Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jaarverslag 2003

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jaarverslag 2003

Erwin Pairon, Groen!-gemeenteraadslid Chantal Pauwels, Groen!-gemeenteraadslid Robert Restiau, directeur-generaal Antwerpse Gemeenschap voor de Haven Ludo Van Campenhout, VLD-gemeenteraadslid Marc Van Peel, CD&V-gemeenteraadslid

2. Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

Bjorn Verhoeven, kabinetschef van de schepen voor haven

GEWESTELIJK HAVENCOMMISSARIS

Antoon Colpaert

DIRECTIECOMITÉ

BESTUURSORGANEN

Eddy Bruyninckx, RAAD VAN BESTUUR

directeur-generaal (voorzitter) Ivo Koeklenberg,

Leo Delwaide,

hoofdingenieur-directeur

schepen voor haven en diamant (voorzitter)

Greet Bernaers,

Eddy Bruyninckx,

directeur infrastructuur

afgevaardigd bestuurder

Jan Verbist,

Marcel Bartholomeeussen,

havenkapitein-commandant

SP.a-gemeenteraadslid

Jan Adam,

Karel De Gucht,

financieel directeur

deskundige sociaal-economische belangensfeer linker Scheldeoevergebied

SECRETARIS

Filip De Winter, Vlaams Blok-gemeenteraadslid

Dirk de Kort

Gustaaf Deckers, deskundige sociaal-economische belangensfeer

Het toezicht op het financiële beheer werd

linker Scheldeoevergebied

opgedragen aan een college van drie

Alfons Geeraerts,

commissarissen, door de gemeenteraad

deskundige sociale verhoudingen haven

aangesteld: Deloitte & Touche Bedrijfsrevisoren,

Philip Heylen,

vertegenwoordigd door de heer Piet Demeester

CD&V-gemeenteraadslid

(bedrijfsrevisor), en gemeenteraadsleden

Patrick Janssens,

Luk Lemmens en Hans Coveliers.

SP.a-gemeenteraadslid Dr. Patrick Meire, deskundige natuurbehoud

25

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

26

SOCIAAL KLIMAAT

een beroep worden gedaan op begeleidende maatregelen zoals de vervroegde uitstap of interne verschuivingen. Een

Op het vlak van personeelsaangelegenheden betekende 2003

mooi voorbeeld van deze aanpak was de begeleiding van de

de start van een aantal projecten die bepalend zullen zijn

hoogspanningsagenten, die door de vrijmaking van de elektri-

voor het personeelsbeleid van de komende jaren.

citeitsmarkt boventallig waren geworden. Via een intensieve

In de zomermaanden werd het project functieclassifica-

opleiding en verdere coaching op de werkplek werden deze

tie gelanceerd. Met ondersteuning van externe consultants

mensen omgeschoold tot brug- en sluiswachter, een functie

worden alle functies binnen het Havenbedrijf beschreven,

waarin op korte termijn een tekort zal ontstaan.

geanalyseerd, gewogen en in functieklassen onderverdeeld.

Gedurende het afgelopen jaar gebeurden er 94 arbeidson-

Voor al deze functies worden ook competentieprofielen opge-

gevallen op het werk, wat gepaard ging met een tijdelijke

steld, waarin de specifieke inzichten, vaardigheden en attitu-

arbeidsongeschiktheid van 1495 dagen. In vergelijking met

des die nodig zijn voor een functie, in kaart worden gebracht.

2002 noteren we een daling met 24 arbeidsongevallen tijdens

Het systematisch gebruik van competentieprofielen professi-

de werkuren (-20,3%). In vergelijking met het referentiejaar

onaliseert het personeelsbeleid met doeltreffende en gefun-

1999 betekent dit een daling met 45,9%. Ook op het gebied

deerde keuzes bij de selectie van medewerkers, carrièreplan-

van de dagen werkverlet als gevolg van de arbeidsongevallen

ning, jobmutatie, training, coaching en begeleiding

noteren we een daling met 35,6% t.o.v. 2002 en 64,6% t.o.v.

Verder startte ook de zoektocht naar een nieuwe soft-

1999. Het aantal ongevallen en het aantal dagen werkverlet op

ware voor de loonberekening en het volledige personeelsbe-

de weg van en naar het werk daalde van 24 ongevallen in 2002

heer. Deze software moet op het einde van 2004 kunnen

naar 10 in 2003 met respectievelijk 548 dagen werkverlet

instaan voor een correcte loonberekening en het beheer van

tegenover 260 dagen.

vorming en ontwikkeling en arbeidsongevallen. De andere

In 2003 organiseerde een erkende representatieve vakor-

modules van personeelsbeheer zoals waardering, werving,

ganisatie voor de eerste maal een jaarlijkse nationale anti-

selectie en doorstroom, en disciplinaire sancties volgen in

pestdag op 2 april. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

2005.

en Agfa-Gevaert in Mortsel werden uitgeroepen tot de meest

In 2003 werd duidelijk dat ook het Havenbedrijf als

vooruitstrevende bedrijven in Antwerpen voor wat betreft de

publiek bedrijf over een arbeidsreglement moet beschikken.

uitwerking van een anti-pestbeleid. Beide bedrijven hadden,

Dit was meteen de aanzet tot de verdere modernisering van

naast hun intensieve werking rond psychosociaal welzijn, de

het volledige personeelsstatuut, een proces dat ook in 2004

meeste inspanningen geleverd om de nieuwe wetgeving

zal worden voortgezet.

tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het

Enkele afspraken, vastgelegd in de CAO 2002-2003, werden gefinaliseerd. Zo kregen de extralegale verzekeringen

werk toe te passen. Om de opvang en begeleiding permanent te garanderen

voor de contractuele medewerkers concreet vorm. De invali-

besliste het Havenbedrijf in oktober 2003 om ook de preven-

diteitsverzekering biedt een aanvullende uitkering bij onge-

tieadviseur arbeidsveiligheid als vertrouwenspersoon aan te

val of ziekte, het extralegale pensioen bouwt een kapitaal of

stellen. De personeelsleden hebben nu dus de keuze tussen

rente op, bovenop het wettelijke pensioen.

een vrouwelijke en een mannelijke opvangpersoon.

