Jaarverslag Bevrijdingsfestival Groningen 2015
Stichting Vier 5 mei
High lights De 25ste editie van ons festival is een zeer gedenkwaardige geworden, niet alleen vanwege het lustrum , maar ook vanwege de bijzondere weersomstandigheden. Terwijl het de afgelopen jaren behoorlijk goed weer is geweest - meestal droog en best behoorlijke temperaturen - was het sinds 2002 niet meer voorgekomen dat het weer een negatieve rol speelde op 5 mei. Ook is er veel aandacht uitgegaan naar '70 jaar bevrijding', zowel op landelijk niveau, als op lokaal en provinciaal niveau. Dat leidde tot een televisie-uitzending met onze 'ambassadeurs van de vrijheid', een behoorlijk uitgebreid programma in onze samenwerkingsgemeente Delfzijl en met veel aandacht voor de bevrijding van de stad Groningen in de maand april. In de voorbereiding is ook veel aandacht uitgegaan naar het gedeeltelijk herinrichten van de Drafbaan als festivallocatie. Een nieuwe entree, in nauwe samenwerking met de gemeente gerealiseerd, een nieuwe opstelling van de Urban Area en Main Stage en de wat problematische herinrichting van de dance-area, slokte in de voorbereiding veel tijd op. In 2015 zijn wij voor het eerst begonnen met de organisatie van de zogenaamde Vrijheidscolleges. Er is een landelijke stichting opgericht die de colleges aanbiedt aan de festivals. In Groningen hebben wij samengewerkt met de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool en het Groninger Forum. Een complicerende factor in de organisatie van deze editie was dat de gemeente Groningen ons verzocht de huldiging van FC Groningen te organiseren. Kortom, een gedenkwaardig jaar, met ups en downs, en bovendien in opmaat naar de Nationale Start op 5 mei 2016, die in onze provincie plaatsvindt.
Inhoudelijke projecten 2015 Scholentour en debatten op 5 mei. Sinds jaren organiseert de stichting debatten op middelbare scholen in de provincie Groningen. Debatten met de leerlingen, meestal van het derde leerjaar vmbo, tijdens de reguliere schooltijd. Met een gespreksleider en twee 'debaters', vrij jonge mensen die de taal spreken van de leerlingen en die de leerlingen ook accepteren als gesprekspartner. Doelstelling is het bespreken van het thema van het Nationaal Comité, dit jaar wederom: Vrijheid spreek je af. En de leerlingen laten ervaren dat er meerdere meningen mogelijk zijn. Na een inleidend filmpje worden aan de hand van stellingen actuele kwesties besproken. De leerlingen leren argumenteren en moeten voorbeelden geven gedurende de discussie. De debatten worden door leerlingen en docenten als waardevol ervaren. Bij de meeste scholen kunnen we elk jaar terugkomen, behoudens praktische bezwaren. In 2015 heeft onze medewerker Sunja Boegschoten voor de derde maal de werkzaamheden verricht. Met in totaal zes debaters/gespreksleiders (Ferry Heeren, Marie Smeding. Dorien Anneveldt, Teun Heuvel, Denise Beekman, Lotte Dijkstra en Rik Baptist) konden we 11 scholen en in totaal 42 klassen bedienen (circa 800 leerlingen). Op 5 mei kozen we voor het eerst sinds jaren voor een nieuwe vorm van presenteren; jongeren die in de stad Groningen zijn aangesloten bij Urban House hebben onder de titel Vrijgesproken, spoken word. Voor een goede indruk verwijzen wij u naar een filmpje, te vinden op Youtube... Tussen het muziekprogramma door - overigens is de muzieksoort afgestemd op de doelgroep van de debatten : (v-)mbo-jongeren - confronteren we 'de zaal' met de inhoud van ons festival. Het grote voordeel van de opzet waar wij voor hebben gekozen is: er is een groot publiek (naar schatting 2.000 jongeren) aanwezig dat 'wacht' op de optredens van populaire artiesten, en in de tussentijd de broodnodige inhoud toegediend krijgt op een wijze die de jongeren aanspreekt. Mensenzoo 2015 Mensenzoo is een soort tentoonstelling in de vorm van een dierentuin, waarin mensen in hokjes zitten die een bepaalde groepen vertegenwoordigen (aanwezig waren 22 'mensensoorten' : de gescheiden man, 50 plusser, Groninger aardbeving slachtoffer, langstudeerder, het blondje, of een homo, jongere, feministe, vluchteling, zigeuner, dakloze, kunstenaar, psycholoog, WAO'er, dominee, psychiater, blinde, politicus, Marokkaan, Pool, gehandicapte, Joegoslaaf, zzp'er, Griek, Fries, Duitser en een koffieshopmedewerker). Eén van de hokjes was een hokje met een vraagteken: daarin konden bezoekers zelf plaatsnemen, en zij werden weer ondervraagd door andere bezoekers; dat werd als zeer succesvol ervaren. Enkele malen is een soort flashmob georganiseerd dat voor extra aandacht zorgde. Doelstelling: publiek bewust laten worden van vooroordeel, gesprekken aangaan. Inhoudelijke toets: geslaagd (maar dat komt ook omdat we dit project al voor de vierde keer gedaan hebben, past uitstekend in opdracht van een inhoudelijk project). Publieksreactie: prima, overwegend positieve reactie, geen negatieve reacties.
