Endometriumcarcinoom
Jaarbericht
2014
In dit jaarbericht vindt u een overzicht van de belangrijkste activiteiten en cijfers over 2014. Een volledig overzicht vindt u in ons jaarverslag en onze jaarrekening op www.bevolkingsonderzoeknoord.nl, op de pagina regio-informatie/jaarverslag.
Terugblik op 2014 Implementatie bevolkingsonderzoek darmkanker
Jan Henk Sangers
2014 stond voor een groot deel in het teken van de implementatie van het bevolkingsonderzoek darmkanker. Een succesvolle implementatie, waarbij in onze regio in het eerste jaar 55.674 mannen en vrouwen deelgenomen hebben. Dit is een opkomstpercentage van 73,1%! Op een aantal aandachtspunten zullen in 2015 verbeteringen worden doorgevoerd. De wachttijden voor het vervolg onderzoek en de soms grote reisafstanden naar coloscopiecentra zijn hier voorbeelden van.
Op 10 oktober 2014 werden we gevisiteerd door het Landelijk Referentie Centrum voor Bevolkingsonderzoek (LRCB). Het LRCB voert periodieke visitaties uit waarbij de werkzaamheden van MBB’ers en radiologen worden beoordeeld. Uit de resultaten bleek dat het maken van MLO-opnamen (mediolatero-oblique) extra aandacht behoeft. Hierop hebben we adequate maatregelen genomen. De radiologen hebben hun score ten opzichte van de vorige visitatie verbeterd.
Nominatie Beste Werkgevers 2014
Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
2
Ook de vernieuwing van het bevolkingsonderzoek baarmoeder halskanker was in 2014 een belangrijk onderwerp. De voorbereidingen zijn in volle gang. Inmiddels is duidelijk geworden dat de invoering van het vernieuwde bevolkingsonderzoek vanaf 1 juli 2016 zal plaatsvinden. Ook legden we in 2014 de focus op deskundigheidsbevordering van doktersassistenten bij het maken van een uitstrijkje. De Basisscholing Cervix Screening is in 2014 acht keer gegeven met positieve reacties van de deelnemers. In 2015 wordt de scholing opnieuw aangeboden.
Bevolkingsonderzoek borstkanker Bij de borstkankerscreening was er in 2014 veel aandacht voor kwaliteits verhoging. Zo worden er vanaf januari 2014 standaard vier foto’s gemaakt in plaats van twee en zijn deze beelden sneller beschikbaar voor ziekenhuizen door het nieuwe systeem MammoXL. Meer informatie hierover vindt u op pagina 5.
Blij waren we met onze nominatie door Effectory voor de prijs van Beste Werkgever 2014. Binnen de categorie ‘Bedrijven met minder dan 1.000 medewerkers’ zijn we op plaats 21 geëindigd met een 7,8 gemiddeld. Uit het medewerkersonderzoek blijkt dat onze medewerkers het meest trots zijn op de deskundigheid, de inzet en vooral de betrokkenheid bij het werk, de organisatie én elkaar. Waar onze medewerkers trots zijn op de organisatie, ben ik trots op hen.
J.H. Sangers Directeur-bestuurder
Profiel van de organisatie Op 31 december 2014 had Bevolkingsonderzoek Noord 113 medewerkers in dienst (115 in 2013). Het totaal aantal fte is gestegen van 69,51 in 2013 naar 70,08 per ultimo 2014. Per 31-12-2013
Per 31-12-2014
In dienst
115
113
Aantal vrouwen
102
101
Aantal mannen
13
12
Totaal aantal fte
69,51
70,08
Verzuim
Het gemiddeld verzuimpercentage in 2014 bedroeg 4,7%. Dit is een stijging van 1,4% ten opzichte van 2013. Het percentage ligt boven de norm van de organisatie (4,2%) voor 2014. De gemiddelde meldingsfrequentie is 0,61, de gemiddelde verzuimduur is 24,3 dagen. Het verzuimpercentage ligt onder het landelijk gemiddelde van 4,91% in de zorgsector.
