Groep uitgevers voor vak en wetenschap. Beleid & activiteiten

Groep uitgevers voor vak en wetenschap

Beleid & activiteiten S TA N D VA N Z A K E N | 1 J U N I 2 0 0 8

2

Inhoud

Inhoud

Inleiding: de stand van het uitgeefland in 2008 _________________________ 4 1. Uitgevers voor vakinformatie ___________________________________ 6 a. Verplichte aansluiting bij HOI en gebruik NSTD-tariefkaart: Bindende Besluit 1 b. Onderzoek naar B2B Mediabestedingen 2009-2010 c. Distributie 2. Uitgevers voor wetenschap, beroep en hoger onderwijs ________________ 7 a. Toegang tot wetenschappelijke informatie: keten-brede experimenten b. Vaste Boekenprijs c. Basis-titelbestand d. Ledenonderzoek omzet en werkgelegenheid 2006/2007 3. Kennisontwikkeling __________________________________________ 8 a. De banner en button voorbij – ééndaagse workshop over cross mediale adverteerdersproposities b. Round Table: De strijd om de toegevoegde waarde in een digitale context c. Themabijeenkomst: To opt in or not to opt in d. Internationale conferentie Dodo or Dog? A challenge to the book in scholarship and higher education e. Themabijeenkomst over vertical search (werktitel) f. Crash course webanalytics g. NUV informatiebijeenkomst Webcontent: te mooi om weg te geven 4. UVW Jubileumbijeenkomst en LOF Prijzen voor Vakinformatie 2009 ______ 10 5. Auteursrecht ______________________________________________ 11 a. Reprorecht bedrijfsleven b. Readerovereenkomsten c. Regeling knipseldiensten d. Auteurscontractenrecht 6. Sociaal beleid ______________________________________________ 12 7. Het politieke debat __________________________________________ 13 a. Verlenging van abonnementen b. BTW

3

4

Inleiding

De stand van het uitgeefland in 2008

In de eerste helft van 2008 bezochten voorzitter en secretaris van UVW een omvangrijk deel van de ledenbedrijven. De bezoeken leverden waardevolle inzichten op ten aanzien van ontwikkelingen in de markten van en in de ledenbedrijven zelf. Daarnaast werd er belangrijke feed back gegeven over het UVW- beleid en de activiteiten. De inventarisatie van verwachtingen en suggesties van de leden levert voldoende op om het beleid en de activiteiten in te vullen voor de komende jaren. Tijdens de ledenvergadering in juni 2008 zal de voorzitter de belangrijkste bevindingen presenteren en samen met het bestuur omzetten in beleid en activiteitsvoornemens. In het voorjaar van 2009 zal het bestuur de inzichten, analyse en plannen op grond van dit ‘rondje langs de velden’ presenteren aan de directies van de ledenbedrijven. Vooruitlopend daarop wordt onderzocht of UVW – al dan niet in samenwerking met het NUV – een voorbeeld-programma Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen kan ontwikkelen.

5

1 Uitgevers voor vakinformatie

Uitgevers

a. Verplichte deelname aan HOI en gebruik NSTD-tariefkaart: Bindend Besluit 1 Ook in 2008-2009 zal het bestuur de uitvoering en handhaving van Bindend Besluit 1 uitbesteden aan FolioDyn@mica. Directies en betrokken medewerkers van de ledenbedrijven ontvangen begin juni 2008 een geactualiseerde Handleiding NSTD 2008-2009. Vanaf het derde kwartaal is er een nieuwe subcategorie toegevoegd aan de oplagerapportage: het meervoudige abonnement. HOI heeft inmiddels besloten om vanaf het derde kwartaal de clustering in 3 hoofdcategorieën te laten vervallen. Alleen de subcategorieën en de totaal verspreide oplage worden gerapporteerd. Het UVW-bestuur heeft besloten om voor de UVW-NSTDtariefkaart twee mogelijkheden te creëren: met of zonder weergave van de subcategorieën. Het bureau levert de ledenbedrijven de gemiddelde jaarcijfers aan zonder subcategorieën en ontwikkelt twee voorgeschreven stramienen voor de weergave ervan op de NSTD-kaart. In samenwerking met HOI zal in juni een kick off bijeenkomst worden georganiseerd voor de verantwoordelijke medewerkers in de ledenbedrijven om de veranderingen toe te lichten. Het startschot van het HOI-NSTD-traject 2008-2009 wordt gegeven tijdens de algemene ledenvergadering op 19 juni 2008. Ook in Vakblad zullen de wijzigingen worden toegelicht en aandacht worden gegeven aan planning en uitvoering.

