Jaarverslag Gezondheidscentrum Camminghaburen

Jaarverslag

2008 Gezondheidscentrum Camminghaburen

Jaarverslag

2008 Gezondheidscentrum Camminghaburen

Voorwoord

In dit jaarverslag leggen bestuur en directie van de Stichting Wijkcentrum voor Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening Camminghaburen verantwoording af over het gevoerde beleid in 2008. De activiteiten van het Gezondheidscentrum worden op een zo toegankelijk mogelijke manier beschreven om een ieder die geïnteresseerd is een goed inzicht te verschaffen.

De meest in het oog springende ontwikkeling in 2008 is zonder meer de interne verbouwing en modernisering van de apotheek geweest. Op basis van een goed doordacht inrichtingsplan dat in overleg met de betrokken medewerkers is opgesteld, heeft de apotheek een complete facelift gekregen. Eind 2008 is de vernieuwde apotheek opgeleverd. De cliënten kunnen nu in een goed geoutilleerde ruimte met state-of-the-artvoorzieningen, waaronder een robot voor de uitgifte van medicijnen, worden ontvangen. De apotheek beschikt over twee voorlichtingsruimtes waar een persoonlijk gesprek met één van de apothekers of assistentes kan worden gevoerd. Mede door de gewijzigde opstelling van de balie kan de privacy van cliënten - een verbeterpunt uit het cliënttevredenheidonderzoek - nu beter worden gewaarborgd. Door deze investering kan de apotheek weer vele jaren vooruit. Samen met de in het recente verleden gerealiseerde uitbreiding van het Gezondheidscentrum zijn de belangrijkste doelen die bestuur en directie zich op het gebied van de huisvesting hadden gesteld, bereikt.

in het kader van een geïntegreerde eerstelijnsgezondheidszorg in het afgelopen jaar. Een woord van waardering ook voor de wijze waarop de directeur het Gezondheidscentrum heeft aangestuurd en de condities heeft geschapen waaronder de zorgprofessionals hun werk kunnen verrichten. Door de inzet van allen stond het Gezondheidscentrum ook in 2008 borg voor een optimale dienstverlening aan de inwoners van de wijken

Een ieder die op dit verslag wil reageren wordt daartoe van harte uitgenodigd.

Bart Boudewijn, Secretaris

3

Namens het stichtingsbestuur,

Voorwoord

Camminghaburen en Blitsaerd.

Jaarverslag 2008

Het bestuur bedankt de medewerkers van de negen vakdisciplines voor hun deskundige inzet en samenwerking

4

Inhoudsopgave

Jaarverslag 2008

Inhoudsopgave Voorwoord

3

Kwaliteitsbeleid Missie, Beleidsaspecten in het kort en Uitgangspunten Organisatie Werkgebied Kwaliteitsbeleidsplan Continuïteit van zorg Betrokkenheid financier Externe samenwerking

5 5 5 6 7 7 8 8

Kwaliteitsmanagement Organisatiestructuur Bevordering kwaliteitscultuur Samenwerking Toedeling van verantwoordelijkheden Personeelsmanagement Materieel management Gegevensverzameling/automatisering Interne kwaliteitsbeoordeling

9 9 10 10 11 12 12 12 13

Zorg en zorgondersteuning Geïntegreerde eerstelijnszorgaanbod Verantwoording van de negen disciplines • Huisartsenpraktijk • Praktijkverpleegkundige (POH) • Centrumassistentes • Apotheek • Apotheekassistentes • Fysiotherapie • Maatschappelijk werk • GGZ eerstelijnszorg (GGZ Friesland-Noord) • Jeugdgezondheidszorg (Thuiszorg Het Friese Land) • Thuisverpleging en -verzorging (Thuiszorg Het Friese Land) • Diëtist (Thuiszorg Het Friese Land) • Logopedie Werkafspraken/protocollen

14 21 21 23 24 25 27 28 30 31 32 32 32 34 35

Cliëntgerichtheid organisatie Informatie over rechten en plichten van cliënten Bereikbaarheid en beschikbaarheid Privacy Klachtenbehandeling Cliënttevredenheidsonderzoeken Cliëntenraad/medezeggenschap van cliënten

36 36 37 37 37 38 39

Personalia

40

Overzicht bij- en nascholingscursussen

41

Bijlage: Lijst van gebruikte afkortingen

43

Kwaliteitsbeleid Stichting Wijkcentrum voor Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening Camminghaburen, verkorte naam en verder vernoemd als Gezondheidscentrum, hanteert als missie: ‘Het leveren van een breed aanbod van eerstelijnsgezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, met name aan de inwoners van de wijken Camminghaburen en Blitsaerd. De zorg is erop gericht dat cliënten zoveel mogelijk hun eigen verantwoordelijkheid blijven nemen en zo lang mogelijk hun zelfstandigheid kunnen blijven behouden. We willen hen daarbij helpen door hun gezondheidsproblemen zo breed mogelijk te benaderen en te begeleiden.’

Missie

Beleidsaspecten in het kort

Omgezet naar de praktijk van alledag betekent de missie

• Voorlichting en preventie.

het volgende:

• Het zo weinig mogelijk medicaliseren bij gezondheids-

• Een afgestemd multidisciplinair zorgaanbod waarbij

en welzijnsproblemen.

de diverse disciplines op elkaar zijn afgestemd en waar

• Multidisciplinair (blijven) werken.

zonodig een optimale diversiteit wordt aangeboden

• Samenwerking met andere zorgverleners.

door samenwerking met andere instellingen.

• Het betrekken van cliënten bij het beleid.

• Het bieden van adequate voorlichting.

• Cliënttevredenheid is een belangrijk doel. • Streven naar continue verbetering van de zorg en

Problemen met gezondheid en welbevinden vergen vaak een bredere insteek.

dienstverlening teneinde deze te verhogen. • Het voldoen aan alle geldende weten regelgeving. De specifieke aandachtspunten en accenten voor 2009 worden in dit jaarverslag beschreven bij de desbetreffende

disciplines in huis waarvan de medewerkers bij het

discipline.

Gezondheidscentrum in loondienst zijn: • Huisartsenpraktijk, inclusief praktijkverpleegkundige.

Uitgangspunten

• Apotheek.

Bij de dagelijkse uitwerking en levering van het aanbod

• Fysiotherapie.

van het Gezondheidscentrum is een aantal uitgangspunten van belang. Zo wil de organisatie uitsluitend werken van de balans/harmonie van de cliënt.

loondienst zijn van het Gezondheidscentrum:

Het Gezondheidscentrum volgt een niet-medicaliserend

centrum zoveel mogelijk aansluiting bij en samenwerking

• Jeugdgezondheidszorg (Het Friese Land).

met relevante voorzieningen in de wijk. De organisatie

5

met deskundige medewerkers die zich richten op herstel

volgende disciplines waarvan de medewerkers niet in

Kwaliteitsbeleid

Daarnaast werken binnen het Gezondheidscentrum de

Jaarverslag 2008

Anno 2008 heeft het Gezondheidscentrum de volgende

• Thuisverpleging en - verzorging (Het Friese Land).

hanteert als uitgangspunt dat de eerstelijnsgezondheids-

• Diëtiek (Het Friese Land).

zorg 24 uur per dag en 7 dagen per week voor cliënten

• Logopedie.

bereikbaar dient te zijn. De voorzieningen zijn er op

Alle 9 genoemde disciplines werken nauw samen en

gericht wijkbewoners zoveel en zolang mogelijk in hun

stemmen hun zorgaanbod en de hulpvragen op elkaar af.

thuissituatie te laten functioneren.

Op basis van de missie en de praktijk van alledag

Organisatie

legt Gezondheidscentrum Camminghaburen voor de

Bij het Gezondheidscentrum zijn de volgende mensen

komende jaren het accent op de volgende aspecten.

in loondienst: de directeur, huisartsen, een praktijkver-

beleid, zie verder Interne kwaliteitsbeoordeling en het • Maatschappelijk werk (Stichting Hulp en Welzijn

Farmaco Therapie Overleg (FTO).

Leeuwarden). • Sociaal Psychiatrische Verpleegkunde (GGZ Friesland- Noord.

Op meer organisatorisch niveau zoekt het Gezondheids-

pleegkundige, centrumassistentes, apothekers, apotheek-

In Camminghaburen zijn alle geledingen uit de maat-

assistentes, fysiotherapeuten, een administratief secreta-

schappij terug te vinden zoals uit onderstaande tabel

riaatsmedewerker en een algemeen medewerker.

blijkt. Mensen in de leeftijdscategorie 25-54 jaar vormen

Bij fysiotherapie is het specialisme kinderfysiotherapie

nog steeds het hoofdbestanddeel. Er wonen veel gezinnen

aanwezig.

met jonge en opgroeiende kinderen.

Maatschappelijk werk, GGZ-eerstelijnszorg, jeugd-

Het aantal mensen van 65 jaar en ouder is nog beperkt.

gezondheidszorg, thuisverzorging en -verpleging,

Daarin zal als gevolg van de vergrijzing op de langere

diëtiek en logopedie zijn op samenwerkingsbasis in het

termijn een verschuiving optreden en dus een veran-

Gezondheidscentrum werkzaam (zie organisatiemodel).

dering van de zorgvraag. In de wijk wordt ouderen de mogelijkheid geboden gebruik te maken van diverse

Elke cliënt die bij de huisarts komt, kan naar een andere

zorgvoorzieningen waarbij zelfstandigheid van de bewo-

discipline verwezen worden. Ongeveer 50% van de wijk-

ners een voorwaarde is. In de nabije toekomst zal dit

bewoners maakt deel uit van de huisartsenpraktijk. Bij de

verzorgingsaanbod verder worden uitgebreid, onder

apotheek ligt dit percentage wijkbewoners op bijna 90%.

andere door de bouw van het Multifunctioneel Centrum

Een verklaring voor het laatste percentage ligt in het feit

(MFC) in Camminghaburen (bouw klaar medio 2009).

dat een aanzienlijk deel van de wijkbewoners van elders

In Camminghaburen is momenteel geen intramurale

in Leeuwarden naar Camminghaburen is verhuisd.

woonvoorziening voor ouderen aanwezig. Wel is de

Deze wijkbewoners veranderden niet van huisarts,

Wijlaarderhof zeer geschikt voor bewoning van men-

maar wel van apotheek, fysiotherapeut en jeugdgezond-

sen die (intensieve) zorg nodig hebben. In het master-

heidszorg.

plan woonservicezone Leeuwarden wordt de wijkvisie verricht naar de behoefte van toekomstige woonvormen

jeugdgezondheidszorg, thuisverpleging en -verzorging

en woningbehoefte.

bedraagt ongeveer 50% van de cliënten van de huisartsen. Verder zijn er woonvoorzieningen voor lichamelijk en

Werkgebied

verstandelijk gehandicapten in de wijk aanwezig. Een bij-

Het Gezondheidscentrum, opgericht 23-12-1981, ligt

zondere cliëntengroep wordt gevormd door de bewoners

in de wijk Camminghaburen in het noordoosten van

van het FOCUS-project: lichamelijk gehandicapten met

Leeuwarden en grenst aan de wijk in opbouw Blitsaerd.

extra zorgbehoefte.

Het aantal inwoners van Camminghaburen en Blitsaerd bedroeg op 01-01-2008: 11.223. Dit betekent een afname van 38 ten opzichte van 01-01-2007. Dit heeft te maken

Bevolking wijk Camminghaburen op 01-01-2008

met de doorstroom naar de nieuwe wijk Zuiderburen, die nu redelijk gestabiliseerd lijkt te zijn. De praktijk-

Leeftijd

0-14 15-19 20-24 25-44 45-54 55-64 65 eo

omvang van de huisartsen is in 2008 iets gegroeid met

Aantal

2109

149 cliënten (praktijkomvang 26-11-2007: 5376 en 25-11-2008: 5525).

852

544

3064

1964

1433 1257

In Camminghaburen en Blitsaerd wonen in totaal 11.223 mensen. Bron: Gemeente Leeuwarden, Statistisch jaarboek 2008 Algemene Zaken

6

Kwaliteitsbeleid

Jaarverslag 2008

Camminghaburen in beeld gebracht. Er wordt onderzoek De overlap van fysiotherapie, maatschappelijk werk,

Vanwege het karakter van het Gezondheidscentrum is besloten de zorgverlening van de huisartsenpraktijk,

De wijk kent geen specifieke moeilijkheden op het terrein

in samenwerking met de HuisArtsenGroep (HAGRO),

van bijvoorbeeld huisvesting of inkomensproblematiek.

voorlopig vooral te richten op Camminghaburen en

De opgroeiende jeugd vraagt nog steeds aandacht. De

Blitsaerd. De wijkgrenzen worden redelijkerwijs aan-

wijk Camminghaburen beschikt over een actief wijkpanel.

gehouden in verband met de oorspronkelijke doelstelling: een voor de wijkbewoners goed bereikbare gezondheidszorgvoorziening. De overige disciplines hanteren geen wijkgrenzen.

Kwaliteitsbeleidsplan

Speerpunten voor 2009 zijn onder andere:

De bewaking van de kwaliteit en het beheersen van de

Algemeen beleid

kosten van het Gezondheidscentrum vragen continu de

• Vervolg overleg met zorgverzekeraars over geïntegreer-

aandacht. De hoofdlijnen van het beleid zijn gezamenlijk

de eerstelijnszorgaanbod.

uitgewerkt en verwoord in het beleidsplan 2006-2010 en

• Cliënttevredenheidsonderzoek (najaar 2009).

in het zorgaanbodplan 2009 van het Gezondheidscentrum.

• Bewaking financiën i.v.m. landelijke bezuinigingsmaat- regelen zoals preferentiebeleid, claw-back en geen

Gerealiseerd in 2008 Algemeen beleid

indexering huisartsentarieven. • Implementatie BSN.

• Schrijven Zorgaanbodplan 2009 voor de zorgverzekeraars. • Afbouw CVZ-subsidie. • Implementatie uitkomsten cliënttevredenheidsonder-

Huisartsenpraktijk • Verbeterpunten uitvoeren van het accreditatietraject via de NHG.

zoek Eerstelijnszorg door Cliënten Bekeken (ECB),

• Polyfarmacie uitvoering gezamenlijk met de apotheek.

rapport januari 2007.

• Verdere implementatie zorgprogramma Astma-COPD

• Aansluiting e-healthnet en Central Hosting via datanetwerk PharmaPartners. • Handhaving certificatie apotheek/fysiotherapie, en accreditatie huisartsenpraktijk.

cliënten. • Verdere implementatie zorgprogramma Diabetes. • Adequate dossiervorming met elektronisch medisch dossier. • Voorbereidingen invoeren fundoscopie. Apotheek

• Tweede jaargang NHG-accreditatie/certificeringstraject.

• Optimaliseren inrichting nieuwe apotheek.

• Opleidingsplaats voor huisarts in opleiding.

• Optimaliseren inrichting robot.

• Telefoontriage.

• Professionalisering van de informatie naar cliënten.

• Overgang Medicom classic naar Medicom nieuw.

• Professionalisering naar de huisartsen in het

• Aandacht voor de Praktijkomvang.

Gezondheidscentrum. • Professionalisering naar de huisartsen in Leeuwarden

Apotheek

buiten het Gezondheidscentrum.

• Interne verbouwing (september t/m december).

• Realiseren herhaalpost huisartsenpraktijk Aldlân.

• Aanschaf robot.

• Bewaking van de HKZ-certificering.

• Optimalisatie weekdozen. • Aanbieden van baxteren als extra service. • Hercertificeren conform HKZ apotheek. • Handhaven FTO op niveau 4. • Onderzoeken of het aanvragen van herhaalreceptuur via de apotheek kan gaan. • Via software communicatie met niet-Medicom huisartsen mogelijk gemaakt.

• Netwerk geriatrie continueren. • Samenwerking met andere zorgaanbieders in de wijk.

7

internet.

Kwaliteitsbeleid

• Bevorderen van de aanvraag van herhaalrecepten via Fysiotherapie • Voortzetting kleine groepsfysiotherapie in oefenzaal cliënten met diabetes. • Kleine groepsfysiotherapie in oefenzaal cliënten met Astma-COPD en andere homogene groepen.

• Digitaal intern verwijzen van huisarts naar fysiotherapie en omgekeerd. • Automatisering uitbreiden in contact met huisartsen.

Fysiotherapie

• Bewaking van de HKZ-certificering.

• Terugdringen niet nagekomen afspraken door cliënten. • Uitbreiding groepswerk.

Continuïteit van zorg

• Netwerk geriatrie continueren.

De continuïteit van de zorg wordt gewaarborgd door de

• Deelname categorale zorgprojecten, zoals diabetes-

interne overlegstructuur. De overlegstructuren zijn inter-

ketenzorg met de disciplines.

Jaarverslag 2008

Huisartsenpraktijk

disciplinair van aard.

Het bilateraal overleg, met de huisartsen als spil, vindt

‘De Zwaaij’. Zij werken samen als Huisartsen Onder Een

met een vaste frequentie plaats. Binnen dit overleg staan

Dak (HOED).

werkafspraken en protocollering centraal.

Gezamenlijk wordt een HAGRO (= huisartsengroep)

Naast deze interne overlegstructuur wordt er ook extern

gevormd. De HAGRO komt maandelijks bijeen en verga-

met hulpverleners en instellingen overlegd.

dert volgens een vaste agenda. Een deel van de vergadering wordt besteed aan vakinhoudelijke items, zoals fou-

Betrokkenheid financier

ten/bijna fouten en incidenten, casuïstiek en een referaat.

Het Gezondheidscentrum krijgt vanaf 2009 geen subsidie

Daarnaast komen organisatorische zaken en ontwikkelin-

meer van het CVZ.

gen aan de orde m.b.t. de LHV, ROS, de Friese Huisartsen

De jaren 2007 en 2008 golden als overgangsjaren naar een

Vereniging en de Dokterswacht Friesland.

nieuwe financieringssystematiek in nadere afstemming met de zorgverzekeraars. Op landelijk niveau zijn hier-

Overige activiteiten huisartsen

omtrent overleggen en afstemmingen gaande tussen o.a.:

Op individuele basis worden nog andere activiteiten

VWS, LVG en ZN.

ontplooid:

De financiering van de zorg en het geneesmiddelenaan-

• Deelname aan het MCC. Deze commissie coördineert

bod binnen de gezondheidscentra verloopt via de beken-

de communicatie en werkafspraken tussen de eerste en

de weten regelgeving. De thuiszorg valt vanaf 2007

de tweedelijn.

onder de WMO; het maatschappelijk werk valt onder de

• Met betrekking tot uitgeprocedeerde asielzoekers in samenwerking met Respons.

en fysiotherapeuten vallen onder het tariefstelsel van de

• SCEN-consultaties.

verzekeraars.

