Jaarverslag Gemeentelijk Havenbedrijf

Jaarverslag 2014

Gemeentelijk Havenbedrijf

Leeswijzer en inhoudstafel In 2013 is er door het Havenbedrijf Antwerpen heel wat tijd besteed aan het ondernemingsplan voor de periode 2014 – 2018. Daarin werden zowel strategische keuzes uitgetekend als de rol die het Havenbedrijf Antwerpen daarin moet/zal spelen. In dit proces werden de stakeholders van de haven nauw betrokken waardoor het ondernemingsplan het resultaat is van een gedragen visie binnen de havengemeenschap. Dit jaarverslag geeft u een overzicht van de belangrijkste realisaties in 2014, niet louter een opsomming en al evenmin exhaustief, maar een tekst waarin aan de hand van de belangrijkste/frappantste feiten wordt weergegeven hoe het Havenbedrijf Antwerpen in 2014 zijn missie heeft ingevuld en doelstellingen heeft gerealiseerd, samen met de havengemeenschap en voor de haven van Antwerpen. We sluiten af met een aantal tabellen die de haven van Antwerpen in de Hamburg-Le Havre range en de wereld situeren en een bondig financieel overzicht.

1 199 miljoen ton overslag, een nieuw record

6

2 Een wereldhaven en haar macro-economische context

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen — Jaarverslag 2014

9

2

3 Eerste realisaties van het ondernemingsplan 2014 – 2018

13

Het Havenbedrijf werkt met en voor bedrijven

15

Nautische werking Intermodale verbindingen IT en trade facilitation Synergie op het platform creëren Efficiënt ruimtegebruik & veerkrachtig consessiebeleid Top of mind in de wereld

Het Havenbedrijf stimuleert maatschappelijke waarde

15 18 22 25 27 28 33

Havenbedrijf verder ontwikkelen: GRUP actieplan uitvoeren 34 Het Havengebied verduurzamen 37 Maatschappelijke thema's aanpakken 40 Mobiliteit 40 Optimaliseren 40 Talent 42 Energie 42 Veiligheid 43 Draagvlak creëren 45 Samenwerking met andere havens 47

Doelstellingen 2015

48

4 Trafiekcijfers 2014

49

5 Toelichting bij de jaarrekening


53

3

Voorwoord voorzitter en CEO 2014 was een topjaar voor de haven van Antwerpen. Dankzij containers en vloeibaar massagoed groeide de totale trafiek met 4.2%, een absoluut overslagrecord. Een bewijs dat de economische situatie terug de goede richting op gaat en dat gerichte investeringen in de sector vruchten afwerpen. Een analyse van de cijfers toont aan dat schaalvergroting in de containervaart zich ook in Antwerpen doorzet: meer tonnage wordt vervoerd met minder maar wel met veel grotere schepen. In 2014 werden er diverse inspanningen geleverd om de logistieke keten verder te optimaliseren. Met betrekking tot de nautische toegang werd ingezet op de realisatie van een geïntegreerd verkeersmanagement en een samenwerking tussen de verschillende ketenpartners. In de haven zelf werd een reeks van indrukwekkende investeringen uitgevoerd en werden de goederenstromen efficiënter gemaakt door IT-opportuniteiten en acties op het vlak van trade facilitation. In het achterland werd de optimale ligging van de haven verzilverd, de verbinding met vooraanstaande terminals in het hinterland verzekerd en efficiëntie-verbeterende initiatieven op poten gezet. Een belangrijk infrastructuurproject op dit vlak is de ingebruikname van de Liefkenshoekspoortunnel. Niet enkel verbindt deze tunnel twee stukken van de haven maar hij zorgt ook voor een snellere en congestievrije vervoermogelijkheid richting het hinterland. Het Havenbedrijf kijkt ook vooruit. De verwachtingen voor 2015 zijn gunstiger dan de voorbije jaren. Een aantal projecten zijn op kruissnelheid gekomen zodat de toegevoegde waarde die de haven vertegenwoordigt zal kunnen worden gerealiseerd. Projecten zoals de ontwikkelingszone Saeftinghe worden voorbereid om ook in de toekomst de concurrentie met andere havens te kunnen aangaan. In 2015 zullen we verder bouwen aan het uniek platform dat de haven van Antwerpen is. De logistieke keten en het samenspel tussen industrie, logistiek en maritieme overslag worden geoptimaliseerd. Specifiek zullen projecten worden opgestart, gericht op het verhogen van de efficiëntie en de serviceverlening. Vooral de bereikbaarheid van de haven en enkele maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid en talent staan centraal.

Marc Van Peel Voorzitter, Schepen van de Haven


Eddy Bruyninckx Gedelegeerd bestuurder

5

1

199 miljoen ton overslag, een nieuw record


M

et 199.012.082 ton behandelde goederen behaalde de haven van Antwerpen in 2014 een nieuw overslagrecord. Dat betekent een stijging van 4,3% in vergelijking met 2013, ondanks negatieve cijfers voor conventioneel stukgoed (-2,0%) en droge bulk (-6,1%). De recordgroei werd aangedreven door de overslag van containers (+5,9%) en van vloeibaar massagoed (+5,6%). Na het recordjaar 2013 (groei van +31%) zijn dit opnieuw zeer sterke cijfers voor vloeibaar massagoed. Met vooral een piek voor de afvoer van vloeibaar massagoed als gevolg van verhoogde tradingactiviteiten. Investeringen in petrochemie Het voorbije jaar stond de haven van Antwerpen met haar petrochemische cluster verschillende keren positief in de belangstelling. Er was de investering van ExxonMobil, de Amerikaanse oliegigant die een injectie van meer dan één miljard dollar in zijn raffinaderij in de haven aankondigde. De Franse groep Total investeerde dan weer 1 miljard euro in haar vestiging in Antwerpen.

Met het Optara-project bouwt Total een nieuw raffinagecomplex.


7

Toename van containerreuzen In 2014 liepen 14.009 zeeschepen de haven van Antwerpen aan. Dat is 1,5% minder in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Maar de bruto tonnenmaat steeg met 1,7% tot 335.275.551 bruto ton (BT). Bovendien klokte het aantal ULCS (ultra large container ships, +10.000 TEU) vorig jaar af op 266 schepen. Dat zijn er 68 (+34,3%) meer dan het jaar voordien. De groei was opnieuw zeer uitgesproken in de categorie schepen van +13.000 TEU: een toename van 82 (+65,6%) van deze containerreuzen die koers zetten naar de haven van Antwerpen. 2M kiest voor Antwerpen Goed nieuws kwam er van 2M, de nieuwe alliantie tussen de twee grootste containerrederijen ter wereld, Maersk Line en MSC. 2M kiest duidelijk voor Antwerpen met niet minder dan drie aanlopen uit het Verre Oosten. Deze verankering van overslag heeft ongetwijfeld een positieve invloed op de trafiekcijfers en dus op de toegevoegde waarde die in de haven van Antwerpen wordt gerealiseerd. Hetzelfde geldt voor de verhuis van de activiteiten van rederij MSC van het Delwaidedok naar het Deurganckdok. Omdat verdere groei in het Delwaidedok onmogelijk bleek, dreigde een stagnatie van het overslagvolume. Door de verhuis naar een nieuwe en ruimere locatie in het Deurganckdok onderstreept MSC haar voornemen om de toekomstige groei in Antwerpen uit te bouwen.

De nieuwe alliantie tussen de twee grootste containerrederijen ter wereld, Maersk Line en MSC.


8

2

Een wereldhaven en haar macro-economische context


Kennis van mondiale economische evoluties is belangrijk om een beter inzicht te verwerven in de trafiekontwikkeling in de haven van Antwerpen.

2014

werd wereldwijd gekenmerkt door de nasleep van de economische crisis in verschillende ontwikkelde landen. Ook groeilanden zoals Brazilië en Rusland stelden hun groeicijfers bij naar beneden, zowel op korte als middellange termijn. Kennis van deze mondiale economische evoluties is belangrijk om een beter inzicht te verwerven in de trafiekontwikkeling in de haven van Antwerpen. In 2014 groeide de globale economie met 3,3%. Onmiskenbaar is nog altijd de kloof tussen de ontwikkelde en de zich nog ontwikkelende landen. Het sterkst groeide Azië met 6,5%. In de Eurozone bedroeg de vooruitgang slechts 0,8%. België presteerde met 1% lichtjes beter. Groei van de wereldeconomie met 4,5% in 2015 De verwachting in de nabije toekomst is dat de economie, mee dankzij de lage olieprijzen, verder zal aantrekken. De effecten van de financiële crisis van 2008-2009 lijken langzamerhand uitgewerkt. Voor 2015 wordt een groei van de wereldeconomie met 4,5% voorzien. Dit splitst zich uit in een groei van 6,6% voor Azië en 3,9% voor de rest van de wereld. Voor 2016 bedraagt de verwachte totale groei 4,0%. Met Azië als sterkhouder met 6,5%. Voor België wordt in 2015 en 2016 een economische groei van respectievelijk 1,4% en 1,5% verwacht.


10

Groeiverschillen Ontwikkelde versus zich nog ontwikkelende landen. Ook binnen deze twee blokken zijn er duidelijke discrepanties. De Verenigde Staten herstellen beduidend sneller dan de landen van de Eurozone. In 2014 groeide de economie in de Verenigde Staten met 2,5%. Tegenover 0,8% in de Eurozone. Een trend die de volgende jaren nog zal worden verdergezet. Volgens prognoses bedraagt de economische groei in Amerika in 2015 en 2016 3,5% en 3,0%. In de Eurozone 1,3% en 1,7%. Ondanks een vertraagde economische ontwikkeling blijft China een belangrijke motor van de wereldwijde groei. In 2014 steeg de Chinese economie met 7,4%. En voor 2015 en 2016 worden groeivoeten van 7,1% en 7,0% verwacht. Een stuk lager dan de historische waarden van meer dan 8%. Toch is China nog altijd dé gangmaker van de wereldeconomie. Ook India ziet haar economische groei aanwakkeren, tot een equivalente stijging met China. Bedroeg deze in 2014 nog 5,6%, in 2015 en 2016 worden groeicijfers van 6,4 en 7% verwacht. De signalen in de andere BRIC-landen zijn minder rooskleurig. In Brazilië bedroeg de groei in 2014 0,1%. Al zou dit de komende jaren aanzwengelen tot 1,0% in 2015 en 2,5% in 2016. Ook al kende Rusland in 2014 een groei van 0,7%, in 2015 wordt verwacht dat de economie krimpt met maar liefst 2,9%. Voor 2016 wordt een status quo genoteerd.


11

Wereldeconomie bepaalt mee groei van haven van Antwerpen De evolutie van de trafiekcijfers van Antwerpen en andere havens is een weerspiegeling van de evoluties in maritiem transport. Dat is op zijn beurt een afgeleide van de wereldproductie en dus van de wereldeconomie. Met andere woorden: de evolutie van de wereldeconomie bepaalt mee de groei van de haven van Antwerpen. Andere belangrijke factoren die mee kunnen bijdragen tot een positieve evolutie zijn:  een beperkte opleving van de Eurozone;  industriële evoluties binnen de rederijwereld;  het aantrekken van grote investeringen en substantiële ladingpakketten. Vooral de evolutie in de containermarkt kan hier bepalend zijn. Zo wordt de volgende vijf jaar een gemiddelde groei verwacht van 5% tot 6%. Voor Europa tussen de 3% en 3,5%.


12

3

Eerste realisaties van het ondernemingsplan 2014 – 2018


Een vijfjarenplan om de concurrentiepositie te versterken.

D

e haven van Antwerpen is vandaag de tweede toegangspoort voor Europa, de grootste chemiehub en de belangrijkste logistieke hub. Het Havenbedrijf neemt tal van initiatieven om ook de komende jaren de leiderschapspositie van de haven te versterken. Eén daarvan is de overgang van een passieve, behoudende landlord naar een meer proactieve ontwikkelaar en stimulator van kansen. Hoe de concurrentiepositie van de haven verbeteren? Het ondernemingsplan 2014 – 2018 beschrijft de missie en doelstellingen: De missie van het Havenbedrijf:

‘Het verzekeren van een zo groot mogelijke en duurzame toegevoegde waarde van het ons toevertrouwde havengebied. Met het oog daarop vervult het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen actieve rollen, zowel binnen als buiten het havengebied.’ Intussen loopt het ondernemingsplan één jaar. In 2014 realiseerde het Havenbedrijf al enkele van de belangrijkste doelstellingen. Toch ligt er nog veel werk op de plank. In wat volgt staan we stil bij deze realisaties.

Strategische prioriteiten voor 2014 – 2018


14

Het Havenbedrijf werkt met en voor bedrijven

  

Het Havenbedrijf Antwerpen voert gerichte commerciële en operationele acties om havenbedrijven toe te laten succesvol te zijn in de markt en daardoor toegevoegde waarde te generen. Hieronder vallen vier werkterreinen: de supply chain werking optimaliseren zowel nautisch, naar het achterland en via IT en trade facilitation; synergie op het platform creëren; efficiënt ruimtegebruik, een veerkrachtig concessiebeleid voeren; top-of-mind in de wereld worden.

