J a a r v e r s l a g

g a l s r e Ja arv

2

FANC Jaarverslag 201

Inhoudstafel Federaal agentschap voor nucleaire controle Missie, Waarden

1

Markante cijfers voor het jaar 2012

1

Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur

2

Voorwoord van de Directeur-generaal

3

1. Anticiperen om beter te beschermen

4

Preventie en sensibilisering

6

Wetgeving en reglementering

9

2. Vergunnen en controleren

12

Nucleaire basisinrichtingen

14

Algemeen beheer en berging van radioactief afval

25

Invoer en vervoer

26

Nucleaire beveiliging

30

Bescherming van de gezondheid

31

Toezicht op het grondgebied en natuurlijke straling

33

3. Het beheer van onvoorziene gebeurtenissen

36

Incidenten op Belgisch grondgebied in 2012

38

4. Een blik op de toekomst

42

Dialoog en informatie-uitwisseling

44

Bevordering van wetenschappelijk onderzoek

51

Door het FANC georganiseerde opleidingen

53

5. De interne keuken van het FANC

54

Het HR-beleid

56

FANC 2.0

57

Naar een continue verbetering

58

Organogram 59

6. Jaarrekeningen 2012

60

Bijlage 66 Woordenlijst 68

148

medewerkers

+500

inspecties uitgevoerd in verschillende domeinen

201

meetpoorten geplaatst (einde 2012)

11

transporten van radioactief afval en verbruikte splijtstof over Belgisch grondgebied

Missie Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) heeft als missie om de bevolking, de werknemers en het leefmilieu te beschermen tegen de schadelijke effecten van ioniserende straling. Daartoe leggen de 150 medewerkers van het FANC zich dagelijks toe op een brede waaier aan activiteiten, gaande van de controle op nucleaire, medische en industriële installaties tot het toezicht op de natuurlijke en kunstmatige straling in ons land. Verder maken ook de veiligheid en beveiliging van transporten van nucleair materiaal en het langetermijnbeheer van radioactief afval deel uit van zijn permanente verantwoordelijkheden. Om zijn missie optimaal te kunnen vervullen, ziet het FANC erop toe dat alle aspecten inzake veiligheid, stralingsbescherming, beveiliging en waarborgen op een geïntegreerde wijze worden beheerd. Het FANC is een instelling van openbaar nut van het type C die onder het toezicht staat van de Minister van Binnenlandse Zaken. Dit statuut verleent het Agentschap een grote mate van onafhankelijkheid, wat onontbeerlijk is voor de onpartijdige uitoefening van zijn verantwoordelijkheden tegenover de samenleving. Als federale overheidsinstantie is het FANC gemachtigd om op te treden over het gehele nationale grondgebied, daar waar de omstandigheden dit vereisen.

Waarden Wij wensen een integere, onpartijdige en betrouwbare organisatie te zijn. Om onze geloofwaardigheid te versterken, zien wij erop toe dat onze acties zichtbaar en begrijpelijk zijn voor iedereen. Wij streven naar een onafhankelijke, nauwgezette en multidisciplinaire expertise. Wij communiceren op een transparante, neutrale en objectieve manier. We werken proactief. We streven voortdurend naar verbetering. Wij onderhouden eerlijke en constructieve relaties met al onze stakeholders. Wij werken via overleg, gebaseerd op wederzijds respect, luisterbereidheid en dialoog.

16

INES-voorvallen inzake nucleaire veiligheid

9 875

veiligheidsattesten toegekend door het FANC

5 000

monsternemingen in het kader van het programma voor het radiologisch toezicht op het grondgebied

1

trole

p voor Nucleaire Con

2 | Federaal Agentscha


Voorwoord van de Voorzitter van de Raad van Bestuur Begin 2013 mocht het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle meneer Jan BENS verwelkomen als nieuwe Directeur-generaal. Meneer BENS is burgerlijk ingenieur van opleiding en beschikt over een solide ervaring in zowel management als de nucleaire sector. Hij zal zijn mandaat bij het FANC gedurende 6 jaar bekleden. In naam van de Raad van Bestuur wens ik hem veel succes in zijn nieuwe functie, en bedank ik ook meneer Willy DE ROOVERE, die het FANC geleid heeft van 2006 tot 2012 en daarbij het hoofd heeft moeten bieden aan enorme uitdagingen. Dan zijn er ook nog enkele wijzigingen binnen de Raad van Bestuur te melden, namelijk de komst van een nieuwe regeringscommissaris, meneer Philippe DONNAY, en het vertrek van meneer Peter ROOSE op 31 december 2012. Verder wil ik ook graag terugkomen op bepaalde dossiers die in 2012 de officiële goedkeuring hebben gekregen van de Raad van Bestuur.

Philippe De Sadeleer Voorzitter van de Raad van Bestuur

Ten eerste was de Raad van Bestuur belast met de zorg voor de continuïteit in de dagelijkse leiding van het Agentschap: de bestuurders hebben het mandaat van meneer DE ROOVERE drie keer moeten verlengen, omdat er nog geen opvolger aangesteld was binnen de voorziene termijn. Daarnaast heeft de Raad van Bestuur ook een deontologische code voor de raadsleden goedgekeurd en een advies geformuleerd aan de voogdijminister met betrekking tot de aanduiding van 11 personen als lid van de Wetenschappelijke Raad voor Ioniserende Stralingen. Op vraag van de Raad van Bestuur werd de voogdijminister verder ook gecontacteerd met het dringende verzoek om snel een beslissing te nemen aangaande de invoering van de nieuwe functiecategorieën. Er werd een beslissing genomen betreffende de 12 statutaire medewerkers van het FANC, en deze beslissing moet eveneens goedgekeurd worden door de Minister. De Raad heeft ook beslist over de aankoop en installatie van een financieel beheersprogramma dat het mogelijk moet maken om aan alle voorwaarden te voldoen die voortvloeien uit de nieuwe regelgeving. Dit programma omvat ook een interface met FEDCOM voor de consolidatie van financiële gegevens in het bestuur. In 2012 hebben de experts van het FANC te maken gekregen met dossiers zoals de aanwezigheid van scheurtjes in de reactorkuipen van Doel 3 en Tihange 2. De experts van het FANC hebben deze unieke kwestie behandeld met de grootste nauwkeurigheid en zorg, daarin bijgestaan door de meest gespecialiseerde ingenieurs en wetenschappers ter wereld. In naam van de Raad van Bestuur bedank ik alle medewerkers van het Agentschap voor het verrichte werk in alle dossiers, waarvan het jaarrapport u de grote lijnen schetst. Ik wens u een fijne lectuur.

2

Voorwoord van de Directeur-generaal Het is mij een eer en genoegen om in de functie als Directeur-generaal de leiding te mogen nemen over het FANC vanaf januari 2013. Ik verbind mij ertoe mijn professionele ervaring volledig ten dienste te stellen van het Agentschap, zijn 150 medewerkers, en zijn missie van bescherming van de bevolking, de werknemers en het milieu tegen de gevaren van ioniserende straling. De aardbeving en tsunami die in 2011 de noordoostkust van Japan teisterden, hebben aanleiding gegeven tot een vreselijke ramp en catastrofe op zowel menselijk als ecologisch vlak die men in Japan en in de rest van de wereld nooit zal vergeten. Het nucleaire ongeval dat volgde op deze extreme omstandigheden zal nog vele jaren het voorwerp vormen van wetenschappelijke gegevensuitwisselingen, studies en maatregelen, die ons in staat stellen om de veiligheidsnormen voor de nucleaire sector nog verder te versterken. Zowel de operatoren als de regulatoren staan op de eerste rij om hier lessen uit te trekken en om te waken over de toepassing en de verbetering van maatregelen inzake nucleaire bescherming, veiligheid en beveiliging.

Jan Bens Directeur-generaal

Deze veiligheidsmaatregelen zijn essentieel en moeten dan ook toegepast worden in alle domeinen. Elke sector moet uiterst strikt te werk gaan bij de besluitnemingen die elke veiligheidsoperatie omlijsten. Dit geldt uiteraard niet enkel voor de nucleaire industrie, maar ook voor andere sectoren, zoals de medische sector, de transportsector en de afvalsector. De veiligheidsnormen worden voortdurend versterkt door de transparante uitwisseling van ervaringen, door het delen van good practices in een open en constructieve dialoog, door continue opleiding en door een omkadering op het terrein, die constant waakt over het respecteren van de procedures. Wij streven naar continue verbetering door een kritische houding aan te nemen, die de voortdurende invraagstelling van onze praktijken toestaat. Het Agentschap moet zowel een exemplarisch voorbeeld als stuwende kracht en waarborg zijn van deze veiligheidscultuur – een veiligheidscultuur die onze waarden en handelswijze niet enkel vorm geeft, maar ook overdraagt. Ten slotte is en blijft nucleaire veiligheid de absolute prioriteit. Dat iedereen in zijn eigen activiteiten elke dag dit adagium moge blijven respecteren: Do the right thing. Even when nobody is looking.

