

13 1.2. De bedrijfskosten

Procentuele verhouding van de kostenrubrieken voor de jaarrekening 2009 groep 66// uitzonderlijke kosten 0% groep 65// financiële kosten 2% groep 67// belastingen 0% groep 64// andere bedrijfskosten 4% groep 61// diensten en diverse goederen 11%

groep 63// afschrijvingen en voorzieningen 47%

groep 62// personeelskosten 36%

De onderstaande grafiek geeft een overzicht van de kostenrubrieken voor de boekjaren 2007 tot en met 2009:

Overzicht van de kostenrubrieken voor de boekjaren 2007 tot en met 2009 16.000.000

14.000.000 De totale bedrijfskosten zijn met 0,5 miljoen 12.000.000 euro gestegen (+2%) tot 32,4 miljoen euro. Uiteenlopende factoren hebben deze verande10.000.000 ring bepaald: 8.000.000 p aangekochte diensten (3,5 miljoen euro) zijn sterk verminderd: -1,3 miljoen euro 6.000.000 waarbij vooral zuinig is omgesprongen met 4.000.000 courant onderhoud en herstellingen (-0,8 miljoen euro); 2.000.000 p personeelskosten zijn gelijkaardig gedaald: 0 -1,4 miljoen euro voornamelijk door twee factoren: (1) terugname overschot geraamd verlofgeld: 0,9 miljoen euro en (2) lagere stortingen pensioenverzekering statutaire werknemers: 0,7 miljoen euro; p de niet-kaskosten stijgen met 1,5 miljoen euro tot 15,6 miljoen euro ondanks de gedaalde afschrijvingen (0,8 miljoen euro door activa die sinds vorig jaar volledig afgeschreven zijn). Een grondige update van de voorzieningen zorgt voor een nettotoename van 2,7 miljoen euro waarbij het streven naar zo vlug mogelijk tot een 100%-dekking van de eerste pensioenpijler te komen voor de statutaire personeelsleden 2,4 miljoen euro bedraagt.

groep 61

groep 62

groep 63 groep 64

groep 65

groep 66

groep 67

boekjaar 2007 boekjaar 2008 boekjaar 2009

Jaarverslag 2009

59

1.3. Het financiële resultaat De vermeden rente door de 3 miljoen euro afbouw van de langetermijnschuld kan de gedaalde afschrijving van kapitaalsubsidies niet compenseren waardoor een 0,5 miljoen euro lager financieel resultaat dan in 2008 bereikt wordt. Dit resultaat blijft met 8 miljoen euro evenwel ruim positief in 2009.

1.4. Het uitzonderlijke resultaat Het positieve uitzonderlijk resultaat van 0,8 miljoen euro komt er door de pas verworven fendersubsidies voor autoschepen ter vergoeding van verleende ristorno’s uit vorige boekjaren. Het hoge uitzonderlijk resultaat in 2008 vloeide voort uit 2,2 miljoen euro meerwaarden op gerealiseerde gronden.

1.5. Resultaat van het boekjaar Zo eindigt het boekjaar 2009 met een winst van 6.218.116,64 euro of 4 miljoen euro minder dan vorig jaar. Zoals hierboven vermeld, zijn de lagere omzet inzake havengelden, nodige voorzieningen en geringe uitzonderlijke meevallers in beperkte mate gecompenseerd door lagere bedrijfskosten en hogere concessie-inkomsten.

1.6. De winstbestemming Zoals voorzien in de waarderingsregels wordt 10% van de winst of 621.812 euro toegewezen aan de wettelijke reserves. Na uitkering van 26.305 euro aan de vzw ‘Sociale Dienst voor het Personeel van het Havenbedrijf Gent’ wordt 5.570.000 euro toegevoegd aan de overige reserves. Deze winstreservering houdt de financiële draagkracht van het Havenbedrijf Gent op peil om in de toekomst verder te kunnen participeren aan de uitbouw van het havengebied en de haveninfrastructuur.

