Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
INSTITUUT VOOR PUBLIEK EN POLITIEK
JAARVERSLAG 2006
AMSTERDAM, MEI 2007
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
CLUSTER INFORMATIE & COMMUNICATIE
7
CLUSTER LOKAAL & REGIONAAL
13
CLUSTER NATIONAAL
25
CLUSTER INTERNATIONAAL
35
CLUSTER KENNIS & KWALITEIT
43
DE MEDEWERKERS
44
PERSONEELSZAKEN
46
FINANCIËLE KERNCIJFERS
48
PUBLICATIES EN WEBSITES
49
Inhoud
4
Inhoud
VOORWOORD
Het komt niet zo vaak voor dat er in Nederland binnen een jaar drie verschillende verkiezingen worden gehouden. In de periode maart 2006 tot maart 2007 was dat het geval. Vooral de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen van november 2006 gooiden de plannen van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) danig in de war. Op deze manier werd de rode draad van de activiteiten van het IPP gevormd door verkiezingen, verkiezingen en nog eens verkiezingen. Dat wil overigens niet zeggen dat andere belangrijke plannen van het IPP helemaal zijn blijven liggen. Met de val van het kabinet in juni 2006 werd ook een streep gehaald door de vergevorderde plannen van Anno en het IPP om samen in Den Haag
Voorwoord
Voorwoord
een groot project voor onder anderen jongeren en inburgeraars op te zetten: het Centrum voor Geschiedenis en Democratie. Na jaren van praten over diverse plannen met een verschillende omvang, waren we weer terug bij af. Het IPP heeft van de zomermaanden na de val van het kabinet gebruik gemaakt om zelf De Haagse Tribune op te zetten. Dankzij de samenwerking met het Haags Historisch Museum komen er vanaf september 2006 wekelijks groepen scholieren van vmbo, havo en vwo naar Den Haag om een dag lang op speelse wijze democratie en rechtsstaat te ervaren. Naast De Haagse Tribune heeft het IPP in 2006 andere activiteiten ontwikkeld om jonge mensen in een vroeg stadium kennis te laten maken met democratie en rechtsstaat. Zo zijn in 2006 voor het eerst scholierenverkiezingen voor de gemeenteraden gehouden. De onderwijsprojecten van het IPP zijn breder opgezet, waardoor ze in de praktijk ook zeer succesvol blijken te zijn voor leerlingen van het vmbo. Naast activiteiten voor jongeren blijft de participatie van allochtonen en vrouwen een belangrijke plaats in het beleid van het IPP innemen. Het instituut onderzocht de positie van vrouwen en allochtonen in de nieuwe gemeenteraden en in de nieuwe Tweede Kamer. Voor beide verkiezingen is ook voorlichting gegeven aan allochtone kiezers, met als doel de opkomst bij de verkiezingen te bevorderen. In de activiteiten van het IPP is in 2006 in het bijzonder aandacht geschonken aan eenvoudig taalgebruik. Met inschakeling van Bureau Taal is vooral het materiaal voor de Kamerverkiezingen zodanig opgesteld dat minimaal 80 procent van de bevolking in staat is om de teksten te begrijpen. Ook internationaal stonden de ontwikkelingen niet stil. Met het netwerk Politeia is een belangrijke stap gezet om gezamenlijk te werken aan de bevordering van burgerschap door participatie. Hiervoor is een nieuwe vereniging in het leven geroepen, die op dit moment negen leden uit verschillende Europese lidstaten telt.
4
Het in Nederland succesvolle Wegwijsproject – waarbij leerlingen uit het voortgezet onderwijs één dag de rol van gemeenteraadslid spelen – was onderwerp van internationale uitwisseling, zodat ook in Kroatië en Kosovo jongeren een dagje het lokale bestuur naspelen. In Roemenië is een dergelijk project in voorbereiding. Uit bovenstaande opsomming, die slechts een kleine greep is uit onze activiteiten, moge duidelijk zijn dat 2006 een zeer druk en succesvol jaar is geweest voor het Instituut voor Publiek en Politiek. Wij hopen dat u het verslag met belangstelling zult lezen.
Nel van Dijk
Wim Kuiper
directeur
voorzitter
Voorwoord
Voorwoord
Amsterdam, mei 2007.
5
Cluster Informatie & Communicatie
Cluster Informatie & Communicatie
Een belangrijke taak van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) is het bevorderen van actief en democratisch burgerschap, om zodoende de graad van politieke en maatschappelijke participatie in Nederland te vergroten. De vraag is: hoe maak je van mensen betrokken burgers? Dat moet van twee kanten komen. Burgers moeten informatie krijgen over het functioneren van het politieke en maatschappelijke bestel. Met die informatie kunnen zij inzicht krijgen in de werking van de democratie en keuzes maken uit verschillende vormen van formele en informele participatie. Politici en bestuurders dienen van hun kant een goede antenne te hebben voor zaken die door gewone burgers als belangrijk worden ervaren. Zij kunnen burgers om hun mening vragen of burgers betrekken bij beleid. Informatie en communicatie zijn hierin sleutelwoorden – over en weer. Vanuit deze optiek heeft het IPP weer tal van activiteiten en projecten uitgevoerd. In het cluster Informatie & Communicatie was de aandacht in 2006 vooral gericht op het onderwijs in het algemeen en het vak maatschappijleer in het bijzonder. Leerlingen van havo en vwo krijgen in 2007 te maken met een nieuwe invulling van dit vak. Daarom heeft het IPP op de Docentendag Maatschappijleer en in het blad Maatschappij & Politiek relatief veel aandacht besteed aan de nieuwe lesprogramma’s. Immers, het vak maatschappijleer speelt een belangrijke rol bij het versterken van democratisch burgerschap bij jongeren. Ook de door het IPP verzorgde gastlessen Europa vervulden een dergelijke functie.
7
INFORMATIEVOORZIENING
Het Instituut voor Publiek en Politiek verzorgt niet alleen informatie over het Nederlandse politieke bestel, maar ook over de eigen activiteiten en projecten. Medio 2006 kwam er weer een nieuwe, geactualiseerde editie uit van de brochure Politieke basisinformatie, die vooral in cursussen wordt gebruikt. De oplage bedroeg 750 exemplaren. Voorts bracht het IPP twee onderwijskranten van elk twaalf pagina’s uit. De eerste ging over Uruzgan, de Afghaanse provincie waar Nederlandse militairen zijn gelegerd, bestemd voor de bovenbouw van havo en vwo. De andere uitgave was de Verkiezingskrant 2006, die verscheen met het oog op de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006. In beide kranten stonden niet alleen analyses, meningen en interviews, maar ook vragen en opdrachten voor leerlingen. Van de verkiezingskrant zijn overigens twee verschillende versies gemaakt, één voor havo/vwo en één voor het vmbo (met vereenvoudigd taalgebruik). De krant over Uruzgan verscheen in een oplage van 3.000 exemplaren, de verkiezingskrant telde 25.000 exemplaren, gelijkelijk verdeeld over genoemde onderwijstypen. Onder de informatievoorziening van het IPP viel ook de beantwoording van vele honderden schriftelijke, telefonische en per e-mail gestelde vragen over politiek, democratie en participatie. De Nieuwsbrief, die gericht is op het relatiebestand van het IPP, verscheen vier maal in gedrukte en vijf maal in digitale vorm. De gedrukte Nieuwsbrief ging naar ruim 2.350 abonnees, de digitale editie naar zo’n 250 belangstellenden. In het voorjaar van 2006 zijn de indeling en de vormgeving van de website www.publiek-politiek.nl geheel veranderd; sindsdien is veel aandacht besteed aan het actueel houden van de aangeboden informatie. Daarnaast onderhield het IPP de onder zijn beheer staande websites, zoals www.participatiewijzer.nl en www.verkiezingsaffiches.nl. Deze laatste site trok overigens in de verkiezingsmaand november aanzienlijk meer bezoekers (4.811) dan normaal gesproken het geval is (ongeveer 1.000).
