2004
j a a r v e r Rijksuniversiteit s l a g Groningen
Inhoud Bericht van de Raad van Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kerncijfers en kengetallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leeswijzer / samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 7 10 13
De RUG en haar omgeving Profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Veranderingen in de onderwijsorganisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lokale en regionale samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doelmatigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijdrage aan kennissamenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17 17 20 20 22 24
Onderwijs Hoofdlijnen onderwijsbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderwijsaanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Initieel onderwijs personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31 33 39 40 47 49
Onderzoek Hoofdlijnen onderzoekbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Profilering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede en derde geldstroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kroonjuwelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55 58 59 63 65 76
Internationalisering Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studentenmobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Engelstalig onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strategische allianties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Internationale marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regio’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderzoeksamenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79 79 81 81 82 82 82 85
5.8
Bedrijfsvoering Personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbo en milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financieel beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Huisvesting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Facilitair bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ICT-voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wetenschappelijke informatievoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87 88 89 93 95 96 98 99
6
Jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4 .7 4.8
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5 .7
Bijlagen Accountantsverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Lijst van afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Samenstelling Centrale Organen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Overzicht figuren en tabellen 1.1 Bestuurs- en organisatiestructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2 Student-stafratio Nederlandse universiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3 Productiviteit Nederlandse universiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4 Samenwerkingsverbanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5 Deelnemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6 Onderwijsorganisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7 Facultaire onderzoekeenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8 Onderzoekscholen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18 23 23 25 26 27 28 29
2.1 Eerstejaars instroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.2 RUG-score . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.3 Overzicht opleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
ja a rv e r s l a g 2004
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9
Verdeling UE-beurzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RUG-laureaten Vernieuwingsimpuls 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Positie RUG per onderzoeksdiscipline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Standaardscore RUG-programma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht citatie-impactscores onderzoeksinstituten en -centra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mondiale positie Nederland / RUG-aandeel in landelijke productie en impact . . . . . . . . . . . . Aantal ISI-publicaties / RUG-citatie-impact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aantal Top-5-noteringen per universiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultaten onderzoekvisitaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63 64 69 70 71 72 73 74 76
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Uitgaande mobiliteit RUG-studenten 2003 en 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitgaande mobiliteit RUG-studenten in 2004 per faculteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Instroom buitenlandse studenten RUG 2003 en 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Categorieën buitenlandse studenten en promovendi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Internationale programma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79 80 80 81 81