• Deelname toetsgroep.

Regelmatig vindt vanuit de directie overleg plaats met

• Deelname nascholingscommissie Texelcursus.

De Friesland Zorgverzekeraar, de regionale/preferente

• Deelname aan het Regionaal samenwerkingsverband

zorgverzekeraar. Het overleg richt zich met name op de

Illegalenfonds Fryslân.

financiën, de begroting en de jaarrekening maar ook op: • Marktontwikkelingen en tarieven.

Apotheek

• Continuering van de overeenkomst.

De apotheker treedt op als extern adviseur voor Zorg-

• Ons zorgaanbod voor de geïntegreerde eerstelijnszorg.

belang Fryslân.

Externe samenwerking

Verdere externe Samenwerking

Naast de interne samenwerking vindt ook extern overleg

Tevens werken de apotheek en de huisartsen samen met

met hulpverleners en instellingen plaats, zoals met de

de Jeugdpsychiatrische kliniek ‘De Swing’, gevestigd in

leden van de HAGRO ‘Wjerspegeling’(*), apothekers bui-

Camminghaburen.

ten de wijk en thuiszorginstellingen waaronder Thuiszorg Het Friese Land, Palet en zorggroep Noorderbreedte.

Directie

Ook wordt overlegd met de Leeuwarder Apothekers

De directeur van het Gezondheidscentrum onderhoudt de

Vereniging, De Spoed Apotheek Leeuwarden en de

externe contacten op lokaal, regionaal en landelijk niveau.

Vereniging voor Fysiotherapie.

Zij zit onder andere in de werkgroep Woonservicezone Camminghaburen en onderhoudt de contacten met de

8

Kwaliteitsbeleid

Jaarverslag 2008

gemeentelijke WMO-regeling; apothekers, huisartsen

(*) De Wjerspegeling bestaat uit vier huisartsen van het

Landelijke Vereniging Georganiseerde eerstelijn.

Gezondheidscentrum en vijf externe huisartsen. In het platform hulpverlening van ‘de Brede Wijk’ nemen

HAGRO De huisartsen, waarmee het Gezondheidscentrum samenwerkt, zijn ondergebracht in het Medisch centrum

vertegenwoordigers vanuit verschillende disciplines deel.

Kwaliteitsmanagement De zorg voor het kwaliteitsbeleid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zowel hulpverleners als management. De eindverantwoordelijkheid ligt bij het bestuur van het Gezondheidscentrum. Door de goede overlegstructuur in het Gezondheidscentrum is er sprake van een organisatiebreed draagvlak voor kwaliteitsbeleid.

Organisatiestructuur

in de wijk Camminghaburen en zijn gebruikers van het

In het onderstaande model wordt de organisatiestructuur

Gezondheidscentrum. Allen zitten op persoonlijke titel in

van het Gezondheidscentrum weergegeven. Er wordt

het bestuur; waarvan één op voordracht van de cliënten-

een onderscheid gemaakt tussen mensen in loondienst en

raad. Het bestuur vergadert ongeveer zes keer per jaar en

degenen die in samenwerkingsverband of vrijgevestigd

indien nodig ad hoc.

hun werkzaamheden verrichten. De directeur is verantwoordelijk voor het voorbereiden en ontwikkelen van het beleid en draagt zorg voor de

Het bestuur van het Gezondheidscentrum functioneert als

uitvoering ervan. Tevens geeft de directeur leiding aan de

bestuur op afstand. De voornaamste taken liggen in het

medewerkers, verricht zij werkzaamheden op financieel

initiëren, vaststellen en bewaken van het beleid. De dage-

en accommodatiegebied en entameert zij zorginhoudelijke

lijkse gang van zaken wordt afgehandeld door en is gede-

activiteiten. De interne organisatie, personeelsbeheer en

legeerd aan de directeur. Toetsing vindt plaats binnen het

-beleid vallen ook onder de verantwoordelijkheid van de

beleidskader. Alle bestuursleden, op één na, wonen

directeur.

Bestuur

Klachtencommissie

Cliëntenraad

Adm/secr.

Ha

POH

Apo

Aa

MW

SPV

Thuiszorg HFL

Logopedie

Alg. mede.

= in loondienst = samenwerkingsovereenkomst (MW via Hulp en Welzijn, SPV via GGZ, Thuiszorg via Het Friese Land = vrijgevestigd

9

Ca

Fysio

Kwaliteitsmanagement

Directeur

Jaarverslag 2008

Het organisatiemodel ziet er als volgt uit:

Bevordering kwaliteitscultuur

• Bespreking protocollen.

Dinsdagochtend is structureel gereserveerd voor over-

• Overgewicht en eetstoornissen.

leg, zowel in bidisciplinaire als multidisciplinaire vorm. Daarnaast is er ook sprake van monodisciplinair overleg.

Het teamoverleg vindt één keer per vier weken plaats,

Eenduidige behandelafspraken voor cliënten worden

onder leiding van de directeur. Tijdens deze vergaderin-

doorgesproken, evenals voorlichting naar de cliënt toe.

gen staan algemene en beleidszaken op de agenda.

Binnen deze overlegstructuur vindt de afstemming plaats

Deze onderwerpen zijn besproken/nader uitgewerkt:

tussen de verschillende disciplines, hetgeen de cliënt ten goede komt. • CAO-wijzigingen. Het feit dat alle negen disciplines hun werkzaamheden

• Beleid Waarneming bij ziekte.

onder één dak verrichten, heeft als groot voordeel dat

• Beleidsplan 2006-2010 tussenevaluatie.

ad hoc overleg tussen hulpverleners eenvoudig en snel

• Project Polyfarmacie.

te realiseren is. Er is sprake van frequente (korte) consul-

• Ontruimingsplan.

taties.

• Griepvaccinatie voor personeel.

De noodzaak van consultatie over veelvoorkomende

• Verbouwing apotheek.

onderwerpen, is ondervangen door werkafspraken.

• Overeenkomst Gezondheidscentrum - De Friesland

Samenwerking binnen het Gezondheidscentrum

• Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI & E):

De samenwerking in 2008 is op hetzelfde peil gehand-

• Beleid ter voorkoming en bestrijding van ongewenste

10


Jaarverslag 2008

Zorgverzekeraar. o.a. preventiemedewerker en vertrouwenspersoon.

haafd als het voorgaande jaar. De afstemming tussen de

omgangsvormen .

apotheek en de huisartsenpraktijk over medicatiebewa-

• Jaarrekening 2007.

king, FTO en automatisering heeft de grootste prioriteit in

• Zorgaanbodplan 2009 geïntegreerde eerstelijnszorg.

de samenwerking.

• Cliëntenraad. • Personeelsvertegenwoordiging.

De samenwerking tussen de huisartsenpraktijk en de apo-

• Eindejaarsgeschenk.

theek is intensief, met name door nauwere afspraken te

• Invoering Burger Service Nummer (BSN).

maken rond het efficiënt hanteren van herhaalrecepten via

• Interne begroting 2009.

het computersysteem en door het verbeteren van de kwaliteit van het farmacotherapeutisch overleg. Afspraken over het voorschrijfbeleid worden op gestructureerde

Het Gezondheidscentrum Camminghaburen voldoet aan

wijze getoetst en geëvalueerd.

alle kwaliteitskenmerken voor gezondheidscentra, zoals opgesteld door de Landelijke Vereniging Georganiseerde

Met betrekking tot de ontwikkelingen bij de fysiotherapie

eerstelijn (LVG). In het kwaliteitshandboek worden de

wordt vanuit meerdere disciplines gekeken naar de kleine

tussentijdse wijzigingen ingevoerd, op centrumniveau.

groepsbehandeling voor cliënten met diabetes en andere

Dit handboek is gestoeld op het Harmonisatiemodel

chronische ziekten. Tevens is een begin gemaakt met het

Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector.

elektronisch communiceren tussen de huisartsenpraktijk en de fysiotherapieafdeling. Dit zal de registratie van de

De apotheek is sinds december 2005 HKZ gecertificeerd

contacten rond verwijzing en behandeling verbeteren.

en gebruikt hierbij een digitaal handboek. De fysiotherapiepraktijk is sinds juli 2007 HKZ gecertifi-

In het multidisciplinaire overleg Themateam zijn o.l.v.

ceerd en gebruiken ook een digitaal handboek.

een fysiotherapeut de volgende thema’s behandeld:

De huisartsenpraktijk is sinds april 2008 NHG geaccredi-

• Dementie.

teerd.

• Kinder-, Jeugdtraumacentrum. • Gezondheidszorg aan buitenlandse vluchtelingen/en mensen zonder verblijfsvergunning (Respons).

Alle medewerkers volgen na- en bijscholingscursussen. Een overzicht is te vinden achter in het jaarverslag.

recept, van geneesmiddelen binnen de apotheek van het Gezondheidscentrum. De verantwoordelijkheid van de apotheker is vastgelegd in een professioneel statuut.

Apotheekassistentes De apotheekassistentes bereiden en leveren recepten af onder toezicht van de apotheker.

Fysiotherapie Voor de uitoefening van hun dagelijks werk is iedere fysiotherapeut in het Gezondheidscentrum zelf verantwoordelijk. Het werk omvat het, al dan niet op verwijzing van een arts, onderzoeken, behandelen en begeleiden van cliënten op basis van een globale indicatiestelling. Tevens is de fysiotherapeut belast met fysiotherapeutische Ernst Graff, huisarts

zorgverlening van preventieve en consultatieve aard. De verantwoordelijkheid van de fysiotherapeut is vastge-

Toedeling van verantwoordelijkheden

legd in een professioneel statuut.

Huisartsen Maatschappelijk werk

voor het dagelijks functioneren in de huisartsenpraktijk.

De maatschappelijk werker, via een samenwerkingsover-

De functie van huisarts omvat het geheel van taken,

eenkomst met Hulp en Welzijn Leeuwarden gedetacheerd

verantwoordelijkheden en bevoegdheden die samen-

in het Gezondheidscentrum, is zelf verantwoordelijk voor

hangen met de huisartsengeneeskunde binnen het

het dagelijkse werk.

Gezondheidscentrum. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in een professioneel statuut voor huisartsen.

Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige De Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige, via een samenwerkingsovereenkomst met GGZ Friesland-Noord gede-

De praktijkverpleegkundige heeft als professional op

tacheerd in het Gezondheidscentrum, is zelf verantwoor-

hbo-niveau een eigen verantwoordelijkheid en aanspra-

delijk voor het dagelijkse werk.

kelijkheid voor door haar uitgevoerde delen van huisartsgeneeskundige zorg. De huisarts is eindverantwoordelijk

Thuiszorg Het Friese Land

voor de huisartsgeneeskundige zorg die door de POH

De medewerkers van Thuiszorg Het Friese Land zijn zelf

wordt verleend. De POH werkt als verpleegkundige bin-

verantwoordelijk voor hun dagelijkse werkzaamheden.

nen het kader van de wet BIG.

De sectoren Jeugdgezondheidszorg, thuisverpleging en -verzorging en diëtist vallen allen onder Thuiszorg Het

Centrumassistentes

Friese Land en hebben eigen verantwoordelijkheden.

11

De centrumassistentes werken, voor wat betreft het assisteren in de huisartsenpraktijk, onder de verantwoordelijk-

Logopedie

heid van de huisartsen. Voor de taken die specifiek met

Bij de uitoefening van de werkzaamheden hebben de

het Gezondheidscentrum te maken hebben, werken zij

logopedisten een individuele professionele verantwoor-

onder verantwoordelijkheid van de directeur.

delijkheid. De verantwoordelijkheid van de logopedist is vastgelegd in een statuut van de Nederlandse Vereniging

Apothekers De apothekers zijn verantwoordelijk voor het geheel van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden die samenhangen met het verstrekken, al dan niet op


Praktijkverpleegkundige (POH)

Jaarverslag 2008

Iedere huisarts draagt een eigen verantwoordelijkheid

voor Logopedie en Foniatrie.

Personeelsmanagement

Materieel Management

Selectiebeleid

De directeur draagt zorg voor een doelmatig beheer en

Het selectiebeleid valt onder de verantwoordelijkheid van

onderhoud van het Gezondheidscentrum, zowel wat

de directeur. De betreffende discipline met een vacature is

betreft de inventaris alsook andere materiële zaken.

altijd betrokken bij de sollicitatieprocedure. Bij de benoe-

Het bestuur is eindverantwoordelijk.

ming van een huisarts, apotheker of fysiotherapeut wordt

In 2008 is het volgende gedaan ter verbetering van of

het bestuur bij de procedure en de benoeming betrokken.

onderhoud aan het gebouw:

De directeur is bevoegd het overige personeel te benoemen.

• Het periodiek onderhoud installaties/apparatuur/ gebouw.

Functioneringsgesprekken De directeur heeft in 2008 functioneringsgesprekken met de medewerkers in loondienst gevoerd. Op verzoek van de medewerkers die op detacheringsbasis in het

• Liftinstallatie aanpassingen conform warenwetbesluit liften. • Risico inventarisatie Legionella Pneumophila uitgevoerd.

Gezondheidscentrum werken, is ook een gesprek gehou-

• Brandmeld-/ontruimingsinstallatie aangelegd.

den. Deze gesprekken hebben een algemener karakter

• Gehele verbouwing van de apotheek.

12


Jaarverslag 2008

gehad. De apotheker heeft met de apotheekassistentes en de alge-

Stagiair(e)s

meen medewerker functioneringsgesprekken gevoerd.

Jaarlijks biedt het Gezondheidscentrum leerlingen van de

De functioneringsgesprekken zijn gericht op de functie-

opleidingen voor apotheekassistent en doktersassistent de

vervulling en hetgeen ermee verband houdt, zoals werk-

mogelijkheid in het centrum stage te lopen. Ook in 2008 is

sfeer, werkuitvoering en werkomstandigheden. Centraal

hier weer gebruik van gemaakt.

staat het bevorderen van een goed en doelmatig functioneren van de medewerker en het zo nodig verbeteren van

Gegevensverzameling/automatisering

de kwaliteit van het werk. De ontplooiing van de werkne-

De apotheek, de huisartsen- en de fysiotherapiepraktijk

mer krijgt volop de aandacht.

werken sinds 2003 met één gezamenlijk ICT-systeem van PharmaPartners.

Arbeidsomstandighedenbeleid

De apotheek werkt met Pharmacom, de huisartsenpraktijk

Het Gezondheidscentrum is aangesloten bij de gecertifi-

met Medicom en de fysiotherapiepraktijk met Fysicom.

ceerde Arbodienst Maetis Arbo. Het Arbobeleid is gericht

Om tot een samenhangende dienstverlening te komen,

op de veiligheid, gezondheid en het welzijn van de mede-

zijn op dit systeem meerdere zorgverleners aangesloten.

werkers in relatie tot de arbeid.

Het grote voordeel is dat de gegevens van deze systemen

Mede op basis van inbreng van medewerkers en de

onderling gekoppeld zijn en op deelgebieden gegevens

Arbowetgeving zijn de volgende zaken gerealiseerd:

kunnen worden uitgewisseld, met in achtneming van de

• Enkele aanpassingen op werkplekken.

privacyregelgeving. In 2008 is dit datanetwerk overgaan

• Aanpassingen lift.

op het e-health netwerk en op de ‘Centrale Health Server’

• Extra airco in de apotheek.

van PharmaPartners in Apeldoorn.

• Beleid ter voorkoming en bestrijding van ongewenste omgangsvormen.

Huisartsenpraktijk

• Een vertrouwenspersoon intern en via Maetis Arbo.

Het Electronisch Voorschrijf Systeem wordt benut als lei-

• RI & E.

draad bij een beperkt aantal diagnoses met een medicatieadvies. Via Medicom kunnen de huisartsen de recepten

In 2008 zijn conform het prikaccidentenprotocol bij des-

elektronisch naar de apotheek doorsturen. In de apotheek

betreffende medewerkers in het preventiekader hepatitis

heeft dit als voordeel dat de recepten vanuit de aanschrijf-

B-vaccinaties en titerbepalingen uitgevoerd.

buffer door de medicatiebegeleiding worden gehaald. Er

Het verzuimpercentage (excl. o.a. zwangerschaps- en/of

is dus minder kans op fouten.

bevallingsverlof) was in 2008 1,41 % (in 2007 1,43 %).

De afstemming met de apotheek over medicatiebewaking en automatisering blijft voortdurend onder de aandacht.

Apotheek De centrale server is verhuisd in 2008 naar het ehealthcenter in het Getronics PinkRoccade Datacenter in Apeldoorn. Het gezamenlijke automatiseringssysteem functioneert naar volle tevredenheid. Er liggen protocollen voor de afhandeling van medicatiesignalen, cliëntenmutaties en de vastlegging van contra-indicaties. Het digitaal Pharmacomarchief voldoet prima. De verwerkte recepten worden gescand en kunnen gemakkelijk worden opgeroepen.

Interne kwaliteitsbeoordeling De interne beoordeling van de kwaliteit van de verschillende disciplines vindt regelmatig plaats. Zowel binnen het bidisciplinaire overleg waarin de huisartsen als spil

Dick Krol, apotheker

fungeren, alsook binnen het multidisciplinaire overleg. leidt intensief overleg en het maken van afspraken

wordt ruime aandacht besteed aan de intercollegiale kwa-

over geneesmiddelenbeleid tot een lager aantal voor-

liteitsbeoordeling en toetsing.

schriften per cliënt. Tevens leidt het tot een verlaging

Binnen deze overleggen wordt in het kader van kwa-

van de kosten voor geneesmiddelen per cliënt. In het

liteitsbevordering (zo nodig) feedback gegeven, zowel

Gezondheidscentrum vraagt het optimaliseren van de

binnen de eigen discipline als daarbuiten. Het geven van

farmacotherapie continue aandacht.

feedback wordt gestimuleerd door de hoge prioriteitsstel-

Het farmacotherapeutisch overleg met de apothekers is

ling van de uitvoering van de werkafspraken.

op het hoogste kwaliteitsniveau gehandhaafd met hulp

Er is sprake van impliciete controles, zoals de toetsing

van professionele deskundigheid op dit terrein. Dit leidt

van het voorschrijfbeleid en de (jaarlijkse) werkafspraken

tot goede implementatie en evaluatie van gemaakte

m.b.t. medicatieoverzichten in samenwerking met de apo-

afspraken.

Structurele externe kwaliteitscontroles vinden plaats via

Uit de statistieken van De Friesland Zorgverzekeraar

de certificerings-, accrediteringstrajecten van desbetref-

blijkt eveneens dat het gemiddeld aantal behandelingen

fende disciplines.

per cliënt bij fysiotherapie in het Gezondheidscentrum, lager is dan bij de gehele beroepsgroep fysiotherapie in

Het Farmaco Therapie Overleg (FTO)

Friesland.

