JAARVERSLAG 2011
Groesbeek Mei 2012
1
INHOUDSOPGAVE Deel 1
Bestuurs- en volkshuisvestingsverslag
VOORWOORD 1.
MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMEN............................................................................................ 5 1.1 Ondernemingsplan 2009-2012 ‘Pand, Klant, Wijk’ ................................................................... 5 1.2 Kernwaarden en imagopijlers ................................................................................................... 5 1.3 Op weg naar de volgende ondernemingsplanperiode: een tussenstand ................................. 6 1.4 Belanghoudersparticipatie ........................................................................................................ 9 1.5 Visitatie...................................................................................................................................... 9 2. VERSLAG VAN DE RAAD VAN TOEZICHT ................................................................................. 10 2.1 Toezichtrol............................................................................................................................... 10 2.2 Klankbordrol ............................................................................................................................ 12 2.3 Werkgeverrol........................................................................................................................... 13 2.4 Samenstelling Raad van Toezicht .......................................................................................... 13 2.5 Honorering .............................................................................................................................. 15 2.6 Slotwoord ................................................................................................................................ 15 3. CORPORATE GOVERNANCE...................................................................................................... 16 3.1 Naleving van de Governancecode Woningcorporaties........................................................... 16 3.2 Naleving van de Aedescode ................................................................................................... 17 3.3 Interne beheersing .................................................................................................................. 17 3.4 Integriteit ................................................................................................................................. 18 4. ORGANISATIE EN MEDEWERKERS ........................................................................................... 20 4.1 Organisatieontwikkeling 2012 ................................................................................................. 20 4.2 De organisatiestructuur ........................................................................................................... 21 4.3 Personeel ................................................................................................................................ 22 4.4 Ondernemingsraad ................................................................................................................. 23 5. VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG 2011 ...................................................................................... 25 5.1 Vastgoedontwikkeling ............................................................................................................. 25 5.2 Woningvoorraad...................................................................................................................... 25 5.3 Kwaliteit en onderhoud ........................................................................................................... 29 5.4 Energiebesparingsbeleid ........................................................................................................ 31 5.5 Verhuur en verkoop van woningen ......................................................................................... 32 5.5.1 Huurprijsbeleid ................................................................................................................. 33 5.6 Verhuur- en woningtoewijzingsbeleid ..................................................................................... 33 5.7 Lokaal maatwerk en bijzondere doelgroepen ......................................................................... 40 5.8 Huurbetaling en huurincasso .................................................................................................. 41 5.9 Verkoopbeleid woningen......................................................................................................... 42 5.10 Bewonersbetrokkenheid ......................................................................................................... 43 5.11 Samenwerking met huurdersorganisaties .............................................................................. 43 5.12 Reguliere bewonerscommissies ............................................................................................. 44 5.13 Projectcommissies .................................................................................................................. 44 5.14 Informatieverstrekking............................................................................................................. 47 5.15 Klachtencommissie ................................................................................................................. 47 5.16 Leefbaarheidsactiviteiten ........................................................................................................ 52 5.17 Fondsen .................................................................................................................................. 54 5.18 Sponsoring .............................................................................................................................. 54 5.19 Zichtbaar presteren op wonen, zorg en welzijn ...................................................................... 55 5.20 Activiteiten gemeente Groesbeek ........................................................................................... 55 5.21 Activiteiten gemeente Ubbergen............................................................................................. 56 5.22 Activiteiten gemeente Heumen ............................................................................................... 56 5.23 Financieel beleid en beheer.................................................................................................... 57 5.24 Waarborgen financiële continuïteit.......................................................................................... 57 5.25 Onrendabele investeringen..................................................................................................... 60 5.26 Samenwerking met derden ..................................................................................................... 60 5.26.1 Gemeenten Groesbeek, Ubbergen en Heumen.............................................................. 60 5.26.2 Sociaal Maatschappelijke Organisaties........................................................................... 61
2
5.26.3 Samenwerking overige instellingen ................................................................................. 61 5.27 Overzicht verbindingen ........................................................................................................... 62 5.28 Verklaring van het bestuur en de Raad van Toezicht............................................................. 69
Deel 2
Jaarrekening
JAARREKENING 2011 Geconsolideerde Balans per 31 december 2011 Geconsolideerde Winst- en verliesrekening over 2011 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans en de geconsolideerde winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Kengetallen over de afgelopen vijf jaren Accountantsverklaring
Stichting Oosterpoort Wooncombinatie Atelierweg 12 6562 AS GROESBEEK Inschrijving K.v.K. voor Centraal Gelderland nr.10016860 Inschrijving Nationaal Register Volkshuisvestinginstellingen : nr. 15874 E-mail :
[email protected] Internet : www.oosterpoortwoon.nl
3
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over 2011. Hierin blikken we terug op het afgelopen jaar. Omdat de ontwikkelingen in onze organisatie snel gaan, wil ik u daarnaast deelgenoot maken van de nieuwe lijn die Oosterpoort heeft ingezet. In 2011 bepaalden we een duidelijke financiële en inhoudelijke koers voor de komende jaren. Binnen de grenzen van onze financiële mogelijkheden en rekening houdend met onze ambities hebben we de kadernota opgesteld en kwamen we vervolgens tot een sluitende meerjarenbegroting. Deze begroting biedt goede perspectieven voor de toekomst en is goedgekeurd door onze toezichthouders CFV en WSW. Om onze ambities te kunnen vervullen, maakten we het afgelopen jaar duidelijke keuzes. We kozen er bijvoorbeeld voor om de huren voor nieuwe huurders te verhogen naar het landelijk gemiddelde percentage. Daar staat tegenover, dat we onze woningen zodanig gaan isoleren dat de energiekosten voor de bewoners omlaag gaan. In 2011 maakten we dan ook een doorstart met het aanbrengen van energetische voorzieningen in de bestaande woningvoorraad. Ook kozen we ervoor een groot aantal extra huurwoningen te labelen voor verkoop, maar wel met korting. Onder druk van de EU-maatregel moesten we onze woningen voor een groot deel toewijzen aan huishoudens met een inkomen onder de € 33.614,-. Verschillende woningzoekenden met bescheiden middeninkomens zijn hier de dupe van. Door nu huurwoningen met korting te verkopen, heeft deze doelgroep meer mogelijkheden. Het aantal verkochte huurwoningen in 2011 was boven verwachting hoog. In 2012 gaan we dan ook door met het verkopen van huurwoningen. Als woningcorporatie blijft Oosterpoort als vanouds woningen bouwen, maar we hebben er voor gekozen minder te gaan bouwen. We gaan extra investeren in het aanpassen van woningen, zodat ouderen langer in hun eigen woning in de voor hen vertrouwde woonomgeving kunnen blijven wonen. Dit vinden we erg belangrijk. Het thema de ‘ouder wordende samenleving’ staat dan ook hoog op onze prioriteitenlijst. In 2011 besteedden we hier veel aandacht aan; in de gemeente Heumen in het programma ‘Passend Wonen’ en in de gemeente Groesbeek binnen Stichting Maat. In beide gevallen zetten we belangrijke stappen en maakten we concrete afspraken over hoe we gezamenlijk gaan zorgen dat we nu én in de toekomst voor goed en plezierig wonen voor ouderen kunnen zorgen. Vanuit de gedachte om nog meer maatschappijgedreven en klantgericht te worden, heeft Oosterpoort begin 2011 de eerste stap in de organisatieverandering gezet. We begonnen met de aanpassing van onze structuur en hebben de afdelingen anders ingedeeld. De structuur is echter maar één - weliswaar concreet en aanwijsbaar - aspect van organiseren. Om echt te veranderen, moet er op meerdere vlakken het nodige gebeuren, zoals cultuur, personeel en leiderschap. In het najaar zijn we gestart met deze veranderopgave. Al met al was het afgelopen jaar een hectisch jaar, waarin we de reguliere taken naar behoren hebben uitgevoerd en belangrijke verbeterslagen hebben gemaakt. Tegelijkertijd hebben we een nieuwe koers uitgezet waarmee we vol vertrouwen de toekomst tegemoet gaan. Eugène Janssen directeur-bestuurder
4
1. MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMEN 1.1
Ondernemingsplan 2009-2012 ‘Pand, Klant, Wijk’
Oosterpoort heeft een richting bepaald en vastgelegd in haar Ondernemingsplan. Dit heeft geleid tot de volgende missie: Missie “Oosterpoort is een maatschappijgedreven corporatie die zorgt voor goed en betaalbaar wonen. Waar betrokken medewerkers samen met lokale (maatschappelijke) partners werken aan vitale kernen”. Wij pakken onze maatschappelijke verantwoordelijkheid door te werken aan vitale kernen. Primair zijn wij daarbij verantwoordelijk voor voldoende voorraad en goede en betaalbare woningen voor de doelgroepen die dit nodig hebben. Deze maatschappelijke taak vraagt onze grootste aandacht en prioriteit. Als we (financiële) keuzes moeten maken, staat deze taak voorop. Werken aan vitale kernen doen we niet alleen. Wij vinden dat we samen met lokale overheden en andere maatschappelijke organisaties meerwaarde kunnen creëren als elke partij doet waar hij goed in is en gebruik maakt van de kwaliteiten van zijn partners. Identiteit Afgeleid van de missie zien we onze identiteit als klantgericht en maatschappijgedreven. Dit betekent voor ons het volgende: Maatschappijgedreven - De oriëntatie van Oosterpoort op de samenleving is breed en overstijgt het vraagstuk van wonen. - In dialoog met de lokale stakeholders bepalen we de maatschappelijke opgaven en organiseren we samen de aanpak. - Oosterpoort maakt met haar maatschappelijke partners wederzijdse afspraken over te leveren prestaties. We evalueren de behaalde resultaten en verantwoorden ons erover. Als we de beoogde effecten niet voldoende hebben gerealiseerd, stellen we onze aanpak bij. - Oosterpoort laat zich de maat meten, door periodiek een oordeel te laten vellen over haar doen en laten. Klantgericht - Bij het realiseren van onze doelstellingen richten wij ons op de wensen en behoeften van de klant. Niet onze eigen ideeën, maar die van de klant zijn uitgangspunt. - Medewerkers hebben voeling met de klant en we passen onze interne processen zo aan dat er voldoende ruimte is om klantencontacten goed te onderhouden. - Klanttevredenheid staat hoog in het vaandel. - Op basis van (door ons verzamelde) klantinformatie kunnen wij vragen van klanten snel en eenvoudig oppakken. - We gebruiken ieder contactmoment om klantsignalen op te pikken en zien kritische fasen in onze relatie met onze klanten aankomen.
1.2
Kernwaarden en imagopijlers
Naast onze identiteit hebben we een aantal belangrijke kernwaarden, zoals eerlijk, transparant, duidelijk en verantwoordelijk. We verwijzen in onze doelen en ambities (indirect) naar belangrijke gedragskenmerken, zoals duurzaam en signalerend. We benoemen competenties die we nastreven, zoals kosten- en omgevingsbewust. Daarnaast nemen we normen en waarden mee uit het verleden die we niet expliciet benoemen, maar waar we ook geen afstand van doen, omdat ze (als vanzelfsprekend) bij ons horen. Denk daarbij aan lokale verankering/betrokkenheid en het zijn van een betrouwbare partner. Bovenstaande alinea laat zien dat we een veelheid aan gedragsvoorkeuren nastreven die in meer of mindere mate passen bij de gekozen missie, identiteit en inhoud van ons werk. Voor duidelijkheid en houvast hebben we alle begrippen, gedragscodes en culturele uitgangspunten vertaald naar de volgende vier identiteits- en imagopijlers:
5
Klantgericht Klantgericht zijn betekent luisteren naar je klant, nagaan of het gehoorde breder leeft en daar vervolgens daadwerkelijk iets mee doen. Co-creëren Co-creatie betekent van elkaars kracht gebruik maken op een gelijkwaardige manier. Dit geldt zowel voor medewerkers onderling als met partners en klanten. We inspireren en stimuleren elkaar en zetten zo initiatieven om in een krachtig resultaat. Regisseren Onder regisseren verstaan we heldere keuzes maken en een leidende rol nemen. Dit geldt zowel bij interne als externe samenwerking. Waar mogelijk willen wij voldoen aan de wensen van onze klanten. Regisseren betekent in deze context echter ook met open vizier ‘nee’ zeggen, de zelfredzaamheid van klanten faciliteren en niet paternaliseren. Erf-verantwoordelijk Duurzaamheid bij Oosterpoort betekende in het verleden ‘het hebben van duurzame relaties’ en later betekende het ‘milieubewust’. Vandaag de dag is het een mix van beiden, vandaar de nieuwe term erf-verantwoordelijk. De kern is een fijne leefomgeving achter willen laten voor onze kinderen en de kinderen van deze kinderen. Met ruimte voor verandering en behoud van het goede. 1.3
Op weg naar de volgende ondernemingsplanperiode: een tussenstand
In het ondernemingsplan hebben we een aantal ontwikkelrichtingen aangegeven. Het is nuttig om aan het einde van het derde jaar een ijkpunt vast te stellen. Hoe is het met de koers, hoe ver zijn we gevorderd; wat is onze huidige situatie? En wat zijn de omstandigheden, welke ontwikkelingen signaleren we, waar moeten we nu op inspelen? Intern perspectief: - De missie, visie en kerntaken van Oosterpoort zijn in 2009 in het ondernemingsplan vastgelegd. Die missie staat nog steeds als een huis. Oosterpoort richt zich op pand, klant en wijk. Onze partners en stakeholders waarderen deze heldere koers. We hebben onze kerntaken in beeld gebracht en deze zijn de leidraad voor de jaarplannen. Ook bij de opstelling van de financiële kadernota’s bood dit ons houvast: de keuzes die we maakten, passen bij de vastgestelde prioriteiten. Bij de kerntaken ‘voldoende voorraad’ en ‘kwaliteit van het bezit’ hebben we vanwege de veranderde omstandigheden bijgestuurd. Op ‘energie en woonlasten’ hebben we in het afgelopen jaar de uitvoering versneld. Voor de ‘ouder wordende samenleving’ hebben we onze opgave in beeld en in de (meerjaren)begroting opgenomen, en voor onze bijdrage aan ‘leefbaarheid’ en ‘vitale kernen’ stelden we in 2011 de afdeling Wijken in. We hebben de koers vastgehouden, we maken vaart, we zijn er nog niet. - Organisatie: naar klantgericht en maatschappijgedreven. In de afgelopen jaren zijn diverse wijzigingen doorgevoerd. Wat onze klanten betreft verlopen contacten vaker via telefoon en (straks) internet, er zijn minder contacten aan de balie. We hebben twee kantoren gesloten om efficiënter en effectiever te kunnen worden. In onze manier van werken zijn diverse verbeteringen doorgevoerd waardoor klantcontacten soepeler kunnen verlopen. Het komende jaar gaan we belangrijke stappen zetten op weg naar de klantgerichte en maatschappijgedreven corporatie die Oosterpoort wil zijn. In paragraaf 4.1 meer hierover. - Financiën en inhoud beleid: In de notitie ‘Oosterpoort op weg naar de volgende ondernemingsplanperiode’ aan de RVT in mei 2011 en in de Financiële kadernota’s brachten we de ambities op de maat van de huidige mogelijkheden. Uitgangspunt was om in moeilijker tijden onze missie te blijven waarmaken; binnen de vastgestelde koers is bijgestuurd. We constateren dat de ontwikkelingen om ons heen ingrijpender zijn dan we enkele jaren geleden konden voorspellen. In de voor ons liggende periode lijken we met meer onzekerheden te maken te hebben dan in de achterliggende jaren. Dat noodzaakt tot een grondiger analyse en misschien tot verdere aanpassing. Ook wat betreft inhoudelijke keuzes wordt 2012 daardoor de opmaat voor de volgende ondernemingsplanperiode.
6
Extern perspectief: -
-
-
Tijden veranderen, wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Door de technologische ontwikkelingen en toegenomen welvaart is de wereld van vandaag al bijna niet meer te vergelijken met die van 1980. In 2004 karakteriseerde het SCP de ‘grote ontwikkeling’ met de vijf i’s: individualisering, informalisering, informatisering, internationalisering en intensivering. Daarmee is de toekomst niet zekerder, maar worden de veranderingen wel goed geschetst. Bij Oosterpoort hebben we hiermee uiteraard ook in allerlei vormen mee te maken. In onze klantcontacten maken we steeds meer gebruik van internet: nog niet voldoende, maar de ontwikkeling is onvermijdelijk. Door individualisering en informatisering (de veel grotere beschikbaarheid van allerlei informatiesoorten) worden woonwensen steeds individueler en veranderlijker. ‘De huurder’ bestaat niet meer – als die al ooit heeft bestaan. ‘De oudere’ is ook niet meer over één kam te scheren, dus ‘seniorenwoning’ is minder bruikbaar als typologie. In ons beleid en beheer moeten we nog veel meer inspelen op de ‘grote ontwikkelingen’ in de wereld om ons heen. We hebben te maken met veranderde economische omstandigheden. Na zeven vette jaren volgen spreekwoordelijk zeven magere jaren. De voorspelbaarheid is echter minder dan het spreekwoord suggereert: er waren meer vette jaren en ze waren ook wel erg vet als we kijken naar de economie, de woningmarkt en woningbouw. Des te groter is de omslag naar de huidige situatie en moeilijker in te schatten of we nu in de magere jaren zitten of gewoon op een langjarig gemiddeld niveau. We hebben in het afgelopen jaar de financiële koers bijgestuurd. Het resultaat is goed: de vooruitzichten zijn voldoende verbeterd, ook onze toezichthouders CFV en WSW hebben hun goedkeuring hieraan gegeven. Er is verandering in het overheidsbeleid ten aanzien van woningcorporaties. Na een periode waarin het perspectief wisselde met de wisselingen van kabinetten en zelfs met de (snellere) wisseling van ministers, lijkt er nieuwe politieke eensgezindheid te ontstaan over de rol van woningcorporaties. Kamerbreed is de stellingname dat woningcorporaties er zijn voor huisvesting van lagere inkomensgroepen en dat ze niet te veel andere taken hebben: schoenmaker blijf bij je leest. Deze keuze komt deels voort vanuit andere invalshoeken: het EU-standpunt over staatssteun, de financiële problematiek van de overheid zelf waarvoor het kapitaal van woningcorporaties mede als oplossing wordt gezien (vennootschapsbelasting, bijdrage aan huurtoeslag). Deels strookt het ook met het nieuwe denken dat op veel andere beleidsterreinen wordt gehanteerd: burgers zijn waar mogelijk en zo veel als mogelijk zelf verantwoordelijk voor de inrichting van hun leven en leefomstandigheden. De kijk op de verzorgingsstaat - waarvan woningcorporaties deel uitmaken - wordt hiermee grondig anders.
We hebben dus te maken met andere omstandigheden waarin we onze missie, visie, doelen en kerntaken uitwerken en uitvoeren. Kijkend naar onze werkterreinen en ons werkgebied gaat het om hele concrete effecten en veranderingen. Daarop hebben we onze koers aangepast en deels nieuwe standpunten bepaald. Een aantal van die praktische punten zetten we hieronder op een rij. EU-maatregel, inkomensgrens sociale huur: Najaar 2010 is de EU-maatregel doorgevoerd waarmee de inkomensgrens van € 33.614,- werd ingesteld: huurwoningen goedkoper dan € 652,52 per maand moeten voor ten minste 90% verhuurd worden aan huishoudens met een (hh)inkomen lager dan de gestelde grens. Huurders met een hoger inkomen mogen in hun huidige huurwoning blijven wonen. Bij verhuizing komen zij echter niet meer in aanmerking voor een andere sociale huurwoning. Aangezien voordien de woningen verhuurd konden worden aan alle huishoudens ongeacht het inkomen, werd hiermee de doelgroep voor sociale huurwoningen kleiner. Het Companen-rapport (januari 2011) laat zien dat er - uitgaande van het huidige woningbestand van Oosterpoort - door invoering van de inkomensgrens jaarlijks een beperkt overschot aan sociale huurwoningen te verwachten is. Bepaling doelgroep Oosterpoort: In het voorjaar van 2011 is na uitvoerige interne discussie vastgesteld op welke inkomensgroepen Oosterpoort zich richt. Uitgaande van de missie van Oosterpoort beschouwen we alle woningzoekenden die niet zelfstandig in hun huisvesting kunnen voorzien als onze doelgroep. Daarmee komt volgens landelijke berekeningen (Woonbond, VNG en Aedes) de bovengrens op ca. € 43.000,-. Woningzoekenden met een hoger inkomen kunnen doorgaans particulier huren of kopen. Voor Oosterpoort bestaat de doelgroep dus uit de lage(re) inkomensgroepen en de bescheiden middeninkomens tot ca. € 43.000,- bruto/jaar.