Op het einde van 2003 werd een principieel akkoord bereikt over een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst

DE HAVEN IN DE WERELD

voor de periode 2004-2005. Deze CAO is de uitdrukking van een gemeenschappelijke visie op de opdracht en de toekomst

Afgelopen jaar heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf traditio-

van het Havenbedrijf als een economisch slagkrachtig, sociaal

neel zijn medewerking verleend aan belangrijke maritieme

vooruitstrevend en modern, publiek bedrijf. De financiële

activiteiten in binnen- en buitenland. Naast de contacten met

maatregelen en sociale voordelen, afgesproken in voorgaan-

overzeese klanten werd het afgelopen jaar ook aandacht

de CAO’s, blijven van kracht en worden nog uitgebreid.

geschonken aan de clientèle in het Europese hinterland, meer

Bovendien garandeert het Havenbedrijf zijn werknemers werkzekerheid. Bij rationaliseringen of herstructureringen zal

in het bijzonder wat betreft de logistieke en distributiemogelijkheden van de haven naar het achterland.

1–3. Haven- en andere arbeid

Het Havenbedrijf nam deel aan de prinselijke missie naar Mexico en de economische missie naar Congo, beide georganiseerd door Export Vlaanderen, en de missie naar Japan op initiatief van de GOM en de Provincie Antwerpen. Het Havenbedrijf was, samen met B-Cargo, aanwezig op het Logistiek Forum te Duisburg. Eens te meer werd op de noodwendige ingebruikneming van de IJzeren Rijn gewezen, die de steeds toenemende goederenstroom van en naar het Rijn-Roergebied aanzienlijk zou kunnen versoepelen. Dezelfde problematiek werd aangekaart op het DVZ-forum in Duisburg. Met het oog op de internationale uitstraling van de haven had het Havenbedrijf, samen met Export Vlaanderen, een stand op de Intermodal-beurs van São Paulo in Brazilië. In maart ontving het Antwerps Havenbedrijf een delegatie van het havenbestuur van Rostock om een nieuw vervoersproject tussen Antwerpen, Noord-Duitsland, Rusland en Scandinavië te bespreken. In november werd gezamenlijk met IFB de nieuwe goederenspoorlijn Poland-Antwerp Express voorgesteld. Begin december vaardigde het Havenbedrijf een medewerker af naar Wenen naar aanleiding van de jaarlijkse algemene vergadering van de Oostenrijkse verladers met de bedoeling de handels- en verkeerscontacten tussen beide nauwer aan te halen. In het kader van de strategische verbindingen met een steeds uitgestrekter achterland werd een reeks activiteiten op touw gezet met de kamers van koophandel en nijverheid in Noord- en Oost-Frankrijk. Zo werden delegaties ontvangen van CCI Valenciennes, CCI Douai en CCI Châlons-enChampagne. Het Havenbedrijf organiseerde in maart het Internationale Bulkforum in Antwerpen. De algemene vergadering van l’Association Internationale Villes et Ports vond dit jaar in Antwerpen plaats. Het Havenbedrijf werd het afgelopen jaar ook vereerd met het bezoek van het Noorse koningspaar. Begin juli was de vereniging van de Duitse kolenimporteurs te gast in Antwerpen. In het kader van de veiligheidsvoorzieningen in de haven werd ook de Amerikaanse Minister voor Transport in Antwerpen onthaald. Antwerpen was voor het eerst gaststad voor het congres Chemvision, georganiseerd door Prosper Business Media, het Havenbedrijf, BP en BASF.

27

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

28

INFRASTRUCTUUR

achter een gesloten Scheldedijk. De voorlopige oplevering van deel I had plaats op 3 oktober 2003. Wat de uitbreiding van

Om op een duurzame wijze een maximale toegevoegde waar-

deel I met 400 m betreft, werd de fundering en de kaaimuur-

de te genereren, stelt het Havenbedrijf de nodige basisinfra-

wand voltooid. De kaaimuurkop werd voltooid over een lengte

structuur ter beschikking van de havengebruiker.

van 140 m. Aan de oostelijke zijde (deel II) werd de kaaimuur voltooid

RENOVATIE EN NIEUWBOUW

over een lengte van 1100 meter. Over ca. 700 m werden de aanvullingen achter de kaaimuur volledig afgewerkt. 400 m

Deurganckdok

kaaimuur zijn aangezet in fundering, waarvan 300 m reeds zijn opgetrokken tot drie vierde van de afgewerkte hoogte. De

De jongste jaren nam de containertrafiek in de haven jaarlijks

graafwerken van de bouwput van deel II zijn volledig voltooid.

met zo’n 10% toe, waardoor de bestaande containerterminals

De eerste waterkerende dijk, dwars over de volle breedte van

op de rechteroever van de Schelde hun maximumcapaciteit

het dokprofiel, werd afgewerkt. Deze dijk laat toe om de kaai-

hebben bereikt. Om aan de exponentiële groei tegemoet te

muur van deel II 550 m landinwaarts achter de Scheldedijk vrij

komen, werd in 1998 beslist een nieuw containergetijdendok,

te baggeren. De baggerwerken (baggercontract Vlaams

het Deurganckdok, op de linkeroever van de Schelde te

gewest) werden aangevat op 5 mei 2003 en zijn voor drie vier-

bouwen.

de voltooid. Ze worden uitgevoerd achter een gesloten

De werken verlopen in drie fasen. De eerste fase betreft de aanleg van een terminal met een oppervlakte van 80 ha. Deze fase bevindt zich aan de westzijde van het dok en voorziet een kaailengte van 1250 meter. De tweede fase beoogt de aanleg van een terminal van 42 ha aan de oostzijde van het dok (1350 meter kaailengte) en 19 ha aan de westzijde (400 meter kaailengte). De werken aan de westzijde (deel I, 400 m uitbreiding)

