Groep uitgevers voor vak en wetenschap
JAARVERSLAG 2006
GROEP UITGEVERS VOOR VAK EN WETENSCHAP
www.nuv.nl
Algemeen De leden van de Groep Uitgevers voor Vak en Wetenschap (UVW) leveren vakinformatie, bestemd voor hoger beroeps- en universitair onderwijs, wetenschap en voor de uitoefening van beroep en bedrijf. Behalve met print en elektronische producten wordt de klant ook via seminars, congressen, vakbeurzen, studiereizen en adviesdiensten voorzien van informatie. UVW maakt zich sterk voor de belangen van deze groep uitgevers. UVW telt circa 80 leden met ruim 6600 werknemers. In 2006 traden Prelum uitgevers, RetailTrends, DATEC VOF, Lumido Business Media bv, NT Publishers en WEKA toe als nieuw lid. Brancheontwikkelingen in 2006 De sector was in 2006 behoorlijk in beweging. Een aantal concernuitgeverijen veranderDE van eigenaar; grote uitgeverijen concentreerden zich op kernmarkten en stootten bedrijfsonderdelen en titels af die of doorstartten als zelfstandige onderneming of werden overgenomen door bestaande uitgeverijen. Na jaren van teruggang en stagnatie zette de in 2005 ingezette omzetgroei in 2006 goed door. Na de herstructureringen in voorgaande jaren was 2006 een jaar van hernomen ondernemersactiviteit, mede onder invloed van de aantrekkende conjunctuur: de kleine en middelgrote leden maakten een inhaalslag en integreerden internet in hun productenportfolio en bedrijfsprocessen; de grote uitgeverijen zetten krachtig in op innovatie met web 2.0 uitgeefproducten– en diensten, met database publishing, met audit en workflow-informatiesystemen. Er wordt volop geëxperimenteerd met nieuwe business modellen, crm-toepassingen en met samenwerkingsverbanden met nieuwe toetreders. De arbeidsmobiliteit en het aantal vacatures namen door de sectorale dynamiek en de aantrekkende conjunctuur substantieel toe. Onder invloed van de transitie van de branche veranderen bestaande functies fundamenteel van karakter of verdwijnen en er ontstaan nieuwe functies. Er werden relatief veel medewerkers van buiten de uitgeefsector aangetrokken. Enerzijds om innovatie te stimuleren, anderzijds omdat binnen de branche geschikte medewerkers niet altijd te vinden waren. Voor UVW was dit aanleiding om in 2006 de meerdaagse opleiding Van hype naar uitgeefstrategie – uitgeven in de online wereld te initiëren. Voor UVW-uitgevers gold ook in 2006 dat nieuwe kansen moeten worden benut in verschuivende markten: gebruikers transformeren van afnemers in medeproducenten van informatie; adverteerders verlangen via het web interactie met de klant en accountability van hun investeringen. Nieuwe toetreders eisen hun rol op in de connectiviteit tussen content en doelgroepen. UVW-uitgevers zijn volop in beweging naar autonome en additionele nieuwe business. Beleidsterreinen UVW heeft grote belangen op de hoofdbeleidsterreinen van het NUV, te weten juridische, economische en sociale zaken. In een snel digitaliserende maatschappij ervaren uitgevers dat de druk op de door hen opgebouwde rechten toeneemt, zowel van de zijde van de politiek, als van de zijde van
2
eindgebruikers in met name de academische wereld. Het adequaat managen van auteursrechten is dan ook cruciaal voor uitgevers. UVW heeft zich in 2006 in nauwe samenwerking met het vaksecretariaat Juridische Zaken ingezet voor de behartiging van de auteursrechten van haar leden. De UVW-werkgroep auteursrecht, onder leiding van Herman Pabbruwe, formuleerde het beleidsdocument ‘Investeren in toegang’. UVW participeert in een OCW-werkgroep die samen met belanghebbende partijen vorm moet geven aan het toekomstige kabinetsbeleid inzake wetenschappelijke informatievoorziening. In 2006 initieerde UVW een denktank met diverse betrokken partijen uit de wereld van de wetenschappelijke informatievoorziening. Deze denktank bereidt een grote conferentie voor in 2008 in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad. Voorts nam UVW deel aan de NUV-inspanningen om dreigende wetgeving voor verlenging van abonnementen en een hoog btw-tarief voor print af te wenden. Met het vaksecretariaat Sociale Zaken wordt samengewerkt bij de totstandkoming