(zie verder Apotheek en Professionalisering FTO).

Nascholingscursussen

maal zes maal per jaar plaats. Binnen dit overleg worden

De nascholingscursussen (zie achterin het jaarverslag)

onder meer afspraken over voorlichting gemaakt en de

hebben een waardevolle invloed gehad op kennis en

voorkeursmedicatie bepaald.

werkwijze van de medewerkers, zo nodig is deze kennis

Uit statistische vergelijkingsmateriaal van De Friesland

onderling uitgewisseld.

Zorgverzekeraar, Jaaroverzicht Huisartsen Regio Noord van december 2008, blijkt dat de nauwe samenwerking o.a. tussen huisartsen en apotheker in het Gezondheidscentrum haar vruchten afwerpt. Zo

13

Het FTO tussen de huisartsen en apotheker vindt mini-


theker of binnen het teamoverleg.

Jaarverslag 2008

In het monodisciplinaire overleg dat frequent plaatsvindt,

Hennie Kootstra, apotheekassistente

zorg en zorgondersteuning De zorg die vanuit het Gezondheidscentrum wordt geboden is divers van aard. In het hoofdstuk Kwaliteitsmanagement is daaraan al aandacht besteed, met name wat betreft de verantwoordelijkheid van elke discipline. Dit hoofdstuk gaat over de organisatie van het management van de zorgprocessen en ons geïntegreerde eerstelijnszorgaanbod.

Geïntegreerde eerstelijnszorgaanbod

Het geïntegreerde zorgaanbod 2008 van het

In 2007 hebben de negen disciplines, onder begeleiding

Gezondheidscentrum ziet er als volgt uit:

uitgewerkt dat de basis vormt voor de prestatieafspraken

Reguliere geïntegreerde eerstelijnszorg

over 2008 met De Friesland Zorgverzekeraar (DFZ) en de

• Goed afgestemde zorg door huisartsenpraktijk,

‘verre zorgverzekeraars’.

apotheek, fysiotherapie, algemeen maatschappelijk

De disciplines in het Gezondheidscentrum leveren al jaren

werk, GGZ sociaal psychiatrisch verpleegkundige,

goed op elkaar afgestemde eerstelijnsgezondheidszorg

jeugdgezondheidszorg, thuisverpleging en -verzorging,

van een goede kwaliteit. De kwaliteit van onze dienst-

voedings- en dieetadvisering en logopedie.

verlening tonen we aan onder andere door de HKZ-

• In spoedgevallen kan cliënt direct terecht of wordt,

certificeringen van de disciplines en de NHG-accreditatie

zo nodig, een visite afgelegd.

(voorjaar 2008) van de huisartsenpraktijk.

• Het zo weinig mogelijk medicaliseren bij gezondheids-

In augustus 2008 is voornoemd Zorgaanbodplan aange-

en welzijnsproblemen.

past voor periodejaar 2009 en aangeboden aan DFZ.

• Het betrekken van cliënten bij het beleid. • Cliënttevredenheid is een belangrijk doel. • Streven naar continue verbetering van de zorg en dienstverlening teneinde deze te verhogen.

cliëntenpopulatie en de zorgprogramma’s voorzien van

• Het bieden van adequate voorlichting.

prestatie-indicatoren. Naast het beroepsspecifieke aanbod

• Het voldoen aan alle geldende weten regelgeving.

Zorg en zorgondersteuning

In het zorgaanbodplan over 2008 hebben we de omvang van ons werkgebied beschreven, de kenmerken van de

Op landelijk niveau wordt nog verder nagedacht over een

controles zoals:

set relevante prestatiecriteria die op eenvoudige wijze te

- Glucose/gly Hb.

14

Jaarverslag 2008

van de directeur, het Zorgaanbodplan 2007 t/m 2009

generen is, zodat dit proces niet te bewerkelijk en bureau-

- Bloeddruk.

cratisch wordt. Een belangrijke rol hierbij is weggelegd

- Gewicht, BMI, buikomvang.

voor de ICT, zowel voor de centra als voor de verzeke-

- Cholesterol.

raars. Aan de ontwikkeling daarvan wordt op landelijk

- Voorlichting en educatie (door POH).

niveau gewerkt o.a. via de LVG onze brancheorganisa-

- Leefstijl (roken, voeding, beweging).

tie. In dit jaarverslag leggen we verantwoording af met

- Nierfunctie (kreat. + micro-albuminurie).

betrekking tot de geleverde zorg in 2008.

- Voetcontrole (jaarlijks).

hebben we een geïntegreerd zorgaanbod, met name voor cliënten met chronische aandoeningen. Omdat dit plan

Het Gezondheidscentrum biedt 13 Zorgprogramma’s aan:

de basis vormt van een prestatiecontract, hebben we ook prestatie-indicatoren geformuleerd. We lopen hiermee

1. Zorgprogramma Diabetes mellitus

voorop, wat betekent dat er veel tijd en energie in de ont-

Het zorgprogramma Diabetes Mellitus type II bestaat uit

wikkeling gestoken is.

een set van afspraken rondom de cliënt met diabetes. De aandacht gaat vooral uit naar geprotocolleerde

- Oogcontrole bij oogarts (MCL, jaarlijks). - Diëtiste (1x per 1 à 2 jaar).

Na een controle krijgt de cliënt een afspraak mee voor de volgende keer, bij de praktijkverpleegkundige (POH). Mocht in de afspraken naar voren komen dat de cliënt psychosociale zorg nodig heeft, dan wordt deze doorverwezen naar de maatschappelijk werker binnen het Gezondheidscentrum. Voor bewegingsadviezen (diabetesbeweeggroep) wordt doorverwezen naar één van de fysiotherapeuten en voor leefstijladviezen met betrekking tot voedings- en dieetadvisering wordt de cliënt doorverwezen naar de diëtiste binnen het Gezondheidscentrum. Voor medicatie kan de cliënt terecht in de apotheek van het Gezondheidscentrum. Hier krijgt hij/zij uitleg over de medicatie. Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum: • Huisartsen: - diagnose. - verwijzing.

2. Zorgprogramma COPD bij volwassenen

- educatie.

Cliënten met COPD worden momenteel door de

- voorlichting, coaching

huisarts behandeld volgens het MCC protocol en de

- verwijzing oogarts/pedicure/podotherapist/diëtist.

NHG-standaard. De longfunctie wordt bepaald d.m.v.

- jaarlijkse en driemaandelijkse controle.

spirometrie. Dit onderzoek kan poliklinisch worden aan-

• Apothekers:

gevraagd in het MCL. De door de huisarts voorgeschre-

- farmaceutisch consult.

ven medicatie kunnen cliënten bij de apotheek van het

- eerste en tweede uitgiftebegeleiding (altijd).

Gezondheidscentrum afhalen. De apothekers/apotheekas-

- medicatiebegeleiding.

sistentes geven waar nodig uitleg en nadere instructies

- controle interacties en contra-indicaties.

betreffende de medicatie.

- juist gebruik en controle van de dosering.

Dit zorgprogramma wordt in 2009 uitgebreid. In 2009

- verbeteren van de therapietrouw.

wordt ‘voorzichtig’ gestart met een spreekuur Astma/

- gratis batterijen en naaldencontainers.

COPD in het kader van het NHG-accreditatie verbeter-

- ruilmeter bij defect oude.

traject.

- controle normgebruik bloedsuikerstrips. Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

- diabetesbeweeggroep.

• Huisartsen.

- bewegingsadviezen en –oefeningen.

• Apothekers en apotheekassistentes.

• Diëtist:

• Eventueel fysiotherapie.

- diëtische diagnose.

• Eventueel maatschappelijk werker.

- voedings- en dieetadvies.

• Eventueel sociaal psychiatrische verpleegkundige (SPV).

• Thuiszorg: • Maatschappelijk werker:

3. Zorgprogramma risicomanagement hart- en vaatziekten

- hulp bij psychosociale en/of financiële problematiek.

Het zorgprogramma Risicomanagement hart- en vaatziek-

• Sociaal psychiatrische verpleegkundige (SPV):

ten bestaat uit een aanpak gericht op secundaire preventie

- hulp bij psychische en/of psychiatrische proble-

voor cliënten met de volgende aandoeningen: Diabetes

matiek.

Mellitus type II, Hypertentie, AP, TIA, CVA en PAV en

- hulp bij complicaties.

15

• Fysiotherapeuten:


• Praktijkverpleegkundige (POH):

Jaarverslag 2008

Jitske van der Werff - Wierda, fysiotherapeut

- voorschrijven medicatie.

primair bij cliënten bij wie een risicofactor geconstateerd wordt. Belangrijke instrumenten hierbij zijn: • Het maken van risicoprofielen. (volgens de NHG-standaard met score tabel) • Aanpak stoppen met roken. • Optimaliseren van cholesterolprofiel. • Leefstijlprogramma’s (fysiotherapie of diëtiek). • Bewustwording gezondheidsbevorderend gedrag. • Bloeddruk controle (om de 3 of 6 maanden). • Enkel/arm index bepalen (op indicatie) • 24-Uurs bloeddrukmeting, ambulante meting (op indicatie). • Voorlichting en educatie. • Jaarlijkse controle van: - glucose. - cholesterol. - nierfunctie. - BMI.

Thea de Vries-De Haan, huisarts

- buikomvang.

5. Zorgprogramma incontinentie

- diuretica K+.

Het zorgprogramma incontinentie wordt, volgens protocol, uitgevoerd door de huisartsen en zonodig in samenwerking met de fysiotherapeuten. De huisartsen verwij-

• Huisartsen.

zen cliënten indien nodig door naar de fysiotherapeuten,

• Praktijkverpleegkundige (POH).

waar de cliënten onder andere bekkenbodemtraining kun-

• Apothekers.

nen krijgen. Indien van toepassing wordt de cliënt voor incontinentiemateriaal verwezen naar de apotheek. De

• Diëtist.

apotheekassistentes geven informatie en zorgen voor de

• Thuiszorg.

meest geschikte materialen. Op aanvraag komt de thuis-

• Maatschappelijk werker.

zorg en/of de apotheek bij de cliënten thuis.


Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

• Fysiotherapeuten.

klachten doorlopen. Eerst wordt er een afspraak gemaakt,

6. Zorgprogramma Astma bij kinderen

16

Jaarverslag 2008

- gewicht.

vervolgens komt de cliënt bij de arts en wordt er geke-

Kinderen met Astma worden door de huisartsen binnen

ken naar de desbetreffende klacht. De cliënt krijgt indien

Gezondheidscentrum Camminghaburen behandeld. De

nodig medicatie voorgeschreven, wordt doorverwezen

doelgroep bestaat uit kinderen van 4 tot en met 16 jaar.

naar het ziekenhuis of kan gewoon weer naar huis als de

Het programma bestaat uit een set afspraken, zoals die

klachten niet ernstig zijn. De praktijk is laagdrempelig

zijn vastgelegd in de transmurale map van het MCC en in

voor cliënten met ongerustheid over eenvoudige klachten.

de NHG-standaard Astma bij kinderen.

• Sociaal psychiatrische verpleegkundige (SPV). Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

4. Zorgprogramma eenvoudige klachten bij niet chronische cliënten

• Huisartsen.

Het programma eenvoudige klachten bij niet-chronische

• Fysiotherapeuten.

cliënten wordt door de huisartsen uitgevoerd. Dit is een

• Thuiszorg.

• Apotheek/apotheekassistentes.

standaardprogramma welke cliënten met eenvoudige

De huisarts stelt de diagnose en vraagt eventueel aanDeelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

vullend onderzoek aan. De kinderen c.q. ouders krijgen

• Huisartsen.

uitleg over de diagnose en instructie/educatie betreffende

• Eventuele doorverwijzing naar overige disciplines.

inhalatiemedicatie.


- JGZ participeert in de hulpzorg van het netwerk van

• Huisartsen.

De Brede Wijk van de wijk Camminghaburen.

• Apothekers en/of apotheekassistentes. • Eventueel (kinder)fysiotherapeut.

Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum: • Huisartsen.

7. Zorgprogramma palliatieve/terminale zorg aan huis

• Apotheek.

Zowel de huisartsen, de apotheek als de thuiszorg binnen


het Gezondheidscentrum zijn betrokken bij het zorgpro-

• Sociaal psychiatrische verpleegkundige (SPV).

gramma palliatieve/terminale zorg aan huis. Dit zorg-

• Logopedist.

programma bestaat uit een aantal afspraken gericht op

• Jeugdgezondheidszorg (JGZ).

• (Kinder)fysiotherapeut.

medische zorgverlening in de thuissituatie, ondersteuning noodzakelijk maatschappelijk werk/diëtiek/fysiothera-

9. Zorgprogramma voor algemeen maatschappelijk werk

pie. Zonodig overlegt de huisarts met de specialist, bij wie

Het algemeen maatschappelijk werk (AMW) is voor

de cliënt bekend is, en/of met de palliatief consulent van

iedereen toegankelijk en biedt vertrouwelijke hulp bij

het Integraal Kankercentrum Noord-Nederland (IKN).

meerdere problemen. Deze kunnen zijn: schulden, proble-

van mantelzorg en afstemming met verpleging en indien

men op het werk, opvoedings- en relatieproblemen, eenzaamheid, depressies of seksueel geweld. Het algemeen

• Huisartsen.

maatschappelijk werk werkt als eerstelijnsfunctie op het

• Apotheek.

snijvlak van welzijn en gezondheidszorg. Het is een niet-

• Thuiszorg.

specifieke voorziening.

• Eventueel fysiotherapeuten, maatschappelijk werker

Via methodische individuele, relatie of gezinsgesprek-

of diëtist.

ken wordt aan psychosociale hulpverlening gedaan. In een intakegesprek met de cliënt wordt een behandelplan vastgesteld. In dit behandelplan staan de doelen waaraan

Het zorgprogramma jeugdproblematiek bestaat uit een set

gewerkt wordt, de manier waarop en het aantal gesprek-

afspraken gericht op signaleren, adviseren, begeleiden en

ken. Gedurende de contactperiode kan een behandelplan

doorverwijzen via Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 0-4 jari-

bijgesteld worden.

gen. Deze afspraken hebben als doel vroegtijdige onder-

Aan het maatschappelijk werk zijn geen kosten verbon-

kenning van bijvoorbeeld: ontwikkelingsproblematiek,

den en men kan er zonder verwijzing terecht binnen het

medische problematiek, kindermishandeling, huiselijk

Gezondheidscentrum.

geweld, voedings- en opvoedingsproblemen. Tevens biedt de JGZ kortdurende begeleiding door de wijkverpleeg-


kundige van de JGZ en kan men met opvoedingsvragen

• Huisartsen.

en problemen terecht bij pedagogen. De JGZ is gehuisvest


in het Gezondheidscentrum. Dit zorgprogramma wordt

• Eventueel overige disciplines.

afgestemd met desbetreffende disciplines binnen en bui-

10. Zorgprogramma GGZ-eerstelijnszorg De sociaal psychiatrisch verpleegkundige richt zich op

Preventie JGZ:

het behandelen van mensen met psychische klachten. Ook

- JGZ bespreekt met de huisartsen van het Gezond-

kan er een psychiater ingeschakeld worden voor advies,

heidscentrum een x per maand de nieuw geborenen

medicatie en diagnostiek. Deze hulp heet eerstelijnszorg

die zijn ingeschreven bij de huisartsenpraktijk van het

en is verbonden aan GGZ Friesland-Noord. Dit zorgpro-

Gezondheidscentrum.

gramma wordt geleverd vanuit het Gezondheidscentrum.

- JGZ biedt ouders met kinderen diverse cursussen aan

Dit programma bestaat uit een set afspraken rondom tri-

op het gebied van onder andere preventie en opvoe-

age van psychische problematiek, goede diagnostiek en

dingszaken.

adequate en doelmatige verwijzing binnen de eerstelijn.

17

ten het Gezondheidscentrum.


8. Zorgprogramma jeugdproblematiek

Jaarverslag 2008


Behandelkamer voor kleine ingrepen

Vijf afspraken zijn opgenomen in de eerstelijns gezond-

Gezondheidscentrum van alle overige disciplines gebruik

heidszorg. Mocht dit niet voldoende zijn, dan kan de

maken.

cliënt doorverwezen worden naar de tweedelijn bij ernstige problematiek of naar een eerstelijns psycholoog


of maatschappelijk werker.

• Huisartsen.

Bewaking van het medicatiegebruik en -trouw wordt

• Thuisverzorging en -verpleging.

gedaan in samenwerking met de huisartsen en de apo-

• Eventueel overige disciplines.

theek. Depressieve klachten, angststoornissen, slaapstoornissen en spanningsklachten kunnen worden behandeld in samenwerking met maatschappelijk werk.

13. Zorgprogramma mensen zonder verblijfsvergunning Gezondheidscentrum Camminghaburen biedt als enige


in Leeuwarden huisartsenzorg aan, aan cliënten zonder

• Huisartsen.

verblijfsvergunning. Deze hulpverlening wordt in samen-

• Apothekers/apotheekassistentes.

werking met Respons/vluchtelingenwerk aangeboden.

• Sociaal psychiatrische verpleegkunde (SPV). • Eventueel algemeen maatschappelijk werk.


11. Zorgprogramma’s voor slaapstoornissen, spanningsklachten en angststoornissen

• Apotheek.

Cliënten met psychische klachten zoals slaapstoornissen,

• Eventueel fysiotherapeuten.


spanningsklachten en angststoornissen kunnen in eerste instantie binnen het Gezondheidscentrum worden behan-

Zorgprogramma’s in ontwikkeling

deld door maatschappelijk werker of de sociaal psychi-

De volgende zorgprogramma’s zijn in ontwikkeling:

atrische verpleegkundige (SPV). Het zorgprogramma is gebaseerd op het NHG-standaard.

1. Zorgprogramma COPD bij volwassenen


Momenteel kunnen cliënten met Astma/COPD bij de Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

18

Jaarverslag 2008

• Huisartsen.

seerde voorzieningen.

huisartsen terecht.

• Huisartsen. • Eventueel apotheek.

Het zorgprogramma COPD bij volwassenen zal in de


komende jaren verder ontwikkeld worden. Dit is een van


de aandachtspunten uit de accreditatie van de huisartsen-

• Eventueel sociaal psychiatrische verpleegkundige (SPV).

praktijk. In 2009 wil het Gezondheidscentrum beginnen met het

12. Zorgprogramma complexe zorg

ontwikkelen van een categoraal spreekuur Astma/COPD

Complexe zorg is een gecoördineerde aanpak voor men-

uitgevoerd door de praktijkverpleegkundige (POH). De

sen met meerdere aandoeningen en problemen. Het doel

longfunctie die nu middels spirometrie in het MCL wordt

hiervan is om de zorg in de eigen (thuis)situatie te bieden

bepaald kan dan binnen het Gezondheidscentrum wor-

om zoveel mogelijk kosten te voorkomen in gespeciali-

den bepaald.