Scheldedijk. De voorlopige oplevering van deel II is voorzien tegen eind juni 2004. Op 1 juli gaf het Havenbedrijf het bevel van aanvang voor deel III. Aan de westelijke zijde werd de fundering gerealiseerd over een lengte van 300 m. Aan de oostelijke zijde werd de fundering voorzien over z’on 140 m. De eerste baggerfase werd aangevat op 5 mei 2003. De werken worden uitgevoerd in het kader van het baggercon-

zijn toegewezen aan de Tijdelijke Vereniging Cordeel-

tract van de afdeling LIN - Maritieme Toegang van het Vlaams

Aertssen en aangevat in augustus 2002. De werken aan de

gewest. Vooraf werd in de toekomstige dokzone een vertrek-

oostzijde (deel II, 1350 m) werden toegewezen aan de

punt uitgegraven. Ook werd een sluisconstructie in damplan-

Tijdelijke Vereniging CFE/MBG - Van Laere - Dredging

ken gebouwd, dwars in de Scheldedijk, die een verbinding

International en aangevat in maart 2000.

maakt tussen Schelde en het vertrekpunt. Op 15 april 2003

De derde fase voorziet in de aanleg van terminals van

werd het baggertuig via deze sluis tot achter de Scheldedijk

53 ha aan de westzijde van het getijdendok en 62 ha aan de

gebracht. Met de baggerspecie worden de toekomstige termi-

oostzijde (beide ongeveer 1100 meter kaailengte). De werken

nalterreinen ten westen en ten oosten van het Deurganckdok

van deel III worden uitgevoerd door de aannemerscombinatie

opgehoogd.

TV Deurganckdok (Aertssen-Cordeel-CFE/MBG-Van LaereDredging International). De betonwerken aan de westelijke kaaimuur (deel I) wer-

In het kader van de aanleg van het Deurganckdok voorzien het milieueffectenrapport en de bouw- en milieuvergunningen in de aanleg van een aantal natuurcompensatiegebie-

den reeds over de volledige lengte (1400 m) voltooid. Ook de

den. Als compensatie voor de vernietiging van de strook schor

aanvullingen achter de kaaimuur werden volledig afgewerkt

bij de aanleg van het dok, werd het herstel van de

over deze lengte. De eerste waterkerende dijk, dwars over de

Paardenschor voorgesteld. De historische Paardenschor is

volledige breedte van het dokprofiel, werd voltooid. Deze dijk

gelegen ten noorden van de kerncentrale van Doel. De voor-

laat toe om de kaaimuur van deel I ca. 850 m landinwaarts

ziene werken omvatten het terug afgraven tot het natuurlijk

achter de Scheldedijk vrij te baggeren. De baggerwerken

schorreniveau, waarna ze zal aansluiten op de bestaande

(baggercontract Vlaams gewest) werden aangevat op 5 mei

schor Oude Doel. De eigenlijke inrichting van het slik en de

2003 en zijn voor drie vierde voltooid. Ze worden uitgevoerd

schor gebeurt volledig door de rivier. Door het afgraven van de

1. Zicht op beide kaaimuren van het Deurganckdok 2. Baggertuig ‘Rubens’ actief achtter een gesloten Scheldedijk 3. Zicht op de westelijke kaaimuur

schor dient er over de af te graven lengte een Scheldedijk op sigmahoogte te worden verwezenlijkt. De opdracht werd toegewezen aan Dredging International voor een bedrag van 8.909.760 euro. Op 3 maart gingen de werken van start. Ondertussen is de nieuwe Scheldedijk bijna volledig afgewerkt en sinds september is er gestart met de baggerwerken. Het verwijderen van de bestaande Scheldedijk volgde in januari. In mei zullen de werken aan de Paardenschor beëindigd zijn. Ook op het natuurcompensatiegebied Steenlandpolder werden natuurtechnische inrichtingswerken uitgevoerd. Tussen augustus en november werden werken uitgevoerd voor het herstel, de aanleg en de uitbreiding van rietoeverzones langs bestaande afwateringsgrachten, de aanleg van moerasgebieden, de aanleg van een bezinkbekken, het plaatsen van afsluitingen voor begrazingen en de bouw van regelbare stuwen. De inrichtingswerken werden uitgevoerd door Wegenbouwonderneming Huijbregts bvba voor een bedrag van 159.000 euro. Voor het natuurcompensatiegebied De Verrebroekse Plassen liet het Gemeentelijk Havenbedrijf in 2003 afsluitingen plaatsen om het gebied niet langer toegankelijk te maken voor motorcrossers en sluikstorters. Naast de realisatie van verschillende ingangsconstructies werden 6,2 km natuurafsluiting en 6,1 km werfafsluiting geplaatst. De werken werden uitgevoerd door ‘’t Kempisch Domein’ uit Poppel voor een bedrag van 98.000 euro. Voor de inrichting van het natuurcompensatiegebied ‘Drijdijck’ werd in december gestart met de voorbereidende werken (1ste fase), die worden uitgevoerd door het aannemingsbedrijf Van Den Berghe Gebroeders uit Verrebroek voor een bedrag van 75.000 euro. Eind januari werd ook gestart met de oeverversteviging van het Doeldok, ten behoeve van de spoorbundel Krommenhoek aan de westelijke zijde van het Deurganckdok. De benodigde specie zal gewonnen worden uit de baggerstorten rondom het Doeldok. De uitvoeringstermijn voor de oeverversteviging bedraagt 5 tot 6 maanden. Het afgelopen jaar werd een neolithische site ontdekt in deel III. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Archeologische Dienst van het Waasland en werd afgerond in januari 2004. Op 23 september 2003 gaf de Raad van Bestuur groen licht voor de verdere uitvoering van de beslissingen en de opties die hij bij het begin van 2003 had genomen betreffende