b. Onderzoek naar B2B Mediabestedingen 2009-2010 In 2008 wordt het veldwerk verricht voor het tweede onderzoek naar Trends in B2B Mediabestedingen dat voor het eerst werd gehouden eind 2006. Het onderzoek wordt wederom uitgevoerd door Ithaka research bv in Amsterdam. Door het onderzoek te herhalen, kunnen onderliggende trends in de advertentiebestedingen in vakinformatie in kaart worden gebracht inzake de toekomstige verwachtingen van adverteerders ten opzichte van uitgevers. Net als de eerste keer laat het onderzoek de adverteerder zélf aan het woord. De onderzoekspopulatie wordt ook deze keer tot stand gebracht in samenwerking met de ledenbedrijven. Verwacht wordt dat de resultaten in februari 2009 kunnen worden gepresenteerd tijdens een Round Table over Trends in B2B Mediabestedingen.

c. Distributie

6

Voor uitgevers van vaktijdschriften vormt de distributie een aanzienlijke kostenpost. De Nederlandse postmarkt is de afgelopen jaren geliberaliseerd. Er zijn nieuwe aanbieders bijgekomen. Dat betekent een grotere keuze voor uitgevers. Met Sandd en Selekt Mail is sinds 2006 een collectieve ledenkorting afgesproken van 5%. De korting bleek het afgelopen jaar voor veel UVW-leden aanleiding om pilots met de nieuwe aanbieders aan te gaan. Waar mogelijk streeft de NUV-distributiecommissie naar meer voordelen voor (vak)tijdschriftenuitgevers in de postmarkt.

Uitgevers voor wetenschap, beroep en hoger onderwijs

a. Toegang tot wetenschappelijke informatie: keten-brede experimenten In 2007 stelde de EU een leden- en openbare raadpleging in naar aanleiding van het groenboek over The European Research Area (ERA) en Open Access. In dat kader heeft NUV/UVW in de tweede helft van 2007 gesproken met ministers en ambtenaren van OCW en EZ over de rol van uitgevers in de wetenschappelijke informatievoorziening. In vervolg daarop willen OCW/EZ in 2008/2009 gezamenlijk met alle betrokken partijen onderzoeken of er in Nederland (in aanvulling op experimenten op Europees niveau) een of meer experimenten kunnen worden opgezet met als doel een verdergaande verbetering van de toegang tot wetenschappelijke informatie. UVW wordt hierbij vertegenwoordigd door Elsevier en Springer. Het ligt in de bedoeling om op structurele basis in gesprek te blijven met beide ministeries en stakeholders over ontwikkelingen in de informatievoorziening in het hoger en wetenschappelijk onderwijs. In dat kader past ook de organisatie van de internationale conferentie ‘Dodo or Dog?’ (zie verder bij Kennisontwikkeling).

b. Vaste Boekenprijs UVW is in 2008 via haar KVB-bestuurszetel in nauwe samenspraak met GAU en GEU rechtstreeks betrokken bij de evaluatie van de Wet op de Vaste Boekenprijs (VBP). Deze evaluatie dient in 2009 te worden afgerond. Recent is gebleken dat de VBP voor de brede beschikbaarheid van het wetenschappelijke, studie- en vakboek via de boekhandel niet van invloed is en dat het draagvlak voor de VBP onder de boekenleden van UVW substantieel is afgenomen. Online boekhandels, eigen websites en printing on demand zijn voor deze uitgevers en hun klanten van toenemend belang voor de verspreiding en brede beschikbaarheid van boeken. De ontwikkeling van het e-book en online toegang tot content zal de rol van de boekhandel verder verkleinen. Deze sector-specifieke ontwikkeling vormt voor UVW aanleiding om via een ledenbijeenkomst op 19 juni, een eigenstandig advies over de relevantie van de VBP voor haar leden uit te brengen aan de Evaluatiecommissie VBP in de zomer van 2008.