Aantallen deelnemers/publiek: circa 35 medewerkers (22 'gestigmatiseerden', 18 begeleiders) en circa 1.000 man publiek (soms was er zelfs en toegangsstop vanwege de drukte). Het aantal bezoekers viel dit jaar zwaar tegen, omdat het programma is stilgelegd vanwege het weer. Omdat dit project, ooit begonnen als een incidenteel onderdeel van het festival, nu al jarenlang nog steeds goedbezocht wordt, hebben we besloten het een vast onderdeel te laten zij van onze activiteiten. Video Clip Dance The War is Over Sinds 2012 maken we muziekclips met het thema, op de muziek van de Hansome Poets, (Dance the War is Over). We hebben kinderen van een basisschool in Delfzijl gevraagd te gaan dansen. Maar ook zien we beelden in de clip van kinderen die wensvlinders maken. Het wensvlinderproject was onderdeel van ons samenwerkingsverband met Delfzijl. De clip is tevoren gelanceerd om mensen de boodschap verder te laten verspreiden. De clip is in totaal ruim 700 keer bekeken, te weinig voor een dergelijke clip. Oorzaak is het late tijdstip van montage en publicatie. De clip werkt goed als promotiemiddel van het festival en brengt de boodschap van 5 mei goed over.
Contact met het publiek in het reuzenrad en de Kiekjeskar. Ook in 2015 hebben we weer een reuzenrad geplaatst. Sinds 2013 hebben we de bakens verzet en zij 'we in gesprek gegaan' met de mensen die in de rij stonden te wachten voor het reuzenrad, door hen te vragen een uitspraak te doen over vrijheid, daarvan een foto te maken en dat te plaatsen op onze website. Dat werkt beter, er was meer tijd en aandacht voor vragen die de medewerkers konden stellen over het thema 'Vrijheid spreek je af'. Ook een positief effect had de Kiekjeskar: in de Kiekjeskar kon je een foto laten maken met het thema van 2015 of het logo van het Bevrijdingsfestival en aangekleed met toepasselijke vrijheidssymbolen. In totaal hebben circa 1000 mensen een foto laten maken van zichzelf en na plaatsing van deze foto's op Facebook ook bekeken. Vrijheidscolleges Voor de eerste malen deden wij mee met de zogenaamde Vrijheidscolleges, een initiatief van het Bevrijdingsfestival Utrecht dat sinds 2013 bestaat. Bedoeld voor de inhoudelijke verdieping van het maatschappelijke debat over de Four Freedoms van Theodore Roosevelt, uitgesproken in 1941. In samenwerking met de RUG en Hanzehogeschool (en inhoudelijk en praktisch ondersteund door Studium Generale) en het Groninger Forum organiseerden wij vier colleges; op 2 april in het Groninger Forum met publiciste en politica Petra Stienen, op 16 april met stand-up-comedian Jan Jaap van der Wal in het Hanzesportcentrum, op 28 april met columniste Sheila Sitalsing in het Academiegebouw en op 5 mei in het Stadspark met Ton Koene. De publieke opkomst was redelijk te noemen, met telkens ongeveer 100 gasten, uitgezonderd het in het watergevallen college van Ton Koene op 5 mei. De organisatie verliep goed, met uitzondering van het college van Jan Jaap van der Wal, waarbij locatie en tijdstip verkeerd gekozen waren. De directeur van ons festival heeft zitting genomen in het bestuur van de stichting Vrijheidscolleges. Voor een uitgebreid verslag verwijzen wij u naar het verslag van stichting Vrijheidscolleges.