29

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

1. Tijdelijke brug tijdens de renovatie van de Nassaubrug 2. MSC Home Terminal aan het Delwaidedok

30

de concessies aan het Deurganckdok en de reconfiguratie ervan. Als uitgangspunt voor de reconfiguratie werd consequent het optimaal ruimtegebruik gehanteerd. Reeds bij haar beslissingen van 19 mei 2000 had de Vlaamse Regering hierop aangedrongen. Hesse-Noord Natie zal kunnen beschikken over de westelijke zijde van het Deurganckdok, al wordt de feitelijk bruikbare oppervlakte ervan nog beperkt ter hoogte van de Verkortingsdijk. Het P&O Ports-consortium zal kunnen beschikken over de oostelijke zijde van het Deurganckdok. Het grillige karakter van de oostelijke zijde maakt dat door de integratie hier de grootste ruimte-productiviteitswinst wordt gemaakt en tevens betere mogelijkheden ontstaan voor de binnenvaart- en feederdiensten. In de concessieovereenkomsten zijn stringente eisen opgenomen aangaande het ruimtegebruik door de concessionarissen. Rekening houdend met het feitelijk gebruik kunnen delen van de terminal bij ondergebruik worden teruggenomen en herbestemd. Indien de rederij Maersk aan de gestelde randvoorwaarden van verdere groei van de volumes voldoet, zal de rederij vanaf 2007 exclusief over een af te bakenen terminaloppervlakte aan het Deurganckdok kunnen beschikken. Dit kan gebeuren na terugname van ondergebruikte oppervlakten. Het Havenbedrijf is ervan overtuigd dat de genomen opties de hoogst mogelijke bijdrage leveren voor een efficiënt ruimtegebruik en mede daardoor de haven ook toelaten de blijvend sterke groei van de containertrafieken op te vangen en bovendien de belangrijkste klanten-rederijen te verankeren in de haven.

NATTE INFRASTRUCTUUR

De afdeling Natte Infrastructuur herstelde het afgelopen jaar 43 schadegevallen van averijen, waaronder schades aan kaaiuitrusting zoals meerpalen, fenders, fenderschilden en wielfenders, en aan kaaimuren, dukdalven, bruggen en sluisdeuren. De aanvaring van de kaaimuur ter hoogte van de doorsteek tussen het Hansadok en het vijfde havendok en de aanrijding van het bovenwindverband van de Zandvlietbrug door een vorkheftruck hadden beide zware gevolgen. De aanvaring van de hooggefundeerde kaaimuur ter hoogte van de doorsteek tussen het Hansadok en het vijfde havendok had tot gevolg dat de stalen damplanken over een lengte van ca. 15 m op de bodem van het dok terechtkwamen en de achterliggende grond verschoof. Hierdoor kwam de stabiliteit van de naastgelegen kaaimuren en de achtergelegen

tunnel onder de doorsteek in het gedrang. De damplanken

deze opdracht toegewezen voor een bedrag van 94.898 euro.

werden onmiddellijk van de bodem verwijderd omdat ze een

Bovendien besliste het directiecomité eind 2003 om de

gevaar vormden voor het scheepvaartverkeer. Het

oevers en oeverbekledingen van het Asiadok, Houtdok en

Havenbedrijf opteerde ervoor om bewarende maatregelen te

Kempisch dok te herstellen en te vernieuwen, rekening hou-

treffen onder de vorm van het plaatsen van een groutwand

dende met de vereisten van het ‘Waterplan’.

rondom de ontstane opening in de kaaimuur en nabij de tun-

Met het oog op de bouw van een sluis geschikt voor jach-

nel. De firma Denys werkte binnen het kader van een onder-

ten en de optimale valorisatie van de gronden nabij de

handelingsprocedure een ontwerp uit en voerde werken uit

Schelde gaf het Havenbedrijf opdracht aan de firma Verhelst

voor een bedrag van 197.236 euro. De werken voor de definitie-

om de Kattendijkbrug te slopen voor een bedrag van

ve herstelling van de schade werden toevertrouwd aan de

127.631 euro.

firma Benelux Diving Co. voor een bedrag van 172.150 euro. In de avond van 28 april 2003 reed een vorkheftruck het bovenwindverband van de Zandvlietbrug aan. De brug werd

Voor, tijdens en na de afbraak van de brug bleef de doorgang van het lichte wegverkeer gegarandeerd door de aanleg van een weg over het benedenhoofd van de Kattendijksluis.

onmiddellijk buiten dienst genomen voor het wegverkeer.

In het licht van de exploitatie van de zuidkaai van het

Baeck en Jansen herstelde deze schade voor een bedrag van

Delwaidedok door de MSC Home Terminal besliste het

93.000 euro met de brug in horizontale positie zodat de sluis

Havenbedrijf studieopdrachten uit te schrijven om de nood-

buiten gebruik werd gesteld voor het scheepvaartverkeer. De

zakelijke renovatiewerken aan de kaaimuur te bepalen en de

hinder voor het scheepvaartverkeer bleef echter tot een mini-

vereiste bodembescherming te dimensioneren.

mum beperkt. In het kader van de herontwikkeling van het Eilandje volg-

In samenwerking met het Vlaams Waterbouwkundig Laboratorium te Borgerhout werden eerst de windkrachten

de de afdeling Natte Infrastructuur drie projecten gedurende

op de te ontvangen schepen bepaald en hieruit de troskrach-

het afgelopen jaar: de renovatie van de Nassaubrug, het plaat-

ten afgeleid. Het Gemeentelijk Havenbedrijf gaf, na een

sen van ladders in de oude dokken en de afbraak van de

onderhandelingsprocedure, aan Planet Engineering de

Kattendijkbrug.

opdracht om de stabiliteit van de zuidelijke kaaimuur van het

De renovatie van de Nassaubrug beoogt het wegnemen van de bestaande brug en de vervanging door een replica, de vernieuwing en herstelling van het steenwerk en de vernieu-

Delwaidedok na te gaan in functie van de bepaalde troskrachten. De dimensionering van de bodembescherming zal wor-

wing van de mechanische onderdelen en de elektromechani-

den uitgevoerd door de Technische Universiteit te Delft in

sche uitrusting. Na een onderhandelingsprocedure kreeg de

Nederland. Overeenkomstig de resultaten van deze studies

THV Baeck & Jansen/Demako deze opdracht toegewezen voor

werden de werkzaamheden uitbesteed. Planning van de wer-

een bedrag van ca. 1.932.784 euro.