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7
Omvang contractonderzoek en -onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inkomsten uit projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verdeling inkomsten uit projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiers contractonderzoek en -onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiering investeringen en gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel MPI’s 1999-2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Figuur MPI’s 1999-2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91 92 92 92 95 101 101
rug
B e r i c h t va n d e R a a d va n To e z i c h t De Raad van Toezicht heeft in 2004 vijf keer vergaderd. Hierbij houdt de Raad op hoofdlijnen toezicht op het bestuur en het beheer van de instelling door het College van Bestuur. De Raad heeft op 20 december 2004 de slotverdeling 2004 en de begroting 2005 goedgekeurd. De Raad keurde op 7 juni 2004 de jaarrekening 2003 goed en besprak in aanwezigheid van de externe accountant het accountantsverslag bij de jaarrekening 2003. De Raad heeft tevens het Jaarverslag RUG 2003 uitvoerig besproken en goedgekeurd. De Raad heeft het Plandocument 2005 goedgekeurd. De Raad heeft kennis genomen van het Cancellation Agreement Hycail. De Raad heeft voorts aandacht geschonken aan HOOP 2004 en hierover met de Universiteitsraad van gedachten gewisseld. De toekenning van de BSIK-innovatiesubsidies, voor onder meer LOFAR, is besproken. Hierbij kwamen de ICT-consequenties voor de RUG aan de orde. De Raad heeft het nieuwe Mission Statement goedgekeurd. Dit nieuwe Statement is een uitvloeisel van het Strategische Plan 2003-2010. Voorts heeft de Raad goedkeuring gehecht aan de facultaire Strategische Plannen en de wijzigingen in het Bestuurs- en Beheers Reglement. Aan de Nota Strategisch Personeelsbeleid, waarin het loopbaanbeleid centraal staat, is uitvoerig aandacht geschonken. Ook het nieuwe beleid van de stichting FOM ten aanzien van het KVI is uitvoerig besproken. De Raad informeert naar de follow-up van de EDP audit ProGRESS. Verder heeft de Raad aandacht geschonken aan het toekomstperspectief en de cashflow ontwikkeling van de RUG Houdstermaatschappij BV. In de loop van het jaar is de vorming van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) meermalen aan de orde gekomen. Met name de organieke ontwikkelingen op het vlak van het UMCG. De Raad heeft de Gemeenschappelijke Regeling UMCG, de Overeenkomst tot instelling van een Gemeenschappelijk Uitvoeringsorgaan UMCG en het Reglement O&O-raad UMCG goedgekeurd. In een gezamenlijke vergadering gehouden met de Raad van Toezicht van het Academisch Ziekenhuis Groningen heeft de Raad ondermeer voornoemde aspecten besproken. In de personele sfeer heeft de Raad over 2004 twee wijzigingen ondergaan. Met ingang van 1 februari 2004 is de heer R.J. Hoekstra benoemd tot lid van de Raad van Toezicht. In de vergadering van 20 december 2004 heeft hij het plaatsvervangend voorzitterschap van de Raad aanvaard. In de op 1 mei 2004 ontstane vacature door het, in het vorige jaarverslag reeds vermelde afscheid van mevrouw A. de Widt-Nieuwenhuizen als lid van de Raad van Toezicht, is in 2004 niet voorzien. Bij de Staatssecretaris van OCW is erop aangedrongen in voorkomend geval vacatures in de Raad met enige voortvarendheid te vervullen. De Raad heeft een initiële discussie gevoerd over wetgevingsvoornemens van de Staatssecretaris van OCW met betrekking tot het hoger onderwijs. Conclusie van die discussie was onder andere, dat de Raad de opvattingen van het College van Bestuur ondersteunt inzake het handhaven van het publieke karakter van de Universiteit en van het ongedeelde medezeggenschapsmodel en die opvattingen aan de bewindspersoon bekend zou maken. In de vergadering van 20 december 2004 heeft de Raad expliciet aandacht besteed aan het functioneren van het College van Bestuur, aan de relatie tussen de Raad en het College en ook aan het intern functioneren van de Raad. Ten aanzien van deze drie onderwerpen kwamen geen voor het jaarverslag relevante punten naar voren. De Raad van Toezicht heeft op 6 juni 2005 zijn goedkeuring gehecht aan de voorliggende jaarrekening 2004. De Raad dankt de Universiteitsraad voor de tijdige en waardevolle adviezen. Ten slotte betuigt de Raad van Toezicht zijn waardering voor de goede en constructieve samenwerking met het College van Bestuur en de inzet en bijdragen van alle medewerkers en studenten van de Rijksuniversiteit Groningen.