Financieel resultaat
Kwaliteit
Bevolkingsonderzoek Noord heeft een HKZ-certificaat voor de borstkankerscreening en een ISOcertificaat voor de screening op baarmoederhalskanker. De organisatie voldoet aan de voorwaarden zoals omschreven in het HKZcertificatieschema versie 2006 (bevolkingsonderzoek borstkanker) en de ISO9001:2008 (bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker).
De financiële positie van Bevolkings onderzoek Noord is goed. Het boekjaar 2014 is afgesloten met een positief resultaat van ruim € 97.900, wat boven het begrote resultaat ligt (€ 4.375 positief). Dat betekent dat ultimo 2014 het eigen vermogen verder groeit.
In 2014 zijn de certificeringen voor beide bevolkingsonderzoeken verlengd. Landelijk is gekozen voor één certificeerorganisatie, namelijk DNV GL. In 2016 gaat Bevolkingsonderzoek Noord op voor het ISO voor de Zorg certificaat voor alle drie bevolkingsonderzoeken. ■
Meer informatie over het financieel resultaat is opgenomen in de Jaarrekening 2014, te vinden op onze website www.bevolkingsonderzoeknoord.nl.
DVN-GL HKZ ISO keurmerk
DNV-GL ISO keurmerk
3
Bevolkings onderzoek borstkanker Mammacarcinoom
Vrouwen in de leeftijd van 50 tot en met 75 jaar ontvangen om de twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het onderzoek bestaat uit het maken van röntgenfoto’s van de borsten. Het bevolkingsonderzoek borstkanker vindt plaats in een van onze zeven mobiele onderzoekscentra of in het onderzoekscentrum in ons kantoor in Groningen. De gemaakte mammografieën worden in de bekijkeenheid in Groningen beoordeeld door steeds twee radiologen (onafhankelijk van elkaar), waarna de cliënt de uitslag per post ontvangt. Is er een afwijking gezien, dan wordt de huisarts vroegtijdig geïnformeerd, zodat deze contact kan opnemen met de cliënt voordat zij de uitslag thuis ontvangt.
Opkomstcijfers
4
In 2014 zijn 139.050 vrouwen uitgeno digd om deel te nemen aan het bevol kingsonderzoek borstkanker. Van deze cliënten hebben 112.234 gehoor gegeven aan de uitnodiging en zijn onderzocht. Het opkomstpercentage komt hiermee op 80,7% (in 2013: 83,7%). In 2014 meldden 13.239 cliënten (9.5%) zich af (non-participanten). In 2013 was dit 8,1%. Het aantal cliënten dat niet reageerde op de eerste uitnodiging noch op de herinneringsuitnodiging (non respons) bedroeg 13.577 (9,8%). In 2013 waren dit 11.011 cliënten (8,2%).
Verwijzingen
In 2014 zijn in totaal 2.033 cliënten doorverwezen voor nader onderzoek. Het verwijscijfer was daarmee 1,81% (in 2013: 2,28%). Bij 791 (39%) van deze cliënten werd een mammacarcinoom gediagnosticeerd. Bij 1.240 cliënten werd geen maligniteit gevonden en bij 2 cliënten is de follow-up onbekend.
BI-RADS
Bij de cliënten die werden doorver wezen met een uitslag BI-RADS 0 (aanvullend beeldvormend onderzoek noodzakelijk) werd bij 18% een mam macarcinoom gediagnosticeerd. Er
(per 1.000 cliënten)
2014
2013
2012
2011
2010
Aantal uitnodigingen
139.050
134.444
144.928
144.691
154.784
Aantal onderzoeken
112.234
112.476
119.377
121.830
128.402
Gemiddelde opkomst
80,7%
83,7%
82,4%
84,2%
83,0%
% non-participatie
9,5%
8,1%
8,3%
8,0%
7,9%
% non-respons
9,8%
8,2%
9,3%
7,8%
9,2%
Aantal verwijzingen
2.033
2.569
1.852
1.812
1.627
% verwijzingen
1,81%
2,28%
1,55%
1,49%
1,27%
werd een mammacarcinoom gediag nosticeerd bij 46% van de cliënten die werden doorverwezen met een uitslag BI-RADS 4 (verdacht voor maligniteit maar niet typisch). In de groep cliënten die de uitslag BI-RADS 5 (zeer verdacht voor maligniteit) kregen, kreeg 97% de diagnose mammacarcinoom.