3

er te beschermen

2 | Anticiperen om bet


Om te kunnen anticiperen op risico’s moet je de realiteit op het terrein aandachtig observeren, prioriteiten stellen in dialoog met de betrokken medespelers, en een wetenschappelijke aanpak hanteren om conclusies te trekken. Stéphane PÉPIN Deskundige Natuurlijke Straling

4

r e t e b m o n Anticipere n e m r e h c s e b te

odzakelijk raling is het no st e d en er is n en io sensibiliseringsde gevaren van in en g C te N g FA in m et h er voorziet rbetering effende besch . Om die reden de continue ve ’s r o co o Voor een doeltr si d ri d e n ijk eu el st itg en op mo rder ook onder ven, meestal u ie ve t at iti rd o in w ire s om te anticiper ta ce en ro itgeen of reglem Dit anticipatiep rakter van de u ka del van leidrad e id d m preventieacties. en r g o in o d w d en en, die het mingsnorm van deskundig van de bescher en ep ro g e al n ternatio gewerkt door in en overstijgen. vaardigde norm

5

er te beschermen



Preventie en sensibilisering Radioactiviteit in België Het TELERAD-meetnet van het FANC wordt sinds 2010 onderworpen aan een grootschalige modernisering. Deze betreft niet alleen de bestaande detectoren en de bijbehorende elektronica, maar ook de installatie van nieuwe meetstations om de dekking van het Belgische grondgebied nog verder te verbeteren. De metingen van het FANC hebben tot doel de natuurlijke straling doeltreffend op te volgen en een duidelijk zicht te krijgen op de radioactiviteit in het leefmilieu. Ze laten bijvoorbeeld ook toe om bij een nucleair ongeval, in België of in het buitenland, de mogelijke risico’s voor de bevolking juist in te schatten en, indien nodig, snel aangepaste maatregelen te nemen. Bovendien detecteert het FANC op basis van deze gegevens gebieden waar preventieve acties kunnen of moeten worden genomen. Naar aanleiding van de inbedrijfstelling in 2012 van de 232 volledig gemoderniseerde meetstations die het TELERAD-

implanteren van kleine radioactieve bronnen, dit laatste vooral bij de behandeling van prostaatkanker. Indien de patiënt kort na het begin van deze behandelingen overlijdt, zal het stoffelijk overschot nog enige tijd radioactief blijven. Men schat dat dergelijke potentieel problematische overlijdens in België gemiddeld om de 2 dagen voorkomen. Aan de hand van de door het Agentschap en met de steun van de FOD Volksgezondheid gepubliceerde fiche ziet de arts in een oogopslag welke maatregelen van toepassing zijn bij welk type behandeling, en hoe lang deze in acht moeten worden genomen. In voorkomend geval kunnen bijzondere voorzorgsmaatregelen gelden voor de verdere lijkbehandeling, opdat mens en leefmilieu voldoende beschermd blijven tegen de straling.

Informatiedossier over radioactieve lozingen van de nucleaire inrichtingen van klasse I

net momenteel rijk is, heeft het FANC in elke Belgische

In het kader van hun normale werking zijn de nucleaire

provincie een ontmoeting gehad met de media. De aanwezige

inrichtingen van klasse I vergund om, onder strenge

journalisten konden onder andere een demonstratie van de

voorwaarden, op gecontroleerde wijze beperkte hoeveelheden

werking van een meetstation bijwonen. Daarnaast heeft het

radioactiviteit in het oppervlaktewater en in de atmosfeer te

Agentschap ook een balans opgemaakt van het natuurlijke

lozen. Deze lozingen zijn onderworpen aan strikte regels en

radioactiviteitsniveau in de desbetreffende provincie, van de

staan onder permanent toezicht van de exploitanten en de

alarmen die in het eerste halfjaar van 2012 in werking getreden

overheden.

zijn, en van het bemonsteringsprogramma van elke provincie.

De problematiek van radioactieve stoffelijke overschotten: richtlijn voor huisartsen In de maand mei 2012 hebben de Belgische huisartsen een wegwijzer ontvangen die hen in staat moet stellen om de juiste handelingen te verrichten en om de nabestaanden de nodige informatie te verschaffen wanneer een patiënt overlijdt tijdens of kort na een medische behandeling waarbij radioactieve stoffen werden toegediend.

6

gebruik van radioactieve geneesmiddelen als het permanent

Met het zicht op transparantie heeft het FANC in juni 2012 voor de eerste keer een informatiedossier gepubliceerd over de vloeibare en gasvormige radioactieve lozingen van nucleaire inrichtingen van klasse I in 2011. Doel van dit dossier is om het publiek in te lichten over de modaliteiten van deze lozingen en over de manieren waarop de lokale bevolking eraan blootgesteld wordt. In 2011 waren de resultaten van de lozingen van alle inrichtingen conform de exploitatievergunningen, en ook de resultaten van de berekening van de radiologische impact in de buurt van de nucleaire sites zijn binnen de reglementaire limieten voor het

Er wordt namelijk steeds vaker gebruik gemaakt van

publiek gebleven. Er is geen enkel incident aangegeven door

radioactieve stoffen bij behandelingen. Concreet gaat het dan

de exploitanten of vastgesteld door het FANC en Bel V naar

om behandelingen die worden toegepast in de context van

aanleiding waarvan het beheer van de lozingsprocessen

nucleaire geneeskunde of radiotherapie. Dit omvat zowel het

opnieuw in vraag gesteld zou kunnen worden.

Zuinig met straling De FOD Volksgezondheid, het Belgisch platform

Radon in vraag-en-antwoord op de Batimoibeurs en Energiebeurs 2012

voor medische beeldvorming (BELMIP), het RIZIV

Als evenementen voor bouwprofessionals en voor het grote

en het FANC hebben gezamenlijk een informatie- en

publiek vormden de Batimoibeurs en de Energiebeurs 2012

sensibiliseringscampagne opgestart met als doel het gebruik

voor het FANC een goede gelegenheid om de bevolking

van medische beeldvormingsonderzoeken te beperken tot die

te sensibiliseren over de problematiek van radon in huis

gevallen waarin dergelijke onderzoeken duidelijk aangewezen

en op de werkplek. Op de Batimoibeurs, die plaatsvond in

zijn voor de follow-up van de patiënt.

Marche-en-Famenne van 27 tot 30 januari 2012, stelde het

In het kader van zijn opdracht wil het FANC bijdragen aan de eliminatie van alle overbodige onderzoeken, die de patiënt alleen maar blootstellen aan een onnodige stralingsdosis, en dus ook aan een onnodig risico. Deze campagne met als titel “Medische beelden zijn geen familiekiekjes. Wees er zuinig mee.” wordt verspreid onder de vorm van affiches en een website: http://www.zuinigmetstraling.be/. Ze is vooral bedoeld voor de artsen die medische beeldvormingsonderzoeken voorschrijven of uitvoeren, en moet hen aanmoedigen om in elk specifiek geval de beste keuze te maken. Er worden ook handleidingen ter beschikking gesteld, die hen in staat moeten stellen om te beoordelen of een röntgenonderzoek essentieel is dan wel of er een alternatieve oplossing bestaat.

Agentschap ook zijn nieuwe brochure “U gaat bouwen? Bescherm u tegen radon!” voor. Deze informatiebrochure betreft de verschillende bouwtypes die momenteel in zwang zijn, en moet in de eerste plaats de dialoog tussen toekomstige eigenaars en hun architect met betrekking tot de radonproblematiek vergemakkelijken. Zo kan de brochure dienen als rode draad bij de installatie van een preventiesysteem.

Ontmoeting met tandheelkundigen op de Dentex-beurs Om de twee jaar verwelkomt Brussels Expo de “Dentex”‑beurs, een internationale samenkomst gewijd aan de praktijk van en technologische vernieuwingen in de tandheelkunde. Hoewel de stralingsdosissen in dit vakgebied relatief klein zijn, is er ook hier nood aan de

Deze campagne richt zich daarnaast ook tot de burgers,

toepassing van stralingsbeschermingsmaatregelen. Het

want wijzelf kunnen ook bijdragen tot de vermindering van het

FANC heeft deze gelegenheid dan ook aangegrepen om

aantal overbodige onderzoeken. De website staat vol nuttige

tandartsen te sensibiliseren, en was gedurende drie dagen

informatie hierover.

aanwezig op de beurs, die plaatsvond van 18 tot 20 oktober 2012, om de vragen van bezoekers te beantwoorden. Daarnaast heeft het Agentschap ook aan een honderdtal tandheelkundigen een opleiding gegeven over het thema “X-stralen in de tandheelkunde: een perspectief”. Tijdens deze opleiding werd aandacht besteed aan de basisprincipes van stralingsbescherming, de internationale aanbevelingen en het Belgische wetgevende kader inzake dosimetrie en stralingsfysica.

7

er te beschermen



Nucleaire en radiologische noodplanoefeningen In 2012 heeft het FANC deelgenomen aan de oefeningen van het nationaal nucleair en radiologisch noodplan (NNP), om de reacties van de betrokken gemeentelijke, provinciale, nationale en internationale instanties en organisaties te evalueren.

Op nationaal niveau 29 maart 2012: een beperkte NNP-oefening werd georganiseerd op de site van de kerncentrale van Doel. De bedoeling hiervan was vooral om de interacties tussen de exploitant (Electrabel) en de federale evaluatiecel (CELEVAL) te testen. De meetcel (CELMES) werd daarentegen enkel op federaal niveau gemobiliseerd, en niet op het terrein, zodat men CELEVAL een scenario kon verstrekken met waarden gebaseerd op historische meteorologische gegevens. Dankzij deze oefening kon ook de communicatie tussen Bel V en de Franse nucleaire veiligheidsautoriteit (ASN) getest worden. 5 mei en 5 juni 2012: een soortgelijke oefening werd ook gehouden voor de sites van Belgonucleaire in Dessel en het Nationaal Instituut voor Radio-elementen in Fleurus, respectievelijk in mei en in juni. Ook hier was het voornamelijk de bedoeling om de communicatie en de informatieuitwisseling tussen de exploitant en CELEVAL te testen. Om een effectieve deelname van het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België mogelijk te maken werd hier wel gebruik gemaakt van reële meteorologische gegevens.

gesimuleerd werd door studenten van het Institut des Hautes Études des Communications Sociales de Bruxelles. Verder werd onder meer de coördinatie van de communicatie tussen de federale informatiecel (CELINFO) en de gemeentelijke en provinciale cellen getest, alsook de terbeschikkingstelling van een nationaal callcenter. Bovendien was PEGASE 2012 voor de CELMES-actoren een goede gelegenheid om CELMES te implementeren op het terrein en zo de meetstrategie en de in 2012 geherdefinieerde procedures te testen (lees hierover het artikel op blz.48). Er werden radioactieve bronnen met een lage intensiteit gebruikt om de overeenstemming van de door de actoren op het terrein gemeten waarden te controleren en om de juistheid van de metingen van de laboratoria (IRE Elit en SCK • CEN) te controleren.