Fokus biedt deze zorg aan mensen met een lichame-


lijke handicap, hierdoor kunnen zij zelfstandig blijven

• Huisartsen.

wonen. Fokus biedt de mogelijkheid ADL-assistentie

• Praktijkverpleegkundige (POH).

op te roepen, zowel overdag als ‘s nachts. Het

• Apothekers/apotheekassistentes.

Gezondheidscentrum heeft een samenwerkingsverband


met Fokus. De huisartsen van het Gezondheidscentrum bieden de huisartsenzorg aan de cliënten van Fokus,

2. Zorgprogramma project Polyfarmacie

die zich hebben ingeschreven bij de huisartsenpraktijk

Het Polyfarmacie project (2007-2008) is een project dat is

van het Gezondheidscentrum. Ook kunnen zij bij het

gestart in samenwerking met de DGV.

Aanleiding voor dit project waren de uitkomsten van het

Preventie

HARM-onderzoek. Uit dit onderzoek kwam naar voren

Het Gezondheidscentrum biedt de volgende preventie-

dat bij cliënten boven de 65 jaar, 6,1% van de ziekenhuis-

programma’s aan:

opnames geneesmiddel gerelateerd is. Ongeveer de helft van deze opnames zijn potentieel vermijdbaar. Reden

Preventie gezonde leefstijl

voor het Gezondheidscentrum om te starten met het

Roken

polyfarmacieproject. Hierbij werden cliënten besproken

• Stoppen met roken: pak je kans!

die 5 of meer geneesmiddelen gebruikten. Het lande-

Groepstraining voor mensen die willen stoppen met

lijk percentage cliënten dat 5 of meer geneesmiddelen

roken (op aanvraag bij THFL).

gebruikt, ligt op 8%. Volgens de landelijke norm zou dit

• Begeleiding op maat: individuele begeleiding bij het

440 polyfarmaciegebruikers opleveren. In werkelijkheid

stoppen met roken (op aanvraag bij THFL).

lag dit cijfer volgens cijfers van de SFK (eind 2007) voor

• Begeleiding bij stoppen met roken volgens de MIS,

onze huisartsenpraktijk op 402. Inmiddels is het aantal

uitgevoerd door de POH.

polyfarmaciegebruikers gestegen naar 426 door groei van Overgewicht:

In 2008 zijn door huisarts en apotheker 65 cliënten

• Groepsvoorlichting voeding en beweging, bijvoorbeeld

besproken. In de helft van de gevallen is een wijziging

in peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basis-

voorgesteld. Dit is lager dan het landelijke cijfer.

scholen (op aanvraag bij diëtist).

Onderstaande tabel geeft een onderverdeling in wijzigin-

• Cursussen: ‘vet lekker… lekker fit!’, ‘sportief op

gen weer.

gewicht’, ‘werken aan (over)gewicht’ (op aanvraag bij diëtist).

Type wijziging Gezondheidscentrum Camminghaburen 14%

Wijziging dosering

17%

Vervangen

23%

Starten

11%

Anders

6%

de diëtist meeloopt om adviezen over gezonde voeding te geven (op aanvraag bij diëtist). • Supermarktrondleidingen, ook specifiek gericht op de krappe beurs (op aanvraag bij diëtist). • Individueel voedingsadvies door diëtist (eenmalig en op aanvraag bij diëtist). • Quick Food Scan: korte vragenlijst over voedings- gewoonten die besproken wordt met de diëtist (op aanvraag bij diëtist).

In de evaluatie van de polyfarmaciegesprekken valt op het lagere percentage wijzigingen bij staken van het

Diabetes:

geneesmiddel gebruik. Landelijk ligt dit percentage tus-

• Cursus: actief met diabetes (op aanvraag bij THFL).

sen de 40 en 50%. Een verklaring hiervoor kan zijn dat

• Themabijeenkomsten Diabetes, gezonde voeding

de huisartsen en apothekers al vele jaren FTO houden.

(op aanvraag bij THFL).

Bovendien functioneert dit FTO al 3 jaar op niveau 4,

• (Kleine) groepsbehandeling Diabetes beweeggroep bij

het hoogste niveau.

fysiotherapie.

nueerd.

19

De polyfarmaciebesprekingen worden in 2009 geconti-


Staken

• Sportief wandelen op gewicht: wandelsessies waarbij

Jaarverslag 2008

de huisartsenpraktijk.

Overige preventie activiteiten

Huisartsenpraktijk Deelnemers vanuit het Gezondheidscentrum:

• Griepvaccinatie (nationaal grieppreventie).

• Huisartsen.

• Cervix-uitstrijkjes (volgens bevolkingsonderzoek

• Apothekers.

baarmoederhalskanker). • Het opstellen van een risicoprofiel, met behulp van de scoretabel, bij een cliënt met een risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Apotheek • Eerste uitgiftebegeleiding: slaapmiddelen, cholesterol verlagers, maagmiddelen met of zonder pijnstillers, middelen bij hartzwakte. • Informatietafel in de wachtruimte met steeds wisselende items. • Meegeven van folders. • Uitvoeren van diverse searches, doel: - ongewenste geneesmiddelen (combinaties) gebruik terug te dringen. - opsporen van bijwerkingen van geneesmiddelen. • Bij uitleg van geneesmiddelen komen ook diverse preventieve maatregelen aan bod. Jeugdgezondheidszorg Vanuit de verschillende disciplines worden regelmatig den op het gebied van preventie. Voorbeelden zijn cursus-

Apotheekrobot

sen babymassage en opvoedingsondersteuning.

Geneesmiddelenvoorziening DGV (Nederlands instituut

Fysiotherapie

voor Verantwoord Medicijngebruik) op hoogste niveau

De fysiotherapeuten geven valpreventie (op aanvraag bij

ingeschaald omdat er bindende afspraken gemaakt wor-

de fysiotherapeuten).

den met betrekking tot de keuze van medicijnen.

Andere perfomance-afspraken binnen Gezondheidscentrum Camminghaburen

2. Inkoopbeleid geneesmiddelen

1. Voorschrijfbeleid geneesmiddelen

bestelt de geneesmiddelen bij Alliance Healthcare (voor-

Gezondheidscentrum Camminghaburen voert een niet-

heen Interpharm). De apotheek probeert de geneesmid-

medicaliserend beleid aangaande het voorschrijven en

delenkosten zo laag mogelijk te houden door een actief

verstrekken van geneesmiddelen.

inkoopbeleid te voeren en door zoveel mogelijk aan te

Belangrijke uitgangspunten om dit niet-medicaliserend

sturen op het voorschrijven van generieke geneesmid-

beleid toe te kunnen passen zijn:

delen.

De apotheek van Gezondheidscentrum Camminghaburen

• Afspraken met betrekking tot het voorschrijfbeleid van de medicatie.

3. Hulpmiddelen

• Intensieve controle therapietrouw

Informatie- en communicatietechnologie (ICT)

(controle inname medicatie).

ICT wordt steeds belangrijker in de zorg. Het

• Brede informatieverstrekking aan cliënten, uitgebreide

Gezondheidscentrum heeft een gezamenlijke website

eerste uitgiftebegeleiding met behulp van gespreks-

voor alle negen disciplines. Men kan op deze site veel

hulpen.

informatie vinden over het Gezondheidscentrum. Ook is

• Het FTO op niveau 4: het hoogste niveau.

het mogelijk om herhaalrecepten online door cliënten aan

20


Jaarverslag 2008

diverse cursussen en informatiebijeenkomsten aangebo-

te vragen bij de apotheek van het Gezondheidscentrum, Mocht medicatie nodig zijn, dan werken de apothekers

via de website www.gc-camminghaburen.nl. Dit kan

en de huisartsen intensief samen op het gebied van

ook door cliënten van andere huisartsen in Leeuwarden.

geneesmiddelen en geneesmiddelenvoorlichting. In

Daarnaast biedt de site zowel pil- als diabetesservice en

het FTO worden de ziektebeelden en de daarbij beho-

bestaat de mogelijkheid tot inschrijven via de website.

rende medicijnen besproken. Hierbij worden afspraken

Het ICT netwerk wordt onderhouden door Pharma-

gemaakt over voorkeursmedicatie bij de behandeling

Partners. De volgende programma’s worden binnen de

van deze ziekten. Tevens worden afspraken gemaakt

verschillende disciplines gebruikt:

over de voorlichting bij de afgifte van de desbetref-

Huisarts

fende medicijnen. Dit overleg wordt door de Doelmatige

- Medicom (inclusief Elektronisch Voorschrijf Systeem: EVS).

Apotheek

- Pharmacom (inclusief Electronisch

De apotheek heeft een vrij hoge servicegraad, deze is circa

Pharmaceutisch Dossier: EPD).

95%. Dit betekent dat circa 95% van de receptuur volledig

Fysiotherapie -

Fysicom.

en op dezelfde dag geleverd wordt. Halverwege 2008 is door de zorgverzekeraars het preferentiebeleid ingevoerd.

Medicijnbewakingssysteem

Dit houdt in dat afhankelijk van de zorgverzekeraar een

In de apotheek wordt van iedere cliënt het medicijnge-

bepaald merk medicijnen moet worden afgeleverd aan de

bruik bijgehouden in Pharmacom. Bovendien worden

cliënt. De zorgverzekeraar heeft dus invloed op de keuze

in het kader van de WGBO de voorlichtingsgesprekken

vrijheid van de arts. Omdat het voorkeursmerk per zorg-

vastgelegd in het elektronisch dossier. In het dossier staat

verzekeraar kan verschillen, moet helaas vaker voor een

een kort verslag van de gesprekken en de gegeven voor-

cliënt een geneesmiddel speciaal worden besteld.

lichting. De cliënt kan dit dossier te allen tijde inkijken en op verzoek wijzigen.

Verantwoording van de negen disciplines

Cliënten van het Gezondheidscentrum krijgen goede

Hieronder staat een overzicht van het basistakenpakket

medicatiebegeleiding. Voorlichting is afgestemd op de

van elke discipline en de geleverde prestaties.

cliënt. De therapietrouw wordt beoordeeld, het gebruik/

Huisartsenpraktijk

gecontroleerd op interacties en contra-indicaties. Bij

De huisarts hanteert een eigen professionele verantwoor-

vervolguitgifte wordt besproken of er bijwerkingen zijn

delijkheid voor de taken die hij/zij verricht. De huisarts

opgetreden en/of de therapie het gewenste effect heeft.

richt zich op de bevordering en de instandhouding van

Ook wordt naar aanleiding van het FTO medicatieanalyse

het lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden van de

gedaan door middel van searches.

cliënten. De integrale en continue zorgverlening heeft

Artsen buiten het Gezondheidscentrum kunnen

betrekking op zowel het stimuleren van zelfzorg en man-

hun recepten elektronisch doorsturen naar apotheek

telzorg als preventieve en curatieve zorg. Desgewenst

Camminghaburen. De cliënt kan dan in onze apotheek de

vindt overleg plaats met andere professionals, binnen of

medicijnen ophalen. Indien nodig worden de medicijnen

buiten het Gezondheidscentrum. Om de continuïteit in

thuis bezorgd.

de persoonlijke zorg te bewaken hebben de ingeschreven vervanger. Iedere huisarts is verantwoordelijk voor de

In de apotheek van het Gezondheidscentrum wordt goede

medische zorg voor zijn/haar cliënten. Daartoe biedt hij/

voorlichting en informatie gegeven over hoe cliënten

zij gelegenheid voor spreekuur, telefonisch overleg en zo

medicijnen moeten innemen, hoe medicijnen werken

nodig huisbezoeken. In combinatie met de cliëntgebonden

en of eventuele bijwerkingen zich in bepaalde gevallen

administratieve taken vult dit pakket aan activiteiten een

kunnen voordoen. Daarnaast heeft Gezondheidscentrum

volledige dagtaak. Daarnaast heeft de huisarts een aantal

Camminghaburen twee aparte voorlichtingsruimtes

managementtaken en nascholingsverplichtingen.

waar cliënten een persoonlijk gesprek met één van de De organisatie van de zorg

matieruimtes worden ongeveer 75 gesprekken per maand

De formatie en daarmee de beschikbaarheid van de artsen

gevoerd.

is niet gewijzigd.

Daarnaast wordt er in de spreekkamers uitgebreide voor-

Er is bij vrouwelijke cliënten zoals altijd een trend om zich

lichting en/of instructie gegeven over:

in te schrijven bij een vrouwelijke huisarts. Het aandeel

- Astma- en COPD-medicatie met daarbij horend

vrouwelijke cliënten bij de vrouwelijke huisartsen is daar-

inhalatietechniek.

door ook aanmerkelijk groter.

- Diabetes, diabetesmedicatie en bloedsuikermeter-

De toegankelijkheid is verbeterd doordat de centrumassi-

controle.

stentes de contactreden vermelden bij de afspraken (lichte

- Cholesterol- en hartmedicatie.

triage). Dit helpt de arts zich voor te bereiden op het con-

- Hoge bloeddrukmedicatie.

sult, dat daardoor efficiënter kan verlopen.

- Maag- en slaapmedicatie.

De deskundigheid van de assistentes om ook te advi-

- Incontinentiemateriaal.

seren bij eenvoudige vragen wordt niet ingezet omdat

21

apothekers of assistentes kunnen aangaan. In deze infor-


cliënten een vaste huisarts. Elke arts heeft zijn/haar vaste 4. Serviceverlening apotheek

Jaarverslag 2008

dosering van het medicament wordt bekeken en er wordt

uit het laatste tevredenheidonderzoek (ECB) blijkt dat

Mw. Van Zanden neemt deel aan het MCC, het samen-

de cliënten dit niet waarderen. Er is soms verzet van cli-

werkingsplatform tussen het MCL en de huisartsen in de

ënten tegen de vraag van de centrumassistentes (bij de

regio.

telefoontriage) naar de contactreden zelf. Wel nemen de centrumassistentes veel handelingen over op verzoek van

Deskundigheidsbevordering en kwaliteitsbeleid

de artsen.

Uitvoering van het Farmacotherapeutisch overleg volgens

De financiële administratie blijft de nodige tijd van de

optimale kwaliteitsnormen, en optimaliseren van het

assistentes opeisen.

gebruik van het elektronisch patiëntendossier vormde in 2008 een zwaartepunt in het inhoudelijke kwaliteitsbeleid,

Naast de zorg voor de ingeschreven cliënten leveren de

als ook het NHG-accreditatietraject.

artsen ook hulp aan passanten en daklozen of uitgeschreven asielzoekers, in samenwerking met Stichting Respons.

De praktijk De nieuwe aanbouw van de huisartsenpraktijk voldoet

In 2008 is de huisartsenpraktijk geaccrediteerd. Bij het

prima. De noodzakelijke extra ruimte voor de praktijkver-

accreditatietraject wordt ook aandacht besteed aan het

pleegkundige en een kamer voor de huisarts in opleiding

verder structureren van de Astma- en COPD-zorg.

worden naar tevredenheid gebruikt.

het provinciale initiatief van de Friese huisartsen.

Telefonisch spreekuur

Met de zorg voor de cliënten met diabetes en met risico-

Het telefonisch spreekuur van de huisartsen wordt

factoren voor hartvaatziekten is de dagtaak van de prak-

maximaal benut. Dit voldoet ook aan de wens van veel

tijkverpleegkundige vrijwel gevuld.

cliënten om vragen telefonisch voor te leggen aan hun huisarts. Door dit spreekuur kunnen eenvoudige vragen

De samenwerking met de apotheek blijft intensief, met

van cliënten door de huisarts beantwoord worden via de

name door nauwere afspraken rond het efficiënt hanteren

telefoon.

van herhaalrecepten via het computersysteem en door het Praktijkomvang Eind 2008 stonden 5525 cliënten ingeschreven en in

gestructureerde wijze getoetst en geëvalueerd.

december 2007 was de huisartsenpraktijkomvang 5376.


verbeteren van de kwaliteit van het farmacotherapeutisch overleg. Afspraken over het voorschrijfbeleid worden op

22

Jaarverslag 2008

Ten aanzien van de diabeteszorg is aansluiting gezocht bij

Verder zijn er thematische besprekingen, die de deskun-

Vanwege het karakter van het wijkgezondheidscentrum

digheid bevorderen van alle teamleden.

is besloten de zorgverlening van de huisartsenpraktijk

Dit betekent een relatieve toename in 2008 van 149 cliEr is een begin gemaakt met het elektronisch communice-

ënten. De huisartsenpraktijk staat hierdoor open voor

ren met de fysiotherapieafdeling. Dit zal de registratie van

nieuwe cliënten en moet minimaal doorgroeien naar 6000

de contacten rond verwijzing en behandeling verbeteren.

cliënten gezien de formatieomvang van de huisartsenpraktijk.

Het gestructureerde overleg met de thuiszorg, de fysiotherapie, de jeugdgezondheidszorg en het maatschappe-

Cliënten

Gemiddeld

Gemiddeld Gemiddeld

lijk werk is gehandhaafd.

jaar

2008

2007

Daarnaast is ook incidenteel overleg met de SPV’er van de

Totaal

5451

5476

2006

5746

GGZ, die in het Gezondheidscentrum spreekuur houdt.

vooral te richten op bewoners van Camminghaburen en Overige activiteiten van de huisartsen

Blitsaerd. De wijkgrenzen worden als grens aangehouden.

Mw. Van Zanden en dhr. Begeman zijn sinds 2007 gestart

De overige disciplines hanteren geen wijkgrenzen.

met het (gezamenlijk) opleiden van huisartsen. Dhr. Graff heeft deelgenomen aan de voorbereiding van

De samenwerking met thuiszorg ‘Het Friese Land’ is

de Texelcursus in 2008.

goed. De lijnen zijn kort, men weet elkaar de vinden.

Mw. Van Zanden coördineert de zorg voor de cliënten van

Dit komt de zorg voor de cliënten ten goede.

Stichting Respons.

De contacten met thuiszorg ‘Palet’ zijn gecontinueerd

en de contacten met Zorggroep Noorderbreedte zijn in 2008 uitgebreid. Er is structureel overleg ingesteld met een verpleegkundige van Stichting Palet, voornamelijk betreffende ouderen in de Wijlaarderhof. Het structurele overleg komt de zorg voor gezamenlijke cliënten ten goede. Sinds mei 2006 is gestart met een spreekuur van een sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV), vanuit de GGZ, in het Gezondheidscentrum. Dit brengt ons laagdrempelig advies en korte interventies. Kwaliteitsbeleid en zorg Meten van cliënttevredenheid heeft plaatsgevonden via het ECB-onderzoek, uitgevoerd door ARGO eind 2006. De resultaten van het onderzoek zijn in januari 2007 bekend gemaakt, zie uitkomsten en vervolg in hoofdstuk ‘Cliëntgerichte organisatie’.