Tumorgegevens
ken. De beelden worden in MammoXL klaargezet, waarna de ziekenhuizen ze via beveiligde toegangen kunnen downloaden. Op deze manier zijn de beelden na de screening snel beschik baar voor de ziekenhuizen. Vóór de invoering van dit systeem verstuurden we de beelden per CD naar de zieken huizen. Dit was bewerkelijk en kostte veel tijd.’
MammoXL
Aan het woord is Loes Dunning, manager van de sector Screening bij Bevolkingsonderzoek Noord. ‘Door de digitalisering van de apparatuur in de onderzoekscentra was de mogelijkheid er en kon MammoXL ontwikkeld wor den. De implementatie van het systeem verliep goed. Natuurlijk waren er wat aanloopproblemen, maar dat heb je met alle nieuwe systemen. Inmiddels is de uitrol van MammoXL in de ziekenhui zen in onze regio afgerond en zijn alle ziekenhuizen aangesloten.
Van alle gevonden maligniteiten komt tumorstadium T1c het meeste voor (45%). Dit zijn tumoren met een grootte tussen de 1 en 2 cm. 33% van de tumo ren is kleiner dan 1 cm en 22% is groter dan 2 cm. Bij 27% van de cliënten met een invasieve tumor werden positieve klieren gevonden, 2 cliënten hadden afstandsmetastasen.
‘MammoXL is het systeem waarmee we de digitale beelden van de borstkanker screening aan ziekenhuizen verstrek
Behandeling
In 2014 werd bij 791 doorverwezen cliënten een mammacarcinoom gediag nosticeerd. De mammacarcinomen kun nen worden onderverdeeld in invasieve tumoren en in situ tumoren. Van de 791 cliënten waarbij een mammacarcinoom werd gediagnosticeerd ging het bij 619 (78%) cliënten om een invasieve tumor en bij 172 (22%) cliënten om een in situ tumor. De meeste van de 619 cliënten met een invasieve tumor werden mammaspa rend behandeld (74%) en 89% onder ging een schildwachtklierprocedure. Van deze laatste groep onderging 6% na de schildwachtklierprocedure aanslui tend een okselkliertoilet. Cliënten met een in situ tumor werden in 75% van de gevallen mammasparend behandeld.
Vanuit de ziekenhuizen krijgen we overwegend positieve reacties op het systeem. De beelden zijn door MammoXL snel in de ziekenhuizen, dit scheelt wachttijd voor hen en voor de cliënten.’
Loes Dunning
‘Ik ben tevreden over hoe we dit nieuwe systeem hebben ingebed in de zorgketen tussen ziekenhuis en onze eigen organisatie. Het is mooi dat we op deze manier de ziekenhuizen van dienst kunnen zijn.’