Nautische werking



Geïntegreerd verkeersmanagement Een optimale nautische toegankelijkheid was in 2014 – naast een veilig en vlot scheepvaartverkeer – een absolute prioriteit. Alle nautische dienstverleners moeten optimaal functioneren. In dit licht werden de eerste stappen gezet voor een geïntegreerd verkeersmanagement. Dat impliceert de multidisciplinaire samenwerking tussen de ketenpartners met als doel het scheepvaartverkeer, zowel voor als achter de sluizen, op elkaar af te stemmen. Om zo een vlotte chain te garanderen zonder de veiligheid in gevaar te brengen. Het project geïntegreerd verkeersmanagement wordt in opdracht van de Permanente Commissie (het hoogste orgaan van het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer) aangestuurd door de Scheldedirecteurenvergadering, in nauw overleg met het Havenbedrijf.

Het drukke verkeer en de toenemende grootte van de schepen vereist vlotte samenwerking tussen alle actoren van de nautische keten.


15

De grootste sluis ter wereld voor de allergrootste schepen

De Deurganckdoksluis geeft de haven op de Linkeroever eindelijk een tweede toegang.

Deurganckdok: de grootste sluis ter wereld In 2014 werden de werkzaamheden aan de Deurganckdoksluis voortgezet. Met voor het grote publiek de kans om de werf te bezoeken. Momenteel zit alles op schema. De grootste sluis ter wereld zal in het voorjaar van 2016 in gebruik genomen worden. De voordelen van deze tweede sluis op Linkeroever zijn niet alleen belangrijk voor de haven van Antwerpen, maar ook voor heel Vlaanderen en Europa. Op jaarbasis vergroot ze gevoelig de mogelijkheden voor het scheepvaartverkeer van en naar Linkeroever van de haven van Antwerpen. Nieuwe Gemeentelijke Havenpolitieverordening Ook in 2014 werd de Nieuwe Gemeentelijke Havenpolitieverordening van kracht. De open afvaartregeling van de Permanente Commissie werd verder aangepast in lijn met de schaalvergroting in de zeevaart. Dat betekent officieel dat de haven van Antwerpen bereikbaar is en blijft voor alle containerschepen die nu in de vaart zijn.

Efficiënte aanpak van watergebonden calamiteiten Als afsluiter van dit nautisch hoofdstuk verdient de nieuwe aanpak in de bestrijding van watergebonden calamiteiten aandacht. Een watergebonden calamiteit is een gebeurtenis waarbij olie op het water terechtkomt of dreigt terecht te komen. Het Havenbedrijf besloot deze problemen anders, structureler en meer efficiënt aan te pakken door de aanstelling van een exclusieve dienstverlener. Deze heeft de opdracht om een snelle, professionele respons te garanderen, de verontreiniging in te dammen en te verwijderen. De kosten worden verrekend volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.


17

Intermodale verbindingen De inlandse ligging (80 km) van de haven van Antwerpen biedt grote voordelen voor de bereikbaarheid van het achterland. Want in de totale kostprijs over de keten wint het aandeel van het achterlandtransport aan belang. Het Havenbedrijf streeft ernaar om de doorstroom van en naar het achterland vlot te laten verlopen. Net zoals dat succesvol gebeurt bij de nautische keten. Om dit te realiseren, onderneemt het Havenbedrijf initiatieven op vlak van spoorvervoer, binnenvaart, pijpleidingen en weg. Zowel in de haven als in het directe hinterland en de strijdgebieden waar de concurrentie met andere havens sterk speelt.

Binnenvaart en spoor Nieuwe intermodale verbindingen Om de Antwerpse haven beter te ontsluiten met het achterland, ontwikkelt het Havenbedrijf nieuwe intermodale verbindingen. Daarnaast optimaliseert het bestaande intermodale verbindingen en stimuleert het gebruik van verbindingen. Een mooi voorbeeld is de open projectoproep waarbij externe partijen in 2014 voorstellen konden indienen rond nieuwe of verbeterde spoor- en/of binnenvaartverbindingen om de haven van Antwerpen beter te laten aansluiten met Zuidoost-Nederland. Uit de ingezonden voorstellen werden twee projecten geselecteerd: Danser Group in samenwerking met BCTN en Oosterhout Container Terminal in samenwerking met de partners Brabant Intermodal, Markiezaat Container Terminal en Pro-log. Als resultaat is de haven van Antwerpen vandaag frequent verbonden met 10 inland terminals in het zuiden en oosten van Nederland. Tweede loop voor Premium Barge Service Op Linkeroever werden de verbindingen met alle containerterminals op Rechteroever scherper gesteld. Zo kreeg de Premium Barge Service een tweede loop. Als binnenvaartdienst loopt de Premium Barge Service op vaste tijdstippen verschillende containerterminals in de Antwerpse haven aan. Met als gevolg minder intraportuair vervoer over de weg. De ‘eerste loop’ loopt dagelijks de maritieme containerterminals aan: van de Scheldeterminals en het Delwaidedok op Rechteroever naar het Deurganckdok op Linkeroever. Met ‘loop 2’ hebben verladers en logistieke bedrijven in de Waaslandhaven een regelmatige en betrouwbare verbinding met de belangrijkste diepzeecontainerterminals. De kracht van het concept ligt in het vaste en transparante vaarschema van het binnenvaartschip. Premium Barge Service loop 2 kon voor de opstart tijdelijk rekenen op een financiële ondersteuning van het Havenbedrijf. Een concreet voorbeeld van zijn rol als proactieve landlord.


18

Campagne Instream Een geoptimaliseerde doorstroom van binnenvaart (maar liefst 915 binnenschepen per week) vereist een efficiënte samenwerking tussen alle partners in de keten. Daarom lanceerde het Havenbedrijf in december 2014 de campagne Instream die drie belangrijke projecten uitspeelt: de nautische coördinatie, de optimale containerafhandeling en de efficiënte haveninterne distributie.  Nautische coördinatie: Het Automatic Identification System en de te realiseren binnenvaartcoördinatie, waarvoor in 2014 de doelstellingen verder werden scherp gesteld, dragen hun steentje bij tot een vlot, transparant en veilig scheepvaartverkeer. Dankzij een optimale planning en benutting van de beschikbare sluiscapaciteit wordt ook de doorlooptijd in de haven gereduceerd.  Optimale containerafhandeling: Het Barge Traffic System (BTS) laat operatoren toe om realistische tijdslots aan te vragen en de lichter tijdens zijn verblijf in de haven in real time op te volgen. De werking van BTS wordt versterkt door centrale lichterplanning- en opvolging. Dit project ambieert een gemeenschappelijke planning en opvolging over alle terminaloperatoren heen. Een derde succesvolle havenbrede proef van centrale lichterplanning en -opvolging werd in februari van 2014 afgerond. De uitwerking van een structureel vervolgtraject loopt.  Efficiënte haveninterne distributie: De Premium Barge Service, zoals hierboven beschreven, en de consolidatie van de kleine containerbinnenvaartvolumes moeten leiden tot een vermindering van het aantal aanlopen, wat de doorlooptijd in de haven van Antwerpen gunstig beïnvloedt. Dankzij deze projecten is de Antwerpse haven uitgegroeid tot dé binnenvaarthaven van Europa waar operatoren en gebruikers slimme en efficiënte oplossingen vinden. Oplossingen die van de binnenvaart een betrouwbare schakel naar het achterland maken. Nieuw verdeelsysteem voor spoorcontainers In 2014 lanceerde het Havenbedrijf in samenwerking met een aantal stakeholders een kostenefficiënt en duurzaam verdeelsysteem voor spoorcontainers. Ter vervanging van het intraportuaire spoordistributiesysteem via Antwerpen Main Hub. Het nieuwe systeem bestaat uit twee luiken: spooroperatoren worden aangemoedigd zoveel mogelijk vanuit het achterland rechtstreeks tot op de diepzeekaai te rijden. Spoorcontainers bestemd voor een andere diepzeekaai hebben de opportuniteit om het vletwerk (vervoer over korte afstand per binnenschip) te gebruiken. Liefkenshoekspoorverbinding In 2014 werd ook Liefkenshoekspoorverbinding in gebruik genomen. Via het 16,2 kilometer lange spoortraject rijdt het goederenverkeer in rechte lijn onder het Kanaaldok en de Schelde van de Waaslandhaven op Linkeroever naar het rangeerstation Antwerpen-Noord op Rechteroever. Tegelijk wordt er een betere spoorontsluiting met het achterland gerealiseerd.


19

Versterkte nautische coördinatie, optimale containerafhandeling en een efficiënte haveninterne distributie maken van Antwerpen dé binnenvaarthaven van Europa.

De Liefkenshoekspoortunnel verbindt de Linker- met de Rechteroever en vergemakkelijkt de doorstroom naar het achterland.

Het Connectivity Platform breidt uit Het Connectivity Platform, de online tool die een jaar geleden werd gelanceerd om gebruikers van de haven van Antwerpen nog beter te informeren over de verschillende transportmogelijkheden van en naar de haven, kreeg in 2014 een nieuw en ruimer jasje. Via het platform tonen nu maar liefst 70 transportoperatoren hun intermodale verbindingen, laten meer dan 280 rederijen hun maritieme verbindingen zien en hebben 12 containerrederijen hun empty depot netwerk in kaart gebracht. Met succes: het Connectivity Platform telde in 2014 meer dan tienduizenden intensieve gebruikers.

Pijpleidingen Onderzoek naar nieuwe pijpleidingroute Antwerpen-Limburg-Ruhrgebied In dit jaarverslag mag het onderzoek naar een nieuwe pijpleidingroute Antwerpen-Limburg-Ruhrgebied niet ontbreken. De grootste geïntegreerde petrochemische cluster van Europa vertakt zich langs het Albertkanaal op de as Antwerpen-Limburg-Ruhrgebied. Om deze te optimaliseren werd in 2014 de knoop doorgehakt om een onderzoek op te starten rond de nodige ruimtereservering voor de uitbouw van een nieuwe corridor tussen de chemische cluster in de haven van Antwerpen en de chemiebedrijven in Limburg, Nederland en het Duitse Ruhrgebied.


21

Efficiëntie en transparantie in dienst van internationale supply chains.

IT en trade facilitation IT en de omkadering van supply chains door trade facilitation spelen een belangrijke rol in het streven van het Havenbedrijf naar een transparante en snelle doorlooptijd van de goederen. En naar minder administratieve lasten en kosten bij het in- en uitvoeren via de haven van Antwerpen. Mee dankzij het Havenbedrijf en Antwerp Port Community System (APCS) zijn in 2014 een aantal IT-oplossingen en faciliterende concepten op poten gezet. e-Balie breidt uit voor transitcontainers en roro Sinds 2014 geldt een nieuwe procedure in de haven van Antwerpen om transitzendingen af te handelen: de aankomst van een transitcontainer op de terminal kan nu door de terminal operator aan de douane gemeld worden met een elektronische registratie van de gegevens in e-Balie. e-Balie is een gebruiksvriendelijke en gratis webtoepassing binnen APCS waarin aangevers de terminal operator kunnen inlichten over toekomende cargo. Ook kunnen via deze weg details over de uitklaring elektronisch doorgegeven worden. Deze nieuwe procedure maakt het papieren begeleidingsdocument overbodig. Zodra de container aankomt op de terminal, haalt het IT-systeem van de terminal automatisch de informatie op uit e-Balie. En notificeert het de aankomst op de kaai elektronisch aan de douane. Dit gebeurt quasi in real time en 24/7. Zowel de exporterende bedrijven, vervoerders als terminals en douane halen voordelen uit deze nieuwe werkwijze. Bovendien is de werkwijze ook van toepassing op de roro-terminals in de haven. Zowel nieuwe als tweedehandsvoertuigen kunnen nu elektronisch aangemeld worden. Aangifte van gevaarlijke goederen Het Havenbedrijf lanceerde een nieuwe release van Antwerp Port Information and Control System 2 (APICS2). Inclusief een geoptimaliseerde module voor de aangifte van gevaarlijke goederen. Dit zorgt in de eerste plaats voor een vereenvoudiging van de aangifteprocedure. Zo vervangen de elektronische aankomst- en vertrekmeldingen van de goederen op de kaai de verplichte aanvullende aangifte. Bovendien zorgt de meer geautomatiseerde informatie-uitwisseling voor betere kwaliteit van de aangiftes en van de veiligheidsboekhouding. Met als gevolg een aanzienlijke vermindering van de administratieve lasten en kosten voor de aangevers.