ken en werforganisatie gebeurden in nauw overleg met de

Om de bereikbaarheid van de Sint-Laureiskaai gedurende de duur van de werken voor fietsers en voetgangers te garanderen, plaatste de aannemer een tijdelijke oeververbinding,

concessionaris Hesse-Noord Natie. De start van de werken is gepland op 22 maart 2004. Met het oog op het vernieuwen van alle bodemrails van

bestaande uit vlotters en twee toegangsbruggen, tussen de

de sluisdeuren van de Kallosluis besliste het directiecomité

Sint-Laureiskaai en de Hanzastedenplaats.

om hiervoor drooglegkuipen te ontwerpen die eveneens

Voor de renovatie van de Nassaubrug, een beschermd monument, kon het Gemeentelijk Havenbedrijf rekenen op subsidie vanwege de stad, de provincie en het Vlaams gewest. Om de veiligheid van het toenemend aantal toeristen op

bruikbaar zouden moeten zijn bij het vernieuwen van de bodemrails van andere sluizen binnen de Antwerpse haven. Het bestek voor het vernieuwen van de bodemrails van de Kallosluis en het leveren van drooglegkuipen werd opge-

en rondom de oude dokken van het Eilandje te garanderen,

maakt als een algemene offerteaanvraag en begin oktober

nam het Gemeentelijk Havenbedrijf het initiatief om in het

2003 overgemaakt aan de afdeling Maritieme Toegang van

Willem-, Bonaparte-, Kattendijk-, Hout-, Asia- en Kempisch

het Vlaams gewest met de vraag het dossier aan te besteden.

dok nieuwe en bijkomende stalen ladders te plaatsen, voorzien van de nodige wrijfhouten. De firma De Bruyne kreeg

De renovatiewerken van de kaaimuurkop van de noorden zuidkaai van het Leopolddok werden ook in 2003 verder

31

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

1. Afbraak van de Kattendijkbrug 2. Omleidingsweg die de Rijnkaai verbindt met de Oosterweelsteenweg 3. Nieuw baggerschip ‘De Neus’

32

gezet. Eind 2003 restte aan beide zijden van het dok nog 500 m kaaimuurkop te renoveren. In juni 2004, bij het einde van de werken, zal ongeveer 3300 m kaaimuurkop vernieuwd zijn.

DROGE INFRASTRUCTUUR

Wegenwerken Eind 2002 startte de nv Van Gorp’s Moderne Wegenbouw met de werkzaamheden aan de Beliweg. De werken omvatten de opbraak van de bestaande riolering, het plaatsen van nieuwe riolering en het aanleggen van een onderfundering uit gestabiliseerde verontreinigde grond, van een fundering uit steenslag en van een nieuwe asfaltverharding. De werken werden beëindigd in juni. De kostprijs van de werken bedroeg 1.100.349 euro. Gelijkaardige werken werden uitgevoerd aan de Narvikstraat en de Elzasweg voor een bedrag van 579.618 euro. De werken zijn gestart in juni en werden beëindigd in november. In het kader van de herontwikkeling van het Eilandje voorzag het Masterplan in de afbraak van de Kattendijkbrug. De brug belemmerde het vrije doorzicht van heel wat toekomstige gebouwen in de Montevideowijk. Bovendien had de brug een te beperkte vrije hoogte boven water om schepen via de sluis in de haven toe te laten. In de toekomst krijgt de Kattendijksluis opnieuw de functie van nautische toegang tot de haven. Enerzijds, wegens de aanleg van de Oosterweelverbinding, als een doorgang voor grotere schepen naar het droogdokkencomplex. Anderzijds als recreatiesluis voor de aangroeiende toestroom van zeil- en motorjachten naar de Jachthaven Willemdok. Om de continuïteit van het wegverkeer te verzekeren na de afbraak van de brug, is het Havenbedrijf in juli gestart met de aanleg een tijdelijke omleidingsweg die de Rijnkaai met de Oosterweelsteenweg verbindt. In een latere fase komt over de Kattendijksluis een gelijkgrondse ophaalbrug die beantwoordt aan de nieuwe bestemming van het Eilandje. De nv Heijmans Infra voerde de werken uit voor een bedrag van 395.922 euro. De werken omvatten in hoofdzaak het aanbrengen van een nieuwe betonnen waterkering, het aanleggen van een nieuwe weg in KWS en het aanleggen van voet- en fietspaden. De eigenlijke afbraakwerken van de Kattendijkbrug gingen van start in november. Het Havenbedrijf wees de slopingsopdracht toe aan de nv

Verhelst uit Oudenburg. De kostprijs van de operatie bedroeg

kennen en kunnen, maar wordt er meteen ook opleiding gege-

127.632 euro.

ven. Hiertoe stelde het sleepbedrijf een cursus sleeptechnie-

Aan de Kallosluis werd de verharding van de kaaiplateaus

ken samen die door eigen, tot trainer opgeleide sleepbootka-

vernieuwd. De opbraak van de bestaande verharding en het

piteins werd gegeven. Daarna kregen de kandidaten een uit-

aanleggen van een nieuwe verharding werden uitgevoerd

gebreide opleiding in 'droog slepen' op de simulator. Deze

door de nv Herbosch-Kiere voor een bedrag van 131.349 euro.

simulatortraining moet de kandidaten voorbereiden op het

Aan de Lillobrug werd de betonstructuur hersteld door de nv

laatste deel van het selectietraject: een praktijkstage van

Renotec voor een bedrag van 250.643 euro.

ongeveer zes maanden waarbij zowel de trainers als de sleepbootkapiteins de kandidaten zullen begeleiden en evalueren.

Gebouwen

Dit trajectstadium zal zich in 2004 afspelen.