7
Regionale woningmarkt: Op verzoek van Oosterpoort heeft Companen in 2011 aanvullend onderzoek uitgevoerd. Hieruit komt naar voren dat omstreeks 2030 een krimp van het aantal huishoudens in alle drie de gemeenten van ons werkgebied inzet. In de gemeenten Groesbeek en Ubbergen is dit eerder en sterker het geval dan in de gemeente Heumen, doordat deze laatste gemeente een gemiddeld jongere bevolkingsopbouw kent. Ook blijkt in Ubbergen en Groesbeek nu al sprake van een krimpende eigen bevolking. In de gemeente Heumen is dit wat later het geval. Toestroom vanuit vooral Nijmegen is nuttig èn nodig om de kernen in ons werkgebied qua bevolkingsaantal op peil te houden. Dit leidt tot een fundamenteel andere kijk op ons werkgebied. De drie gemeenten zijn geen eilanden met een hek erom, maar maken deel uit van de regionale woningmarkt met Nijmegen als centrum. Bij onze doelstelling voor vitale kernen te zorgen, gaat het er niet langer om nieuwe woningen te bouwen om te voorzien in de behoefte in de eigen gemeente. Het gaat erom bestaande klanten te binden en nieuwe klanten te vinden. De dorpen en wijken zijn onderling elkaars concurrenten als het erom gaat deze nieuwe bewoners aan te trekken. Daarnaast hebben we te maken met concurrentie van andere woongebieden in de regio, zoals Wijchen, Beuningen en Nijmegen-Noord. Minder nieuwe woningen: In het ondernemingsplan stelden we dat we meer beschikbare woningen voor starters en senioren moeten realiseren. In 2012 zouden er 660 nieuwe woningen gebouwd moeten zijn en 280 in ontwikkeling. Het tij is veranderd, deze aantallen gaan we niet meer realiseren. Rekening houdend met de uitkomsten van het eerste Companen-onderzoek en op basis van financiële overwegingen hebben we onze nieuwbouwambities in de loop van 2011 ingeperkt. De uitkomsten uit het aanvullend onderzoek van Companen onderstrepen deze keuze. In Ubbergen en Groesbeek starten we de komende tijd geen nieuwe projecten. In de gemeente Heumen is nog wel enige ruimte. Daarbij is het binnen de gemeente Heumen van belang om onderscheid te maken tussen het dorp Malden en de andere kernen. Herstructurering herbezinnen: Ook de herstructureringsopgave die we vaststelden in het ondernemingsplan vullen we nu anders in. Stekkenberg-West is de laatste grote herstructurering. Bij de overige woningen die nog gepland stonden voor herstructurering (totaal 180 woningen) is deze strategie destijds meer gekozen vanuit marktoverwegingen dan vanuit bouwtechnische overwegingen. Onder de huidige veranderde omstandigheden (zowel woningmarkt als financieel) maken we dan ook een andere keuze. Met de huidige onrendabele toppen is deze aanpak niet meer financierbaar, zeker niet als we ons realiseren dat er dan nog wel meer vergelijkbare woningen zijn die we op eenzelfde manier zouden moeten aanpakken. Voor 83 woningen ontwikkelen we een andere verbeteraanpak, waarbij we in de vorm van ketensamenwerking met drie ontwikkelende en uitvoerende bouwbedrijven te werk gaan. Voor 154 andere woningen kozen we voor een beperktere onderhoudsaanpak. Hiermee bereiken we niet de maximale technische kwaliteit, maar ontstaat een optimale aanpak met een ruim voldoende kwaliteitsniveau tegen een verantwoord investeringsniveau met minder financieel beslag. Energiemaatregelen versnellen: Bij de aanpak van slecht geïsoleerde woningen (energielabels D t/m G) hadden we gekozen voor een zeer klantgerichte benadering: woningen worden geïsoleerd op het moment dat de huurders hierom vragen. Daarnaast voerden we bij mutatie isolatiemaatregelen uit. Dit lijkt optimaal qua klantgerichtheid, maar de praktijk wijst uit dat jaarlijks te weinig woningen worden verbeterd. Bovendien is de manier van werken arbeidsintensief en duur in de aanbesteding. Op basis van deze ervaringen hebben we onze werkwijze aangepast. In de vorm van enkele pilots zijn woningen complexgewijs geïsoleerd gelijktijdig met het schilderonderhoud. Op basis van deze pilots is deze aanpak inmiddels de standaard. In zeven jaar worden alle woningcomplexen met energielabels slechter dan label-C verbeterd. Verwachting is dat in deze eerste ronde minstens 70% van de huurders meewerkt, inclusief instemming met de huurverhoging. De overige 30% wordt in de volgende onderhoudscyclus aangepakt. Ouder wordende samenleving: In de financiële kadernota’s is de opgave in kaart gebracht die Oosterpoort heeft om wonen en zorg te (blijven) leveren aan de ouderen in ons werkgebied. Als gevolg van de dubbele vergrijzing - veel meer
8
ouderen, die bovendien steeds ouder worden - is er in de komende 20 jaar sprake van een grote opgave, die in de periode daarna weer wat terug zal lopen. Op basis van interne raming zijn de benodigde budgetten in de meerjarenbegroting beschikbaar gemaakt. Daarmee is een noodzakelijke randvoorwaarde ingevuld die het mogelijk maakt om, in overleg met gemeenten en zorgpartijen, de benodigde uitvoeringsprogramma’s te kunnen samenstellen en - voor het deel waarvoor Oosterpoort zich verantwoordelijk acht – te kunnen uitvoeren. De trajecten in de drie gemeenten zijn verschillend van opzet, afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden. - In Heumen is in goede samenwerking met gemeente en Malderburch het rapport Rijp in Groen opgesteld, gevolgd door een intentieovereenkomst. Momenteel wordt gewerkt aan het uitvoeringsprogramma. Lastig hierbij is de verhouding met andere stakeholders/partnerorganisaties van Oosterpoort (ZZG, Pluryn) die hierbij niet betrokken zijn. - In Groesbeek is de gemeente minder als trekker actief. Hier hebben we samen met andere MAAT-partners (ZZG, Pluryn, MEE, NIM, RIBW) een voorzet gemaakt, die inmiddels met de gemeente is besproken. Gezien de positieve reactie verwachten we in 2012 stappen richting een gezamenlijk uitvoeringsprogramma te kunnen zetten. - De gemeente Ubbergen zet in op een pilotproject waarvoor de kern Ooij als locatie is gekozen. Naast gemeente en Oosterpoort is ZZG in deze pilot betrokken als zorgpartij. 1.4
Belanghoudersparticipatie
Borging van belanghoudersparticipatie Bij het opstellen van ons ondernemingsplan 2009-2012 hebben we nadrukkelijk onze belanghouders betrokken. Zij leverden een goede bijdrage aan het plan. Tijdens de met hen gehouden interviews gaven onze stakeholders aan dat Oosterpoort al maatschappijgedreven is en dat onze focus hier in de toekomst nog meer op mag liggen. Overleg met belanghouders In het najaar van 2010 hadden we een bijeenkomst met onze belangrijkste stakeholders. Bij de bijeenkomst waren ongeveer veertig personen aanwezig, waaronder wethouders van de drie gemeenten, bestuurders en managers van zorg- en welzijnsinstellingen, leden van onze huurdersorganisaties, managers en stafmedewerkers van Oosterpoort en leden van de Raad van Toezicht van Oosterpoort. Het doel van de bijeenkomst was, ten eerste, om op een persoonlijke manier de uitkomsten van de visitatie 2010 te bespreken met onze belanghouders. Dit was des te belangrijker omdat belanghouders in de visitatie hadden aangegeven, dat ze een terugkoppeling missen van wat er met hun inbreng in ons beleid gebeurt. Belanghouders gaven in de visitatie ook aan dat het voor hen onduidelijk is hoe Oosterpoort invulling geeft aan de ambitie ‘maatschappelijk ondernemen’. De bijeenkomst was daarom, ten tweede, bedoeld om de belanghouders inhoudelijk te betrekken bij het vormgeven van deze ambitie, aan de hand van twee actuele thema’s: ‘Huisvesting voor bijzondere doelgroepen’ en ‘De ouder wordende samenleving’. In interactieve workshops zijn we met de belanghouders aan de slag gegaan. De deelnemers werden gevraagd aan te geven wat ze belangrijk vinden bij de samenwerking op deze thema’s. Zo stonden we stil bij onze gezamenlijke doelstellingen en bespraken we bijvoorbeeld welke middelen we daarvoor nodig hebben. Ook spraken we over de ‘hobbels’ die we daarbij tegenkomen. De deelnemers toonden veel enthousiasme en de discussies kwamen goed op gang. 1.5
Visitatie
Oosterpoort heeft zich in 2010 laten visiteren. De visitatierapporten staan op onze website. In 2011 is gewerkt aan de verbeterpunten, zoals het duidelijker invulling geven aan onze ambitie als maatschappelijk ondernemer, een inhaalslag op het aanbrengen van energiebesparende maatregelen en een kader met businessplan voor onze Holding en dochtermaatschappijen.
9
2.
VERSLAG VAN DE RAAD VAN TOEZICHT
De Raad van Toezicht (RvT) onderscheidt in haar toezichthoudende taak drie rollen: 1. 2. 3.
de toezichtrol de klankbordrol de werkgeversrol
De rol en het functioneren van de RvT zijn vastgelegd in de statuten en in het reglement ‘Rollen en regels Governance Code en reglement bestuur en toezicht’.
2.1
Toezichtrol
Toezicht De RvT heeft als taak toezicht te houden op Oosterpoort. De RvT van Oosterpoort ziet toe op de (realisatie van) de strategie, de financiële risicobeheersing en de invulling van de volkshuisvestelijke en maatschappelijke taken. Daarnaast strekt het toezicht van de RvT zich uit over de verbindingen van Oosterpoort en meer in het bijzonder de dochtermaatschappijen. De RvT beschikt over een set van instrumenten om de toezichthoudende taak te kunnen invullen. 1. Besluitvormingsproces: Goedkeurings-, schorsings- en informatiebevoegdheden ten aanzien van bestuursbesluiten in de Toegelaten Instelling en bij dochtermaatschappijen; RVB-schema en directiestatuut. 2. Wettelijk kader: BBSH voorschriften, rapportages van externe toezichthouders zoals WSW, CFV en Ministerie, accountantscontrole. 3. Beheersings- en toetsingsinstrumenten: ondernemingsplan, beleidsplan, kadernota, jaarplan, jaarbegroting en meerjarenbegroting, trimesterrapportages, jaarverslag, treasuryrapportages, benchmarkinformatie van CFV. 4. Overleg met externen: huurdersorganisaties, bewonerscommissies, gemeenten, ondernemingsraad. Vergaderingen en besluiten De RvT fungeert als een college met gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat betekent dat alle leden van de RvT gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor besluiten die de meerderheid van de RvT neemt. In het verslagjaar heeft de RvT zeven maal officieel vergaderd, waarbij in alle gevallen de directeurbestuurder aanwezig was. Afhankelijk van het onderwerp was in een aantal gevallen ook een lid van het managementteam aanwezig. Belangrijke besluiten in de vergaderingen zijn de jaarlijks terugkerende bespreking en goedkeuring van de jaarstukken 2010, het treasuryjaarplan 2011, de goedkeuring van de begroting 2012 en meerjarenbegroting 2012 – 2021 en het jaarplan 2012. Nieuw in 2011 was de financiële kadernota, die aan deze beleidscyclus is toegevoegd. Daarnaast was ook de goedkeuring van belang van besluiten die de directeur-bestuurder heeft genomen als aandeelhouder in Oosterpoort Holding BV en haar werkmaatschappijen. De RvT heeft in 2011 verder uitvoerig stilgestaan bij onderwerpen als: Trimesterrapportages (voortgang jaarplan, begroting, projectontwikkeling etc.); Voortgang en projectopdrachten diverse nieuwbouw en herstructureringsprojecten (planning, financiering, risicobeheersing, etc.); Aanbesteding herstructurering Stekkenberg-West Managementletter en Accountantsverslag Ernst & Young; Toezichtbrief van de Minister; Rapportages van het Centraal Fonds Volkshuisvesting: continuïteitsoordeel 2011, solvabiliteitsoordeel 2011, Corporatie in Perspectief; Rapportage van het WSW (kredietwaardigheid en faciliteringsvolume); Jaarverslag van de Klachtencommissie van Oosterpoort;
10
-
Governance: voorgenomen statutenwijziging, evaluatie governancecode Stichting-Holding, vervolgonderzoek CFV integriteit; Samenstelling en toekomstige invulling van de Raad van Toezicht; Rooster van aftreden en samenstelling adviescommissies; Notitie directeur-bestuurder ‘Oosterpoort op weg naar de volgende ondernemingsplan periode’ Samenwerkingsovereenkomst HBO’s Aanpassing reglement klachtencommissie Periodieke monitoring van de financiële positie; Doelgroependiscussie Noodplan verkoop Verlenging contract Ernst & Young als controlerend accountant Presentatie Treasuryjaarplan door Atrive en nieuwe RJ645 door E&Y Voorzieningenhart Groesbeek-Noord Interne evaluatie RVT
Leden van de RvT kunnen lid zijn van een kerncommissie, te weten de audit- of remuneratiecommissie. Deze commissies hebben tot taak besluiten van de RvT voor te bereiden en, indien nodig, uit te voeren. Zij rapporteren over hun adviezen en bevindingen aan de RvT. Hun taken zijn vastgelegd in een reglement. De Auditcommissie richt zich in het bijzonder op het toezicht op bestuurswerkzaamheden met betrekking tot: werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, waaronder het toezicht op de handhaving van de relevante wet- en regelgeving en het toezicht op de werking van gedragscodes; de financiële informatieverschaffing door het bestuur; de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van accountants; de relatie met de externe accountant waaronder zijn onafhankelijkheid; de financiering; de toepassing van informatie- en communicatietechnologie (ICT). De Auditcommissie heeft in 2011 twee maal vergaderd. Bij één vergadering was ook de accountant aanwezig. Onderwerpen van gesprek waren: managementletter interim controle van de accountant, procesaudits van de controller, jaarstukken en (meerjaren)begrotingen van Oosterpoort en haar dochtermaatschappijen, oordeelsbrieven van CFV en WSW, actuele fiscaliteiten, administratieve organisatie, nieuwe opzet meerjarenonderhoudsbegroting, samenstelling auditcommissie in 2012. De Remuneratiecommissie is onder andere belast met: een voorstel doen voor de selectiecriteria en de benoemingsprocedure van de leden van de RvT en de directeur-bestuurder; een voorstel doen voor een profielschets van de RvT; werven, selecteren en voordragen van leden voor de RvT; als de benoeming betrekking heeft op een bindende voordracht vanuit de huurdersvertegenwoordiging, dan neemt een afvaardiging van de desbetreffende huurdersorganisatie deel aan de wervings- en selectieprocedure; een voorstel doen aan de RvT over het bezoldigingsbeleid van de directeur-bestuurder; een bezoldiging voorstellen voor de directeur-bestuurder; dit gebeurt op basis van de beoordeling van de selectie- en remuneratiecommissie van het functioneren van de directeur-bestuurder. De RvT stelt uiteindelijk de bezoldiging vast; het remuneratierapport van de RvT opstellen; dit remuneratierapport beschrijft hoe het bezoldigingsbeleid voor het bestuur in het afgelopen boekjaar in praktijk is gebracht en welke eventuele voorgenomen wijzigingen er zijn. De Remuneratiecommissie heeft in 2011 vier keer vergaderd. Belangrijkste onderwerpen van gesprek waren enerzijds het vervullen van de werkgeversrol naar de bestuurder en het tot stand brengen van een SMART geformuleerd jaarplan voor de directieleden, inclusief de wijze van monitoring en de bezoldiging. Anderzijds heeft de commissie de werving van twee nieuw leden van de RvT ter hand genomen. Bovendien is er veel aandacht uit gegaan naar de aanpassing van de arbeidsovereenkomst met de directeur van de Holding BV
11
(Her)benoeming accountant De huidige accountant Ernst & Young is in 2003 na een uitgebreide selectieprocedure aangesteld als de accountant van Oosterpoort. Vier jaar later, in 2007, heeft een evaluatie plaatsgevonden van de dienstverlening van de accountant, waarbij gekeken is naar: controle, rapportages, controleteam, advies, contacten met RvT en kosten. Ernst & Young is toen herbenoemd tot accountant voor een periode van vier jaar. Begin 2011 is besloten om het contract met Ernst & Young met twee jaar te verlengen. Corporate Governance Oosterpoort voldoet in nagenoeg alle bepalingen aan de code. Voor een nadere toelichting op de Governance bij Oosterpoort verwijzen we naar hoofdstuk 3. Integriteit Oosterpoort beschikt over een integriteitscode waaraan de RvT zich heeft geconformeerd. Onderdeel van deze integriteitscode is de klokkenluidersregeling, die de RvT heeft goedgekeurd. In het verslagjaar hebben geen transacties plaatsgevonden, waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de RvT of bestuur hebben gespeeld die van materiële betekenis waren voor Oosterpoort. De Raad heeft op basis van de criteria vermeld in artikel III.2.2 van de Governancecode vastgesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en Oosterpoort onafhankelijk van elkaar hebben kunnen opereren. Zelfevaluatie Ook in 2011 heeft de Raad een zelfevaluatie gehouden. Op basis van een vragenlijst heeft de Raad in april 2011 over haar eigen functioneren gesproken. Dit gesprek heeft niet geleid tot aanpassingen in haar werkwijze.
2.2
Klankbordrol
Bijwonen bijeenkomsten Leden van de RvT hebben deelgenomen aan vergaderingen van de huurdersverenigingen, het gezamenlijk overleg met de huurdersorganisaties, themabijeenkomsten en aan diverse seminars deelgenomen. Themabijeenkomsten In 2011 vond geen themabijeenkomst plaats. Overleg met de huurdersorganisaties Het jaarlijks overleg tussen de RvT en de huurdersorganisaties vond in mei 2011 plaasts. Als belangrijkste onderwerpen zijn aan de orde gekomen de actuele politieke situatie, de ontwikkelingen die Oosterpoort aan het doormaken was ten aanzien van de actualisering van de inhoudelijke lijnen uit het ondernemingsplan en de financiële vertaling ervan. Bovendien is gesproken over het minder coulante onderhoudsbeleid van Oosterpoort voor huurders. De leden van de RvT op voordracht van een huurdersorganisatie overleggen periodiek met ‘hun’ huurdersvereniging. Overleg met OR De voormalige en huidige voorzitter van de Raad hebben - in aanwezigheid van de directeurbestuurder - in 2011 een eerste introductie gevoerd met de voorzitter van de qua samenstelling sterk gewijzigde OR. In dat overleg zijn de algehele ontwikkelingen van de organisatie aan de orde gekomen. Eind 2011 zijn afspraken gemaakt over een frequenter overleg, het eerste overleg tussen de voltallige OR en de RvT heeft 28 februari 2012 plaats gevonden.
12
2.3
Werkgeverrol
De RvT is werkgever voor de directeur-bestuurder. Naam directeur-bestuurder: Geboortedatum Werkzaam bij Oosterpoort: - in functie directeur Bedrijfsvoering - in functie directeur-bestuurder Duur van benoeming Nevenfuncties
Eugène Janssen 1954 1-08-2008 1-11-2009 Onbepaald Bestuurslid Stichting Maat
Salariëring directeur-bestuurder Het vast inkomen van de heer Janssen is gebaseerd op het beloningsbeleid van Oosterpoort, rekening houdende met de ‘Balkenendenorm’, en is in 2011 toegenomen met een normale periodieke verhoging. Er is geen prestatiebeloning overeengekomen. De vermelde pensioenkosten zijn inclusief de werkgeverslasten. De hoogte van de bestuursbeloning over 2011 leidt niet tot een overschrijding van de WOPT-norm. Bestuursbeloning Vast inkomen Pensioenkosten Vergoedingen en werkgeverslasten Totaal
Totaal 2011 € 129.000,€ 30.000,€ 8.000,€ 167.000,-
Totaal 2010 € 124.000,€ 30.000,€ 9.000,€ 163.000,-
Bij Oosterpoort c.q. haar dochtermaatschappijen is één medewerker in dienst waarbij de totale beloning wel leidt tot een overschrijding van de WOPT-norm over 2011. Het betreft hier arbeidsrechtelijke overeenkomsten uit het verleden. Specificatie van deze beloning is als volgt: Vast inkomen Pensioenkosten Vergoedingen en werkgeverslasten Totaal
Totaal 2011 € 154.000,€ 46.000,€ 17.000,€ 217.000,-
Totaal 2010 € 145.000,€ 47.000,€ 17.000,€ 209.000,-
Het vast inkomen is in 2011 toegenomen met een normale periodieke verhoging per 1-1-2011. Daarnaast heeft met terugwerkende kracht de periodeverhoging van 2010 in 2011 plaatsgevonden. 2.4
Samenstelling Raad van Toezicht
Profielschets De RvT gebruikt de volgende profielschetsen: algemeen kwaliteitsprofiel RvT; afzonderlijke kwaliteitsprofielen leden van de RvT; samenstelling RvT en teamrollen. Uitgangpunt is dat de RvT uit generalisten bestaat die gezamenlijk een multidisciplinair team vormen. De volgende disciplines/deskundigheden zijn gewenst: volkshuisvesting/ruimtelijke ordening/projectontwikkeling, financiën/economie, rechten, organisatie, marketing/communicatie, wonen/zorg/welzijn, huurdersparticipatie. Voor deze disciplines en voor de voorzittersrol zijn geactualiseerde kwaliteitsprofielen vastgesteld. De RvT is van mening dat bovenstaande disciplines goed verdeeld en geborgd zijn binnen de RvT.
13
Aftreden leden Volgens het rooster van aftreden waren mevrouw Delissen (voorzitter) en mevrouw Visser aftredend en niet meer herkiesbaar in verband met het bereiken van de maximale zittingstermijn van 8 jaar. Het informele afscheid vond begin 2012 plaats. Werving nieuwe leden Eind 2010 hebben we een wervings- en selectieprocedure opgestart voor nieuwe leden van de RvT. De werving vond plaats in de regionale media (dagblad De Gelderlander en de drie locale huis-aanhuisbladen). Bij de werving hebben we nadrukkelijk gekeken naar deskundigheid op het gebied van maatschappelijk ondernemerschap. Bovendien is het thema ‘beoogd nieuwe voorzitter’ nadrukkelijk aan de orde geweest. De wervings- en selectieprocedure bestond uit drie mensen vanuit de Raad. De directeur-bestuurder had een adviserende stem. De commissie heeft met vijf van de vijfentwintig kandidaten een gesprek gevoerd en koos unaniem voor de heer A. Godfroij als beoogd nieuw lid. Zijn formele benoeming vond in de eerste vergadering van 2011 plaats. In de laatste vergadering van dit jaar is de Raad unaniem akkoord gegaan met de benoeming van de heer A. Godfroij als voorzitter. Twee andere kandidaten uit de selectieprocedure, Mevrouw L. Roefs en de heer R. Stevens, zijn in de loop van 2011 benoemd als lid van de RvT. De samenstelling van de Raad van Toezicht is eind 2011 als volgt: Lid RvT
Geboorte Datum
Beroep
Jaar van benoeming
Aftredend in 1):
Dhr. A. Godfroij (Voorzitter) Mevr. E. Harbers (vicevoorzitter)** Dhr. J. Kersten Dhr. P. Peters Dhr. W. de Bie *** Dhr. R. Stevens
1947
Emeritus Hoogleraar Strategisch Management Advocaat
2011
2015 A/H
2008
2012 A/H
1965 1948 1957 1951 1964
Belastingadviseur 2000 2012 A Directeur 2001 2013 A Consultant 2009 2013 A/H Senior-Adviseur/ 2011 2015 A/H Interim-bestuurder Mevr. L Roefs* 1955 Bestuurder 2011 2015 A/H * Op voordracht van Huurdersbelangenvereniging Heumen ** Op voordracht van Huurdersvereniging Het Tegenwicht ** Op voordracht van Huurdersbelangenvereniging Het Blok 1) De leden van de RvT worden voor een periode van vier jaar benoemd. Herbenoeming kan voor maximaal één nieuwe periode van vier jaar. Het rooster van aftreden is in 2011 opnieuw vastgesteld A = aftredend en niet herkiesbaar; A/H = aftredend en herkiesbaar Lid RvT
Relevante nevenfuncties
Dhr. A. Godfroij
Voorzitter Raad van Toezicht RIBW Nijmegen en Rivierenland Visitator bij Raeflex Voorzitter klachtencommissie NIM Geen Geen Lid Raad van Toezicht Zorggroep Zuid-Gelderland Voorzitter Vacpuntwonen Lid Provinciale Staten van Limburg voor de PvdA
Mevr. E. Harbers Dhr. J. Kersten Dhr. P. Peters Dhr. W. de Bie Dhr. R. Stevens Mevr. L Roefs
14
De samenstelling van de kerncommissies is eind 2011 als volgt: Kerncommissie Lid RvT Auditcommissie
De Bie, Stevens en Kersten (voorzitter) Peters, Godfroij en Harbers (voorzitter)
Remuneratiecommissie
2.5
Lid werkorganisatie directeur-bestuurder, manager FCI, controller directeur-bestuurder
Honorering
De vergoedingen van de leden van de RvT zijn gebaseerd op de adviesregeling Honorering Toezichthouders in Woningcorporaties en zijn tot en met 2012 gefixeerd. De honorering wordt herzien in het kader van de nieuwe regeling 2010. De totale vergoeding voor de RvT bedroeg in 2011 € 56.000,- (in 2010 € 54.000,-). Lid Regulier lid Voorzitter
2.6
Bandbreedte € 6.000,- en € 8.000,€ 9.000,- en € 11.250,-
Vergoeding € 6.750,€ 10.125,-
Slotwoord
In dit jaarverslag treft u het volkshuisvestingverslag en de jaarrekening 2011 aan, zoals deze zijn vastgesteld door het bestuur en gecontroleerd door Ernst & Young Accountants. De Auditcommissie heeft in haar vergadering van 8 mei 2012 de jaarstukken in aanwezigheid van de accountant besproken en heeft in een gezamenlijke reactie met de directeur-bestuurder een positief advies afgegeven voor goedkeuring. In de bijeenkomst van 29 mei 2012 heeft de Raad op basis van het verslag van de Auditcommissie en de directeur-bestuurder van gedachten gewisseld over de jaarrekening, het accountantsverslag en het interne beheersingsysteem waarna ze de jaarstukken heeft goedgekeurd. Deze goedkeuring strekt tot décharge van het bestuur voor het gevoerde beleid. Wij spreken onze dank uit aan bestuur, directie en alle medewerkers voor hun inzet en bijdrage in het afgelopen jaar. Een jaar waarin hard is gewerkt en een flinke stap voorwaarts is gezet in het proces van verdere professionalisering. Namens de Raad van Toezicht, Arnold Godfroij Voorzitter
15
3. CORPORATE GOVERNANCE 3.1
Naleving van de Governancecode Woningcorporaties
Governancestructuur Oosterpoort heeft haar Governancestructuur ingericht volgens het 2-lagen bestuursmodel, te weten een Raad van Toezicht en een directeur-bestuurder. Het kader van de Governance ligt vast in de statuten van Oosterpoort en het reglement ‘Rollen en regels Governancecode en reglement bestuur en toezicht’. In 2009 heeft Oosterpoort dit reglement geactualiseerd en op haar website geplaatst. Hier zijn ook alle andere Governancedocumenten te vinden waarvan de Governancecode publicatie op internet aanbeveelt. Verder liggen Governance-elementen besloten in het instemmings- en adviesrecht van de drie huurdersorganisaties, zoals vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst. Oosterpoort is 100% aandeelhouder van de dochtermaatschappij Oosterpoort Holding BV. Oosterpoort Holding BV is 100% aandeelhouder van de werkmaatschappijen: Oosterpoort Projectontwikkeling BV; Oosterpoort Maatschappelijk Vastgoed BV; Oosterpoort Energie BV; en Oosterpoort Marktverhuur BV. Stichting Oosterpoort is enig aandeelhouder van de Holding en wordt in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vertegenwoordigd door de directeur-bestuur. De directie van de Holding en haar werkmaatschappijen is in handen van een directeur Verbindingen. De RvT van Stichting Oosterpoort oefent het toezicht op alle BV’s uit. De governancebepalingen zijn vastgelegd in het reglement ‘Rollen en regels bestuur en toezicht tussen Stichting Oosterpoort en Oosterpoort Holding BV’ en is in 2011 geactualiseerd. ‘Pas toe of leg uit’-principe Met ingang van 1 juli 2011 is de nieuwe Governancecode Woningcorporaties van kracht. Oosterpoort voldoet aan de normen voor de Beloningscode voor bestuurders, de honorering van toezichthouders en de (maximale) zittingstermijn van toezichthouders Daarnaast werkt Oosterpoort al enige tijd met een toetsingskader voor investeringen en verbindingen. Voor investeringen wordt gebruik gemaakt van het beleidsdocument ‘Projectmatig werken in vastgoedprojecten’ en voor de verbindingen heeft Oosterpoort het toetsingskader vastgelegd in de ‘Businessplannen 2011-2013’ van Oosterpoort Holding BV en haar dochtermaatschappijen. Beide toetsingskaders worden nog nader tegen het licht gehouden aan ‘best practices’ in de sector. Voor het overige voldoet Oosterpoort bijna helemaal aan de (vernieuwde) Governancecode. Op een paar punten wijken we af: Het benoemen van de bestuurder voor vier jaar met de mogelijkheid voor herbenoeming voor telkens vier jaar passen wij niet toe. Oosterpoort ziet in deze regeling geen meerwaarde voor de continuïteit van de organisatie. Het bestuur en de Auditcommissie rapporteren niet afzonderlijk aan de RvT over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant. Bovendien woont de accountant de vergadering waarin de RvT het jaarverslag goedkeurt, niet bij. Bij Oosterpoort vindt rapportage naar de RvT in onderling overleg plaats. Hier is de manager Financiën, Control en ICT en indien nodig de controller bij betrokken. Wij vinden dit een efficiënte en praktische werkwijze, waarbij ieder zijn eigen verantwoordelijkheid heeft. Dit geldt ook voor het bijwonen van de vergaderingen van de RvT door de accountant. De huidige werkwijze, waarbij de accountant en vertegenwoordigers van de RvT in de Auditcommissie de jaarstukken bespreken en toelichten, bevalt iedereen tot nu toe goed.