G.H.B. Verberg voorzitter Raad van Toezicht
Groningen, 6 juni 2005
<< Festival, 25 juni 2004
ja a rv e r s l a g 2004 rug
Vo o r w o o r d In het jaar dat voor ons ligt zal een nieuw ontwerp van de Wet op het Hoger Onderwijs bij de Tweede Kamer worden ingediend, zo heeft de staatssecretaris meegedeeld. Een belangrijk onderdeel van deze wet zal betrekking hebben op de rechtsvorm van de universiteiten in Nederland. De Staatssecretaris heeft in de wetgevingsnotitie die de hoofdlijnen van de nieuwe wet beschrijft, kenbaar gemaakt dat hij voornemens is de universiteiten zelf de voor hen geldende rechtsvorm, privaatrechtelijk dan wel publiekrechtelijk, te laten bepalen. De RUG heeft te kennen gegeven een openbare universiteit te willen blijven en van het publieke bestel te willen blijven deel uitmaken. De argumentatie van het College van Bestuur is gelegen in het feit dat in Nederland de minister van OCW verantwoordelijk is voor toegankelijkheid, kwaliteit en doelmatigheid van het stelsel van hoger onderwijs. Daarmee is het onderwijs een publiek goed, waarvan dan ook de bekostiging in hoofdzaak, anno 2005 voor ongeveer 70%, publiek is. Zolang dit zo is dienen de universiteiten zich voor het gebruik van de toevertrouwde middelen te verantwoorden aan de minister, die op haar beurt verantwoording schuldig is aan de Staten-Generaal. Het is aan de Wetgever te besluiten de universiteiten direct of al of niet op onderdelen indirect door tussenkomst van een Raad van Toezicht verantwoording aan de minister te laten afleggen. Dit laatste is bij het in werking treden van de MUB gebeurd. De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd door de minister van OCW. Het College van Bestuur acht het gewenst dat dit zo blijft. Het is consistent met een universiteit die deel uitmaakt van het publieke bestel. De gedachtenwisselingen met de Raad van Toezicht en met de Universiteitsraad hebben duidelijk gemaakt dat de opvattingen van het College van Bestuur in dezen door deze colleges worden gedeeld. Valorisatie van kennis wordt door de Regering als één van de kerntaken van de universiteit aangemerkt, naast onderwijs en onderzoek. Ze veronderstelt een voldoende wisselwerking tussen de RUG en het bedrijfsleven. Het College zal in de komende periode twee wegen bewandelen om de banden met het bedrijfsleven verder te verstevigen. In de eerste plaats stimuleert het College de vorming van fondsen van waaruit startende ondernemers gesteund kunnen worden. Een daarvan is het Kennis Conversie Fonds. Het betreft hier een publiek fonds. Een ander initiatief is het fonds Noord Tech Ventures (NTV), een privaat fonds gevuld door particuliere deelnemers. Het College hoopt dat met deze fondsen het wegvallen van het aanbod van privaat venture capital kan worden opgevangen. In de tweede plaats ondersteunt het College initiatieven die in het kader van het innovatieplatform genomen worden. Het College heeft middelen gereserveerd voor de volgende sleutelgebieden: > ICT. De RUG zal een belangrijke rol spelen in het LOFAR-project. In het kader van LOFAR wordt de grootste virtuele telescoop ter wereld gebouwd, die uit duizenden kleinere eenheden bestaat. Deze eenheden zenden hun gegevens via een snel en geavanceerd netwerk door naar het rekencentrum van de universiteit, waar ze door een van de grootste supercomputers ter wereld (de Blue Gene) verwerkt zullen worden. De RUG is een deelnemer in het consortium LOFAR. Astron is de trekker van dit consortium. > Applied NanoSystems Research. Biomade Technology past de kennis over het gedrag van materie op moleculaire schaal toe om nieuwe geneesmiddelen te onwikkelen en op de markt te brengen. Biomade Technology is een goed voorbeeld van goede samenwerking tussen wetenschap, overheid en marktpartijen. Daarnaast wordt de mogelijkheid onderzocht te komen tot een technologisch topinstituut nanotechnologie, samen met andere universiteiten en met bedrijven. > Energie en duurzaamheid. De RUG heeft het Energy Delta Research Centre opgericht. Dit centrum verricht onderzoek op het gebied van energie management en innovatie in de energie-opwekking. Hierbij wordt samenwerking gezocht met Gasunie, NAM en Essent. > De RUG en het AZG geven samen de biomedische databank vorm. In deze databank zullen vrijwillig afgedragen gegevens over erfelijke eigenschappen van personen en hun gezondheid opgeslagen worden. Deze dataverzameling zal vervolgens voor wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de levenswetenschappen gebruikt worden. Een andere belangrijk initiatief op het terrein van de levenswetenschappen is Figon, een toekomstig technologisch topinstituut op het terrein van geneesmiddelenonderzoek en -ontwikkeling. << Close Act, 25 juni 2004