60

13

2. Samenvatting van de balans

Het balanstotaal is met 11,9 miljoen euro toegenomen tot 351 miljoen euro.

2.1. Activa Vaste activa De vaste activa stijgen netto met 8,4 miljoen euro en dit onder impuls van 21 miljoen euro nieuwe investeringen (voornamelijk voor de verdere uitbouw van het Kluizendokgebied) en na 13 miljoen euro geboekte afschrijvingen in 2009. Vlottende activa De sterke stijging (8,1 miljoen euro) van de bedrijfsactiva (kortlopend actief zonder beschikbare middelen) is in hoofdzaak te verklaren door de toename van te ontvangen subsidies (+ 7,8 miljoen euro) en te ontvangen klantentegoeden (0,4 miljoen euro), dit door een sterke omzet in december.

in euro materiële vaste activa financiële vaste activa vaste activa vorderingen ≤ 1 jaar financiële middelen overlopende rekening vlottende activa totaal activa

boekjaar 2007 296.050.947,11 1.165,10 296.052.112,21 7.306.016,44 21.939.245,83 66.808,58 29.312.070,85 325.364.183,06

boekjaar 2008 308.584.905,63 1.165,10 308.586.070,73 5.225.466,99 25.295.653,89 84.652,58 30.605.773,46 339.191.844,19

boekjaar 2009 317.000.992,39 1.165,10 317.002.157,49 13.265.494,23 20.447.815,68 295.593,52 34.008.903,43 351.011.060,92

in euro boekjaar 2007 kapitaal 66.182.016,81 herwaarderingsmeerwaarden 3.946.901,99 reserves 38.979.143,26 overgedragen winst 6.140.000,00 kapitaalsubsidies 159.903.201,86 eigen vermogen 275.151.263,92 voorzieningen 15.412.533,76 schulden > 1 jaar 17.381.638,40 schulden ≤ 1 jaar 14.643.514,27 overlopende rekening 2.775.232,71 schulden 34.800.385,38 totaal passiva 325.364.183,06

boekjaar 2008 66.182.016,81 3.149.733,93 56.033.309,22 0,00 159.987.635,82 285.352.695,78 14.280.607,00 17.147.415,99 19.113.272,28 3.297.853,14 39.558.541,41 339.191.844,19

boekjaar 2009 66.182.016,81 2.359.952,17 63.014.902,64 0,00 167.369.465,73 298.926.337,35 16.997.285,30 13.993.903,16 17.554.990,84 3.538.544,27 35.087.438,27 351.011.060,92

Beschikbaar Lagere verkoopopbrengsten en aflossingen van kapitaal hebben ervoor gezorgd dat ca. 5 miljoen euro minder in geld is belegd.

2.2. Passiva Eigen vermogen De eigen middelen groeien met 13,6 miljoen euro naar 299 miljoen euro door de toename van de reserves (7 miljoen euro) en toe te rekenen kapitaalsubsidies (eveneens 7 miljoen euro). Voorzieningen De herziening van de meeste voorzieningen heeft geleid tot een nettotoename van 2,7 miljoen euro tot 17 miljoen euro. De voorziening voor de 100%-dekking van de statutaire pensioenverzekering weegt het zwaarst door (+2,4 miljoen euro). Schulden Het vreemd vermogen is met 4,5 miljoen euro gedaald tot 35 miljoen euro. De leningaflossing voor 3,1 miljoen euro en 1 miljoen euro minder leveranciersschulden zijn hiervan de oorzaak.