Jaco Meurs, directeur

De praktijkverpleegkundige hanteert een eigen verant-

uitkomsten zoals GlyHb maar ook organisatieaspecten

woordelijkheid voor de taken die zij verricht. Zij verleent

zoals controle, regelmaat en frequentie zichtbaar zijn

gedelegeerde medisch-inhoudelijke huisartsgeneeskun-

geworden. Ook binnen het accreditatietrajectonderzoek

dige zorg aan cliënten met een chronische aandoening.

scoort de kwaliteit bovengemiddeld. De praktijkver-

De praktijkverpleegkundige geeft voorlichting, adviezen,

pleegkundige is volledig bezet met zorg voor Diabetes-

instructie en educatie ter voorkoming van gezondheids-

en hypertensiecliënten en griepvaccinaties. Begeleiden

problemen en doet aan begeleiding en coaching met

bij stoppen met roken is ook een waardevol aspect

betrekking tot gezondheidsproblemen die het gevolg

geworden. Uitbreiding van praktijkondersteuning blijft

kunnen zijn van een chronische ziekte.

wenselijk, met name als we de Astma- en COPD-zorg

Zij coördineert en organiseert de zorgverlening rondom

willen verbeteren.

de cliënten die bij haar in zorg zijn. Ook draagt zij zorg voor de eigen administratie en heeft taken op het gebied

Marktontwikkelingen

van de kwaliteitszorg (het maken en borgen van proto-

De huisartsen zijn koersvast gebleven in de ontwikkelin-

collen, verdere ontwikkeling van de functie).

gen rond de ketenzorg Diabetes en blijven zich richten

De categorie cliënten waar de praktijkverpleegkundige

op de door de Friese huisartsen gezamenlijk op gerichte

zich op richt, betreft cliënten met diabetes type 2 en cliën-

zorgketen.

ten met hypertensie (cardiovasculair risicomanagement). Hiervoor organiseert zij eigen spreekuren. Zij legt huisbezoeken af en heeft telefonisch contact met cliënten. Ook

• Verbeterpunten uitvoeren van het accreditatietraject

maakt zij cervixuitstrijkjes in het kader van het bevol-

via de NHG.

kingsonderzoek en begeleidt ze mensen die willen stop-

• Polyfarmacie uitvoering gezamenlijk met de apotheek.

pen met roken.

• Verdere implementatie zorgprogramma Astma- en

Zij begeleidt een stagiaire van de post-hbo opleiding

COPD-cliënten.

praktijkondersteuning van de NHL en geeft gastlessen

• Verdere implementatie zorgprogramma Diabetes.

aan deze opleiding.

• Adequate dossiervorming met elektronisch medisch

Verder participeert ze in het diabetes beweegprogramma

dossier.

binnen het Gezondheidscentrum, een samenwerking met

• Verdere implementatie Medicom nieuw.

fysiotherapie en diëtiste.

• Voorbereidingen invoeren fundoscopie.

Voor de prestaties en aantallen deelnemers aan de

23

Plannen 2009


De praktijkverpleegkundige (POH)

verleden plaatsgevonden in het DIAB-careproject, waarin

Jaarverslag 2008

Meting van de kwaliteit van Diabeteszorg heeft in het

diverse zorgprogramma’s wordt verwezen naar het aparte

huisarts vallen, vinden wel onder verantwoordelijkheid

jaarverslag 2008 van de POH, die wordt aangeboden aan

van laatstgenoemde plaats. De Ca.draagt zorg voor de

De Friesland Zorgverzekeraar.

eerste opvang van cliënten, zowel telefonisch als in direct contact. Daarnaast verstrekt de Ca. informatie over het

In 2008 is het cliëntenaantal dat de praktijkverpleegkundi-

centrum en maakt zij afspraken voor de huisartsendisci-

ge bezoekt weer toegenomen. Ook de groep cliënten met

pline.

Diabetes Mellitus neemt toe. Tevens zijn er meer mensen die insuline gebruiken in de eerstelijn gebleven. Op dit gebied wordt intensief met de diabetesverpleegkundige van THFL samengewerkt. Verder gaat haar tijd voor een groot deel op aan de groep hypertensie (cardiovasculair risicomanagement) cliënten. Zij regelt samen met een assistente het griepvaccinatie programma en ondersteunt op verzoek van de huisarts ouderen in de thuissituatie. Haar zorg wordt door de cliënten hoog gewaardeerd. Omdat zij meer tijd voor motiverende gesprekken heeft, te nemen (afvallen, stoppen met roken, meer bewegen, betere therapietrouw). Door de intensieve follow-up slagen de cliënten er ook in deze verbeterde leefstijl vol te houden. Tjitske de Jong, centrumassistente

richt. Deze zorggroep bestaat uit een groep professionals

De Ca. verricht diverse en binnen de wettelijke kaders

die direct betrokken zijn bij de zorg voor cliënten met

toegestane medische handelingen zoals injecteren, contro-


In 2007 is de zorggroep ‘Ketenzorg Friesland BV’ opge-

Diabetes Mellitus type 2. Zij hebben het afgelopen jaar de

le van hemoglobine en glucose, het meten van de bloed-

zorg die nodig is voor een cliënt met DM type 2 beschre-

druk, het afnemen van gehoortesten, zwangerschaps-

ven. Deze adviezen worden opgenomen in de ketenzorg

testen en uitstrijkjes in het kader bevolkingsonderzoek.

DBC Diabetes Mellitus in Friesland. De praktijkverpleeg-

Daarnaast verzorgen de Ca.’s een eigen spreekuur voor

kundige heeft zitting in deze zorggroep en is op deze

de behandeling van wratten. Overige specifieke spreek-

manier actief betrokken bij de toekomstige zorg voor

uren zijn verder niet ingesteld. Tevens verzorgen de Ca.’s

mensen met Diabetes Mellitus type 2.

de maandelijkse financiële cliëntenadministratie.

In 2008 is het DIT (Diabetes Implementatie Traject)

De Ca.’s passen een lichte vorm van telefoontriage toe

van start gegaan, als onderdeel van de ketenzorg.

zodat de cliënten met hun vragen bij de juiste hulpverle-

De huisartsenpraktijk van het Gezondheidscentrum

ner terecht komen. De assistente plant de afspraken van

Camminghaburen neemt deel aan dit traject.

de spreekuren van de huisartsen en past ook hierbij een

24

Jaarverslag 2008

slagen meer cliënten er in een gezondere leefstijl aan

In 2008 is de huisartsenpraktijk gecertificeerd. Aan het

lichte vorm van telefoontriage toe. Dit is bedoeld om een

vervolgtraject draagt de praktijkverpleegkundige bij door

goede indeling te kunnen maken van de werkzaamheden.

het schrijven en uitvoeren van een in de toekomst op te

De drukte aan de balie heeft geleid tot een duidelijke

zetten spreekuur voor cliënten met Astma/COPD en

structurering van de werkzaamheden van de Ca.’s:

het DIT.

de baliebezetting is alleen tijdens de spitsuren dubbel, daarna worden contacten aan de balie tot een mini-

Centrumassistentes

mum beperkt. De bezoekers worden duidelijk op de

De centrumassistente (Ca.) vervult in principe een zelf-

regels in de praktijkfolder gewezen. Zo probeert het

standige functie en zij is verantwoordelijk voor de taken

Gezondheidscentrum de doelmatigheid van de ondersteu-

die zij verricht. Taken die onder het assisteren van de

ning door de assistentes te maximaliseren. Het gegeven

het kader hiervan is een projectplan met pakket van eisen

veel aandacht en tijd van de balie eisen, ondanks continu

voor de nieuwe inrichting van de apotheek opgesteld in

herhaalde uitleg over de praktijkregels.

samenwerking met een adviseur van de LVG. Ook zijn

In 2008 was het aantal formatieuren voor de Ca’s 117 uur

de resultaten meegenomen van het cliënttevredenheids-

per week. De verhouding formatieuren huisartsen ten

onderzoek dat in 2007 is uitgevoerd. Aandachtspunten

opzichte van Ca.’s is 3,0 : 3,3.

waren de privacy, zitruimte, voldoende spreekkamers en

Sinds 2007 is bij de Ca.’s een nieuwe functie ingesteld van

snel geholpen worden na binnenkomst. Daarnaast moest

hoofdassistente en is één van de Ca.’s hiervoor benoemd.

de ergonomie in de apotheek worden verbeterd.

Deze nieuwe functie bevalt prima. Het overleg tussen de

Het architectenbureau Abel-Eisma-Glas is in 2007 gestart

huisartsen en de Ca’s is hierdoor beter geregeld.

met het maken van bouwtekeningen voor de vernieuwde

De aansturing van de Ca.’s is evenals in vorige jaren door

apotheek. De uiteindelijke verbouwing kon in september

één van de huisartsen bewaakt, evenals de implementatie

2008 worden gestart. In 5 fases is de apotheek in 3 maan-

van nieuwe werkafspraken en protocollen in verband met

den tijd helemaal vernieuwd. In de nieuwe apotheek zijn

bijvoorbeeld nieuwe regelgeving, aanpassingen automa-

zitbalies gecreëerd, daardoor kan met meer privacy een

tisering en optimalisering van werkafspraken met betrek-

betere voorlichting aan de cliënt worden gegeven. Tevens

king tot veiligheid van handelen en het vermijden van

hangt boven de zitbalies een geluidsabsorberend plafond.

fouten.

Om het werkproces te ondersteunen is vlak achter de

Er is een handboek Huisartsenpraktijk over de werkzaam-

balie een medicijndistributierobot gesitueerd. Hierdoor is

heden en organisatie ‘achter de balie’, zodat ook even-

er meer tijd om voorlichting te geven. Deze voorlichting

tuele invalkrachten de kwaliteit kunnen leveren die in

wordt voor een deel gegeven in de 2 nieuwe spreekka-

Gezondheidscentrum Camminghaburen gebruikelijk is.

mers. De cliënten zijn erg blij met de nieuwe inrichting, de apotheek karakteriseert zich door veel licht en ruimte.

Apotheek

In 2009 gaan studenten Farmacie een onderzoek doen

Farmaceutische cliëntenzorg is de zorg van het hele apo-

naar de wachttijdbeleving en de belettering in de apo-

theekteam op het gebied van farmacotherapie, gericht

theek.

op het verbeteren van de kwaliteit van leven van de Kwaliteitsbeleid en zorg

als een continu proces waar inhoud aan gegeven wordt

De apotheek bleef actief bezig om de therapietrouw bij de

door middel van zorgactiviteiten. Het team probeert deze

cliënten te bevorderen. Dit in samenwerking met de huis-

zorgactiviteiten zoveel mogelijk in de dagelijkse werk-

artsen van het Gezondheidscentrum.

zaamheden te integreren. Met als doel de therapietrouw,

Ter illustratie zijn enkele getallen hieronder vermeld.

de keuze van het juiste geneesmiddel, de omgang met het ziektebeeld, de gezondheid en de kwaliteit van leven

Gespreksonderwerp

van de cliënt te verbeteren. Ook wordt veel aandacht

Te laat met medicatie. Doorgesproken met cliënt

Aantal meldingen 1158

besteed aan het voorkomen en signaleren van bijwer-

Te laat met medicatie. Doorgegeven aan huisarts

543

kingen, interacties en contra-indicaties. Tevens heeft de

Te vroeg met medicatie. Doorgesproken met cliënt

894

apotheek aandacht voor de afspraken en standaarden, het

Te vroeg met medicatie. Doorgegeven aan huisarts

400

verrichten van medicatieanalyses, het geven van gebruiIn deze tabel is te zien hoe vaak navraag is gedaan naar

adviesgesprekken en documentatie. Het team hecht zeer

de reden waarom een geneesmiddel te vroeg of te laat

aan de samenwerking met de andere zorgverleners in en

werd opgehaald.

buiten het Gezondheidscentrum, cliëntenverenigingen en

Deze gegevens zijn vastgelegd in het elektronisch farma-

zorgverzekeraars. De cliënt neemt in dit geheel een cen-

ceutisch dossier. Dat dit effect heeft gehad op de thera-

trale plaats in.

pietrouw blijkt onder andere uit de landelijke data van de SFK (Stichting Farmaceutische Kengetallen). De therapie-

Beleid, beheer en exploitatie

trouw bij diabetescliënten van het Gezondheidscentrum

Verbouwing apotheek.

Camminghaburen zijn fors hoger in vergelijking met de

In juli 2007 is de apotheker opgenomen in de WGBO. In

landelijke cijfers.

25

kersinstructies, thuiszorgbegeleiding, voorlichting en


cliënt. Deze zorg zien de medewerkers van de apotheek

Jaarverslag 2008

dat gedurende 9 uren per dag de voordeur open is, blijft

In 2008 lag de therapietrouw bij Diabetes cliënten type II

Aantal gesprekken in spreekkamer per gespreksonderwerp

voor de orale bloedsuikerverlagende middelen op 96 %. Bij de landelijke cijfers ligt het 90% percentiel op 83%. Dit

Gespreksonderwerp Aantal gesprekken

betekent dat onze apotheek op dat gebied bij de top 10%

Angina Pectoris (nitraten)

21

Astma inhalatie instructie

157

COPD inhalatie instructie

42

Diabetes Mellitus type II

41

Incontinentie

39

systeem aangesloten artsen in Leeuwarden. We wilden

Hoge bloeddruk

186

graag elektronische (edifact) recepten ontvangen van deze

Maagklachten (protonpompremmers)

249

artsen. Door de stichting Gerrit en Pharmapartners is er

Oogdruppel instructie (aan de balie)

209

een koppeling gerealiseerd voor 4 huisartsenpraktijken.

Slapeloosheid

88

Dagelijks ontvangen we van deze huisartsen edifact-

Verhoogd Cholesterol (statines)

110

van Nederland hoort. Overige huisartsen In 2006 hadden we ons tot doel gesteld ook een efficiëntere herhaling te realiseren voor niet op ons computer-

niet eerst het recept bij de eigen huisarts hoeft te worden

Deze tabel geeft een overzicht van het aantal gesprekken

opgehaald, direct kan de medicatie in de apotheek wor-

per gespreksonderwerp.

den opgehaald.

Naast deze uitgebreide eerste- en tweedeuitgiftegesprek-

In 2008 is het aantal huisartsenpraktijken met edifact met

ken in de voorlichtingsruimte zijn we dit jaar ook begon-

twee uitgebreid.

nen met verkorte extra informatie aan de balie. Dat zijn de pijnstillers met en zonder maagmiddelen.

Website

In de spreekkamers worden gemiddeld ongeveer 75

Om het publiek ook op een andere manier te informeren

gesprekken per maand gevoerd, daarnaast zijn er nog

heeft het Gezondheidscentrum een gezamenlijke website:

de individuele consulten met de apotheker.

www.gc-camminghaburen.nl. FPZ-projecten De apotheker is per 1 juli 2007 opgenomen in de WGBO.

ziekte. In 2008 is het aantal bezoekers van de website toe-

Dit houdt in dat de apotheker medebehandelaar is gewor-

genomen en wordt er steeds meer gebruik gemaakt van

den. Naast de farmacotherapeutische begeleiding van

de service om herhaalmedicatie via internet aan te vragen.

de cliënt wordt de huisarts spiegelinformatie gegeven in

Deze service naar cliënten hebben we verder uitge-

hoeverre het voorschrijfbeleid voldoet aan de landelijke

breid door de mogelijkheid te bieden om de aanvraag

NHG-standaarden. De spiegelinformatie wordt aangebo-

voor herhaalreceptuur van de huisartsen buiten het

den in de vorm van searches.

Gezondheidscentrum ook via de website te laten verlo-

De volgende searches zijn uitgevoerd in 2008:

pen. Dit is gerealiseerd voor inmiddels 12 huisartsen.

• Het opsporen en overzetten van de combivent-


Op deze site is naast zakelijke informatie ook informatie te vinden over zaken met betrekking tot gezondheid en

Informatievoorziening

uit de handel is gehaald.

De WGBO eist dat een cliënt op een begrijpelijke manier

• Het opsporen van cliënten die methotrexaat gebruiken,

26

Jaarverslag 2008

recepten. Voor de cliënt heeft dit als groot voordeel dat

over zijn/haar behandeling met medicijnen wordt voorge-

zonder gebruik van foliumzuur. Foliumzuur vermin

licht. Daarom is in 2008 de informatievoorziening verder

dert de kans op bijwerkingen van methotrexaat.

geoptimaliseerd.

• Het opsporen van opioidegebruikers die geen laxans

gebruikers naar berodual, omdat het middel combivent

krijgen voorgeschreven. Bij gebruik van opioiden treedt Naast de gebruikelijke voorlichting geven we de uitge-

vaak als bijwerking verstopping op. Dit kan voorkomen

breide begeleiding in de spreekkamer met behulp van een

worden door direct ook met een laxans te starten.

gesprekshulp. In 2008 is dit opgestart voor de groep anti-

De resultaten van de searches voldeden allemaal aan de

hypertensiva (middelen tegen hoge bloeddruk). Daarnaast

normen die waren gesteld.

wordt aan de balie oogdruppelinstructie gegeven aan de

In het kader van FTO zijn de volgende searches

hand van een schriftelijke Powerpointpresentatie.

uitgevoerd:

• Het in kaart brengen van de medicatie die wordt voorgeschreven bij allergische rhinitis. Aan de hand hiervan is een voorkeurs - en tweedekeus medicijn bepaald. • Opsporen van gebruikers die gedurende lange tijd vitamine B12 injecties krijgen. • Het opsporen en evalueren van de cliënten die een verminderde nierfunctie hebben. Medicatiebewaking is voor deze cliënten aangepast, waardoor hier altijd rekening mee wordt gehouden bij het voorschrijven van medicijnen. • Het opsporen en evalueren van de cliënten die protop tic of elidel gebruiken. Deze middelen kunnen bij langdurig gebruik vervelende bijwerkingen geven. • Het opsporen en evalueren van cliënten die tenminste drie stoot- of antibioticakuurtjes hebben gehad. Hierbij is gekeken of eventuele Astma/COPD- medicatie moest worden aangepast. • Het opsporen van Astma/COPD-cliënten die voor

Linda Wilkeshuis, apotheekassistente

kende luchtwegverwijders gebruiken. Dit is vaak een

tebeelden en de begeleiding van deze geneesmiddelen

teken dat ze niet helemaal meer goed zijn ingesteld op

bij de cliënt. Door structureel ook evaluatie toe te passen

hun medicatie.

in het FTO is het niveau met begeleiding van de DGV

• Het opsporen en evalueren van cliënten met Astma

in 2005 gestegen van niveau 3 naar 4. Dit is het hoogste

die voor hun behandeling alleen inhalatiebeschermers

niveau op dit FTO-gebied en is ook in 2008 vastgehouden.

gebruiken en die de afgelopen twee jaren geen kortwer- FTO onderwerpen van het afgelopen jaar:

apotheek. Vaak kunnen deze cliënten toe met een

• Allergische rhinitis.

lagere dosering luchtwegbeschermer.