Sheila Welles - van der Stoep
‘MammoXL is een mooi systeem, de foto’s zijn direct beschikbaar.’ Sheila Welles - van der Stoep is werkzaam als laborante en applicatiebeheerder bij ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten. Zij vertelt: ‘Sinds wij in Nij Smellinghe MammoXL gebruiken, is de workflow verbeterd. Als de foto’s nodig zijn, kun je na één telefoontje direct beschikken over de foto’s. De radiologen kunnen dan meteen een vergelijking maken met voorgaande onderzoeken die bij Bevol kingsonderzoek Noord zijn gemaakt. De patiënten hoeven hierdoor niet meer op de uitslag te wachten, deze is na het onderzoek meteen beschikbaar. Dit komt de behandeling van de patiënt ten goede. Door dit systeem kan de patiënt binnen één dag na aanmelding gehol pen worden.’ ■
5
1938
12.848
8.467
65,9%
1939
13.089
9.101
69,5%
1947
20.681
15.740
76,1%
1949
15.726
11.866
75,5%
1951
10.280
7.919
77,0%
1954
3.548
2.581
72,7%
76.172
55.674
73,1%
Totaal Peildatum: 29 april 2015
Verwijzingen
Medewerker Cliëntenservice & Administratie
‘Het bevolkingsonderzoek darmkanker is een nieuw bevolkingsonderzoek, met ook een nieuw ICTsysteem, ScreenIT en met veel cliënten die bellen met uitgebreide vragen. Gelukkig zijn onze mensen professioneel en kunnen ze dit goed opvangen.’ Antje Spijker, hoofd Cliëntenservice & Administratie Bevolkingsonderzoek Noord
Van de 55.674 deelnemers die een beoordeelbare test inzonden, ontvingen 51.692 personen (92,8%) een gunstige uitslag en was er geen aanleiding voor verder onderzoek. Bij 3.982 personen (7,2%) werd er bloed in de ontlasting gevonden. Zij werden uitgenodigd voor een intakegesprek voor vervolgonder zoek in een van de aangesloten colosco piecentra.
monitor & evaluatie bevolkingsonder zoek darmkanker, van het Erasmus MC en het Nederlands Kanker Instituut. De gehele rapportage is te lezen op de website van het RIVM, www.rivm.nl/ Documenten_en_publicaties.
Coloscopiecentra Eind 2014 is een start gemaakt met de periodieke audits die voortvloeien uit de toelating en die onderdeel zijn van de borging van de ketenkwaliteit. In 2014 werden drie coloscopiecentra geaudit, de overige volgen in 2015. Pathologielaboratoria Het weefsel dat tijdens een coloscopie is weggehaald wordt in geregistreerde pathologielaboratoria onderzocht. In 2013 werden vijf regionale pathologielaboratoria getoetst en toegelaten. In 2014 werd bij vier van deze laboratoria een periodieke audit uitgevoerd. Eén laboratorium is niet geaudit, maar wordt in de auditronde van 2016 meegenomen.
Netwerkbijeenkomst
Landelijke cijfers bevolkingsonderzoek darmkanker
Landelijk hebben er in 2014 in totaal 529.056 personen (71,3%) deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek darm kanker. Na de screening en vervolg diagnostiek met coloscopie werd bij 2.483 (7,8%) deelnemers darmkanker geconstateerd en werd bij 12.030 (37,9%) deelnemers een vergevorderde poliep (advanced adenoom) gevonden. Deze cijfers komen uit de Landelijke
Periodieke audits
Luci Mol, manager sector Ondersteuning Bevolkingsonderzoek Noord
‘We zijn blij met deze resultaten; het aantal gevonden darmkankers en vergevorderde poliepen laat zien dat de screening zin heeft.’
We houden op verschillende manie ren contact met onze ketenpartners, bijvoorbeeld door netwerkbijeen komsten. In november 2014 praatten we tijdens een netwerkbijeenkomst endoscopisten, endoscopieverpleeg kundigen, intakers en pathologen bij over de stand van zaken. Hier zijn ook de eerste cijfers gepresenteerd, ervaringen gedeeld en vragen beant woord. ■
In 2014 zijn 74.621 vrouwen uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. 46.592 vrouwen, ofwel 62,4% (ter vergelijking: 64,9% in 2013), gaven gehoor aan deze oproep en lieten een uitstrijkje maken. 6.911 cliënten (9,3%) gaven aan (op dit moment) geen gebruik te willen maken van de uitnodiging (non participatie). De resterende 21.118 cliënten (28,3%) hadden op de peildatum nog niet gereageerd op de uitnodiging (non-respons).