22

Automatisering van de stukgoedflow Het merendeel van de communicatie over de flow van stukgoederen verliep vroeger via fax, e-mail of telefoon. Gegevens moesten manueel in het systeem ingevoerd worden. In 2014 heeft APCS het hele proces van deze stukgoedflow in kaart gebracht. Ook heeft het onderzocht welke port community systemen aan de noden van de haven van Antwerpen konden voldoen. APCS start volgend jaar met de geleidelijke uitrol om de stukgoedflow te automatiseren. Maritime single window Vanaf juni 2015 zijn alle Europese lidstaten verplicht om alle scheepsrapportering via één single window te laten verlopen. Samen met de andere Belgische havens en controlerende overheden heeft Antwerpen in 2014 een gezamenlijk pilootproject opgericht waarbinnen verschillende werkgroepen (o.a. ISPS, Health, Waste, Border Control) een uniforme werkwijze hebben uitgetekend. In Antwerpen is APCS de unieke toegangspoort voor alle verplichte aangiften. Eén enkele elektronische aangifte in APCS vervangt de papieren aangiften aan de desbetreffende overheden (douane, scheepvaartpolitie, volksgezondheid). Omdat het maritime single window alle systemen elektronisch met elkaar verbindt, moeten data slechts eenmaal worden ingebracht. Een grote rationalisering van de aangiften, dus. Safe and Secure Trade Lane In het kader van Safe and Secure Trade Lane (SSTL) heeft het Havenbedrijf samen met een tiental grote verladers een pilootproject opgezet. SSTL is een faciliteringsprogramma van de World Customs Organisation tussen de Europese Unie en China. Goederen die binnen deze SSTL vervoerd worden, worden met minder douaneformaliteiten geconfronteerd aan de buitengrenzen. Dit levert aanzienlijke tijdswinsten op. In het eerste kwartaal van 2015 vindt een eerste evaluatie van het pilootproject plaats. Douane langer beschikbaar Begin 2014 zijn de bedieningstijden van de douane in de haven van Antwerpen uitgebreid naar twee shiften van zes uur ’s morgens tot tien uur ’s avonds. Ook is er permanentie tijdens het weekend en op feestdagen. Een beslissing van de federale regering, mee op aandringen van de haven van Antwerpen. Met de btw-administratie werd een akkoord bereikt over de aansprakelijkheid van globaal fiscaal vertegenwoordigers bij intracommunautaire leveringen. Ook bij de totstandkoming van de ‘nieuwe douanewet’ begin 2014 was de haven nauw betrokken. In dezelfde lijn lag de wetswijziging die de directe vertegenwoordiging mogelijk maakt. Het spreekt voor zich dat het Havenbedrijf ook in 2015 de werking van havengerelateerde overheidsdiensten met aandacht opvolgt.


23

Méér dan 2 miljard euro investeringen in de chemische cluster.

Synergie op het platform creëren Door het samengaan van industrie, logistiek en maritieme overslag is de haven van Antwerpen een uniek platform. Het Havenbedrijf gaat actief op zoek naar synergie tussen deze delen. Om zo de haven te laten evolueren tot een bijzonder performant platform dat door zijn schaal en aanbod van wereldklasse is. Cel Olie en Chemie Om de werking van de olie- en chemiecluster in de haven van Antwerpen te versterken, werd een Cel Olie en Chemie opgericht. Deze cel opereert als uniek contact voor bedrijven in de sector en werkt rond het optimaliseren van de randvoorwaarden om zo de concurrentiepositie van bestaande bedrijven en verladers te verbeteren. Deze verbeterde concurrentiepositie laat tevens toe om Antwerpen als ideale investeringslocatie te positioneren. Ook werd een stuurgroep met leden uit de sector zelf en uit de overheid in het leven geroepen die de opdracht heeft de cel Olie en Chemie te adviseren.

Indrukwekkende investeringen In 2014 heeft de haven van Antwerpen een aantal indrukwekkende investeringen opgetekend. Een greep:  Praxair, één van de grootste producenten van industriële gassen ter wereld, startte de bouw van een luchtsplitsingsinstallatie die begin 2016 in gebruik wordt genomen. De installatie zal op grote schaal zuurstof en stikstof leveren voor de chemische cluster.  De Amerikaanse oliegigant ExxonMobil besliste om meer dan 1 miljard dollar te investeren in zijn raffinaderij in de haven van Antwerpen. Onder meer in de bouw van een installatie om zware, hoogzwavelige restolie om te zetten naar schonere olieproducten en transportbrandstoffen zoals gasolie voor de scheepvaart en diesel.  Lanxess in Lillo nam een nieuwe fabriek voor hightech plastics in gebruik.  Total bracht OPTARA op kruissnelheid. Dit project maakt deel uit van een groot investeringsproject (1 miljard euro) op de Antwerpse site van Total: een nieuw raffinagecomplex dat in de eerste plaats bestemd is voor de omzetting van zware stookolie naar ontzwavelde diesel en huisbrandolie met een ultralaag zwavelgehalte.  In september startte BASF Antwerpen een nieuwe extractie-installatie met een jaarlijkse productiecapaciteit van 155 000 ton butadieen op. Butadieen is een grondstof die gebruikt wordt om synthetische rubber te produceren. De bandenindustrie is één van de grootste afnemers.  Ook in september is Evonik gestart met de bouw van een productie-installatie voor het methionine-dipeptide AQUAVI® Met-Met. Het product is een voedingsadditief voor schaaldieren.


25

Churchill Industrial Zone: toekomstige hotspot voor de creatie van toegevoegde waarde

Efficiënt ruimtegebruik en veerkrachtig concessiebeleid Zowel bij het creëren van meer synergie op het platform als voor efficiënt ruimtegebruik wil het Havenbedrijf een (pro)actieve ontwikkelaar en stimulator van kansen zijn. Een veerkrachtig concessiebeleid, onderbouwd door een actieve, intense dialoog met de concessionarissen en de ruimere private sector, vormt de hefboom. Churchill Industrial Zone Een sterk voorbeeld hiervan is het verwerven en in de markt zetten van Churchill Industrial Zone, de voormalige Opel-site in de haven. Het Havenbedrijf werd officieel eigenaar van de voormalige fabrieksterreinen en in het najaar lanceerde het in samenwerking met Flanders Investment & Trade een internationale bevraging. De Churchill Industrial Zone telt 96 hectare en biedt potentiële investeerders een unieke toplocatie voor de ontwikkeling van industriële activiteiten in het hart van de Antwerpse haven. Geen enkele Noordwest-Europese haven kan momenteel een dergelijke industriële investeringsopportuniteit aanbieden. Met een internationale promotiecampagne zette het Havenbedrijf deze uitzonderlijke opportuniteit wereldwijd in de markt. De terreinen waren in een vorig leven de werkplek van duizenden Vlamingen. Het is de ambitie van het Havenbedrijf om van de Churchill Industrial Zone opnieuw een hotspot te maken voor werkgelegenheid en creatie van toegevoegde waarde voor Antwerpen en haar omgeving.


27

Top of mind in de wereld De commerciële rol van het Havenbedrijf groeide in 2014 verder uit tot een dienstverlenende rol waarbij de klant centraal staat. De uitgesproken klantgerichtheid vormde de basis van de internationale branding campagne van het Havenbedrijf: Everything is possible at the port of Antwerp. De can do-mentaliteit van de haven is één van haar grootste sterktes. Dat bevestigden talrijke klanten die in 2014 aan bod kwamen in de campagne: www.portofantwerp.com/en/everythingispossible. Nieuw Havenhuis De can do-mentaliteit van de haven van Antwerpen manifesteert zich ook in de bouw van het nieuwe Havenhuis. De officiële opening is gepland voor 2016. De nieuwe hoofdzetel brengt de technische en administratieve diensten samen en fungeert als ‘gezicht’ van de haven, ook internationaal. Met het gedurfde ontwerp van toparchitecte Zaha Hadid creëert het Havenbedrijf op de grens van stad en haven een landmark met internationale klasse. Gericht marketingbeleid met persoonlijke aanpak Het Havenbedrijf besteedt aandacht aan een accuraat en gericht marketingbeleid dat zowel het achter- als het voorland scant op opportuniteiten. Commerciële en promotionele initiatieven kunnen allerlei vormen aannemen. Van één-op-één-contacten tot seminaries, workshops, evenementen, online en offline campagnes waarbij zowel het web, sociale media als publicaties en brochures worden ingezet. Alle initiatieven steunen op een professionele en persoonlijke aanpak.

Club Afrik: traditionele banden met Afrika versterken.


28

Van persoonlijke contacten tot samenwerking Enkele voorbeelden van persoonlijke contacten die in 2014 uitgroeiden tot mooie samenwerkingen:  Tijdens de stedelijke missie naar Shanghai onder leiding van burgemeester van Antwerpen Bart De Wever tekenden de havens van Antwerpen en Shanghai een Memorandum of Understanding (MoU). Daarin engageerden de beide havens zich onder meer om informatie uit te wisselen over hun hinterland, om gezamenlijk promotie te voeren en om trainingen voor maritieme professionals op te zetten.  Met een trafiek van 21 miljoen ton is Noord-Amerika veruit de grootste partner van de haven van Antwerpen. In 2014 trok een Antwerpse delegatie naar Houston in Texas waar ’s werelds grootste petrochemische cluster is gevestigd. De ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst moet de posities van beide clusters verder uitdiepen en verstevigen.  Met het initiatief Club Afric werden de traditionele banden met de Afrikaanse zakengemeenschap versterkt. De eerste editie kon met 90 deelnemers meteen op heel wat belangstelling §rekenen. Club Afric heeft de ambitie om uit te groeien tot hét jaarlijkse evenement waarop de banden tussen de Antwerpse havenspelers op de Afrikaanse markt en Afrikaanse bedrijven of personen worden uitgebreid en versterkt.  Een absolute topper op promotioneel gebied was de actieve medewerking die de haven verleende aan de organisatie in Mumbai van de Flemish Masterpieces from Antwerp: een verzameling van 28 schilderijen en 25 tekeningen van de hand van Antwerpse meesters zoals Peter Paul Rubens en Jacob Jordaens. Deze tentoonstelling klokte begin 2014 af op meer dan 91.000 bezoekers. De achterliggende doelstelling van de expo was om de goede maritieme, economische en handelsrelaties met de havenstad Mumbai, die over de grootste haveninfrastructuur van groeiland India beschikt, extra aan te halen. En daar is de haven met deze originele benadering uitstekend in geslaagd.


29

Everything is possible at the Port of Antwerp.

APEC en PAI De overall top of mind doelstelling wordt ook ondersteund door structurele aanwezigheid van het Antwerp/Flanders Port Training Center (APEC) in het buitenland. En door de uitbouw van Port of Antwerp International (PAI) als platform voor havengerelateerde consulting- en managementopdrachten. APEC-seminaries, ‘Port friendship through port knowledge’ In 2014 namen niet minder dan 940 deelnemers deel aan de standaardseminaries, de maatwerkseminaries en lectures abroad van APEC. Het nieuwe seminarie ‘Legal Aspects in Port Operations and Trade’ was met 29 deelnemers uit 14 landen een schot in de roos. ‘Port friendship through port knowledge’ als filosofie achter professioneel maatwerk bleek ook in 2014 internationaal aan te slaan. Zo formuleerden de ambassadeurs van alle Centraal-Amerikaanse staten een uitdrukkelijke vraag naar een nog meer hechte samenwerking. Met Cuba sloot APEC een Memorandum of Understanding (MoU) waarin een nauwe samenwerking gestalte krijgt. Tijdens de missie, onder leiding van prinses Astrid sloot APEC in het Colombiaanse Bogota een overeenkomst met de haven van Santa Marta om gedurende vier jaar deze belangrijke haven te trainen. Opmerkelijk: de directeurgeneraal van de haven van Santa Marta, Mauricio Suárez Ramirez, is zélf een APEC-alumnus. Een bewijs dat APEC werkt. Ook was er APEC do Brasil, een programma op maat in Brazilië, één van de snelst groeiende economieën in de wereld. Naast een drukbezocht seminarie over ‘Port Strategy and Management’ in Santos organiseerde APEC een tweede seminarie over ‘Port Promotion and Commercial Strategy’ in de stad Vitória. Tot slot kreeg een aantal dokwerkers en instructeurs in Antwerpen een sessie ‘Train the Trainer’. Geactualiseerde rol voor Port of Antwerp International Port of Antwerp International (PAI), opgericht in 2010, heeft als fundamentele doelstelling de internationale aanwezigheid van de Antwerpse haven te versterken. Dit via het uitvoeren van consulting- en managementopdrachten en door het nemen van participaties in overzeese havenprojecten. Momenteel heeft PAI een structurele werking opgestart in o.a. India, Oman en Congo. Begin 2014 werden het doel en de werking van PAI voor de volgende jaren geactualiseerd. Met focus op de uitwerking van een goed evenwicht tussen consulting- en managementactiviteiten enerzijds en investeringen in havengebonden projecten anderzijds. Veel aandacht gaat naar de verdere uitbouw van de werking van PAI als verlengstuk en speerpunt van het internationale beleid van het Havenbedrijf. Bijgevolg werd in 2014 een beheersovereenkomst tussen PAI en het Havenbedrijf opgesteld. Die structureert en formaliseert de samenwerking voor de volgende drie jaren. Met als belangrijke doelstelling: de aanwezigheid van de haven van Antwerpen in bepaalde doellanden versterken door een gezamenlijk aanpak van het Havenbedrijf, PAI en APEC.