van de CAO’s BTU en Vaktijdschriftjournalisten. Daarnaast heeft UVW verzocht om de ontwikkeling van een aantal sociale modelregelingen, bijvoorbeeld op het terrein van ziektekosten, studiekosten, ontslag, vakantie e.d. Groepspecifieke belangenbehartiging Uitgevers voor wetenschap en hoger onderwijs Online publicaties vormen een groeiend aandeel in de omzet van wetenschappelijke, studieen vakinformatieve boekenuitgevers. Het maken van goede afspraken ten aanzien van auteursrechten, gebruiks- en toegangsrechten en archivering van digitale uitgeefproducten is de komende jaren daarom een zwaartepunt in het beleid van de Groep UVW. Ook neemt het belang van (rechtstreekse) online distributie toe terwijl de rol van de boekhandel afneemt. Met GAU en GEU wordt het boekenbeleid afgestemd in het NUV Overleg Boekengroepen. Samen met de GAU voert UVW jaarlijks een omzet- en werkgelegenheidsenquête uit. Via het KVB-bestuur is UVW betrokken bij algemene ontwikkelingen in het boekenvak. Met de Stichting Marktonderzoek Boeken is UVW in gesprek over bedrdrijfstakonderzoek voor UVW-uitgevers. Vakinformatieve uitgeverijen Leden-uitgevers van vakinformatie geven gezamenlijk ruim 800 titels uit waarvan ongeveer de helft advertentiedragend is. Vaktijdschriften maakten in 2006 een omzetstijging door van 6,8 % ten opzichte van 2005. De stijging is vrijwel volledig toe te schrijven aan de advertentie-omzet (33% stijging in arbeidscommunicatie t.o.v. 2005 en 10,3% toename in totale netto mediabestedingen); de lezersmarkt was qua oplage en prijsontwikkeling in 2006 stabiel. (Bronnnen: HOI oplagecijfers t/m 2e kwartaal 2006; Nielsen Media Research bruto mediabestedingen t/m 3e kwartaal 2006 en TOP 100 Vakbladen, Media Facts februari 2007). Het belang van online bestedingen groeit de afgelopen jaren explosief. Omdat er geen gegevens beschikbaar waren over het aandeel van deze groei in de B2B-markt, liet UVW eind 2006 een onderzoek doen naar B2B Mediabestedingen 2007-2008. Uitgevers spelen actief in op online mogelijkheden en bieden een steeds gevarieerder aanbod waarbij de positie van
3
de bestaande printproducten opnieuw wordt gedefinieerd. Daarom onderzoekt UVW In overleg met de leden de haalbaarheid van eventuele en vrijwillige standaardisatie voor onlinebereik van vakinformatie. Onder invloed van de technische ontwikkelingen, een gunstig economisch gesternte en een uitstekende uitgangspositie ten aanzien van gesegmenteerd marktbereik, zijn de vooruitzichten voor de vakinformatieve uitgevers zonder meer positief. Bijeenkomsten Deskundigheidsbevordering van de leden en branche is een zwaartepunt in de activiteiten van UVW. Jaarlijks zijn er exclusief voor leden bijeenkomsten die zijn gericht op kennisontwikkeling en uitwisseling van ervaring. De pluriformiteit van de ledenbedrijven bepaalt de programmakeuze. Deze bijeenkomsten worden gemiddeld door 100 medewerkers van ledenbedrijven per keer bijgewoond. In 2006 waren er de volgende bijeenkomsten: •
9 januari (samenwerking met NUV Economische Zaken): Kansen voor uitgevers op de liberale postmarkt. De bijeenkomst werd voorgezeten door Hans Wilbrink, voorzitter van de distributiecommissie van NUV. De drie grootste postbedrijven in Nederland presenteerden hun plannen. Een uitgeverspanel reageerde daarop. Mr. M.H.P. Braakman van MKB Nederland verzorgde een inleiding over gewenste verbeteringen. Na afloop van het programma tekende J. Bommer, directeur NUV, met Sandd en Selekt Mail overeenkomsten waardoor NUV-leden aanspraak kunnen maken op bepaalde kortingen bij deze bedrijven.
•
9 februari (samen met GAU en GEU): Zoeken naar boeken: gevonden worden of niet gevonden worden maakt het verschil. Met medewerking van Jens Redmer, Strategic Partner Management Google Print Europe, met Michel Frequin (over auteursrechtelijke aspecten van samenwerking met zoekmachines), met Matthias Wahls, business development manager bij Brill Academic Publishers (over ervaringen met Google Book Search for Publishers). Voorzitter Henk van der Rijst sloot af via een paneldiscussie met de sprekers en B. de Groot, directeur Veen Bosch & Keuning.