2.3. Ratio’s 2007 Liquiditeit current ratio (vlottende activa/vreemd vermogen op KT) 1,68 aantal dagen leverancierskrediet 127 aantal dagen klantenkrediet 24 Solvabiliteit schuldgraad (%) (vreemd vermogen/totaal vermogen) 16 financiële onafhankelijkheid (%) (eigen vermogen/totaal vermogen) 84 dekking vreemd vermogen door cashflow (%) 25 Rendement rendement eigen vermogen (%) 2,49 netto verkoopmarge (%) (netto bedrijfsresultaat na niet-kaskosten/verkopen) 28 netto rendabiliteit totale activa (%) (netto resultaat na niet-kaskosten, voor financiële kosten en belastingen/totale activa) 2,38 bijkomende parameter EBITDA in euro (omzet - diensten - personeelskosten) 10.517.796

2008

2009

1,37 148 27

1,61 172 35

16

15

84 26 3,56

85 27 2,08

28

20

3,26

2,00

9.733.671

10.934.552

Jaarverslag 2009

61

3. Cashflowoverzicht

Kasstromen uit operaties, investeringen en financiering

2007

2008

2009

In duizenden euro’s

operationeel bruto resultaat netto resultaat na niet-kaskosten, voor financiële kosten en voor belastingen 7.754 11.056 niet-kaskosten 5.763 4.035 operationeel bruto resultaat voor belastingen 13.517 15.091 operationele belastingen -2 -2 operationeel bruto resultaat na belastingen (1) 13.515 15.089 verandering van het operationele netto bedrijfskapitaal operationele vlottende activa 13.456 1.904 voorzieningen en uitgestelde belastingen 0 0 operationele schulden 5.147 5.214 totaal verandering van het operationele netto bedrijfskapitaal (2) 18.603 7.118 netto kasstroom uit operaties (3) = (1) + (2) 32.118 22.207 investeringen in vaste activa oprichtingskosten 0 0 immateriële vaste activa 0 0 materiële vaste activa -26.708 -26.085 financiële vaste activa 0 0 minderwaarden bij de realisatie van vaste activa -93 -69 netto kasstroom uit investeringen (4) -26.801 -26.154 vrije operationele kasstroom na investeringen (5) = (3) + (4) 5.317 -3.947 financiering financiële kosten van het vreemd vermogen na belastingen -895 -884 financiële schulden -15.601 -456 uit te keren winst -31 -53 extern eigen vermogen exclusief kapitaalsubsidies -2 0 tussenkomst van de vennoten in het verlies 0 0 kapitaalsubsidies 14.496 8.697 netto kasstroom uit financiering (6) -2.033 7.304 netto kasstroom operaties, investeringen en financiering (7) = (5) + (6) 3.284 3.357 Ondanks de belangrijke daling in het bedrijfsresultaat is de invloed op de operationele kasstroom beperkt gebleven tot -0,5 miljoen euro (of -3%) aangezien de meeste stijgende kosten geen kasuitgaven zijn (bv. voorzieningen). Opmerkelijk minder gunstig is de toegenomen nood aan bedrijfskapitaal eind 2009 waaraan de stijging van nog te ontvangen subsidies met bijna 8 miljoen euro ten grondslag ligt. Dit bedrag gaat gepaard met de investeringsprojecten waarbij een strikte opvolging een vlotte inning mogelijk maakt en zo het beroep op externe bronnen minimaliseert.

62

Door het goede beheer van de operationele kasuitgaven en de gedeeltelijke kapitaalssubsidiëring is ruim 21 miljoen euro geïnvesteerd en tegelijk 3 miljoen euro schuld afgebouwd met een relatief beperkte invloed op de uiteindelijke kaspositie (met 5 miljoen euro gedaald tot 20 miljoen euro).

7.027 7.591 14.618 -10 14.608

-8.405 0 -1.379 -9.784 4.824

0 0 -21.187 0 -84 -21.271 -16.447

-797 -3.092 -27 0 0 15.518 11.602 -4.845

4. Inlichtingen over de opleiding van personeelsleden

personeelsbestand (VTE)* aantal uren opleiding kosten opleiding (euro) aantal uren uitzendarbeid kosten uitzendarbeid (euro)

2007 149,5 4.256 179.890 669 19.185

2008 149,7 8.544 357.554 706 21.794

13

2009 154,9 87.374 612.696 753 18.660

*VTE: voltijdse equivalenten

Jaarverslag 2009

63

5. Waarderingsregels

De jaarrekening van het Havenbedrijf Gent agh wordt opgesteld in overeenstemming met de wetgeving op de jaarrekening. Krachtens artikel 15 van het K.B. van 8 oktober 1976 worden de waarderingsregels opgesteld met naleving van de vereisten getrouw beeld, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de onderneming. Voor hetgeen de wet aanvullend regelt en in die gevallen waar zij een keuze laat aan de onderneming heeft de Raad van Bestuur de volgende waarderingsregels bepaald.