8
Op vrijdag 3 februari 2006 werd in Hotel Dorint Sofitel Cocagne in Eind-
MAATSCHAPPIJLEER
hoven de jaarlijkse Docentendag Maatschappijleer gehouden. De organisatie van deze dag was in handen van de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) en het Instituut voor Publiek en Politiek. De bijna 380 bezoekers woonden eerst een gastcollege bij van socioloog Dick Pels, waarin hij aandacht besteedde aan de elementen van traditionalisme en populisme in het partijpolitieke spectrum van Nederland. Daarna vonden negen presentaties plaats, onder meer over de relatie tussen nationaal en Europees burgerschap, radicalisering en terrorisme in Nederland en de invloed van de media bij verkiezingen. De presentaties in het middagprogramma stonden vooral in het teken van nieuwe ontwikkelingen en methoden in het vak maatschappijleer. Verschillende educatieve uitgeverijen en organisaties boden op deze dag hun materiaal aan. Het door het IPP uitgegeven tijdschrift Maatschappij & Politiek. Vakblad voor maatschappijleer verscheen in 2006 wederom acht maal, met themanummers over de docentendag, internationalisering, de rechtsstaat en de parlementaire democratie. De betaalde oplage van M&P bleef redelijk stabiel met ongeveer 675 exemplaren. In 2006 is tevens gewerkt aan de ontwikkeling van een eigen website van het tijdschrift, die op 1 januari 2007 online is gegaan (www.maatschappijenpolitiek.nl).
9
BURGERS ALS BELEIDSADVISEURS
Welke lessen kunnen we trekken na ruim tien jaar experimenteren met interactieve beleidsvorming door verschillende ministeries? Dat is de leidende vraag in het boek Burgers als beleidsadviseurs. Een vergelijkend onderzoek naar acht projecten van interactieve beleidsvorming bij drie departementen, dat medio 2006 in een oplage van 350 exemplaren is verschenen. Het boek, geschreven door Jurian Edelenbos, Anna Domingo, Pieter-Jan Klok en Jan van Tatenhove, is het resultaat van intensief onderzoek, uitgevoerd aan een drietal universiteiten. De onderzoekers bespreken acht cases uit de periode 1994-2004, en wel vanuit verschillende perspectieven. Ze keken naar de beleidsinhoud, het verloop van het proces in de verschillende projecten, de manieren waarop macht een rol speelde en de wijze waarop de projecten institutioneel en beleidsmatig waren ingebed in het geheel van beleidsproductie van de drie betrokken ministeries. Algemene conclusies en tips voor beleidsmakers op het gebied van burgerparticipatie sluiten deze 190 pagina’s tellende studie af.
GASTLESSEN EUROPA
Van september tot en met december heeft het Instituut voor Publiek en Politiek op 33 scholen voor havo, vwo, vmbo en mbo 118 gastlessen over Europa verzorgd. Met deze lessen wilde het IPP de scholieren informeren over (de geschiedenis van) het Europese integratieproces, de Europese besluitvorming en de Nederlandse positie daarin. Voor het vmbo en het mbo was er aandacht voor specifieke werkvormen en onderwerpen. De lessen zijn gegeven door een groep van zo’n twintig jonge, door het IPP geselecteerde gastdocenten, die hiervoor op 16 juni 2006 een speciale training hebben gekregen. Het project is mede mogelijk gemaakt door het Europafonds van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs.
OVERIGE PROJECTEN
• Beheer
en onderhoud van de websites www.bridge-democracy.org,
www.hoegaanwestemmen.nl en www.jeugdparticipatie.info.
•
10
Herdruk van de acht pagina’s tellende onderwijskrant Globalisering.
Cluster Lokaal & Regionaal
Cluster Lokaal & Regionaal
Cluster Lokaal & Regionaal
Cluster Lokaal & Regionaal
Op 7 maart 2006 was het weer zo ver: gemeenteraadsverkiezingen, en wel in 419 van de 458 gemeenten die Nederland op dat moment telde. Dagblad De Telegraaf kopte de volgende dag: ‘PvdA grote winnaar’ en de Volkskrant schreef: ‘Enorme winst voor PvdA en SP’. Elke verkiezing kent winnaars en verliezers, maar alle partijen konden zich verheugen in het feit dat de opkomst iets hoger was dan in 2002: 58,2 tegenover 57 procent. Later in het jaar, tegelijk met de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006, vonden gemeenteraadsverkiezingen plaats in gemeenten die in dat jaar te maken hadden gekregen met herindeling. De activiteiten van het Instituut voor Publiek en Politiek stonden de eerste maanden van 2006 natuurlijk voor een groot deel in het teken van deze lokale verkiezingen. Zo’n vijftig gemeenten en een aantal deelgemeenten (Rotterdam) en stadsdelen (Amsterdam) maakten gebruik van de door het IPP ontwikkelde StemWijzer op maat. In sommige gemeenten leidde het gebruik van de StemWijzer tot heftige discussies. Het IPP organiseerde ook Scholierenverkiezingen, stelde ProgramVergelijkingen op en maakte samen met Anno een website waarop bezoekers op serieuze en ludieke wijze met verkiezingsleuzen aan de slag konden gaan. Naast deze verkiezingsgebonden activiteiten ging het IPP gestaag door met cursussen en trainingen, gericht op het vergroten van politieke en maatschappelijke participatie van autochtone en allochtone burgers. En opnieuw konden scholieren via de Wegwijsdagen en de Kindergemeenteraden kennismaken met de lokale politiek.
13
STEMWIJZER GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN
Ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006 heeft het Instituut voor Publiek en Politiek in totaal 69 StemWijzers gemaakt, en wel in opdracht van 51 gemeenten, elf stadsdelen (Amsterdam) en zes deelgemeenten (Rotterdam). De StemWijzers zijn allemaal volgens dezelfde methode ontwikkeld. Voor elke (deel)gemeente werd op basis van een workshop met de deelnemende politieke partijen en de verkiezingsprogramma’s een groslijst van ongeveer zeventig stellingen opgesteld. Hieruit is met behulp van een aantal rekenkundige en inhoudelijke criteria een definitieve selectie van maximaal dertig stellingen per StemWijzer gemaakt. In deze lijst kwamen de verschillen tussen de partijen goed tot uitdrukking, terwijl tevens sprake was van een evenwichtige verdeling van onderwerpen als burger en bestuur, verkeer en vervoer, volkshuisvesting en ruimtelijke ordening en onderwijs en cultuur. Om het gebruiksgemak van de StemWijzer te vergroten, zijn in het programma belangrijke verbeteringen aangebracht ten opzichte van de voorgaande StemWijzers. Zo kon de gebruiker nu in één oogopslag de verschillen en overeenkomsten tussen zijn eigen standpunten en die van de politieke partijen bekijken. De StemWijzers waren zowel op www.stemwijzer.nl als op de website van de betreffende gemeente online. Op 25 januari 2006 gaf de toenmalige minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties, Alexander Pechtold, het startsein voor de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen door de StemWijzer officieel in gebruik te nemen in het gemeentehuis van Ede. In zo’n zes weken tijd zijn 1.133.013 stemadviezen verstrekt. Dankzij de toepassing van een speciale internetapplicatie konden ook blinden en slechtzienden vanaf 1 maart de StemWijzer gebruiken. Om inzicht te krijgen in de mate van tevredenheid over de onderlinge samenwerking, heeft het IPP een enquête onder de opdrachtgevers gehouden, die door 36 van de 69 (deel)gemeenten is ingevuld. Op 12 april vond een interne evaluatie van de StemWijzer plaats, terwijl op 17 mei in Amersfoort een externe evaluatie met vertegenwoordigers van gemeenten werd gehouden. Marcel Boogers, verbonden aan de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur van de Universiteit van Tilburg, presenteerde hier zijn onderzoek naar gebruikers, motieven en effecten van de lokale StemWijzers. Beide evaluaties leidden onder meer tot voorstellen om meer verschillende functies en links naar de partijprogramma’s op de website aan te brengen. In het najaar maakte het IPP nog twee StemWijzers in opdracht van de gemeenten Lansingerland en Roermond, waar als gevolg van een herindeling op 22 november 2006 gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden.
14
Gemeenten met een StemWijzer
Totalen gemeenten met StemWijzer Inwoners
6.338.309
Kiesgerechtigden
4.924.991
Kiezers
2.436.119
Stemadviezen
1.133.013
Percentage adviezen t.o.v. kiesgerechtigden
23
Totalen gemeentelijke StemWijzers Voor alle (deel)gemeenten zijn er in totaal 4680 stellingen geformuleerd, waarvan er uiteindelijk 1942 zijn geselecteerd voor de StemWijzers. Omdat het aantal deelnemende partijen 664 bedroeg, zijn er in totaal 46.032 antwoorden op de beheermodule van de StemWijzer ingevoerd.
15
PROGRAMVERGELIJKING GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN
Naast de StemWijzer heeft het Instituut voor Publiek en Politiek voor 22 gemeenten, vier Amsterdamse stadsdelen en acht Rotterdamse deelgemeenten een ProgramVergelijking opgesteld. Hierin werden de standpunten van de politieke partijen over een negental onderwerpen op hoofdpunten met elkaar vergeleken. Sommige gemeenten drukten de ProgramVergelijking af in de plaatselijke kranten. Op de website www.programvergelijking.nl stonden alle 34 ProgramVergelijkingen online.