De afdeling Gebouwen realiseerde in 2003 enkele nieuw-

BAGGERBEDRIJF

bouw- en renovatieprojecten. Zo voerde de nv Building in het kader van de nieuwe Europese veiligheidsnormen werkzaam-

Op 27 juni 2002 werd de bouw van de nieuwe baggerkraan

heden uit voor de aanleg van een Grensinspectiepost voor een

‘De Neus’ gegund aan Scheepswerf De Donge uit Vlissingen.

bedrag van 123.660 euro. Er werd ook een nieuw reinigingsge-

De ponton werd gebouwd in Raamsdonksveer, de tweede ves-

bouw opgetrokken naast droogdok 1 op de site van het

tigingsplaats van Scheepswerf De Donge, en vervolgens

Algemeen Werkhuis Noord. De nv Baeck & Jansen voerde de

getransporteerd naar Vlissingen.

werken uit voor een bedrag van 172.733 euro. Daarnaast gaf

De baggerkraan zelf werd gebouwd in het Franse

het Havenbedrijf ook opdracht voor de sloop van enkele bun-

Perpignan. De onderdelen van de evenwichtskraan werden

kers, hoogspanningsposten en kleine magazijnen, gelegen in

over land en water vervoerd naar Vlissingen, waar de kraan

het havengebied. De sloopwerken werden toegewezen aan de

werd samengebouwd. Het gebruik van een evenwichtskraan

nv Verhelst voor een bedrag van 100.965 euro. Tenslotte werd

voor het uitvoeren van onderhoudsbaggerwerk maakt dat

ook de volledige eerste verdieping van het centrale dienstge-

deze kraan uniek is in de wereld. De kraan werd gebouwd op

bouw aan de Van Cauwelaertsluis gerenoveerd.

een zelfvarend ponton. Drie 24 meter hoge spudpalen zetten de ponton verticaal vast. Met zijn verreikende grijper kan ‘De

OPERATIONELE EN SERVICEDIENSTEN

Neus’ tot tegen de kaaimuur en tot 18 meter diep baggeren. Het baggerschip haalt een capaciteit van 1100 ton per uur, is

SLEEPBEDRIJF

53 meter lang en 22 meter hoog, en wordt begin 2004 operationeel. Voor het Gemeentelijk Havenbedrijf betekent dit een

In 2003 werd voor het eerst in vier jaar de kaap van 20.000 sleeptaken niet gehaald. De terugval van ongeveer 2,5%

investering van 6,7 miljoen euro. Voorts werd de grote revisie van emmerbaggermolen 1

tegenover 2002 is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de uit-

beëindigd. De productie van het jaar 2004 zal hierdoor

zonderlijke weersomstandigheden van 2003. Het is immers

opnieuw op een hoog niveau worden gebracht.

vooral bij slecht weer en bij grotere windsterktes dat de vraag naar sleepboten stijgt. Op technisch vlak werd de vernieuwing van de hoofdmotoren van de sleep- en blusboten van de reeks 80 afgerond. Op het gebied van doorstroming en bevordering van het

In het kader van de ontwikkeling van een duurzame oplossing voor het bergingsprobleem werden in het verleden met succes pilootproeven uitgevoerd. De resultaten van deze proeven hebben geleid tot een vergelijkende studie van verwerking en berging van onderhoudsbaggerspecie. Op basis

personeel werkte het sleepbedrijf een pilootproject uit. Voor

van maatschappelijke, ruimtelijke, ecologische en economi-

medewerkers van het sleepbedrijf en andere diensten van het

sche criteria werd de mechanische ontwatering als de betere

Havenbedrijf, die de ambitie hadden om sleepbootkapitein te

oplossing voor de Antwerpse haven naar voren geschoven. In

worden, werd een volledig opleidings- en selectietraject uit-

dit kader besloot het Havenbedrijf een studie te laten maken

gewerkt.

voor de bouw van een mechanische ontwateringinstallatie

Hierin worden de kandidaten niet alleen getest op hun

voor onderhoudsbaggerspecie: AMORAS (Antwerpse

33

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

34

Mechanische Ontwatering en Recyclage en Applicatie van

onder de andere personeelsleden van het bedrijf en werd de

Slib). De studie werd, na een uitgebreide screening, gegund

telefoonpermanentie uitbesteed aan een gespecialiseerd

aan de THV MWH – Seghers Keppel Technology voor een kost-

callcenter, dat afhankelijk van de gebeurtenis de gepaste

prijs van 1.303.160 euro. De studie zit momenteel in de fase

wachtdienst van Elektriciteitsvoorziening waarschuwt.

van voorontwerp. Nadien volgt het basisontwerp, het vastleg-

De liberalisering heeft geen gevolg voor de hoeveelheid

gen van het beheersscenario, het afronden van de vergun-

getransporteerde elektriciteit via het distributienet. De evolu-

ningsaanvraagdossiers en de aanbesteding.

tie van dit cijfer is uitsluitend toe te schrijven aan de schom-

Het onderhoudsbaggerwerk in het Deurganckdok werd

melingen in de activiteiten van de havenfirma’s. Het elektrici-

het afgelopen jaar kritisch bestudeerd met de bedoeling de

teitsverbruik haalde een peik van 305 GWh, wat het record-

kostprijs te verminderen. De conclusies van de studies terzake

jaar in de goederentrafiek weerspiegelt. Het groeipercentage

worden in 2004 verwacht.

van het elektriciteitsverbruik in het havengebied gedurende 2003 bedraagt 4% en ligt hiermee beduidend hoger dan het

ELEKTRICITEITSVOORZIENING

nationale percentage van +/- 1,5%. In 2003 werd ook de renovatie van het dienstgebouw van

In het kader van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt is

Elektriciteitsvoorziening aan kaai 206 op enkele kleine pun-

de voorlopige aanstelling door de VREG (Vlaamse Regulerings-

ten na voltooid. Hoewel het volume van het gebouw ongewij-

instantie voor Elektriciteit en Gas) tot netbeheerder voor

zigd is ten opzichte van de oorspronkelijke constructie van

1 jaar , op 5 september 2003 omgezet in een definitieve aan-

1953 en ondanks het feit dat de laagspanningsafdeling, die

stelling voor de wettelijk voorziene termijn van 12 jaar.

vroeger een gebouw aan kaai 142 bezette, nu ook in dit

Voor wat betreft het financiële aspect van de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt maakte het Havenbedrijf een tariefvoorstel voor 2004 volgens de richtlijnen van de CREG

gebouw is gehuisvest, werd er meer ruimte gecreëerd. De volledige dienst is nu op één moderne locatie gevestigd. Het Vlaams elektriciteitsdecreet stimuleert de bevorde-

(Commissie voor Regulering van Elektriciteit en Gas) en slaag-

ring van milieuvriendelijke elektriciteitsopwekking. In 2004

de erin om zijn voorstel te laten goedkeuren voor de ganse

dient 3% van het elektriciteitsverbruik geleverd te worden

duur van 2004.

met groene energie. Dit percentage loopt op tot 5% in 2005.