Op Europees niveau Op 11 december hebben de lidstaten van het Europese ECURIE-netwerk (European Community Urgent Radiological Information Exchange), waartoe ook België en dus ook het FANC behoren, deelgenomen aan een oefening waarbij een noodsituatie in een Hongaarse nucleaire installatie na een aardbeving werd gesimuleerd. Dergelijke oefeningen hebben vooral tot doel om de communicatie, de snelheid van kennisgeving en de uitwisseling van informatie tussen de verschillende lidstaten en de Europese Commissie te evalueren, en om het vermogen van de internationale

20 en 21 november 2012: een omvangrijke oefening vond

gemeenschap te testen om snel en efficiënt te reageren en zo

plaats voor de site van de kerncentrale van Tihange. Voor deze

de gevolgen van een nucleair ongeval te beperken.

oefening, die de naam “PEGASE 2012” meekreeg, werden in real time alle entiteiten gewaarschuwd en gemobiliseerd die in België en in de buurlanden betrokken zijn bij het nucleaire en radiologische noodplan. Het doel was om alle operationele procedures voor het beheer van een nucleaire crisis te testen, in het bijzonder op het vlak van de bescherming van de bevolking en de voedselketen, en om na te gaan hoe efficiënt de informatiestroom tussen de verschillende betrokken partners verloopt. Tijdens deze oefening werd vooral de nadruk gelegd op de manier waarop omgegaan dient te worden met de druk van

8

de media en de burger, een situatie die voor de gelegenheid

De analyse van het verloop van deze nationale en internationale oefeningen heeft verschillende positieve aspecten aan het licht gebracht, maar ook een aantal potentiële verbeteringspunten, vooral op het vlak van techniek en communicatiemiddelen (waarschuwing van de betrokkenen, videoconferentie...). Verder werd in 2012 ook bijzondere aandacht besteed aan een reorganisatie van de verdeling van de functies binnen CELEVAL. Concrete acties als deze dragen bij tot een beter gestructureerd beheer van mogelijke crisissen door de verschillende competentiecentra.

Wetgeving en reglementering Actualisering van het ARBIS, de reglementaire pijler van het FANC Het Koninklijk Besluit van 26 april 2012, dat bepaalde artikelen van het ARBIS wijzigt, is het resultaat van besprekingen tussen de Hoge Gezondheidsraad, de beroepsverenigingen en het Agentschap. Het Agentschap heeft de adviezen van de betrokken actoren gecoördineerd, waartoe ook zijn eigen deskundigen behoren, en heeft de coherentie gecontroleerd van de verschillende regelgevende ontwerpen die sinds 2001 zijn opgesteld om het ARBIS te amenderen. Het daaruit voortvloeiende document maakt komaf met een aantal incoherenties in de oorspronkelijke tekst, die ontdekt werden op basis van de praktijk op het terrein.

Een laatste voorbeeld van een in het ARBIS aangebrachte wijziging, tot slot, is dat het voortaan mogelijk is voor het Agentschap om de voorwaarden vast te stellen voor de behandeling van radioactief besmette stoffelijke overschotten.

Uitbreiding van de lijst van activiteiten die blootstelling aan natuurlijke stralingsbronnen inhouden Op 1 maart 2012 heeft het Agentschap in het Belgisch Staatsblad een besluit gepubliceerd dat een geactualiseerde lijst bevat van alle beroepsactiviteiten waarbij natuurlijke bronnen van ioniserende straling aangewend worden. Artikel 4 van het ARBIS vermeldt reeds een beperkt aantal van deze activiteiten, maar biedt het FANC de mogelijkheid om deze

Zo werden bijvoorbeeld de definities van “radioactief

lijst uit te breiden op basis van ervaringen op het terrein en op

afval” en “deeltjesversnellers” verduidelijkt om beheers- en

basis van internationale feedback.

interpretatiemoeilijkheden te vermijden.

Zo moeten de winning en het transport van aardgas, de

Verder zullen de bepalingen in verband met de verwijdering

behandeling van grondwater en de primaire productie van staal

van vast radioactief afval voortaan ook van toepassing zijn op

voortaan beschouwd worden als beroepsactiviteiten die een

vloeibaar radioactief afval, in het bijzonder de vereiste dat in

risico inhouden op externe blootstelling, opname door ingestie

bepaalde gevallen een vergunning aangevraagd moet worden

of inademing van natuurlijke radioactieve stoffen.

bij het Agentschap.

Naast de publicatie van deze actualisering heeft het

Daarnaast zijn er eveneens enkele verduidelijkingen

Agentschap ook technische fiches op zijn website geplaatst

opgenomen met betrekking tot dosimetrie. Zo moeten

met aandachtspunten voor iedere activiteit.

bezoekers dezelfde bescherming genieten als werknemers. Om het Agentschap in staat te stellen zijn opdracht zo goed mogelijk uit te voeren, dienen niet alleen de door de werknemers opgelopen dosissen verzameld te worden, maar ook de dosissen opgelopen door iedere andere persoon die beroepshalve aan ioniserende straling wordt blootgesteld. De suggesties van de Hoge Gezondheidsraad in verband met een betere bescherming van de ooglens en de schildklier werden eveneens in de tekst opgenomen. De vereisten in verband met opleidingen in stralingsbescherming voor tandartsen en dierenartsen

Concreet moeten de ondernemingen die opgenomen zijn in de lijst van risicosectoren aan het FANC een aangiftedossier bezorgen dat de kenmerken van de aanwezige natuurlijke ioniserende stralingsbronnen vermeldt, alsook de reeds genomen beschermingsmaatregelen. Aan de hand van deze informatie kan het Agentschap dan het stralingsrisico van de activiteit in kwestie inschatten en zijn eisen inzake stralingsbescherming formuleren.

Vlottere interventies bij nucleaire beveiligingsincidenten of -ongevallen

werden verduidelijkt, wat een flexibeler vergunningensysteem

In het kader van een continue optimalisatie en naar aanleiding

mogelijk maakt. Voortaan is het zo dat een praktijkarts die

van de inwerkingtreding van het nieuwe reglementaire

aan de opleidingsvoorwaarden voldoet automatisch in orde

kader inzake fysische beveiliging is het FANC in 2012, in

is met zijn vergunning. Bovendien is ook elke door het RIZIV

samenwerking met de federale politie en het Nationaal

geaccrediteerde tandarts of dierenarts automatisch vergund,

Crisiscentrum, gestart met een analyse van onder meer de

want de accrediteringsopleiding van het RIZIV omvat een

middelen die ingezet moeten worden bij de interventie van

specifiek luik in verband met stralingsbescherming. Rekening

de autoriteiten in geval van een nucleair beveiligingsincident

houdend met de snelle veranderingen in de medische

of –ongeval

technologie en de eventuele invoering van nieuwe apparatuur werd bovendien bepaald dat het FANC aanvullende opleidingen kan vragen om ervoor te zorgen dat deze apparatuur veilig wordt gebruikt.

In de context van deze werkgroep heeft het FANC als doel om de regelgeving inzake nucleaire beveiliging aan te vullen door de uitwerking van een juridisch instrument om ons

9

er te beschermen



reactievermogen in geval van een nucleair beveiligingsincident verder te optimaliseren. Deze doelstelling vindt zijn oorsprong in de aanbevelingen van het IAEA, die stellen dat de politiediensten zo snel mogelijk moeten kunnen interveniëren in geval van kwaadwillige handelingen gericht tegen nucleaire installaties en kernmateriaal, zodat de gevolgen van dergelijke aanslagen voor de bevolking en het milieu zo veel mogelijk beperkt kunnen worden. Het Agentschap heeft meegewerkt aan het opstellen van een wetsontwerp voor het in overeenstemming brengen van het Strafwetboek met de wijziging in het Internationaal Verdrag betreffende de fysieke beveiliging van kernmateriaal en met het Internationaal Verdrag betreffende de bestrijding van daden van nucleair terrorisme. In overeenstemming met de verbintenissen die België is aangegaan als ondertekenaar van deze twee internationale juridische instrumenten, zal deze wet enkele nieuwe misdrijven in ons Strafwetboek introduceren, zoals de sabotage van een nucleaire installatie of het stelen van radioactief materiaal. Dit wetsontwerp vormde voor het FANC ook een goede gelegenheid om een voorstel te lanceren voor de invoering in het Strafwetboek van een bepaling die iedere poging tot binnendringing in de perimeter van een nucleaire installatie waar zich de veiligheidszones van die installatie bevinden strafrechtelijk vervolgt. De Belgische regering heeft eind 2012 ingestemd met dit voorstel van het Agentschap.

10

Lessen getrokken uit de situatie bij Best Medical Belgium Toen in mei 2012 de onderneming Best Medical Belgium failliet werd verklaard, bleef daarbij een hoop radioactief afval achter, opgestapeld gedurende meerdere jaren van uitbating, en dit zonder enig plan voor het beheer ervan (meer informatie over dit dossier op blz. 20). Het Agentschap wil lessen trekken uit deze situatie en wil eventueel enkele verbeteringen aanbrengen in de bestaande wet- en regelgeving. De initiatieven die het Agentschap daartoe in 2012 heeft genomen, gaan verder dan louter de problematiek van het beheer van radioactieve afvalstoffen en de ontmanteling van installaties van failliet verklaarde ondernemingen. Zo wordt er voorzien in overleg met andere actoren die een belangrijke rol spelen in dit soort dossiers, en dan in het bijzonder met het NIRAS, opdat de regelgeving inzake het beheer van radioactief afval, de overdracht van vergunningen en de algemene ontmantelingsstrategie versterkt kan worden.

11

troleren

2 | Vergunnen en con


Het opsporen van weesbronnen vormt een belangrijk onderdeel van ons takenpakket. Daarom zorg ik ervoor dat werknemers over de nodige kennis en controleapparatuur beschikken. Katleen DE WILDE Inspecteur/Deskundige

12

Ver

n e r e l o r t n o c n e n e n n u g

wordt dat uitgevoerd s ce ro p le o tr n in het co ingen en gestelde bepal t de eerste stap st va rm ir vo ta g in en n m n u le oorn een verg vergunning reg en voldaan, bijv e rd d o w in e et d o Het verlenen va m ig st an m l hieren waara eid. Overeenko stoffen. Paralle dere voorwaard ve n tie o ijz ac b io door de overh e d d ra n ap iva het Agentsch s een vervoer en. Het georgan en rd d aa tij f rw o o o tie sv la normen bepaalt g al st aan of e vergunnin ating van een in etingen na te g aleving van dez m n e en d s k le beeld bij de uitb o o o tr n ap is van co d, en om t het Agentsch staat om op bas rden uitgeoefen o in w t mee controleer ap ec ch rr ts co en it gen g t stelt het A breuken vastleg van radioactivite t in e rd d o w C N kt seerde toezich FA aa et em al kan h aarbij gebruik g voorkomend gev In . n t. re handelingen w o sp te p ie zij nuttig ach d tijdig o s en ie jv at ri 13 tu ch si rs e o al abnorm maatregelen vo e d en l aa rb ve in een proces

troleren



Nucleaire basisinrichtingen Inrichtingen van klasse I

de beslissing om over te gaan tot een Long Term Operation

Veiligheidstoestand in 2012

in Tihange 1 en om Doel 1/2 in 2015 definitief stop te zetten

Hieronder worden de veiligheidsacties samengevat die de nucleaire inrichtingen van klasse I in 2012 hebben ondernomen.