Muziekprogramma Onder andere door een extra subsidie van de provincie Groningen uit het evenementenbudget konden we één wat grotere act boeken : Selah Sue, de populaire zangeres uit België. Een misschien wat optimistische schatting levert het beeld op dat het op het moment van optreden van Selah Sue nooit eerder zo druk was voor het hoofdpodium. Over de totale programmering waren we meer dan tevreden met grote namen als Chef' Special en La Pegatina. Ook de helikopteract Jett Rebel bracht veel mensen op de been, voordat het noodweer losbarstte. Op 4 mei konden we zonder al te veel kosten een mooi programma neerzetten met o.a. Orange Skyline, The Blind Roofers, awkard i en Tangarine. Een toepasselijk sfeer voor een zondagmiddag 4 mei. Sinds zondag 4 mei 2014 organiseren wij deze extra middag en we zullen daar de komende jaren door mee blijven gaan: een plek en tijdstip voor inhoud en verdieping, met muziek! Ook droegen de stadsdichter Kasper Peters en Universiteitsdichter Jephta de Visser speciaal voor deze gelegenheid geschreven werk voor. Daarnaast waren er kinderactiviteiten en traden ook enkele kinderen op die geselecteerd waren door Dichter bij 4 mei (i.s.m. het Poëziepaleis). De samenwerking met andere partners op 4 mei en eerder dagen bleef in de schaduw van de vele activiteiten rondom 70 jaar bevrijding. In de volgende jaren zullen wij de partners waarmee we samenwerken weer de ruimte geven op de website 'vóór5mei'. Het kost relatief weinig moeite om de programmering van de andere podia op 5 mei rond te krijgen. Dat komt mede omdat die podia inmiddels een duidelijk profiel hebben gekregen. Dat geldt zowel voor Dansen bij de Bus, met alternatieve dance-muziek, bij het Plein van de Vrijheid en bij het Local Heroes podium. Bij Podium Noord - dit jaar met als topper Glennis Grace - is het soms wel eens lastig om de programmering te vullen zonder in herhaling te vallen. Voor de Kids Area zijn er altijd voldoende acts en activiteiten beschikbaar. Maar ook dit programma viel dit jaar door het weer behoorlijk in het water. In 2015 verwelkomden wij een nieuwe programmeur van de dance. Merlijn Poolman is ook actief bij Simplon en bij dancepodium Subsonic. Die samenwerking komt ons en de dancescene ten goede. De Urban Area is sinds 2013 omgedoopt tot SENA Talent stage, omdat SENA graag op alle Bevrijdingsfestivals jong talent wil promoten. Wij kozen daarin nadrukkelijk voor lokaal talent afgewisseld met enkele landelijk- meestal ook aankomende acts, allemaal uit de 'urban scene', en niet te onderschatten doelgroep in de popmuziek. In 2014 wijzigde SENA haar voorwaarden, waardoor wij geen mogelijkheden meer hebben om lokaal, jong talent te laten optreden. Het programma bij Local Heroes en Podium Noord liepen dit jaar voor het eerst door tot circa 22.00 uur, daar waar wij eerder rond 20.00 uur de programma's stopten. Dat is goed bevallen; er zal weer nog iets meer licht bijgeplaatst moeten worden,. In totaal hebben ruim vijftig acts opgetreden. Voor de rest van het programma verwijzen wij naar de website (zie onder archief).