• Conjunctivitis.

• Het in kaart brengen van medicatie die wordt

• Langdurig gebruik van vitamine B12 injecties.

voorgeschreven voor depressie. Aan de hand hiervan is

• Antidepressiva.

een voorkeurs- en tweedekeus medicijn bepaald.

• Prostaathypertrofie.

• Het in kaart brengen van de medicatie die wordt

• Therapeutische wetenswaardigheden over 2007.

voorgeschreven voor prostaatgerelateerde klachten.

• Benzodiazepines en vergoedingsperikelen.

Na analyse en bespreking is een voorkeurs- en tweede-

• Nierfunctiestoornis.

keus medicijn bepaald.

• Polyfarmacie. • Dermatomycosen.

HKZ-certificering

Apotheekassistentes

Camminghaburen HKZ gecertificeerd. In de daarop vol-

De apotheekassistente (Aa.) is een zelfstandige functiona-

gende jaren is het kwaliteitssysteem verder ontwikkeld.

ris die aan de apotheker verantwoording aflegt.

Als onderdeel hiervan vinden elk jaar drie audits plaats. In februari 2009 zal de uitgebreide driejaarlijkse audit van

De taken van de Aa. bestaan onder andere uit:

KIWA weer plaatsvinden .

• Het afleveren en bereiden van geneesmiddelen aan de hand van recepten.

Farmacotherapeutisch Overleg (FTO) op het hoogste

• Het adviseren op het gebied van recept en receptvrije

niveau

geneesmiddelen.

In het FTO, het overleg tussen huisartsen en apothekers,

• Medicatiebegeleiding.

worden afspraken gemaakt over geneesmiddelen, ziek-

• Voorraadbeheer van geneesmiddelen.

27

Eind 2005 is de apotheek van Gezondheidscentrum


kende luchtwegverwijders hebben opgehaald in de

Jaarverslag 2008

de behandeling van hun ziekte overmatig kortwer-

• Het geven van voorlichting op vele terreinen

Zorgverzekeraars

waaronder:

In 2008 heeft de afdeling fysiotherapie, net als in 2007,

- Angina pectoris.

met alle Zorgverzekeraars een contract afgesloten. Voor

- Astma/COPD.

cliënten die in 2008 niet verzekerd waren voor fysiothe-

- Diabetes mellitus I en II.

rapie, zijn de tarieven van De Friesland Zorgverzekeraar

- Hypercholesterolemie.

2008 gehanteerd.

- Hypertensie - Maagzuurremmers.

Verrichtingen

- Pijnstillende geneesmiddelen.

Het totaal aantal verrichtingen in 2008 komt op 5116. Dit

- Slaapmiddelen.

getal ligt iets lager dan in 2007, maar hoger dan het totaal

- Incontinentie en hulpmiddelen.

van 2006.

Iedere Aa. heeft zich gespecialiseerd in één of meerdere van deze deelgebieden. De voorlichting wordt gegeven in een aparte spreekkamer. Naast mondelinge voorlichting wordt dan ook schriftelijk

Fysiotherapie

2006

2007

2008

Praktijk

3924

4361

4303

Aan huis

452

465

498

Elders

254

254

236

Diabetesgroep

301

193

79

4931

5273

5116

Totaal

In het Gezondheidscentrum werken vier fysiotherapeuten, drie reguliere fysiotherapeuten en een kinderfysiothera-

De verdeling naar aard van de zittingen in 2008 is anders

peut. De fysiotherapeuten in het Gezondheidscentrum

verdeeld dan in voorgaande jaren. Het totaal aantal ver-

hebben een individuele professionele verantwoordelijk-

richtingen kan daarom niet direct met elkaar vergeleken

heid. Cliënten staan op naam van de fysiotherapeut inge-

worden.

lening van preventieve, curatieve en consultatieve aard.

Op 1 januari 2006 is de Directe Toegankelijkheid


schreven. De functie omvat fysiotherapeutische zorgverAan de hand van beschikbare gegevens stelt de fysio-

Fysiotherapie gerealiseerd. Met deze DTF kan een

therapeut een eigen onderzoek in, stelt een behandelplan

cliënt zich direct bij een fysiotherapeut voor behandeling

op en voert het uit, toetst de behandeling aan het behan-

aanmelden, zonder dat er een verwijzing van een arts

delplan, evalueert en stuurt het zo nodig bij. De fysio-

nodig is. Van de nieuwe aanmeldingen in 2008 kwam

therapeut geeft informatie, instructie en advies aan

15% onze praktijk binnen via DTF (in 2007 was dit ook

cliënten, adviseert over kunst- en hulpmiddelen en de

15%, in 2006 11%).

28

Jaarverslag 2008

materiaal meegegeven.

Sinds 2003 worden alle inhoudelijke gegevens van de

aanschaf en aanpassing daarvan. De fysiotherapeut houdt de verwijzer op de hoogte van de ontwikkeling van de cliënt. De daarbij behorende geautomatiseerde cliëntadministratie wordt door de fysiotherapeut uitgevoerd. Automatisering cliënt geregistreerd in een digitaal cliëntendossier in het computerprogramma Fysicom, een onderdeel van softwareleverancier Pharmacom. Er wordt momenteel gewerkt aan de interne communicatie binnen het Gezondheidscentrum tussen het programma Fysicom van de afdeling fysiotherapie en het programma Medicom van de huisartsen. Hiermee worden de mogelijk-

Volgens de spiegelinformatie, eerste half jaar 2008, van

heden van de software beter benut en kan de commu-

De Friesland Zorgverzekeraar liggen we qua behandel-

nicatie efficiënter verlopen.

gemiddelde per verzekerde weer ver onder het behandel-

gemiddelde per verzekerde voor de gehele beroepsgroep.

• Groepstherapie geven aan bestaande Diabetsgroepen

Dit wil zeggen dat wij minder behandelingen per verze-

en eventueel aan andersoortige homogene groepen.

kerde nodig hebben om de gestelde doelen te behalen.

De groepstherapie voor het ‘beweegprogramma

Dit is tijdwinst voor de cliënt en indirect een kwaliteits-

Diabetes type II’ is gecontinueerd. In 2008 zijn we

keurmerk voor onze praktijk.

tevens gestart met een pilot voor andersoortige homo-

Gemiddeld aantal behandelingen per verzekerde voor

gene oefengroepen. De reacties van de deelnemers

onze praktijk.

zijn positief. De definitieve vormgeving en bijbeho-

Gemiddeld aantal behandelingen per verzekerde voor

rende administratieve maatregelen dienen in 2009

de gehele beroepsgroep.

verder geïmplementeerd te worden. • Kwalitatief goede behandeling geven aan de ouder wordende cliënt.

Bron Spiegelinformatie DFZ, eerste halfjaar 2008

• Met betrekking tot de ouder wordende cliënt zijn we

Aanvullende verzekering

Basis verzekering

Totaal

1

6,34

7,51

6,78

2

8,36

13,16

9,94

betrokken bij het regionale netwerk Geriatrie. Dit netwerk heeft een richtijn geriatrie ontwikkeld, waarmee de fysiotherapie werkt. • Behoud cliënten aantallen. Het cliëntenaantal is voor 2008 601. Het aantal gecor- rigeerde verrichtingen is in 2008 met 80 zittingen

De praktijk heeft in 2008 weer deelgenomen aan het

(1,6% ) gedaald ten opzichte van 2007. Dit getal staat

regionale Netwerk Geriatrie. Eén fysiotherapeut heeft de

gelijk aan een niet-significant verlies van 9 cliënten.

cursus Medical Taping Concept gedaan.

• Oefenruimte op locatie. In 2008 is gekeken naar de mogelijkheden voor een oefenruimte op de locatie Wijlaarderhof. Het aantal

De fysiotherapeuten hebben eens in de twee weken inter-

cliënten welke voor behandeling ter plaatse in aanmer-

disciplinair overleg voor het maken, evalueren en bijstel-

king komen is echter niet toereikend om de kosten voor

len van werkafspraken. Tevens is er eens per twee weken

een oefenruimte ter plaatse te dekken. Als alternatief is

een overleg met de huisartsen voor cliëntbesprekingen.

gekozen voor mobiel oefenmateriaal.

Eenmaal per kwartaal neemt de fysiotherapie deel aan het multidisciplinair overleg ‘themateam’. Hier worden

Beleidsdoelen 2009

discipline-overstijgende werkafspraken en protocollen

• Continueren voortzetting van het HKZ-certificaat juni

gemaakt, geëvalueerd en zonodig bijgesteld.

2009. Verbeterpunten, welke zijn opgenomen in de

auditrapportage, implementeren in het kwaliteitssysteem.

De afdeling fysiotherapie is in juli 2007 gecertificeerd voor

• Omzetstijging van 10% over het jaar 2009 ten opzichte

de HKZ-norm Extramurale Fysiotherapiepraktijken. In

van 2008.

juni 2008 heeft er een opvolgingsaudit plaatsgevonden.

• Implementeren homogene oefengroepen in de

Hierbij zijn geen tekortkomingen van het kwaliteits-

oefenzaal.

managementsysteem geconstateerd. Punten om het

• Uitkomsten Exit-Q 2008-2009 systematisch verwerken

systeem te verbeteren zijn opgenomen in de auditrap-

in het kwaliteitssysteem.

portage. Kiwa N.V. heeft besloten tot voortzetting van het certificaat.

Ontwikkelingen KNGF Het KNGF heeft werk gemaakt van de behoefte aan een

Voor de managementreview verwijzen we hierbij naar

consumentenmerk dat bruggen slaat tussen zorgconsu-

het uitgebreide verslag dat aanwezig is bij de discipline

ment en de fysiotherapeut. Het resultaat is een nieuw

fysiotherapie.

beeldmerk, een nieuwe huisstijl en een nieuw thema:

Evaluatie beleidsdoelen 2008

prestatieindicatoren ontwikkeld.

‘Leven is bewegen’. Het KNGF heeft tevens in 2008 een set Voor 2008 zijn beleidsdoelen geformuleerd.

29

Certificering


Overleg

JaarJaarverslag 2008

Scholing en netwerken

Maatschappelijk werk Het maatschappelijk werk dat vanuit het Gezondheids-

Culturele herkomst 2004

centrum wordt aangeboden, wordt uitgevoerd door het

Nederlanders

maatschappelijk werk van Hulp en Welzijn Leeuwarden.

Overig

1

Het aantal reguliere cliënten in de wijk Camminghaburen

Totaal

52

51

2005

2006

2007

2008

47

36

41

55

9

7

12

5

56

43

53

60

is na een aantal jaren gedaald te zijn, weer gestegen. Het aantal verwijzingen door huisartsen naar het maatschap-

Problematiek bij afsluiting

pelijk werk is ook weer toegenomen. Het aantal mensen

Hieronder een overzicht van de problematiek van cliënten

dat zich op eigen initiatief aanmeldt is echter afgenomen.

in Camminghaburen. Het grootste deel van de problematiek bestaat uit relatie-

Verwezen

2004

GCC

2005 2006

31

Huisartsen

42

16

6

1

Ziekenhuis mw(*)

2007 2008 36

49

-

matiek van het verkrijgen/behouden van inkomen toe.

Manifeste problematiek

Bedrijfs mw

2004 2005

2006

2007 2008

bij afsluiting

Jeugdhulpverlening

Inkomen

Overige Subtotaal

37

2

2

6

7

8

1

3

5

3

Huisvesting

1

2

2

43

20

41

52

Scholing/opleiding

1

1

Arbeid

2

4

1

3

Echtscheiding

1

3

5

7

Relatie tussen partners

3

5

3

5

13

Relaties ouder-kind

3

7

4

4

1

Relaties overig

1

2

4

7

Gezondheidszorg

2

5

5

2

12

2

Niet intern verwezen

18

13

23

12

8

Totaal aanmeldingen

55

56

43

53

60

(*) mw = maatschappelijk werk

Activiteiten van het maatschappelijk werk Het maatschappelijk werk neemt in het Gezondheidscentrum deel aan het teamoverleg en de


themateams en heeft afzonderlijk overleg met de huisartsen. In de wijk wordt deelgenomen aan het buurtnetwerk

30

Jaarverslag 2008

problemen en echtscheiding. Daarnaast neemt de proble-

• Het probleemoplossend vermogen groter is geworden.

jeugdhulpverlening en is er overleg met het Sociaal Team Oost. Resultaten van het maatschappelijk werk Binnen het algemeen maatschappelijk werk worden de meeste hulpverleningstrajecten positief afgesloten, dat wil zeggen dat de zelfredzaamheid van de cliënten is toegenomen. Met onze begeleiding bereiken we dat: • Cliënten meer overzicht en grip op hun leven hebben. • Cliënten zich ondersteund voelen.

Aangrijpende gebeurtenissen

10

3

Identiteitsproblemen

1

Overige psychische problematiek

22

11

8

1

Verslaving

1

Geweld/misbruik

2

4

Geweld verwerking

1

7

3

2

1

2

Eenzaamheid

1

Psychosociale problematiek

4

Lichamelijke gezondheid

6

Verwerking

3

Geen antwoord Totaal

4 55

54

41

39

56

• Het zelfbeeld en eigenwaarde van de cliënt versterkt is.

De GGZ Eerstelijnszorg (GGZ Friesland-Noord) Cliëntprofiel in Camminghaburen

Vanaf mei 2006 wordt vanuit het Gezondheidscentrum GGZ eerstelijnszorg aangeboden. De GGZ eerstelijns-

Inkomen

zorg is verbonden aan GGZ Friesland-Noord. De Sociaal

2004

2005

2006

2007

2008

Groep 1: uitkeringen

20

11

19

14

Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) is op woensdag van

Groep 2: overige ink.

29

23

16

32

8.30-12.30 uur aanwezig.

Groep 3: geen ink. Totaal

35 8

7

9

18

14

De SPV richt zich op mensen met psychische klachten.

55

56

43

53

60

Ook kan er een psychiater ingeschakeld worden voor advies, medicatie en diagnostiek.

Veel cliënten vinden het niet prettig om meteen doorverwezen te worden naar een andere instelling als zij hun klachten met de huisarts hebben besproken. Het kan echter wel nuttig zijn dat zij eens met iemand anders praten dan met de huisarts. Door de GGZ-Elzo probeert de SPV deze hulp zo dicht mogelijk bij de cliënt aan te bieden. De verwijzingen lopen via de huisartsen en het maatschappelijk werk. De centrumassistentes maken de afspraken. Deskundigheid en werkwijze De SPV benadert de geestelijke gezondheidsproblemen van een cliënt altijd in relatie tot zijn omgeving. De klacht wordt vaak gezien als een symptoom van de verstoring van de balans tussen draaglast en draagkracht op psychisch, somatisch en sociaal gebied. De interventies zijn gericht op het herstellen van het evenwicht of het bewerkstelligen van een nieuw evenwicht. De SPV stelt aan de hand van een probleemanalyse prioriteiten in een hulp-

Rennie Rijpma, Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV)

van de financieringsafspraken met de zorgverzekeraar en

in nauw overleg met de cliënt en degenen die de cliënt

het beleidsplan van GGZ Friesland.

omgeven (familie, vrienden, collega’s of andere hulpverleners), welke interventies nodig zijn voor het herstel van

Jeugdgezondheidszorg

het evenwicht. De SPV werkt binnen een sociaal psychi-


atrisch referentiekader volgens combinaties van verschilIn 2002 is het landelijke basistakenpakket

en/of ontwerpt ter plaatse nieuwe interventies en proce-

Jeugdgezondheidszorg vastgesteld. In het basistakenpak-

dures, en past deze toe.

ket staat welke activiteiten tot de Jeugdgezondheidszorg

De afdeling Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van Thuiszorg Aanmeldingen 2008

Het Friese Land levert specifieke zorg aan de populatie

31

Basistakenpakket JGZ

uit diverse verpleegkundige zorgmodellen of standaarden


lende formele richtlijnen. De SPV selecteert interventies

Jaarverslag 2008

verleningssituatie (waaronder crisissituaties) en bepaalt,

Het aantal afmeldingen is in 2008 iets afgenomen. Dit

kinderen van 0 tot 4 jaar met als doel een gezonde licha-

betekent dat het aantal uren weer wordt teruggebracht

melijke, geestelijke en sociale ontwikkeling te bevorderen.

naar vier uren per week. De cliënten hebben een ver-

Een gezonde ontwikkeling wordt bevorderd door scree-

schillend aantal gesprekken gehad bij de GGZ-Elzo.

ningen (hielprik en gehoortests), vaccinaties, periodiek

Het maximum aantal gesprekken is vijf. Als blijkt dat er

bepalen gezondheidssituatie (consultatiebureaus), voor-

doorverwijzing nodig is, dan zal de SPV dit bij voorkeur

lichting en advisering via consultatiebureaus en huis-

verzorgen. Mogelijk worden werkwijzen aangepast, en

bezoeken en begeleiding van ontwikkelingsproblemen

wordt de doelgroep uitgebreid. Hierover zal in de loop

in de thuissituatie door wijkverpleegkundigen JGZ en

van 2009 meer bekend worden. Dit is mede afhankelijk

pedagogen.

behoren. Het basistakenpakket bestaat uit een uniform Scholing

deel en een maatwerkdeel. Het uniforme deel beschrijft

De SPV heeft de opleiding MGZ-GGZ gevolgd. De SPV

de zorg die op een gestandaardiseerde wijze aan alle

wordt regelmatig bijgeschoold op het gebied van het kort-

kinderen van een bepaalde leeftijd aangeboden moet wor-

durend behandelen.

den. Het maatwerkdeel mogen gemeenten zelf invullen

In 2008 heeft de SPV een kortdurende cursus gehad over

en moet aansluiten bij specifieke lokale omstandigheden.

hulpverlening aan nabestaanden die zijn geconfronteerd met een zelfdoding in hun naaste omgeving.

De afdeling Jeugdgezondheidszorg

In 2008 zijn er diverse bijeenkomsten geweest die in het

kundige is het gezicht van Het Friese Land binnen het

teken stonden van de Integrale Jeugdgezondheidszorg

Gezondheidscentrum en neemt deel aan de team-

Friesland 0-19 jaar.

vergaderingen en de cliëntbesprekingen met huisartsen en

In 2008 waren er 170 (2007: 151) zuigelingen en 455 (2007:

apothekers.