Kerncentrales van Doel en Tihange 2012 werd voornamelijk gekenmerkt door een langdurige stillegging van de reactoren van Doel 3 en Tihange 2 (lees hierover het artikel op blz. 17).

Nationaal Instituut voor Radio-elementen (IRE) In 2012 heeft het IRE een aantal langlopende projecten voortgezet en afgerond. Zo is het Instituut bijna klaar met haar tienjaarlijkse revisie; slechts enkele punten dienden nog afgerond te worden tegen begin 2013. Verder heeft het ook een nieuw systeem in gebruik genomen voor de monitoring op de hoofdschoorsteen, en heeft het zijn weerstandstesten

In augustus hebben het FANC en Bel V een specifieke

voltooid. De voortzetting en afronding van deze projecten zorgt

inspectie uitgevoerd, nadat werd vastgesteld dat het

voor een verhoging van het intrinsieke veiligheidsniveau van de

buitenoppervlak van het externe containment van het

installaties van het IRE.

reactorgebouw van Tihange 2 erger was aangetast dan oorspronkelijk gedetecteerd. Op basis van de informatie van Electrabel en van zijn studiebureau heeft het Agentschap samen met Bel V een analyse gemaakt van de situatie, de lopende reparaties en de mogelijke impact op de veiligheidsfuncties van het containment. Aangezien sommige oppervlakken heel erg aangetast waren, rezen er vragen over de weerstand van het containment bij extreme belasting. In het najaar lag de eenheid al eens stil omdat er foutindicaties ontdekt waren in het vat. Sindsdien heeft de exploitant de nodige herstellingen uitgevoerd om de structurele integriteit van het containment te garanderen bij belasting als gevolg van een extreem ongeval van externe oorsprong. Er moeten

Bij de dagelijkse exploitatie van de installaties hebben zich geen grote problemen voorgedaan, dus er zijn dit jaar zijn geen significante gebeurtenissen te melden voor het IRE. In overeenstemming met zijn exploitatievergunning heeft het IRE in de loop van 2012 een aanvraag ingediend bij het FANC voor een uitbreiding van zijn exploitatievoorwaarden voor de overgang naar een grotere productiecapaciteit. Het Agentschap en Bel V hebben de vraag geanalyseerd en hebben de exploitant om aanvullende informatie gevraagd alvorens het dossier begin 2013 voor te stellen aan de Wetenschappelijke Raad.

nog herstellingen uitgevoerd worden, maar de oppervlakken

Met het oog op de toekomst en met het oog op de naleving

in kwestie zijn slechts oppervlakkig aangetast, wat geen

van het door België geratificeerde non-proliferatieverdrag voor

weerslag heeft op de weerstand van het containment.

kernwapens heeft het IRE verder onderzoek gedaan naar de

Daarnaast heeft het FANC in augustus het eindverslag van de derde periodieke veiligheidsbeoordeling van Doel 3 ontvangen, zodat het kon starten met zijn evaluatie. Een koelbekken van de reactor van de kerncentrale van Tihange kreeg in het begin van de zomer ook bijzondere aandacht in de media. Er was sprake van een lek in het bad, iets waarvan het FANC in feite weet heeft. Het gaat om een zeer klein lek van licht radioactief water, dat op de site van Tihange wordt beheerd, net als de andere vloeibare afvalstoffen die voortvloeien uit de exploitatie van de centrale. Bovendien wordt een voortdurende monitoring uitgevoerd om

omzetting van hoogverrijkt uranium naar laagverrijkt uranium. Dit onderzoek wordt gevolgd door het FANC en Bel V. Zoals bij de meeste inrichtingen op de site van Fleurus werd dit jaar ook bij het IRE de problematiek van het beheer van radioactief afval zorgvuldig onder de loep genomen door de veiligheidsoverheden. In 2011 heeft het Instituut een programma voor de verwijdering van radioactief afval van zijn installaties opgestart. Op verzoek van de veiligheidsoverheden werd dit programma in 2012 geïntensiveerd en zal het de komende jaren door het FANC en Bel V van nabij worden opgevolgd.

te controleren of de microscheurtjes die aan de basis liggen

Studiecentrum voor Kernenergie (SCK • CEN)

van het lek niet groter worden.

Het SCK•CEN heeft in 2012 de acties die vastgesteld waren

Tot slot werd in 2012 op de twee sites ook begonnen met de uitvoering van de actieplannen (lees hierover het artikel op blz. 16) ontwikkeld op basis van de resultaten van de weerstandtesten, en van de actieplannen voorkomend uit

14

(meer details op blz. 18).

tijdens zijn vorige periodieke veiligheidscontrole voortgezet en bijna afgerond. Deze evaluatie, die begin 2013 afgerond dient te worden, zal het veiligheidsniveau van de installaties verhogen.

(reactor aangedreven door een cyclotron) heeft het

Institute for Reference Materials and Measurements (IRMM)

SCK•CEN de vereiste ontwikkelingen met betrekking tot de

Het IRMM heeft een plan opgesteld om tegen 2020 zijn

onderzoeksreactor VENUS verder in goede banen geleid. Deze

site te moderniseren. In die context is de onderneming in 2012

ontwikkelingen zullen een veilige exploitatie van de reactor

begonnen met de renovatie van het Van de Graaffgebouw.

In het kader van het toekomstige GUINEVERE-experiment

tijdens het GUINEVERE-project mogelijk maken. Verder heeft het IRMM aan het FANC het verslag bezorgd over In verband met de exploitatie van de BR1- en BR2-reactoren zijn geen veiligheidsincidenten van betekenis te melden.

de eerste periodieke veiligheidsevaluatie van zijn installaties.

Belgoprocess

Wat betreft de BR2 heeft het SCK•CEN verder onderzoek

De exploitatie van Belgoprocess kende in 2012 geen

gedaan naar de mogelijkheid om over te stappen van een

significante veiligheidsincidenten.

reactor met hoogverrijkt uranium naar een reactor met laagverrijkt uranium. Dit project zal naar verwachting vele jaren

Op 16 januari hebben het FANC en Bel V een FLITS-inspectie

in beslag nemen.

uitgevoerd (lees hierover het artikel op blz. 20). Vervolgens heeft Belgoprocess binnen de vastgestelde termijnen

Naast de controles door Bel V zijn er ook verschillende

gereageerd op alle aandachtspunten die door deze inspectie

inspecties uitgevoerd door het FANC, onder meer in verband

aan het licht gebracht werden. Dit heeft geleid tot het opstellen

met de ontmanteling van de BR3-onderzoeksreactor en het

van een meerjarenactieplan dat erop gericht is bepaalde loten

administratieve beheer van splijtstoffen. De resultaten van deze

afval op te slaan onder veiligere omstandigheden en/of een

inspecties zijn bevredigend.

meer prioritaire behandeling te geven. Belgoprocess is reeds in

Tot slot is het SCK•CEN begonnen met de voorbereiding

2012 begonnen met de uitvoering van dit actieplan.

van verschillende omvangrijke projecten die in de komende

Verder heeft de exploitant ook inspanningen geleverd om

jaren uitgevoerd zullen worden. Het eerste grote project is

zijn achterstand in de toepassing van zijn “ Strategisch

de volgende periodieke veiligheidsevaluatie, die gepland

Veiligheidsprogramma “ te beperken. Tegen eind mei 2012 was

is voor 2016. Het tweede project betreft de vervanging

ongeveer 2/3e van de acties van dit programma gerealiseerd.

van de berylliummatrix van de BR2-reactor. Dit project zal

De volledige afwerking van het programma is voorzien tegen

waarschijnlijk rond 2015 starten en meer dan een jaar in

eind 2014.

beslag nemen. De berylliummatrix is een centraal element van de BR2-reactor, dus de vervanging van deze matrix door een

Daarnaast heeft Belgoprocess gewerkt aan de voorbereiding

nieuw exemplaar zal een flexibeler exploitatie van de reactor

van zijn projecten voor de ontmanteling van zijn installaties op

mogelijk maken en de veiligheid verhogen. De verschillende

sites 1 en 2, die de komende jaren zal uitgevoerd worden, en

fasen in de aanloop naar de vervanging van de matrix zullen

ook aan een “ Industrieel en Saneringsplan site 1 en site 2 “.

nauwlettend worden opgevolgd door de veiligheidsoverheden.

Ten slotte heeft de exploitant een vergunningsaanvraag ingediend voor de oprichting van een installatie voor de productie van monolieten. Dat zijn betonnen bunkers waarin radioactief afval ingekapseld wordt, bestemd voor het centrum voor de oppervlakteberging van afval in Dessel. De Wetenschappelijke Raad heeft in september een voorafgaand positief advies uitgebracht over deze aanvraag. Parallel hiermee werden aanvullende acties gevraagd van de exploitant, waaronder de uitwerking van een proces voor de verwerking van niet-conforme monolieten.

15

troleren



Belgonucleaire

België heeft besloten om het bereik van de stresstests uit

In 2012 werd er ook gewerkt aan de ontmanteling van

te breiden tot andere mogelijke bedreigingen in termen van

de oude MOX-fabriek van Belgonucleaire, en werd meer

menselijke activiteit en kwaad opzet (diefstal, sabotage,

bepaald de opruiming van de handschoenenkasten

cyberaanval, vliegtuiginslag…). Het FANC heeft hierover

voortgezet. Deze ontmanteling vond plaats zonder significante

in 2012 zijn nationaal verslag gepubliceerd. Dit is een

veiligheidsincidenten. Op het einde van het jaar werd een

samenvatting van de door Electrabel verstrekte gegevens en

handschoenenkast van Belgonucleaire overgebracht naar

de evaluatie daarvan door het Agentschap en Bel V.

Belgoprocess om er ontmanteld te worden.