ja a rv e r s l a g 2004 rug
Het is duidelijk dat voor al deze vier gebieden geldt dat ze een grote spin off voor het Noordelijke bedrijfsleven hebben. Ze nemen mede daarom een centrale plaats in binnen het kennisvalorisatiebeleid van de RUG. Kennis verspreidt zich echter niet alleen door te werken aan het gebruik ervan in commerciële bedrijven en overheidsorganisaties. Wellicht nog belangrijker is de overdracht van kennis aan de studenten. In dit licht is het van belang dat de studenten Groningen als hun favoriete studiestad blijven beschouwen. Het zou onjuist zijn, daarbij een beleid te voeren dat puur en alleen op de eigen instelling gericht is. Samen met de gemeente Groningen en de Hanzehogeschool Groningen werkt de RUG eraan de stad te profileren als een centrum voor Hoger Onderwijs. De RUG en de Hanzehogeschool doen gezamenlijk, wat zij gezamenlijk kunnen doen. Dat geldt niet alleen voor ondersteunende diensten, maar ook voor sportvoorzieningen. Het allerbelangrijkst is echter, dat RUG en de Hanzehogeschool ervoor zorg dragen, dat de wederzijdse doorstroming van hun studenten optimaal verloopt. Studenten kunnen op die manier ervan verzekerd zijn dat ze in Groningen het Hoger Onderwijs van hun keuze kunnen volgen. Beide instituten geven het onderwijs waarin zij goed zijn, maar een student hoeft er niet bang voor te zijn in één van beide instellingen ‘opgesloten’ te raken. Beide instellingen spannen zich ervoor in de student precies de studie te laten volgen die haar of hem past en waar haar of zijn ambities naar uitgaan. De RUG heeft in het afgelopen jaar een begin gemaakt met de herordening van haar eigen onderwijs. Alle aanvragen voor researchmaster-opleidingen die ze heeft ingediend, zijn erkend. Dat legt een uitstekende basis voor het onderwijs van de toekomst. De onderzoek- en topmasteropleidingen, alsmede de in het verlengde hiervan liggende promotie-opleidingen zullen in de toekomst worden verzorgd binnen graduate schools. Het valt te verwachten dat de graduate schools in de wat verdere toekomst de onderzoekscholen zullen vervangen. De onderzoekinstituten zullen het fundament van de graduate schools vormen. Naar verwachting zal op 1 september 2005 met de invoering van de graduate schools een begin worden gemaakt. Het jaar 2005 is het jaar waarin het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) vorm zal krijgen. Het College verheugt zich erover dat in dit nieuwe samenwerkingsverband de relatie tussen de universiteit en het academisch ziekenhuis op een nieuwe en toekomstbestendige leest is geschoeid, die garandeert dat onderwijs, onderzoek, opleiding en patiëntenzorg worden geïntegreerd. Deze ontwikkeling zal een positief effect hebben op de kwaliteit van het medisch onderzoek en onderwijs. Het jaar 2005 is ook het jaar waarin een ander belangrijk centrum van start gaat, namelijk het Universitair Onderwijs Centrum Groningen (UOCG). In het licht van de grote betekenis die aan een kwalitatief hoogwaardig onderwijs moet worden toegekend is de samenvoeging van COWOG, ECCOO en UCLO tot dit hoogwaardige onderwijscentrum als van groot belang voor de instelling aan te merken. De hier kort geschetste veranderingen zullen veel vragen van de veerkracht van onze organisatie. Ze steunen binnen de instelling op een groot draagvlak. Deze steun is een feit van doorslaggevend belang. Hij geeft het College het vertrouwen, dat de universitaire gemeenschap de taken die zij zichzelf moest stellen en gesteld heeft aankan en tot een goed eind zal brengen.