c. Basis-titelbestand Het belang van een eenduidig, onafhankelijk en openbaar toegankelijk basis-titelbestand neemt toe, mede voor de digitale vindbaarheid van boeken. Samen met GEU, GAU en het CB wordt hieraan gewerkt met als basis het ISBN-bestand. De bestaande situatie waarin ISBN-bestand en CB vervlochten zijn geraakt, dient daarbij opnieuw onder de loep genomen te worden. Belangrijke randvoorwaarden voor een basis-titelbestand zijn het openbare karakter ervan en eenvoudige web-enabled onderhoudsapplicatie van de data door uitgevers.

d. Ledenonderzoek omzet en werkgelegenheid 2006/2007 UVW heeft besloten om niet meer te participeren in het jaarlijkse onderzoek naar de ontwikkeling van de omzet en werkgelegenheid van NUV-boekenleden door SMB/GfK. In plaats daarvan onderzoekt zij in 2008 in hoeverre gegevens over de boekenomzet van W- en HBO-boeken onder de Vaste Boekenprijs kunnen worden afgeleid uit de binnen NUV beschikbare (anonieme) informatie.

Wetenschap

2

7

Kennisontwikkeling

Bijdragen aan de professionalisering van de branche in de breedte en bijdragen aan de professionalisering van de leden in het bijzonder, is een centrale beleidsdoelstelling van de Groep UVW. Belangrijkste instrument daarvoor zijn de zogenoemde Round Tables (‘leren van elkaar(s ervaring’)) en themabijeenkomsten (waar deskundigen de leden informeren over het wat en hoe van relevante ontwikkelingen). De onderwerpen liggen op het snijvlak van online en digitale ontwikkelingen en het uitgeefproces. De borrels na afloop van deze bijeenkomsten worden door de leden zeer gewaardeerd en vormen een goed gebruikte netwerkmogelijkheid. De Round Tables en themabijeenkomsten zijn exclusief en gratis toegankelijk voor medewerkers uit de ledenbedrijven van UVW. Wegens het ontbreken in de markt van een integraal, specifiek op online publishing gericht opleidingsaanbod voor UVW-uitgevers liet UVW in 2007 de opleiding ‘Van hype naar uitgeefstrategie’ ontwikkelen en lanceerde UVW in het voorjaar van 2008 een workshop over cross mediale adverteerdersproposities. In 2008 zal binnen NUV-verband worden onderzocht of er in samenwerking met aanpalende branches een keurmerk en een specifiek aanbod kan worden ontwikkeld voor dit type opleiding in samenwerking met één of meer commerciële opleidingsinstituten.

Kennis

a. De banner en button voorbij – ééndaagse workshop over cross mediale adverteerdersproposities Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek naar B2B mediabestedingen in 2007-2008 en op grond van een kleine ledenenquête, heeft BoertienTraining op initiatief en onder auspiciën van UVW een workshop ontwikkeld voor advertentieverkopers, uitgevers, marketeers en salesmanagers over crossmediale adverteerdersproposities en de eisen die deze stellen aan het verkoopproces en de competenties van salesmedewerkers. UVW-leden ontvangen 30% korting op de open inschrijfprijs. De workshops worden gehouden in mei, juni en september 2008. Per workshop kunnen maximaal 16 personen deelnemen.