447) peuters in zorg in Camminghaburen. Totaal werden er 55 zuigelingenbureaus en 54 peuter-

Diëtist (HFL)

bureaus gehouden.

Goede voeding levert een belangrijke bijdrage aan het behoud en bevordering van gezondheid van mensen. De

Samenwerking

diëtist is de deskundige op het gebied van voeding en

De JGZ maakt deel uit van de werkgroep ‘de Brede Wijk’

diëtetiek die op basis van de zorgvraag van cliënten haal-

binnen de wijk Camminghaburen. Daaruit voortvloeiend

bare en persoonlijke adviezen geeft.

met alle scholen in Camminghaburen. Doel is onderlinge

Op verwijzing van een huisarts, specialist of de tand-

samenwerking bevorderen ten behoeve van de kinderen

arts kunnen cliënten met voedings- en dieetvragen

die extra zorg nodig hebben.

terecht bij de diëtist in het Gezondheidscentrum. In de

Daarnaast is er één keer per zes weken het 0-4 jarigen

Basisverzekering is 4 uren dieetadvisering opgenomen.

overleg met peuterspeelzalen (HWL) en kinderdagverblij-

Dit betekent dat iedereen die wordt doorverwezen door

ven (SKL en Catalpa) Maatschappelijk Werk (HWL) en

een arts, specialist of tandarts deze dieetadvisering ver-

politie.

goed krijgt.

Tevens neemt de JGZ binnen het Gezondheidscentrum

De aanmelding wordt centraal geregeld via de afde-

Camminghaburen deel aan het Themateam, teamvergade-

ling Vodi (voedings- en dieetadvisering) bij Thuiszorg

ringen en bilateraal overleg.

Het Friese Land. De werkzaamheden van de afdeling voedingsvoorlichting en dieetadvisering (9-10 formatieplaats diëtisten) bestaan grotendeels uit het leveren van

Drie teams van Thuiszorg Het Friese Land leveren van-

consulten (spreekuur/ telefonisch en huisbezoeken) en

uit het Gezondheidscentrum verpleging, verzorging en

voedingsvoorlichting (basisscholen, peuterspeelzalen, Vrouwen van Nu, etcetera). Verder is er elke werkdag

verpleging en verzorging zijn 24 uur per dag bereikbaar.

telefonisch spreekuur van 13.30 -14.30 uur.


Thuisverzorging en -verpleging (HFL)

huishoudelijke zorg in de wijk Camminghaburen. De

32

Jaarverslag 2008

zijn er één keer per zes weken overleggen ( zorgteams)

De wensen van de cliënt en de kwaliteit van de zorg zijn

lessen. De aandacht voor gezonde voeding als mid-

de belangrijkste uitgangspunten bij de organisatie van de

del om chronische ziekten, zoals Diabetes Mellitus en

zorg. Het Friese Land luistert naar de behoeften van haar

Hart- en vaatziekten te voorkomen c.q. uit te stellen is

cliënten

stijgende. Een gezonde voeding en verandering van

Het aanbod zorgen welzijnsdiensten wordt hier voort-

leefstijl kunnen de kans op deze aandoeningen verklei-

durend op aangepast.

nen. Voedingsvoorlichting gericht op het voorkomen

Deze teams werken nauw samen, waardoor de zorg aan de gezamenlijke cliënten goed wordt afgestemd.

In 2008 zijn in het Gezondheidscentrum 67 spreekuren (in 2007: 93 spreekuren) gehouden wisselend op dinsdag

De wijkverpleegkundige coördineert de geboden zorg.

(zowel op de ochtend als de gehele dag) en donderdag-

Een teammanager is eindverantwoordelijk voor de drie

ochtend. Tijdens deze 67 spreekuren zijn 594 consulten

teams. Er zijn korte lijnen met de centraal georganiseerde

gehouden, waarin 138 nieuwe cliënten zijn gezien, groten-

specialistische zorg (verpleging, verzorging en huishou-

deels door één vaste diëtist.

delijke zorg), de gezinsondersteuning en alphahulpverlening.

De preventieve voedingsvoorlichting vindt vooral plaats via het geven van cursussen, themabijeenkomsten en

van overgewicht, speelt hierbij een belangrijke rol. Het Friese Land werkt nauw samen met de huisartsen en

Voedingsvoorlichting wordt vanaf 2007 gefinancierd door

met de praktijkverpleegkundige (POH) van de huisartsen-

ZonMw. Voor 2009 zal opnieuw een subsidieaanvraag

praktijk van het Gezondheidscentrum. De wijkverpleeg-

bij ZonMw worden ingediend. Er zal zoveel mogelijk

afgerond. Ook heeft een collega een post hbo-opleiding voeding en nierziekten met succes afgerond. Sinds 2008 werkt Marisca Dalhuizen als diëtist in het Gezondheidscentrum in Cammingaburen. Zij houdt spreekuur op elke dinsdag (twee x per maand alleen een dinsdagochtend en twee x per maand een dinsdagochtend en een dinsdagmiddag) en verder twee x per maand op de donderdagochtend. In 2008 werd op de jaarlijkse dag van de diëtist (19 september) door de diëtisten van Thuiszorg Het Friese Land een minisymposium georganiseerd met als onderwerp Ondervoeding. Ondervoeding is een voedingsprobleem waar we in de zorg mee te maken krijgen. Helaas is tijdige signalering van ondervoeding moeilijk. Zo blijkt dat slechts 50% Sigrid Bonsma, centrumassistente

van de ondervoede cliënten ook daadwerkelijk wordt

Thuiszorg Het Friese Land om hier meer aandacht aan te

Service Organisatie en de verpleegkundig consulenten),

besteden.

maar ook met Gemeenten en de GGD Fryslân.

Tijdens het minisymposium werd het onderwerp onder-

Een voorbeeld van specifieke doelgroepen voedings-

voeding van allerlei kanten belicht, o.a. via een lezing, een

voorlichting is dit jaar opnieuw de samenwerking met

workshop wegen en meten, een proefsessie drinkvoeding

ongeveer 70 basisscholen in ons werkgebied. De diëtisten

en het signaleringshulpmiddel SNAQ. Uit de reacties in

hebben opnieuw, net als het voorgaande jaar, een intensief

de zaal werd opgemaakt dat het onderwerp duidelijk

programma van gezondheidslessen in het kader van Kies

leeft onder de aanwezigen (o.a. praktijkondersteuners,

voor Hart en Sport uitgevoerd.

wijkverpleegkundigen). In 2009 zal hier d.m.v. een plan van aanpak het onderwerp ondervoeding verder worden

De afdeling Vodi neemt actief deel aan verschillende eve-

uitgelicht.

nementen die door Thuiszorg Het Friese Land georgani-

De aandachtspunten van de afdeling Vodi voor 2009,

seerd worden, zoals het Consultatiebureau voor ouderen,

onveranderd ten opzichte van 2008, zijn:

valpreventiemarkten, beurzen, etc. Daarnaast onderhoudt

• De afdeling Vodi wil de huidige samenwerking met lokale partners die zich richten op het Gezond-

sionele instellingen. We hebben zitting in werkgroepen,

heidsbeleid, waaronder Gemeenten en de GGD Fryslân,

participeren in multidisciplinaire projecten en leveren in

continueren en waar mogelijk uitbreiden. De lokale

bepaalde gevallen de projectleider, werkgroepvoorzitter

overheid wil een gezonde leefstijl bij de bevolking

of een bestuurslid. Genoemd in deze worden de GGD,

stimuleren omdat leefstijl in belangrijke mate bijdraagt

Gemeente Leeuwarden, SPORT Fryslân, bv SPORT en

aan de (on)gezondheid van de bevolking. De diëtist is

diverse lokale welzijnsorganisaties. Intern geven we scho-

de specialist op het gebied van voeding en gedrag,

lingen en presentaties aan o.a. nieuwe medewerkers.

en kan een grote bijdrage leveren aan het opstellen én uitvoeren van dit gezondheidsbeleid. Hierbij kan

De diëtisten van de afdeling Vodi zijn allen geregistreerd

gedacht worden aan aansluiten bij projecten als Actie

in het basisregister dan wel het kwaliteitsregister. De

Leeuw, transitieproject ondervoeding, samenwerking

diëtisten zijn conform de wet BIG verplicht zich bij te

met de GGD en Centrum voor Jeugd en Gezin, etc.

scholen. In 2006 is o.a. de post hbo-opleiding gevolgd

• Er zal vooral worden ingespeeld op samenwerking met

tot gespecialiseerd Diabetesdiëtist en deze is met succes

verschillende disciplines, o.a. fysiotherapeuten

33

de afdeling Vodi contacten met verschillende profes-


gevallen niet gebeurt. Genoeg reden voor de diëtisten van

Thuiszorg (in het bijzonder met de afdeling Gezondheids

Jaarverslag 2008

herkend. Dit betekent dus ook dat het in de helft van de worden samengewerkt met andere afdelingen binnen de

(beweegprogramma Sportief op Gewicht), diabetes-

Externe contacten worden onderhouden met verwijzers

verpleegkundigen (beweegprogramma Actief met

(huisartsen en specialisten, veelal KNO-, kinderartsen en

diabetes) en COPD- verpleegkundigen (beweeg-

neurologen) en andere hulpvragers (leerkrachten, IB’ers,

programma Actief leven met COPD)

AB’ers, consultatiebureauarts, wijkverpleegkundige,

• In 2009 zal opnieuw een cliënttevredenheidsonderzoek

Audiologisch Centrum en Proloog).

worden verricht om de tevredenheid van onze cliënten Behandelingen overzicht in aantallen

te meten. De afdeling Vodi hecht veel waarde aan de kwaliteit en professionele uitvoering van haar diensten. Het kwaliteitsbeleid heeft dan ook onze volledige

2007

2008

aandacht.

1343

1333

• Bekendheid van de diëtist verder vergroten met als

waarvan 2 aan huis

waarvan 2 aan huis

eventuele mogelijkheden: - Het aanbieden van scholing aan zorgverleners. Aantal cliënten in 2008: 86.

- Het verzenden van nieuwsbrieven en informatie bulletins naar bijv. huisartsenpraktijken en medewerkers TVV.

Kwaliteitsverbetering

- Het organiseren van themabijeenkomsten in de wijk.

De logopedisten zijn betrokken bij de intervisiegroepen

en kwaliteitskringen in de regio Friesland: het ‘netwerk vroegbehandeling’, het ‘netwerk stotteren’, de SBO-

- Het organiseren van spreekuren dichtbij de keten.

werkgroep Noord-Nederland en de SBO-werkgroep Friesland. Zij nemen deel aan het vrijgevestigdenoverleg

Logopedie

Friesland.

De logopedisten zijn beschikbaar voor vragen, onderzoeAlle logopedisten zijn geregistreerd in het kwaliteitsregis-

spraak-, taal- en hoorstoornissen. De werkzaamheden,

ter paramedici. Ten behoeve van de kwaliteitsverbetering

verricht in het Gezondheidscentrum, maken deel uit van

werden standaard anamneseformulieren per stoornis ontwikkeld en een behandelovereenkomst opgesteld die door

in Leeuwarden.

iedere cliënt, na lezing, wordt ondertekend.

Geartsje Aukes, Dorien Krijthe en Ingrid Zoodsma hou-

Studiedagen/Symposia

den zitting in Camminghaburen, te weten op de woens-

Er is deelgenomen aan studiemiddag sensorische integra-

dagmiddag, donderdag en vrijdag.

tie in Groningen.


ken, behandelen en begeleiden van mensen met stem-,

de Praktijk voor Logopedie, gevestigd aan de Westerkade

behandeling vindt plaats in het Gezondheidscentrum,

Workshops/na- en bijscholing

specifiek stemonderzoek vindt veelal plaats op de

Er werd een workshop verzorgd voor de logopedisten

locatie aan de Westerkade in verband met de daar aanwe-

van het Logopedisch Centrum Noord in Groningen m.b.t.

zige meetapparatuur.

kwaliteitsverbetering in de logopedische praktijkvoering

Cliënten staan op naam van de logopedist ingeschreven.

en er werd een voorlichtingsavond gegeven voor vrijwilli-

34

Jaarverslag 2008

- Aansluiten bij lokale projectgroepen, zoals het consultatiebureau en de wandeltestdagen.

Sommige cliënten worden door meerdere logopedisten

gers en gastouders die werkzaam zijn in de kinderopvang

behandeld.

en op peuterspeelzalen. Er werd deelgenomen aan de

De aanmelding is centraal. Het eerste onderzoek en de

workshop haptonomie en logopedie. Overleg Interdisciplinair overleg vindt regelmatig plaats, intramu-

In oktober zijn er door Omrop Fryslân opnames gemaakt

raal vaak mondeling en ad hoc. Externe contacten worden

voor de nieuwsuitzending Hjoed met als thema het nieu-

mondeling en schriftelijk onderhouden. Er worden per cli-

we Friese Taalscreeningsinstrument (de F-Tarsp).

ënt beginsituatie-, evaluatie- en eindverslagen geschreven.

Er is een meerdaagse nascholing gevolgd, de meerdaagse

Bij een complexe hulpvraag nemen de logopedisten het

cursus myofunctionele therapie.

initiatief tot telefonisch overleg.

Dorien Krijthe was tevens werkzaam in het traject voor

• Slaapmedicatie.

kwaliteitsverbetering in dienst van het Logopedisch

• Bedplassen.

Centrum Noord in Groningen. Geartsje Aukes werkt vier

• Diabetes Mellitus type II.

dagen als logopedist in het SBO in Leeuwarden.

• Cardiovasculair risicomanagement (CVRM).

Ook in 2009 streven we optimale behandelresultaten na

• Cervix-uitstrijkjes.

door middel van deskundigheid, goede organisatie en contactvriendelijkheid.

Tevens wordt nog gebruik gemaakt van de volgende protocollen:

Werkafspraken/protocollen

• Nieuwe Diabeten.

Gezondheidscentrum

• Diabetes voetonderzoek.

In 2008 zijn de bestaande werkafspraken geëvalueerd en

• Voorlichting Diabetische voetverzorging.

waar nodig aangepast.

• P.o. Jaarcontrole Diabetes. • Glucosemeting in capillair bloed.

Het multidisciplinair overleg (Themateam) is voorna-

• Kwartaalcontrole.

melijk benut voor gezamenlijke deskundigheidsbevor-

• Bepalen Quetelet Index (QI), body mass index: BMI.

dering. Onderwerpen met een gemeenschappelijk

• Meten en wegen cliënt.

raakvlak van de disciplines zijn op de agenda gezet. Ook

• Bloeddruk meten volgens Riva Rocci (RR).

worden nadere werkafspraken gemaakt of aangepast. lijkse evaluatie en de multidisciplinaire afstemming.

• Evaluatie protocollen en werkafspraken. • Dementie.

Bilaterale afstemming in de vorm van informatie-

• Kinder- en Jeugdtraumacentrum (onderdeel Fier Fryslân).

uitwisseling/afspraken over:

• Gezondheidszorg aan buitenlandse vluchtelingen/

• Rugklachten.

illegalen.

• Nekklachten. • Knieklachten.

Onderstaand volgt het overzicht van werkafspraken LVG

• Medicatiebeleid.

en protocollen en de stand van zaken daarin.

• Patellofemoraal syndroom. • Tendinitisschouders.

Protocollen De volgende protocollen worden gehanteerd en zijn

De voorzitter van het bilateraal overleg bewaakt de

uitgebreid beschreven en geëvalueerd in 2008:

jaarlijkse evaluatie.

• Ulcus cruris (open been). • Incontinentie.

Monodisciplinaire afstemming

• Overgewicht.

Alle disciplines hebben disciplinair overleg. Per discipline

• Borstvoeding.

is een handboek aanwezig met daarin de protocollen en

• Hyperventilatie/paniekstoornis.

werkafspraken die worden gehanteerd.

• Enkelblessure.

35

• Hoofdpijn.


• Overgewicht en eetstoornissen.

Jaarverslag 2008

De voorzitter van het themateamoverleg bewaakt de jaarDe volgende thema’s zijn behandeld:

Joyce Kalsbeek - Van Haaster, apotheekassistente

Cliëntgerichte organisatie het Gezondheidscentrum Camminghaburen beschikt over een eigen website, informatieboekje en divers foldermateriaal voor cliënten.

Informatie over rechten en plichten van cliënten Naast praktische gegevens als namen, telefoonnummers

maatschappelijke dienstverlening naar het hoofdbureau

en spreekuren geeft de website en het informatieboekje de

van de Stichting Hulp en Welzijn worden verwezen.

36

Cliëntgerichte organisatie

Jaarverslag 2008

actuele informatie over o.a. de negen samenwerkende disciplines vanuit het Gezondheidscentrum en het bestaan

• De sociaal psychiatrisch verpleegkundige van

van de privacyregeling, de klachtenregeling en de cliën-

GGZ Friesland-Noord is aanwezig op woensdag van

tenraad. Tevens is via de website aanvraag van herhaal-

08.30-12.30 uur. Op maandag, dinsdag en woensdag-

medicatie mogelijk.

middag is de sociaal psychiatrisch verpleegkundige

Het informatieboekje wordt meegegeven als nieuwe

telefonisch bereikbaar op de locatie ‘de Hege Wier’ van

cliënten zich laten inschrijven of als mensen er naar

GGZ Friesland-Noord.

vragen. Tevens ligt dit gratis boekje op de balie van de centrumassistentes en in de wachtkamer van het Gezondheidscentrum.

• De verpleegkundigen van Jeugdgezondheidszorg Thuiszorg Het Friese Land zijn regelmatig aanwezig voor het houden van spreekuren, al dan niet in samen-

Bereikbaarheid en beschikbaarheid

werking met een consultatiebureauarts. Er wordt

Het Gezondheidscentrum is op werkdagen geopend,

dagelijks een centraal spreekuur gehouden, van 13.00-

zie hieronder de bereikbaarheid van de verschillende

16.00 uur. Ouders kunnen dan terecht voor alle

disciplines.

inhoudelijke vragen. Voor het maken van afspraken kan men bellen op werkdagen van 9.00-12.00 uur.

• De huisartsenpraktijk is op werkdagen geopend van 08.00-17.00 uur.

• De thuisverzorging en -verpleging (Thuiszorg Het

De huisartsen van het Gezondheidscentrum zijn aan-

Friese Land) is dagelijks in het Gezondheidscentrum

gesloten bij de Dokterswacht Friesland voor de avond-,

bereikbaar.

nacht-, weekenddiensten en feestdagen. • De diëtist houdt drie keer per week spreekuur op vaste • De apotheek is op werkdagen geopend van 08.30-18.00

momenten.

uur. De apotheek is aangesloten bij de Spoed Apotheek Leeuwarden bij MCL voor de avond-, nacht-, weekend diensten en feestdagen.