S.K. Kuipers voorzitter College van Bestuur
Groningen, 10 mei 2005
ja a rv e r s l a g 2004 rug
Ke r n c i j f e r s e n kengetallen 2004 1
2003 1
2002
2001
2000
21557
20.458
19.344
18.765
17.795
789
785
769
760
755
Studenten Ingeschreven per 1 december (excl. extraneï en vrijstellingen collegegeld): Voltijd Deeltijd Duaal Totaal KUO2 Totaal 1 cijfer HO2
6
8
7
16
22
nb
21.251
20.120
19.541
18.572
22.352
21.150
20.080
19.538
18.671
Marktaandeel ingeschreven per 1 december (incl. extraneï, excl. vrijstellingen collegegeld) 2, 3 : Voltijd
11,5%
nb
11,7%
11,9%
11,7%
Deeltijd + Duaal
5,5%
nb
5,8%
5,5%
5,6%
Totaal KUO
nb
nb
11,2%
11,3%
11,2%
11,1%
11,0%
11,0%
11,1%
11,1%
Aantal bekostigden RUG
4131 4
4488
3960
4221
3954
RUG 2, 3
nb
nb
10,0%
11,3%
11,2%
Totaal 1 cijfer HO Instroom eerstejaars (d.d. 1 oktober) Marktaandeel
eerstejaars instelling 1 cijfer HO
4946
4523
4052
4354
4076
10,6%
10,2%
9,7%
10,8%
10,8%
2572 5
3018 6
2824
2613
2651
Bachelordiploma’s
363
63
Doctoraaldiploma’s
2520
2527
2458
2387
2321
Masterdiploma’s
164 7
14
Postdoctorale diploma’s
391 8
412
414
344
361
1438
1426
1399
1470
1367
nb
nb
9,9%
10,5%
10,0%
286
238
229
240
228
Marktaandeel RUG 2, 3
Onderwijs Propedeusediploma’s
Onderzoek 9 Inzet wp (fte) Marktaandeel 10 ,, Promoties Marktaandeel 7
,,
Wetenschappelijke publicaties Marktaandeel 7 ,,
nb
nb
9,1%
9,5%
9,7%
4503
4478
4419
4517
4369
nb
nb
8,7%
8,8%
8,5%
Exploitatie Baten (in M€) Rijksbijdrage (modeltoewijzing) Marktaandeel Rijksbijdrage Overige rijksbijdrage + overdrachten
241,4
232,0
221,3
207,0
185,0
10,09%
10,10%
10,09%
10,11%
9,98% 92,6
86,2
87,1
87,1
96,0
31,5
28,3
25,8
24,7
22,7
Contractonderzoek en -onderwijs
86,3
83,8
70,6
64,2
62,4
Overige inkomsten
48,8
57,5
61,0
44,1
38,8
Personele
281,4
267,6
248,9
244,5
223,1
Materiële
208,8
212,1
196,9
180,7
167,7
Collegegelden
Lasten (in M €)
2004
2003 1
2002
2001
2000
4,0
9,0
20,0
10,8
10,7
2004 1
2003 1
2002
2001
2000
Eigen
331,9
327,9
319,0
297,9
284,1
Totaal
476,9
463,1
436,5
397,5
371,2
70%
71%
73%
75%
77%
Geldmiddelen (in M€)
61,0
85,2
89,0
62,3
40,8
Beleggingen (in M€)
78,7
45,5
27,3
31,9
33,8
Netto werkkapitaal (in M€)
82,9
76,5
77,8
65,5
52,5
1,0
1,3
1,5
1,5
1,3
Exploitatieresultaat
Vermogen (in M€)
Solvabiliteitsratio
Liquiditeit
Current ratio
Personeel (ultimo standen; fte) 11 WP Marktaandeel 12 OBP Marktaandeel 11 Hoogleraren Marktaandeel 11 UHD’s Marktaandeel 11 UD’s Marktaandeel 11 AIO’s Marktaandeel 11 door NWO bekostigd WP+OBP 13 Marktaandeel
2283
2293
2247
2205
2171
nb
9,3%
10,2%
10,5%
9,9%
ja a rv e r s l a g
2115
2062
2034
1978
2006
2004
nb
9,3%
10,3%
10,1%
9,9%
rug
268
258
253
255
253
nb
9,7%
10,7%
11,0%
10,2%
255
266
275
253
254
nb
10,8%
12,0%
11,3%
10,6%
429
429
413
432
451
nb
8,5%
8,7%
9,1%
8,9%
650
644
604
564
499
nb
9,3%
9,6%
10,0%
10,8%
nb
347
286
335
335
nb
10,4%
9,6%
10,9%
12,2%
1
Marktaandelen 2004 (KUO, KUOZ en WOPI) en 2003 (KUO, KUOZ) nog niet te berekenen omdat landelijke totalen nog niet beschikbaar (nb) zijn.