•
26 april: Van ROC tot Universiteit: aan de vooravond van het elektronisch leren onder voorzitterschap van UVW-bestuurslid Louwe Dijkema en GEU-bestuurslid Stephan de Valk. Jacob Molenaar, manager informatie en uitgeeftechnologie van ThiemeMeulenhoff, gaf een tour d’horizon langs elektronisch leren. Michiel van Geloven, waarnemend directeur en programmamanager van de Digitale Universiteit sprak over mogelijke samenwerkingsverbanden. Daarna presenteerde Ian Muller, adjunct-directeur van Koninklijke Van Gorcum het Sherpa-platform voor pabo’s. Joost Mollerus, business unit manager Nieuwe Media bij Van Dijk Educatie, presenteerde het digitale contentplatform Learn4Life.
•
12 mei: Lezersonderzoek? Do it yourself!... of juist niet? Onder leiding van UVW-bestuurslid Wim Findhammer vertelde drs. J. Boor van Intomart GfK waar kwalitatief marktonderzoek aan moet voldoen. B. Manussen demonstreerde de werking van het online onderszoeksprogramma NetQuestionnaires en Jan Lapère, marktonderzoeker bij HDC Media, presenteerde zijn ervaringen met dit programma.
4
•
Na de ledenvergadering op 8 juni: Iedereen uitgever! Wie is de weblogger: researcher, vakidioot, journalist-publicist of de nieuwe uitgever? onder voorzitterschap van Herman van Oorschot, directeur Fullmoon Interactive Solutions. Blogger Frank Jansen over zijn ‘Uit de hand gelopen hobby’ en hoe uitgevers gebruik maken van zijn blog Frankwatching. Piter de Weerd, juridisch medewerker bij advocatenkantoor Klos Morel Vos & Schaap, over de blog Boek 9.nl. Theo van Vugt, hoofdredacteur van Tijdschrift voor Marketing, vertelde over de samenwerking met het succesvolle Molblog. Of een uitgever geld kan verdienen met weblogs? Gijs Vroom, uitgever bij VNU Business Publications legde uit wat daarvoor komt kijken.
•
14 juni: Kick off HOI-NSTD. Gecertificeerdee oplagen en de geautoriseerde NSTD-tariefkaart en CC-vermelding zijn voor UVW-leden en hun adverteerders belangrijke keurmerken. UVW coördineert jaarlijks de uitvoering en handhaving van deze keurmerken. In 2006 zijn de betreffende Bindende Besluiten gestroomlijnd.
•
11 oktober: E-learning en uitgeefconcepten onder joyeuze leiding van bestuurslid Hans van Zaaijen. Han van der Pool, learning officer HR bij Heineken, over de condities waaronder een klant succesvol e-learning kan toepassen in zijn organisatie. Jaap Smit, marketingmanager bij RBI, over de business case van de betaalde e-learning service Spuitlicnesie.nl. Ruud Kluivers, programm & solutions manager bij Wolters Kluwer European Internet Service Center, besprak de dilemma’s waar uitgevers mee te maken krijgen bij de ontwikkeling van e-learningproducten. Jaap van der Steen, directeur van Cirquest, toonde aansprekende multimedia e-learning producten.
•
21 november: werklunch met de directies van de UVW-boekenuitgevers over de Depotovereenkomst met CB, de modernisering van bestand-ISBN en over de exploitatie van samenvattingen van studieboeken door derden.
Nieuwjaarsbijeenkomst en LOF Prijzen 2006 12 januari: Tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van UVW in The Grand in Amsterdam vond de bekendmaking plaats van de winnaar van de LOF Prijs voor Vakinformatie 2006: Intermediair portfolio van VNU Business Publications. Voor het eerst werd ook de LOF Innovatie Prijs toegekend. Deze stimuleringsprijs ging in 2006 naar Technische Revue/TR Online van RBI. Voorafgaand aan de prijsuitreikingrijzen blikte UVW-bestuursvoorzitter Henk van der Rijst terug op het oude jaar om vervolgens de vooruitzichten voor 2006 te schetsen. Illusionist George Parker verzorgde een intermezzo en bracht de 8 LOF-genomineerden voor het voetlicht. Drs. I.L. Brentjes reikte namens de Stichting Lucas-Ooms Fonds cheques van resp. €10.000,- en €5.000,- uit aan de winnaars. De jury werd voorgezeten door Flip Vuijsje. Ledenvergadering 8 juni vond de algemene ledenvergadering plaats. Aan de orde waren de bestuursbenoemingen van G.H. Tiecken (RBI) en de herbenoeming van L. Dijkema (Koninklijke Van Gorcum); de verlenging met een jaar van het voorzitterschap van Henk van der Rijst als bestuursvoorzitter op persoonlijke titel. Het Financieel Verslag 2005 werd goedgekeurd. Bindende leden-besluit 2 (verplichte aansluiting HOI) werd geactualiseerd m.b.t. de online tariefkaart en vereenvoudigd m.b.t. het dispensatieprotocol voor titels met
5
een omzet kleiner dan €10.000,-. Bindend Besluit 4 (verplichte vermelding van het UVWlidmaatschap in colofons) is komen te vervallen. Voorts werden het Statusrapport Beleidszaken juni 2006 en Activiteitenoverzicht 2006/2007 van UVW gepresenteerd en de inschrijving voor de LOF Prijzen 2007 geopend.