b. Round Table De strijd om de toegevoegde waarde in een digitale context Op 24 april 2008 werd een Round Table georganiseerd over de vraag wat uitgevers moeten doen om waarde toe te voegen aan digitale klantproposities. De Round Table werd voorgezeten door bestuurslid Sylvester Nieuwe Weme (CPO Kluwer). Aan de hand van praktijkcases werden drie verschillende oplossingsstrategieën in het redactionele en auteursmanagementproces gepresenteerd vanuit verschillende klantproposities: Eelco de Ruiter (senior-uitgever bij Kluwer) presenteerde de verbouwing van Vakstudie van een fiscale losbladige encyclopedie tot een multimediaal concept. Ben Crul (hoofdredacteur van ‘Medisch Contact’) maakte inzichtelijk hoe hij met MCtv meerwaarde creëert voor medische doelgroepen en hoe hij content genereert voor webtv. Uitgever-directeur Frank van Geel lichtte de uitgangspunten van user generated content in de upmarket wikommunity ‘Chromedia’ voor ingenieurs toe.

c. Themabijeenkomst To opt in or not to opt in

8

Aansluitend aan de Algemene Ledenvergadering op 19 juni 2008 zal Jetse Sprey (Versteeg, Wigman en Sprey advocaten) de juridische do’s and don’ts van zakelijke e-mail campagnes en van het op handen zijnde wettelijke spamverbod voor vak- en professionele uitgevers presenteren. Daarna behandelt Ulco Schuurmans aankomende trends in online marketing en de vier belangrijkste mediashifts waar de online marketeer rekening mee zal moeten houden. Daarna komen de uitgevers zelf aan het woord. Mireille Derks (uitgever bij RB) maakt aan de hand van online platform ZIBB duidelijk dat op het web content nog steeds king is

3 zolang deze ten dienste staat van de marketingstrategie van het platform zelf. Ten slotte vertelt commercieel manager Frank Iwema hoe Sdu online kanalen inzet voor de volautomatische verkoop van content. Deze themabijeenkomst wordt voorgezeten door UVW-bestuurslid Nic Louis (business unit manager Sdu uitgevers).

d. Internationale conferentie ‘Dodo or Dog? A challenge to the book in scholarship and higher education In het kader van Amsterdam Wereldboekenstad 2008-2009 presenteert UVW in samenwerking met de KB en KNAW op 13 oktober 2008 een internationale conferentie over de toekomst van het boek in de geestes- en sociale wetenschappen. Onder voorzitterschap van Sijbolt Noorda, president van de VSNU, verkennen prominente sprekers uit de internationale uitgeefwereld en wetenschap de rol van de auteur en van het boek voor de ontwikkeling van de wetenschap, als studieboek, als citatie-index, als informatiedrager e. d. Sprekers zijn bijvoorbeeld John Thompson, Philip Carpenter, Abram de Swaan, Frits van Oostrom, Mariët Westermann, Toon van Raan. Het panel bestaat uit vertegenwoordigers van onder andere de wetenschappelijke bibliotheken en de internationale wetenschappelijke boekhandel. Het welkomstdiner op zondag 12 oktober zal worden geopend door burgemeester Job Cohen. Er worden ruim 200 deelnemers verwacht uit binnen- en buitenland. De resultaten en inhoud van de conferentie zullen begin 2009 in boekvorm worden gepubliceerd.

e. Ontwikkelingen in vertical search (werktitel) Het belang van Google voor de vindbaarheid van wetenschappelijke, vak- en zelfs glocale informatie is de afgelopen jaren duidelijk geworden. Het onderwerp van deze themabijeenkomst in 2009 zal zijn dat er juist in het verlengde van Google met verticale search-toepassingen mogelijkheden voor uitgevers liggen. Als sprekers worden benaderd: Theo Hylkema, mede-directeur en oprichter van Entopic, over de jongste ontwikkelingen in search zoals semantisch zoeken en search 3.0.; Frans te Riele, commercieel directeur van Beinformed, over een zoekmachine voor zoekmachines en de casus Overheid.nl; uitgever Kelly Search en Frans Claessen, uitgever VNUMedia, over het belang van vertical search voor online recruitment.

f. Crash course webanalytics UVW bereidt een hands on workshop voor in samenwerking met Netprofiler in het najaar van 2008 over hoe marketeers en uitgevers op een relatief eenvoudige wijze hun webstatistieken kunnen optimaliseren en beter benutten.