De vrijmaking van de markt brengt met zich mee dat alle

Om aan die normen te beantwoorden ondertekenden Vleemo

netbeheerders, waaronder het Gemeentelijk Havenbedrijf,

N.V. en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen op 18 maart

een monopolie hebben in hun distributiegebied. De bestaan-

2003 een akkoord voor de ontwikkeling van een windmolen-

de netten van Electrabel en IMEA in het havengebied moeten

park van minimaal 38 windmolens (90 MW). De windmolens

bijgevolg verdwijnen. Daarom werd vanuit het 150 kV-trans-

worden opgesteld in een gebied van 8000 hectare op de

formatorstation van Elia aan de Noorderlaan een nieuwe

Antwerpse rechteroever en worden geïntegreerd in de indus-

kabelverbinding aangelegd naar de dispersiepost aan kaai

triële omgeving. Voor dit project gaat Vleemo N.V. een samen-

206. In de komende jaren zal het elektriciteitsbedrijf nog

werking aan met Nuon Belgium. Bij volledige uitvoering

ingrepen uitvoeren waarvoor niet steeds een dwingende

vraagt het project een investering van 100 miljoen euro. In de

technische vereiste bestaat.

eerste fase zullen ten noorden van de Zandvlietsluis twee

Een bijkomend gevolg van de liberalisering is ongetwij-

windmolens worden geplaatst van elk 2 MW. Het akkoord

feld de druk op de prijzen. Bij de behandeling van het tarief

voorziet verder in de studie naar en de exclusieve ontwikke-

voor 2003 wees de CREG het Havenbedrijf op een noodzakelij-

ling van het volledige windmolenpark. In het voorjaar van

ke besparing van 3% op de werkingskosten in 2003, indien het

2004 zal worden gestart met de bouw van de windmolens

Havenbedrijf het tarief voor 2004 goedgekeurd wilde zien.

aan de Zandvlietsluis. Indien het totale project uitgevoerd

Het Havenbedrijf concludeerde, na analyse, dat vooral de

wordt zoals gepland, verviervoudigt het park het nu reeds

monitoringkost van het elektriciteitsnet te hoog lag. Daarom

opgestelde windvermogen in Vlaanderen. Op dit ogenblik

werd de continue bemanning van de dispatching afgebouwd.

bedraagt het vermogen in windturbines dat in aanmerking

De hoogspanningsagenten werden omgeschoold tot brug- en

komt voor groene stroomcertificaten 29 MW voor Vlaanderen

sluiswachter. Daarnaast werden hun vaste taken verdeeld

en 44 MW voor België.

1. Binnenschip nabij de Lillobrug 2. Binnen- en zeeschip in de Boudewijnsluis 3. Tanker in de Zandvlietsluis

De investering in het Antwerpse windpark zal de doelstellingen van de Vlaamse en Belgische overheden op het gebied van hernieuwbare energie dus in belangrijke mate ondersteunen.

BRUGGEN EN SLUIZEN

In het kader van de naleving van de ISPS-code (International Ship and Port Facility Security Code) besliste het Havenbedrijf om de sluisplateaus van de Zandvliet-, Berendrecht-, Boudewijn- en Kallosluis te omheinen. De werken voorzien in een omheining van draadgaas van 2 m hoog met bovenop een prikkeldraad van 0,5 m, schuifpoorten voor de slagbomen, toegangspoorten van 2 m hoog, personendoorgangen met actieve panieksloten en aan elke sluis 2 centrale doorgangen voor derden. De werken zullen worden uitgevoerd door B&G Hekwerk uit Mechelen voor een bedrag van 406.136 euro. In 2003 werden ook de lichtseinen, die gebruikt worden om binnenschepen aan te geven of ze onder het beweegbare gedeelte van een brug mogen doorvaren, vervangen door seinen, voorzien van LED-technologie (Light Emitting Diode). De nieuwe seinen zijn opgebouwd uit 872 lampjes en geven veel helderder licht. Hun elektriciteitsverbruik ligt 15 keer lager en hun levensduur is 4 keer groter.

KRAANBEDRIJF

Het omzetcijfer van de walkranen blijft steeds in een stijgende lijn gaan en overschreed in 2003 voor het eerst de kaap van 4 miljoen euro. Deze forse stijging van 21% is te danken aan een aantal nieuwe concessieovereenkomsten, de uitbreiding van het mobiele kranenpark en het aanbieden van een zevende mobiele kraan van het 100-tons type. Op 27 september 2003 werd de fusie, centralisatie en verhuizing van de verschillende kraansecties een feit. De nieuwe locatie aan kaai 321 werd meteen feestelijk ingehuldigd tijdens een opendeurdag, waar ook de ingebruikname van de zevende mobiele kraan, MOB 102, werd gevierd, met meer dan vierhonderd aanwezigen. Op dit moment bezit het walkraanbedrijf, naast een reeks 27-tons kranen op rails, een mobiel kranenpark bestaande uit 1 kraan van 25 ton, 1 kraan van 45 ton, 1 kraan van 63 ton en 4 kranen van 100 ton. De kranen zijn inzetbaar in het ganse havengebied.