LOKALE SCHOLIERENVERKIEZINGEN
In 2006 organiseerde het Instituut voor Publiek en Politiek voor het eerst scholierenverkiezingen voor de gemeenteraden. Deze schaduwverkiezingen vonden op twee manieren plaats. Ongeveer 10 procent van de scholen stemde met behulp van stembiljetten in de week voorafgaand aan de verkiezingen, terwijl de meeste scholen op 6 maart 2006 via internet stemden. De scholieren konden stemmen op partijen in de gemeente waar de school gevestigd was. Er deden 173 scholen in 104 gemeenten met in totaal 61.050 leerlingen mee. Het totale aantal uitgebrachte stemmen bedroeg 28.352, hetgeen een opkomst inhield van 46,4 procent. Op een persconferentie in cultureel en politiek centrum De Balie te Amsterdam overhandigde het IPP de officiële uitslag aan Alexander Pechtold, de toenmalige minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties. Daarbij waren niet alleen politici en scholieren, maar ook jonge kandidaatraadsleden aanwezig. Zij gingen met elkaar in debat over de invulling van een politieke jongerenagenda. Alle uitslagen per school zijn te vinden op www.scholierenverkiezingen.nl. De scholierenverkiezingen werden mogelijk gemaakt door een subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
16
Op 22 februari 2006 gaf burgemeester Gerd Leers van Maastricht het offi-
DE LEUZENDETECTOR
ciële startschot voor de zogeheten leuzendetector door de eerste poster van deze actie op een verkiezingsbord te plakken. Dergelijke posters verschenen daarna in zo’n veertig gemeenten. De bedoeling van de website www.leuzendetector.nl was om de kiezer aan te zetten tot weloverwogen stemgedrag. Op educatieve en speelse wijze maakte de website duidelijk dat het belangrijk is dat kiezers zich verdiepen in het verhaal achter een verkiezingsleus. Centraal op de website stond het leuzendetectorspel, waarbij bezoekers verschillende (historische) verkiezingsleuzen moesten koppelen aan de bijbehorende verkiezingsaffiche van een partij. Ook kon de gebruiker zelf campagne voeren door een eigen verkiezingsposter op de virtuele leuzenplakplaats te hangen. De leuzendetector was een gezamenlijk project van Anno (www.anno.nl) en het Instituut voor Publiek en Politiek.
Het Servicecentrum Integratie van Forum en het Instituut voor Publiek en
RAAD VOOR RAADSLEDEN
Politiek organiseerden op 22 september in het stadhuis van Den Haag de eerste van halfjaarlijkse bijeenkomsten in de reeks Raad voor Raadsleden, bestemd voor (nieuwe) gemeenteraadsleden. Het gaat hierbij om thema’s die van belang zijn voor integratie op lokaal niveau. Deze eerste experten netwerkbijeenkomst stond in het teken van Herstructurering en Integratie. Allereerst kwam plenair het landelijke beleid en de uitwerking op lokaal niveau aan de orde. In de daaropvolgende workshops werd nader ingegaan op de rol van gemeenteraadsleden en van buurtbewoners in een herstructureringsproces. In totaal namen ongeveer tachtig mensen aan de bijeenkomst deel. Een uitgebreid verslag is te vinden op de website van het IPP >> Lokaal & Regionaal >> Projecten.
17
ONDERZOEK OP GEMEENTELIJK NIVEAU
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006 heeft het Instituut voor Publiek en Politiek onderzoek gedaan naar de mate van diversiteit in de nieuwe raden. Centraal stond de vraag of er meer vrouwen en allochtonen in de gemeenteraden zijn gekomen. Uit het onderzoek bleek onder meer dat het aandeel vrouwen van 24 naar 26 procent is gestegen, terwijl het aantal allochtone raadsleden na de verkiezingen met 50 procent is toegenomen. Het onderzoek is uitgevoerd met medewerking van de gemeentelijke griffiers, die alle relevante gegevens met een eigen code invoerden op een website. Het rapport Meer diversiteit in de gemeenteraden is te lezen op www.publiek-politiek.nl/ bestanden/diversiteit_gemeenteraden_ 2006. Een tweede onderzoek betrof de Aandacht voor administratieve lastenverlichting in verkiezingsprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen 2006. In 34 grote en kleine gemeenten zijn de programma’s van de politieke partijen geanalyseerd om te bezien wat deze partijen willen doen aan (vermindering van) de administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Hieruit kwam naar voren dat er in alle gemeenten enige aandacht is voor de problematiek, vooral waar het de lastenverlichting voor ondernemers betreft. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkskrelaties en is te raadplegen via de website van het IPP >> Lokaal & Regionaal >> Projecten. In dezelfde 34 gemeenten voerde het IPP in 2006 een quick scan van de coalitieakkoorden en raadsprogramma’s voor de periode 2006-2010 uit, getiteld Burgerparticipatie in gemeenteland. Centraal stond de vraag welk belang colleges en gemeenteraden hechten aan burgerparticipatie. Zo heeft het IPP overeenkomsten en verschillen tussen gemeenten geïnventariseerd en heeft het onderzocht of deze gemeenten van plan zijn om gebruik te maken van interactieve beleidsvorming en/of het internet om burgers bij het beleid te betrekken.
ADVIESRAAD WMO VOORSCHOTEN
In opdracht van de gemeente Voorschoten heeft het Instituut voor Publiek en Politiek meegewerkt aan de totstandkoming van een Centrale Adviesraad Wmo (CAW), een raad van burgers om de gemeente te adviseren over de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Ter voorbereiding hiervan organiseerden de gemeente en het IPP in oktober en november 2006 een viertal bijeenkomsten, die resulteerden in een eerste advies aan de gemeente. In dit advies werd niet alleen aandacht besteed aan de Wmo zelf, maar ook aan de rol die een adviesraad bij de invoering van deze wet zou kunnen spelen. De CAW is inmiddels benoemd.
WEGWIJSDAGEN EN KINDERGEMEENTERADEN
Het project Wegwijs op het Gemeentehuis brengt jongeren in de leeftijd van 14 tot 19 jaar heel direct in aanraking met de politiek in een gemeente. Zij spelen namelijk een dag lang de rol van gemeenteraadslid en knopen gesprekken aan met lokale politici, ambtenaren en belangenorganisa-
18
ties. De Wegwijsdagen zijn afgestemd op de onderwijspraktijk en leerlingen van vmbo tot vwo. Het project Kindergemeenteraad richt zich op leerlingen uit de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. De voorbereiding op school met behulp van de lessenserie Kies voor Kids wordt gevolgd door een projectmiddag op het gemeentehuis. In 2006 werden in opdracht van gemeenten achttien Wegwijsdagen en drie Kindergemeenteraden gehouden. Aan een Wegwijsdag deden gemiddeld zestig leerlingen mee. Bij de uitvoering van beide projecten werden de leerlingen ondersteund door zogeheten programmabegeleiders (pb’ers). Op 27 januari en 29 september verzorgde het Instituut voor Publiek en Politiek een training voor pb’ers, waaraan 45 jonge vrijwilligers deelnamen. In totaal beschikte het IPP in 2006 over een bestand van ongeveer 180 (vrijwillige) programmabegeleiders. Voor de vijf nieuw aangestelde dagcoördinatoren belegde het IPP op 19 september een speciale instructiebijeenkomst. Wegwijsdagen 2006 Achtkarspelen Almere Amsterdam Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam Noord Amsterdam Osdorp Amsterdam Zeeburg Cuijk Dinkelland Dongen Ermelo Hoogezand-Sappemeer Horst aan de Maas Huizen Oldenzaal Steenwijkerland Terschelling Uden Zwolle Kindergemeenteraden 2006 Assen Hoorn Steenwijkerland
19
VINDEN EN BINDEN
In vier Nederlandse steden heeft het Instituut voor Publiek en Politiek het project Vinden en Binden uitgevoerd. Het project richtte zich op de bevordering van de politieke participatie van allochtonen door het aanbieden van cursussen over de gemeentepolitiek. De cursussen vonden in de steden Almere en Zaanstad in 2005 plaats, terwijl ze in Zwolle en Amersfoort eind 2005 en begin 2006 werden gegeven. Elke cursus telde zes bijeenkomsten en ongeveer twintig deelnemers. Op 7 juni 2006 vond in De Observant te Amersfoort de slotbijeenkomst plaats, waaraan niet alleen cursisten, maar ook gemeenteraadsleden, burgemeesters en wethouders en vertegenwoordigers van politieke partijen uit de vier steden deelnamen. Op de bijeenkomst werden onder meer de resultaten van de cursussen gepresenteerd. Er was ook volop gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en nieuwe contacten aan te knopen. Zestig mensen woonden de slotbijeenkomst bij. Vinden en Binden is gefinancierd door de Directie Coördinatie Integratiebeleid Minderheden van het Ministerie van Justitie.