2
Vanwege de overgang naar de bachelor-masterstructuur zal het landelijke KUO 2004-bestand in 2005 niet of later verschijnen; daarom is nu ook gebruik gemaakt van het ‘1 cijfer HO-bestand’, dat een iets andere systematiek hanteert en daardoor niet 100% overeenkomt met de KUO-cijfers. Het betreft een in 2001 gestart project van het CBS om samen met alle publicisten van hoger onderwijsstatistieken (OCW, Cfi, VSNU, HBO-Raad, universiteiten, IBGroep) te komen tot één cijfer voor respectievelijk het aantal inschrijvingen, ingeschrevenen, diploma's en gediplomeerden.
3
Percentage van landelijk totaal WO, inclusief HOOP-gebieden die de RUG niet bestrijkt; selectie: WO-opleiding-instelling-propedeuse, vol- en deeltijd, incl. niet-bekostigden
4
Daling t.o.v. 2003 toe te schrijven aan wegvallen bekostiging instroom vanuit HBO (705 studenten in 2004)
5
2360 propedeuses van bachelor-studenten en 212 ‘oude stijl’
6
840 propedeuses van bachelor-studenten en 2178 ‘oude stijl’
7
Inclusief 18 educational masters
8
Waarvan 74 leraren ‘oude stijl’; exclusief 18 educational masters
9
Onderzoekcijfers 2004 zijn nog voorlopig; die van 2003 zijn definitief en conform KUOZ-opgave 2003
10
Landelijk totaal inclusief HOOP-gebieden die de RUG niet bestrijkt; Bron: KUOZ (VSNU, 2002)
11 12 13
Bron landelijk totaal: WOPI (VSNU, 2000 t/m 2002) Marktaandelen vanaf 2003 exclusief HOOP-gebied Gezondheid vanwege overgang personeel naar UMC’s Bron: NWO Jaarboeken 1998 t/m 2002
Leeswijzer Dit jaar brengt de RUG voor de derde keer een geïntegreerd Jaarverslag over Onderzoek, Onderwijs en Financiën uit dat zoveel mogelijk tegemoet komt aan het zogenaamde VBTBgedachtegoed (‘Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording’). Dat bepleit een duidelijker en voor een breder publiek toegankelijke verantwoording over de resultaten van het gevoerde beleid, liefst aan de hand van prestatie-indicatoren en door confrontatie van doelstellingen en realisatie. De belangrijkste elementen die daartoe in onze verslagen vanaf 2002 zijn geïntroduceerd worden hier nogmaals genoemd: > Het financiële deel is beperkt tot een samenvatting van de meest aansprekende onderdelen. De gedetailleerde jaarrekening wordt in eerste instantie alleen naar het Ministerie gezonden. > Er zijn analyses toegevoegd van (de trends in) onze kengetallen Onderwijs (KUO) en Onderzoek (KUOZ) en van de aard en omvang van ons personeelsbestand. Ook worden deze vergeleken met de landelijke gemiddelden. Overigens zijn deze analyses dit jaar minder uitgebreid dan vorig jaar vanwege het ontbreken van nieuwe landelijke cijfers. > Opname van ons marktaandeel in de landelijke aantallen studenten, diploma’s en personeelsleden, alsmede ons aandeel in de overheidsbekostiging en in de landelijke wetenschappelijke productie. > De belangrijkste beleidsdoelstellingen, overgenomen uit het Ontwikkelingsplan, Strategieplan en andere relevante beleidsnotities, worden expliciet vermeld. > De afzonderlijke facultaire deelverslagen zijn afgeschaft. Beleid en resultaat worden zoveel mogelijk op instellingsniveau besproken. Waar nodig vindt een vergelijking plaats met de landelijke gemiddelden, op het niveau van HOOP-gebieden en onderzoekdisciplines. > De relatieve kwaliteitsoordelen van studenten en deskundigen over ons onderwijs worden besproken. De RUG heeft geen traditie van sturing op prestatie-indicatoren of streefwaarden. De kerntaken Onderwijs en Onderzoek zijn in het algemeen te complex om resultaten van het beleid te beschrijven aan de hand van eenvoudige kwantitatieve parameters. Dat wil niet zeggen dat er geen prestatie-indicatoren of streefwaarden gehanteerd worden. Waar in het verleden al gedefinieerd, worden deze vermeld. Daarnaast worden kwantificeerbare resultaten zoveel mogelijk naast landelijke gemiddelden geplaatst.