31

In de loop van 2014 werden vier consultingprojecten door PAI afgewerkt:  een studie rond potentiële havenmodellen voor de haven van Taman in Rusland;  een marktstudie rond potentiële haventrafieken in Guajarat in India;  een optimalisatie van de logistieke processen in de haven van Pasar in de Filipijnen;  een evaluatie van TOS-systemen voor de Kingston Container Terminal in Jamaica. Verder loopt er een onderzoeksproject op lange termijn over sedimentatiepatronen in de haven van Hazira in India. PAI is samen met Rent A Port (RAP) via de gezamenlijke dochter Consortium Antwerp Port (CAP) aandeelhouder in Port of Duqm Company (PDC), Oman. Naast diverse opleidings- en managementopdrachten werd in 2014 een visienota voor de haven van Duqm uitgewerkt en voorbereidingen getroffen voor de ontwikkeling van havengebonden industrieterreinen. Voor het investeringsluik van PAI werd in de loop van 2014 in samenwerking met een aantal Vlaamse havenbedrijven een bijzondere inspanning geleverd voor prospectie, analyse en voorbereiding van een aantal potentiële projecten in Congo, Ivoorkust en Vietnam.


32

De toegevoegde waarde door de haven van Antwerpen vertegenwoordigt 8,7% van het Vlaamse BBP en 5,0% van het Belgische BBP.

Het Havenbedrijf stimuleert maatschappelijke waarde Toegevoegde waarde De missie van het Havenbedrijf blijft onveranderd gefocust op het verzekeren van toegevoegde waarde. Het platform zorgt ervoor dat 146.000 mensen (61.000 direct + 85.000 indirect) hun brood verdienen door de activiteiten van de haven van Antwerpen. De totale toegevoegde waarde door de haven van Antwerpen bedraagt ongeveer 20 miljard euro per jaar. Daarmee vertegenwoordigt de haven 8,7% van het Vlaamse BBP en 5,0% van het Belgische BBP.

   

Het belang van de haven voor de regio Antwerpen, Vlaanderen en België maakt dat alle stakeholders er mee voor moeten zorgen dat de haven competitief kan blijven, met groot respect voor mens en omgeving. Deze actieve inzet weerspiegelt zich op verschillende vlakken: het actieplan rond het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) uitvoeren; het platform verduurzamen; het aanpakken van maatschappelijke thema’s zoals mobiliteit, havenarbeid, talent en energie; het creëren en onderhouden van het maatschappelijk draagvlak.


33

Havengebied verder ontwikkelen: GRUP-actieplan uitvoeren Hier past een korte stap terug in de tijd. Op 30 april 2013 keurde de Vlaamse Regering het oorspronkelijke GRUP ‘Afbakening zeehavengebied Antwerpen’ goed. Daarmee koos de regering voor de verdere ontwikkeling van de haven en legde zij de nieuwe contouren van het havengebied Antwerpen vast. Op Rechterscheldeoever houdt de havenontwikkeling inbreiding en verdichting in. Ook op Linkerscheldeoever wordt inbreiding voorzien, maar is er verder ook plaats voor een economische ontwikkeling met ongeveer 1.000 hectare. De Raad van State besliste in december 2013 om het GRUP gedeeltelijk te schorsen. De stedenbouwkundige voorschriften bepaalden onvoldoende dat natuurontwikkeling havenontwikkeling moet voorafgaan. De Vlaamse Regering besliste het geschorste GRUP in te trekken en een aangepast GRUP op te maken. Op vrijdag 24 oktober 2014 heeft de Vlaamse Regering het aangepaste gewestelijke ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) ‘Afbakening Zeehavengebied Antwerpen’ definitief goedgekeurd. Met die beslissing komt de regering tegemoet aan de bezwaren van de Raad van State waardoor verdere ontwikkeling van het havengebied Antwerpen mogelijk wordt. Bovendien zorgt het voor rechtszekerheid bij bedrijven die in het gebied willen investeren. Het aangepaste GRUP is van kracht sinds 12 december 2014. Hierdoor wordt Doel weer ingekleurd als gebied voor zeehaven en waterweginfrastructuur. Het Havenbedrijf werkt actief mee aan de uitvoering van het Actieprogramma dat aan het GRUP verbonden is. Dat focust op het uitbouwen van een duurzame haven waarbij welvaart wordt gecreëerd in een leefbare en gezonde omgeving. Zo krijgen de activiteiten van de haven van Antwerpen een breder draagvlak.

Het Verdronken Land van Saeftinghe vormt straks met de heraangelegde Prosperpolder een uniek natuurgebied over de grenzen met Nederland heen.


34

Op de Rechteroever wordt de Opstalvallei een waardevolle, duurzame biotoop.

Ontwikkelingszone Saeftinghe Een belangrijk onderdeel van het GRUP is de ontwikkelingszone Saeftinghe: een gebied van ongeveer 1.000 hectare. Tijdens de vergadering van het Centraal Netwerk voor de Ontwikkeling van het Havengebied Antwerpen op 30 juni 2014 werden de eerste resultaten van de studie over de potentiële invulling van de ontwikkelingszone Saeftinghe voorgesteld. Uit de diverse scenario’s blijkt dat er ten laatste tegen 2021 nood is aan een eerste fase van de ontwikkelingszone Saeftinghe, inclusief het eerste deel van het Saeftinghedok. Maximale flexibiliteit is hierbij het streefdoel. Zo kan de invulling worden bijgesteld in functie van toekomstige mondiale en lokale economische ontwikkelingen. Een feit om rekening mee te houden: het gebied beschikt over unieke kenmerken die elders in de haven niet aanwezig zijn en in de rest van Vlaanderen schaars. Bijvoorbeeld de laatste nog beschikbare locatie voor de aanleg van een groot getijdendok met directe toegang vanop de Schelde (en dus zonder sluis) zodat het dok maximaal beschikbaar is voor de nieuwe generatie containerschepen.


35

Het Havenbedrijf bewijst dat economie en natuurbeheer in harmonie met elkaar kunnen bestaan.

Het platform verduurzamen Het Havenbedrijf hanteert het evenwicht tussen de 3 p’s – people, planet en profit – als richtlijn voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Om te benadrukken dat naast de economische winst ook de maatschappelijke winst belangrijk is, heeft het Havenbedrijf profit vervangen door prosperity. Deze maatschappelijke winst zit niet uitsluitend in de creatie van rechtstreekse en onrechtstreekse toegevoegde waarde, maar zeker ook in een continu streven naar duurzaamheid op elk gebied:  uitgebreide milieuzorg binnen de werking van het eigen bedrijf;  ervoor zorgen dat nationale en internationale milieu- en natuurdoelstellingen op gebiedsniveau gehaald worden zodat er ruimte voor ondernemen en investeren ontstaat;  de creatie en onderhoud van natuur en natuurbeleving als gevolg van het Actieprogramma van het GRUP. Met de publicatie van een gedragen derde duurzaamheidsrapport door en voor de havengemeenschap in het najaar 2015 volgt de havengemeenschap nauwgezet de voornaamste KPI’s die belangrijk zijn voor havenontwikkeling en rapporteert het daarover op transparante wijze. Samen met de havengemeenschap boekte het Havenbedrijf ook in 2014 belangrijke resultaten op duurzaam vlak: LNG als scheepsbrandstof Het Havenbedrijf nam een pioniersrol op zich in de introductie van LNG (Liquefied Natural Gas) als vervanger van de traditionele dieselbrandstoffen. Een schip op LNG verlaagt, in vergelijking met klassieke scheepsbrandstof, zijn stikstofemissies met 85 tot 90% en zijn emissies van zwavel en fijn stof met bijna 100%. Komt daarbij een significante verlaging van de CO2-uitstoot (koolstofdioxide). Het Havenbedrijf wil het gebruik van LNG als scheepsbrandstof aanmoedigen en faciliteren. Binnenschepen kunnen al sinds 2012 LNG bunkeren via truck to ship. Door de plannen om LNG op termijn permanent ter beschikking te stellen hoopt het Havenbedrijf dat de sector versneld de nodige investeringen zal doen om over te schakelen naar LNG. In 2014 werd het bunkeren van LNG opgenomen in de havenpolitieverordening: een regelgevend kader voor het truck to ship, ship to ship en terminal to ship bunkeren van LNG in de haven van Antwerpen. Het Havenbedrijf ondertekende samen met de havens van Mannheim, Rotterdam, Straatsburg en Zwitserland in 2014 een samenwerkingsverband voor de introductie van LNG in de Europese binnenvaart. Door deze samenwerking op het gebied van onderzoek, promotie, kennisoverdracht, regelgeving en bunkerinfrastructuur wil het Havenbedrijf de achterlandwerking versterken en consolideren vanuit een duurzaamheidsperspectief. Alle acties samen hebben ertoe geleid dat in 2014 een groeiend aantal schepen LNG bunkerde in Antwerpen.


37

De haven van Antwerpen vervult een pioniersrol in de omschakeling naar LNG.

Eenvormig walstroomsysteem voor binnenvaart In samenwerking met de Vlaamse overheid, andere havens en waterwegbeheerders streeft het Havenbedrijf naar een eenvormig walstroomsysteem voor de binnenvaart voor alle Vlaamse havens. Een initiatief uit het actieplan fijn stof waarmee het Havenbedrijf de uitstoot van een aantal schadelijke polluenten, zoals stikstof, aanzienlijk wil reduceren. Het eenvormig walstroomsysteem dat door alle Vlaamse havens in april 2014 werd gelanceerd, werd ook in Antwerpen geïmplementeerd. Via dit systeem kunnen binnenschippers elektriciteit van de wal afnemen terwijl ze aangemeerd liggen. Ze hoeven dus niet langer hun dieselmotoren te laten draaien om elektriciteit aan boord op te wekken. Omdat het Havenbedrijf de walstroomkasten van groene stroom voorziet wordt bovendien een aanzienlijke reductie van de uitstoot van CO2 gerealiseerd. Ook nam het Havenbedrijf het voortouw om ook de nieuwe containerterminal aan het Deurganckdok walstroomklaar te maken. Het resultaat van alle inspanningen in en rond de haven: de luchtkwaliteit ging er in 2014 op vooruit, de luchtkwaliteitsnormen werden gerespecteerd. Lean and Green Award Begin vorig jaar sleepte het Havenbedrijf zelf de Lean and Green Award in de wacht voor het engagement om de CO2-uitstoot van de eigen logistieke activiteiten met 20% te verminderen.


38

90 beschermde dieren en planten vinden een veilig onderkomen in het havencomplex.

Soortenbeschermingsprogramma Een ander succesverhaal is het soortenbeschermingsprogramma dat het Havenbedrijf in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos, de Maatschappij Linkerscheldeoever, Natuurpunt, Voka-Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland/Alfaport en vertegenwoordigers van de industrie uitwerkte. Het programma is vastgelegd in een ministerieel besluit en heeft tot doel om de 90 beschermde dieren plantensoorten in de haven van Antwerpen, op havenniveau in stand te houden. De haven heeft hiermee een primeur: het eerste gebiedsgericht programma dat door de Vlaamse overheid werd goedgekeurd. Door het realiseren van een netwerk van kerngebieden en corridors waar havenspecifieke flora en fauna kunnen ontwikkelen, krijgen de havenexploitatie en -ontwikkeling alle kansen. Als gevolg kunnen economie en natuurbeheer in harmonie met elkaar bestaan. Een tiental ondernemingen kon al gebruikmaken van het soortenbeschermingsplan in het kader van vergunningprocedures. Verankering van trafiek van tweedehandsvoertuigen In haar streven naar duurzaamheid beperkt de haven zich niet tot Antwerpen. In samenwerking met verschillende Vlaamse partners engageerde het Havenbedrijf zich in november 2014 voor een belangrijk samenwerkingsproject in het Afrikaanse Benin. Hierdoor kregen niet alleen duizenden mensen toegang tot drinkwater en sanitaire voorzieningen, maar kon ook de trafiek van tweedehandsvoertuigen die naar de haven van Cotonou geëxporteerd worden, verder verankerd worden in Antwerpen.