CURSUSSEN POLITIEKE PARTICIPATIE EN BESTUREN
Het Instituut voor Publiek en Politiek verzorgde in 2006 vier cursussen Inzicht en Invloed, en wel in opdracht van en in samenwerking met de Amsterdamse stadsdelen Oost/Watergraafsmeer (twee maal, in januari-februari), Bos en Lommer (februari-mei) en De Baarsjes (februari-juni). Elke cursus omvatte vijf bijeenkomsten. Doel van de cursus was om de deelnemers inzicht te geven in de lokale politiek en de mogelijkheden om invloed uit te oefenen. Rode draad door de cursus was het ontwikkelen en indienen van een burgerinitiatief om een onderwerp op de agenda van de stadsdeelraad te krijgen. De cursussen telden 25 deelnemers per stadsdeel. In november 2006 ging in Almere de cursus Politiek Actief in Almere van start, speciaal gericht op allochtonen. Deze cursus, die uit zes bijeenkomsten bestond, had onder meer als doel om de deelnemers actief te laten worden in een politieke partij. Tijdens de cursus vertelden raadsleden over hun werkzaamheden.
20
In opdracht van de Vrouwenlijn in Amsterdam-Noord, een koepel van zelforganisaties van allochtone vrouwen, is het IPP op 11 april 2006 gestart met de cursus Zelf aan het stuur! Maatschappelijk besturen in AmsterdamNoord. De cursus bestaat uit twintig lessen, waarvan er 15 in 2006 zijn gegeven. Daarnaast is voor 2007 en 2008 een aantal terugkombijeenkomsten gepland. De cursus is gericht op training van competenties en vaardigheden om maatschappelijke organisaties goed te kunnen besturen. De lessen sluiten zoveel mogelijk aan op de behoeften van de organisatie waarin elke deelnemer actief is. Ongeveer 45 vrouwen namen in twee groepen aan de cursus deel. De lessen werden deels verzorgd door gastdocenten.
In juli 2006 presenteerde het Instituut voor Publiek en Politiek het rapport Tussenbalans Vrijwilligerswerk 2015, en wel in het kader van het gelijkna-
VRIJWILLIGERSWERK ROTTERDAM
mige project van de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de gemeente Rotterdam. De Tussenbalans had als doel het gemeentelijke beleid op het gebied van vrijwilligerswerk te evalueren en waar nodig voorstellen te doen voor nieuw beleid of voor aanpassingen in bestaand beleid. Twee bijeenkomsten stonden centraal in dit project. Op 16 februari 2006 is een evaluatiebijeenkomst gehouden, waarop werd teruggekeken op de achterliggende periode. En op 6 april 2006 vond een conferentie plaats, waarop de deelnemers voornamelijk naar de toekomst keken. De projectleiding en de verslaglegging waren in handen van het IPP. Daarnaast verzorgde PROXY, een servicecentrum voor vrijwilligersorganisaties in Rotterdam, het secretariaat en de communicatie. Het Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) was ingeschakeld voor het verzamelen van relevante gegevens.
21
OVERIGE PROJECTEN
• Voor de verkiezingen van de algemene vergadering van het waterschap Zeeuwse Eilanden, die tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006 plaatsvonden, heeft het IPP eveneens een StemWijzer gemaakt. Bij waterschapsverkiezingen gaat het niet om een keuze tussen politieke partijen, maar om een stem op kandidaten in verschillende categorieën en regio’s. Deze StemWijzer ging op 9 februari online en trok 4.729 bezoekers.
• Medewerking
aan de campagne van LOM samenwerkingsverbanden
Wie stemt beslist. Ik stem beslist!, met als doel om de opkomst van allochtone stemgerechtigden bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006 te bevorderen.
• Na de vorming van een nieuw college van burgemeester en wethouders wilde de gemeente Assen met haar burgers in debat gaan over de komende vier jaar. In opdracht van de gemeente heeft het IPP een projectplan geschreven en een OpinieWijzer gemaakt, die huis aan huis is verspreid en 5.400 reacties opleverde. Het project omvatte verder een serie deeldebatten en in oktober het Grote Slotdebat, waarbij 250 inwoners van Assen aanwezig waren.
• Eind 2006 startte het project Mijn Boerenland, dat het draagvlak onder burgers en provinciebestuurders onderzocht voor instandhouding van het agrarisch cultuurlandschap. Op de website www.mijnboerenland.nl konden inwoners van Drenthe en Noord-Brabant hun mening geven. Deze enquête zou de basis vormen van twee debatten in februari 2007. De organisatie van het project was in handen van CLM Onderzoek en Advies, Kasteel Groeneveld (Staatsbosbeheer) en het IPP, in samenwerking met de twee genoemde provincies.
• In september 2006 hield het Amsterdamse stadsdeel Oost/Watergraafsmeer een conferentie over jeugdbeleid, waaraan het IPP medewerking verleende. Onder de noemer Zaken doen formuleerden de meer dan honderd deelnemers (vooral jongeren) een aantal concrete voorstellen, waarvan de uitvoering op korte termijn en in samenwerking tussen scholen, instellingen en werkgevers kon plaatsvinden.
22
Cluster Nationaal
Cluster Nationaal
Cluster Nationaal
Cluster Nationaal
‘Kabinet valt’, schreef Metro met vette letters op 30 juni 2006. NRC Handelsblad kwam op de voorpagina met dezelfde mededeling, wat minder vet, maar met de toevoeging ‘CDA en VVD willen verder’. De fractie van D66 had het vertrouwen in het kabinet-Balkenende II opgezegd omdat VVD-minister Rita Verdonk voor Vreemdelingenzaken en Integratie mocht aanblijven na parlementaire behandeling van de paspoortenkwestie van Kamerlid Ayaan Hirsi Ali. Na een succesvolle lijmpoging van oudpremier Ruud Lubbers gingen CDA en VVD op 7 juli als minderheidskabinet verder, met als belangrijkste taak het uitschrijven van vervroegde Tweede Kamerverkiezingen, die onder normale omstandigheden in mei 2007 zouden worden gehouden. De verkiezingen vonden nu op 22 november 2006 plaats. Winnaars waren de SP en de PVV, maar het CDA bleef verreweg de grootste partij. De opkomst bij de verkiezingen bedroeg 80,35 procent. Het Instituut voor Publiek en Politiek maakte opnieuw een landelijke StemWijzer, die alle bezoekersrecords brak. Daarnaast trokken de StemmenTracker en de Scholierenverkiezingen de nodige belangstelling. Maar voordat het verkiezingstumult in alle hevigheid losbarstte, had het IPP in opdracht van en in samenwerking met het Burgerforum Kiesstelsel en de Nationale Conventie een aantal debatten georganiseerd over allerlei voorstellen en gedachten op het terrein van democratische en bestuurlijke vernieuwing. De dagelijkse gang van zaken in de Tweede Kamer stond centraal in de dagprogramma’s van De Haagse Tribune, bedoeld om leerlingen vertrouwd te maken met wat er op en rond het Binnenhof gebeurt.
25
Bij het bepalen van hun stem gaan kiezers doorgaans niet alleen af op beloften van politieke partijen, maar ook op wat ze de afgelopen jaren hebben gedaan. Op 1 november ging de door het Instituut voor Publiek en Politiek ontwikkelde website www.stemmentracker.nl online. Met de StemmenTracker konden bezoekers zich uitspreken over dertig belangrijke onderwerpen die in de jaren 2003-2006 in de Tweede Kamer in stemming waren gebracht. Het ging om onderwerpen als de identificatieplicht, de kinderopvang, het zorgstelsel en de benoeming van de burgemeester. Ten slotte was in het resultatenscherm te zien met welke partij de bezoeker het meest zou hebben meegestemd. De website bevatte tevens de toelichtingen van de desbetreffende partijen op hun stemgedrag. De StemmenTracker heeft 235.198 bezoekers getrokken, van wie er 162.033 hun mening hebben vergeleken met de standpunten van de politieke partijen.