Bovendien heeft het FANC, overeenkomstig het door de

Franco-Belge de Fabrication du Combustible (FBFC)

ENSREG vastgestelde tijdschema voor de stresstests

Er zijn geen veiligheidsincidenten van betekenis te melden met

met Electrabel om voor de sites van Doel en Tihange een

betrekking tot de exploitatie van FBFC International in 2012.

geïntegreerd actieplan uit te werken met de acties van de

van de kerncentrales, begin 2012 een ontmoeting gehad

exploitant en de aanbevelingen van het Agentschap. Op 3 mei heeft de onderneming officieel aan het Agentschap meegedeeld dat ze haar activiteiten stopzet. De productie van

Hierop volgde een peer reviewfase. Terwijl het door het

uraniumhoudende splijtstof is volledig stilgelegd. In december

Agentschap opgesteld nationaal verslag voorgelegd werd aan

werd bij het FANC een vergunningsaanvraag ingediend voor

zijn Europese tegenhangers, heeft het FANC ook deelgenomen

de ontmanteling van gebouw 5 (productie van splijtstof op

aan de peer review van de verslagen van andere landen,

basis van uranium). Alleen de activiteiten in verband met de

voornamelijk in de vorm van een vraag-/antwoorduitwisseling.

opwerking van MOX-splijtstofelementen in gebouw 5M zullen

Van 26 tot 29 maart zijn bovendien verschillende buitenlandse

tot halverwege 2015 gehandhaafd blijven.

deskundigen naar België gekomen, meer bepaald voor een reeks technische werkvergaderingen en een inspectiebezoek

Daarnaast heeft FBFC de ontmantelingswerkzaamheden van

aan de kerncentrale van Doel.

gebouwen 1, 2 en 3 voortgezet, activiteiten waarvoor reeds een ontmantelingsvergunning werd toegekend.

Thetis-onderzoeksreactor van de Universiteit van Gent

van de Europese peer review van het Belgische nationaal verslag over de stresstests van de kerncentrales. De door de ENSREG geformuleerde conclusies en aanbevelingen werden

De Thetis-onderzoeksreactor van Gent werd eind 2003

vervolgens geanalyseerd en opgenomen in het actieplan van

definitief stilgelegd en alle kernbrandstof werd in 2010 ontladen.

Electrabel, dat in juni goedgekeurd werd door het FANC. Op

In 2012 werd het programma voortgezet dat de veiligheid van de installatie bewaakt in afwachting van de ontmanteling. De vergunning voor de ontmanteling van de reactor werd verleend bij Koninklijk Besluit van 15 mei 2012. De ontmanteling zal beginnen in het voorjaar van 2013.

basis hiervan heeft het Agentschap een nationaal actieplan opgesteld met alle acties die ondernomen worden op basis van de resultaten van de stresstests, en met de bijbehorende planning. Dit actieplan omvat een aantal technische en organisatorische verbeteringsmaatregelen om de veiligheid van de kerncentrales te vergroten. Voorbeelden hiervan zijn

Onderwerpen m.b.t. de inrichtingen van klasse I in het algemeen Stresstests

de bouw van een muur tegen overstromingen op de site van

Naar aanleiding van het ongeval in de kerncentrale

Deze maatregelen zijn over het algemeen identiek aan de

van Fukushima-Daiichi in maart 2011 werd het

maatregelen die vermeld worden in het nationaal verslag van

weerstandsvermogen van alle Europese kerncentrales

het FANC van eind 2011. Het actieplan werd op 31 december

preventief opnieuw onderzocht. Het hiertoe opgezette

2012 overhandigd aan ENSREG. Het Agentschap en Bel V

stresstestprogramma had als doel om de veiligheidsmarges

zullen nauwlettend toezien op de concrete uitvoering ervan.

van de kerncentrales opnieuw te beoordelen in geval van extreme natuurrampen (aardbeving, overstroming, extreme weersomstandigheden…), teneinde de toereikendheid van deze marges te bevestigen of indien nodig aanvullende maatregelen te nemen om de weerstand van de installaties te vergroten.

16

Eind april heeft het ENSREG de resultaten gepubliceerd

Tihange, en de installatie van niet-conventionele aanvullende noodmiddelen, zoals dieselgeneratoren en mobiele pompen.

Hoewel dit niet gevraagd werd op Europees niveau, zullen naast de kerncentrales ook de andere Belgische inrichtingen van klasse I die nog in exploitatie zijn een stresstest moeten ondergaan. Daartoe hebben het FANC en Bel V begin

2012 hun beoordeling voltooid van de door de exploitanten

nader order. Omdat het Agentschap de nucleaire veiligheid

verstrekte follow-uprapporten. Het Agentschap heeft eind

hoog in het vaandel draagt, heeft het aan Electrabel een

februari het nationale follow-upverslag gepubliceerd. Op

veiligheidsdossier gevraagd met betrekking tot een eventuele

30 juni hebben de exploitanten hun eindverslag bezorgd aan

herstart van de reactor.

het FANC. Eind 2012 werden deze verslagen geanalyseerd. Indien nodig werd bijkomende informatie gevraagd en werden specifieke inspecties uitgevoerd. Uiteindelijk resulteerde dit in de redactie van een eindverslag door het Agentschap voor elk

De reactor van Tihange 2, waarvoor eveneens een controle gepland was in augustus, heeft een vat dat gesmeed werd door dezelfde leverancier (Rotterdamsche Droogdok Maatschappij)

van deze nucleaire inrichtingen van klasse I.

in de jaren 1970. Daarom werd besloten om deze reactor

Stopzetting en ontmanteling

onderzoeken in Doel 3 suggereerden namelijk dat deze

Voor iedere nucleaire inrichting geldt dat haar exploitatie op

foutindicaties ontstaan zijn tijdens de fabricage van het vat.

een bepaald ogenblik stopgezet zal worden; de inrichting moet dan veilig ontmanteld worden. Een dergelijke ontmanteling omvat zowel het beheer en de verwijdering van radioactieve stoffen en radioactief afval als de decontaminatie, demontage en verwijdering van radioactieve onderdelen en structuren. Het doel is om het radiologische risico te elimineren en de installatie in een duurzame eindtoestand te brengen, zodat de

te onderwerpen aan een gelijkaardige inspectie. De eerste

Gezien het uitzonderlijke en complexe karakter van het dossier en gezien de intentie van het Agentschap om een zo groot mogelijke wetenschappelijke bijdrage te leveren aan de analyse, heeft het FANC beroep gedaan op verschillende panels van nationale en internationale deskundigen om bij te dragen tot de dynamiek van de reflectie, en om de objectiviteit

wettelijke controle op de inrichting kan opgeheven worden.

van de beoordeling van de Electrabelverslagen te garanderen.

In België vinden momenteel ontmantelingsactiviteiten plaats in de

Op 16 augustus kwamen verschillende nucleaire

installaties van Belgoprocess, Belgonucleaire, SCK•CEN, FBFC

veiligheidsautoriteiten in Brussel samen op initiatief van het

International en de Thetis-reactor van de Universiteit Gent.

FANC. Naast vertegenwoordigers van het Agentschap, Bel V

Om de komende beslissing van de regering over de

Nederlandse, Duitse, Spaanse en Britse deskundigen deel

energietoekomst van ons land te kunnen uitvoeren, had

aan deze vergadering. De aanwezige veiligheidsoverheden

het Agentschap in 2008 reeds de volgende twee scenario’s

werden op de hoogte gebracht van de stand van zaken in de

overwogen: de geleidelijke uitstap uit kernenergie voor industriële

kwestie van het reactorvat van Doel 3, en werden ingelicht dat

productie na 40 jaar exploitatie (project “ ontmanteling “) of de

het FANC en Bel V aanvullende controles gevraagd hadden

verlenging van de exploitatie van de kerncentrales (project “ Long

aan de exploitant. Tijdens deze internationale bijeenkomst

Term Operation “ - lees hierover het artikel op blz. 18).

konden bovendien ook ervaringen uitgewisseld worden over

In het kader van deze reflectie heeft het FANC in juli 2012 een conceptnota afgerond over de definitieve stopzetting en ontmanteling van nucleaire faciliteiten, die de verschillende fasen en de veiligheidsaspecten van dit proces beschrijft.

Onderwerpen m.b.t. specifieke exploitanten Electrabel De veiligheidssituatie van de kerncentrales van Doel en Tihange in 2012 wordt samengevat op blz. 14. Foutindicaties in de reactorvaten van Doel 3 en Tihange 2 Tijdens de geplande herziening van Doel 3 in juni 2012 heeft een inspectie met ultrasone meetsondes geleid tot de detectie van ongeveer 8 000 foutindicaties in de wand van het reactorvat. De reactor, waarvan de splijtstof met het oog op de evaluatie eerder al verwijderd was, werd stilgelegd tot

en AIB‑Vinçotte namen ook Amerikaanse, Zwitserse, Zweedse,

de controles en de integriteit van reactorvaten, hetgeen leidde tot de oprichting van drie internationale werkgroepen van deskundigen, die zich over drie verschillende thema’s zouden buigen: niet-destructieve inspectietechnieken, de metallurgische oorsprong van de foutindicaties en de structurele mechanica en breukmechanica. Inmiddels bleek uit de resultaten van Tihange 2 dat ook daar foutindicaties aanwezig waren in de wand van het reactorvat. Op 16 oktober zijn de drie deskundigenwerkgroepen van de veiligheidsautoriteiten samengekomen in de kantoren van het FANC. In overeenstemming met de door het FANC uitgewerkte analysestrategie op meerdere niveaus werd de technische input van deze werkgroepen voor analyse overhandigd aan Bel V en aan de erkende instelling AIB‑Vinçotte, die over een grote deskundigheid beschikt op het vlak de controle van apparatuur onder druk.

17

troleren



Op 5 december heeft Electrabel aan het FANC zijn conclusies

De LTO-analyse van de Belgische kerncentrales werd

overhandigd over de reactorvaten van Doel 3 en Tihange 2,

uitgevoerd binnen het kader van de vierde periodieke

in de vorm van twee rapporten die de herstart van de twee

veiligheidsherziening van Doel 1/2 en Tihange 1. Het

reactoren rechtvaardigen. Deze rapporten werden op hun

syntheserapport wordt normaal gesproken verwacht tegen de

beurt geanalyseerd door Bel V en AIB‑Vinçotte.

datum van de tienjaarlijkse verjaardag van de vorige herziening.