39

Maatschappelijke thema’s aanpakken De competitieve positie van de haven van Antwerpen wordt mee beïnvloed door brede maatschappelijke thema’s waarvan er vijf duidelijk bovenuit steken: mobiliteit, havenarbeid, talent, energie en veiligheid. Voor deze thema’s kan het Havenbedrijf geen totaaloplossingen afdwingen. Wel streeft het ernaar dat er, naast diepgaande analyses, ook gedragen standpunten voor en namens de hele havengemeenschap worden geformuleerd. En dat die bij de juiste beleidsinstanties en stakeholders worden bepleit. Mobiliteit: vervoersmodi op elkaar afstemmen Op het vlak van mobiliteit is het essentieel dat de haven via alle modi vlot bereikbaar is en blijft. Dit is vooral een zaak van de verschillende vervoersmodi juist op elkaar af te stellen, meetresultaten permanent te meten en interpreteren. Eventueel door tussentijdse maatregelen uit te werken. De grootste uitdaging ligt zonder twijfel bij de ontsluiting van de haven via de weg. Naast infrastructurele maatregelen zorgt een verdere spreiding van het verkeer in de tijd voor een betere benutting van de capaciteit. Ook voor het woon-werkverkeer moet de bereikbaarheid van de haven gegarandeerd blijven. Ook hier is er nood aan een modal shift. Zo werden in 2014 een aantal quick wins geselecteerd voor verdere uitwerking: Carpoolplaza, Fietsbarometer, de website duurzaam woon-werkverkeer, de kaart veilig fietsen in de haven,… Ook enkele infrastructuurprojecten werden onder de loep genomen, zoals onder meer de fietsbruggen over de E34, de fietspaden Main Hub en Oosterweelverbinding. De havenarbeid optimaliseren De optimalisering van de havenarbeid maakt sinds 2009 deel uit van het ‘Totaalplan voor een meer competitieve haven’ waaronder de hele havengemeenschap haar schouders heeft gezet. Omdat havenarbeid zit ingebed in een traditie van sociaal overleg, werd ervoor gekozen om de gesprekken rond modernisering bewust in een aparte werkgroep onder te brengen. Om zo het overleg alle kansen te geven en op een gezonde en doordachte manier de nodige stappen te kunnen zetten. De resultaten bleven op dit terrein beperkt. In het regeerakkoord van 2011 werd dan ook een passage opgenomen die stipuleerde dat het stelsel van de havenarbeid in overleg zou worden aangepast. Dit resulteerde in een werkgroep waarin de sociale partners zitten. De gehoopte vooruitgang bleef ook in 2014 eerder bescheiden. Werk aan de winkel dus.


40

Een uitdaging voor de havengemeenschap is de invulling van 1.800 vacatures in de haven van Antwerpen.

Talent: jongeren warm maken voor de haven Mensen maken de haven: maar liefst 61.000 zijn rechtstreeks in het havengebied aan de slag. Essentieel is dat het havenplatform erin lukt om voldoende talent met de juiste profielen te blijven aantrekken. Dat blijkt in de praktijk niet altijd even gemakkelijk te zijn. Het vereiste of gewenste opleidingsniveau voor havengebonden functies situeert zich voornamelijk op dat van bachelor of algemeen secundair onderwijs. Op basis van de arbeidsmarktbevraging van Voka en Alfaport van 2013 werd het aantal vacatures ingeschat op ruim 1.800. En dat terwijl één op de vier niet-werkende werkzoekenden in Antwerpen jonger is dan 25 jaar. Er zijn dus potentiële arbeidskrachten die onvoldoende hun weg vinden naar de beschikbare vacatures in de haven. Werk op de plank voor Talentenstroom, een organisatie opgericht in samenwerking met de stad Antwerpen, het Havenbedrijf, de VDAB, de provincie Antwerpen en de private sector. Talentenstroom heeft als doel om alle betrokkenen met hun vragen en noden rond de tafel te brengen en te zoeken naar duurzame oplossingen. Het warm maken van jongeren speelt een belangrijke rol. Hiervoor wordt er onder meer samengewerkt met het Havencentrum in Lillo, het bezoekersen informatiecentrum van de haven dat zich specifiek richt naar jongeren en scholen. Tijdens de Vlaamse Havendag, die in 2015 op 20 september plaatsvindt, krijgt het brede publiek alvast opnieuw de kans om kennis te maken met tewerkstellingskansen in de haven. In de context van talent neemt het Havenbedrijf de rol op van facilitator naar zowel belanghebbenden als beleidsmakers. Leveringszekerheid van energie Een verzekerde energiebevoorrading is een belangrijke randvoorwaarde in de competitiviteit van de haven, vooral dan voor de olie- en chemiecluster. Leveringszekerheid betekent in de eerste plaats dat de energie fysisch beschikbaar is. Niet alleen is de aanwezigheid van een net met voldoende capaciteit en redundantie om de energiestromen te kunnen transporteren en distribueren noodzakelijk. Ook moeten de energiestromen voldoende stabiel zijn. Economische leveringszekerheid is essentieel voor een gezond investeringsklimaat. Om die zekerheid te waarborgen is een uitzicht op competitieve en stabiele energieprijzen nodig. In deze optiek besloot de havengemeenschap om vanuit de basis niet alleen enkele vaststellingen te doen en te onderbouwen, maar ook concrete voorstellen tot beleidsverbetering en ondersteuning aan te reiken.


42

In zijn rol van proactieve landlord organiseerde het Havenbedrijf in het eerste semester van 2014 een aantal stakeholderdebatten. Naast vertegenwoordigers van de havengemeenschap zelf (Voka-Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland/Alfaport, Essenscia) namen ook deskundigen van de netbeheerders (Elia, Eandis, Infrax), de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en de Federatie van de Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) aan het stakeholderproces deel. Het resultaat was een uitgebreide ‘Nota aan de regeringen’ onder de titel ‘Levenszekerheid van Energie voor de haven van Antwerpen’. Deze nota vormde de basis voor een uitgebreide en continue wisselwerking met de verschillende beleidsniveaus. In het kader van haar duurzaamheidsprogramma wenst de haven maximaal gebruik te maken van haar potenties voor de productie van on-shore windenergie. Zo viel in 2010 de definitieve beslissing om zelf een windmolenpark uit te bouwen op Linkeroever. In 2013 ontstond Wind aan de Stroom, een partnership tussen het Havenbedrijf, Maatschappij Linkerscheldeoever en het privéconsortium Groene Energie Haven Antwerpen (GEHA). In 2015 worden de eerste turbines voor het windmolenpark op de Antwerpse Linkerscheldeoever geleverd en gebouwd. Veiligheid in de haven Op het vlak van veiligheid speelt het Havenbedrijf een centrale rol om in de haven, als eerste Belgische zeehaven, een Buurt Informatie Netwerk (BIN) te lanceren. Om de criminaliteit in de haven in te dijken, werkt het Havenbedrijf sinds begin 2014 nauw samen met de bedrijven in het Antwerpse havengebied en de lokale autoriteiten (Antwerpen, Beveren en Zwijndrecht): de bedrijven verbinden zich ertoe om op een gestructureerde wijze informatie over verdachte en/of criminele situaties via de politie met elkaar uit te wisselen. De betere informatiedoorstroming laat de politie toe om sneller te reageren wanneer er verdachte handelingen worden waargenomen. Met als doel de veiligheid en het veiligheidsgevoel van de havengebruikers te vergroten. Dat veiligheid binnen een wereldhaven een belangrijk thema is, spreekt voor zich. De voorbije jaren is de context waarbinnen veiligheidsprofessionals opereren drastisch veranderd. De toegenomen globale terrorismedreiging, de technologische ontwikkelingen en het meesurfen op de legale goederenstroom om illegale goederen via havens in of uit Europa te smokkelen, vereisen meer dan ooit een geïntegreerde en integrale aanpak. Daarom nam het Havenbedrijf de taak op zich om begin december 2014 samen met een aantal partners onder de naam Integrated Port Security in Practice een veiligheidsseminarie te organiseren. Veiligheidsexperts uit binnen- en buitenland wisselden er intensief van gedachten.


43

In de haven van Antwerpen komt het grootste on-shore windmolenpark van België.

Het MAS Havenpaviljoen bestaat vier jaar en mocht al 250.000 bezoekers ontvangen.

Draagvlak creëren De haven van Antwerpen beseft zeer goed dat een ‘licence to operate’ méér moet zijn dan een reeks toegekende vergunningen. Cruciaal is dat de activiteiten en de ontwikkeling van de haven gedragen moet worden door een belangrijk deel van de betrokkenen in eerste en tweede lijn. Daarom past beter: een ‘social licence tot operate’, waarbij de creatie en het onderhoud van een stevig sociaal draagvlak een continue inspanning moet zijn en zich manifesteert op alle geledingen van het ondernemingsplan. Focus op verschillende doelgroepen Het Havenbedrijf maakte in dit opzicht in 2014 werk van een meer gerichte benadering van de diverse doelgroepen. Metingen gaven aan dat de door het Havenbedrijf georganiseerde evenementen en ‘belevingsmomenten’ hoofdzakelijk senioren aantrokken. In het beleid van vandaag worden ook andere specifieke doelgroepen bediend én bij de uitwerking ervan prioritair gemaakt. Gezinnen leren de haven kennen Om meer gezinnen in contact te brengen met de haven werden in de zomer in samenwerking met de Zomer van Antwerpen, de theatrale bustour ‘Handhaven’ (geschreven door Dimitri Leue, uitgevoerd door Nachtkrab) en een aantal opvoeringen van ‘Van de brug af gezien’ (door De Roovers) georganiseerd. Met groot succes. Metingen na de voorstelling gaven aan dat de deelnemers de haven beter hadden leren kennen. Stripverhaal voor jongeren Infrastructuurwerken zoals die aan de Deurganckdoksluis zijn niet alleen cruciaal voor de verdere ontwikkeling van de haven. Door hun omvang spreken ze ook tot de verbeelding. Daarom vroegen het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse overheid en het Havenbedrijf aan scenarist Peter Van Gucht en tekenaar Jan Bosschaert om de bouw van de sluis als uitgangspunt te nemen voor een stripverhaal waarin de haven een prominente rol speelt. Het resultaat van deze samenwerking luistert naar de naam ‘De Havengeest’. Met de strip probeert de haven jongeren, scholieren en pas afgestudeerden te bereiken.


45

Iedereen kappitein!

Door de verschillende doelgroepen specifiek te benaderen kan iedereen op zijn manier de haven leren kennen.

Port of Antwerp app Voor iedereen die op eigen houtje de haven wil verkennen, heeft het Havenbedrijf in 2014 de Port of Antwerp app ontwikkeld. Deze app biedt de mogelijkheid om een keuze te maken uit een aantal vastgelegde routes doorheen de haven, of zelf een route te kiezen. Elke route passeert langs interessepunten. Al doende steekt de bezoeker een en ander op over de haven en haar omgeving. Ook is er de havenquiz om op een ludieke manier je kennis over de haven te testen. Sport Sportievelingen kregen in 2014 de kans om tijdens de Night of the Giants de spannende basketbaltopper tussen de Port of Antwerp Giants en Telenet BC Oostende bij te wonen. Maar liefst 16.541 supporters zetten het sportpaleis in vuur en vlam, een absoluut record. Records: een kolfje naar de hand van de haven.


46

Samenwerking met andere havens Het Havenbedrijf was in 2014 een loyale partner binnen Flanders Port Area (FPA), het platform voor havensamenwerking in Vlaanderen. Diverse actiepunten van FPA - onder meer deze over de nautische keten, het achterlandbeleid, verspreid vervoer, duurzaamheid, IT, Cargo Community System (CCS) en talent - worden dan ook erkend als strategische prioriteiten voor de haven. Samenwerkingsinitiatieven van onderuit FPA moet echter ondersteunend zijn aan de sterktes en eigenheden van elke haven en FPA-acties dienen met respect voor het juiste perspectief en reliëf uitgevoerd te worden. Bovendien kunnen samenwerkingsinitiatieven enkel succesvol verlopen wanneer ze van onderuit worden tot stand gebracht en een win-win situatie opleveren voor alle betrokkenen. Hoewel de nadruk van FPA vandaag meer en meer ligt op vormen van commerciële samenwerking, mag niet uit het oog worden verloren dat de Vlaamse havens al geruime tijd intensief op diverse vlakken samenwerken, daar waar een meerwaarde bestaat:  het uitwerken van gemeenschappelijke principes en acties;  afstemming van standpunten en aanpak om een uniforme behandeling van de problemen te realiseren;  informatie-uitwisseling over de havens heen;  samenwerking op ondersteunende functies zoals nautisch beheer, milieu (regelgeving), marketing en promotie, ICT, onderwijs en arbeidsmarkt,… . Door de reeds gerealiseerd samenwerking zijn deze elementen dan ook geen concurrentiefactor meer, maar wordt een harmonisatie nagestreefd.


47

Doelstellingen 2015 Voor de uitvoering van het ondernemingsplan in 2015 blijven deze uitgangspunten de basis:  de noodzaak om te denken in termen van aanvoerketens (supply chains)  het inzicht dat de haven van Antwerpen een uniek platform is door het samenspel van industrie, logistiek en maritieme overslag. Specifiek: in 2015 staat de haven voor heel wat uitdagingen op het vlak van concurrentiekracht. Daarom moet het Havenbedrijf blijven streven naar meer efficiëntie. In de haven zetten we in op een nog betere serviceverlening en een optimale integratie van overslag, industriële en logistieke activiteiten. Ook de voorbereidingen van een aantal grootschalige infrastructuurwerken zullen in 2015 heel wat aandacht vragen. Verder wil het Havenbedrijf inspelen op een aantal belangrijke factoren, zoals bereikbaarheid. Zo wil het de haven van Antwerpen nog aantrekkelijker maken. In 2015 gaan de inspanningen dus onverminderd verder. Tegelijk liggen meer accenten op maatschappelijke thema’s zoals energie, duurzaamheid en talent. Daarnaast streeft het Havenbedrijf ernaar om de nautische en technische beschikbaarheid van de sluizen te verzekeren, een centraal boekingsplatform voor het achterland uit te bouwen en een masterplan voor Rechteroever uit te werken. Concreet worden alle doelstellingen opgesplitst in prioriteiten en acties waaraan elk lid van het directiecomité met zijn diensten zal werken. Om zo de doelstellingen van het ondernemingsplan verder om te buigen naar realisaties die de haven van Antwerpen nog sterker maken.