PROGRAMVERGELIJKING
Om partijen gemakkelijker met elkaar te kunnen vergelijken, heeft het Instituut voor Publiek en Politiek voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 weer een ProgramVergelijking gemaakt, die op de website www.programvergelijking.nl is geplaatst. Op de thema’s onderwijs, veiligheid, internationaal, sociaal-economisch en financieel beleid, zorg, democratie, milieu, verkeer, ruimtelijke ordening en tenslotte integratie, inburgering en vluchtelingen heeft het IPP twaalf partijen op hoofdlijnen met elkaar vergeleken. De website kreeg 197.946 bezoekers. Daarnaast heeft het IPP een aantal specifieke ProgramVergelijkingen in opdracht van derden gemaakt, namelijk voor Women Inc, PZO, ANBO, NCDO, Natuurmonumenten, MM-MO, CG-Raad en VluchtelingenWerk Nederland.
26
VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER 2006
STEMMENTRACKER
VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER 2006
Voor de 1,5 miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met lezen en schrijven en van wie een groot deel mag stemmen, heeft het Instituut voor
DE BEGRIJPELIJKSTE VERKIEZINGSSITE
Publiek en Politiek in samenwerking met Eenvoudig Communiceren en Podplaza de Begrijpelijkste Verkiezingssite geproduceerd. De site, die op 10 november online is gegaan, laat op eenvoudige wijze en in begrijpelijk Nederlands de spelregels rondom de verkiezingen van 22 november 2006 zien. Televisiepresentator Jeroen Pauw heeft bovendien alle teksten ingesproken. Webadres: www.allesoverdeverkiezingen.nl/begrijpelijk.
Het IPP verleende medewerking aan de ontwikkeling van de website Wie
WIE KIES JIJ?
kies jij? (www.wiekiesjij.nl), een initiatief van de Stichting Het Nieuwe Stemmen. De site bevatte informatie over zo’n 300 kandidaten voor de Tweede Kamerverkiezingen en deed dienst als voorkeurstemhulp. De site trok ongeveer een half miljoen bezoekers.
In samenwerking met zo’n vijftig lokale organisaties belegde het IPP een groot aantal informatiebijeenkomsten voor allochtone vrouwen, ouderen
VOORLICHTINGSBIJEENKOMSTEN
en leerlingen van regionale opleidingscentra over de gemeenteraads- en de parlementsverkiezingen van 2006. Deze bijeenkomsten vonden in het gehele land plaats. Er werd onder meer informatie gegeven over het hoe en waarom van de verkiezingen, terwijl op de bijeenkomsten met jongeren de nadruk vooral lag op meningsvorming. Het educatieve materiaal bestond onder meer uit de vmbo-uitgave van de Verkiezingskrant 2006.
Na de verkiezingen van 22 november maakte het IPP een inventarisatie
INVENTARISATIE
van het aantal vrouwen en allochtonen in de nieuwe Tweede Kamer. Het percentage vrouwen bleef precies gelijk, terwijl het aandeel allochtonen toenam van 8 naar 8,7 procent. Het overzicht is te vinden op de website van het IPP >> Allochtonen >> In de politiek >> cijfers.
27
SCHOLIERENVERKIEZINGEN
Traditiegetrouw vonden een dag voor de echte verkiezingen, dus op 21 november 2006, de landelijke Scholierenverkiezingen plaats. 253.789 scholieren op 481 scholen kregen de mogelijkheid om (vooral via internet) hun stem uit te brengen. Volgens de voorlopige uitslag hadden aan het einde van de middag 153.557 scholieren hun stem uitgebracht. De resultaten van de Scholierenverkiezingen werden in het gebouw van de Tweede Kamer overhandigd aan minister Atzo Nicolaï voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties. Dit gebeurde in het bijzijn van verschillende lijsttrekkers en andere prominente vertegenwoordigers van politieke partijen. Na het verwerken van enkele nagekomen uitslagen bleek uiteindelijk het totale aantal uitgebrachte stemmen te liggen op 154.161, waarvan 2.069 blanco en 188 ongeldig (ter vergelijking: in 2003 brachten 92.819 leerlingen hun stem uit). De opkomst onder de scholieren bedroeg 60,7 procent.
STEMWIJZER
De StemWijzer van het Instituut voor Publiek en Politiek brak in 2006 alle records: zij verstrekte 4.767.611 adviezen, hetgeen overeenkwam met 38,9 procent van het aantal kiesgerechtigden in Nederland. Op grond van eerdere evaluaties waren ook nu weer enkele veranderingen doorgevoerd. Ten eerste was extra aandacht besteed aan de formulering van de dertig stellingen; op grond van richtlijnen van Bureau Taal waren alle stellingen in eenvoudig Nederlands opgesteld, zodat een nog grotere doelgroep kon worden bereikt. Ten tweede waren er links naar de partijprogramma’s aangebracht en konden de deelnemende partijen een toelichting geven op hun standpunten. En ten derde bestond de mogelijkheid voor gebruikers van de StemWijzer om aan te geven welke partijen zij in een advies wilden meenemen. De presentatie van de StemWijzer vond op 17 oktober plaats in een druk bezocht perscentrum Nieuwspoort te Den Haag, in aanwezigheid van bijna alle lijsttrekkers, onder wie premier Jan Peter Balkenende (CDA) en Wouter Bos (PvdA). Door een technische storing bij de internetprovider
28
konden niet alle lijsttrekkers niet van een stemadvies worden voorzien. De publiciteit rondom de StemWijzer was enorm – tal van meningen en analyses vulden de opiniepagina’s van landelijke en regionale dagbladen. Bovendien vond op 15 november de première van de StemWijzer op televisie plaats, en wel in een live-uitzending in samenwerking met de KRO en TVBV. Het was een waar verkiezingsspektakel, met kopstukken van politieke partijen, bekende Nederlanders en zwevende kiezers. Op 4 december 2006 vond een interne evaluatie plaats, op 5 januari 2007 gevolgd door een expertmeeting met wetenschappers en vertegenwoordigers van politieke partijen. De Tilburgse School voor Politiek en Bestuur heeft wederom onderzoek gedaan onder de gebruikers van de StemWijzer via een online enquête, die door ongeveer 3.000 mensen is ingevuld. Het onderzoek is als PDF te vinden op: www.publiek-politiek.nl/bestanden/enquete_bezoekers_stemwijzer. Om de StemWijzer financieel mogelijk te maken, plaatste het IPP selectief betaalde banners op de site.
Na de zomervakantie is het Instituut voor Publiek en Politiek gestart met
DE HAAGSE TRIBUNE
het project De Haagse Tribune, dat speciaal is ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs. Het doel van De Haagse Tribune is om scholieren bekend te maken met de werking van de parlementaire democratie en de rituelen en gezichten die daar bij horen. De scholieren brengen een hele dag in Den Haag door. Docenten kunnen kiezen uit een drietal programma’s, die voor de verschillende opleidingsniveaus zijn gemaakt. De leerlingen kunnen op ontdekkingsreis gaan door het Binnenhof (vmbo), ze kunnen voor één dag politicus worden (havo/vwo) of op onderzoek gaan naar de geschiedenis van de democratie (vmbo/havo/vwo). In alle programma’s zitten enkele vaste onderdelen, zoals een zoekopdracht in het Haags Historisch Museum, een bezoek aan de Tweede Kamer en een groepsfoto voor de Hofvijver. In twee van de drie programma’s hebben de leerlingen een gesprek met een Tweede Kamerlid.
29
Alle programma’s worden afgesloten met een gang naar de (bijna ouderwetse) stembus. Details over de programma’s zijn te vinden op de website www.dehaagsetribune.nl, waar scholen zich ook kunnen aanmelden. Dankzij financiële steun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kon het IPP in het schooljaar 2006-2007 meer scholieren naar de Hofstad laten komen dan aanvankelijk was gedacht. In de periode 20 september tot en met 19 december 2006 organiseerde het IPP 26 dagprogramma’s voor scholen, waaraan 702 leerlingen deelnamen, verdeeld over de volgende schooltypen: • vmbo
270
• havo
174
• vwo
112
• mbo
125
• hbo
21 (testgroep)
De Haagse Tribune is mede mogelijk gemaakt door het Haags Historisch Museum, de Tweede Kamer en – op onderdelen – Anno.