16
3.2
Naleving van de Aedescode
Oosterpoort heeft de Aedescode onderschreven. De bepalingen in de code passen zeer goed bij missie, beleid en activiteiten van Oosterpoort, zoals geformuleerd in ons ondernemingsplan ‘Pand, Klant, Wijk’. Maatschappelijke doelstelling Onze visie op maatschappelijk ondernemen is vastgelegd in ons ondernemingsplan. Onze maatschappelijke prestaties maken wij zichtbaar in ons volkshuisvestingsverslag. Belanghouders Wij voeren regelmatig overleg met onze belanghouders (zie § 1.3 belanghoudersparticipatie en § 5.7 samenwerking met derden). Klanten De samenwerkingsovereenkomst met onze huurdersorganisaties is geëvalueerd en begin 2011 verlengd met 4 jaar. Voor inspraak bij herstructurering hebben wij gezamenlijk een protocol voor bewonersparticipatie opgesteld. Wij meten onze prestaties naar de klant en evalueren deze. Oosterpoort past keuzevrijheid toe op een aantal producten. Bestuur en toezicht De bestuurlijke organisatie is ingericht volgens de Governancecode. Integer ondernemen Integer ondernemen is één van de kernwaarden van Oosterpoort. Wij hebben een integriteitscode en een klokkenluidersregeling. Inzet van middelen De bedrijfsvoering is doelmatig en naast periodieke interne audits levert de accountant jaarlijks een kritische toets. Verantwoording en rapportage Wij hebben ons laten visiteren in 2010. Verbeteracties zijn in 2011 doorgevoerd. 3.3
Interne beheersing
Beleidscyclus De beleidscyclus van Oosterpoort ziet er als volgt uit: Meerjarencyclus: Ondernemingsplan 2009-2012 → Meerjarenactiviteitenplan Jaarcyclus: Financiële kadernota → Jaarplan + Begroting → Afdelingsplannen → Trimesterrapportages → Jaarverslag → Evaluatie Planning & Control cyclus De belangrijkste bedrijfsprocessen zijn beschreven en vastgelegd in het professionele softwarepakket MAVIM. Voor het beheren en actueel houden van de procesbeschrijvingen hebben we een procesmanagementsysteem opgezet. Oosterpoort heeft een controleplan waarin we uiteenzetten hoe we risico’s en beheersingsmaatregelen in kaart brengen en hoe we ons risicomanagement implementeren. Voor alle processen zijn de risico’s en bijbehorende beheersmaatregelen beschreven. Wij hanteren een auditschema waarmee we volgens een planning van circa drie jaar alle bedrijfsprocessen actualiseren. Tegelijkertijd toetst onze controller die processen op hun effectiviteit. In 2011 heeft de accountant diverse audits op de bedrijfsprocessen uitgevoerd. Het managementteam en de Auditcommissie hebben zijn rapportages besproken. De accountant heeft tijdens de interim controle bijzondere aandacht besteed aan de volgende processen:
17
verhuur, vooral toetsing aan EU-regelgeving; woningverkopen; factuurverwerking en betalingsverkeer; risicomanagement; opvolging van de bevindingen uit de managementletter 2010. Hiermee heeft hij de werking van de bedrijfsprocessen getoetst. Op basis van deze controle stelde de accountant vast dat het niveau van administratieve organisatie en interne controle bij Oosterpoort toereikend is. Zijn aanbevelingen richten zich op verdere verbetering van het niveau van de interne beheersing. Risicomanagement Oosterpoort is zich bewust van de noodzaak bedrijfsrisico’s te beheersen. Ons risicomanagement berust op twee sporen: 1. integraal: vanuit het (resultaatgericht) ondernemingsplan 2. procesgericht: vanuit de beschreven bedrijfsprocessen Vooral risicomanagement bij projectontwikkeling, verkoop en onderhoud vinden we erg belangrijk. We monitoren de risico’s bij projectontwikkeling continu. De pijlers onder het risicomanagement van projecten zijn: relaties zorgvuldig selecteren; stellen van zwaardere eisen aan ontwikkelaars/bouwers; meer werken op regie, waarbij we risico’s bij anderen onderbrengen; aanscherpen van de interne afstemmings- en besluitvormingsprocedure. In 2011 ging bijzondere aandacht uit naar de besluitvorming van majeure projecten, zoals de aanbesteding van de herstructurering Stekkenberg-West (investering van bijna € 50 mln.), de besluitvorming van het nieuwe Voorzieningenhart Groesbeek Noord en de projectfasering in de gemeente Ubbergen. Ook de afname van risicovolle grondposities was regelmatig onderwerp van gesprek. De voortgang van verkoop van nieuwbouwwoningen en de verkoop van bestaand bezit zijn op de voet gevolgd. Het noodplan verkoop is naar genoegen gerealiseerd. Rapportage hierover vond periodiek plaats vanuit de Holding naar de directeur-bestuurder en RvT. De onderhoudsuitgaven worden maandelijks gemonitord en afgezet tegenover de begrote cijfers. Indien nodig passen we beheersmaatregelen toe en rapporteren we naar management, directeurbestuurder en RvT. Risicomanagement is een vast onderdeel in de rapportages van Oosterpoort. In de trimesterrapportage gaan we in op risicobeheersing, waarbij we een aantal risico’s en hun bijbehorende beheersing benoemen. In de financiële kadernota benoemen we themarisico’s in de doorkijk naar 2020. In de projectenrapportages gaan we tot slot in op vastgoedgerelateerde risico’s. Deze rapportages vormen de basis om tot integraal risicomanagement te komen.
3.4
Integriteit
Integriteitscode ‘Zo houden wij het zuiver’ Integer handelen geldt voor iedereen binnen Oosterpoort. Het management geeft daarbij het goede voorbeeld. Samen met de medewerkers en de RvT zetten zij zich in om binnen Oosterpoort openheid en transparantie te bevorderen. De integriteitscode is hierbij een instrument om vraagstukken die binnen de organisatie (kunnen) spelen, bespreekbaar te maken. Alle medewerkers en leidinggevenden geven zo goed mogelijk invulling aan de zeven kwaliteiten van integriteit uit onze integriteitscode. De mate waarin dit lukt, bepaalt in feite of we met elkaar kunnen spreken van een integere organisatie. Kwaliteit 1: We zijn helder Kwaliteit 2: We geven het goede voorbeeld Kwaliteit 3: We nemen verantwoordelijkheid Kwaliteit 4: We zijn betrokken
18
Kwaliteit 5: We zijn zichtbaar Kwaliteit 6: We maken zaken bespreekbaar Kwaliteit 7: We zijn aanspreekbaar op ons gedrag De integriteitscode van Oosterpoort is geen dichtgetimmerd en uitputtend reglement. Er staat niet per onderwerp in wat precies wel en niet mag. Tijdens onze bewustwordingsbijeenkomsten werd namelijk duidelijk dat er in de praktijk altijd lastige situaties bestaan die niet vooraf in regels te vatten zijn. Onze integriteitscode biedt daarom aan de ene kant ruimte voor ieders eigen verantwoordelijkheid en aan de andere kant handvatten in de vorm van duidelijke richtlijnen en afspraken. Hierbij is de belangrijkste richtlijn: Bij twijfel, overleg! Klokkenluidersregeling Oosterpoort beschikt over een klokkenluidersregeling. De regeling biedt medewerkers de mogelijkheid om vermoedens van misstanden te melden. Eventuele meldingen handelen wij zorgvuldig af en waar nodig nemen we repressieve en/of preventieve maatregelen. In 2011 zijn geen meldingen ontvangen.
19
4. ORGANISATIE EN MEDEWERKERS 4.1
Organisatieontwikkeling 2012
Oosterpoort is een maatschappijgedreven corporatie die zorgt voor goed en betaalbaar wonen. Waar betrokken medewerkers samen met lokale (maatschappelijke) partners werken aan vitale kernen. Dit is de missie van Oosterpoort. Die hebben we geconcretiseerd in ons ondernemingsplan ‘Pand, Klant, Wijk’. We hebben daarin vijf basistaken voor onszelf geformuleerd, die we ook in 2011 vertalen naar ambities, doelen en inspanningen voor de hele organisatie. Daarnaast vertaalden we in 2010 de gewenste identiteit naar vier belevingswaarden (imagopijlers), die richting geven aan de manier waarop we ons werk doen. We houden deze koers ook in financieel zwaarder weer aan, hoewel we onze inhoudelijke/financiële ambitie - in de financiële kadernota 2011 - enigszins hebben bijgesteld. Sterk veranderende context Naast de behoefte om onze missie en gewenste identiteit uit het ondernemingsplan waar te maken, hebben we tegenwoordig te maken met een snel en sterk veranderende externe context. Diverse ontwikkelingen zorgen ervoor dat we de gangbare (en tot nu toe succesvolle) manier van werken moeten bijstellen. De financiële kadernota 2011 is daar een duidelijk voorbeeld van. De omstandigheden zijn echter nog steeds sterk aan het veranderen en dit is een ontwikkeling die zich naar het nu laat aanzien - de komende jaren zal voortzetten. De externe ontwikkelingen die de koers van Oosterpoort beïnvloeden zijn onder meer: de ouder wordende samenleving: vergrijzing en ontgroening; economische omstandigheden: crisis en de gevolgen daarvan; strengere financiële beoordeling woningcorporaties door WSW; regionale woningmarktontwikkeling: onder andere krimp bij 0-migratiesaldo; veranderingen in regelgeving: onder andere begrenzing van de doelgroep sociale verhuur; bijdragen aan rijksfinanciën: inclusief de nog te verwachten bijdrage aan de huurtoeslag; technologische ontwikkelingen: onder andere digitalisering klantvraag en opkomst social media. Structuuraanpassing Vanuit de gewenste identiteit om maatschappijgedreven en klantgericht te zijn, heeft Oosterpoort begin 2011 de eerste stap van de organisatieverandering gezet. We zijn begonnen met de aanpassing van onze structuur en hebben de afdelingen anders ingedeeld. Bovendien is een compleet nieuwe afdeling gecreëerd om meer aandacht en focus te geven aan wijkontwikkeling, gebiedsgericht werken en leefbaarheid: de afdeling Wijken. De structuur is echter maar één - weliswaar concreet en aanwijsbaar - aspect van organiseren. Om echt te veranderen, moet er op meerdere vlakken iets gebeuren. Daarom hebben we na het vaststellen van de financiële kadernota in de tweede helft van 2011 de volgende stap in de organisatieontwikkeling gezet: we zijn gestart met een intensieve veranderopgave. De veranderopgave Deze veranderopgave is gericht op een combinatie van ontwikkelingen in strategie, processen en systemen, personeel, cultuur en leiderschap. We hebben de tweede helft van 2011 benut om de gewenste ontwikkelrichtingen op deze punten ofwel de ‘van > naar – beweging’ scherp te krijgen. Daarnaast hebben we drie veranderprogramma’s en drie strategische projecten aangewezen die we als middel inzetten om de verandering te realiseren: Veranderprogramma’s: Klant: Geef aan hoe Oosterpoort de dienstverlening voor haar klant efficiënt en effectief organiseert en steeds weet aan te passen aan de veranderende klantvraag. Ketensamenwerking: Geef aan hoe Oosterpoort in vastgoedprojecten kan samenwerken met partners uit de keten om een optimale verhouding tussen prijs en kwaliteit te realiseren. Gebiedsgericht werken: Bepaal samen met onze lokale (maatschappelijke) partners wat per gebied de opgave is, hoe we dit gaan realiseren en wat de rol van Oosterpoort daarbij is.
20
Strategische projecten: Portfolio: hoe moet het bezit/de voorraad van Oosterpoort er over tien jaar uit zien? Stakeholdersmanagement: wie zijn onze stakeholders en hoe kunnen we een effectieve relatie met hen aangaan? Sturen op resultaten: hoe kan Oosterpoort effectief en efficiënt (blijven) sturen op resultaten? Bij de uitwerking van elk van de veranderprogramma’s gaat het erom te zoeken hoe onze werkwijze moet veranderen om tot optimale resultaten en optimale organisatiekwaliteit te komen. Naast de inhoudelijke opgave is het misschien nog wel belangrijker dat deze programma’s leiden tot organisatieontwikkeling. Aan veranderingen op het gebied van organisatiecultuur, processen en systemen, personeel (competenties) en leiderschap wordt daarin dus nadrukkelijk aandacht besteed. Dit verandertraject zal de komende jaren alle facetten van onze organisatie raken en moet Oosterpoort dus flink in beweging zetten. Om deze grote opgave goed van de grond te krijgen, is dan ook een stevig ‘veranderteam’ opgezet. Dat team bestaat uit drie trekkers van de veranderprogramma’s, twee projectleiders op drie strategische projecten en een organisatieadviseur (een in 2011 nieuw gecreëerde functie) als programma- en verandermanager. De directeur-bestuurder is opdrachtgever van dit team. In 2012 wordt de veranderopgave verder uitgewerkt en daadwerkelijk in gang gezet. We verwachten dat de totale implementatie en gewenste veranderingen ons nog meerdere jaren bezig zullen houden.
4.2
De organisatiestructuur
Gegeven de uitgangspunten uit de organisatieontwikkeling kozen wij voor de volgende hoofdstructuur:
1. Geld 2. Procedures 3. Controller 4. Interne klant 5. Administratie, control
Vastgoedontwikkeling 1. Focus 2. Werkwijze 3. Rol 4. Type klant 5. Kerntaken
1. Pand 2. Projecten 3. Projectontwikkelaar 4. Co-producent 5. Nieuwbouw, verkoop, herstructurering
Directeur-bestuurder
FCI
Staf
Klant & Woning 1. Klant 2. Procedures 3. Front-office 4. Klant 5. Verhuur, onderhoud, mutaties, woonservice
21
1. Beleid 2. Inhoud en proces 3. Adviseur 4. Management 5. Strategie, beleid
Wijkontwikkeling & Buurtbeheer 1. Wijk 2. Processen 3. Ontwikkelaar/beheerder 4. Wijkbewoner 5. Leefbaarheid, overlast, wonen-zorg-welzijn participatie
4.3
Personeel
Per 31 december 2011 zijn 67 medewerkers in dienst van Oosterpoort die 59,6 formatieplaatsen bezetten. Per genoemde datum huren wij 9 medewerkers (ongeveer 4,7 fte’s) in. De samenstelling binnen het vaste personeelsbestand is als volgt:
-
Percentage mannen Percentage vrouwen Gemiddelde leeftijd Gem. aantal dienstjaren Percentage deeltijd Vast contract Tijdelijk contract
31-12-2011 48% 52% 43,9 jaar 9,9 jaar 49% 88% 12%
31-12-2010 53% 47% 42,9 jaar 9,1 jaar 51% 85% 15%
31-12-2009 55% 45% 42,9 jaar 9,6 jaar 48% 82% 18%
Mutaties In 2011 nam Oosterpoort zes nieuwe medewerkers in dienst. Negen medewerkers verlieten de organisatie. Stages In 2011 boden we verschillende stageplaatsen aan. Hiermee toont Oosterpoort haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Er waren drie (afstudeer)stages van de Hogeschool Nijmegen en het ROC, diverse eendaagse snuffelstages van het VMBO bij de onderhoudsdienst en een tweewekenstage bij ICT. Opleidingen In 2011 investeerde Oosterpoort ruim 3,5 % (2009 4,7%, 2010 3,6%) van het bruto jaarloon in het opleiden en ontwikkelen van onze medewerkers. Personeelsoverleg In 2011 organiseerden we drie gezamenlijke personeelsbijeenkomsten onder leiding van de directeurbestuurder. Onderwerpen die hierbij aan de orde kwamen, waren onder andere: start organisatieverandering 1 februari 2011; bezoek en uitleg brede school Malden; financiële kadernota; presentatie organisatieverandering. In 2011 is veel via intranet gecommuniceerd. De MT-tours zijn in 2011 tijdelijk geparkeerd. In het nieuwe jaar voeren we deze echter weer in. De afdelingsoverleggen vonden het hele jaar door plaats. Onderwerpen die daar nader besproken zijn, zijn o.a. de sluiting van de vestigingen Beek en Malden, interne verhuisplannen en bovengenoemde onderwerpen. Ziekteverzuim/Arbodienst Het percentage ziekteverzuim (het aantal ziektedagen ten opzichte van het totaal aantal werkbare dagen), exclusief zwangerschap- en bevallingsverlof, bedraagt op 31 december 2011 2,2% (2010 4,7%, 2009 4,6%). De meldingsfrequentie (het aantal ziekmeldingen in een jaar gedeeld door het aantal medewerkers) bedraagt 1,3. In de jaren hiervoor lag deze boven de 1,5. De percentages zijn aanzienlijk gedaald, mede dankzij het inzetbaarheidsbeleid. Dit beleid dat in 2008 is geïmplementeerd, stimuleert leidinggevenden en medewerkers om bij verzuim met elkaar in gesprek te blijven. Zo is verzuim waar mogelijk in de toekomst te voorkomen of verkorten en is re-integratie in eigen of aangepast werk te bevorderen. Oosterpoort heeft een contract met de ArboUnie voor de ziekteverzuimbegeleiding. Men hen hebben wij ook afspraken over de ARBO-wetgeving en de Wet Verbetering Poortwachter. De ArboUnie begeleidt bijvoorbeeld Risico Inventarisaties en Evaluaties en voert werkplekonderzoeken en Periodieke Medische Onderzoeken uit.
22
Veertien medewerkers van Oosterpoort volgen jaarlijks de herhalingscursus Bedrijfshulpverlener. Hierdoor voldoet elke vestiging aan de wettelijke verplichting. Daarnaast zijn er nog vijf medewerkers bevoegd een AED te bedienen. Voor 0,2 fte is een calamiteitencoördinator in de organisatie aangesteld. Hij ontwikkelt beleid en opereert in het bijzonder bij grootschalige rampen en storingen.
4.4
Ondernemingsraad
Verkiezingen 2011 In juli 2011 vertrok ondernemingsraadslid Michiel Büchli bij Oosterpoort en kwam zijn plaats binnen de OR vrij. Daarop zijn vervroegde verkiezingen uitgeschreven op 13 september 2011. Voor deze verkiezingen meldden zich uiteindelijk twee kandidaten. Gezien het grote aantal ontwikkelingen en de bijbehorende werkzaamheden besloot de OR (tijdelijk) de statuten te wijzigen en het aantal leden uit te breiden tot vijf. De samenstelling van de OR vanaf 13 september 2011 is als volgt: Eric Arts: Boudewijn van Berkum: Henk Linders: Annegrèd Laurant: Jent Jansma:
Voorzitter Secretaris Vicevoorzitter Lid Lid
Advies- en instemmingsaanvragen OR 2011 sociaal- en personeelsplan i.v.m. reorganisatie; voorstel buitengewoon verlof 2012; CAO Woondiensten 2011, standaard kader- en vangnetbepalingen. Overige thema’s 2011 aantal sociale huurwoningen in exploitatie bij Oosterpoort; communicatieafspraken en participerende rol bij organisatieontwikkelingen; mogelijke detachering afdeling VGO; benoeming speerpunten vanuit de OR; verbeteren van de communicatie met onze achterban; werkplekken, sluiten kantoren Beek en Malden en continuering huur kantoor Pannenstraat. Cursus OR voorjaar 2011 Eind maart trok de OR zich twee dagen terug om onder deskundige leiding de stand van zaken tot dan toe op te maken. Daaruit zijn een aantal speerpunten geformuleerd (achterbancommunicatie, opleiding- en carrièremogelijkheden binnen Oosterpoort en het gebied van huisvesting, Arbo en werkplekinrichting). Verder zijn intern een aantal taken verdeeld. Overleg OR-directie In 2011 was acht keer overleg tussen de OR en de directie, waarvan de verslagen via intranet zijn gepubliceerd. Daarnaast vindt eens in de twee weken overleg plaats tussen de voorzitter en secretaris van de OR en de directie om elkaar op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen. In het geval van een naderend OR-directieoverleg wordt dit gecombineerd met een agendaoverleg, waarin de agenda van dat naderende overleg wordt vastgesteld. Op 24 november 2011 vond een apart overleg plaats tussen OR, directeur, organisatieadviseur en een gespreksleider van Formaat over de onderlinge rolbepaling, waarin de directeur de intentie uitsprak de OR eerder en vollediger te informeren over mogelijke (organisatie)ontwikkelingen. De OR wil hierbij graag als sparringpartner fungeren om zo in een vroeg stadium als partner mede richting te kunnen geven aan voorgenomen veranderingen.
23
Ambities Ondernemingsraad 2012 afronding kantoor-huisvestingvraagstuk; voortzetting voorgenomen rolaanpak tussen OR en directie; scholing van enkele OR-leden op het gebied van Arbobeleid; bespreking mogelijkheden van ‘Het Nieuwe Werken’; inzicht in de opleidings- en carrièremogelijkheden bij Oosterpoort.
24
5. VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG 2011 5.1
Vastgoedontwikkeling
In het ondernemingsplan 2009-2012 heeft Oosterpoort de volgende opgave voor de komende jaren geformuleerd: Effect
Doelstelling
Prestatie eind 2012
Meer passende woningen
525 meer woningen voldoen aan klantwens na uitvoering projecten
Sloop 230 woningen Nieuwbouw 295 woningen 230 woningen verbeterd
Woningen beschikbaar voor starters en senioren
Aanbod woningen neemt met 660 toe
660 nieuwbouwwoningen (huur + koop) opgeleverd 280 woningen in ontwikkeling
Stand van zaken eind 2011
Conclusies In 2011 was het om financiële redenen absoluut noodzakelijk diverse projecten uit te stellen. Consequentie is dat er een gat is ontstaan tussen doelstelling van het ondernemingsplan 2009-2012 en de realisatie. We kiezen er als Oosterpoort bewust voor de financiële doelstelling bovengeschikt te maken aan de bouwdoelstelling. Vanuit volkshuisvestelijk oogpunt is dit ook gerechtvaardigd voor de gemeenten Groesbeek en Ubbergen. Voor de gemeente Heumen geldt dat daling van de nieuwbouwprognose minder gewenst is, doordat nieuwbouw in deze gemeente de laatste jaren achterbleef. Om deze reden blijven de geformuleerde ambities voor de gemeente Heumen grotendeels overeind.