Alle tijdens deze eerste analysefase verzamelde gegevens werden vervolgens overgemaakt aan het Agentschap, dat, om zijn evaluatie te consolideren, eveneens het advies vroeg van zijn Wetenschappelijke Raad en van een groep internationale deskundigen belast met het formuleren van een aanbeveling. De Wetenschappelijke Raad heeft zelf vier academische

analyse echter gedeeltelijk vooruit geschoven, teneinde zich ervan te kunnen verzekeren dat er geen grote problemen zijn en teneinde de nodige verbeteringen te kunnen bestuderen alvorens een beslissing te nemen over een mogelijke verlenging met een adequaat veiligheidsniveau.

deskundigen aangesteld, allen gespecialiseerd in de integriteit

Dit betekent dat in het najaar van 2011 reeds een eerste luik

van vaten onder druk.

van het rapport over de periodieke veiligheidsherziening aan

Na het doorlopen van de verschillende analysefasen kwam het FANC medio januari 2013 tot het besluit dat geen enkel element van het dossier aanleiding gaf tot een definitieve stopzetting van de reactoren van Doel 3 en Tihange 2. Het

het FANC overhandigd is, en dan meer bepaald het luik over de aspecten die rechtstreeks verband houden met de LTO. Een samenvattend eindverslag met de volledige evaluatie van de toestand van de eenheden is dan gepland voor 2015.

Agentschap heeft echter nog aanvullende tests en informatie

Het Agentschap en Bel V hebben de verslagen van Electrabel

gevraagd aan de exploitant om een beslissing te kunnen

grondig geanalyseerd, technische vergaderingen gehouden en

nemen over een eventuele herstart. Zo wilde het Agentschap

inspecties uitgevoerd. Er werden bijkomende verduidelijkingen

nog meer informatie over de volledigheid van de ultrasone

en onderzoeken gevraagd aan Electrabel over de noodzaak

inspecties en verzocht het om de uitvoering van verdere

en de haalbaarheid van enkele aanvullende verbeteringen. In

materiaaltests (op grotere monsters) en om de uitvoering van

antwoord op deze vragen heeft Electrabel in juni 2012 op enkele

een load test op de vaten van beide reactoren.

punten aanvullende informatie verstrekt en nieuwe verbeteringen

Na de indiening van een gedetailleerd actieplan, dat in februari door het Agentschap werd goedgekeurd, heeft Electrabel op 15 en 26 april een addendum bij de veiligheidsdossiers overgemaakt, met daarin de resultaten met betrekking tot de vereisten van het FANC waar vóór de heropstart aan voldaan moest zijn. Na een grondig onderzoek van de door de exploitant verstrekte resultaten heeft het FANC op 17 mei bevestigd dat volledig voldaan werd aan de 11 veiligheidsvereisten die te vervullen waren vóór de heropstart. Bijgevolg was het FANC van oordeel dat de reactoreenheden van Doel 3 en Tihange 2 veilig konden worden heropgestart.

Long Term Operation van Doel 1/2 en Tihange 1 Voor in België afgeleverde vergunningen voor de exploitatie van kerncentrales geldt geen beperking in de tijd. Om de 10 jaar voert de exploitant onder controle van de veiligheidsautoriteit een herbeoordeling van de toestand en de veiligheid van de installaties uit, de zogenaamde periodieke veiligheidsherzieningen.

18

Bij deze vierde periodieke veiligheidsherziening wordt de

voorgesteld. Na bespreking met het Agentschap en Bel V leidde dit uiteindelijk tot een voorstel voor een agreed design upgrade, wat bijvoorbeeld voor Tihange 1 de installatie van een gefilterde ventilatie in het reactorgebouw (filtered containment vent) omvat, evenals de bouw van een nieuw noodgebouw en de bouw van een simulator identiek aan de controlekamer. Halverwege 2012 hebben het FANC en Bel V hun conclusies over de LTO geformuleerd (beschikbaar op de website van het Agentschap): de voorgestelde aanpak en het eruit voortvloeiende verbeteringsplan volstaan om ook na 40 jaar exploitatie de veiligheid te garanderen, en de door de exploitant gedane voorstellen zullen duidelijk bijdragen tot een verhoging van het veiligheidsniveau van de eenheden. Ook het advies van de Wetenschappelijke Raad van het FANC werd gevraagd. Deze heeft op 25 juni 2012 een positief advies geformuleerd over het LTO-proces en over de veiligheids principes die beschreven worden in de conclusies en aanbevelingen van het evaluatieverslag van het FANC en Bel V.

Terwijl de wet van 2003 inzake de geleidelijke uitstap uit kernenergie voor industriële elektriciteitsproductie voorzag in een sluiting in 2015 van de drie oudste kernreactoren, namelijk Doel 1/2 en Tihange 1, heeft de regering op woensdag 4 juli 2012 besloten om de exploitatie van Tihange 1 met tien jaar te verlengen. Doel 1 en Doel 2 zullen echter worden stilgelegd in 2015.

(Multipurpose Hybrid Research Reactor for High-tech Applications). Tijdens deze fase begeleidt de tandem FANC/ Bel V het preproject van de aanvrager om die tijdig te informeren over haar verwachtingen inzake de veiligheid en beveiliging van het ontwerp en om te zorgen voor een juist begrip en juiste interpretatie ervan. Begin 2012 heeft het SCK•CEN voorgesteld om de oorspronkelijke planning van het pre-licensing-proces van de MYRRHA-reactor met één jaar te verlengen; normaal gezien moet het dus lopen tot eind 2014.

OSART-follow-up in Doel Van 5 tot 8 maart 2012 heeft een team van het IAEA een OSART-follow-up doorgevoerd in de kerncentrale van Doel om na te gaan in welke mate de exploitant rekening heeft gehouden met de tijdens de OSART-missie van maart 2010 geformuleerde aanbevelingen en suggesties.

In de zomer van 2012 heeft het Agentschap de laatste hand gelegd aan een leidraad en deze bezorgd aan de toekomstige exploitant. Aan de hand van deze leidraad kan de exploitant een dossier met ontwerpopties en maatregelen uitwerken, waarvan hij aan het einde van de pre-licensing een definitieve versie dient te bezorgen aan het FANC. Dit dossier moet dan

In 2010 kwam het OSART-team tot de globale conclusie dat

beantwoorden aan de verwachtingen op het vlak van veiligheid,

de operationele veiligheid in Doel goed was en dat de veiligheid

stralingsbescherming, beveiliging en non-proliferatie.

en de continue verbetering in deze centrale hoog op de prioriteitenlijst staan. Het team had er toen tevens de aandacht op gevestigd dat er een aantal goede praktijken waren (14 in totaal) die op internationaal niveau voor andere exploitanten als voorbeeld konden dienen. Het was evenwel ook van mening dat er op bepaalde gebieden nog verbeteringen konden worden doorgevoerd, en had hiervoor vijf aanbevelingen en tien suggesties geformuleerd. Volgens het IAEA heeft de exploitant van de centrale sindsdien zeer goed werk geleverd om tegemoet te komen aan de geformuleerde aanbevelingen en suggesties. Tien van de 15 aanbevelingen of suggesties werden uitgevoerd. De vijf andere zijn voldoende gevorderd. Het resultaat voor Doel is beter dan het gemiddelde resultaat behaald door andere kerncentrales tijdens een OSART-follow-up. Het IAEA vond ook de aanpak van Electrabel om het OSART-actieplan niet enkel te beperken tot Doel 1 & 2 maar uit te breiden tot Doel 3 & 4 een goede praktijk. Het FANC zal de uitvoering van dit actieplan in samenwerking met Bel V voortzetten.

Studiecentrum voor Kernenergie (SCK • CEN) De veiligheidssituatie van het SCK • CEN in 2012 wordt samengevat op blz. 15.

Andere leidraden, over de risico’s van neerstortende vliegtuigen en aardbevingen, werden opgesteld door een FANC/Bel V-werkgroep en ter goedkeuring voorgelegd aan de Technical Advisory Group (een groep bestaande uit seniordeskundigen van het Agentschap en Bel V) alvorens voorgesteld te worden aan het SCK•CEN. Verder werd aan het einde van het jaar ook begonnen met de redactie van een leidraad over het externe risico van overstromingen. Het SCK•CEN, het Agentschap en Bel V hebben bovendien verschillende strategische thema’s besproken, zoals ongevallen met kernfusie, de toelaatbare doses voor werknemers in een ongevalssituatie, en het defence-in-depth-principe. De technische werkgroepen van het FANC/Bel V hebben zich op hun beurt verder beziggehouden met het vaststellen van aandachtspunten naar aanleiding van het MYRRHAproject en de totstandbrenging van de bijbehorende “ Focus Points “-fiches. Het SCK•CEN moet een antwoord bieden op deze aandachtspunten om ervoor te zorgen dat tekortkomingen in het concept van de toekomstige MYRRHA-reactor geen onaanvaardbare risico’s vormen voor de bevolking, de werknemers of het milieu. In totaal werden 24 “ Focus Point “-fiches op een totaal van 41 uitgewerkt en werd een hele reeks deliverables van het SCK•CEN geanalyseerd en toegelicht. Ook de aspecten “ beveiliging “ en “ non-proliferatie “, die specifiek

MYRRHA-project Sinds twee jaar zijn het FANC en het SCK•CEN betrokken bij de pre-licensing-fase van de MYRRHA-onderzoeksreactor

zijn voor het MYRRHA-project, kwamen aan bod tijdens de bijeenkomsten met het SCK•CEN en het Coördinatieorgaan

19

troleren



voor de dreigingsanalyse (OCAD). Het FANC hanteert voor deze

Inrichtingen van klasse IIA

thematiek dan ook een geïntegreerde aanpak, net zoals voor de

Gasvormige radioactieve lozingen van cyclotrons

thema’s veiligheid en stralingsbescherming. Ook de MYRRHA-subgroep van de Wetenschappelijke Raad voor Ioniserende Stralingen is in 2012 verschillende keren samengekomen om de voortgang van het project op de voet te volgen. Na kennisname van de aandachtspunten van dit project en van de voorstellen uitgewerkt door het SCK•CEN om hieraan te beantwoorden, heeft de subgroep nog enige aanvullende informatie gevraagd en enkele aanbevelingen geformuleerd. Tot slot heeft het SCK•CEN in december 2012 aan het Agentschap een eerste versie van het dossier betreffende de veiligheidsopties en maatregelen overhandigd. Het dossier zal geanalyseerd worden door het Agentschap, Bel V, de Technical Advisory Group en de Wetenschappelijke Raad, waarna deze een advies zullen formuleren.

Belgoprocess De veiligheidssituatie van Belgoprocess in 2012 wordt samengevat op blz. 15.