BURGERFORUM KIESSTELSEL
In samenwerking met het Projectbureau van het Burgerforum Kiesstelsel van BZK heeft het Instituut voor Publiek en Politiek van 23 mei tot en met 20 juni 2006 in het kader van het project Nederland praat mee! twaalf regionale bijeenkomsten georganiseerd. De debatten vonden plaats in Amsterdam, Groningen, Rotterdam, Enschede, Leiden, Eindhoven, Zwolle, Maastricht, Arnhem, Utrecht, Bergen op Zoom en Leeuwarden en telden in totaal 525 deelnemers. Het doel van deze bijeenkomsten was om de leden van het Burgerforum in contact te brengen met burgers uit – vooral – hun eigen regio, om zo te ontdekken welke opvattingen, ervaringen en wensen er leefden over de wijze waarop de Tweede Kamer wordt gekozen. De deelnemers konden stemmen op en discussiëren over een aantal stellingen, die gingen over zaken als kabinetsformatie, opkomst bij verkie-
30
zingen en regionale spreiding van kandidaten. Het Verslag Regiobijeenkomsten Burgerforum Kiesstelsel is als PDF te vinden op de website www.burgerforumkiesstelsel.nl.
Op 5 oktober 2006 werd het eindrapport van de zogeheten Nationale Con-
NATIONALE CONVENTIE
ventie aangeboden aan Atzo Nicolaï, de (nieuwe) minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties. De Conventie had als taak om ‘voorstellen te doen voor de inrichting van het nationale politieke bestel die kunnen bijdragen aan herstel van vertrouwen tussen burger en politiek’. In aansluiting hierop organiseerden de Nationale Conventie en het Instituut voor Publiek en Politiek een vijftal debatten, waarin burgers met de leden en de adviseurs van de Conventie van gedachten konden wisselen over de in het eindrapport opgestelde aanbevelingen. De debatten waren toegesneden op verschillende doelgroepen. De eerste bijeenkomst was een publieksdebat in Rotterdam (10 oktober), twee dagen later gevolgd door een internationaal symposium in Den Haag over democratische hervormingen in Europees perspectief. De derde bijeenkomst in Utrecht op 16 oktober werd georganiseerd in samenwerking met de Staatsrechtkring en was speciaal bedoeld voor staatsrechtgeleerden, terwijl journalisten op 26 oktober in Amsterdam hun opvattingen kenbaar konden maken. Op de laatste bijeenkomst op 1 november in Leiden, georganiseerd in samenwerking met de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek, discussieerden wetenschappers en politici met elkaar over de aanbevelingen van de Nationale Conventie. Aan deze debatten namen in totaal zo’n 225 mensen deel. Het IPP werkte ook mee aan de organisatie van het VU Verkiezingsdebat op 8 november, waarop vooraanstaande politici onder meer van gedachten wisselden over de aanbevelingen van de Nationale Conventie.
31
WORKSHOPS ELEKTRONISCHE OVERHEID
Om meer inzicht te krijgen in de denkbeelden die jongeren hebben over de ontwikkeling van de elektronische overheid, gaf het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het Instituut voor Publiek en Politiek de opdracht om twee scenarioworkshops te organiseren. In mei gingen leerlingen van twee klassen vijf van het vwo uit Nijmegen en Zwolle met elkaar en met ambtenaren in gesprek over de relatie tussen privacy en digitale dienstverlening en over de digitale aansturing van politici. Toenmalig minister Alexander Pechtold bracht een kort bezoek aan één van de workshops.
OVERIGE PROJECTEN
• In de informatiestand van het IPP op de Amsterdamse Uitmarkt van 26 en 27 augustus signeerden de Tweede Kamerleden Bas van der Vlies (SGP), Boris van der Ham (D66) en Wijnand Duyvendak (GroenLinks) verkiezingsaffiches van hun partijen, die voor één euro te koop waren. De opbrengst ging naar een goed doel dat door de politicus zelf werd bepaald.
• Medewerking
aan de campagne van LOM samenwerkingsverbanden
Wie stemt beslist. Uw stem beslist!, met als doel om de opkomst van allochtone stemgerechtigden bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006 te verhogen.
• Op
de Margriet Winterfair van 17-22 november adviseerde het IPP de
bezoekers over het gebruik van de StemWijzer en verzorgde het een aantal interviews met lijsttrekkers. Ook voor aanvang van de verkiezingsconference van Freek de Jonge op 20 en 21 november in Breda kon in de foyer van het theater van de StemWijzer gebruik worden gemaakt.
• In
opdracht van NCDO en Medisch Contact maakte het IPP twee
StemWijzers met extra stellingen over ontwikkelingssamenwerking en gezondheidszorg.
• Op
29 november vond op het IPP een bijeenkomst plaats over e-
Participatie, met medewerking van enkele internationaal bekende voorvechters van elektronische vormen van participatie en democratie.
32
Cluster Internationaal
Cluster Internationaal
Cluster Internationaal
Cluster Internationaal
Europa, dat zijn wij. Een waarheid als een koe, maar voor Nederland na de afwijzing van de Europese Grondwet in het referendum van 1 juni 2005 even iets minder waar. Ook de Franse bevolking stemde tegen het grondwettelijk verdrag. Vooral de opeenvolgende voorzitters van de Europese Unie (EU) hebben zich sindsdien het hoofd gebroken over de vraag wat er nu moest gebeuren, maar de Nederlandse regering hield zich vooralsnog afzijdig: nee was nee. Voorlopig in ieder geval geen Europese Grondwet, waarvan één van de voornaamste doelen de bestuurlijke stroomlijning van Europa was. Maar Europa is natuurlijk veel meer dan bestuur. Europa is ook burgerschap. Het is belangrijk dat burgers meedenken en meepraten over Europa, over het bestuur, de regelgeving, de competenties of de uitbreiding met nieuwe leden. Vanuit dat perspectief heeft het Instituut voor Publiek en Politiek een aantal verschillende activiteiten uitgevoerd. Het netwerk Politeia is nieuw leven ingeblazen, er zijn debatten over Europa georganiseerd, projecten uitgevoerd in de EU-kandidaat-lidstaten Turkije en Kroatië, en de werkzaamheden van de Nederlandse europarlementariërs werden gevolgd op een website. Daarnaast riep het IPP een tijdelijk BuitenParlement in het leven: om te discussiëren over internationale samenwerking en de rol die Nederland daarin kan vervullen, zowel bilateraal als in Europees verband.
35
POLITEIA
Het netwerk Politeia - Participation for Citizenship and Democracy in Europe, dat als doel heeft om kennis en methodieken uit te wisselen op het gebied van actief (Europees) burgerschap, organiseerde in 2006 een viertal studiebezoeken, en wel in Nederland (april), Ierland (mei-juni), Roemenië (september) en Slovenië (november). Een afsluitend seminar vond in december in Amsterdam plaats. Op de bijeenkomsten ging het vooral om de presentatie van projecten en methoden om ondervertegenwoordigde groepen te betrekken bij politiek en maatschappij. De verantwoordelijkheid voor de studieweek in Nederland lag in handen van het Instituut voor Publiek en Politiek. Het programma richtte zich vooral op jongeren, vrouwen en migranten. Het IPP deed verslag van alle bijeenkomsten in het Overall Report. European Exchange of Good Practices in the Field of Participation and Citizenship of Underrepresented Groups. De uitwisseling is in financieel opzicht mogelijk gemaakt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Op de door het IPP onderhouden Engelstalige website www.politeia.net wordt onder meer informatie gegeven over de deelnemende organisaties in acht Europese landen. Op den duur zal de website worden uitgebouwd met informatie over burgerschapsprojecten in verschillende EU-landen. De door het IPP uitgegeven digitale Politeia Newsletter verscheen in maart, juni en oktober. De nieuwsbrief werd naar ongeveer 600 abonnees verstuurd.
BUITENPARLEMENT
Met het project BuitenParlement wilde het Instituut voor Publiek en Politiek informatie verschaffen over de wijze waarop de Nederlandse politieke partijen in de Tweede Kamer met hun verkiezingsbeloften zijn omgegaan op het gebied van internationale samenwerking, zoals mondiale duurzame ontwikkeling en de realisatie van de acht door de Verenigde Naties vastgestelde millenniumdoelen.
36
Speciaal voor dit doel heeft het IPP de website www.buitenparlement.nl ontwikkeld, die in april online is gegaan. Op basis van vier thema’s, namelijk volksgezondheid, handelsvoorwaarden, goed bestuur en militaire interventies, geeft de website onder meer een overzicht van de verkiezingsprogramma’s uit 2003 en van de moties en amendementen die de partijen in de Tweede Kamer in de jaren 2003 tot en met 2006 hebben ingediend. Over drie thema’s zijn openbare debatten gehouden, waaraan onder anderen (oud-)politici, wetenschappers, journalisten en vertegenwoordigers van ngo’s hun medewerking verleenden. Deze debatten vonden op 10 mei, 13 september en 15 november plaats in Instituut Clingendael te Den Haag. Op de slotbijeenkomst van 13 december in het Eerste Kamergebouw, die onder leiding stond van oud-minister van Defensie Wim van Eekelen, speelden de conclusies van de eerdere debatten een belangrijke rol en werd er met een aantal nieuw gekozen politici gekeken naar het beleid van de komende jaren op het gebied van internationale samenwerking. Het publiek op de bijeenkomsten bestond vooral uit professionals, waardoor het niveau van de discussies erg hoog was. In het kader van het BuitenParlement heeft het IPP een onderzoek laten uitvoeren door TNS/NIPO naar de mening van Nederlanders over ontwikkelingshulp. Het project is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van NCDO.