48

4

Trafiekcijfers 2014


MARKTAANDELEN RANGE CONTAINER TON — Antwerpen — Rotterdam — Hamburg — Bremen — Zeebrugge — Le Havre

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

MARKTAANDELEN RANGE CONTAINERS TEU — Antwerpen — Rotterdam — Hamburg — Bremen — Zeebrugge — Le Havre

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014


50

EVOLUTIE MARITIEME TRAFIEK  Aanvoer  Afvoer — Totaal (in miljoen ton) 200

To

A

160

A

120

80

40

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

EVOLUTIE MARITIEME CONTAINERTRAFIEK  Aanvoer  Afvoer — Totaal (in miljoen TEU)

9

To

8

A

7

A

6 5 4 3 2 1 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007


2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

51

RANKING WERELDHAVENS VOLGENS INTERNATIONALE MARITIEME TRAFIEK (in metrische tonnen)

R

Rotterdam Shanghai Singapore Ningbo Zhoushan Port Hedland Qingdao Tianjin Tangshan Rizhao Nanjing Antwerpen Beibu Gulf Ports Shenzhen Dampier Zhanjiang Gwangyang Azov sur Don Huanghua Nagoya Huzhou 0

100

200


300

400

500

52

5

Toelichting bij de jaarrekening


1 Resultatenrekening De samengevatte resultatenrekening van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wordt weergegeven in de onderstaande tabel: BOEKJAAR 2014

BOEKJAAR 2013

BOEKJAAR 2012

338.406

335.641

331.102

(285.361)

(300.088)

(243.058)

Bedrijfsresultaat

53.045

35.553

88.045

Financiële opbrengsten

33.608

19.107

24.042

Financiële kosten

(1.080)

(2.054)

(1.258)

Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening

85.572

52.605

110.829

Uitzonderlijke opbrengsten

6.305

3.657

28.985

Uitzonderlijke kosten

(2.336)

(1.219)

(408)

Resultaat voor belasting

89.540

55.043

139.406

(821)

(346)

(436)

88.720

54.696

138.969

Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten

Belastingen Resultaat van het boekjaar (in euro x 1000)

Het Havenbedrijf boekte in 2014 een batig resultaat van 88,7 miljoen euro. De belangrijkste elementen bij dit resultaat in vergelijking met het voorgaande jaar zijn de volgende:  de behandelde ladingvolumes en totale BT van de zeeschepen zijn in 2014 toegenomen wat samen met de tariefaanpassing van 1,2% de omzetcijfers positief beïnvloed heeft. Anderzijds zijn de betoelagingen die voortvloeien uit het havendecreet gedaald. Deze twee effecten compenseren elkaar grotendeels. De netto toename van de bedrijfsopbrengsten kan toegewezen worden aan 4,6 miljoen euro omzet uit geschatte tonnenmaatverplichtingen met betrekking tot het jaar 2014.  de bedrijfskosten daalden, vooral omdat in 2014 minder voorzieningen voor milieurisico’s dienden opgenomen te worden dan in 2013.  de financiële opbrengsten zijn toegenomen omdat meerwaarden gerealiseerd zijn bij de verkoop van een aantal beleggingsproducten. De zo vrijgekomen geldmiddelen zijn vervolgens herbelegd in producten die een lagere risicoblootstelling hebben aan stijgende rentevoeten.


54

1.1 Bedrijfsopbrengsten Als onderdeel van de bedrijfsopbrengsten is de opsplitsing van de omzet (284,9 miljoen euro) over de verschillende dienstverleningen als volgt: OMZETVERDELING

Diverse 1%

Vlotkranen 1%

Walkranen 2%

Sleeprechten 15% Binnenvaartrechten 3% Concessies 42%

Zeevaartrechten 37%

De evolutie van de verschillende categorieën omzet over de drie laatste boekjaren is als volgt: EVOLUTIE OMZET  2014  2013  2012 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 (in euro x 1000)

Concessies

Zeevaartrechten

Binnenvaartrechten

Sleeprechten


Walkranen

Vlotkranen

Diverse

55

Concessies en liggelden De stijging van de opbrengsten uit concessies beloopt +4,9%. De stijging vloeit voort een tariefaanpassing in 2014 van 1,2%, hogere ingeschatte tonnenmaatverplichtingen, bijkomend beperkte wijzigingen in het terreinareaal en het netto effect van schorsingen/heringebruiknames van concessieoppervlakten ten gevolge van investeringen. Omdat een aantal concessionarissen de in hun concessieovereenkomsten vooropgestelde overslagvolumes niet hebben behaald, heeft het Havenbedrijf in 2012 15,7 miljoen euro aangerekend wat de piek in die omzetcategorie verklaart. Die aanrekening betrof verschillende boekjaren. Voor het jaar 2013 was een geschat bedrag opgenomen van 0,7 miljoen euro en voor 2014 is een geschat bedrag opgenomen van 4,6 miljoen euro. De procedure om te komen tot definitieve bedragen is afgerond voor 2013 en is lopende voor 2014. Meer dan 85% van deze geschatte tonnenmaatverplichtingen vloeit voort uit de bepalingen van de concessieovereenkomsten aan het Deurganckdok. Er dient op gewezen te worden dat de procedure om te komen tot de definitieve vaststelling van deze bedragen nog lopende is. Op het ogenblik dat de raad van bestuur met alle dan beschikbare informatie het bedrag definitief zal bepalen, kan dan ook een verschil ontstaan met de momenteel geschatte en in de jaarrekening opgenomen bedragen. Zeevaartrechten en binnenvaartrechten Het overslag volume is gestegen van 190,9 miljoen ton naar 199 miljoen ton of een stijging van 4,3%. De voorbije 12 maanden liepen er 14.009 zeeschepen de haven van Antwerpen aan. Dat is 1,5% minder dan in 2013. De bruto tonnenmaat steeg wel, met 1,7 procent tot 335,2 miljoen BT. Het aantal ULCS (ultra large container ships, +10.000 TEU) klokte in 2014 af op 266 schepen, 68 meer dan in 2013. De groei blijft zeer uitgesproken in de categorie +13.000 TEU schepen, met 82 meer van deze containerreuzen die in 2014 koers zetten naar de haven van Antwerpen. De combinatie van deze parameters samen met de doorgevoerde tariefverhoging resulteerde uiteindelijk in een omzetstijging van 3,4%. De substantiële vermindering van het aanlegrecht voor het stukgoed die in 2010 ingevoerd is, is al deze jaren behouden gebleven. De omzet uit binnenvaartrechten kende na een sterke stijging in 2013 een nieuwe maar beperktere stijging van 1,7%. Sleeprechten Het sleepbedrijf kende opnieuw een beperkte omzetgroei met 0,5%. Deze groei is een saldo van enerzijds de tariefverhoging van 1,2%, verhoogde operationele parameters, nl. 0,5% stijging in sleeptaken uitgevoerd met een toename van de gesleepte BT (+2,2%) en anderzijds een gedaalde brandstoftoeslag. Wal- en vlotkranen De omzet van de wal- en vlotkranen kende in 2014 globaal een daling van 6,9%. Deze daling situeert zich bij de vlotkranen (-30%) omdat met ingang van 1 juli 2014 de activiteiten van twee vlotkranen stopgezet zijn. De omzet van de walkranen kende wel een stijging van 1,35% die verklaard kan worden door de doorgevoerde tariefaanpassing.


56

Andere bedrijfsopbrengsten De andere bedrijfsopbrengsten belopen in 2014 52,9 miljoen euro ten opzichte van 59,5 miljoen euro in 2013. Deze bedrijfsopbrengsten bestaan voor een belangrijk gedeelte uit werkingstoelagen vanwege de Vlaamse overheid (25,8 miljoen euro in 2014 en 33,9 miljoen euro in 2013). De werkingstoelagen zijn een tussenkomst in de kosten die het Havenbedrijf maakt bij het uitvoeren van taken die op basis van het havendecreet tot de decretale taakstelling van de Vlaamse overheid behoren. De betoelaging van baggerwerken in de maritieme toegang is in 2014 verder verlaagd en ook het uiteindelijke toegekende bedrag voor 2013 is lager uitgevallen dan ingeschat (-1,9 miljoen euro). In 2014 omvatten de andere bedrijfsopbrengsten ook de doorgerekende onroerende voorheffing en watervang voor in totaal 19,3 miljoen euro (18,3 miljoen euro in 2013).

1.2 Bedrijfskosten De vergelijking tussen de verschillende deelrubrieken wordt weergegeven in de onderstaande grafiek.

EVOLUTIE VAN DE BEDRIJFSKOSTEN  2014  2013  2012 140.000

112.000

84.000

56.000

28.000

0.000 (in euro x 1000)

Goederen

Diensten & diverse goederen

Personeel

Afschrijvingen


Waardevermeerdering

Voorzieningen

Andere

57

Aankopen, diensten en diverse goederen Aankopen, diensten en diverse goederen stijgen met 3,4 miljoen euro vooral door:  hogere uitgaven voor onderhoud, baggerwerken aan commerciële ligplaatsen en bodensaneringskosten;  de uitbreiding van bepaalde verzekeringsdekkingen waardoor ook de daaraan verbonden premies toenemen;  toename van betaalde honoraria, erelonen, sponsor- en werkingstoelagen. Personeelskosten De personeelskosten bedragen 125,5 miljoen euro. In 2013 beliep de vergelijkbare kost 127,2 miljoen euro. De personeelskosten daalden dus met 1,4%. De belangrijkste redenen voor deze verlaging zijn:  een daling van de betaalde voltijdse equivalenten met 2,5%;  een stijging van de effectief te betalen responsabiliseringsbijdrage met 0,9 miljoen euro of een impact van 0,7%;  een continuering in 2014 van de CAO afspraken van 2013 alsook het ontbreken van een indexsprong zorgden ervoor dat de basislonen en de diverse personeelsverzekeringen en –vergoedingen stabiel bleven. Voorzieningen, waardeverminderingen en afschrijvingen De voorzieningen belopen in 2014 18,8 miljoen euro ten opzichte van 43,4 miljoen euro in 2013. De verdere opbouw/besteding van de voorziening voor pensioenen (‘responsabiliseringsbijdrage’) vormt met 13,8 miljoen euro het belangrijkste deel van deze kosten voor voorzieningen. Deze voorziening vloeit voort uit de wet van 24 oktober 2011 (‘Wet tot vrijwaring van een duurzame financiering van de pensioenen van de vastbenoemde personeelsleden van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten en van de lokale politiezones, tot wijziging van de wet van 6 mei 2002 tot oprichting van het fonds voor de pensioenen van de geïntegreerde politie en houdende bijzondere bepalingen inzake sociale zekerheid en houdende diverse wetsbepalingen’) waarbij de financieringsprincipes voor de sociale zekerheidsbijdragen van de statutaire personeelsleden gewijzigd werden. Er is een aanvullende pensioenbijdrage voor individuele responsabilisering (‘de responsabiliseringsbijdrage’) in het leven geroepen. Hierbij dient een bestuur een deel (momenteel bepaald op 50%) bij te passen van het verschil tussen wat het bestuur al bijdraagt voor de financiering van haar gepensioneerden via de algemene bijdrage en wat de sociale zekerheidsinstelling, de RSZPPO, dient uit te betalen aan pensioenen voor dat betreffende bestuur. Het Havenbedrijf heeft in gevolge de bepalingen van deze nieuwe wet een verplichting tot het betalen van een responsabiliseringsbijdrage. Deze verplichting is waarschijnlijk of zeker doch het bedrag staat niet vast. Zodoende voldoet deze verplichting aan de definitie van een voorziening zoals bepaald door artikel 50 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen. Volgens de artikelen 54 en 95 §2 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 moet hiervoor een voorziening worden aangelegd. De voorziening is gebaseerd op actuariële berekeningen waarbij o.a. rekening wordt gehouden met de impact van te verwachten loonsverhogingen op de pensioenen, mortaliteitstabellen en discontovoeten. De gehanteerde discontovoet beloopt zoals in voorgaande jaren 4,5%. Een sensitiviteitsanalyse waarbij zowel de discontovoet als het bijdragepercentage varieert, is opgenomen in de toelichting bij de jaarrekening.