5.2
Woningvoorraad
Aantal woningen en samenstelling Oosterpoort heeft per 31 december 2011 4957 verhuureenheden in bezit, onderverdeeld in:
25
Verhuureenheid Woningen Onzelfstandige woningen Woonwagens Maatschappelijke ruimtes Commerciële ruimtes Garages Totaal
Woningtype
31-12-2011
31-12-2010
31-12-2009
4829 26 6 14 15 67 4957
4814 22 6 7 4 71 4924
4831 22 6 7 4 72 4942
31-12-2011
Bouwjaar
31-12-2011
73% 27% 100%
Vóór 1945 1946 – 1965 1966 – 2012 Totaal
0,5% 26,0% 73,5% 100,0%
Eengezinswoningen Appartementen Totaal
Opgeleverd In 2011 heeft Oosterpoort op diverse locaties in totaal 204 woningen opgeleverd: Project
Huurwoningen
Koopwoningen
17 16 12 53 28
12 6
126
78
Hollestraat, Nederasselt Op de Paap, Groesbeek De Geest te Beek Broekkant te Malden Hüssenhof te Groesbeek ’t Hoogh te Groesbeek Oijse Graaf te Ooij Drulsebeek te Groesbeek Totaal
10 9 4 24 19
Alle opgeleverde woningen zijn beneden de stichtingskostengrens van € 200.000,- gebleven. Daarnaast zijn in 2011 twee maatschappelijke voorzieningen door Oosterpoort opgeleverd, te weten: - Brede School Malden; - Medisch Centrum Groesbeek.
Sloop in 2011 In 2011 zijn de volgende 27 huurwoningen gesloopt: - Pastoor van Thielstraat te Leuth: 20 woningen; - Hollestraat te Nederasselt: 7 woningen. Aangekocht In 2011 heeft de volgende grondaankoop plaats: Project
Bestemming
Schoonenburg te Overasselt
Sociale woningbouw (Huur- en Koopgarant)
Bedrag grondaankoop € 465.000,-
Aankoop van de grond voor de realisatie van 15 koopgarant-woningen via collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) en 5 grondgebonden senioren huurwoningen. Alle 15 Koopgarantwoningen zijn verkocht en de onderliggende grond is geleverd.
26
Stand van zaken nieuwbouw en herstructureringsprojecten eind 2011
NIEUWBOUW Projectnaam
In uitvoering
Sportpark-Zuid te Groesbeek
39 woningen
Mariacollege Beek
8 appartementen
Broeksingel Malden
In voorbereiding
In ontwikkeling
34 woningen
Ooijse Graaf te Ooij
21 appartementen
Meerberg te Berg en Dal
30 appartementen
Hüssenhof te Groesbeek
7 woningen
Parachutistenstraat e 2 fase te Groesbeek
16 woningen
Schoonenburg Overasselt
21 woningen (15 in CPO)
52 woningen
20 woningen
Spieringshof te Leuth
10 woningen
Centrumlocatie Groesbeek
40 appartementen
Heumen Noord 3 fase
de
15 woningen
Sportpark-Zuid, Groesbeek In samenwerking met de gemeente Groesbeek en voetbalvereniging De Treffers zijn de voetbalvelden van De Treffers verplaatst. Op de oude locatie komen ongeveer 120 nieuwbouwwoningen, die zijn onderverdeeld in 32 vrije sector koopappartementen, 20 grondgebonden sociale koopwoningen, 24 sociale huurappartementen, 20 grondgebonden sociale huurwoningen en 30 bouwrijpe kavels. Eind 2010 is de grond bouwrijp gemaakt en is gestart met de verkoop en de bouw van 19 koopgarantwoningen. In 2011 zijn de koopgarantwoningen opgeleverd. Begin 2012 worden de 21 sociale huurwoningen en de 18 focusappartementen opgeleverd. De Geest, Beek Oosterpoort ontwikkelt samen met een projectontwikkelaar zowel het noordelijke als het zuidelijke gebied van De Geest. Het gebied kenmerkt zich door historische panden en een hoge natuurwaarde. Voorjaar 2011 zijn de 12 appartementen in complex Vluchtheuvel op- en doorgeleverd. Ook is in 2011 gestart met de bouw van complex Mariacollege. Broeksingel, Malden Realisatie van 34 woningen in de koop- en huursector. Start van de bouw in het eerste kwartaal van 2012. Ooijse Graaf, Ooij Oosterpoort is midden 2010 gestart met fase 1, de bouw van 45 woningen. In 2011 zijn 24 koopwoningen opgeleverd, in 2012 wordt de rest van fase 1, zijnde 21 huurwoningen opgeleverd. Voor het restant (fase 2) is een nieuw bestemmingsplan in 2011 vastgesteld.
27
De Meerberg, Berg en Dal Oosterpoort heeft in 2008 besloten 30 huurappartementen te kopen van een externe ontwikkelaar uit een project dat in totaliteit bestaat uit 54 appartementen. De bouw is eind 2010 gestart. De woningen worden in het voorjaar van 2012 opgeleverd. Hussenhof, Groesbeek Oosterpoort werkt samen met een commerciële projectontwikkelaar aan een gefaseerde nieuwbouwontwikkeling op het terrein Cranenburgsestraat, Hoflaan en Heikantweg. Het aandeel van Oosterpoort bedraagt 60 woningen. In 2011 zijn 37 woningen opgeleverd. Parachutistenstraat 2e fase, Groesbeek Aankoop van 16 woningen. Het plan heeft lang stil gelegen door bezwaar vanwege stankcirkel. De bouw is april 2011 gestart. 14 woningen zijn verkocht, 2 woningen worden verhuurd. Oplevering is midden 2012. Schoonenburg, Overasselt Oosterpoort realiseert 15 koopgarant-woningen via collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) en 5 grondgebonden seniorenhuurwoningen. De bouw is midden 2011 gestart. Spieringshof, Leuth Aankoop van 10 woningen. Start bouw is nog niet bekend. Centrumlocatie Groesbeek In het centrum van Groesbeek wordt door een externe partij een ontwikkelplan gemaakt (woningen en winkels). Oosterpoort is in onderhandeling voor de aankoop van 40 sociale huurappartementen. de
Heumen Noord 3 fase Het aangepaste bestemmingsplan, voor de bouw van 90 woningen, in procedure gebracht. Naar verwachting kan het plan midden 2012 door de gemeenteraad van Heumen worden vastgesteld. Bibliotheek Beek Oosterpoort heeft in 2006 de bestaande bibliotheek aangekocht. De ontwikkeling is niet gelukt. In 2011 is het pand verkocht. HERSTRUCTURERING Project Het Hoogh 2
In uitvoering de
fase
Stekkenberg
In voorbereiding
In ontwikkeling
6 woningen 64 woningen
152 woningen
Pastoor v. Tielstraat
17 woningen
Broekkant
6 woningen
Hollestraat
7 woningen
Het Hoogh, Groesbeek Momenteel worden nog 6 woningen gebouwd. De restantgronden worden aan particulieren verkocht. Hiervoor lopen inmiddels enige gesprekken. Stekkenberg, Groesbeek Dit project is in overleg en overeenstemming met de gemeente Groesbeek in 2006 opgestart met een nota van uitgangspunten. Het project betreft de herstructurering van 225 PeGe-woningen en 14 seniorenwoningen. De sloop van de woningen uit fase 1 en fase 2 is uitgevoerd in 2010. In 2011 is gestart met de bouw van fase 1 en 2. Pastoor van Tielstraat, Leuth In 2011 zijn de woningen gesloopt. Inmiddels is gestart met de verkoop van de koopwoningen. De bouw van de huurwoningen is uitgesteld.
28
Broekkant, Malden Het project is in 2010 succesvol aanbesteed. Voorjaar 2011 is gestart met de bouw en eind 2011 zijn de woningen op- en doorgeleverd. Fase 2 start in het voorjaar van 2012 (renoveren van 6 woningen) Hollestraat, Nederasselt De 7 woningen aan de Hollestraat zijn in 2011 gesloopt. Nieuwbouw beslaat 7 comfortwoningen. De bestemmingsplanprocedure loopt. Het verder ontwerp- en bouwproces wordt volgens het principe van ketenintegratie ingericht.
5.3
Kwaliteit en onderhoud
Kwaliteit van de woningen De onderhoudstoestand van de gehele woningvoorraad kunnen we als volgt typeren: buitenschil van de woning: goed Uitgezonderd de woningen met de strategie sloop/nieuwbouw, waar we geen planmatig onderhoud meer uitvoeren. binnenkant van de woning: matig tot goed Vooral in het ouder woningbezit waar weinig mutaties plaatsvonden, is een flinke investering nodig om de kwaliteit weer op niveau te krijgen. We bepalen deze toestand via inspecties en gebruiken daarbij ook signalen van bewoners. Oosterpoort werkt met raamovereenkomsten met lokale en regionale bedrijven voor de uit te voeren werkzaamheden. In een dergelijke raamovereenkomst is opgenomen aan welke kwaliteitseisen producten minimaal moeten voldoen. Daarnaast staan er prijsafspraken in voor de verschillende werkzaamheden. Onderhoud In 2011 hebben we een geheel nieuwe meerjarenonderhoudsbegroting opgesteld. De begroting is afgeleid van het in 2009 opnieuw vastgestelde onderhoudskader, met de daarbij behorende kwaliteitsnormen. Het grote verschil met de vorige MJOB is dat op het gebied van planmatig onderhoud de begroting aanzienlijk is uitgebreid. Hierdoor is de kans op onverwachte uitgaven en grote afwijkingen op de jaarbegroting een stuk kleiner. Bezuiniging op het onderhoud De hiervoor aangegeven nieuwe MJOB leidt automatisch tot een gewenste hoeveelheid budget. Echter, door de ongunstige financiële situatie van Oosterpoort hebben we moeten korten op de gewenste budgetten. Er is actief gezocht naar mogelijkheden om de noodzakelijke stijging van 25% t.o.v. voorgaande jaren, te beperken. Door een beter inkoop beleid, een versobering van het onderhoudskader, synergie met energieprojecten, het verschuiven van onderhoudswerkzaamheden naar de investeringsbegroting en het nemen van meer risico’s is de stijging beperkt tot 15%. Hiermee is de onderhoudsbegroting gestegen van gemiddeld 6 miljoen euro/jaar naar ongeveer 6,9 miljoen euro/jaar. Dit is tevens een gemiddeld taakstellend budget geworden voor de komende 10 jaar. Uitgaven onderhoud Oosterpoort verdeelt onderhoud in de volgende categorieën: klachtenonderhoud, mutatieonderhoud, badkamer-. keuken- en toiletrenovaties, planmatig onderhoud en geriefsverbeteringen tegen huurverhoging. De afgelopen jaren vielen de eerste drie onderhoudssoorten samen onder de noemer ‘prestatieherstel’. 1) Klachten- en mutatieonderhoud Klachten- en mutatieonderhoud zijn noodzakelijk om onderdelen (aan de binnenkant) van een woning tot het einde van de exploitatieduur te laten functioneren. Of we onderhoud plegen, hangt dus af van hoe lang de woning nog mee moet gaan. Het gaat om herstelwerkzaamheden naar aanleiding van een melding of mutatie.
29
Klachtenonderhoud Aantal opdrachtbonnen Kosten per bon Mutatieonderhoud Aantal mutaties Kosten per mutatie
2011 € 1.048.000,6700 € 156,€ 331.000,328 € 1.010,-
2) BKT-renovaties Badkamer-, keuken- en toiletrenovaties, zowel bij mutatie als bij klachtenonderhoud. De werkzaamheden beperken zich tot het vervangen van sanitair, keukenblok, tegels, en kleine bouwkundige aanpassingen. Overige kosten bij een BTK-renovatie vallen onder mutatie- of klachtenonderhoud.
Uitgaven
2011 € 528.000,-
3) Planmatig onderhoud Bij planmatig onderhoud voeren wij werkzaamheden uit aan de buitenzijde van woningen. Deze werkzaamheden plannen we ruim van te voren in en voeren we per straat of complex uit. In 2011 gaven we aan planmatig onderhoud € 4.550.000,- uit. Per 31 december 2011 is nog voor € 120.000,aan onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Deze overlooppost is toegevoegd aan de onderhoudsbegroting 2012. 2011 € 1.700.000,€ 700.000,€ 900.000,€ 400.000,€ 100.000,€ 580.000,€ 170.000,€ 4.550.000,-
Schilderwerk Vervanging van verwarmingsinstallaties Vervanging kozijnen, ramen en deuren Dakbedekking Metselwerk Onderhoudscontracten Overige Totaal
2010 € 1.900.000,€ 600.000,€ 900.000,€ 400.000,€ 100.000,€ 630.000,€ 100.000,€ 4.630.000,-
4) Geriefsverbeteringen tegen huurverhoging Op verzoek van de bewoners zijn de volgende geriefsverbeteringen tegen een huurverhoging aangebracht: WarmwaterVoorziening 29
Isolatie
2011
Centrale Verwarming 6
2010
22
19
57
2009
9
22
58
2008
18
31
60
2007
19
44
44
46
Renovatie en woningverbetering In 2011 heeft Oosterpoort 16 seniorenwoningen aan De Weijer in Groesbeek en 65 eengezinswoningen aan de Hobbemaweg in Groesbeek projectmatig gerenoveerd.
30
5.4
Energiebesparingsbeleid
Bestaande woningvoorraad Een aantal jaren geleden is Oosterpoort gestart met het aanbrengen van isolerende maatregelen in de bestaande bouw. We willen dat veel woningen minimaal op label C worden gebracht. Oosterpoort doet dit vanuit de wens om bij te dragen aan het ‘Aanbod aan de Samenleving’; meer dan 20% CO2reductie creëren in de periode tot 2020. Daarnaast doet Oosterpoort dit om de woonlasten van de bewoners te beheersen. Uiteraard is het realiseren van meer wooncomfort een bijkomend positief gegeven. In 2011 is het energiebeleid voor de bestaande woningvoorraad herijkt en ziet het er in hoofdlijnen als volgt uit: 1. De totale investering aan energiemaatregelen bedraagt € 15,9 mln. (was € 10,8 mln.). 2. Het aantal woningen dat aangepakt wordt bedraagt 2200 woningen (was 2300 woningen). 3. De energiemaatregelen worden voor het merendeel planmatig en projectmatig uitgevoerd, gekoppeld aan de schildercyclus (was op verzoek van de huurder en bij mutatie). 4. De energiemaatregelen worden (versneld) uitgevoerd in 14 jaar (2 schildercycli), waarvan de e eerste 7 jaar 70% wordt uitgevoerd en de 2 7 jaar de resterende 30% (was 15 jaar gelijkmatig over de jaren verdeeld). 5. De huurverhoging bedraagt 85% van de investering (was 70%). 6. De onrendabele investering bedraagt 15% (was 30%). Stand van zaken pilotprojecten In 2011 zijn vijf pilotprojecten gerealiseerd. De opgedane ervaring was de basis voor het energiebeleid. Hierin wordt niet alleen aangegeven welke (beleids)doelstelling we willen halen, maar beschrijven we ook de te volgen werkwijze. Project Landhuisjes Drentselaan e.o. Groesbeek De Oude Drul Groesbeek (tevens panelen duurzaam vervangen) Gladiolenstraat Malden Seniorenwoningen Tulpstraat Malden Eengezinswoningen Heumen (kozijnvervanging – kunststof) Totaal
Aantal huurders 24 58
Aantal deelnemers 18 33
Percentage deelname 75% 57%
35 6 28
10 2 22
29% 33% 79%
151
85
60%
Stand van zaken energielabels Hieronder de verdeling van de energielabels per 31 december 2011
31
Werkelijke aantallen: Verdeling labels eind 2007 (nulmeting) 39
Totaal
Verdeling labels 31-12-2011 87
271
729
1255
1540
1507
1094
861
670
516
361
343
232
4792
4713
Het CO2-verbruik blijkt ten opzichte van eind 2007 met 8,4% te zijn afgenomen. Nieuwbouw Ook voor nieuwbouw heeft Oosterpoort een beleidskader voor energiebesparing vastgesteld. Hierin staan de belangrijkste uitgangspunten voor het toepassen van energiemaatregelen in de nieuwbouw. Bij nieuwbouwprojecten kiest Oosterpoort in principe voor duurzame warmteopwekking, tenzij het aantoonbaar niet mogelijk of rendabel is. Dat betekent dat wij in elk nieuwbouwproject expliciet de mogelijkheden voor toepassing van duurzame warmteopwekking onderzoeken. Wij streven naar maximale energiereductie tegen minimale kosten. Dit vereist een gebalanceerde mix van maatregelen. Per project moeten we een goede afweging maken of en wanneer we duurzame warmteopwekking kunnen toepassen (vooral ook omdat hieraan een exploitatie verbonden is). Wij maken deze afweging op basis van de volgende randvoorwaarden: Energetisch uitgangspunt: De maatregelen die Oosterpoort neemt, voldoen minimaal aan de geldende EPC-normen uit het Bouwbesluit (wettelijke verplichting). De huidige EPC-norm is 0,8. Voor nieuw te bouwen woningen is ons kader een EPC van 0,6. Uitgangspunten toekomstvast bouwen: Oosterpoort realiseert woningen die beperkt afhankelijk zijn van aardgas. Wij kiezen voor warmtesystemen die werken op alternatieve energiebronnen zoals aard- en zonnewarmte. De (collectieve) warmtesystemen beschouwen we als integraal onderdeel van de woning, ook al zijn collectieve installaties fysiek buiten de woning gepositioneerd. De financiële consequenties hiervan vertalen wij door naar het woningbouwproject. Financiële uitgangspunten: De aansluitkosten op het warmtesysteem brengen we ten laste van de ontwikkelaar van de woning (eenmalig). Dat is in dit geval Oosterpoort. De doorbelasting van deze investering naar de woning gebeurt via de zogenaamde bijdrage aansluitkosten (BAK). Deze bijdrage nemen we mee in de stichtingskosten en daarmee in het onrendabele deel van een woning. Organisatorisch kader: Oosterpoort heeft een Energie BV opgericht voor de exploitatie van warmtesystemen. Bij de realisatie van nieuwbouwprojecten vindt steeds afstemming plaats tussen Oosterpoort en de Energie BV. Die afstemming is noodzakelijk om diverse combinaties van maatregelen en collectieve installaties door te rekenen en om de exploitatie in de (financiële) bedrijfsvoering van de Energie BV in te passen. De Energie BV trekt hiervoor (extern) deskundigheid en capaciteit aan of bouwt deze intern op. 5.5
Verhuur en verkoop van woningen
De verhuur van woningen is de primaire doelstelling van Oosterpoort. We geven hier invulling aan met oog voor de behoeften van onze huurders en voor onze financiële continuïteit.
32
5.5.1
Huurprijsbeleid
Het huurprijsbeleid 2011 van Oosterpoort bestaat uit de volgende punten: 1. We streven naar een gemiddeld huurprijsniveau van 72% van maximaal redelijk voor onze woningvoorraad in het goedkope en betaalbare segment. 2. We positioneren een mutatie- of nieuwbouwwoning in principe op 67% van maximaal redelijk. Vervolgens hanteren wij de volgende opslagmogelijkheden: - WOZ-waarde ten opzichte van de WWS-punten: -10% / -5% / +5% / +10% - ontwikkeld zorgarrangement: +5% - aanwezigheid gemeenschappelijke huiskamer/recreatieruimte: +5% - hoge mate (80%) van rolstoeltoegankelijkheid: +5% 3. We maken een integrale afweging in ons Strategisch Voorraad Beleid (SVB). Op basis hiervan kunnen we ervoor kiezen om de gewenste (berekende) streefhuur aan te passen, dan wel een andere prijsstrategie te volgen. 4. Wij voeren ons huurbeleid door bij mutaties en de jaarlijkse huurverhoging. Op die momenten kunnen we de huurprijs wijzigen. 5. We werken met vaste bedragen bij individuele verzoeken tot het aanbrengen van geriefsverbeterende voorzieningen (CV, isolatie e.d.). Huurverhoging 2011 Alle woningen hebben een inflatievolgende huurverhoging gekregen van 1,3%. Uitgezonderd is een aantal woningen, dat in een herstructureringstraject zit. Het gaat om: 134 woningen in de wijk Stekkenberg in Groesbeek; 20 woningen aan de Pastoor van Tielstraat in Leuth; 7 woningen aan de Hollestraat in Nederasselt; 12 woningen aan de Jan Arntzstraat in Kekerdom. Tegen de huurverhoging van 1 juli 2011 zijn geen bezwaarschriften ingediend. Huurprijsopbouw woningbezit Oosterpoort per 31 december 2011 (De aantallen zijn gebaseerd op de woningen die Stichting Oosterpoort beheert, exclusief de 174 huurwoningen die via Marktverhuur BV verhuurd worden.)
Groesbeek Heumen Ubbergen Totaal Oosterpoort
Goedkoop BBSH Grens of kwaliteitskortingsgre ns huurtoeslag (tot € 361,66) 471 60.4% 143 18.3% 166 21.3% 780
100%
Betaalbaar Tot tweede aftoppingsgrens huurtoeslag (tot € 554,76) 1817 47.1% 1109 28.7% 933 24.2% 3859
100%
Middelduur Tot liberalisatiegrens (tot € 652,52) 4 14.3% 10 35.7% 14 50.0% 28
100%
Duur
Totaal
Boven liberalisatiegrens (boven € 652,52) 0 0.0% 4 57.1% 3 42.9%
2292 1266 1116
7
100%
Het woningbestand van Oosterpoort bestaat op 31 december 2011 uit 4674 huurwoningen: 16.7% goedkoop (onder de € 361,66) 82.6% betaalbaar (tussen € 361,66 tot € 554,76) 6.0% middelduur (tussen € 554,76 tot € 652,52) 1.5% boven de liberalisatiegrens (boven de € 652,52)
5.6
Verhuur- en woningtoewijzingsbeleid
Woningtoewijzingsbeleid De landelijke, regionale en lokale beleidskaders voor woningtoewijzing staan in de Huisvestingswet, Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (AWIR), Wet op de huurtoeslag,
33
4674
Huisvestingsverordening Stadsregio Arnhem Nijmegen 2007 en in de lokale huisvestingsconvenanten van de drie gemeenten waar Oosterpoort werkzaam is. Belangrijkste kenmerken woonruimteverdeelsysteem Voor het woonruimteverdeelsysteem gelden de kenmerken uit de KAN-verordening van 2007. Daarnaast heeft Oosterpoort prestatieafspraken gemaakt met de gemeenten over de invulling van het lokale maatwerk. Voor het verdeelsysteem hanteerde Oosterpoort in 2011 de volgende regels: -
-
-
We boden woningen aan zonder beperkingen ten aanzien van de grootte van het huishouden, met uitzondering van woningen met minimaal vier slaapkamers. Oosterpoort stelt bij de woningtoewijzing eisen aan het inkomen conform de EU-regelgeving. Dat wil zeggen dat woningen met een huurprijs onder de € 652,52 worden aangeboden aan woningzoekenden met een verzamelinkomen van maximaal € 33.614,- bruto per jaar. Wij kwamen met de gemeenten overeen dat wij de door de Stadsregio vrijgegeven 30% maatwerk primair gebruiken om vrijkomende woningen te labelen voor starters. Hiermee bieden wij hen meer kansen op de krappe woningmarkt. We wijzen woningen gelabeld voor rollator, rolstoel of verzorgd wonen, toe aan mensen die hiervoor een indicatie hebben. De gemeenten geven deze indicaties af. Woningzoekenden die een woonruimte accepteren met een oppervlakte van 40 m2 of kleiner, behouden hun opgebouwde meettijd. Hun status wordt wel gewijzigd van starter naar doorstromer. Wij hanteren afwijkende toewijzingsregels voor vrijkomende woonwagens. We vervullen de taakstelling voor statushouders binnen de door de Stadsregio vrijgegeven 30% maatwerk. We sluiten zeer gewilde woningen uit voor urgenten (maximaal 30% van het woningaanbod). We maken gebruik van de diensten van Enserve bij (regionale) urgentieaanvragen. Hiervoor hebben we een aparte dienstverleningsovereenkomst met Enserve afgesloten. De regionale klachtencommissie neemt klachten op het gebied van de woonruimteverdeling in behandeling. Deze commissie werkt onder de Stadsregio.