Een aantal inrichtingen van klasse IIA bevatten één of meer cyclotron-deeltjesversnellers voor de productie van radioactieve stoffen voor medisch gebruik (met name voor de diagnose en de behandeling van kanker) of voor wetenschappelijk onderzoek. In het kader van hun activiteiten mogen deze inrichtingen onder bepaalde voorwaarden beperkte hoeveelheden gasvormige radioactieve afvalstoffen lozen. Een evaluatie van deze lozingen stelde het FANC in staat om een haalbaar beheersingsniveau voor te stellen en lozingslimieten vast te leggen in overeenstemming met het As Low As Reasonably Achievable-principe (ALARA). Deze lozingslimieten zijn vervolgens ook geïmplementeerd in de exploitatievergunningen van de betrokken inrichtingen. In overeenstemming met de bepalingen van hun nieuwe vergunning verstrekken de betrokken inrichtingen van klasse IIA sinds begin 2012 aan het Agentschap een maandelijks verslag met de totale productie- en lozingsactiviteit per dag,

FLITS-inspectie

per maand, en gedurende de afgelopen 12 maanden.

In oktober en december 2011 hebben zich twee incidenten voorgedaan op de site van Belgoprocess in Dessel, waarbij

De informatie in deze overzichten wordt door het FANC

meerdere personen besmet zijn geraakt. Deze incidenten, in

onderzocht in het kader van de algemene opvolging van de

combinatie met de traagheid van de implementatie van het

werking van de installaties. Aan de hand van de maandelijkse

“ Strategisch veiligheidsprogramma BP “, hebben in januari

verklaringen van de exploitanten en hun integratie tijdens

2012 geleid tot een Fast Limited Inspection with Thematic

12 opeenvolgende maanden kan het Agentschap de

Scope (FLITS). Voor deze operatie werden twaalf inspecteurs

algemene lozingstendens van iedere exploitant (stabiel,

en deskundigen van het FANC en van Bel V ingezet. Ze

opwaarts of neerwaarts) volgen en er lessen uit trekken.

had als doel om in één dag zoveel mogelijk informatie te

Verder is het Agentschap in overleg met de exploitanten

verzamelen over vooraf vastgestelde onderwerpen en om deze

een informatiedossier over dit onderwerp aan het uitwerken,

aspecten rechtstreeks op het terrein te inspecteren in een

dat vergelijkbaar is met het dossier over de inrichtingen van

twintigtal gebouwen.

klasse I (lees hierover het artikel op blz. 6).

De belangrijkste conclusies van de FLITS-inspectie werden onmiddellijk na de operatie aan de exploitant meegedeeld.

Verscherpt toezicht op de installaties van Best Medical Belgium

Algemeen gesproken gingen zij over de verbetering van de

Best Medical Belgium heeft in 2011 de activiteiten van MDS

veiligheidsmaatregelen voor de opslag van technisch nucleair

Nordion overgenomen, een firma gespecialiseerd in de

materiaal, de niet-naleving van het tijdschema voor verschillende

productie van radio-isotopen voor medische toepassingen

dossiers, het niet-geschikt zijn van bepaalde opslaglocaties en

en van ingekapselde bronnen voor medische en industriële

de onderhoudsactiviteiten in alle gebouwen van Belgoprocess.

toepassingen. In 2009 had het FANC aan dit bedrijf gevraagd om een plan te implementeren voor de identificatie, karakterisering

Het Agentschap heeft aan de exploitant een reeks actiepunten

en verwijdering van afval dat al verschillende jaren op de site lag

opgelegd waarvan er sommige afgesloten dienden te

opgestapeld, maar het voldeed niet aan de verwachtingen.

zijn tegen eind maart en andere tegen eind juni 2012.

20

Belgoprocess heeft op al deze actiepunten gereageerd binnen

Best Medical Belgium van zijn kant slaagde er niet in om de

de toegestane termijn.

economische en financiële situatie van het bedrijf te herstellen.

Het bleef dan ook maandelijks verlies lijden. Bij gebrek aan

Met het oog op een doeltreffende verwerking van de

middelen werd het geproduceerde afval niet naar het NIRAS

vergunningsaanvragen en een verscherpt toezicht tijdens

gebracht, maar bij het reeds opgeslagen afval gestockeerd.

deze oplevering van nieuwe installaties heeft het FANC een

Bel V, de tandem FANC-Bel V en de inspecteurs van het FANC deden verschillende inspectiebezoeken, en ook de directie

gemeenschappelijk proces uitgewerkt dat zowel geldt voor industriële inrichtingen als voor medische inrichtingen.

van het Agentschap uitte zijn bezorgdheid over de situatie

Het Agentschap heeft hierover de erkende instellingen

en vroeg om concrete oplossingen. Begin 2012 plaatste

geïnformeerd tijdens een stakeholdersmeeting op 12 maart

het Agentschap Best Medical Belgium onder verscherpt

2012, en heeft een informatiedossier op zijn website

toezicht. Zo werden er minstens één keer per week inspecties

gepubliceerd. Dit dossier geeft een opsomming van alle

uitgevoerd. Daarnaast vonden er ook gerichte inspecties

stappen die gevolgd moeten worden vanaf de indiening

plaats, meer bepaald in verband met de opslag van het afval.

van een vergunningsaanvraag tot het ogenblik waarop het

Op 14 mei 2012 verklaarde de rechtbank van koophandel te

apparaat in kwestie in gebruik mag worden genomen.

Charleroi de onderneming Best Medical Belgium nv failliet en

Het nieuwe proces voorziet in een strikte opvolging van de

stelde ze twee curatoren aan. De productie van industriële en

oplevering van de installaties. Zo moet de exploitant op het

medische ingekapselde bronnen werd intussen voortgezet

moment dat hij zijn vergunningsaanvraag indient reeds de

in afwachting van onderhandelingen met een potentiële

datum vermelden waarop de instelling in gebruik genomen zal

overnemer. De overige productie werd geleidelijk aan stopgezet.

worden. Tegen die datum moet dan aan het FANC een gunstig

Op 8 oktober 2012 kreeg het NIRAS van het FANC een vergunning om de sites van de productieafdelingen die geen deel uitmaakten van de overname-onderhandelingen te saneren. De onderhandelingen over de overname van de productie van ingekapselde bronnen liepen nog tot 4 februari 2013, de datum waarop deze activiteiten overgedragen werden

proces-verbaal van oplevering verstrekt zijn. Anders zal het Agentschap de nodige inlichtingen inwinnen en zal het, indien nodig, passende acties ondernemen. Verder zullen de bestaande installaties waarvoor geen gunstig proces-verbaal werd opgesteld, onderworpen worden aan dit opleveringsproces bij de volgende controle door een erkende instelling.

NIRAS en van NTP Radioisotopes (Europe) zijn onderworpen

Controle van de exploitatieomstandigheden in de industriële radiografie

aan strenge exploitatievoorwaarden, onder andere inzake het

De exploitanten van industriële radiografie- (of gammagrafie-)

beheer van radioactief afval.

apparatuur beschikken allemaal over een vergunning voor de

naar NTP Radioisotopes (Europa). De vergunningen van het

Om te vermijden dat dergelijke gebeurtenissen zich in de toekomst nog zouden voordoen, heeft het Agentschap samen met het NIRAS een initiatief gelanceerd om de bestaande regelgeving aan te scherpen (lees hierover het artikel op blz. 10).

Inrichtingen van klasse II en klasse III De installaties van klasse II en klasse III van de medische sector worden behandeld op blz. 31.

Uitwerking van een gemeenschappelijk vergunnings- en opleveringsproces Een nieuwe installatie mag alleen in gebruik genomen worden nadat een erkende instelling een gunstig proces-verbaal van oplevering heeft opgesteld. Bij de oplevering van de installatie controleert de erkende instelling of ze voldoet aan alle geldende reglementaire bepalingen en aan de aanvullende vergunningsvoorwaarden.

tijdelijke of toevallige activiteiten op hun sites. Aan een aantal specifieke exploitatievoorwaarden, meer bepaald de voorwaarden in verband met de opleiding van personeel en in verband met de naleving van de ISO-3999-norm van gammagrafieapparatuur, diende voldaan te worden tegen uiterlijk eind 2011. Daarom heeft het FANC zich erop toegelegd te controleren in hoeverre aan deze specifieke exploitatievoorwaarden voldaan is. Hiertoe analyseerde het de documenten die door de betrokken ondernemingen werden verstrekt en die overhandigd werden tijdens bilaterale vergaderingen met de exploitanten. Indien niet volledig aan alle voorwaarden voldaan wordt, kan het FANC een proces opstarten tot intrekking van de vergunning. Er vonden eveneens inspecties plaats op de maatschappelijke zetels van deze ondernemingen. Het Agentschap wilde nagaan in hoeverre de andere exploitatievoorwaarden nageleefd werden, onder andere de voorwaarden inzake de invoering van een kwaliteitsbeheersysteem.

21

troleren



Bovendien werden heel het jaar lang inspecties ter plaatse uitgevoerd, om na te gaan in hoeverre de bepalingen in verband met de stralingsbescherming op de sites werden nageleefd. Deze verschillende inspecties bij gammagrafiebedrijven werden eind 2012 afgesloten. De inspectierapporten en de lijst van uit te voeren acties werden overgemaakt aan de betrokken exploitanten. Het Agentschap zal hun actieplannen blijven controleren en zal nauwlettend toezien op de uitvoering ervan in de loop van 2013. In totaal voldeden vier ondernemingen niet aan de exploitatievoorwaarden, met als gevolg dat zij een betekening ontvingen waarin het FANC zijn intentie te kennen gaf om hun vergunningen in te trekken.

Verhoging van de fysische controle in universiteiten De specifieke omstandigheden waaronder met radioactieve isotopen gewerkt wordt in universiteitslabo’s vragen bijzondere voorschriften en een specifieke opvolging. De diversiteit van de activiteiten, het grote aantal lokalen en het hoge personeelsverloop bemoeilijken namelijk een fysische controle. Daarom heeft het FANC voor de universiteiten een algemene benadering uitgewerkt. Zo heeft het Agentschap specifieke inspecties uitgevoerd op de praktische organisatie en de procedures die beheerd worden door de dienst voor fysische controle. Op die manier wil het de geloofwaardigheid verhogen en de taken en verantwoordelijkheden van deze dienst, die als eerste instaat voor de veiligheid en de stralingsbescherming, een grotere bekendheid geven. Het FANC heeft de conclusies van zijn inspecties voorgesteld aan de bestuurders van de verschillende universiteiten. Het heeft hen ook gevraagd een actieplan uit te werken met vermelding van specifieke termijnen en van de personen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van deze acties. Deze moeten, in een tweede fase, goedgekeurd worden door het Agentschap.