<< RUG-Kinderuniversiteit, 29 juni 2004
Nieuw in het onderhavige jaarverslag Daarnaast zijn in het RUG-Jaarverslag 2004 enkele veranderingen aangebracht in reactie op de gewijzigde ‘OCWRichtlijn Jaarverslaglegging’ en de ‘OCW-Analyse Jaarverslagen 2003’. Meest vermeldenswaard zijn de volgende: > Opname van een aantal nieuwe paragrafen: Doelmatigheid (§1.5), Bijdrage aan kennissamenleving (§1.6) en Kroonjuwelen (§3.6). > Toevoeging van nieuwe subparagrafen: ‘Macrodoelmatigheid’ (in §2.2), ‘Onderzoeksprestaties RUG’ (in §3.5) en ‘Thema’s Notitie Helderheid’ (in §5.3). > Onder het kopje ‘Onderzoeksprestaties RUG’ (in §3.5) wordt nu niet alleen ingegaan op een overzicht van onze score in alle landelijke onderzoeksbeoordelingen, maar ook op onze relatieve citatie impact als recent geanalyseerd door het CWTS en volgens de ‘Essential Science Indicators’ van ISI/Thomson.
ja a rv e r s l a g 2004
Wat de thema’s van het Wetenschapsbudget betreft wordt verwezen naar de landelijke afspraken over de door OCW gewenste prestatieafspraken. In ons volgende jaarverslag zal ingegaan worden op de vorderingen met betrekking tot de voorjaar 2005 geformuleerde prestatieafspraken.
Doelgroepen Dit RUG-Jaarverslag 2004 richt zich primair op het Ministerie van OCW, RUG-medewerkers en belangrijke relaties van de RUG bij het voortgezet en hoger onderwijs, het bedrijfsleven en (lokale) overheden. Het bevat echter ook relevante informatie voor alumni, studenten, aspirant-studenten en ouders van (aspirant)studenten. Men vindt er immers informatie over het complete opleidingsaanbod, de RUG-onderwijsfilosofie, de organisatie van het onderwijs en onderzoek alsmede de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Een elektronische versie is te downloaden van de RUGwebsite (www.rug.nl). Hier zijn ook relevante en specifieke verwijzingen opgenomen naar andere digitale bronnen. Gedrukte exemplaren kan men aanvragen bij de afdeling Interne en Externe Betrekkingen van de RUG (adres: zie colofon).
rug
S a m e n va t t i n g Belangrijkste onderwijscijfers RUG 2004
Belangrijkste onderzoekcijfers RUG 2004
Instroom eerstejaars studenten
Onderzoekinzet en samenstelling WP
> Stijging in 2004 met 9,5 % naar 4946 studenten
> Stijging OZ-inzet met 0,9% (t.o.v. 2003) naar 1438 fte
> Marktaandeel RUG gestegen van 10,2% in 2003 naar
> Aandeel WP2 24,2% en WP3 19,5%
10,6% in 2004
> Marktaandeel RUG in landelijke OZ-inzet WP (2002):
– – –
(Post)propedeuserendement (vóór introductie BaMa) Dit ligt in alle HOOP-gebieden overwegend op of boven het landelijk gemiddelde.
WP1 t/m 3: WP2: WP3:
9,9% 10,0% 7,1%
Productiviteit* > Aantal dissertaties met 20,2% gestegen naar 286 (markt-
Gemiddelde studieduur (vóór introductie BaMa)
> Aantal wetenschappelijke publicaties met 1,3% gestegen
Deze ligt in alle HOOP-gebieden op of onder het landelijk gemiddelde.