58

Het restant van de voorzieningen vloeit vooral voort uit bijkomende milieuvoorzieningen voor loswallen omwille van nieuwe metingen waaruit hogere hoeveelheden vervuilde en te verwijderen specie zijn vastgesteld. De in vorige jaren becijferde risico’s voor de zogenaamde terreinen ‘Fort Filip’ (29,3 miljoen euro) zijn ongewijzigd gebleven gezien er geen bijkomende informatie ter beschikking is gekomen om de inschattingen te kunnen verfijnen. De waardeverminderingen op vorderingen nemen toe omdat op basis van de reguliere toepassing van de waarderingsregels zoals vastgelegd door de raad van bestuur (cfr. item 2.4 van de samenvatting van de waarderingsregels) de voorziene nog resterende 80% is opgenomen op een nog niet betaalde factuur voor een tonnenmaatverplichting (impact 4 miljoen euro). Dit wordt ook nog verder toegelicht onder deel 4. Andere verplichte vermeldingen en in de jaarrekening onder ‘Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen’. Andere bedrijfskosten De hoofdbestanddelen van de andere bedrijfskosten zijn de kosten van onroerende voorheffing en de doorgestorte retributie voor watervang. 1.3 Financieel resultaat Het financieel resultaat stijgt sterk van 17,0 miljoen euro in 2013 naar 32,5 miljoen euro in 2014 door een toename van gerealiseerde meerwaarden op vlottende activa met 15,4 miljoen. Het Havenbedrijf heeft in de voorbije jaren een belangrijk deel van zijn geldbeleggingen toegewezen aan obligatiefondsen. Daarmee zijn in de voorbije jaren niet gerealiseerde meerwaarden opgebouwd. Omwille van het lage niveau van de rentevoeten is een gedeelte van deze obligatiefondsen verkocht waarbij de latente meerwaarden op de verkochte fondsen gerealiseerd zijn. De gelden zijn herbelegd in fondsen die een lager risico op waardedaling hebben bij een eventuele stijging van de rentevoeten. 1.4 Uitzonderlijk resultaat De uitzonderlijke opbrengsten betreffen grotendeels de verkrijging van terreinen rond het Verrebroekdok op basis van de daarvoor afgesloten financieringsovereenkomst. De uitzonderlijke kosten vloeien grotendeels voort uit de beslissing van de raad van bestuur om in het kader van het Blue Gate project de terreinen die in dat projectgebied eigendom zijn van het Havenbedrijf principieel om niet over te dragen aan Blue Gate NV. Daar tegenover voorziet het besluit ook dat Blue Gate NV principieel alle aan die terreinen verbonden (milieu) risico’s, kosten en opbrengsten zal overnemen.


59

2 Balans De samengevatte balans wordt weergegeven in de onderstaande tabel.

ACTIVA

31.12.2014 31.12.2013 1.207.372

1.195.480

IV. Financiële vaste activa

II/III. Immat./Mat vaste activa

52.723

52.830

V. Vorderingen > 1 jaar

12.814

8.277

2.754

2.737

47.593

58.542

317.309

295.844

11.651

VI. Voorraden VII. Vorderingen < 1 jaar VIII. Geldbelegggingen IX. Liquide middelen X. Overlopende rekeningen TOTAAL

PASSIVA I. Kapitaal

31.12.2014 31.12.2013 307.110

307.110

8.090

8.801

IV. Reserves

479.742

401.742

VI. Kapitaalsubsidies

263.538

274.641

VII. Voorzieningen

460.758

439.834

VIII. Schulden > 1 jaar

11.556

13.556

6.307

IX. Schulden < 1 jaar

98.153

137.245

3.799

4.177

X. Overlopende rekeningen

31.068

41.265

1.660.014

1.624.194

1.660.014

1.624.194

III. Herwaarderingsmw

(in euro x 1000)

2.1 Activa De waarde van de immateriële en materiële vaste activa stijgt met 11,9 miljoen euro. Dit saldo bestaat uit de volgende factoren:

Investeringen

62,9

Afschrijvingen

(48,0)

Buiten gebruik / waardeverminderingen

(3,0)

(in miljoen euro)

 

Het investeringsbedrag bestaat vooral uit volgende componenten: investeringen in dienstgebouwen, vooral nieuw havenhuis en K102 (13,3 miljoen euro); investeringen aan containerterminals zoals Noordzeeterminal (15,3 miljoen euro).

De financiële vaste activa zijn met 3,9 miljoen euro toegenomen, vooral door:  het opvragen door Port of Antwerp International NV van een kapitaalschijf van 1,75 miljoen euro;  het verder kapitaliseren met 1,2 miljoen euro van in de in 2012 opgerichte vennootschappen Wind aan de Stroom NV (47%) en Rail Terminal Chemelot bv (33,33%);  het kapitaliseren (conform het financieel plan) van de intresten op de achtergestelde lening verstrekt aan Deurganckdoksluis NV (0,8 miljoen euro).


60

De vorderingen op meer dan een jaar zijn toegenomen door bijkomende medebetalingen door het Havenbedrijf aan een pregrondenbank. Ook andere entiteiten dragen daaraan bij. Er dient nog bepaald worden welke inbreng elke partner uiteindelijk zal dienen te dragen aan het verwerven van terreinen. Dan zal blijken welke bijdragevorm het huidige voorgefinancierde bedrag zal krijgen (verwerving van activa en/of bijdrage in kosten, …). De in 2015 nog te ontvangen meerwaarde van de verkoop in 2013 van een aandelenpakket van windmolenproject Linkerscheldeoever is niet langer opgenomen onder de vorderingen op meer dan een jaar maar wel in de rubriek vorderingen op minder dan één jaar. De handelsvorderingen zijn gedaald vooral door de toename van de waardevermindering op handelsvorderingen (zie ook de toelichting bij de resultatenrekening en deel 4 hierna). De overige vorderingen dalen omdat er de nog te vorderen decretale toelagen vanwege de Vlaamse overheid lager liggen dan in het voorgaande jaar. Het saldo van de liquide middelen en de geldbeleggingen stijgt met 26,8 miljoen euro van 302,1 miljoen euro naar 328,9 miljoen euro. Het cashflowoverzicht (deel 3) verstrekt meer duiding bij deze evolutie. 2.2 Passiva De reserves nemen toe omdat het positief resultaat van 88,7 miljoen euro na aftrek van het vooropgestelde dividend van 21,3 miljoen euro volledig aan de beschikbare reserves is toegewezen. Rekening houdend met de daling van de netto boekwaarde van de kapitaalsubsidies stijgt het totale eigen vermogen van 1.002,2 miljoen euro naar 1.058,5 miljoen euro. Globaal gezien stijgen de voorzieningen met 20,0 miljoen euro met toenames van de voorziening voor pensioenen en de voorziening voor milieurisico’s (zie toelichting hiervoor). De financiële schulden zijn in de loop van 2014 terugbetaald conform de afgesproken vervaldata. Er hebben zich ook geen opportuniteiten voorgedaan om op een financieel interessante wijze vervroegd schulden af te lossen. De schulden op ten hoogste 1 jaar dalen (98,2 miljoen euro einde 2014 ten opzichte van 135,3 miljoen euro einde 2013) vooral omdat de aankoopprijs voor de OPEL-site definitief betaald is in 2014 (43,6 miljoen euro). De uit te keren winst van 21,3 miljoen euro is zoals vorig jaar opgenomen onder de rubriek ‘Overige schulden’. Zoals in voorgaande jaren, bestaat de rubriek overlopende rekeningen passiva vooral uit de al in 2014 gefactureerde concessievergoedingen voor het eerste kwartaal van 2015.


61

3. Cashflowoverzicht De samenvattende tabel geeft inzicht in de belangrijkste inkomende en uitgaande geldstromen. Zoals in de twee voorgaande jaren is de uiteindelijk gegenereerde cashflow positief. BOEKJAAR 2014

BOEKJAAR 2013

BOEKJAAR 2012

Geldbeleggingen en liquide middelen begin boekjaar

302.150

294.708

306.326

Cashflow gegenereerd uit operationele activiteiten

110.806

162.653

138.325

Cashflow besteed aan investeringsactiviteiten

(60.697)

(140.411)

(135.143)

Cashflow besteed aan financieringsactiviteiten

(23.300)

(14.800)

(14.800)

Geldbeleggingen en liquide middelen einde boekjaar

328.960

302.151

294.708

(in euro x 1000)

De cashflow uit operationele activiteiten is gedaald vooral omdat het werkkapitaal gedaald door de betaling van de OPEL-site. De netto cashflow besteed aan investeringsactiviteiten is gedaald na 2 jaren van bijzonder hoge investeringen met als uitschieters het aandeel van het Havenbedrijf in de financiering van de tweede zeesluis op Linkerscheldeoever en de aankoop van de OPEL-site. De cashflow besteed aan financieringsactiviteiten bestaat uit het ‘dividend’ en de terugbetaling van de uitstaande lening. In 2014 is voor de eerste maal het verhoogde dividend van 21,3 miljoen euro uitbetaald waar dit voorheen 12,8 miljoen euro beliep.


62

4. Andere verplichte vermeldingen

   



Buiten de gegevens die in de jaarrekening worden vermeld, zijn er geen bijkomende belangrijke gebeurtenissen na balansdatum. De punten in verband met onderzoek en ontwikkeling en het bestaan van bijkantoren zijn niet van toepassing. Er werden geen procedures gevoerd onder toepassing van artikel 523 van het Wetboek van Vennootschappen. Er is geen gebruik van financiële instrumenten die van significant belang zijn voor de beoordeling van activa, passiva, financiële positie en resultaat. De risico’s en onzekerheden waarmee het Havenbedrijf wordt geconfronteerd, situeren zich in de volgende domeinen: een evolutie van de wetgeving op het vlak van het havendecreet en de toepassing ervan; een evolutie van de wetgeving op het vlak van ruimtelijke ordening en de afbakening van het zeehavengebied; een evolutie in het belastingregime waaraan het Havenbedrijf onderworpen wordt; de toepassing van en de evolutie op het vlak van milieuwetgeving. Enerzijds zijn er risico's die in principe bij de concessionarissen liggen maar indien die in gebreke blijven (bv. door faillissement), kunnen dergelijke verplichtingen alsnog ten laste van het Havenbedrijf komen als eigenaar van het terrein. Daarnaast blijft er het mogelijk risico van nog niet gekende (onderwater) bodemvervuiling die moet worden gesaneerd. Tot slot kan een evolutie van de wetgeving op het vlak van (onderwater)bodemsanering ook bijkomende verplichtingen met zich mee brengen in hoofde van het Havenbedrijf. de evolutie van het bijdragepercentage van de responsabiliseringsbijdrage dat wettelijk bepaald wordt heeft een belangrijke impact op de inschatting van de toekomstige pensioenverplichtingen voor het Havenbedrijf en dus op de daaraan gekoppelde voorziening voor pensioenen. Momenteel beloopt dit bijdragepercentage 50%. Een sensitiviteitsanalyse op dit percentage alsook op de gebruikte discontovoet van 4,5% is opgenomen in de toelichting bij de jaarrekening. De aantrekkelijkheid van havens in het algemeen wordt bepaald door factoren als toegankelijkheid, efficiëntie van de havenactiviteiten en kwaliteit van de hinterlandverbindingen. Naast de voorgaande risico’s en onzekerheden, verwijst de raad van bestuur expliciet naar rubriek 5.13 in de jaarrekening (belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen) waar toelichting wordt verstrekt bij een aantal lopende rechtszaken en risico’s met mogelijk belangrijke financiële impact. De tekst van deze rubriek wordt hierna hernomen: Seaport Terminals NV en Flanders Container Terminal NV hebben in 2003 een claim ingediend tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen tot betaling van de som van 65.383.652,41 euro, minstens in solidum met de andere gedaagden, meer de vergoedende intresten aan de wettelijke intrest-