7
Participatie en non-respons
1954
10.279
6.675
64,9%
1.051
10,2%
2.553
24,8%
1959
11.504
7.750
67,4%
1.046
9,1%
2.708
23,5%
1964
12.411
8.241
66,4%
997
8,0%
3.173
25,6%
1969
12.738
8.289
65,1%
744
5,8%
3.705
29,1%
1974
9.923
6.311
63,6%
598
6,0%
3.014
30,4%
1979
8.982
5.109
56,9%
1.031
11,5%
2.842
31,6%
1984
8.784
4.217
48,0%
1.444
16,4%
3.123
35,6%
74.621
46.592
62,4%
6.911
9,3%
21.118
28,3%
Totaal
Peildatum: 20 maart 2014
Percentage beoordeelbare iFOBT
%
Deelname met beoordeelbare iFOBT
Met ingang van 2014 is de uitnodigings systematiek gewijzigd. Voorheen werden cliënten in zeven groepen uitgenodigd, iedere keer een geboortejaar. Nu ge beurt het uitnodigen per geboortemaand, waardoor dit meer gespreid over het jaar plaatsvindt. Dit heeft per peildatum een lagere opkomst tot gevolg. De verwachting is dat dit in het komende jaar bijtrekt.
Non-respons
Aantal uitnodigingen
Vrouwen in de leeftijd van 30 tot en met 60 jaar ontvangen om de vijf jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Zij worden uitgenodigd om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts, waarna een van de laboratoria in Noord-Nederland het materiaal beoordeelt. De cliënten ontvangen de uitslag per brief van Bevolkingsonderzoek Noord. Als er afwijkingen zijn gevonden (uitslag PAP 3B of hoger) nemen wij contact op met de huisarts zodat deze de cliënt kan informeren voordat zij de uitslag thuis ontvangt.
%
Geboortejaar
Bevolkingso nderzoek baarmoederh alskanker
Non participatie
6
Het bevolkingsonderzoek darmkanker is in januari 2014 van start gegaan. Het bevolkingsonderzoek wordt gefaseerd ingevoerd, in 2019 is iedereen in de doelgroep in ieder geval een keer uitge nodigd. In 2014 werden 76.172 personen uitgenodigd door Bevolkingsonderzoek Noord. Zij ontvingen per post een zelf afnametest (iFOBT). Er werden 55.674 beoordeelbare testen (73,1%) teruggestuurd en beoordeeld.
Coloscopiecentra In 2013 is gestart met de toelatings audits van de coloscopiecentra, die coloscopieën uit willen voeren in het kader van het bevolkingsonderzoek. In 2014 werden vijf coloscopiecentra getoetst. Met vier hiervan werd een samenwerkingsovereenkomst geslo ten. Eén centrum heeft besloten nog niet mee te doen aan het bevolkings onderzoek.
%
Deelname
Toelatingsaudits
Actieve participatie
Mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar worden om de twee jaar uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Zij ontvangen een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek via de post. Het onderzoek bestaat uit een ontlastingstest, die de cliënt zelf thuis uitvoert. Zij sturen de test vervolgens per post naar één van de drie gecontracteerde laboratoria, waar wordt onderzocht of er bloed in de ontlasting zit. De uitslag wordt door Bevolkingsonderzoek Noord per post aan de cliënt verstuurd. Indien er afwijkingen gevonden zijn wordt de cliënt uitgenodigd voor vervolgonderzoek, bestaand uit een intake en coloscopie (inwendig kijkonderzoek).
Endometriumcarcinoom
Uitgenodigd
Adenocarcinoom Colon
Geboortejaar
Bevolkingso nderzoek darmkanker
In de opkomstcijfers is geen rekening gehouden met het zogenaamde naijleffect. Anders dan bij het borstkan keronderzoek, maken cliënten zelf een afspraak voor dit bevolkingsonderzoek. Hieraan is een zeer ruime termijn gebonden: iedere uitnodiging blijft vijf jaar geldig. Het kan dus zijn dat cliënten een jaar (of langer) na de uitnodigings datum alsnog een afspraak maken voor het onderzoek. Tijdelijk uitstel van het onderzoek wegens zwangerschap komt vooral veel bij de jongste leeftijdsgroe pen voor. Ervaring leert dat de totale opkomst uiteindelijk bijna vijf procent hoger is dan uit de opkomstcijfers van het oproepjaar blijkt.