> Aantal vakpublicaties met 1,6% gestegen naar 1210
aandeel 2002: 9,1%) naar 4478 (marktaandeel 2002: 8,7%) (marktaandeel 2002: 9,0%)
Promotierendement (cohorten 1986 tot en met 1996) > AIO-rendement na 6 jaar varieert van 67% in het HOOP-
>
>
>
>
* Marktaandeel 2003 niet te berekenen, omdat landelijke totalen nog niet beschikbaar zijn.
gebied Gezondheid tot 31% in Taal & Cultuur en Recht; daartussen bedraagt het 60% in Natuur, 44% in Gedrag & Maatschappij en 40% in Economie. Het rendement van de eerste drie cohorten UE-bursalen ligt 17-23% boven dat van AIO’s die in dezelfde periode (1996 t/m 1998) gestart zijn. De gemiddelde promotieduur van alle 993 in de periode 1990-2003 aan de RUG gepromoveerde AIO’s bedraagt 5,3 jaar en varieert van 4,3 jaar voor Wiskunde tot 6,4 jaar voor Wijsbegeerte. De gemiddelde promotieduur van alle 56 in de periode 2000-2003 aan de RUG gepromoveerde UE-bursalen bedraagt 4,5 jaar. 72% van de tussen 1990 en 2003 gepromoveerde AIO’s heeft er minder dan 6 jaar over gedaan; de gemiddelde duur bedraagt voor deze selectie 4,7 jaar en varieert van 4,5 - 5,1 jaar voor alle faculteiten.
Benchmarking onderzoek > Uitkomst meest recente landelijke VSNU-onderzoek-
beoordelingen: – RUG hoogste gemiddelde score in 5 van de 17 disciplines (Theologie, Wijsbegeerte, Biologie, Sterrenkunde, Sociologie). – RUG in top drie in 10 van de 17 disciplines (zelfde 5 plus Milieuwetenschappen, Farmacie, Ruimtelijke wetenschappen, Psychologie). > Internationale positie RUG instituten volgens CWTS citatie impact analyses: – Elf van de vijftien onderzoekinstituten en -centra in de Bèta en Medische wetenschappen hebben een significant hogere citatie impact dan het mondiale gemiddelde in hun subfields. – Voor 7 daarvan ligt de relatieve impact meer dan 40% boven het wereldgemiddelde: CIO (Isotopen onderzoek), MSC (Materials Science), Stratingh (Scheikunde & Scheikundige Technologie), CTN (Theoretische natuurkunde), Kapteyn (Astronomie), IWI (Wiskunde & Informatica) en CEES (Ecologie & Evolutie). – RUG impact is zeer hoog (‘kroon indicator’ CPP/FCSm > 2) in 6 subfields (General Medicine 3,97; Biology 2,49; Materials Science Multidisciplinary 2,45; Chemistry 2,42; Hematology 2,38; Physical Chemistry 2,10). – RUG-impact is hoog (CPP/FCSm > 1,5) in 30 van de in totaal 69 subfields die bestreken worden door de 15 onderzoekinstituten en -centra.
> (Inter)nationale positie RUG op basis van het gemiddeld
aantal citaties per publicatie volgens de Essential Science Indicators (webfaciliteit van ISI Web of Knowledge): – Citatie impact RUG in 10 van de 16 ISI-Fields hoger dan het Nederlands gemiddelde, waaronder die waarin Nederland tot de mondiale landen Top-3 behoort: Environment / Ecology, Plant & Animal Science, Chemistry, Social Sciences en Materials Science. – Positie RUG onder 38 Europese universiteiten (w.o. alle Nederlandse, Cambridge en Oxford): – Top-5 in 5 ISI-Fields: Environment / Ecology, Materials Science, Chemistry, Space Science en Microbiology – Top-10 in 7 Fields: bovengenoemde 5 plus Plant & Animal Science en Physics. – Met 5 Top-5 posities worden we alleen overtroffen door Oxford (16 noteringen), Cambridge (15), Univ Coll London (8), Heidelberg (7) en de VU (6).
ja a rv e r s l a g 2004 rug