Specifieke waarderingsregels Immateriële vaste activa: p Onder de immateriële vaste activa werd het in regie geprogrammeerde informaticasysteem voor begeleiding van de zeevaart (ENIGMA) geboekt. Deze activa worden afgeschreven over een periode van 5 jaar. Materiële vaste activa: p Onder de materiële vaste activa worden duurzame, tastbare bedrijfsmiddelen met een gebruiksduur van meer dan een boekjaar waarvan de initiële aanschaffingswaarde groter of gelijk is aan 2.500 euro geactiveerd. De waardering gebeurt tegen de aanschaffingsprijs of tegen de vervaardigingprijs zoals bepaald in artikel 21 en 22 van het K.B.; eventuele bijkomende kosten kunnen in het jaar van aanschaf volledig ten laste van het resultaat worden gebracht. De materiële vaste activa worden lineair afgeschreven volgens de onderstaande afschrijvingspercentages. In het jaar van aanschaf wordt er pro rata temporis afgeschreven, d.w.z. in verhouding tot het aantal dagen dat men het actief werkelijk in zijn bezit heeft. p Herwaarderingen: het niet gesubsidieerde gedeelte van de afschrijfbare materiële vaste activa werd jaarlijks geherwaardeerd overeenkomstig de omzendbrieven van de Administratie van regionale en lokale besturen. Vanaf 1/1/2003 gebeurt er ingevolge de onderrichtingen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap geen herwaardering meer. p Afschrijvingen: de afschrijvingen worden jaarlijks berekend op basis van de geherwaardeerde aanschaffingswaarde van de investeringen volgens de onderstaande afschrijvingspercentages: – Terreinen: worden niet afgeschreven – Magazijnen en sanitair paviljoen: 33 jaar – Uitgravingen en kaaien: 33 jaar – Kaaibevloeringen: 20 jaar – Wegen: 20 jaar – Openbare verlichting: 10 jaar – Nutsleidingen: 33 jaar – Machines en uitrusting algemeen: 10 jaar – Telecommunicatie: 5 jaar – Camerasysteem: 5 jaar – Bluswatervijver: 33 jaar – Kraansporen: 20 jaar – Afsluitingen: 20 jaar – Keukeninstallaties: 5 jaar – Weerkundig station: 5 jaar – Meubilair: 10 jaar – Bureaumachines en informaticamateriaal: 3 jaar – Rollend materieel: 5 jaar – Werfcontainers: 10 jaar – Fenderconstructies: 10 jaar – Projectiemateriaal: 5 jaar – Varend materieel - stadsjacht: 20 jaar – Andere: 10 jaar p Het gedeelte waar derden in tussenkomen, wordt onmiddellijk volledig afgeschreven. p Gronden en terreinen ingebracht op 1 januari 2000 werden globaal gewaardeerd op basis van de eindbalans van het gemeentebedrijf per 31 december 1999. p Activa in aanbouw worden overgeboekt naar de materiële vaste activa op datum van de voorlopige oplevering van de werken. p Op de activa in aanbouw worden geen afschrijvingen toegepast. p Erop betrekking hebbende kapitaalsubsidies worden evenmin in het resultaat opgenomen.