Beoordeling uitstrijkjes
8
3,6% van de cliënten kreeg het advies het uitstrijkje na een periode van zes maan den te herhalen. Bij 1,7% van de cliënten was het uitstrijkje niet beoordeelbaar, zij ontvingen na zes weken een nieuwe uitnodiging. 0,8% van de onderzochte cliënten (ter vergelijking: 0,7% in 2013) werd doorverwezen naar de gynaeco loog. 61,5% van deze cliënten is tussen de 30 en 40 jaar oud.
Basisscholing Cervixscreening praktijkassistenten
e-learning wordt aangeboden, en een praktisch deel, waarbij in twee praktijk bijeenkomsten onder meer het maken van een uitstrijkje wordt geoefend. In 2014 heeft Bevolkingsonderzoek Noord acht keer de basisscholing gegeven en in totaal 95 cursisten geschoold.
Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
In 2014 is vorm gegeven aan de project organisatie voor de landelijke invoering van de vernieuwing van het bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker. De screeningsorganisaties, evenals hun ketenpartners, zijn hier nauw bij betrok ken. Het vernieuwde bevolkingsonder zoek wordt in 2016 ingevoerd. In het ver slagjaar is gestart met de voorbereiding van enkele aanbestedingen, waaronder de aanbesteding voor de hrHPV-test. De aanbestedingen vinden plaats door teams van het RIVM en de screeningsorganisaties, waar nodig ondersteund door externe deskundigen. Bij invoering van de vernieuwing van het bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker wordt ook overgegaan naar ScreenIT, het informatiesysteem dat ook gebruikt wordt voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. De ontwikkeling van de module ter ondersteuning van het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is in volle gang.
hrHPV cellen
een uitnodiging voor een uitstrijkje. Deze herhaaluitstrijk valt ook onder het nieuwe bevolkingsonderzoek. 3. Als er geen hrHPV gevonden wordt, en de cliënt is 40 jaar of ouder, dan ontvangt zij pas na 10 jaar weer een uitnodiging. Dit houdt in dat een cliënt bij wie geen enkele keer hrHPV wordt gevonden, in haar leven in to taal vijf keer een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek krijgt (in plaats van de huidige zeven keer). Wordt bij een 40-, 50- of 60-jarige wel hrHPV gevonden, dan volgt na vijf jaar een volgende uitnodiging. 4. Drempels verlagen voor groepen met een lage opkomst door het inzetten van een zelfafnameset. ■
Wat verandert er?
In mei 2013 heeft de minister van VWS besloten de door het RIVM voorgestelde vernieuwing van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker in te voeren. Door deze wijzigingen in de screening zal naar verwachting de sterfte aan baarmoederhalskanker nog iets dalen. Ook de kosten vallen lager uit.
Tineke Harsta, docente, aan het werk
In 2013 werd de landelijke Basisscholing Cervixscreening (BSC) geïntroduceerd en ook in de regio Noord ingevoerd. Deze basisscholing bestaat uit een theoretisch deel, dat grotendeels via
De belangrijkste wijzigingen zijn: 1. Primair screenen op aanwezigheid van het (hoog risico) humaan papil lomavirus (hrHPV) in plaats van op celafwijkingen door middel van cy tologie. Als hrHPV wordt gevonden, vindt ook cytologische beoordeling van het uitstrijkje plaats. 2. Als er hrHPV gevonden wordt, maar geen afwijkende cellen, dan ontvangt de cliënt na zes maanden opnieuw
Colofon: Augustus 2015 Uitgave: Bevolkingsonderzoek Noord Redactie: Angelieke Burgers, Gea Geers en Jacky van Geffen Ontwerp: Gerrit de Jong – www.studiograps.nl Druk: RCG Grafimedia – www.rcg.nl
Bevolkingsonderzoek Noord Queridolaan 5, Groningen Postbus 425, 9700 AK Groningen 050 520 88 88
[email protected] www.bevolkingsonderzoeknoord.nl