Opleiding en onderzoek •
Met de hiervoor genoemde bijeenkomsten voorziet UVW in de behoefte van leden om bij te blijven in de dynamische uitgeefpraktijk. In 2006 liet UVW door de Uitgeversacademie in Leusden de meerdaagse opleiding Van hype naar
uitgeefstrategie – uitgeven in de online wereld ontwikkelen. UVW-leden ontvangen een korting van 25%. In februari 2007 ging de eerste groep UVW-deelnemers van start. •
In bestaande oplage- en advertentiemetingen ontbreekt het online bereik van vaktijdschriften. Daarom liet UVW eind 2006 het onderzoek B2B Mediabestedingen
2007-2008 uitvoeren door Ithaka Marktanalisten. Met dit onderzoek werden voor het eerste toekomstige trends in online adverteerdersbestedingen zichtbaar gemaakt. Communicatie
Vakblad is het officiële orgaan van UVW om medewerkers in de ledenbedrijven professioneel en outbound te informeren over UVW-activiteiten en over ontwikkelingen in het vak. In 2006 is het redactionele beleid in overleg met uitgever/hoofdredacteur Eric Ravestijn, directeur van FolioDyn@mica, geactualiseerd. In 2006 werd een UVW-voorlichtingsbrochure ontwikkeld die de voordelen van het lidmaatschap op een rij zet voor aspirant- en bestaande leden. Ook verscheen in 2006 het miniboekje Lof voor vakinformatie waarmee de LOF Prijs als dé prijs voor vakinformatie wordt gepositioneerd voor B2B-uitgevers en –adverteerders. Internationale ontwikkelingen 2006 Het NUV richt zijn blik al sinds de oprichting in 1996 ook op ontwikkelingen die zich buiten de Nederlandse grenzen afspelen. Samen met Europese en internationale zusterorganisaties worden de belangen van uitgevers niet alleen binnen Europa maar ook wereldwijd vertegenwoordigd. Het aantal uitgeefdossiers waarvan de inhoud op Europees niveau wordt bepaald, neemt gestaag toe. Dat betekent dat ook in NUV-verband steeds meer tijd en inspanning uitgaat naar internationale samenwerking. Om de belangen van uitgevers op Europees gebied optimaal te kunnen positioneren, is het NUV aangesloten bij de in Brussel gevestigde uitgeversorganisaties European Newspaper Publishers Association (ENPA), European Federation of Magazine Publishers (FAEP) en Federation of European Publishers (FEP). FEP FEP vertegenwoordigt de belangen van de nationale organisaties van uitgevers van boeken
6
en wetenschappelijke tijdschriften (‘learned journals’). FEP werkt nauw samen met de International Association of Technical, Medical and Scientific Publishers (STM), waar wetenschappelijke uitgevers rechtsreeks bij zijn aangesloten en met IPA. Naast FEP is de European Publishers Council (EPC) actief in de Europese uitgeverslobby, die is samengesteld uit verschillende Europese mediaconcerns. Deze uitgeversorganisaties monitoren nieuwe Europese initiatieven en de mogelijke impact daarvan voor de uitgeverijsector. Daarbij onderhouden zij goede contacten met onder meer de Europese Commissie en het Europees Parlement. Het formuleren en uitdragen van standpunten gebeurt in nauwe onderlinge afstemming met de aangesloten nationale organisaties. Waar mogelijk werken de Europese uitgeverorganisaties met elkaar samen. Thema’s die in 2006 op de Europese agenda stonden waren onder meer bescherming en handhaving van intellectuele eigendomsrechten en toegang tot digitale content. IPA Op een breder internationaal niveau worden de uitgeversbelangen vertegenwoordigd door de International Publishers’ Association (IPA). Ook is op internationaal niveau de eerder genoemde STM actief, die uit vertegenwoordigers van wetenschappelijke uitgevers is samengesteld. IPA is internationaal het eerste aanspreekpunt voor NGO's (zoals bijvoorbeeld UNESCO)en supranationale belangen-organisaties als WIPO e.d. IPA heeft zich in 2006 o.a. ingespannen voor de ontwikkeling van een standaard-DRM-tool voor zoekmachines (ACAPproject)en definitiesets en uitvoeringsprotocollen voor 'out of print' en verweesde werken. Daarnaast spant zij zich in om wereldwijd level playing fields voor uitgevers te bewerkstelligen(China), schade door piraterij in te dammen e.d.
7