In opdracht van het Bureau Den Haag van het Europees Parlement startte
EUROPA DAT ZIJN WIJ
het Instituut voor Publiek en Politiek in het najaar een reeks van vier debatten over Europa, onder de naam Europa dat zijn wij. Twee van deze debatten vonden plaats in 2006, en wel in het stadhuis van Nijmegen op 6 november (60 bezoekers) en het provinciehuis in ’s-Hertogenbosch op 6 december (80 bezoekers). De eerste bijeenkomst werd geopend door locoburgemeester Hannie Kunst, de tweede door commissaris van de koningin
37
Hanja Maij-Weggen. Ter voorbereiding op de debatten heeft het IPP OpinieWijzers gemaakt, waarin naast algemene vragen over Europese samenwerking en integratie verschillende specifieke vragen over de provincie waren opgenomen. Op de website www.publiekdebateuropa.nl konden de twee OpinieWijzers worden ingevuld. Daarnaast zijn ze gepubliceerd in de regionale kranten De Gelderlander en het Brabants Dagblad. Bijna 580 mensen hebben beide OpinieWijzers ingevuld. Op de bijeenkomsten leverden de aanwezige politici commentaar op de uitkomsten. De verslagen van deze debatten zijn te vinden op bovenvermelde website, die speciaal voor dit project is gemaakt. De overige twee debatten vonden in 2007 in Haarlem en Maastricht plaats, waarna de opdrachtgever de resultaten van de OpinieWijzers en de vier debatten in een memorandum van aanbevelingen aan het nieuwe kabinet zou aanbieden
TESTBEELD EUROPA
Op de website www.testbeeldeuropa.nl volgt het Instituut voor Publiek en Politiek het doen en laten van de 27 Nederlandse leden van het Europees Parlement. Op de website wordt verslag gedaan van de stemmingen tijdens plenaire vergaderingen, zodat het stemgedrag zichtbaar wordt gemaakt. Daarnaast worden nieuwsberichten over Europa uitvoerig bijgehouden en geven onafhankelijke maatschappelijke organisaties en deskundigen commentaar op het stemgedrag van de Nederlandse europarlementariërs. Veertien Nederlandse europarlementariërs hebben in 2006 een column voor de website geschreven.
WEGWIJS OP DE BALKAN
Van 15 tot 19 mei kwamen vertegenwoordigers van vier organisaties uit Roemenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina en Kosovo op bezoek in Amsterdam voor een training in de methodiek van het project Wegwijs op het Gemeentehuis, dat leerlingen bij de gemeentelijke politiek betrekt.
38
Dat gebeurde onder meer in de vorm van een simulatiespel. Ook was de delegatie aanwezig bij een Wegwijsdag in het Amsterdamse stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) leverden bijdragen aan de gesprekken over de politieke situatie in de diverse regio’s op de Balkan. De studieweek werd in financieel opzicht mogelijk gemaakt door het Programma Jeugd van de Europese Commissie en van het Linkis fonds. Op 12 oktober 2006 vond in de Kroatische stad Rijeka de eerste Wegwijsdag in het buitenland plaats.
Een groep van twintig vrouwen uit Turkije bracht van 20 tot 24 maart een studiebezoek aan Nederland. Het Instituut voor Publiek en Politiek wilde
VROUWENDELEGATIES UIT TURKIJE
de vrouwen laten zien wat Nederlandse politieke partijen, vrouwenorganisaties en overheden doen om vrouwen te stimuleren politiek actief te worden. Het betrof hier leden van Ka.der, de Turkse vrouwenorganisatie waarmee het IPP een door Matra gefinancierd project over politieke participatie van vrouwen heeft uitgevoerd. Het project liep in het voorjaar van 2006 af. Van 8 tot 12 mei begeleidde het IPP een delegatie van vijftien Turkse vrouwen met leidinggevende functies in de vrouwenorganisatie van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) op een studiereis door Nederland. Zij brachten onder meer een bezoek aan twee ministeries, het CDA, de Tweede Kamer en het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV). Deze reis werd financieel mogelijk gemaakt door Cordaid en de Eduardo Frei Stichting.
39
OVERIGE PROJECTEN • Op 21 september vond op het IPP een expertmeeting plaats over de verkiezingen in Zweden, die vier dagen eerder waren gehouden. In de debatten ging het onder meer over de vraag welke thema’s een rol speelden in de verkiezingscampagne en of Nederland iets kan leren van het Zweedse model. Hans Magnusson, de ambassadeur van Zweden in Nederland, leverde een bijdrage aan de discussie.
• Het IPP trad in 2006 opnieuw op als adviseur van het NCDO-project De Derde Kamer. Dit is een schaduwparlement van 150 vrijwilligers (120 uit Nederland en 30 uit ontwikkelingslanden) dat de discussie over mondiale problemen wil verdiepen en aandacht besteedt aan burgerparticipatie ter vergroting van het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking.
40
Cluster Kennis & Kwaliteit
Cluster Kennis & Kwaliteit
Cluster Kennis & Kwaliteit
Cluster Kennis & Kwaliteit
Het verbeteren van de kwaliteit van de processen en producten van de organisatie vergt continu aandacht. Nadat in 2005 maatregelen zijn genomen om de organisatie beter af te stemmen op de wensen van haar klanten is in 2006 vooral de nadruk gelegd op evaluatie van activiteiten en producten. Waar nodig zijn processen aangepast. Omdat producten van het IPP vaak op een breed publiek zijn gericht, is veel aandacht besteed aan vereenvoudiging van het taalgebruik. Daarnaast vroeg een aantal zaken extra aandacht: • In het voorjaar van 2006 is de vernieuwde corporate site van het IPP on line gegaan. De nieuwe site heeft een indeling die meer op de klant dan op de interne werkorganisatie is gericht. • Nadat in 2005 het relatiebeheersysteem zodanig was aangepast dat er snel via verschillende ingangen een helder beeld kan worden verkregen van onze omgeving, lag in dit verslagjaar de nadruk op het interne gebruik van dit systeem. Het systeem vergt permanent onderhoud en perfectionering. • De interne procesvoering is inmiddels zodanig aangepakt dat methoden en werkvormen worden beschreven en tevens worden beoordeeld op hun effectiviteit in relatie tot doelgroepen, situaties en onderwerpen. • Het bestaande digitale interne informatiesysteem wordt uitgebreid met een documentatiesysteem dat voor iedereen intern toegankelijk wordt gemaakt. Dit systeem is in 2006 ontwikkeld en zal in 2007 in gebruik worden genomen.