35

GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN

36

HAVENKAPITEINDIENST

Naast de logistieke ondersteuning door het Gemeentelijk Havenbedrijf vormen de beurzen van de Vlaamse gemeen-

In 2003 liepen 15.724 zeeschepen en 103.992 binnenschepen

schap en de provincie Antwerpen een belangrijke pijler in de

de haven van Antwerpen aan. Van deze binnenschepen waren

dagelijkse werking van APEC. Deze beurswerking maakt het

er 64.225 met bestemming haven en 39.737 in doorvaart.

voor internationale kandidaten makkelijker om toegang te

De havenkapiteindienst voerde 42.975 sluisbewegingen uit. Er werden 15.206 meldingen gedaan en 21.072 ligplaatsen

krijgen tot de expertise in de haven van Antwerpen en de andere Vlaamse havens.

aangevraagd. De meldingen gebeuren voor 88% elektronisch. Slechts 12% wordt nog manueel gemeld.

AMARIS

De afdeling Averijen noteerde 224 dossiers met schade aan het havenpatrimonium. Deze afdeling houdt ook toezicht

De vzw AMARIS, opgericht op 1 juli 2003, ging op 1 oktober van

op het rein houden van het dokwater en de kaaien. Ze stelde

start als ICT-filiaal van het Gemeentelijk Havenbedrijf

het afgelopen jaar 118 vervuilingen vast. De procedure bij

Antwerpen. Sinds de oprichting in 1993 als afdeling van

oliestortingen voorziet dat de vervuiler een reinigingsfirma

Telepolis/CIPAL, heeft AMARIS zich toegelegd op het ontwikke-

aanstelt. Blijft hij in gebreke, dan beveelt de havenkapiteind-

len en implementeren van specifieke maritieme toepassingen

ienst de reiniging. Het Havenbedrijf liet het afgelopen jaar

en op het beheer van het computerpark van het Havenbedrijf.

reinigingstaken uitvoeren voor een bedrag van ongeveer 50.000 euro. De afdeling Gevaarlijke Goederen ontving 218.455 aangiften voor de behandeling van gevaarlijke goederen.

De keuze voor een eigen ICT-filiaal is een verdere stap in de uitbouw van een structuur die de snel evoluerende telematicabehoeften van en voor de haven van Antwerpen kan invullen. Op termijn kunnen via AMARIS op het vlak van telematica verdere strategische samenwerkingsverbanden worden

SAMENWERKINGSVERBANDEN

gezocht die zowel de publieke als de private havengemeenschap aanbelangen.

APEC

2003 zag op het terrein van de nautische toepassingen een toename van het elektronische berichtenverkeer, vooral

APEC-Antwerp/Flanders Port Training Center vierde in 2003

voor het HAZMAT-meldingssysteem. De plannen voor verdere

zijn 25-jarig jubileum. Tijdens een academische zitting in het

uitbouw tot een ‘Port Community Services Portal’ werden door

Provinciehuis van Antwerpen op 25 september 2003 namen

de Vlaamse gemeenschap voor subsidiëring goedgekeurd.

verschillende APEC-alumni het woord. Zij getuigden over de

Eind 2003 ging de applicatie in productie voor de aanmel-

inspirerende rol die APEC gespeeld heeft in de opbouw en

ding, afgifte en afrekening van scheepsafval en ladingresidu-

ontwikkeling van hun loopbaan in de maritieme wereld.

en, conform de Europese en lokale wetgeving.

Vlaams minister voor Mobiliteit, Openbare Werken en

Wat betreft logistiek kwam de toepassing ‘averijen’ op

Energie, Gilbert Bossuyt, sprak zijn waardering uit voor de

kruissnelheid: na de havenkapiteindienst en de diensten

professionaliteit, de zorg en het enthousiasme waarmee

Infrastructuur en Juridische Cel nam ook Financiën deze soft-

APEC gedurende al die jaren meer dan 7000 internationale

ware in dienst. Tijdwinst boeken gebruikers van

gasten naar Vlaanderen had gebracht.

Magazijnbeheer door de invoering van draagbare scanners en

In 2003 woonden 641 deelnemers de standaardseminaries, maatwerkopleidingen en studiebezoeken van APEC bij. Sinds de affiliatie met het Gemeentelijk Havenbedrijf in 1998

die van Bruggen en Sluizen door de installatie van Wyse-terminals gekoppeld aan het ONAP-netwerk. In 2003 werden Electronic Document Management

is APEC uitgegroeid tot een vooraanstaande speler op het vlak

Systems geïmplementeerd voor de toepassingen

van internationale maritieme training. Een van de sleutelele-

Projectbeheer, AutoCad-archief en Syllabus. Dit laatste is een

menten wordt daarbij gevormd door de samenwerking tussen

bedrijfsbreed agenderings- en notuleringssysteem met meer

de publieke en private havengemeenschap, waardoor deelne-

dan 150 geregistreerde gebruikers.

mers uit alle hoeken van de wereld kunnen genieten van een gevarieerd en interactief programma.

De vernieuwing van het boekhoudpakket kende een aantal bijsturingen die resulteerden in meer werk voor AMARIS.

1–2. Minister Bossuyt neemt het woord tijdens de academische zitting ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Apec 3. Minister Van Mechelen kondigt subsidies aan voor de ‘Port Community Services’

Voor de invoering van een nieuw lonenpakket startten de werkgroepen de onderhandelingen met de kandidaat-leveranciers. Het GIS-gebruik nam verder toe: GeoPort biedt 216 interne gebruikers een catalogus met reeds 22 verschillende thema’s. Het GIS-team realiseerde vorig jaar 2500 verschillende productiekaarten en implementeerde een nieuwe Oracle-database. Met behulp van de installatietool On Command realiseerde Klantondersteuning de omschakeling van NT naar XP bij de eerste 200 Windows-gebruikers. Wat de systemen betreft, was de belangrijkste gebeurtenis de omschakeling naar Oracle-databases. Dit bracht onder meer ook aanpassingen met zich mee voor het Interactief Planningsysteem, alsook voor de datawarehouses van het Managementinformatiesysteem.

37