Mutatiegraad In onderstaande tabel staan de mutaties van de laatste vijf jaar. Definitie mutatie: elk nieuw gesloten huurcontract (dus inclusief nieuwbouw, tijdelijke verhuur en woningruil). De tabel betreft alleen de mutatiegraad van woningen verhuurd door de stichting.
Groesbeek Mutatiegraad
2011 134 5,9%
2010 220 8,6%
2009 153 7,1%
2008 157 6,6%
2007 164 6,8%
Heumen Mutatiegraad
130 10,3%
78 7,2%
103 7,1%
92 6,4%
99 7,3%
Ubbergen Mutatiegraad
64 5,7%
103 7,2%
78 8,0%
116 8,4%
85 7,0%
Totaal Mutatiegraad
328 7,1%
401 7,9%
334 7,3%
365 6,9%
348 7,0%
De in bovenstaande tabel vermelde 328 verhuringen betreft 261 verhuringen in de bestaande voorraad en 67 verhuringen van nieuwbouwwoningen, te weten: Hüsenhof in Groesbeek: 7 woningen; De Geest in Beek: 6 woningen; Broekkant/Acacia in Malden: 37 woningen; Coehoornhof Nederasselt: 17 woningen. Naast bovengenoemde verhuringen zijn er ook nog ‘verkoopmutaties’. In 2011 kwamen 107 woningen beschikbaar voor de verkoop. Er zijn 84 woningen verkocht, waarvan 45 aan zittende huurders en 39
34
bij mutatie. Als deze 39 mutatiewoningen niet verkocht waren, maar verhuurd, was de mutatiegraad 2011 hoger. Reacties op advertenties In onderstaande tabel is te zien hoeveel advertenties geplaatst zijn voor woningen in een gemeente, hoeveel reacties daar gemiddeld op kwamen gekomen en welk percentage van de reacties afkomstig is uit de eigen gemeenten.
2008 1e helft 2009 2e helft 2009 2010 2011
% reacties uit de gemeente
Gemiddeld aantal reacties per advertentie
Aantal advertenties
Gemiddeld aantal reacties per advertentie
Aantal advertenties
Ubbergen % reacties uit de gemeente
Heumen % reacties uit de gemeente
Gemiddeld aantal reacties per advertentie
Aantal advertenties
Groesbeek
181
19
37%
102
41
34%
115
20
24%
83
26
38%
66
20
35%
55
18
26%
62 182 118
64 43 39
23% 26% 25%
17 90 131
50 42 31
25% 24% 25%
26 53 64
60 60 33
13% 12% 12%
Sinds de overstap naar Entree (1 juli 2009) komen er relatief gezien meer reacties van woningzoekenden uit de regio dan uit de eigen gemeente. Opvallend is dat het aantal reacties in alle drie de gemeenten daalt, het percentage reacties uit de eigen gemeente is stabiel. Onderstaande grafieken geven inzicht in de reacties op vrijkomende woningen per gemeente. Het aantal reacties is zowel absoluut als relatief in beeld gebracht en onderverdeeld naar lokaal versus regionaal en starters versus doorstromers Overzicht reacties naar doelgroep en herkomst (Groesbeek) 100% 90%
779
80% 70%
984
1168
628
686
796
484
512 Doorstromers Groesbeek
60% 50%
1074
2376
2997
1675
Doorstromers Regio
40%
Starters Regio
30% 20%
Starters Groesbeek
1099
1792
2518
1735
2008
2009
2010
2011
10% 0%
35
Overzicht reacties naar doelgroep en herkom st (Heum en) 100% 90% 80%
631
320
730
323
500
479
481
524
70% 60% 50%
1499 1500
Doorstromers Heumen
1221
Starters Heumen
797
Doorstromers Regio
40%
Starters Regio
30% 20%
1362
712
2008
2009
1536
1859
10% 0% 2010
2011
Overzicht reacties naar doelgroep en herkom st (Ubbergen) 100% 90%
379
80%
133
278
223 134
121 131
1474
976
176
70% 60% 1027
1287
Starters Ubbergen
50%
Doorstromers Regio
40%
Starters Regio
30% 20%
Doorstromers Ubbergen
718
806
2008
2009
1135
861
2010
2011
10% 0%
36
Woningaanbieding De aanbiedingsgraad van een woning is het aantal keer dat een woning aangeboden moet worden, voordat hij opnieuw verhuurd is.
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de regio
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de regio
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de gemeente
Aantal advertenties
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de gemeente
Aantal advertenties
Ubbergen
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de regio
2008 1e helft 2009 2e helft 2009 2010 2011
Heumen
Aanbiedingsgraad woningzoekende uit de gemeente
Aantal advertenties
Groesbeek
181
1,3
1,5
102
1,8
2,8
115
1,4
2,7
83
1,5
2,3
66
1,3
2,9
55
1,3
2,5
62 182 118
1,7 1,7 1,9
3,7 3,8 5,0
17 90 131
1,3 1,9 1,8
1,8 2,7 2,8
26 53 64
2,4 2,3 2,0
11,1 3,6 3,8
Opvallend is de toename van het aantal weigeringen op een aanbieding door regionale woningzoekenden in de gemeente Groesbeek (gestegen van 3.8 keer aanbieden naar 5 keer aanbieden). Een oorzaak is uit de cijfers niet te herleiden. Opvallend is wel dat vooral de Groesbeeks HAT-woningen en de verzorgd-wonen-woningen aan de Kwakkenbergweg in Berg en Dal (Vijverhof) erg vaak aangeboden werden alvorens de woning geaccepteerd werd. Verhuur woningen In onderstaande tabel is te zien hoeveel woningen verhuurd zijn per gemeente en welk percentage daarvan verhuurd is aan starters en welk percentage aan woningzoekenden uit de eigen gemeente.
% verhuurd aan woningzoekenden uit de gemeente
% verhuurd aan starters
Aantal verhuurde woningen
Ubbergen % verhuurd aan woningzoekenden uit de gemeente
% verhuurd aan starters
Aantal verhuurde woningen
Heumen % verhuurd aan woningzoekenden uit de gemeente
% verhuurd aan starters
Aantal verhuurde woningen
Groesbeek
2008 2009
173 159
23% 26%
66% 69%
92 88
34% 35%
49% 74%
118 67
19% 24%
65% 48%
2010
210
21%
69%
71
31%
68%
59
22%
59%
2011
97
22%
68%
112
27%
50%
50
48%
48%
Opvallend is de daling van het percentage verhuringen aan lokale woningzoekenden in de gemeenten Heumen (daling van 18%) en Ubbergen (daling van 9%). In onderstaande grafieken is de woningverhuur per gemeente te zien, onderverdeeld in starters/doorstromers en lokale versus regionale woningzoekenden.
37
Verhuur naar doelgroep en herkomst Groesbeek 100% 90% 80% 73
82
70%
122
57 Doorst romers Groesbeek
60%
St art ers Groesbeek 50% 40%
Doorst romers regio
24 28
23
9
43
19
St art ers regio
30% 20%
40
23
10
16
22
12
2008
2009
2010
2011
10% 0%
Verhuur naar doelgroep en herkomst Heumen 100% 90% 80%
31 34
43
45
70% 60%
Doorst romers Heumen 12
11
50% 40%
26
37
30% 20% 10%
Doorst romers Regio
14
22
15
14 18 9
8
2009
2010
19
0% 2008
38
St art ers Heumen
2011
St art ers Regio
Verhuur naar doelgroep en herkomst Ubbergen 100% 90%
70%
15
25
80%
31
57
60%
Doorst romers Ubbergen
9
7
St art ers Ubbergen
50% 40%
4
St art ers Regio
26
30% 20%
Doorst romers Regio
11
9 15 24
15 10%
11
9
9
2008
2009
2010
0% 2011
Meettijd In onderstaand overzicht staat de benodigde meettijd voor een woning per gemeente. Voor doorstromers geldt de woonduur in jaren, voor starters is dit inschrijftijd. Er bestaat nog altijd een groot verschil in benodigde meettijd voor starters en doorstromers. Meettijd*
Groesbeek
Heumen
Ubbergen
2008
2009
2010
2011
2008
2009
2010
2011
2008
2009
2010
2011
Doorstromer 21 Starter 9 *meettijd in jaren
22 6
14 8
19 7
15 9
19 7
11 7
16 7
23 9
21 7
16 9
16 6
EU-beschikking Vanaf 1 januari 2011 zijn wij gehouden aan de EU-beschikking. Dit heeft als gevolg dat wij 90% van onze huurwoningen moeten toewijzen aan huishoudens met een maximaal verzamelinkomen van € 33.614,- per jaar. In 2011 wezen wij 95,0% van de huurwoningen toe aan huurders met een inkomen onder de EUgrens. Gebruikmakend van de coulance-regeling komen we uit op 99,1%. De coulance-regeling houdt in dat woningen die in 2011 verhuurd zijn, maar in 2010 toegewezen, op verzoek aan de Minister niet meetellen in het bepalen van het percentage. In 2010 mochten we immers geen inkomenseisen stellen vanuit de Regionale Huisvestingsverordening.
Aantal reguliere verhuringen Aantal verhuringen aan huurders onder € 33.614,Aantal verhuringen aan huurders boven € 33.614,Aantal verhuringen aan huurders boven € 33.614,-, woningtoewijzing vond plaats in 2010
Stichting Oosterpoort 293
BV Marktverhuur 51
Totaal (absoluut) 344
Totaal (relatief) 100,0%
276
51
327
95,0%
3
-
3
0,9%
14
-
14
4,1%
39
Toelichting -
In 2011 zijn 293 reguliere huurcontracten via de Stichting verhuurd met een huur onder de EUnorm. In 2011 zijn 51 reguliere huurcontracten via Marktverhuur verhuurd met een huur onder de EUnorm. Marktverhuur heeft 8 woningen verhuurd met een huur boven de EU-norm: deze vallen buiten de EU-verantwoording. Van de woningen die via de stichting zijn verhuurd is bij 17 huishoudens vastgesteld dat het gezamenlijk huishoudinkomen boven de EU-norm ligt. Van deze verhuringen vallen er 14 onder de coulance-regeling van het Ministerie omdat het toewijzingen/toezeggingen uit 2010 zijn. Het betreft hier 7 verhuringen binnen het project Coehoornhof en 7 verhuringen binnen het project Broekkant. Van de woningen die via de stichting zijn verhuurd, ontbreken bij 19 verhuringen de inkomensgegevens. Van deze 19 verhuringen vallen 9 woningen onder de bijzondere gevallen, waarbij de feitelijke woningtoewijzing al in 2010 plaatsvond voor het project Broekkant. Binnen deze 19 verhuringen zijn ook 7 verhuringen, die als kamerverhuur te boek staan. Gedurende het jaar was onvoldoende bekend dat ook hierbij het inkomen gecontroleerd moest worden.
-
-
-
5.7
Lokaal maatwerk en bijzondere doelgroepen
Lokaal maatwerk De Stadsregio schrijft voor dat maximaal 30% van de nieuwe verhuringen lokaal maatwerk mag zijn. Oosterpoort heeft in prestatieovereenkomsten met de gemeenten afgesproken hoe zij dit maatwerk invult. Hieronder valt: toewijzing van bepaalde woningen aan starters; toewijzing van betaalbare nieuwbouw met inkomenseisen (een bovengrens); toewijzing van vrijkomende huurwoningen van het voormalige woonwagencentrum; toewijzing aan statushouders; toewijzing van rolstoelgeschikte woningen en woningen die door de gemeente voor meer dan € 6.800,- zijn aangepast, aan WMO-geïndiceerden met een lokale binding; overige bijzondere toewijzingen. De volgende tabel geeft weer hoeveel woningen in 2011 voor lokaal maatwerk zijn gelabeld. De in de tabel vermelde cijfers zijn exclusief kamerverhuur.
2011 Starters Woonwagens Taakstelling: statushouders Aangepaste woningen (WMO) boven bepaald bedrag Bijzonder overig Totaal maatwerk
Groesbeek 8 0 2 1
7% 0% 2% 1%
Heumen 7 0 2 1
3 14
3% 13%
2 12
2% 12%
0 13
0% 26%
Reguliere verhuringen Totaal aantal verhuringen
98 112
87% 100%
85 97
88% 100%
37 50
74% 100%
7% 0% 2% 1%
Ubbergen 9 18% 0 0% 4 8% 0 0%
Maximaal 30% van de woningen is beschikbaar voor lokaal maatwerk. Afgelopen jaar liep er een aantal herstructureringsprojecten waarvoor huurders moesten verhuizen naar een wisselwoning. Om een beeld te geven waarom de percentages lager zijn dan andere jaren volgt hieronder een globaal beeld van alle verhuringen.
40
2011 Lokaal Maatwerk Stadsvernieuwingsurgenten Medisch/sociaal urgenten Seniorenwoningen (met leeftijdseis geadverteerd) Indicatiewoning (rolstoel, rollator of verzorgd wonen) Reguliere woningen
Groesbeek 14 1 0
Heumen 12 4 0
Ubbergen 13 1 1
Totaal 9 6 1
25
14
12
51
18 64
17 62
11 20
46 146
Vergunninghouders In onderstaande tabel staat in hoeverre Oosterpoort erin geslaagd is de haar toegewezen vergunninghouders huisvesting te bieden.
Groesbeek Heumen Ubbergen
Nog te huisvesten uit taakstelling 2011 0 0 3
Taakstelling eerste helft 2012 6 5 3
Taakstelling tot 1 juli 2012 6 5 6
Souterrain van de woningmarkt In de gemeenten Groesbeek, Ubbergen en Heumen zijn nauwelijks dak- en thuislozen. Oosterpoort heeft zich bereid verklaard om in KR-8 verband te participeren aan stedelijke projecten voor deze doelgroep. Daarnaast heeft Oosterpoort goede contacten met het Tweede Huis in Overasselt. Deze stichting biedt opvang aan mensen die tijdelijk geen woning hebben of niet meer thuis kunnen wonen. Gehandicapten Oosterpoort past regelmatig woningen aan in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Huurders die beperkingen ondervinden in het gebruik van hun woning kunnen op basis van een indicatie (afgegeven door het CIZ of door het WMO-loket van de gemeente) hun woning aan laten passen. Met de gemeenten hebben wij afspraken over woningen met een aanpassing van meer dan € 6.800,-, die niet gelabeld zijn als ROWO-, nultrede- of ‘verzorgd wonen’-woning. Wij wijzen deze woningen bij mutatie in overleg met de gemeente toe. Dit valt binnen de 30% maatwerk. Geïndiceerde rollator, rolstoel en verzorgd wonen Oosterpoort labelt haar seniorenwoningen op basis van een criterialijst. Er zijn vier mogelijkheden: ‘gewone’ seniorenwoning, rolstoeltoegankelijke en -doorgankelijke woning, rollatortoegankelijke en doorgankelijke woning of ‘verzorgd wonen’-woning. Daarnaast hebben wij een aantal reguliere huurwoningen in het kader van de WMO aangepast voor rolstoelgebruik. Bij mutatie wijzen wij deze woningen met voorrang toe aan mensen die een indicatie voor de desbetreffende woning hebben. Dit gebeurt volgens de regels die de Stadsregio voorschrijft. Vraagwijzer Vraagwijzer is het loket van de gemeente Heumen waar bewoners met al hun vragen over zorg, welzijn en wonen terecht kunnen. Vraagwijzer neemt een deel van de dienstverlening van Oosterpoort over, zodat bewoners niet meer onnodig van het loket van de gemeente naar Oosterpoort gestuurd worden of andersom. 5.8
Huurbetaling en huurincasso
Huurachterstanden De totale huuromzet, inclusief vergoedingen bedroeg in 2011: € 23.964.161,-. De totale huurachterstand bedroeg eind 2011 € 91.967,- ofwel 0,40% van de te innen huren en vergoedingen (percentage vergelijkbaar met afgelopen jaren). De huurachterstand per 31 december 2011 is als volgt opgebouwd:
41
Groesbeek Huurachterstand bij huidige huurders Huurachterstand bij vertrokken bewoners
Heumen
Ubbergen
€ 45.460,-
€ 27.683,-
€ 987,-
€ 515,-
Oosterpoort totaal € 11.126,€ 84.269,€ 1.605,-
€ 3.107,-
Deurwaarderszaken en ontruimingen in 2011 Groesbeek Aantal nieuwe vorderingen in handen gegeven aan de deurwaarder in 2011 Aantal vorderingen in behandeling bij deurwaarder per 31 december 2011
5
4
1
10
7
7
5
19
• huidige huurders • vertrokken huurders Aantal ontruimingen in 2011
3 4 2
2 5 1
2 3 0
7 12 3
Heumen
Ubbergen
Totaal
In 2011 is het aantal nieuwe vorderingen dat naar de deurwaarder ging, wederom gedaald (van 20 in 2010 naar 10 in 2011). Ook daalde het aantal ontruimingen ten opzichte van 2010 (in 2010 6, in 2011 3). Sinds 2007 voert Oosterpoort in samenwerking met de gemeenten een beleid gericht op het tegengaan van huurachterstand.
5.9
Verkoopbeleid woningen
Doel verkoop Oosterpoort heeft verschillende redenen om woningen (nieuw en bestaand) te verkopen: - Financiële motieven: o liquide maken van de waarde van het onroerend goed; o financiële ruimte voor nieuwbouw en investeringen in de bestaande voorraad. - Leefbaarheidsdoelen: o differentiatie en stabiliteit in de wijk. - Volkshuisvestelijke doelen: o inspelen op de toenemende vraag naar een koopwoning van huurders met lagere en middeninkomens; o keuzevrijheid voor de klanten. Verkoop nieuwbouw in 2011 De verkoop van nieuwbouwwoningen in de prijscategorie tot € 172.000,- (Koopgarant) verliep in 2011 prima. De verkoop van nieuwbouwwoningen vanaf € 172.000,- verloopt problematischer. Vooral woningen in de categorie vanaf € 250.000,- verkopen slecht. Via gerichte acties zijn ook in 2011 toch weer enige woningen/kavels in die prijscategorie verkocht. Gerealiseerde verkopen (inclusief kavels) in nieuwbouwprojecten in 2011: Vrije verkoop Koopgarant Groesbeek 13 28 Ubbergen 10 16 Heumen 0 24 Totaal 23 68
Totaal 41 26 24 91
Verkoop bestaand bezit Oosterpoort heeft in 2011 ca. 1.600 woningen gelabeld voor verkoop. Verkoop van bestaand bezit dient bij Oosterpoort een tweeledig doel. Enerzijds zijn we met de verkoopopbrengsten in staat onze volkshuisvestelijke ambities in wijken en complexen verder vorm te geven. Anderzijds is verkoop via Koopgarant bij uitstek het middel om ook de gezinnen met een inkomen tussen € 33.614,- en
42
€ 43.000,- een woning te kunnen bieden. In totaal zijn in 2011 84 woningen bestaand bezit verkocht, waarvan 45 aan zittende huurders en 39 bij mutatie. 71 woningen zijn verkocht via Koopgarant.
Verkocht getekend en getransporteerd Gemeente Groesbeek Verkoop zittende huurder Mutatieverkoop Koopgarant Vrije verkoop Koopgarant Vrije verkoop 15 3 13 1 32 Gemeente Heumen Verkoop zittende huurder Mutatieverkoop Koopgarant Vrije verkoop Koopgarant Vrije verkoop 16 0 10 1 27 Gemeente Ubbergen Verkoop zittende huurder Mutatieverkoop Koopgarant Vrije verkoop Koopgarant Vrije verkoop 9 2 8 6 25 84 Terugkoop Koopgarant in 2011 In 2011 kocht Oosterpoort 14 Koopgarantwoningen terug. Op 3 woningen na zijn alle teruggekochte woningen weer opnieuw verkocht via Koopgarant.
5.10 Bewonersbetrokkenheid Oosterpoort betrekt haar bewoners op verschillende manieren bij de uitvoering van haar taken. We werken samen met de drie huurdersorganisaties en diverse bewoners- en projectcommissies. Daarnaast informeren wij individuele huurders over ons beleid en onze voorgenomen activiteiten.
5.11 Samenwerking met huurdersorganisaties Oosterpoort werkt samen met drie huurdersorganisaties (HBO’s), in iedere gemeente één. Onze werkwijze is als volgt: Oosterpoort vraagt niet voor elk beleidsonderwerp schriftelijk gekwalificeerd advies, maar bepaalt in overleg met de organisaties de onderwerpen die besproken worden. Deze onderwerpen komen samen met de overlegdata op de jaarkalender. Ongeveer vijf à zes keer per jaar overleggen de HBO’s met een delegatie van het management van Oosterpoort tijdens de zogenaamde overlegvergadering over de gekozen onderwerpen. Eind 2010 begonnen we met het evalueren van deze werkwijze en begin 2011 legden we deze werkwijze vast in een vernieuwde samenwerkingsovereenkomst tussen Oosterpoort en de huurdersorganisaties. In 2011 kwamen de volgende onderwerpen tijdens de overlegvergaderingen aan bod: huurprijsbeleid 2011 nieuwe samenwerkingsovereenkomst HBO’s en Oosterpoort organisatieontwikkeling en nieuwe organisatiestructuur met personele invulling klantgerichtheid op basis van Kant Relatie Management (KRM) en internetstrategie energiebeleid bestaand bezit aanpassingen SVB-strategieën voor een aantal complexen onderhoudsstrategieën per SVB-strategie stand van zaken Wijkontwikkeling en Buurtbeheer financiële kadernota begroting 2011 en meerjarenbegroting 2011-2020 verlaging capaciteitstarief bij wooncomplexen huurvast/huurzeker
43
-
servicekostenafrekening 2010 evaluatie inloopspreekuren businessplan Holding BV communicatie bij planmatig onderhoud verkoop: stand van zaken en aanvullende verkooplijst hanteren van de 90%-norm vanuit EU-maatregel
De huurdersorganisaties kregen de volgende stukken ter informatie: jaarverslag 2010; begroting 2011 en meerjarenbegroting 2011-2020; de trimesterrapportages.
5.12 Reguliere bewonerscommissies Oosterpoort overlegt een paar keer per jaar met haar bewonerscommissies. In Groesbeek zijn elf bewonerscommissies, in Heumen zeven en in Ubbergen drie. Het werkgebied van een bewonerscommissie kan behoorlijk verschillen: sommige commissies zijn voor een hele wijk actief en andere horen specifiek bij een complex. Afhankelijk van de onderwerpen voeren we vaker of minder vaak overleg.
5.13 Projectcommissies Oosterpoort richt een projectcommissie van huurders op als de voorbereiding van een project start. Wij vinden het belangrijk huurders zo vroeg mogelijk bij gepland onderhoud aan hun woning te betrekken, of het nu om een schilderbeurt gaat of een herstructureringsproject. De frequentie van het overleg met huurders is afhankelijk van de aard van het onderhoud en ook van de fase waarin een project zich bevindt. Voor wijkvernieuwings- en herstructureringsprojecten zijn de participatiemogelijkheden en bevoegdheden van projectcommissies vastgelegd in het protocol bewonersparticipatie en wij passen een verhuiskostenreglement toe. Niet alleen vinden wij de inbreng van bewoners inhoudelijk waardevol, ook is hun participatie belangrijk voor een goed verloop van het proces. Het protocol beschrijft een heldere werkwijze om een optimale samenwerking tussen bewoners en Oosterpoort te garanderen. Groesbeek Stekkenberg-West De projectcommissie van herstructureringsproject Stekkenberg-West is in 2006 opgericht. We onderhouden intensief contact over de voortgang en de planning. In 2009 verhuisden de eerste bewoners naar wisselwoningen. In juni 2010 is gestart met de sloop van fase 1A en 1B. In september 2010 startte de sloop van fase 2. In 2011 waren diverse bewonersbijeenkomsten en verhuisden bewoners naar wisselwoningen. Ook vierden we midden 2011 het bereiken van het hoogste punt. Februari 2012 tekenden de terugkeerders naar fase 1 en 2 de definitieve acceptatie van de woning. Maart 2012 kozen deze huurders hun nieuwe keuken en tegels uit. Volgens planning worden de woningen vóór de bouwvak opgeleverd aan Oosterpoort en daarna doorgeleverd aan de huurders.