g. Webcontent: te mooi om weg te geven UVW nam het initiatief om in NUV-verband de zwaar overtekende informatiebijeenkomst te ontwikkelen over het belang van toegangsbeheer tot gelicentieerde content door zoekmachines. Op 26 maart werd in de ochtend het (door de internationale uitgeefgemeenschap ontwikkelde) prototype van het zo genoemde Automated Content Access Protocol (ACAP) gepresenteerd en discussieerde een panel over de relevantie hiervan voor de diverse uitgeefsectoren. In parallelle sessies werden de praktische aspecten van implementatie per sector geëxploreerd en werd er aandacht besteed aan de juridische aspecten van deze gedragscode. De deelnemers ontvingen na afloop een bijhorende juridische toolkit.

9

4 UVW jubileumbijeenkomst en lof prijzen voor vakinformatie 2009

In juli 1999 werd UVW een feit. Samen met de directies van de ledenbedrijven zal in april 2009 feestelijk

Jubileum

worden stilgestaan bij wat werd bereikt tijdens de eerste 10 jaar van het bestaan van UVW en welke trends

10

op welke manier de sector de komende jaren zullen raken. Daarna zullen in aanwezigheid van vele medewerkers uit de ledenbedrijven de LOF Prijzen voor Vakinformatie 2009 worden uitgereikt door de nieuwe voorzitter van de LOF-jury, Karin van Gilst, directeur Weekbladpers tijdschriften. De inzendtermijn wordt in september 2008 geopend.

5 Auteursrecht

a. Reprorecht bedrijfsleven Bedrijven die fotokopieën maken van auteursrechtelijk beschermd materiaal moeten een vergoeding betalen op basis van de grootte van het bedrijf en de bedrijfssector. De regeling bedrijfsleven is verlengd tot en met 2008. De regeling is te vinden op . VNO-NCW heeft aangegeven te willen onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om vanaf 2009 individuele afspraken met uitgevers te maken. Het NUV heeft een adviescommissie ingesteld, waarin UVW uiteraard als belangrijkste voor digitaal kleinverbruik te kunnen gaan treffen.

b. Readerovereenkomsten Zowel met de universiteiten als met de hogescholen zijn nu afkoopsommen afgesproken voor de korte gedeelten. Belangrijkste vraagstuk is nu of en hoe PRO een rol kan gaan spelen voor het digitaal gebruik dat plaatsvindt in plaats van het fotokopiëren op blackboards, niet in readers.

c. Regeling knipseldiensten De Stichting PRO (sectie CLIP) voert de collectieve regeling voor knipseldiensten en -kranten uit en bemiddelt tussen rechthebbenden en de knipseldiensten. Zo krijgen de uitgevers via Stichting PRO een uitkering op grond van het aantal verkochte artikelen uit hun titels. Het is goed om te zien dat een toenemend aantal UVW-leden aan de regeling deelneemt.

d. Auteurscontractenrecht Er is nog steeds kans dat komend najaar een wetsvoorstel wordt ingediend ter bescherming van de contractuele positie van de auteur. Lobbyactiviteiten vanuit het NUV hebben er in ieder geval al toe geleid dat het wetsvoorstel al behoorlijk zal zijn ingeperkt. Een van de lobbymiddelen is zelfregulering. UVW heeft er voor gekozen vooralsnog geen modelcontract op te stellen; wel zijn in 2007 aandachtspunten voor contracten op de UVW-site gepubliceerd.

Auteurs

rechthebbende participeert. Ook stichting Reprorecht beraadt zich op de mogelijkheden om ook regelingen

11

6 Sociaal beleid

In 2007 kwamen zowel de CAO voor het Boeken en Tijdschriftenuitgeverijbedrijf 2007-2009 als de CAO voor Vaktijdschriftjournalisten 2007-2009 tot stand. De totstandkoming in 2007 vormt voor het NUV aanleiding om een verbetering van de CAO-besluitvormingsprocedure in 2008 te onderzoeken. UVW geeft de voorkeur aan één CAO. In 2008 wordt in overleg met de bonden onderzocht of beide CAO’s in elkaar geschoven kunnen worden. Een eerste aanzet daartoe vindt plaats in de paritaire studiecommissie ‘marktconform loongebouw vak’, waarbij onder meer gekeken zal worden naar een eventuele inpassing van functies van CAO VAK in het functiegebouw van CAO BTU en/of PUOP (publiekstijdschriften). In toenemende mate wordt in de ledenbedrijven de behoefte gevoeld om de CAO te actualiseren met betrekking