63

voet vanaf 23/08/1999, de gerechtelijke intresten en kosten, met kapitalisatie van de intresten op 31/12/2004, 30/06/2011 en 30/04/2013. Het betreft een geëiste schadevergoeding wegens beweerde medeplichtigheid aan contractbreuk door de rederij Cast in verband met de Flanders Container Terminal in Zeebrugge. De rechtbank van koophandel te Brugge heeft op 22 oktober 2013 de claim tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ontvankelijk doch ongegrond verklaard. Op 11 december 2013 hebben Seaport Terminals NV en Katoen Natie Terminals NV hoger beroep aangetekend tegen deze beslissing van de rechtbank. Op basis van een juridische analyse van de beschikbare gegevens in het dossier en de uitspraak van de rechtbank van koophandel, die aansluit bij deze juridische analyse, meent de raad van bestuur dat deze claim in graad van beroep, op grond van ernstige argumenten kan worden betwist en heeft de raad van bestuur beslist om hiervoor geen voorziening op te nemen. Tonnenmaatverplichtingen De Katoen Natie Groep is van oordeel dat het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen op een ongelijke wijze toepassing heeft gemaakt van in diverse, doch niet alle, concessieovereenkomsten opgenomen tonnenmaatverplichtingen. In het bijzonder zou de nakoming van die verplichtingen volgens Katoen Natie Groep niet op een gepaste wijze toegepast zijn voor de concessieovereenkomsten die betrekking hebben op het Deurganckdok. Katoen Natie Groep heeft hiervoor al verschillende partijen in gebreke gesteld en heeft daarenboven de volgende stappen gezet:  Klacht van Katoen Natie / Seaport Terminals op 14 december 2012 bij de Europese Commissie (DG Competition) betreffende de toekenning van onrechtmatige staatssteun. Er zijn in verschillende stappen vragen om inlichtingen ontvangen vanuit de EU instanties waarop het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen geantwoord heeft of een antwoord voorbereidt. Er is nog geen standpunt bekend vanwege DG Competition.  Klacht van Katoen Natie / Seaport Terminals op 22 maart 2013 bij Europese Commissie (DG Interne Markt) voor verstoring van de huidige toewijzing en toekomstige ‘bieding/kandidaatstelling’ voor concessies aan Deurganckdok. Hiervoor is tot op heden nog geen verzoek om inlichtingen van de Europese Commissie ontvangen.  Katoen Natie en Seaport Terminals hebben op 7 maart 2013 ook het Vlaamse Gewest gedagvaard omwille van de beweerde weigering om administratief toezicht uit te oefenen. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is in deze procedure vrijwillig tussen gekomen waarop Katoen Natie en Seaport Terminals op 30 mei 2013 hun eis in de procedure uitgebreid hebben door een vordering te stellen tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen met hetzelfde voorwerp als in de hierna vermelde vordering in kort geding alsook de vordering om een college van deskundigen aan te stellen. Deze procedure is lopende, doch er is reeds een voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen gunstig vonnis bekomen. Later zijn ook PSA Antwerp nv en Antwerp Gateway in de procedure, al dan niet vrijwillig tussengekomen. Momenteel is de vordering van Katoen Natie en Seaport Terminals ten aanzien van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen in hoofdorde toegespitst op de nietigverklaring van de concessieovereenkomst voor de concessies aan het Deurganckdok, opleggen verbod de artikelen 2 en 5 van de beslissing van de raad van bestuur van 26 maart 2013 uit te voeren en verplicht de totale bedragen verschuldigd door Deurganckdok concessionarissen te factureren en


64

te innen, de aanstelling van een college van deskundigen en schadevergoeding in hoofde van Katoen Natie en Seaport Terminals. Op 12 februari 2015 heeft de Rechtbank de vordering ontvankelijk doch ongegrond verklaard. Katoen Natie heeft in de pers aangekondigd in beroep te gaan.  Op 10 april 2013 werd een procedure in kort geding gestart bij de Voorzitter van de rechtbank van koophandel te Antwerpen met als doel  een aantal documenten te bekomen,  verbod te horen uitspreken voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen om handelingen te stellen waardoor uitvoering zou worden gegeven aan de beslissing van de raad van bestuur van 26 maart 2013 totdat de bodemrechter zich heeft uitgesproken en  de verplichting te horen opleggen aan het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen om de volheid van de tonnenmaatverplichtingen te factureren en in te vorderen en op een geblokkeerde rekening te storten totdat de bodemrechter zich heeft uitgesproken. De rechtbank heeft zich op 1 juli 2013 zonder rechtsmacht verklaard. De vordering van Katoen Natie Groep is dus afgewezen.  Op 10 juli 2013 heeft Katoen Natie Groep een procedure in hoger beroep ingesteld om de genomen beschikking te vernietigen en de oorspronkelijke vordering van Katoen Natie Groep ontvankelijk en gegrond horen verklaren. Het hoger beroep ingesteld door KTN/SPT tegen de beschikking werd ongegrond verklaard.  Op 27 mei 2013 hebben Katoen Natie en Seaport Terminals een verzoekschrift ingediend bij de Raad van State met verzoek tot annulatie van de beslissing van de raad van bestuur van 26 maart 2013. Deze procedure is lopende. Verder is het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen vrijwillig tussen gekomen in de procedure die Katoen Natie Groep voor de Raad van State heeft ingesteld tegen de Beroepsinstantie inzake de openbaarheid van bestuur en het hergebruik van overheidsinformatie inzake een beslissing genomen door die Beroepsinstantie. Die beslissing betrof de deels onontvankelijkheid / deels ongegrondheid van de vraag van de groep Katoen Natie aan het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen om aan de groep Katoen Natie de volledige notulen van alle raden van bestuur van de voorbije vijf jaren te verstrekken. De Raad van State heeft in haar arrest van 21 november 2014 hierover een oordeel geveld. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen heeft op basis van dat arrest haar initiële weigeringsbeslissing ingetrokken en met een nieuw besluit beslist het verzoek van de Katoen Natie groep niet in te willigen. Katoen Natie is op 4 februari 2015 in beroep gegaan tegen deze nieuwe beslissing. De beroepscommissie moet hierover nu een uitspraak doen. Er zijn in 2013 ook verzoeken om inlichtingen ontvangen vanwege de FOD Economie (Mededinging) omtrent het al dan niet aanrekenen van de tonnenmaatverplichting. Deze verzoeken zijn beantwoord en er zijn nog geen standpunten of besluiten bekend van de mededingingsautoriteit.


65

Twee concessionarissen hebben respectievelijk protest en voorbehoud aangetekend bij de facturen in verband met tonnenmaatverplichtingen die opgemaakt zijn in uitvoering van de beslissing van de raad van bestuur van 26 maart 2013. Het protest/voorbehoud betreft facturen voor een bedrag van 14,7 miljoen euro. Hiervan is 10,7 miljoen euro wel effectief betaald, zij het onder bepaalde voorbehouden. Op basis van een juridische analyse van de beschikbare gegevens in het dossier meent de raad van bestuur dat dit protest en voorbehoud op grond van ernstige argumenten kan worden betwist en de raad van bestuur heeft beslist om hiervoor geen voorziening op te nemen. Op basis van de reguliere toepassing van de waarderingsregels zoals vastgelegd door de raad van bestuur (cfr. item 2.4. van de samenvatting van de waarderingsregels) is wel de voorziene automatische waardevermindering van 100% opgenomen op de nog niet betaalde vordering van 4 miljoen euro (excl. btw). Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen heeft op 2 juli 2013 voor de bevoegde rechtbank een procedure ingesteld ter invordering van deze factuur. De rechtbank heeft zich onbevoegd verklaard en gesteld dat aan de in de concessieovereenkomst opgenomen arbitrageclausule uitvoering moet worden gegeven. Partijen hebben vervolgens een arbitrage opgestart en deze is momenteel lopende, met op dit ogenblik een eerste ronde inzake uitwisseling van standpunten. 2M Verschillende vennootschappen van de groep Katoen Natie vorderen bij verzoekschrift – ingediend bij de Raad van State - de vernietiging van de beslissingen van de raad van bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen van 12 mei 2014 (nr. 141345 omtrent oostzijde Deurganckdok en nr. 141330 omtrent westzijde Deurganckdok ) waarbij besloten wordt:  om het thans onbenutte deel van de concessie van nv Antwerp Gateway op de Oostzijde van het Deurganckdok uit de concessie van Antwerp Gateway te lichten en dit terreindeel voor een verlengbare termijn van zeven jaar in concessie te geven aan de joint venture nv PSA DGD, met mogelijkheid van subconcessie aan MSC PSA European Home Terminal;  om voor de westzijde van het Deurganckdok in te stemmen met de bestaande concessie van PSA Antwerp NV aan PSA DGD NV met mogelijkheid van subconcessie aan MSC PSA European Home Terminal. Er wordt hierbij niet onmiddellijk een financiële eis gesteld. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen meent dat de beslissing van de raad van bestuur juridisch degelijk gefundeerd is. Indien de Raad van State toch zou ingaan op de gestelde vordering, zullen op dat ogenblik de gevolgen van een dergelijke beslissing onderzocht moeten worden. Daarbij kan vastgesteld worden dat momenteel de inrichtingswerken die voortvloeien uit de beslissing van 12 mei 2014 en vervolgbesluiten volop opgestart zijn. Gedwongen buitengebruikstelling concessie Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is in gebreke gesteld door een concessionaris omwille van een gedwongen buitengebruikstelling in 2012 van een concessie. De buitengebruikstelling was noodzakelijk omwille van veiligheidsredenen. Bij exploot van 9 december 2013 worden het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de stad Antwerpen door de concessionaris gedagvaard in betaling van 30 miljoen euro, bedrag eventueel te wijzigen in de loop van het geding, en te vermeerderen met de intresten vanaf de datum van de beëindiging of de substantiële wijziging van de concessie. Ver-


66

der vordert de concessionaris dat minstens voorafgaandelijk een college van deskundigen aangesteld wordt met als opdracht de schade van de concessionaris ‘ten gevolge van de beëindiging of de substantiële wijziging van de concessie, zowel de geleden schade als de gederfde winst’ te begroten. Deze claim wordt inhoudelijk betwist door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Ook Waterwegen & Zeekanaal NV zal in gedwongen tussenkomst worden gedagvaard omdat zij de Scheldekaaien in concessie hebben gegeven aan de stad Antwerpen en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Op basis van een juridische analyse van de beschikbare gegevens in het dossier, meent de raad van bestuur dat de claim van de concessionaris op grond van ernstige argumenten kan worden betwist, minstens ernstig beperkt, en de raad van bestuur heeft beslist om hiervoor geen voorziening op te nemen. In dit dossier mocht het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen recent het auditoraatsverslag ontvangen waarbij de auditeur adviseert om beide vorderingen tot nietigverklaring van de concessionaris af te wijzen. Milieurisico’s Voor de milieurisico’s van de zogenaamde terreinen ‘Fort Filip’ zijn er voorzieningen opgenomen van 29,3 miljoen op basis van het BATNEEC-principe, dat inhoudt dat gekozen moet worden voor de beste beschikbare techniek die geen excessieve kosten inhoudt. Andere duurdere saneringsscenario’s zijn echter niet uitgesloten. Een OBBO is opgesteld m.b.t. de terreinen rondom het fort en de oevers van het bufferbekken en het diep grondwater. Dit OBBO is conform verklaard door OVAM, maar daartegen zijn administratieve beroepsprocedures ingesteld door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Total Raffinaderij Antwerpen. Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is van mening dat als OVAM overgaat tot een aanmaning, het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen niet de (enige) saneringsplichtige persoon kan zijn. Voor wat betreft het bufferbekken zelf is nog geen bodemonderzoek uitgevoerd. Voor zover dit kwalificeert als een waterbodem en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen als waterbeheerder zou worden aangeduid als saneringsplichtige voor het bufferbekken, is zij van oordeel dat zij niet de (enige) saneringsplichtige is, minstens dat er voor de vervuiling (een) andere aansprakelijke partij(en) is (zijn). Er is een investeringsproject lopende om de kaaimuren te verdiepen in het Industriedok en Vijfde Havendok. Dit project omvat in samenspraak met de concessionaris investeringen in diepere kaaimuren en bijbehorende baggerwerken om de diepgang te verhogen. In februari 2015 is bij het afvoeren van de baggerspecie bijkomende en voorheen niet gekende verontreiniging vastgesteld. De eerste staalnames, die echter nog uitgebreid moeten worden om definitieve conclusies te kunnen trekken, geven aan dat er effectief verontreinigingen aanwezig zijn die, alhoewel ze de drempelwaarden voor de gezondheid niet overschrijden, wel kunnen leiden tot andere en duurdere afvoeren verwerkingswijzen voor de baggerspecie dan initieel gepland. Ook de uitvoerder van de werken kan een claim indienen voor stilligkosten. Gezien deze vaststellingen zeer recent zijn, zijn nog geen redelijkerwijze onderbouwde ramingen beschikbaar van mogelijks te verwachten extra uitgaven. Er wordt ook onderzocht of het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen zijn rechten dient te vrijwaren ten opzichte van bepaalde andere partijen.


67

Nieuw havenhuis Bij de bouw van het nieuw havenhuis zijn er verschillende lopende discussies met de hoofdaannemer en de onderaannemers. Het betreft grotendeels discussies over de vraag of bepaalde uitvoeringswerken geacht worden deel uit te maken van de ingediende offerte op het in de markt gezette bestek - dat een resultaatverbintenis inhoudt - of dat die uitvoeringswerken als bijkomend aan het bestek moeten beschouwd worden (en dus – naar begrip van de aannemers – extra vergoedingen rechtvaardigen). Daarnaast zijn er discussies over niet behaalde mijlpalen en opgelegde boetes, geldigheid van de bindende derdenbeslissing, termijnverlengingen, kosten van de deskundigen, … Als zodanig wijst het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen in de vorderingsstaten van de aannemers een bedrag af van 8,5 miljoen euro. Dit bedrag beïnvloedt in eerste instantie niet direct de resultatenrekening maar wel de aanschaffingswaarde waaraan het nieuw havenhuis in de balans zal opgenomen worden en vervolgens afgeschreven zal worden.

Antwerpen, 16 maart 2015 Namens de raad van bestuur

Eddy Bruyninckx Gedelegeerd-bestuurder


Marc Van Peel Voorzitter raad van bestuur

68


COLOFON Verantwoordelijk uitgever Tine Vandendriessche Fotografie Jean-Claude Coutausse (p4), Thomas Vanhaute (p15, 38), Jimmy Kets (p36), Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Vormgeving Catapult, Antwerpen April 2015

Jaarverslag Gemeentelijk Havenbedrijf

Recommend Documents