Delfzijl, samenwerkingsgemeente In overleg met de stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG) en Het Verhaal van Groningen is een plan ontwikkeld voor de komende jaren om samen te werken met drie gemeente, Delfzijl, Pekela en Oldambt. Dat plan houdt in dat er, naast overige activiteiten rondom de samenwerking met de gemeente, een samenhangend programma is van documentaires, tentoonstelling en educatief project over thema's die specifiek voor die gemeentes spelen en samenhangen met historische gebeurtenissen. Voor dit plan heeft de Provincie in het kader van de activiteiten rondom Het Verhaal van Groningen subsidie beschikbaar gesteld aan het OVCG. Onze stichting participeert in alle activiteiten. Dat Delfzijl de partnergemeente was in 2015 was nogal logisch. Nergens is in onze provincie heftiger gevochten dan rondom Delfzijl. Delfzijl was ook de laatste plaats op het vasteland dat bevrijd werd. Met de gemeente is uitstekend samengewerkt en er is een uitgebreid programma gerealiseerd. Een tentoonstelling in het Muzeeaquarium is door meer dan 5.000 mensen bezocht en de tentoonstelling is zelfs verlengd tot en met november 2015. Liefke Knol maakte twee prachtige korte documentaires met ooggetuigen over Delfzijl die te zien op de regionale televisie en meer dan 100.000 keer bekeken zijn. De dvd is nog beschikbaar voor alle geinteresseerden en zal de komende jaren ingezet blijven worden, net als overigens de voor het educatieve project opgezette lesbrief. Alle 22 basisscholen in Delfzijl namen deel aan het educatieve project De Tweede Wereldoorlog Dichterbij in Delfzijl met ooggetuigen een excursie en een bezoek aan de tentoonstelling. En alle scholen deden ook mee aan het wensvlinderproject van het IVAK; meer dan 1500 wensvlinders werden op 5 mei tijdens het Bevrijdingfestival verstrooid over het publiek, dat daarmee de wensen van kinderen voor vrede en veiligheid ontvingen. Op zaterdag 2 mei liep Delfzijl uit voor excursies en muziek in alle dorpen. Op de valreep zijn er vanuit Marketing Groningen twee project toegevoegd aan het programma: het filmproject Thanks! en een etalageproject met de middenstand,. Beide waren ondanks de te korte voorbereidingstijd succesvol. Het enig moeizaam verlopen onderdeel was de afstemming van de lopers die uit Wageningen het vuur in Delfzijl brachten. Daar was te weinig aandacht voor. Op het Bevrijdingfestival was de ontvangst wel goed, maar op en minder druk moment, vlak na het noodweer. Desondanks brandde het vuur de rest van dag vanaf het hoofdpodium. De doelstelling van de samenwerking met de gemeente, het betrekken van een zeer groot deel van de bevolking. kan meer dan geslaagd genoemd worden. De financiering van dit programma vind plaats door de betreffende gemeente en de provincie Groningen in het kader van het activiteitenprogramma Het Verhaal van Groningen (onder verantwoordelijkheid van het OVCG).
Marketing en P.R. In 2013 vernieuwden wij de website. Daar hebben wij ook weer in 2015 op voortgeborduurd. Het bezoek aan de site was weer prima: op 5 mei circa 65.000 unieke bezoekers, bijna 50% meer dan in 2014. De oorzaak hiervoor is dat de behoefte aan informatie groot was vanwege de weersomstandigheden. In de periode van 1 maart tot en met
eind mei 2015 bereikten we in totaal 148.000 unieke bezoekers (233.000 bezoeken) en bijna 1 miljoen pageviews. De informatievoorziening op 5 mei zelf verliep goed gecoördineerd. Gemeente en politie namen onze berichten over. Binnen 15 minuten konden wij zo tienduizenden bezoekers bereiken met actuele informatie over het onderbreken van het programma. Ook de informatievoorziening op het terrein met lichtkranten bewezen hun nut. Er was wel sprake van enige hapering bij de communicatie richting de presentatoren van de kleinere podia. Die werden te laat, en soms onvolledig, op de hoogte gesteld. Het eerder uitgebrachte huis-aan-huis blad realiseerden wij in 2015 niet meer. Te weinig vertrouwen in distributie en de uitgever. Het aantal Facebookvrienden is in een jaar uitgebreid van 6.000 naar ruim 10.000, onder andere door een gerichte promo-acties. We drukten 20.000 flyers in de aanloop naar 5 mei en 20.000 als hand-out op 5 mei. Daarnaast verspreiden wij 500 A0 affiches, voornamelijk voor city-displays en 2000 A2 affiches voor kleinere plaklocaties. Wederom zij er enkele persberichten verstuurd. Een overzicht van persberichten en gepubliceerde artikelen zijn opgenomen in de bijlage. Ten behoeve van de website is een zogenaamde 'aftermovie' gemaakt, die de herinnering aan het evenement levend kan houden.