• De logopedisten houden iedere woensdagmiddag, donderdag en vrijdag spreekuur. Op deze dagen en zonodig daarbuiten, vindt ook ad hoc overleg plaats

• Op werkdagen zijn fysiotherapeuten aanwezig tussen

met de overige disciplines zoals huisartsen, wijkver-

08.00-18.00 uur. Naast de reguliere fysiotherapie biedt

pleegkundige Jeugdgezondheidszorg (voorheen ouder-,

het Gezondheidscentrum ook kinderfysiotherapie aan.

kindzorg) de jeugdarts, de maatschappelijk werker en de SPV.

• De maatschappelijk werker is op maandag en dinsdag aanwezig. Er is op deze dagen telefonisch spreekuur

Fysieke toegankelijkheid

van 12.30-13.00 uur. Op de overige dagen kan voor

Het Gezondheidscentrum is zowel met eigen als openbaar

08.30-18.00 uur bereikbaar is. Op het centrale nummer kan vanaf 08.00 uur voor alle disciplines worden gebeld. Voor spoedgevallen is een spoednummer beschikbaar. Om de telefonische bereikbaarheid te optimaliseren is er in de ochtenduren een ruime bezetting van centrumassistentes tussen 08.00-11.00 uur om afspraken in te plannen met de huisartsen, de praktijkverpleegkundige

In verband met een goede verdeling van de werkzaamheden in de praktijk maken we gebruik van een antwoordapparaat tussen 11.00-12.00 uur en tussen 15.00-17.00 uur. De praktijk is dan alleen bereikbaar voor spoedgevallen en intercollegiaal overleg met de medewerkers.

Willem Haan, algemeen medewerker apotheek, voor de nieuwe bezorgauto

vervoer goed bereikbaar. De parkeerplaatsen zijn in ruime

spreekuur. Zij nemen zelf telefonisch contact met de cliënt op, op een van tevoren afgesproken tijdstip. Deze werkwijze voldoet zowel de cliënt als de huisarts.

mate dichtbij aanwezig. Direct tegenover de hoofdingang zijn twee invalidenparkeerplaatsen gereserveerd. Zonodig kan met de auto tot aan de hoofdingang worden gereden.

• Thuiszorg Het Friese Land kent een 24-uurs bereikbaarheid via een centraal telefoonnummer.

De ingang van het Gezondheidscentrum is voorzien van automatische deuren. Voor gebruikers die slecht ter been zijn, is een rolstoel beschikbaar. De bushalte bevindt zich

• De fysiotherapie heeft een eigen telefonisch spreekuur, op werkdagen van 12.00-12.30 uur.

op 150 meter. Het gebouw bestaat uit twee verdiepingen. goed bereikbaar. Het Gezondheidscentrum wordt bevei-

• Het maatschappelijk werk heeft telefonisch spreekuur op maandag en dinsdag van 12.30-13.00 uur.

ligd met een alarmsysteem en beschikt over een brandmeldinstallatie.

• De sociaal psychiatrisch verpleegkundige is op maandag, dinsdag en woensdagmiddag telefonisch bereik-

Telefonische bereikbaarheid

baar op de locatie ‘de Hege Wier’ van GGZ Friesland-

Het Gezondheidscentrum beschikt over een moderne

Noord.

telefooninstallatie met voldoende lijnen. Er is een centraal telefoonnummer voor alle disciplines, daarnaast beschikt

Het Gezondheidscentrum streeft er naar de wachttijden

de apotheek over een eigen telefoonnummer dat van

voor cliënten te beperken. Door tijdelijke inzet van extra

37

Zowel met de trap als met de lift is de bovenverdieping

Clientgerichte organisatie

• De huisartsen houden dagelijks een telefonisch

Jaarverslag 2008

(POH) en de Ca.’s.

Cliënt tevredenheidsonderzoeken Het Gezondheidscentrum Camminghaburen voert eenmaal in de drie jaar een grootscheeps cliënttevredenheidsonderzoek uit. Najaar 2006 hebben we meegedaan aan de landelijke pilot van het ARGO/NPCF onderzoek: Eerstelijn door Cliënten Bekeken (ECB). De uitkomst van dit ECB onderzoek was heel goed voor het Gezondheidscentrum met een gemiddeld cijfer 8. In samenspraak met onze cliëntenraad hebben we alle verbeterpunten in 2007 en 2008 kunnen realiseren: • Wachttijden verkorten door huisartsenpraktijk - Inplannen vrije plekken om uitloop spreekuren te voorkomen. - Cliënt informeren als een spreekuur uitloopt. • Wachttijden apotheek - Er komt na de verbouwing in 2008 een afhaalbalie

38

Cliëntgerichte organisatie

Jaarverslag 2008

voor herhaalrecepten. Nieuwe zitbalie apotheek

- Informatie cliënt over inlevermoment van herhaal- medicijnen.

personeel kan voorkomen worden dat gedurende drukke

- Informatie cliënt over ophaalmomenten van medi-

periodes de wachttijden toenemen of dat bij fysiotherapie

cijnen op rustige tijdstippen.

met een wachtlijst moet worden gewerkt. • Telefonische bereikbaarheid huisartsenpraktijk

Privacy

- Iedere huisarts heeft 3 x per week telefonisch

Het Gezondheidscentrum beschikt over een privacyrege-

spreekuur.

ling van toepassing op alle medewerkers die in loondienst

- Informatie cliënt over gedeeltelijke telefoontriage

zijn bij het centrum. Deze privacyregeling is opgesteld

door Ca’s.

volgens de richtlijnen van de Landelijke Vereniging

- Eén telefoontoestel van de Ca’s is naar achteren

Georganiseerde eerstelijn (LVG) en is beschikbaar voor

geplaatst.

cliënten. De medewerkers van de samenwerkingsverbanden vallen onder de privacyregeling van desbetreffende

• Privacy apotheek

organisatie.

- Stemvolume Aa’s aanpassen en balies beter

Klachtenbehandeling

- Uitleg over privacygevoelige medicijnen gebeurt in de

Sinds 1997 heeft het Gezondheidscentrum een klach-

spreekkamer.

tencommissie. De commissie kan, aan de hand van de

- Bij de verbouwing in 2008 is een extra spreekkamer

klachtenregeling en volgens een vastgestelde procedure,

gerealiseerd.

afschermen.

uitspraken doen over klachten (met betrekking tot medewerkers in loondienst bij het Gezondheidscentrum), die door gebruikers van het Gezondheidscentrum zijn inge-

• Het psychosociale hulpverleningstraject wordt afgesloten met een evaluatieformulier.

diend. De klachtencommissie voldoet hiermee aan de wettelijke eisen. In 2008 heeft de klachtencommissie geen

In het najaar van 2009 zal er weer een cliënttevreden-

klachten ontvangen.

heidsonderzoek plaats vinden.

De klachtencommissie heeft haar jaarlijkse overleg met de directeur van het Gezondheidscentrum gevoerd. De folder over de klachtenregeling ligt in de wachtkamers van de disciplines.

Cliëntenraad/Medezeggenschap van cliënten

• Elektronische patiëntendossier en Dokterswacht

De cliëntenraad heeft in 2008 vier keer vergaderd, samen

• Trefzeker verwijzen naar specialisten, respectievelijk

in relatie met privacy.

met de directeur van het Gezondheidscentrum, om

stand van zaken met vervanging taken van de tweede

bestuur en directie gevraagd en ongevraagd te adviseren

naar de eerstelijnszorg.

over zaken die voor cliënten van belang kunnen zijn. Onder andere zijn besproken:

• Zaken rond vacatures en functioneren van de cliëntenraad.

• Zorgaanbodplan. • Accreditatie/certificering huisartsenpraktijk.

Er is afscheid genomen van de leden mw. A. Osings-

• Verbouwing/modernisering apotheek.

Methorst en mw. A. Contant. In hun plaatsen zijn

• Verbeterpunten n.a.v. cliënttevredenheidsonderzoek

benoemd mw. C. Bison en dhr. B. Gleis.

(ECB).

De cliëntenraad wil de spreekbuis zijn voor de cliënten

• Preventieactiviteiten vanuit het Gezondheidscentrum

van het Gezondheidscentrum Camminghaburen en staat

• Communicatie en voorlichting door het

open voor kritiek en/of aanbevelingen vanuit de gebrui-

Gezondheidscentrum naar de wijkbewoners.

kers/bezoekers van het Gezondheidscentrum.

• Telefonische bereikbaarheid.

Jaarverslag 2008 Clientgerichte organisatie 39

Personalia op 31 - 12 - 2008

Apothekers

Bestuur

Dhr. D. Krol

Mw. M. Hoelen

voorzitter

Dhr. B. Boudewijn

secretaris

Dhr. D. Popma

penningmeester

Dhr. R. van Poppelen

algemeen lid

Cliëntenraad

Dhr. A.J. Barkmeijer Apotheekassistentes Mw. A. Melein

Mw. L. Wilkeshuis

Mw. Y. Bergsma

Mw. E. Pesman

Mw. N. de Jong

voorzitter

Mw. J. Kalsbeek

Mw. Y. Postma

Dhr. B. Gleis

secretaris/ penningmeester

Mw. A. Hoeksema

Mw. H. Kootstra

Mw. T. de Vries - Taihan

algemeen lid/ Zorgbelang

Mw. H. v.d. Werff

Mw. M. Lommerts

Mw. B. Kley

algemeen lid

Mw. T. Alma

Mw. C. Bison

algemeen lid Fysiotherapeuten

Klachtencommissie

Mw. L. Ballast

Mw. A. Rietveld

voorzitter

Mw. J. v.d. Werff-Wierda

Dhr. H. Houtsma

namens de cliënten/Zorgbelang

Dhr. M. Galama

Mw. E. Sikkema

namens de medewerkers

Mw. F. v.d. Zwaag Maatschappelijk werk

Directeur

Jaarverslag 2008

Mw. J. Meurs

kinderfysiotherapeut

Mw. S. Reckers

Administratief secretariaatsmedewerker

GGZ eerstelijnszorg

Mw. G. Miedema

Mw. R. Rijpma

Algemeen medewerker apotheek

Logopedie

Dhr. W. Haan

Mw. D. Krijthe Mw. I. Zoodsma

Huisartsen

Mw. G. Aukes

Personalia

Dhr. H. Begeman Dhr. E. Graff

Jeugdgezondheidszorg

Mw. T. de Vries-de Haan

Mw. M. Fondse

jeugdarts

Mw. E. van Zanden

Mw. G. Betten

consultatiebureauassistente

Mw. U. Folkertsma

verpleegkundige JGZ

Mw. L. van der Veen

verpleegkundige JGZ

40

Praktijkverpleegkundige (POH) Mw. L. de Groot

Thuisverpleging en -verzorging Centrumassistentes Mw. S. Bonsma

Mw. T. de Jong

Mw. H. Delfstra

Mw. T. Cruys-Glashouwer

Mw. A. v.d. Ploeg

Mw. J. Bosma-Pool

Mw. T. Nicolai

teammanager teams

Mw. G. v.d. Heide

wijkverpleegkundige

Diëtist Mw. M. Dalhuizen

Mw. B. Dijkstra

Overzicht bij- en nascholingscursussen 2008

Apothekers

Sociaal Psychiatrisch verpleeg-

BHV-herhalingscursus

(individueel of gezamenlijk)

kundige

AED-cursus

Astma en COPD

Cursus Preventie bij nabestaanden bij

Symposium: (G)een toekomst voor

Basale reanimatie en gebruik van

zelfdoding

de POH

automatische externe defibrillator

LVG-congres: De eerstelijn opnieuw

Biologicals


bekeken

Cardiovasculair risicomanagement

Afdeling Jeugdgezondheidszorg

Financiën voor gezondheidscentra

Communicatie cursus

Wijkverpleegkundigen JGZ

Kanker en medicamenteuze behan-

Symposium Borstvoeding loont

Huisartsen

deling

Motiverende gespreksvoering


Laboratoriumwaarden

Jeugdarts

Opleiders cursussen

Ramadan en geneesmiddelen

Training Timemanagement “Tijd zit

Texel cursus

Restless legs

tussen de oren”

Ketenzorg: Geboeid of verbonden

Reumatoïde Arthritis

Motiverende gespreksvoering

samen op pad

Schizofrenie

Pedagogische scholingen voor arts en verpleegkundigen

Palliatieve zorg voor de terminale Apotheekassistentes

Zindelijkheid

Erkend kwaliteitsconsulent


Druk gedrag

Oor en gehoor

Borstkanker

Slaapproblemen

Symposium: 10 jaar strijd tegen

Communicatie cursus

Provinciale scholingen voor arts en

kwetsbaarheid

Dementie/Alzheimer

verpleegkundigen

Chirurgische verwijdering chalazion

Diabetes

Centrum Jeugd & Gezin

en corpus alienum

Hart en vaatziekten

Planning programma

Dermatologie

Hoge bloeddruk

Elektronisch Kinddossier

AED-cursus

Hoofdpijn/Migraine

Verwijsindex

Neurologische aandoeningen

Stevig Ouderschap

Praktijkondersteuner

Het rode oog

Integrale Jeugdgezondheids-

Start symposium Ketenzorg Friesland

Urineweginfecties

zorg Friesland

Landelijk Quadriceps symposium

Zwangerschap

Refereeravonden voor arts en

COPD/stoppen met roken

Balietraining cliëntgericht werken in

verpleegkundigen

Assertiviteit en professionaliteit

de apotheek

Bijzondere tandheelkunde en gewone preventie

Health counseling/empowerment Algemeen medewerker apotheek

Lastige eters

DIT scholing 5 dagdelen


Kinderen met Autisme Spectrum

Ambulante bloeddrukmeting in de

AED-cursus

Stoornis Hoogbegaafdheid een andere

huisartsenpraktijk Symposium evaluatie POH door

Fysiotherapie

kijk op begaafdheid

De Friesland Zorgverzekeraar

Deelname regionale Netwerk

Het jonge kind team

Geriatrie Centrumassistentes

Medical Taping Concept

De jeugdarts staat ingeschreven in het profiel register M&G, profiel JGZ.



Maatschappelijk werk

Profielwerkzaamheden, deskundig-

Cervix uitstrijkjes

Training Korte Oplossingsgerichte

heidsbevordering en ICT worden

Q-module medicom

Therapie (KOT)

jaarlijks ruim boven de eisen van de

Basistraining voor hoofdassistenten

(met een certificaat afgerond)

SGRC gevolgd.

41

Easy care gids symposium

Overzicht bij- en nascholingscursussen

patiënt

Jaarverslag 2008

Directeur

Afdeling Thuisverpleging en -verzorging

Scholing voor de BIG registratie: Toedienen sondevoeding Heelkundige handelingen Verzorging Trachea stoma en toedienen zuurstof Katheteriseren en injecteren Voortdurende bijscholing: Fysieke belasting o.a tiltechnieken door ergocoach Grensoverschrijdend gedrag PG zwachtelen

42

Overzicht bj- en nascholingscursussen

Jaarverslag 2008

Wond- en decubituszorg Palliatieve zorg

Lijst van gebruikte afkortingen = Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Apo.

= Apotheker

BIG

= Wet op de beroepen in de Individuele Gezondheidszorg

BHV

= Bedrijfshulpverlener

BSN

= Burger Service Nummer

Ca.

= Centrumassistentes

COPD

= Chronische longziekten

CVRM

= Cardio Vasculair Risico Management

CVZ

= College Voor Zorgverzekeringen

DIT

= Diabetes Implementatie Traject

DGV

= Deskundige Geneesmiddelen Voorziening

DHV

= Districts Huisartsen Vereniging

ECB

= Eerstelijns zorgcentra door Cliënten Bekeken

EMD

= Elektronisch Medisch Dossier

EPD

= Electronisch Pharmaceutisch Dossier

FPZ

= Farmaceutische Patiëntenzorg

FTO

= Farmacotherapeutisch Overleg

Fysio.

= Fysiotherapeuten

GCO

= Gemeenschappelijk Centrum Onderwijsbegeleiding

GGZ

= Geestelijke Gezondheids Zorg

HAGRO

= HuisArtsen Groep

Ha.

= Huisartsen

HFL

= Het Friese Land (thuiszorg)

HNP

= Hernia Nuclei Pulposi

HWL

= Hulp en Welzijn Leeuwarden

ICPC

= International Classification of Primary Care

IOF

= Intercollegiaal Overleg Fysiotherapie

JGZ

= Jeugdgezondheidszorg (via Thuiszorg het Friese Land)

KNMP

= Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Pharmacie

KNGF

= Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie

KNO

= Keel Neus Oor

LVG

= Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn

Log.

= Logopedisten

MCL

= Medisch Centrum Leeuwarden (ziekenhuis)

MCC

= Medisch Coördinerend Centrum

MW

= Maatschappelijk werker

NHL

= Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

NVD

= Nederlandse Vereniging van Diëtisten

PBBC

= Praktijk Basis Behandel Capaciteit

PCPF

= Patiënten Consumenten Platform Fryslân (Zorgbelang Fryslân)

POH

= Praktijkondersteuner huisartsenpraktijk = praktijkverpleegkundige

POP

= Persoonlijk Ontwikkeling Plan

RI & E

= Risico Inventarisatie & Evaluatie

RSI

= Repetitive Strain Injury

SFK

= Stichting Farmaceutische Kengetallen

SPV

= Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige

SWOL

= Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden, thans onderdeel van Stichting Welzijn Leeuwarden

TVV

= Thuisverzorging en verpleging

VWS

= Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

WDH

= Werkgroep Deskundigheidsbevordering Huisartsen

43

= Attention Deficit Hyperactivity Disorder

AWBZ

Lijst met gebruikte afkortingen

= Apotheekassistentes

ADHD

Jaarverslag 2008

Aa.

© Uitgave Gezondheidscentrum Camminghaburen, Leeuwarden, mei 2009 Tekst en fotografie: Gezondheidscentrum Camminghaburen • Vormgeving: Seinen & Van Leeuwen, Leeuwarden Digitaal drukwerk: CSL, Leeuwarden • Oplage 150

GEZONDHEIDSCENTRUM c a m m i n g h a b u r e n

Gezondheidscentrum Camminghaburen Havingastate 1 8925 AZ Leeuwarden Telefoon Gezondheidscentrum (058) 267 20 00 Telefoon Apotheek (058) 267 19 19 www.gc-camminghaburen.nl

Jaarverslag Gezondheidscentrum Camminghaburen

Recommend Documents