Ubbergen Pastoor van Tielstraat Een kleine projectcommissie van drie personen gaf in 2008 positief advies over het sociaal plan. Nadat in 2009 het sloopbesluit is genomen, boog de commissie zich over het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan. Men stemde in met het voorgestelde architectenbureau. Bewoners brachten in de voorlopige ontwerpfase adviezen uit en spraken hun voorkeur uit ten aanzien van energiezuinige oplossingen voor de woningen. Twee vertegenwoordigers van huurdersbelangenvereniging Het Blok ondersteunen de projectcommissie. Midden 2011 is besloten om de ontwikkeling van de 17 huurwoningen op het westelijke gedeelte van de locatie Pastoor van Tielstraat voor onbepaalde termijn op te schorten. In overleg met HBV Het Blok is besloten de projectcommissie hierover te informeren en deze te ontbinden. De drie huurders die
44
in afwachting waren van terugkeer in een nieuwbouwwoning hebben individueel afspraken gemaakt om hun herhuisvesting op een andere wijze te organiseren. -
J. Arntzstraat In 2009 is het sloopbesluit genomen voor een herstructureringsproject van twaalf eengezinswoningen. Een projectcommissie van drie personen denkt onder andere mee over de (tijdelijke) herhuisvesting van de huurders, hetgeen binnen een kleine kern als Kekerdom niet meevalt. De oplossing is gezocht en gevonden in de ontwikkeling van een nieuwbouwproject in de nabije omgeving. De projectcommissie stemde in met aanwijzing van deze locatie al herhuisvestingslocatie. Dat betekent dat de nog zittende huurders in de Jan Arntzstraat in hun woning kunnen blijven tot de oplevering van hun nieuwe woning. Pas daarna vindt sloop en herontwikkeling van de Jan Arntzstraat plaats. De commissie boog zich over het stedenbouwkundig plan, het beeldkwaliteitsplan en de eerste massastudies van de architect. Twee vertegenwoordigers van Het Blok ondersteunen de projectcommissie. De herhuisvesting van de bewoners die definitief wilden vertrekken, vond in 2011 plaats. Vrijkomende woningen zijn tijdelijk verhuurd of in gebruik gegeven aan Ad Hoc. Vier resterende huurders van Oosterpoort bleven achter, in afwachting van de nieuwbouw op de nabijgelegen locatie Verlengde Schoolstraat. Midden 2011 is besloten om de ontwikkeling van de vijf eengezinshuurwoningen in het project Verlengde Schoolstraat voor onbepaalde termijn op te schorten. Met de PC van de Jan Arntzstraat en de HBV is deze beperktere mogelijkheid voor herhuisvesting besproken. Besloten is om een deel van de beoogde multifunctionele woningen voor nog te vertrekken huurders uit de Jan Arntzstraat om te zetten in eengezinswoningen. De laatst gepresenteerde ontwerpen van drie twee-onder-één-kapwoningen zijn positief ontvangen.
Heumen Broekkant e De 1 fase van herstructureringsproject Broekkant, bestaande uit 68 energiezuinige nieuwbouwwoningen, is het 1e kwartaal van 2012 afgerond. Zowel koop-, als huurwoningen zijn inmiddels doorgeleverd. Dit project, waarbij participatie hoog in het vaandel staat, was met behulp van alle partijen; de aannemer, toekomstige bewoners en huurdervertegenwoordigers, een geslaagd traject, waarbij alle partijen maximale inspraak hadden bij het uiteindelijke resultaat. “Een zeer geslaagd resultaat”, waar Oosterpoort met veel trots op terugkijkt.
-
e
De 2 fase Broekkant, bestaande uit renovatie van de ‘schil’ van 6 woningen in de Acaciastraat, e e wordt in het 1 en 2 kwartaal van 2012 uitgevoerd. Deze woningen worden, na renovatie, in de vrije verkoop, als ‘kluswoning’ aangeboden. De sloop van de laatste bestaande woningen, gelegen in de Meidoornstraat, vindt het 1e kwartaal van 2012 plaats. De bouw van nieuwe e woningen in het vrijkomende deel Meidoornstraat staat gepland voor afronding 2 kwartaal 2013. De aannemer bouwt en verkoopt deze woningen. -
Hollestraat Alle vier de terugkeerders uit het kleinschalige herstructureringsproject (in totaal 7 woningen) in Nederasselt nemen deel aan de projectcommissie. Bijzonder in dit project is dat vier bewoners een wisselwoning bewonen in het nieuwbouwproject Coehoornstraat te Nederasselt, totdat hun eigen woning klaar is.
45
5.14
Informatieverstrekking
Oosterpoort zet verschillende middelen in om met haar klanten te communiceren. In februari 2010 is het onderzoek ‘Klantbediening Oosterpoort’ uitgevoerd. De aanbevelingen uit dit onderzoek vormden samen met het communicatiebeleidsplan (gebaseerd op ‘Pand, Klant, Wijk’) de leidraad voor optimalisatie van de bewonerscommunicatie. Ondernemingsplan In het ondernemingsplan van Oosterpoort staat de ontwikkeling van pand, klant en wijk centraal voor de periode 2009-2012. Dit document is in 2009 verspreid onder stakeholders en vormde de basis voor het communicatiebeleidsplan dat in 2010 vastgesteld is. Geïnteresseerden kunnen het ondernemingsplan opvragen bij het secretariaat of downloaden van de website. Jaarverslag Elk jaar publiceert Oosterpoort haar jaarverslag op de website. In 2011 heeft Oosterpoort ook een samenvatting van het jaarverslag uitgebracht. In dit ‘Jaarbericht 2010’ is te lezen wat Oosterpoort in 2010 initieerde, meemaakte en ondernam. Het Jaarbericht 2010 is in papieren vorm naar de stakeholders verstuurd en is tevens te downloaden via de website. Informatiemap voor huurders Iedere nieuwe huurder ontvangt een informatiemap van Oosterpoort. Deze informatiemap bevat diverse brochures en informatiekaarten met algemene informatie die van belang is voor de huurder. Website Oosterpoort De website van Oosterpoort onderging in 2011 geen ingrijpende veranderingen. We bewaken de actualiteit van de website en zorgen voor aanpassingen en nieuwsberichten. Uit het onderzoek naar de klantbediening blijkt dat we de website effectiever kunnen inzetten om met onze klanten te communiceren. De KRM-methodiek bevestigt dit. Ontwikkeling en/of vernieuwing van de website stonden in 2011 op de agenda. Inmiddels is dit organisatiebreed opgepakt als onderdeel van het veranderplan Klant, waarbij mogelijkheden voor het werken met een ‘Klantcontact center’ (KCC) worden onderzocht. Bewonersblad Perspectief Ons bewonersblad Perspectief verschijnt drie keer per jaar. Met het blad willen we onze bewoners informeren over activiteiten van Oosterpoort en onze wederzijdse relatie verstevigen. Ook een aantal relaties, leveranciers en de lokale pers krijgen het blad toegestuurd. In Perspectief staat de mens centraal. Bewoners vertellen iets over hun woonsituatie en lichten vanuit hun beleving (leefbaarheids)projecten toe. Aan de hand van een lezersenquête eind 2010, is onder meer besloten de verschijningsfrequentie op drie keer per jaar te houden en om in papieren vorm te blijven verschijnen. Mailings aan huurders Regelmatig is het noodzakelijk en/of wenselijk om huurders te informeren. Het kan hierbij gaan om praktische informatie, waarbij het sturen van een brief volstaat. Maar het kan ook gaan om projecten met een langere looptijd, waarbij de communicatie een vooraf bepaald traject volgt en waar diverse middelen worden ingezet. Zo namen we in 2011, mede aan de hand van de uitkomsten van een klantenpanel, de communicatie rondom planmatig onderhoud onder de loep en pasten we deze aan. Bewoners krijgen worden nu volgens een vaste planning informatie over de werkzaamheden en ontvangen als afsluiter een bedankkaart. Energiecampagne Binnen het thema energie en besparing is in 2011 het bestaande beleid aangepast om het te laten aansluiten op het planmatig onderhoud. Hiertoe is een uitgebreide campagne opgezet. Bewoners krijgen als aankondiging een flyer, twee weken later volgt de aanbiedingsbrief met folder en akkoordverklaringen. Na twee weken krijgen diegenen die nog niet reageerden een herinneringsbrief. De bewoners die bij het naderen van de einddatum van de aanbieding nog niet reageerden, worden telefonisch benaderd. Daarna start het communicatietraject rondom planmatig onderhoud, zoals hierboven omschreven.
46
Persberichten Oosterpoort geeft regelmatig persberichten uit om bewoners en relaties te informeren, om een signaal af te geven naar de plaatselijke politiek en om Oosterpoort op de kaart te zetten. We plaatsen persberichten op onze eigen website en versturen deze in de regel naar de Gelderlander, de drie lokale huis-aan-huisbladen: de Rozet, de Regiodiek en het Groesbeeks Weekblad en de lokale omroepen. Via deze kanalen worden persberichten regelmatig doorgeplaatst naar lokale nieuwswebsites. Informatie per project Bij een specifiek project zoals herstructurering of nieuwbouw zetten we informatieavonden, huisbezoeken en nieuwsbrieven in om een bewonersgroep te informeren. De combinatie van mondelinge en schriftelijke communicatie is essentieel. Mondeling om maatwerk te leveren, emoties te kunnen peilen en vragen te beantwoorden. Schriftelijk om alles helder op een rij te zetten en een naslagwerk te bieden. Woningaanbod via Entree In 2009 sloot Oosterpoort zich aan bij Entree, het woningtoewijzingssysteem van de Stadsregio Arnhem/Nijmegen. De meeste woningcorporaties in de stadsregio presenteren hier hun actuele aanbod. Via onze website verwijzen we naar www.entree.nu. Daarnaast is het blad EntreeMagazine verkrijgbaar in onze vestigingen en op verschillende punten in elke dorpskern. Bezoek aan de vestiging Uit het onderzoek ‘Klantbediening Oosterpoort’ blijkt dat bewoners kantoorbezoek nauwelijks als kanaal kiezen voor persoonlijk contact. Vanuit klantperspectief én vanuit organisatorisch perspectief is het dan ook aan te bevelen de kleine kantoren in Beek en Malden te sluiten. Voorafgaand aan deze verandering in het voorjaar van 2011, is de kantoorsluiting en het werken op afspraak met een brief gecommuniceerd naar alle bewoners van Heumen en Ubbergen. Telefoon Het meest gebruikte communicatiekanaal onder huurders is de telefoon, dit bleek uit het onderzoek ‘Klantbediening Oosterpoort’. Na vaststelling dat de telefooncentrale door verouderde techniek niet meer te onderhouden was, zijn midden 2011 de voorbereidingen gestart om de bestaande telefooncentrale te vervangen. Uiteindelijk is gekozen voor een concept waarbij de telefooncentrale onderdeel is van de ICT- omgeving. Dit biedt vele functionaliteiten die de klantgerichte organisatie in de toekomst optimaal ondersteunen. Deze functionaliteiten worden gefaseerd doorgevoerd. Voor bewoners zijn veranderingen in het telefoonverkeer dan ook pas in de loop van 2012 merkbaar. De eerste stap vond plaats in januari 2012, toen ging de knop letterlijk om. Algemene documenten Onze huurders kunnen onze statuten en reglementen bij het secretariaat opvragen of deze op internet vinden, net als de verantwoordingsstukken zoals het financiële jaarverslag en het volkshuisvestingsverslag. Huurdersorganisaties Het Tegenwicht, Het Blok en HBV Heumen beschikken daarnaast over essentiële beleidsdocumenten, het ondernemingsplan, het jaarplan, de begroting en het jaarverslag.
5.15
Klachtencommissie
Oosterpoort heeft een onafhankelijke Klachtencommissie waar huurders met hun klachten over de woningcorporatie terecht kunnen. De Klachtencommissie buigt zich over die klachten, die onze interne klachtenprocedure zonder succes doorliepen. Voor klachten over de woonruimteverdeling zijn we aangesloten bij de Klachtencommissie van de Stadsregio. De Klachtencommissie bracht in januari 2012 verslag aan Oosterpoort uit over de werkzaamheden in 2011. Dit verslag is hieronder integraal opgenomen.
47
Voorwoord van de voorzitter Een goede klachtafhandeling biedt Oosterpoort kansen als het gaat om de versterking van de relatie met de huurder en - meer in het algemeen - verbetering van het woonklimaat. Maar soms is de huurder niet tevreden over de wijze waarop Oosterpoort met zijn of haar klacht is omgegaan. De huurder kan dan de klacht aan de Klachtencommissie voorleggen. De Klachtencommissie is een onafhankelijke commissie die de klacht van de huurder beoordeelt. Het biedt een snelle, informele rechtsgang waar geen kosten aan zijn verbonden voor de huurder. Zowel de klagende huurder als de corporatie worden door de Klachtencommissie gehoord. De Klachtencommissie beslist of de klacht gegrond is en probeert daarbij recht te doen aan alle belangen. De Klachtencommissie doet geen uitspraak maar adviseert Oosterpoort. De ervaring leert dat Oosterpoort in het verleden een advies van de Klachtencommissie meestal opvolgt. In 2011 zijn in totaal 19 klachten binnengekomen bij de Klachtencommissie; dit is een verdubbeling ten opzichte van 2010 en een stijging van circa 25% ten opzichte van de jaren 2007 tot en met 2009. Dit zou kunnen betekenen dat de huurders minder tevreden waren over de klachtenbehandeling door Oosterpoort in 2011. Maar het kan ook betekenen dat huurders hun weg naar de Klachtencommissie steeds beter weten te vinden. Een goede en rechtvaardige klachtbehandeling draagt bij aan de verbetering van het woonklimaat van alle huurders van Oosterpoort. In het verslagjaar 2011 heeft Oosterpoort haar interne klachtenprocedure geëvalueerd en de implementatie van verbetervoorstellen in gang gezet. Dit heeft mede geleid tot enige aanpassingen in het reglement van de Klachtencommissie; uiteraard na overleg met de Klachtencommissie zelf en instemming van Huurdersbelangenorganisaties. Tegelijkertijd is de zittingstermijn van haar leden gewijzigd in maximaal twee maal 4 jaar.
Klachtencommissie 1.1. Doel De Klachtencommissie behandelt klachten van huurders en voormalig huurders van Oosterpoort. Doel is huurders, waartoe ook ex-huurders en woningzoekenden behoren, een laagdrempelige mogelijkheid te geven in beroep te gaan tegen de afwijzing van hun klacht of over de wijze waarop Oosterpoort met hun klacht is omgegaan. De Klachtencommissie streeft naar een goede bereikbaarheid, heldere procedures, een zorgvuldige afhandeling en een korte doorlooptijd van de klachtbehandeling. Waar mogelijk probeert de Klachtencommissie door bemiddeling partijen (dichter)bij elkaar te brengen. Het herstel van het vertrouwen tussen Oosterpoort en huurder en het aanreiken van beleidsmatige verbeterpunten aan Oosterpoort staat centraal. 1.2. Samenstelling van de commissie In verband met de verlenging van de zittingstermijn hebben ten opzichte van het voorgaande jaar geen wijzigingen in de samenstelling plaatsgevonden. De samenstelling per 31 december 2011 is als volgt:
48
Op voordracht van
Voorzitter
dhr. J. Meesters
Lid Lid Lid (plv)
dhr. ing. D.J.C.M. Arntz dhr. mr. M.L.J.W. Willemsen dhr. drs. G.J. J. Geurts
Secretaris
dhr. J.F. Kok
gezamenlijke huurdersorganisaties en verhuurder verhuurder gezamenlijke huurdersorganisaties gezamenlijke huurdersorganisaties en verhuurder benoemd door directeur/bestuurder van verhuurder
Herbenoe mbaar tot
Naam
Zittingstermijn eindigt
Functie
1-11-12 1-11-12 1-03-13 1-03-13
1-03-17 1-03-17
1.3. De werkwijze van de commissie De Klachtencommissie neemt een klacht pas in behandeling, nadat klager deze eerst ter behandeling heeft voorgelegd aan de verhuurder. Is dit niet het geval, dan legt de Klachtencommissie deze klacht ter verdere afhandeling eerst voor aan Oosterpoort met het verzoek om deze klacht binnen zes weken te behandelen. Daarmee is de behandeling van de klacht voor de Klachtencommissie in eerste instantie afgedaan. Levert de interne behandeling bij Oosterpoort evenwel geen bevredigend resultaat op, dan heeft klager de mogelijkheid om de klacht (alsnog) voor te leggen aan de Klachtencommissie. Indien de Klachtencommissie een klacht ontvankelijk verklaart, dan wordt de klacht door de Klachtencommissie in een hoorzitting behandeld. Indien gewenst kan de Klachtencommissie daarbij externe deskundigen inschakelen. Oosterpoort wordt de mogelijkheid geboden schriftelijk verweer te geven en dit voor een door de Klachtencommissie te bepalen datum in te dienen. Een afschrift hiervan wordt ook ter informatie aan de klager verstrekt. Aan de hand van de stukken, de inbreng van partijen tijdens de hoorzitting en overige bevindingen vormt de Klachtencommissie zich een oordeel en brengt op basis daarvan advies uit. Binnen vier weken na het uitbrengen van het advies dient de directeur-bestuurder van Oosterpoort hierop een besluit nemen.
Voor de klager staat altijd beroep bij de burgerlijk rechter open. Gedurende de gehele procedure onderhoudt de secretaris goed contact met klager en Oosterpoort. De klachtencommissie beoogt een gedegen advies te geven, waarbij de klacht beoordeeld is op juridische en inhoudelijke gronden en waarbij de beginselen van redelijkheid en billijkheid in acht zijn genomen. Het kan voorkomen, dat partijen ter zitting tot een vergelijk komen en de klacht wordt ingetrokken. De Klachtencommissie behandelt geen klachten met betrekking tot het woonruimteverdeelsysteem of de hoogte van de huur en ook geen klachten waarover een procedure bij de rechtbank loopt. Aan de procedure van de Klachtencommissie zijn voor de klager geen kosten verbonden. 2. Afhandeling van de in 2011 ontvangen klachten In onderstaande tabel is over de periode 2003 tot en met 2011 een overzicht van de ontvangen klachten weergegeven.
49
Jaar
Aantal klachten
Aantal ontvankelijk verklaarde klachten en die ter zitting zijn behandeld
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
4 6 5 5 14 14 13 9 19
1 2 2 1 4 3 7 2 4, waarvan er 1 in 2012 behandeld zal worden.
In 2011 zijn 19 klachten ontvangen, waarvan er: 2
direct ontvankelijk zijn verklaard;
17
niet klachtwaardig waren en voor verdere afhandeling zijn doorgezonden aan de directeur/bestuurder van Oosterpoort. Deze klagers zijn hiervan schriftelijk in kennis gesteld, waarbij vermeld is, dat indien zij het niet eens zijn met de door de directeur/bestuurder van Oosterpoort te nemen beslissing dan wel de gestelde termijn door hem wordt overschreden, klagers alsnog de Klachtencommissie kunnen verzoeken hun klacht in behandeling te nemen. 2 15
klagers hebben hierop gereageerd en hebben verzocht de klacht alsnog in behandeling te nemen. hebben (nog) niet naar de commissie gereageerd en waren derhalve kennelijk tevreden met de door de directeur / bestuurder van Oosterpoort genomen actie c.q. is de klacht ingetrokken.
50
Isolatieglas>huurprijs
3
Wijziging in nieuwbouw woning
4
Verwijderen coniferen/overlast
5
10
Aansprakelijkheid wateroverlast Verhuurder werkt met gebruikte onderdelen Onderhoud dakgoot Onderhoudstoestand v.d. woning Onderhoudstoestand dakraam Burenoverlast
11 12 13 14 15
Ongedierte in huis Onderhoud dakgoten Overlast honden Onderhoud woning Onderhoud woning
16
Onderhoud balkon appartement Geen respons op klachten huurder
6 7 8 9
17
x
1. gegrond m.b.t. het normatief waterverbruik vaststellen en herrekenen 2.ongegrond m.b.t. verrekening achterliggende jaren Ongegrond
x x
Afhandeling sduur Bijzonderheden
2
x
Besluit naar aanleiding van het advies
Te hoog waterverbruik
Advies
1
Alsnog om behandeling verzocht Naar organisatie
Aard v.d. klacht
Direct ontvankelijk
Nr.
1. overgeno men 2. overgeno men
11
Overgeno men
4
x
7
x
Gegrond; advies was verwijdering coniferen en opnieuw beplanten
Niet overgenomen
46
Gegrond m.b.t. slechte communicatie en afhandeling
Deels overgenomen
11
Vlak voor de zitting is klacht ingetrokken *Zie toelichting
x X X X X x
X
X
X X X X X
Klager was inmiddels verhuisd ** zie toelichting
Behandeling op 24-01-2012
X x
Toelichting. *De Klachtencommissie heeft deze klacht binnen 6 weken (vanaf datum indiening tot aan moment van advies) afgehandeld. Naar aanleiding van het advies van de Klachtencommissie op deze klacht heeft de directeur-bestuurder schriftelijk de Klachtencommissie verzocht haar advies te heroverwegen. De Klachtencommissie heeft hierop na ampel beraad besloten dit verzoek niet te honoreren en heeft een en ander uitvoerig becommentarieerd schriftelijk aan de directeur-bestuurder van Oosterpoort ter kennis gebracht en een afschrift hiervan aan klager ter informatie gezonden. Vervolgens heeft de besluitvorming door de directeur-bestuurder van Oosterpoort nog 36 weken op zich laten wachten. De Klachtencommissie is van mening, dat deze afhandelingstermijn voor zowel de Klachten-
51
commissie als voor klager onacceptabel is. ** Een van de adviezen was, dat Oosterpoort zou trachten de verloren woonduurtijd via een Hardheidsclausule bij ENTREE voor klager terug te krijgen. Uit het besluit van de directeurbestuurder van Oosterpoort kwam naar voren, dat dit niet mogelijk is.
X X
20-04 09-05 09-06 10-10
Regulier overleg directie
Behandeling klacht
14-02 14-03
Behandeling verzoek directie
Datum In 2011
3. Vergaderingen:
X X X X
12-12 x 4. Regulier overleg met de directeur-bestuurder van Oosterpoort Ten minste eenmaal per jaar vindt een overleg met de directeur-bestuurder van Oosterpoort plaats, zo ook in het verslagjaar 2011. Hoewel de Klachtencommissie vaak in haar adviezen aangegeven heeft, dat belangrijke essentiële afspraken tussen huurder en Oosterpoort veelal niet schriftelijk zijn/worden vastgelegd, blijft dit probleem zich voordoen. De Klachtencommissie rekent dit de professionele organisatie van Oosterpoort ernstig aan. Ook komt het regelmatig voor, dat de aan de klachtencommissie aangereikte dossiers niet volledig zijn. De directeur-bestuurder heeft toegezegd binnen het managementteam deze punten nogmaals dringend onder de aandacht te brengen, zodat deze tekortkomingen in de toekomst niet meer voorkomen.
De Voorzitter J. Meesters
5.16
Leefbaarheidsactiviteiten
Wijkbeheerders sluiten regelmatig aan bij leefbaarheidsactiviteiten van derden of organiseren deze zelf. Zo blijven we in contact met de wijk en houden we zicht op de formele en informele structuren in wijken. Op deze manier stimuleren en ondersteunen we bijvoorbeeld de bewoners van het complex Antoniushof in Breedeweg zelf in actie te komen voor een nieuwe inrichting van de complextuin. Om de cohesie in de Marialaan in Ooij te bevorderen en ook een aantal verwaarloosde voortuinen aan te pakken, is een tuindag voor de bewoners in de Marialaan georganiseerd. Bovendien is voor een aantal van deze huishoudens, samen met de nieuwe bewoners in de Ooijse Graaf, een bijeenkomst georganiseerd waarin met de gemeente en Oosterpoort invulling wordt gegeven aan het (langdurig) braakliggend bouwterrein.