Sociaal

tot digitale/online ontwikkelingen en te verbreden zodat commerciële en andere aanpalende functies inpasbaar

12

worden. In de grote bedrijven bestaat in een steeds competitievere en globaliserende economie geen behoefte aan een gedetailleerde uitwerking in tertiaire arbeids-voorwaarden. De CAO dient zich vooral te richten op de harde primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. In de tweede helft van 2008 zullen de voorbereidingen voor het CAO-overleg van begin 2009 worden opgestart. Bij de totstandkoming van het onderhandelingsmandaat is het UVW-bestuur nadrukkelijk betrokken.

7 Het politieke debat

a. Verlenging van abonnementen Uitgevers in Nederland mogen een abonnement of lidmaatschap stilzwijgend verlengen, telkens voor maximaal één jaar. In 2006 werd een wetsontwerp ingediend waardoor de uitgever nog maar met drie maanden stilzwijgend mag verlengen en een opzegtermijn van één maand in acht moet nemen. NUV heeft een gedragscode ten behoeve van transparante. Deze is bindend voor uitgevers van publiekstijdschriften en dagbladen. Het wetsontwerp is medio 2007 voor behandeling in de Tweede Kamer ingediend. Sindsdien is het stil geworden. Indien dit dossier weer actueel wordt, zal de gedragscode wellicht moeten worden uitgebreid huidige wetgeving zich beperkt tot de consumentenmarkt, vormt de ontwikkeling ook een bedreiging voor UVW-uitgevers. Reden waarom UVW de NUV-gedragscode ter informatie ook aan de directies van haar ledenbedrijven heeft gestuurd en haar model-algemene leveringsvoorwaarden voor vaktijdschriften heeft aangepast aan de gedragscode en hierin een model-colofon heeft opgenomen.

b. BTW In 2008 zullen de btw-tarieven in Europa en op nationaal niveau worden geëvalueerd. Het ministerie van OCW heeft in samenwerking met het ministerie van Financiën onderzoek laten doen naar de verlaagde btw-tarieven in de cultuur- en mediasector. De resultaten van dit rapport zullen naar verwachting in de eerste helft van 2008 aan de Tweede Kamer worden gestuurd, waardoor de discussie over btw weer zou kunnen losbarsten. De Europese Commissie heeft al een discussie gestart over de verlaagde btw-tarieven. Zij is voorstander van een meer eenduidig en transparanter kader. Er zijn nu vaak nog grote verschillen tussen de lidstaten. Daar wil de Commissie verandering in brengen. Er is een risico dat op termijn het btw-tarief dat lidstaten mogen toepassen op boeken, kranten en tijdschriften omhoog gaat naar 10-12%. Daar moet echter wel unaniem over worden beslist; deze beslissing wordt niet op korte termijn verwacht. Samen met de Europese uitgeversorganisaties pleiten UVW/NUV ook in Europa voor het behoud van het huidige lage tarief. Het verlaagde BTW-tarief voor boeken, kranten en tijdschriften draagt bij aan een laagdrempelige toegang tot cultuur en media en is van belang voor de leesbevordering, pluriforme pers en kenniseconomie. Juist om deze redenen zou ook op digitale uitgeefproducten een verlaagd tarief van toepassing moeten zijn.

Politiek

met opzegtermijnen. In elk geval dient aanvullend een klachtenprocedure te worden ontwikkeld. Hoewel de

13

Colofon

Groep uitgevers voor vak en wetenschap Hogehilweg 6 1101 CC Amsterdam-Zuidoost Postbus 12040 1100 AA Amsterdam-Zuidoost Telefoon: 020-4309165 Fax: 020-4309199 E-mail: [email protected] Internet: www.nuv.nl

Colofon

Vormgeving

14

Est CK Communicatie ©

15