Vergunning en productie Dit jaar is extreem veel tijd gaan zitten in het verkrijgen van de vergunning, vooral vanwege de huldiging van FC Groningen op 6 mei. Wij wachten overigens nog steeds op een gemeentelijke beleidsnotitie over de toekomst van onze festivallocatie, de Drafbaan, inmiddels al meer dan zes jaar. Een belangrijke wijziging in de toegang tot de Drafbaan konden wij realiseren met behulp van de gemeente (afdeling Stadsbeheer). De wijziging beviel uitstekend, alhoewel enkele werkzaamheden op een te laat moment werden gerealiseerd zodat er op 5 mei een modderpoel ontstond waar enkele hekken waren weggehaald. Tijdens 5 mei trokken er in de middag hevige buien over de festivallocatie. Tevoren zagen wij dit al aankomen en hadden wij maatregelen getroffen. Ons abonnement bij Meteoconsult kwam goed van pas. Vroegtijdig overleg met politie en gemeente, maar ook met eigen personeel en leveranciers vond plaats op diverse momenten. Uiteindelijk is in de volgende volgorde een aantal beslissingen genomen. Eerst is aangegeven dat het publiek onze website goed in de gaten moest gaan houden voor nadere informatie (rond 12.00 uur), vervolgens is het advies gegeven (ontraden) aan het publiek vooralsnog niet naar het terrein te komen (om 13.00 uur), daarna is aangegeven dat het programma onderbroken zou worden rond 14.45 uur, en vervolgens is aangegeven dat het programma weer hervat zou worden (rond 16.00 uur). De communicatie in onze commando-unit verliep goed; ook die richting publiek; de communicatie was onvoldoende richting kleine podia en horecapersoneel. Dat zal in het draaiboek aangepast worden. Ook de verkeersafwikkeling verliep vlot. De gewijzigde inrichting van de dance-area voorkwam dat daar te grote drukte ontstond. De locatie heeft de nu de juiste omvang voor de populaire muzieksoort.
Er stonden minder lange rijen bij de muntenkassa's. Oorzaak hiervoor lijkt gevonden te kunnen worden in de concentratie van de pinautomaten en de scheiding tussen pinautomaten en cashafhandeling.
Financiële positie De afrekening over het afgelopen seizoen wordt enigszins vertroebeld doordat ook de kosten en opbrengsten zijn opgenomen van de huldiging van FC Groningen. Deze kosten en opbrengsten staan wel apart vermeld, maar de totalen wijken dus behoorlijk af van voorgaande jaren. De productiekosten zin dit jaar flink gestegen. O.a. door aanpassingen aan de terrein bij het Noorderpoort, de nieuwe opstelling op de Drafbaan en het langer door laten lopen van het programma bij Local Heroes en podium Noord, meer kassa's en meer toiletten en een wat hogere huur voor de Drafbaan. De programmakosten konden gelukkig ook flink stijgen, met bijna € 20.000,- o.a. door inzet eigen vermogen en een extra subsidie van de provincie en is ten goede gekomen aan de programmering van het hoofdpodium, met als kanttekening dat hier ten opzichte van de begroting een besparing was van bijna € 20.000,-. De personeelskosten en de pr-kosten stegen daarentegen nauwelijks ten opzichte van 2014. Door veel minder inkomsten uit de horeca (ruim € 45.000,-; overigens vooral door minder verkoop van frisdranken - die worden vooral in de middag geconsumeerd - en minder niet- geretourneerde munten, en zelfs een hogere bierconsumptie) is er in 2015 een tekort gerealiseerd dat de vermogenspositie van de stichting weer wat onder boven het normale niveau (10% van de begroting) brengt. Dit tekort zal in de exploitatie van het festival in 2016 verwerkt moeten worden.
Organisatie De organisatie bestond in 2015 voor het grootste deel uit hetzelfde team als in 2014. Marieke Hulsbos was stagiaire voor de artiestenproductie en het officemanagement. Verder is er een kleine aanpassing geweest in taken binnen het productieteam, omdat enkele taken van de directeur werden overgenomen door het hoofd horeca (o.a. contacten met de pachters) en de personeelsmedewerker (voor een deel van de financiele administratie). De samenstelling van het bestuur is in dit jaar ongewijzigd gebleven.
Groningen, 14 september 2015.
Diederik van der Meide, directeur, namens het bestuur van stichting Vier 5 mei.