52
In Stekkenberg waren we het afgelopen jaar met zowel het Avonturenbos, de JOP als de Voetbalschool bezig. Wat betreft het Avonturenbos zijn sponsorgelden toegezegd, en is opdracht gegeven om op basis van het ontwerp van de schoolkinderen een officieel ontwerp te maken. De laatste belangrijke activiteit is het samenstellen van een bestuur. In samenwerking met de gemeente, SWG en een groep jongeren uit de Stekkenberg is gewerkt aan het realiseren van een Jongeren Ontmoetings Plek (JOP). Eind van het jaar is de plaats bepaald en in samenwerking met de jongeren is deze plek verhard. Gezamenlijk wordt gewerkt aan een onderkomen in de vorm van een (zee)container op de plek. De jeugd heeft de toekomst, en om die reden is in samenwerking met Germania een voetbalopleidingsschool gestart, waarvoor Oosterpoort een startkapitaal doneerde. Op zondagmorgen krijgen jongens en meisjes onder professionele begeleiding les, de belangstelling is zo groot dat er inmiddels een wachtlijst is! Ook organiseerden we dit jaar de Prokkel mee in Groesbeek, ‘een prikkelende ontmoeting tussen mensen met en zonder beperking’. Onder andere een aantal huurders van Oosterpoort speelde hierin een actieve rol, niet in de laatste plaats de complete bewonerscommissie van de Brugstaete, Malden. Overlast en zorg Oosterpoort neemt actief deel aan de lokale netwerken op het gebied van wonen, zorg en welzijn. De deelnemers bespreken zorgwekkende situaties en begeleiden die waar mogelijk naar de juiste zorginstanties. Ook in 2011 hebben we verschillende meer of minder complexe overlastzaken be- en afgehandeld. We handelden 4 multiprobleemzaken af, en er zijn er nog ongeveer 16 in behandeling. Bij deze zaken hebben we de afstemming met diverse zorgaanbieders gezocht en gevonden, zodat er daadwerkelijke stappen zijn gemaakt om een en ander zo goed mogelijk op te lossen. Deze zaken zijn over het algemeen erg arbeidsintensief. Vooral in de zomer kwam een hoos aan overlastgevallen binnen. Het ging dan vaak om verwaarlozing van tuinen, blaffende honden en dergelijke. In de meeste gevallen behandelden de wijkbeheerders de betreffende zaken, in een enkel geval was ook bijvoorbeeld de wijkagent erbij betrokken. Van de 17 overlastmeldingen die zijn afgehandeld, blijven we er 10 op de achtergrond monitoren om zo te voorkomen dat een en ander weer escaleert. Op dit moment zijn ongeveer 15 zaken nog actief, waaronder 6 meer of minder ernstige tuinoverlastzaken. Vooral deze zaken lopen al jaren en zijn daardoor moeilijker aan te pakken, denk aan enorme hoge coniferen, waar jarenlang niets aan gedaan is. Het komende jaar willen we dan ook het tuinbeleid opnieuw bekijken en waar nodig actualiseren. Extern Wijkbeheerders draaien mee in verschillende formele overlegstructuren in de drie gemeenten. Zo zijn er bijvoorbeeld de netwerken en ambtelijke overleggen. Daarnaast onderhouden wijkbeheerders contacten met zorgcentra, dorps- en wijkraden en platforms. In Breedeweg neemt de wijkbeheerder deel aan een overleg over het starten van een wijksteunpunt, samen met een aantal organisaties (zoals de Thuiszorg, SWG en Pluryn). In Heumen verlenen we medewerking aan een aantal werkgroepen, zoals ‘Ontmoeten in de wijk’ en ‘Informele netwerken’. Het bewonersplatform ‘Leuth Actief’ bezint zich momenteel of zij (in de huidige vorm) doorgaat; het platform krijgt nauwelijks tot geen support van de lokale bevolking (“bewoners die van buiten Leuth komen, gaan de geboren en getogen Leuthsen niet de wet voorschrijven”). Samen met wethouder Van der Aalst is een bezinningsperiode afgesproken om te kijken hoe verder gegaan wordt. Bewonerscommissies De wijkbeheerders zijn het directe aanspreekpunt voor de diverse bewonerscommissies. Minimaal één keer per jaar overleggen zij met de bewonerscommissies. Ook de opzichter niet planmatig onderhoud (K&W) is daarbij betrokken. In 2011 is gestart met de samenwerking tussen de bewonerscommissie Vijverhof (flat 2) en de BAV (bewonersvereniging aanleunwoningen Vijverhof (flat 1) om sociale samenhang tussen bewoners, ondersteund door ZZG en Oosterpoort, te bevorderen. SGW en Oosterpoort proberen de sociale samenhang tussen Berg en Dallers te versterken, de Vijverhof wordt hierin meegenomen.
53
De bewonerscommissie van het complex ‘De Oase’ (Malden) en ‘De Heumense Hof’ (Heumen) zitten niet op één lijn met de desbetreffende Beheersstichting van het complex. Naast overleg met de diverse partijen, kijken we welke beheersvorm voor deze complexen door Oosterpoort gewenst is.
5.17
Fondsen
Oosterpoort heeft diverse fondsen opgericht die financiële impulsen geven aan allerlei leefbaarheidsprojecten. Haukesfonds Ubbergen Het Haukesfonds ontstond in 1998 ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van één van de fusiepartners. Met de jaarlijkse renteopbrengsten financiert het fonds initiatieven ter verbetering van de leefbaarheid van wijken en buurten in de gemeente Ubbergen. In 2011 wees de commissie van het Haukesfonds 12 (kleinschalige) aanvragen toe voor een totaalbedrag van € 1.800,-. Het gaat bijvoorbeeld om jeugdactiviteiten, kindervakantiewerk en activiteiten door verenigingen. Volkshuisvestingsfonds In samenwerking met de gemeente Ubbergen is in 2003 een Volkshuisvestingsfonds opgericht, waarmee ook leefbaarheidsprojecten in de gemeente Ubbergen worden gefinancierd. De commissie fondsbeheer bestaat uit één lid namens Oosterpoort, één lid namens de gemeente en een onafhankelijke voorzitter. In 2011 deed dit fonds twee uitgaven met een totaalbedrag van € 129.000,-. Dit geld is besteed aan de volgende activiteiten: - Het realiseren van een multifunctionele accommodatie (MFA) in Kekerdom, het inrichten van een servicepunt voor ouderen in het MFA en het realiseren van een speel- en ontmoetingsplek rondom het MFA in Kekerdom. - Het realiseren van diverse jeugdvoorzieningen in Leuth en de herinrichting van de speeltuin aan de Thilman Werenbertsstraat in Ubbergen. Jeugdzaken vier kerkdorpen Het bestuur van de voormalige woningstichting Sint Joseph Heumen heeft een bedrag gereserveerd voor uitgaven voor de jeugd in de gemeente Heumen. In 2011 is het saldo van dit fonds, een bedrag van € 8.700,-, beschikbaar gesteld voor de inrichting van de Brede School Malden. 5.18
Sponsoring
Oosterpoort werkt met duidelijke criteria bij het toekennen van sponsorbedragen. Deze criteria hebben betrekking op maatschappelijke verbondenheid, lokale gemeenschappen en het centraal stellen van de klant. Omdat het onderscheid tussen sponsoring en leefbaarheidsactiviteiten weleens leek te vervagen, is het sponsorbeleid in 2011 aangepast. Door een duidelijker afbakening biedt het nieuwe beleid zuiverder onderscheid én beter overzicht. Vanaf 2012 gaan we volgens dit aangepaste sponsorbeleid werken. Hieronder een overzicht van de sponsoruitgaven in 2011: Sport: Wandeltocht Nordic Walking Groesbeek € 150,00 Toernooien van de petanqueverenigingen in Beek en Leuth € 400,00 Sportvereniging BVC’12 slotactiviteit jeugd € 100,00
Jeugd: Jeugddriedaagse Ooij € 200,00 Stichting kindervakantieactiviteiten Beek € 350,00 Medewerkers: Oxfam Novib Trailwalk € 350,00 Algemeen: Braderie Leuth, bijdrage springkussen € 100,00
54
-
Video Vereniging Steady Shot € 150,00 t.b.v. historische dvd en boekwerk ’80 jaar basisscholen Malden’ Fundación Interchange Festival onder de Stuwwal - Beek Ubbergen € 100,00
Publicaties: Veiligheidswijzer/calamiteitenkaart Seniorenwijzer Activiteitenoverzicht van seniorencomplex De Mijlpaal-Overasselt ’t Praethuys, bewonersblad woonzorgcentrum ‘de Meent’ - Groesbeek Oosterpoort heeft geen financiële ondersteuning verleend aan buitenlandse instellingen.
5.19
Zichtbaar presteren op wonen, zorg en welzijn
Oosterpoort ziet het als haar plicht om oplossingen te bedenken voor bijzondere woonvragen van ouderen, mensen met een handicap en anderen die zorg of begeleiding nodig hebben. Dit is echter geen eenvoudige opgave. Senioren blijven steeds langer zelfstandig wonen en hun aantal groeit. Groesbeek en Ubbergen behoren tot de meest vergrijsde gemeenten van de provincie. De vergrijzing heeft dan ook grote invloed op het voorraadbeleid van Oosterpoort. Onze visie is dat mensen zolang mogelijk in de eigen omgeving kunnen blijven wonen. Dit betekent dat we actief kijken naar wijkgerichte oplossingen, hoe we woningen voor ouderen kunnen aanpassen en naar het ontwikkelen van woonvormen. We zoeken hierin samenwerking met partners. Oosterpoort heeft voor senioren geschikte woningen in haar assortiment. Bij nieuwbouw voor senioren stellen we niet alleen eisen aan de oppervlakten van de woonruimten, maar ook aan de voorzieningen in en om de woning, zodat ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen. Oosterpoort heeft naast de standaard seniorenwoningen ook woningen die rollator- en rolstoeltoegankelijk zijn of die voldoen aan de eisen voor verzorgd wonen. Met de drie gemeenten zijn afspraken gemaakt over de toewijzing van deze woningen. Woningen die een label krijgen, voldoen in alle bouwtechnische opzichten aan de noodzakelijke kwaliteit. Maar het aantal voor senioren geschikte woningen is onvoldoende als we naar de toekomstige opgave kijken. En de nieuwbouwmogelijkheden zijn beperkt. Daarom kijken we naar ons totale huidige bezit: hoe kunnen we de huidige woningen passend maken. Passend zit hem niet alleen in de woning. Als het om de ouder wordende samenleving gaat, zit ‘passend’ in de optimale mix van wonen, welzijn, zorg en woonomgeving. Dit kunnen we niet alleen; het is belangrijk hierin samenwerking te zoeken met partners. We zijn hiermee in alle drie de gemeenten bezig. Oosterpoort heeft deelgenomen aan initiatieven op het gebied van 'langer zelfstandig wonen'. Ook zijn er voor onze huurders afspraken met lokale zorgpartners over dienstverleningsarrangementen. Met zorg- en welzijnsorganisaties werkt Oosterpoort in Groesbeek samen onder de vlag van Stichting Maat. Dit is een samenwerkingsverband van corporaties, zorginstellingen en welzijnsorganisaties. Alle betrokkenen huldigen het uitgangspunt dat ze bewoners zo goed mogelijk willen bedienen.
5.20
Activiteiten gemeente Groesbeek
Gestarte of opgeleverde activiteiten van Oosterpoort op het snijvlak van wonen, zorg en welzijn in 2011 in Groesbeek zijn: Oplevering van de locatie Spoorlaan: 6 sociale huurappartementen voor cliënten van Pluryn, 16 huurappartementen en een gezondheidscentrum voor eerstelijnsgezondheidszorg. Voortgang herstructurering Stekkenberg-West, met daarin ook woningen voor ouderen. Een belangrijke voorwaarde om van de Stekkenberg een complete wijk te maken voor jong en oud, bleek het behoud van de basisschool en de aanwezigheid van een voorzieningenhart. Oosterpoort ondersteunt de gemeente actief bij de totstandkoming hiervan. In mei 2011 is de haalbaarheidsstudie afgerond. Er zijn vier werkgroepen die onder de vlag van ‘gebiedscoördinatie Stekkenberg’ werken aan verdere concretisering. In deze werkgroepen nemen naast Oosterpoort en de gemeente zorg- en welzijnspartijen deel.
55
-
-
-
-
5.21
Voortgang Sportpark-Zuid te Groesbeek. Het betreft ruim 120 woningen, waaronder ook voor senioren geschikte woningen en 18 Focuswoningen voor mensen met een beperking. Voor mensen met (en zonder) een verstandelijke beperking werkten we mee aan Prokkelactiviteiten. De nauwere samenwerking tussen Oosterpoort, Pluryn en ZZG met ondersteuning van Stichting Maat leverde een gezamenlijke ambitie voor dienstverlening aan de burgers van Groesbeek op. De projectgroep Groesbeek heeft een start gemaakt met de verdere uitwerking van deze ambitie in een programma. Wijkanalyse Breedeweg. In opdracht van de gemeente Groesbeek heeft Maat samen met partners een wijkanalyse van de kern Breedeweg uitgevoerd. In 2011 is deze wijkanalyse verder uitgewerkt tot vier programmalijnen. Hierbij waren het SPOG en SWG betrokken. Deze programmalijnen moeten in 2012 resulteren in een activiteitenplan voor de wijk. Ontwikkeling van een werkvorm met Wonen Zorg Welzijn-partijen om de overgang op te vullen tussen het huidige infocentrum aan de Florastraat (dat projectgerelateerd en eindig is) en het ontstaan van het Voorzieningenhart Werkerslunch met als doel de ‘werkers’ op het gebied van WWZ in Groesbeek elkaar te laten ontmoeten en informeren. Voorbereiding tot invoering van ´123vraagwijzer´.
Activiteiten gemeente Ubbergen
Gestarte of opgeleverde activiteiten van Oosterpoort op het snijvlak van wonen, zorg en welzijn in 2011 in Ubbergen zijn: In 2011 is een start gemaakt met overleg tussen de gemeente, Oosterpoort en ZZG om te komen tot een gezamenlijke visie op de kern Ooij. Oplevering van de Vluchtheuvel, onderdeel van project Op De Geest. Van de twaalf appartementen in De Vluchtheuvel heeft Kalorama er zes afgenomen voor mensen met een visuele beperking. Voortgang van de bouw van 21 appartementen (onderdeel project de Ooijse Graaf) geschikt voor senioren. Samenwerking met de gemeente Ubbergen rondom de bouw van een Kulturhus in Kekerdom. Oosterpoort neemt deel aan het OPUN (Oosterpoort, Politie, Gemeente en NIM)-overleg waarin zorggevallen ingebracht en besproken worden. De gemeente Ubbergen gaf in 2011 de opdracht om het netwerk te formaliseren en een onafhankelijke voorzitter te benoemen. Per 1 januari 2012 is de formalisering een feit. Medewerking van Oosterpoort aan Narratief Onderzoek in opdracht van de gemeente Ubbergen onder de bewoners van Ooij om op toekomstige veranderingen te kunnen inspelen, denk hierbij aan een ouder wordende samenleving met andere wensen en behoeften.
5.22
Activiteiten gemeente Heumen
Oosterpoort maakt deel uit van de Werkconferentie Wonen, Zorg, Welzijn in Heumen. In dit samenwerkingsverband zijn verder onder andere de gemeente, zorginstellingen, ouderenbonden en maatschappelijke organisaties vertegenwoordigd. Vanuit de werkconferentie werken projectgroepen, aan concrete doelen. Oosterpoort werkte mee aan de volgende projecten: - Opplussen seniorenwoningen na afronden van een eerste pilot. Het project ‘Wij blijven hier wonen’ heeft een doorstart gemaakt en Oosterpoort blijft deelnemen. Dit project richt zich op het ontwikkelen van bewustwording bij ouderen over mogelijke aanpassingen van hun woning, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. - Oosterpoort neemt deel in de werkgroep ‘Sociale netwerken’ en ‘Ontmoeten in de wijk’ vanuit de werkconferentie. Daarnaast leverde Oosterpoort een bijdrage aan: Gebiedsontwikkeling Raadhuisstraat en Jozefschool (in samenwerking met RIBW en Malderburch). De totstandkoming van ‘Passend Wonen’ dat vanuit de ambitie van de gemeente, Oosterpoort en Malderburch in een structurele samenwerking vier programmalijnen heeft ontwikkeld. Deze
56
-
richten zich op het langer zelfstandig laten wonen van ouderen in de gemeente. Het is de doorvertaling van de intentieovereenkomst ‘Rijp in groen’ tussen de drie partijen. In samenwerking met gemeente, bewonersplatform en bewoners invulling geven aan de ‘rolschaatsbaan’ en het speeltuintje bij herstructureringsproject het Jachthuis. Invulling/beheer geven aan het trefcentrum bij de complexen De Oase en de Heumense Hof.
5.23
Financieel beleid en beheer
5.24
Waarborgen financiële continuïteit
Resultaat en vermogen in 2011 Het eigen vermogen van Oosterpoort bestaat eind 2011 geheel uit de algemene bedrijfsreserve en bedraagt:
Algemene bedrijfsreserve
Saldo 31-12-2011 € 79.747.000,-
Saldo 31-12-2010 € 73.841.000,-
Over 2011 is een positief jaarresultaat gerealiseerd van € 5,9 miljoen (begroot was € 4,4 miljoen negatief, vorig jaar een positief jaarresultaat van € 0,8 miljoen). Verbetering financiële positie We zijn dit jaar langs drie lijnen aan de slag gegaan met het verbeteren van de financiële positie, namelijk: - Verkoop: o Op de eerste plaats zetten we de komende jaren op basis van het ‘noodplan’ in op het substantieel verhogen van het aantal te verkopen woningen. De combinatie van volkshuisvestelijke doelen en financiële noodzaak zorgt ervoor dat we ons inspannen om de komende 3 jaar te komen tot een verdubbeling van de verkoopopbrengsten (€ 6 mln. in plaats van € 3 mln.), waarmee ongeveer 180 woningen gemoeid zijn. Daarna gaat de verkoopopgave met een begrote opbrengst van € 3 tot € 3,75 miljoen door. o Op de tweede plaats hebben we onderzocht wat de mogelijkheden zijn om delen van onze voorraad te verkopen aan het WIF, dan wel om complexen te verhypotheken. Dit traject is gaandeweg het jaar stopgezet vanwege de succesvolle verkoop en de onmogelijkheden van verhypotheking. - Anders kijken naar de kwaliteit van ons bezit: tot nu toe was de aanpak van ons bezit gebaseerd op twee pijlers: onderhoud respectievelijk sloop/nieuwbouw. Vooral die laatste pijler is buitengewoon kostbaar en daarom niet meer gewenst. Een werkgroep ging aan de slag om naar alternatieven te kijken. - Heroverwegingen binnen projecten: we zijn alle projecten nogmaals aan het doorlichten op de noodzaak van het doen van investeringen respectievelijk op de mogelijkheden tot het veranderen van parameters in de exploitaties. Financiële randvoorwaarden Ondernemingsplan 2009-2012 De drie financiële randvoorwaarden uit het Ondernemingsplan 2009-2012 zijn: 1. behoud A-oordeel (toegekend door CFV) door (beter) te sturen en te beheersen; 2. financierbaar blijven, door kasstromen te verbeteren; 3. gezonde exploitatie realiseren die goed beheersbaar en bestuurbaar is.
57
In onderstaand financieel meerjarenperspectief is af te lezen dat we aan deze randvoorwaarden voldoen. Ontwikkeling vermogenspositie Eigen en vreemd vermogen (in miljoenen euro’s): - algemene bedrijfsreserve - voorziening onrendabele Toppen - vreemd vermogen
Werkelijk 2011
2012
2013
2014
2015
Prognose 2016
79,7 10,7
84,3 7,9
82,5 7,7
77,2 9,0
71,6 12,3
70,5 2,1
158
172
180
185
185
201
25,2%
23,5%
21,8%
20,0%
27,7%
26,3%
25,7%
21,7%
1,9% 1,8
0,9% 1,6
0,8% 1,6
2,6% 1,5
20% + +
20% + +
19% + +
21% + +
Ratio’s: - Solvabiliteit 25,4% 26,3% Minimum 20% - Volkshuisvestelijk vermogen 29,0% 29,0% Minimum 15% - Rentabiliteit totaal vermogen 3,9% 3,0% - Interest Coverage Rate (ICR) 1,6 1,7 Minimum 1,4 - Loan to Value (LTV) *) 17% 19% - operationele kasstromen + + - idem volgens WSW methode + + Minimaal positief *) LTV is uitgedrukt in percentage van de WOZ waarde
Financieringspositie Het treasurybeleid is beschreven in het treasurystatuut en verder uitgewerkt in een treasuryjaarplan en meerjarenplan. Een treasurycommissie adviseert in de uitvoering over het treasurybeleid. De commissie krijgt externe deskundige ondersteuning. In 2011 vonden de volgende activiteiten plaats: - Bij een viertal kapitaalmarktleningen (schuldrestant € 5,0 mln., gemiddelde rentevoet 5,5%) is het rentepercentage voor een nieuwe periode van 10 jaar vastgesteld op gemiddeld 2,8%. - Op basis van het goedgekeurde Treasuryjaarplan 2011 is een nieuwe lening aangetrokken van € 8,0 mln. Basisrente 2011-2051 3,84%, opslag tot 1-6-2017 0,37%, totale rente tot 1-6-2017 4,21%. De beschikbaar gekomen kasstromen uit de verkoop van huurwoningen dekken de resterende financieringsbehoefte in 2011. De gemiddelde rentevoet is in 2011 gestegen van 3,2% eind 2010 naar 4,0% eind 2011. Deze (relatief forse) stijging heeft te maken met een contractuele omzetting van het rentetype bij drie leningen met een totale schuldrestant van € 30 mln. Per 5 mei 2011 is de termijn van 3 jaar korte renteniveau (1maands Euribor-tarief) verstreken en is het renteniveau contractueel vastgezet op 4,5% voor de volgende periode van 14-19 jaar uit de leningsovereenkomst. Enerzijds profiteren we hierdoor niet meer van de lage renteniveaus, anderzijds nam het renterisico van de leningenportefeuille sterk af (rentestijging boven de 4,5% is op deze drie leningen uitgesloten). De leningenportefeuille bevat eind 2011 in hoofdzaak leningen met een vast rentepercentage, bij twee leningen is sprake van een variabele rente (totale schuldrestant € 16 mln., rente gebaseerd op 3maands Euribor, looptijd tot 2014/2015). Op basis van de ingediende prognoses over 2011-2015 heeft het WSW haar jaarlijkse kredietwaardigheidsbeoordeling uitgevoerd en de conclusie getrokken dat Oosterpoort voldoet aan de eisen. Daarbij plaatste het WSW wel een aantal kanttekeningen. Bij het opstellen van de Financiële Kadernota 2012 hielden we rekening met deze kanttekeningen, hetgeen voor het WSW reden was om het vertrouwen uit te spreken dat Oosterpoort een goede (zowel markttechnisch als financieel gezien) beleidsomslag maakt. De toegekende faciliteringsvolume bedraagt voor 2011 en 2012 € 44,5 mln. Overzicht leningenportefeuille eind december 2011:
58
Financier BNG NWB Diversen (7)
Aantal leningen 25 7 9
Totaal
41
Bedrag € 102 mln. € 27 mln. € 29 mln.
Aandeel
Gem. rente% Gem. rente% december 2011 december 2010 65% (was 63%) 3,9% 2,7% 17% (was 18%) 3,8% 3,6% 18% (was 19%) 4,3% 4,3%
€ 158 mln.
100%
4,0%
3,2%
Het WSW staat eind 2011 voor 93% (in 2010 89%) borg voor de kapitaalmarktleningen met een achtervanggarantie van respectievelijk de gemeente Groesbeek, Ubbergen en Heumen. De betrokken gemeenten zorgen rechtstreeks voor borging van de resterende 7%. Oosterpoort heeft bij de huisbank een kredietfaciliteit van € 3,0 mln. afgesloten. In 2011 zijn geen risicovolle optieposities aangegaan. Verder zijn geen risicovolle opties in bezit en zijn geen zekerheden gesteld. Renterisicopositie Oosterpoort ziet zich de komende jaren geconfronteerd met omvangrijke renterisico’s. De oorzaak van deze renterisico’s ligt voornamelijk in de toenemende financieringsbehoefte in de jaren 2012 tot en met 2014. Deze financieringsbehoefte bestaat hoofdzakelijk uit de geplande uitgaven voor: - nieuwbouwinvesteringen; - strategisch voorraadbeleid, inclusief verbeteringsprojecten; - eindaflossingen van leningen.