64

13 Vorderingen op lange of korte termijn p Vorderingen worden opgenomen tegen hun nominale waarde. Een waardevermindering wordt in rekening genomen voor de nog onbetaalde of twijfelachtige schuldvorderingen, uitgezonderd op deze met een voldoende zakelijke waarborg. De waardevermindering bedraagt 100% van zodra de vordering 12 maanden vervallen is. p Indien blijkt dat een vordering oninbaar of dubieus is en de vordering nog geen 12 maanden vervallen is, wordt deze eveneens voor 100% afgeboekt. Beschikbare waarden De geldbeleggingen en liquide middelen worden gewaardeerd tegen hun nominale waarde. Indien zij in vreemde valuta worden aangehouden, worden de waarden omgerekend volgens de koers op de balansdatum. Vastrentende effecten worden gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs. Meerwaarden op beleggingsproducten worden pas in resultaat genomen bij realisatie van de titels.

Voorzieningen voor risico’s en kosten p Pensioenen en soortgelijke verplichtingen Het Havenbedrijf Gent agh heeft de pensioenverplichtingen voor het personeel dat in het bedrijf met pensioen gaat voor de verleden diensttijd overgenomen op 1 januari 2000 van de Stad Gent. Ieder jaar wordt een actuariële berekening gemaakt om een accurate weergave te verkrijgen in verband met de verplichtingen ten opzichte van de statutaire personeels- en directieleden die op 1 januari 2000 bij het bedrijf gestart zijn of daarna als statutair in dienst traden. Voor statutaire personeels- en directieleden die voor 31 december 2004 terugkeerden naar de Stad Gent worden enkel de actieve dienstjaren binnen het Havenbedrijf Gent als pensioenverplichting aangenomen. Ter gedeeltelijke dekking van het verschil tussen de actuele waarde van de totale verbintenissen en de opgebouwde reserves kan de Raad van Bestuur jaarlijks beslissen een voorziening aan te leggen ten laste van de resultaten van het boekjaar. p Grote herstellings- en onderhoudswerken De toekomstige kosten voor grote herstellingen of van periodiek onderhoud kunnen op een technische basis worden geraamd. De voorzieningen die geboekt worden, beantwoorden aan de kosten die in de loop van de volgende jaren zullen ontstaan.

Beginwaarde Bij de oprichting van het Havenbedrijf Gent werd een beginbalans opgesteld. De beginbalans waarin de beginwaarde werd bepaald, werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 1 december 2000. Op Hangende geschillen hetzelfde ogenblik werd het verslag van de bedrijfsrevisor met betrek- p Op basis van de stand van zaken die opgemaakt wordt aan de hand king tot de ingangsbalans goedgekeurd. van informatie van de advocaten en de juridische dienst van het bedrijf worden voorzieningen aangelegd om rekening te houden Reservevormingen. met de mogelijke verplichtingen die voortvloeien uit hangende p De wettelijke reserve wordt gevormd door jaarlijks 10% van het rechtszaken. batige saldo van het boekjaar toe te wijzen. p De herwaarderingsmeerwaarde die in navolging van de reglep Milieurisico’s mentering terzake jaarlijks wordt berekend, wordt bij slopen of Indien belangrijke milieurisico’s geïndividualiseerd worden, wordt volledige afschrijving van het onderliggende activabestanddeel een voorziening aangelegd a rato van de potentiële schade of de overgeboekt naar de onbeschikbare reserve. saneringskosten. Kapitaalsubsidies pSchulden Kapitaalsubsidies met betrekking tot de afschrijfbare vaste activa De schulden worden opgenomen tegen hun nominale waarde. worden in de balans opgenomen nadat aan de contractuele verplichtingen voortvloeiend uit de vaste belofte is voldaan. Zij worden Overlopende rekeningen geleidelijk als financiële opbrengst getoond in de resultatenrekening p volgens hetzelfde ritme als de afschrijvingen op de activa waarvoor zij De overlopende rekeningen aan actief- en passiefzijde worden gebruikt voor de correcte toewijzing van kosten en opbrengsten van werden toegekend. het boekjaar waarop zij betrekking hebben. – Toegezegde subsidies 2009 : 8.311.283,32 euro – Afschrijving subsidies 2009 : 8.135.502,71 euro – Nog te ontvangen subsidies 31/12/2009 : 8.814.422,81 euro

Jaarverslag 2009

65

6. Verslag van de commissarissen over het boekjaar afgesloten op 31 december 2009 Aan de leden van de gemeenteraad Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat van commissaris dat ons werd toevertrouwd. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen.

Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening van Havenbedrijf Gent Autonoom Gemeentelijk Havenbedrijf over het boekjaar afgesloten op 31 december 2009, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 351.011 (000) EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een winst van het boekjaar van 6.218 (000) EUR. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening zodat deze geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van fouten, bevat, het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormen vereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Overeenkomstig deze controlenormen, hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie van deze controlewerkzaamheden is afhankelijk van onze beoordeling welke een inschatting omvat van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de vennootschap met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen maar niet om een oordeel over de effectiviteit van de interne controle van de vennootschap te geven. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de boekhoudkundige ramingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Ten slotte, hebben wij van het bestuursorgaan en van de verantwoordelijken van de vennootschap de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2009 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.

Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: – Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. – Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of het Wetboek van Vennootschappen zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die aan de gemeenteraad wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen.

Kortrijk, 19 april 2010 De commissarissen DELOITTE Bedrijfsrevisoren BV o.v.v.e. CVBA Vertegenwoordigd door Dirk Van Vlaenderen

66

Monica Van Kerrebroeck

Fatma Pehlivan

7. Financiële instrumenten

8. Andere verplichte vermeldingen

Het Havenbedrijf Gent neemt als overheidsbedrijf geen speculatieve financiële instrumenten in zijn portefeuille. Alle beleggingen hebben een kapitaalgarantie of een AAA rating.

Wij verzoeken de Gemeenteraad van de Stad Gent de voorgelegde rekeningen goed te keuren en kwijting te verlenen aan de bestuurders en de commissarissen ingevolge de uitoefening van hun mandaat.

13

Het Havenbedrijf Gent agh heeft geen activiteiten opgestart of uitgevoerd op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. Buiten de gegevens die in de jaarrekening worden vermeld, zijn er geen bijkomende belangrijke gebeurtenissen na de balansdatum. De punten in verband met het bestaan van bijkantoren zijn niet van toepassing. Er werden geen procedures gevoerd onder toepassing van artikel 523 van het Wetboek van Vennootschappen en art. 19 ter § 5 van het Havendecreet. Er is geen gebruik gemaakt van financiële instrumenten die van belang zijn voor de beoordeling van activa, passiva, financiële positie en resultaat.

Jaarverslag 2009

67


Havenplan

Jaarverslag 2009

69

t ar va ng

Ri

Gent k rddo Noo

den Mid

Evergem

ok

erd

iff se S

hon

Alp

M

R4

R4 oost

ok

tord

a erc

Havenbedrijf Gent

Mo

erv

aar

t

R4

Zuid

dok

Grootdok

dok

R4 west

E 40 OOSTEnDE CHannEL TUnnEL

R4-W

EST

FLanDERS EXPO

KnOKKE ZEEBRUGGE

E 17 KORTRIJK LILLE / PaRIS ZWIJnaaRDE

Havengebied DESTELBERGEn

R4-OO

ST

ROTTERDaM

MERELBEKE

E 34 anTWERPEn BREDa E 40 BRUSSEL aaCHEn LIEGE

E 17 anTWERPEn DUISBURG EInDHOVEn

Beschikbare gronden Bezette gronden Buffergebied

Gent Zeehaven N

R4 w

est

Kluize

Rieme Noord

ndok

Rod en

huiz

edo

k

Zelzate

de

Ou rv

oe M rm

rta

aa R4

oo

st

Wachtebeke Jaarverslag 2009

71

Jaarverslag Havenbedrijf Gent agh 2009

Recommend Documents