43
BESTUUR Het bestuur van het IPP bestond per 31 december 2006 uit: De heer Wim Kuiper, voorzitter De heer Henk Koning, penningmeester Mevrouw Emine Bozkurt Mevrouw Rahma el Hannoufi
De medewerkers
De medewerkers
Mevrouw Willemien Ruygrok De heer Onno Hoes De heer Jaap Modder Mevrouw Albertine van Vliet-Kuiper, op voordracht van het personeel De heer Kars Veling, op voordracht van het personeel DIRECTIE De directie van het IPP bestond per 31 december 2006 uit: Nel van Dijk, directeur Eddy Habben Jansen, adjunct-directeur MEDEWERKERS Medewerkers in dienst voor onbepaalde tijd per 31 december 2006: Jenny van Amelsvoort Nico Bloot Sandra Boersma Theo Dam Lisette Dekker Anna Domingo Escarmís Elly Evers Brahim Fattah Coen Gelinck Jochum de Graaf Ivo Hartman Walter Jansen Steven Lenos Hennie Loos Addy de Meester Karel Ploeger Ewoud Poerink Els Posthumus Harm Ramkema Eric Revet Lilian Stolwijk Pieter Sturm Clara Wever Marjolein Wilhelmy Damsté
44
Medewerkers in dienst voor bepaalde tijd per 31 december 2006: Jan Dirk Gerritsen Roelof Martens Tatjana Meijvogel-Volk Jérôme Scheltens Salome Shewgobin Daan Vos Roos Wouters Medewerkers die in 2006 zijn vertrokken: Judith Baltus Aïcha Chkouri Jeroen Friedericy Ronald Vis STAGIAIR(E)S EN WERKERVARINGSPLAATSEN IN 2006: Linda Baas Mohamed Ebia Mourad El Idrissi Anja van Haastregt Berdien Jager Saskia Koek Raoul Kreeft Sophie Logothetis Jimmy Ramkisoen Femke van der Zee Freelance medewerkers: Stefan de Bruijn Cor Willemsen Redactie Maatschappij & Politiek: Wolter Blankert Radboud Burgsma Maarten Cras Harold Drost Coen Gelinck Iris Gerdez Hans van der Heijde Lieke Meijs Gerard van Rossum Matthijs van Waveren Jeff Peck
45
FULLTIME EN PARTTIME WERKEN Per 31 december 2006 heeft het IPP 4 medewerkers met een fulltime dienstverband en 32 medewerkers met een parttime dienstverband. DIVERSITEIT Het IPP streeft niet alleen in zijn activiteiten maar ook in zijn personeelsbestand naar diversiteit. De verdeling tussen vrouwen en mannen was
Personeelszaken
Personeelszaken
15:21. Het aantal werknemers van allochtone afkomst bedroeg in 2006 drie. LEEFTIJDSOPBOUW van medewerkers met een vast of tijdelijk dienstverband per 31-12-2006: 20-30
2
30-40
15
40-50
7
50-60
7
60+
5
GEBOORTEN In het verslagjaar beviel één medewerkster van een dochter en werd één medewerker voor de derde maal vader, ditmaal van een zoon. ZIEKTEVERZUIM Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in 2006 was 3,9 %. VARIA Over 2006 zijn op het terrein van personeelszaken nog de volgende zaken te melden: De Arbeidsinspectie bezocht het IPP in het kader van een Europese pilot met betrekking tot arbeidsomstandigheden. Uit het onderzoek kwam naar voren dat het IPP een goed arbobeleid voert. De enige aanbeveling was om bureaus aan te schaffen die in hoogte verstelbaar zijn. Op grond hiervan heeft de directie besloten alle bureaus in 2007 door arbo-gecertificeerde werktafels te vervangen. Voor drie medewerkers met (beginnende) rsi-klachten werd een arbeidsdeskundige ingeschakeld voor het uitvoeren van een werkplekonderzoek. Dit leidde tot een advies omtrent (zit)houding en beweging, de aanbeveling het beeldscherm op de gewenste hoogte te brengen en één van de drie bureaustoelen te vervangen. De aanbevelingen zijn inmiddels opgevolgd. De vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen meldt in haar verslag over 2006 dat haar één klacht heeft bereikt. Dit heeft geleid tot overleg tussen klager en directie. De directie heeft de verantwoordelijkheid voor de behandeling van de klacht op zich genomen en gepaste maatregelen genomen. Dit verslag is ook aangeboden aan de Ondernemingsraad (OR).
46
De contactpersoon arbo-zaken binnen het IPP meldt in haar jaarverslag over 2006 dat haar geen klachten hebben bereikt. Dit verslag is ook aangeboden aan de OR. Ook in 2006 werd weer enkele malen op onverwachte momenten een ontruimingsoefening gehouden, om te testen of de procedures rond brandalarm nog valide en goed uitvoerbaar zijn. De coördinatie van deze oefeningen berust bij de drie bedrijfshulpverleners (BHV’ers) en de directie. Het IPP voert een actief stagebeleid. In 2006 werd de inschrijving van het IPP als erkend leerbedrijf bij de koepelorganisatie ECABO verlengd. Het IPP hecht aan een sociaal personeelsbeleid en stelde in 2006 twee personen in de gelegenheid om hun reïntegratietraject na langdurige uitval wegens ziekte c.q. ongeval bij het IPP te doorlopen. De ervaringen hiermee zijn wederzijds zeer positief. PERSONEELSVERENIGING Voor de omlijsting van de dagelijkse werkzaamheden heeft het IPP al jaren een personeelsvereniging, de zogenaamde Commissie Lief & Leed. Voor L & L was 2006 een druk jaar, met niet alleen het regelen van de maandelijkse ‘tuinhuisborrels’ na werktijd, de jaarlijkse uitgaansdag, de kerstpakketten en het eindejaarsfeest, maar ook de organisatie van het zilveren dienstjubileum van een collega, het afscheid van twee collega’s en het opluisteren van de naturalisatieceremonie van één van de receptionistes. De Commissie Lief & Leed bestond in 2006 uit Anna Domingo, Brahim Fattah, Ewoud Poerink, Hennie Loos, Els Posthumus en Clara Wever. ONDERNEMINGSRAAD De Ondernemingsraad van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) bestond het eerste halfjaar van 2006 uit de leden Judith Baltus (secretaris), Steven Lenos en Harm Ramkema (voorzitter). Conform artikel 12 lid 1 van de Wet op de ondernemingsraden zijn zij na hun driejarige zittingstermijn per 1 augustus 2006 afgetreden. Nieuwe verkiezingen waren uitgeschreven voor 19 juni 2006, die door een kiescommissie van drie personen zijn voorbereid. Omdat zich uiteindelijk evenveel personen als het aantal beschikbare plaatsen kandidaat hebben gesteld, zijn de drie kandidaten zonder verkiezingen aangetreden. Per 1 augustus 2006 bestaat de OR uit de leden Sandra Boersma (voorzitter), Coen Gelinck (secretaris) en Harm Ramkema. In 2006 zijn zes overlegvergaderingen met de directeur gehouden, die in interne OR-overleggen zijn voorbereid. Daarnaast hield de OR op 27 februari 2006 een achterbanraadpleging. Het mandaat van de OR loopt tot 1 augustus 2009.
47
Financiële kerncijfers
Financiële kerncijfers
BALANS PER 31 DECEMBER 2006
Activa Vaste activa Voorraden en kosten lopende projecten
172.351
Vorderingen kort incl. liquide middelen
1.551.239
Totaal activa
1.782.946
Passiva Eigen vermogen incl. Risicoreserve
885.498
Schulden kort incl. voorschotten projecten
863.209
Voorzieningen Totaal passiva
34.239 1.782.946
REKENING VAN BATEN EN LASTEN 2006
Baten Subsidie BZK
1.169.000
Overige baten BZK en uitgeverij
127.555
Opbrengsten Opdrachtprojecten
1.423.526
Diverse inkomsten Totaal Baten
74.218 2.794.299
Lasten Personeelskosten
1.522.905
Vaste lasten
406.351
Kosten activiteiten
728.386
Totaal Lasten
Saldo 2006
48
59.356
2.657.642
136.657
Jurian Edelenbos, Anna Domingo, Pieter-Jan Klok & Jan van Tatenhove, Burgers als beleidsadviseurs. Een vergelijkend onderzoek naar acht projecten van interactieve beleidsvorming bij drie departementen, 190 pagina’s, ISBN 90 6473 423 2. Instituut voor Publiek en Politiek, Politieke basisinformatie, herziene herdruk, 52 pagina’s.
ONDERWIJS Maatschappij & Politiek. Vakblad voor maatschappijleer, 8 nummers. Uruzgan, krant. Verkiezingskrant 2006, twee edities.
RAPPORTEN Aandacht voor administratieve lastenverlichting in verkiezingsprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen 2006. Burgerparticipatie in gemeenteland. Meer diversiteit in de gemeenteraden.
NIEUWSBRIEVEN IPP-Nieuwsbrief, 4 nummers. IPP-Nieuwsbrief, digitaal, 5 nummers. Politeia Newsletter, digitaal, 3 nummers.
WEBSITES www.publiek-politiek.nl www.allesoverdeverkiezingen.nl www.buitenparlement.nl www.dehaagsetribune.nl www.hoegaanwestemmen.nl www.jeugdparticipatie.info www.leuzendetector.nl www.participatiewijzer.nl www.politeia.net www.programvergelijking.nl www.scholierenverkiezingen.nl www.stemmentracker.nl www.stemwijzer.nl www.testbeeldeuropa.nl www.verkiezingsaffiches.nl www.bridge-democracy.org
Publicaties en websites
Tussenbalans Vrijwilligerswerk 2015.
Publicaties en websites
BOEKEN EN BROCHURES
49
COLOFON
Samenstelling: Harm Ramkema Vormgeving: Addy de Meester Druk: De Bevrijding, Amsterdam Foto’s: Bob Karhof, muv IPP (p.30,31,38,39)
Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) Prinsengracht 911-915 1017 KD Amsterdam T 020 521 76 00 F 020 638 31 18 E
[email protected] W www.publiek-politiek.nl
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
Jaarverslag 2006