25.000
Gesaldeerde rente-exposure bestaande leningenportefeuille
20.000 15.000 10.000 5.000 0 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2052 2054 2056 2058 2060 -5.000 -10.000
eindaflossingen ext fix renteconv. derivaten
schuldrest bij renteconversie ext fixe eindaflossing WSWnorm statisch
renterisico rollover leningen spreadherz. basisrentelening WSWnorm-dynamisch
Grafiek 4: gesaldeerde renterisicopositie bestaande leningenportefeuille Oosterpoort 2012-2060
De komende jaren voldoet Oosterpoort aan de WSW-norm inzake rente-exposures (maximaal 15% van het rentedragend vreemd vermogen mag rente-exposure ondergaan in enig jaar). Rentederivaten Oosterpoort sloot de volgende SWAP-overeenkomsten af met de Rabobank: bedrag € 4,0 mln., ingangsdatum 31-3-2007, einddatum 30-3-2014, rente 4,295%; bedrag € 3,5 mln., ingangsdatum 01-8-2007, einddatum 01-8 2015, rente 4,38%; bedrag € 6,0 mln., ingangsdatum 01-3-2010, einddatum 01-3-2021, rente 4,79%. Deze SWAP-overeenkomsten zijn overeengekomen ter afdekking van het renterisico van de roll-over leningen ter grootte van € 16 mln. Het resterende ongedekt deel van € 2,5 mln. acht Oosterpoort een acceptabel bedrag. De totale negatieve marktwaarde bedraagt eind 2011 € 2,5 mln. negatief (eind 2010 € 1,4 mln.). Deze negatieve marktwaarde is gewaardeerd tegen € 0,- omdat een effectieve hedge is gedocumenteerd. De effectieve hedge betreft een volledige koppeling aan een bestaande lening met variabele rente.
59
Bij de SWAP-overeenkomsten is opgenomen dat de bank het recht heeft om op grond van de marktwaarde aanvullende dekking bij te laten storten bij de bank. De bank kan bijstorting eisen als de markwaarde lager wordt dan € 9,1 mln. negatief.
5.25
Onrendabele investeringen
Conform de bepalingen in het BBSH (artikel 26, lid 1) stelt Oosterpoort de jaarstukken op, in overeenstemming met het Burgerlijk Wetboek 2 titel 9 evenals conform de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, met daarin opgenomen de specifieke Richtlijn 645 Toegelaten instellingen volkshuisvesting. In 2011 is in totaal € 0,2 mln. (in 2010 € 9,8 mln.) onrendabel ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Dit had betrekking op onrendabele toppen van nieuwbouw- en herstructureringsprojecten.
5.26
Samenwerking met derden
5.26.1 Gemeenten Groesbeek, Ubbergen en Heumen Oosterpoort heeft met de drie gemeenten concrete prestatieafspraken gemaakt. Voor Groesbeek zijn de afspraken eind 2010 geactualiseerd. Op dat moment waren nieuwe afspraken met de gemeente Heumen in voorbereiding. In maart 2011 zijn de nieuwe afspraken met Heumen bekrachtigd. De prestatieafspraken met de gemeente Ubbergen dateren van 2008 en zijn aan vernieuwing toe. In het 4e kwartaal van 2011 is met Ubbergen het overleg opgestart om te komen tot een actuele prestatieovereenkomst in het voorjaar van 2012. In de prestatieafspraken legt Oosterpoort met de gemeenten de gezamenlijke woonopgaven en woongerelateerde opgaven zo concreet mogelijk vast. Beide partijen hebben daarin een eigen verantwoordelijkheid. De afspraken zijn per gemeente vastgelegd in een overeenkomst, die een structuur biedt voor de onderlinge samenwerking en een kader voor de investeringen die beide partijen de komende jaren aangaan. Dit betekent dat in de overeenkomst staat hoe de partijen met elkaar willen omgaan. Ook zijn beleidsambities terug te vinden, afspraken over resultaten en de inzet van beide partijen om daar te komen. Per gemeente is de overeenkomst anders vormgegeven. In de overeenkomsten is onder andere opgenomen: Gemeente Groesbeek: Afspraken over kwaliteit en omvang van de woningvoorraad, huisvesten van doelgroepen en leefbaarheid in wijken. Afspraken over maatregelen op het gebied van wonen en zorg en over woningaanpassingen ten behoeve van senioren en mensen met beperkingen. Stappen voor het ontwikkelen van een werkwijze voor wijkgericht werken; dit proces loopt door in 2012. Afspraken over toewijzing aan de primaire doelgroep (EU-regeling) en de manier waarop Oosterpoort hiermee omgaat. Afspraken over structureel bestuurlijk overleg en over monitoring van de prestatieafspraken. Gemeente Ubbergen: De bestaande overeenkomst uit 2008 bevat vooral afspraken op het gebied van woonruimteverdeling en woningaanpassingen. Voor vernieuwing van de prestatieovereenkomst zijn in het najaar van 2011 de eerste praktische afspraken gemaakt. Streven is om in 2012 de afspraken te kunnen vaststellen en ondertekenen. Daarnaast vindt veelvuldig overleg plaats over projecten en onderwerpen op het terrein van Wonen, Zorg en Welzijn.
60
Gemeente Heumen: Afspraken over de bestaande woningvoorraad, herstructurering en nieuwbouw. Structurele prestatieafspraken over woningtoewijzing, labeling seniorenwoningen en WMOvoorzieningen voor woningaanpassingen. Afspraken over energie en duurzaamheid, gericht op enerzijds bewustwording en anderzijds verbetering van de energieprestatie van (huur)woningen. Verder uitwerken van de gezamenlijke aanpak ten behoeve van ontgroening en vergrijzing, met betrokkenheid van Malderburch, in het traject Passend Wonen.
5.26.2 Sociaal Maatschappelijke Organisaties Oosterpoort heeft contact met diverse sociaal maatschappelijke instellingen, zoals: Stichting Maat Kalorama, woonzorgcentrum in Beek Malderburch, centrum voor welzijn, wonen en zorg in Malden De Driestroom Dichterbij Zorggroep Zuid Gelderland (in Ubbergen, Groesbeek en Heumen) Woonzorgcentrum Mariëndaal in Groesbeek (Zorggroep Zuid Gelderland) Woonzorgcentrum De Meent in Groesbeek (Zorggroep Zuid Gelderland) Woonzorgcentrum De Vijverhof in Berg en Dal (Zorggroep Zuid Gelderland) Meldpunt bijzondere zorg NIM, voor individuele hulpverlening maar ook in het kader van burenoverlast Ouderenbonden in Groesbeek, Ubbergen en Heumen Pluryn Politie, in het bijzonder de netwerkers van de politie Regionaal Instituut voor Begeleid Wonen Stichting tante Lenie Stichting Welzijn Ouderen gemeente Heumen Stichting Welzijn Groesbeek en het Ouderenwerk in Groesbeek Stichting De Heumense Hof in Heumen Stichting De Mijlpaal in Overasselt Stichting Het Tweede Huis in Nederasselt WVG-platform Groesbeek
5.26.3 Samenwerking overige instellingen Kr8 In 2004 hebben acht corporaties uit de Stadsregio, waaronder Oosterpoort, een samenwerkingsplatform opgericht onder de naam KR8. Dit Platform stemt allerlei beleidszaken af en bediscussieert thema’s die in de branche spelen. Inmiddels bestaat de groep uit tien deelnemende regionale corporaties. Aedes Oosterpoort is aangesloten bij Aedes, de brancheorganisatie van woningcorporaties. KEI Oosterpoort heeft een samenwerkingsovereenkomst gesloten met K E I - kenniscentrum voor stedelijke vernieuwing. Doel is het bundelen en beschikbaar stellen van kennis en expertise voor herstructureringsprojecten en stads- en dorpsvernieuwing. Woonenergie Nederland Oosterpoort neemt deel aan de bundeling van de energievraag, wegens liberalisering van de energiemarkt, om vanuit de bedrijfstak aantrekkelijke prijzen te bedingen.
61
Meldpunt Bijzondere Zorg Oosterpoort sloot zich in 1999 aan bij Meldpunt Bijzondere Zorg. Dit samenwerkingsverband tussen een aantal gemeenten en corporaties heeft tot doel doeltreffend hulp te vinden/bieden bij extreme overlastsituaties, zodat de overlast afneemt. Platform Plattelandscorporaties Dit is een netwerk van corporaties die hun bezit hebben op het ‘platteland’ met als gemeenschappelijk kenmerk dat het woningbezit verdeeld is over veel verschillende kernen en dorpen. Dit platform is bedoeld voor informatie-uitwisseling en onderlinge afstemming. Stichting Maat Zie volgende paragraaf. Kulturhus Beek Zie volgend paragraaf. 5.27
Overzicht verbindingen
Oosterpoort is met de hierna vermelde instellingen een verbinding aangegaan. Deze verbindingen dienen een volkshuisvestelijk doel. Vereniging van Eigenaars De Bats Aard van de verbinding Woonwinkelcomplex De Bats in Groesbeek is in 22 appartementsrechten gesplitst. Oosterpoort is eigenaar van zestien appartementsrechten (allen woningen) en neemt deel in de Vereniging van Eigenaars De Bats. We hebben afspraken met de eigenaar van de winkels (projectontwikkelaar) over het beheer van de gemeenschappelijke gedeelten van het complex en de verdeling van de kosten van het beheer. Oosterpoort verzorgt de administratie van deze VVE. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s van deze VVE zijn beperkt. Er is een bestuursaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Vereniging van Eigenaars De Meent Aard van de verbinding De Meent is een woonzorgcomplex waarin drie partijen vanuit hun eigen verantwoordelijkheid participeren: Oosterpoort is eigenaar van 53 driekamerhuurwoningen, waarvan vijf MIVA-woningen bedoeld voor rolstoelgebruikers met een verzorgingshuisindicatie (volgens de eigendomsverhouding van e de hoofdsplitsing 474/1000 deel). Habicura is eigenaar van 22 intramurale verzorgingseenheden en diverse ruimten met ondersteunende functies (volgens de eigendomsverhouding van de hoofdsplitsing 316/1000e deel). De Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw is eigenaar van 20 vrije sector e driekamerappartementen (volgens de eigendomsverhouding van de hoofdsplitsing 210/1000 deel). De Vereniging van Eigenaars De Meent heeft als doel het behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de eigenaars van het woonzorgcomplex. De vereniging is formeel opgericht bij notariële akte van 11 januari 2000. De verdeling van de gemeenschappelijke kosten en opbrengsten is geregeld in het reglement van splitsing in appartementsrechten. De appartementsrechten van Habicura en Oosterpoort zijn weer gesplitst, waarvoor een aparte VVE is opgericht. Talis verzorgt de administratie van deze VVE. Zekerheden
62
Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s van deze VVE zijn beperkt. Er is een bestuursaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Vereniging van Eigenaars Appartementencomplex Zonnekant te Malden Aard van de verbinding De Zonnekant is een koopappartementencomplex van dertig eenheden met één commerciële ruimte in Malden. De verwarming van deze eenheden geschiedt door het winnen van aardwarmte. Oosterpoort participeert in de exploitatie hiervan. Begin 2003 sloot Oosterpoort met de VVE een beheerovereenkomst af voor de duur van drie jaar. In deze overeenkomst is vastgelegd dat Oosterpoort onder andere het financieel, het technisch en het secretarieel en algemeen beheer verzorgt. Vanaf 1 januari 2006 verzorgt Intrema dit. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s van deze VVE zijn beperkt. Vereniging van Eigenaren Kulturhus Beek Aard van de verbinding Na een discussie van tientallen jaren is in 2006 een multifunctioneel dorpshuis in Beek opgeleverd met de naam ‘Kulturhus Beek’. Drie participanten; de gemeente Ubbergen, stichting Kalorama en Oosterpoort, vormen samen de VVE en bieden onderdak aan: een gymzaal voor de basisschool die ook geschikt is voor uitvoeringen en optredens, de schutterij, de jeugdsoos, de muziekruimte, een kantoor voor Oosterpoort, het kinderdagverblijf, de buitenschoolse opvang, een kantoor van Thuiszorg, dagactiviteiten voor doofblinde cliënten van Kalorama, de bibliotheek, een consultatiebureau en de GGD. De eigendomsverhouding tussen de drie eigenaren is: Gemeente Ubbergen Kalorama Oosterpoort
77,15% 12,99% 9,86%
In het eigendom van Oosterpoort zijn naast het eigen kantoor tevens begrepen de te verhuren ruimtes aan het GSJ (jeugdsoos) en de GGD. De gemeente Ubbergen heeft om strategische en fiscale redenen gekozen om haar eigendom van het Kulturhus over te dragen aan een vastgoedstichting. In het bestuur van deze stichting zitten mensen uit de ‘Beekse gemeenschap’. Een beheerstichting voert het (dagelijks) beheer van het Kulturhus uit. Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf personen: twee leden op bindende voordracht door de Vastgoedstichting; één lid op bindende voordracht door Kalorama; één lid op bindende voordracht door Oosterpoort; één lid op bindende voordracht van het Gebruikersoverleg. Namens Oosterpoort hebben de volgende personen een specifieke taak binnen het Kulturhus: de directeur-bestuurder neemt zitting in de VVE; de manager FCI neemt zitting in de Beheerstichting. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. risicobeheersing Er is een bestuursaansprakelijkheidsverzekering afgesloten voor de bestuursleden in de VVE en de Beheerstichting. Het groot-onderhoud en de servicekosten die niet toerekenbaar zijn aan een gebruiker of eigenaar worden onder meer ten laste van de VVE gebracht. Naar verhouding van het eigendom is het aandeel voor Oosterpoort in de VVE bepaald op € 11.000,-. Een belangrijk aspect bij
63
de oprichting van de VVE is de eis van Oosterpoort om een langdurige onderhoudsverplichting voor het gebouw aan te gaan. Vereniging van eigenaars ‘Kerkplein 6 - 16 te Leuth’ Aard van de verbinding Het complex bestaat uit vier bedrijfsruimtes en twee koopappartementen. Oosterpoort is eigenaar van de bedrijfspanden waarin drie praktijken en een peuterspeelzaal zijn gevestigd. Talis verzorgt de administratie van deze VVE. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. de risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s zijn beperkt. Er is een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Vereniging van eigenaars ‘Kerkplein 9 - 29 te Leuth’ Aard van de verbinding Het complex bestaat uit vijf koopappartementen, één commerciële (winkel)ruimte en tien huurappartementen. Talis verzorgt de administratie van deze VVE. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. de risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s zijn beperkt. Er is een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Vereniging van eigenaars ‘Gebouw Karel Doormanstraat’ Aard van de verbinding Het complex bestaat uit 22 huurappartementen, drie onzelfstandige wooneenheden en vier koopappartementen. Talis verzorgt de administratie van deze VVE. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de VVE. Beleid t.a.v. de risicobeheersing De financiële en bestuurlijke risico’s zijn beperkt. Er is een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Stichting MAAT Aard van de verbinding Een tiental in de regio Nijmegen opererende woon-, zorg- en welzijnspartijen, onder wie Oosterpoort, heeft het initiatief genomen tot een samenwerkingsverband. Dit resulteerde in 2005 in de oprichting van een commanditaire vennootschap ‘Programma Maat’. Commanditaire vennoten zijn de aangesloten organisaties. Beherend vennoot is Stichting Maat. De ambitie is door intensieve samenwerking ‘gebiedsgebonden werken’ te realiseren in de vorm van servicewijken en het ontwikkelen van woon-, zorg- en dienstenprogramma’s. Zekerheden Oosterpoort bracht als commanditaire vennoot een kapitaal van € 29.000,- in in de vennootschap. Oosterpoort heeft geen garanties verstrekt aan Stichting MAAT. Beleid t.a.v. risicobeheersing De financiële risico’s binnen deze stichting zijn beperkt.
64
Oosterpoort Holding BV Aard van de verbinding Stichting Oosterpoort Wooncombinatie heeft per 21 februari 2003 Oosterpoort Holding BV opgericht. Het maatschappelijk kapitaal van deze BV bedraagt € 90.000,-, waarvan € 18.000,- geplaatst en gestort. Oosterpoort BV is enig aandeelhouder in de Holding. Met deze structuur beoogt Oosterpoort te voldoen aan haar regelgeving. De directie van de BV is in handen van algemeen directeur J.P. Verbeet. De Holding neemt voor het volledige geplaatste kapitaal deel in: Oosterpoort Projectontwikkeling BV; Oosterpoort Energie BV; Oosterpoort Maatschappelijk Vastgoed BV; Oosterpoort Marktverhuur BV. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de Holding. Wel is sprake van een rekening courant verhouding, die eind 2011 € 0,2 mln. negatief bedroeg (eind 2010 € 0,3 mln.). Beleid t.a.v. risicobeheersing Risicobeheersing binnen deze BV is vormgegeven door: goedkeuring van de door de algemeen directeur genomen besluiten door de directeur-bestuurder van Oosterpoort respectievelijk de RvT van Oosterpoort (vastgelegd in de statuten van de BV); teken- en beslissingsbevoegdheid. Oosterpoort Projectontwikkeling BV Aard van de verbinding Oosterpoort Holding BV heeft op 26 mei 2003 Oosterpoort Projectontwikkeling BV opgericht voor het onderbrengen van risicovolle projecten om deze af te scheiden van de toegelaten instelling. Vanaf 2009 neemt deze BV alle projecten van Oosterpoort in ontwikkeling. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.000,-, waarvan geplaatst en gestort € 18.000.-. Oosterpoort Holding BV is 100% aandeelhouder. De directie van de BV is in handen van algemeen directeur J.P. Verbeet. Het interne toezicht op de BV is gewaarborgd via de RvT van Oosterpoort. Alle (project)besluiten die de bestuurder/directie neemt, worden voorgelegd aan de RvT van Oosterpoort. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de BV. Wel is sprake van een rekening courant verhouding, die eind 2011 € 5,5 mln. bedroeg (eind 2010 € 17,5 mln.). Beleid t.a.v. risicobeheersing Risicobeheersing binnen deze BV is vormgegeven door: goedkeuring van de door de algemeen directeur genomen besluiten door de directeur-bestuurder van Oosterpoort respectievelijk de RvT van Oosterpoort (vastgelegd in de statuten van de BV); periodieke rapportages met inzicht in financiële risico’s ter beoordeling naar RvT van Oosterpoort; bestuursaansprakelijkheidsverzekering; teken- en beslissingsbevoegdheid. Oosterpoort Energie BV Aard van de verbinding Oosterpoort Holding BV heeft op 29 december 2009 Oosterpoort Energie BV opgericht voor het beheer over en participatie in de exploitatie en financiering van installaties op het gebied van energievoorziening door warmtekrachtkoppeling of andere technieken. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.000,-, waarvan geplaatst en gestort € 18.000.-. Oosterpoort Holding BV is 100% aandeelhouder. De directie van de BV is in handen van algemeen directeur J.P. Verbeet. Het interne toezicht op de BV is gewaarborgd via de RvT van Oosterpoort. Alle (project)besluiten die de bestuurder/directie neemt, worden voorgelegd aan de RvT.
65
Eind 2011 zijn de volgende WKO-installaties in exploitatie: - WKO ten behoeve van 31 woningen Hollestraat Overasselt; - WKO ten behoeve van Brede School in Malden. In ontwikkeling is de realisatie van een WKO-installatie voor project Stekkenberg-West. Deze installatie wordt in 2012 aan de exploitatie van de Energie BV toegevoegd. Het beheer en de exploitatie van de WKO-installaties is overgedragen aan Stichting Samen Zuinig in Arnhem. Met deze partij is een Exploitatiemanagementcontract gesloten. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de BV. Wel is sprake van een rekening courant verhouding, die eind 2011 € 17.000,- bedroeg (eind 2010 € 1.000,-). Beleid t.a.v. risicobeheersing Risicobeheersing binnen deze BV is vormgegeven door: goedkeuring van de door de algemeen directeur genomen besluiten door de directeur-bestuurder van Oosterpoort respectievelijk de RvT van Oosterpoort (vastgelegd in de statuten van de BV); periodieke rapportages met inzicht in financiële risico’s ter beoordeling naar RvT van Oosterpoort; teken- en beslissingsbevoegdheid. Oosterpoort Maatschappelijk Vastgoed BV Aard van de verbinding Oosterpoort Holding BV heeft op 29 december 2009 Oosterpoort Maatschappelijk Vastgoed BV opgericht voor het beheer en de exploitatie van maatschappelijk vastgoedobjecten die bijdragen aan de vitaliteit en leefbaarheid van dorpen, kernen, wijken en buurten en aan het maatschappelijke en culturele leven (zoals multifunctionele accommodaties, gezondheidscentra, scholen, centra voor peuter- en kinderopvang, wijk- en buurthuizen, sociale en culturele centra). Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.000,-, waarvan geplaatst en gestort € 18.000.-. Oosterpoort Holding BV is 100% aandeelhouder. De directie van de BV is in handen van algemeen directeur J.P. Verbeet. Het interne toezicht op de BV is gewaarborgd via de RvT van Oosterpoort. Alle (project)besluiten die de bestuurder/directie neemt, worden voorgelegd aan de RvT van Oosterpoort. Het beheer en de exploitatie van onderstaande maatschappelijk en bedrijfsmatige vastgoedobjecten zijn per 1 november 2010 overgedragen aan V.O.F. Managed Vastgoed Beheer te Beuningen. Met deze partij is een Vastgoedmanagementcontract afgesloten. Door VOF Managed beheerd vastgoed: - winkelvoorziening Heumense Hof te Malden; - groepswoningen (gehuurd door Pluryn) te Breedeweg; - kantoorpand Lindestraat 25 te Beek (gehuurd door Condor); - gezondheidscentrum/speelzaal Kerkplein te Leuth; - gezondheidscentrum Groesbeek. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de BV. Wel is sprake van een rekening courant verhouding, die eind 2011 € 0,5 mln. bedroeg (eind 2010 nihil). Beleid t.a.v. risicobeheersing Risicobeheersing binnen deze BV is vormgegeven door: goedkeuring van de door de algemeen directeur genomen besluiten door de directeur-bestuurder van Oosterpoort respectievelijk de RVT van Oosterpoort (vastgelegd in de statuten van de BV); periodieke rapportages met inzicht in financiële risico’s ter beoordeling naar RVT van Oosterpoort; teken- en beslissingsbevoegdheid. Oosterpoort Marktverhuur BV
66
Aard van de verbinding Oosterpoort Holding BV heeft op 29 december 2009 Oosterpoort Marktverhuur BV opgericht voor het beheer en de exploitatie van middeldure en dure huurwoningen, zoals Oosterpoort deze definieert. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.000,-, waarvan geplaatst en gestort € 18.000.-. Oosterpoort Holding BV is 100% aandeelhouder. De directie van de BV is in handen van algemeen directeur J.P. Verbeet. Het interne toezicht op de BV is gewaarborgd via de RvT van Oosterpoort. Alle (project)besluiten die de bestuurder/directie neemt, worden voorgelegd aan de RvT van Oosterpoort. Het beheer en de exploitatie van 174 bestaande middeldure en dure huurwoningen (huurprijs vanaf € 550,- per maand) is per 9 november 2010 overgedragen aan HV Makelaardij BV te Groesbeek. Met deze partij is een vastgoedmanagementcontract afgesloten. In de komende jaren zal ook het beheer van nieuwbouwwoningen in deze prijsklasse worden overgedragen aan HV Makelaardij. Zekerheden Oosterpoort heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan de BV. Wel is sprake van een rekening courant verhouding, die eind 2011 € 1,1 mln. bedroeg (2010 nihil). Beleid t.a.v. risicobeheersing Risicobeheersing binnen deze BV is vormgegeven door: goedkeuring van de door de algemeen directeur genomen besluiten door de directeur-bestuurder van Oosterpoort respectievelijk de RvT van Oosterpoort (vastgelegd in de statuten van de BV); periodieke rapportages met inzicht in financiële risico’s ter beoordeling naar RvT van Oosterpoort; teken- en beslissingsbevoegdheid.
67
68
5.28
Verklaring van het bestuur en de Raad van Toezicht
Het bestuur en de Raad van Toezicht van Oosterpoort, verklaren hierbij dat alle middelen in het verslagjaar 2011 zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting. Om onze sociaal maatschappelijke taakopvatting kracht bij te zetten, hebben wij de Aedescode en de Governancecode onderschreven en in overeenstemming met de inhoud en de geest van beide codes gehandeld. Wij zijn daarop aanspreekbaar. Dit jaarverslag is in de vergadering van 14 mei 2012 door het bestuur van Oosterpoort vastgesteld en door de Raad van Toezicht op 29 mei 2012 goedgekeurd.
Mei 2012
Eugène Janssen Directeur-bestuurder
Arnold Godfroij Voorzitter Raad van Toezicht
69