Weesbrongevoelige inrichtingen en meetpoorten In verband met de weesbronproblematiek werden eind 2011 twee besluiten gepubliceerd: het Koninklijk Besluit betreffende het opsporen van radioactieve stoffen in bepaalde materiaal- en afvalstromen en betreffende het beheer van weesbrongevoelige inrichtingen enerzijds, en het Besluit houdende richtlijnen op te volgen bij de detectie of het aantreffen van een weesbron in weesbrongevoelige inrichtingen in de niet-nucleaire sector anderzijds. Om te praten over de wettelijke verplichtingen die in deze twee documenten vermeld worden en over de toepassing ervan in de praktijk, heeft het FANC op 7 februari 2012 een stakeholdersmeeting georganiseerd voor de betrokken partijen. Tijdens dit overleg heeft het FANC toelichting gegeven bij de aanpak die het wenst te hanteren. Het FANC heeft de beroepsfederaties in de loop van 2012 bijgestaan bij het organiseren van opleidingen die de personeelsleden van een weesbrongevoelige inrichting moeten volgen. Deze opleidingen zijn zowel bestemd voor de siteverantwoordelijken als voor de intervenanten. Ze behandelen respectievelijk de reglementaire verplichtingen, de risico’s voor het personeel en de site, de financiële aspecten en de grenzen van een meetinstrument voor de eersten en het toepassen van de richtlijnen voor de laatsten. Verder wordt er voor de toezichthouders op containerparken een specifieke opleiding over waakzaamheid georganiseerd. In totaal heeft het Agentschap in 2012 deelgenomen aan 24 opleidingssessies. Het heeft ook zijn aanpak op het vlak van weesbronnen en meetpoorten voorgesteld tijdens de workshop van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) op 19 juni. Met de hulp van de gewesten heeft het Agentschap in het begin van het jaar een campagne opgestart voor het in kaart brengen van alle weesbrongevoelige inrichtingen en van alle inrichtingen die een meetpoort dienen te installeren. In aansluiting daarop werd aan deze ondernemingen een enquête voorgelegd om een balans op te maken van hun kennis van de problematiek en van de geplande acties.

22

Om hen op de hoogte te houden van de tenuitvoerlegging

aanlevering van schroot, medisch afval en huishoudelijk afval.

van de nieuwe regelgeving heeft het FANC bovendien

In 2012 waren er in totaal 170 meldingen van de detectie van

besloten om regelmatig een elektronische nieuwsbrief te

radioactiviteit, 61 hiervan bij een verbrandingsinstallatie. Dat jaar

verspreiden. Langs die weg wil het Agentschap mededeling

werden er via deze opsporing 41 weesbronnen gedetecteerd.

doen van de opgedane ervaring, van de initiatieven die in de sector genomen worden, van cijfergegevens of van de lijst met veelgestelde vragen van exploitanten. Met het oog op een permanente uitwisseling van ideeën met de betrokken professionals kunnen de verschillende federaties op hun beurt

Als er een radioactieve bron wordt ontdekt en er geen eigenaar kan worden geïdentificeerd, zijn de kosten voor de karakterisering, inbeslagname, verwerking en het verdere beheer van deze weesbron niet langer voor rekening van de vinder, maar

deze nieuwsbrief doorgeven aan hun leden.

zullen de financiële kosten via het Insolvabiliteitfonds van het

Een belangrijk aspect van de waakzaamheidsprocedure is de

regeling willen het FANC en het NIRAS vermijden dat de kosten

erkenning en identificatie van potentieel radioactieve bronnen.

van het beheer van de gevonden weesbron een drempel zou

Daartoe heeft het FANC een fotoalbum gecreëerd en op zijn

kunnen vormen voor de vinder.

website geplaatst.

NIRAS worden gedragen. Met de uitwerking van deze financiële

Het Agentschap heeft ook twee posters gemaakt voor alle

Inspecties in het kader van het verbod op de verkoop van ionisatierookmelders

betrokken inrichtingen. Onder de titel “Waakzaamheid voor

Sinds november 2010 is in België een verbod van kracht op

radioactiviteit: hoe te herkennen?“ vatten ze de aandachtspunten

de verkoop en invoer van ionisatierookmelders voor particulier

in verband met de weesbronproblematiek samen. Deze posters

gebruik. Teneinde de naleving van het Koninklijk Besluit van

worden verdeeld via de federaties en zijn beschikbaar in twee

10 oktober 2010 te controleren heeft het FANC over gans

versies: één versie voor alle weesbrongevoelige inrichtingen

België 20 doe-het-zelf-zaken geïnspecteerd. Het FANC stelde

en één versie voor de exploitanten die over een meetpoort

vast dat in geen enkele winkel ionisatierookmelders te koop

beschikken.

worden aangeboden. Het aanbod bestaat enkel uit optische

Het FANC heeft al deze informatie samengebracht in een dossier

rookmelders.

dat het op zijn website heeft geplaatst. Professionals vinden

In 2009 startte in alle gewesten de verplichte aparte inzameling

er onder andere een online assistent die door het Agentschap

van door huishoudens afgedankte ionisatierookmelders via de

ontwikkeld werd om de betrokkene stap voor stap te helpen

containerparken. Het FANC publiceerde op 29 april 2009 in dit

wanneer een meetpoort een alarm detecteert. Deze elektronische

kader de voorwaarden voor de verwijdering (opslag, vervoer

assistent zorgt ervoor dat alle richtlijnen worden nageleefd en

en behandeling) van de afgedankte ionisatierookmelders

genereert automatisch het aangifteformulier.

die in privéwoningen gebruikt werden. Ter controle van de

Op 22 oktober 2012 werden, tijdens een overlegvergadering, de algemene benadering en de initiatieven van het FANC alsook het nieuwe regelgevende kader voorgesteld aan de erkende instellingen. Het Agentschap heeft tijdens die vergadering zijn verwachtingen toegelicht in geval een erkende instelling ingrijpt bij de ontdekking van een weesbron. Eind 2012 hadden in ons land al 524 weesbrongevoelige instellingen 201 meetpoorten geplaatst (waarvan zeven bij een verbrandingsinstallatie). Regelmatig detecteren deze poorten de aanwezigheid van een weesbron. Meestal gebeurt dat bij

naleving van deze voorwaarden inspecteerde het FANC de opslagomstandigheden in 4 tussenopslagplaatsen en in 22 containerparken verspreid over geheel België. Met uitzondering van drie containerparken werd vastgesteld dat alle opslagomstandigheden conform de vereisten bepaald in het FANC besluit waren. De vastgestelde niet-conformiteiten konden tijdens de inspectie onmiddellijk worden rechtgezet. Tijdens de eerste helft van 2012 werden 1166 rookmelders via Recupel afgeleverd bij het IRE voor verdere behandeling (dit brengt het totaal aantal dat sinds de invoering van de aparte inzameling bij het IRE werd afgeleverd op 10 394).

23

troleren



Cijfers voor het jaar 2012 voor de verschillende klassen van inrichtingen m.b.t. de vergunningen en erkenningen van deskundigen en inspecties Klasse I

Klasse II

Klasse IIA

Klasse III

(behalve klasse IIA) Ontvangen vergunningsaanvragen

87 88 0

3

Toegekende vergunningen

1

Niet-toegekende vergunningen1

0

185 29

Erkenningsaanvragen deskundigen

9

11

Niet van toepassing

Afgeleverde erkenningen van deskundigen

5

12

Niet van toepassing

Geweigerde erkenningen van deskundigen

0

1

Niet van toepassing

Geplande inspecties

44

35

Reactieve inspecties

6

5

1

19 7

iet elke vergunningsaanvraag leidt tot de afgifte van een vergunning, bv. wanneer de aanvraag onontvankelijk is, de exploitant zijn N aanvraag intrekt, de door de exploitant beoogde wijziging geen vergunningsaanvraag vereist.

Bovenstaande tabel geeft een overzicht van het aantal

door het FANC en Bel V. Deze steunt op de ervaring die

afgeleverde vergunningen, het aantal afgeleverde erkenningen

werd verworven tijdens voorgaande inspecties en controles,

aan personen en het aantal uitgevoerde inspecties in de

op nationale en internationale feedback en op de grote

industriële inrichtingen van klasse I, II en III.

projecten die worden aangekondigd door de exploitanten. De

De inspecties zijn opgedeeld in proactieve inspecties (d.w.z. inspecties die gepland, geprogrammeerd zijn) en reactieve

programma’s zijn aangepast aan het type installatie en aan het risiconiveau dat eraan verbonden is.

inspecties (bv. inspecties die uitgevoerd worden n.a.v. een

Bij het vastleggen van de programma’s van het FANC en Bel V

incident of een ongeval, inspecties op vraag van het parket…).

(per inrichting of soort inrichting) wordt onder meer rekening

De proactieve inspecties worden jaarlijks vastgelegd in het inspectieprogramma van het FANC. Voor de inrichtingen van

gehouden met de volgende elementen: ■■

de beschikbare resources (mankracht) voor het uitvoeren van de inspecties en controles;

klasse I en IIA worden ook ieder jaar de controles van Bel V vastgelegd. Het FANC keurt het controleprogramma van Bel V

■■

de complexiteit en de specifieke risico’s van de installaties;

goed, dat complementair is aan het inspectieprogramma

■■

de reglementaire vereisten betreffende het uitoefenen van veiligheidstoezicht;

van het FANC. Daarna worden deze programma’s aan de

24

216

internationale praktijken.

betrokken exploitanten meegedeeld.

■■

Het inspectie- (door het FANC) en het controleprogramma

In 2012 werden inspecties uitgevoerd op belangrijke thema’s

(door Bel V) is gebaseerd op de Geïntegreerde Inspectie- en

als stresstests (lees hierover het artikel op blz. 16), afvalbeheer,

Controlestrategie (GIC) die driejaarlijks wordt uitgewerkt

veiligheidscultuur en werken met onderaannemers.

Algemeen beheer en berging van radioactief afval Oppervlakteberging van laag- en middelactief kortlevend radioactief afval (categorie A) In 2012 werd de pre-licensing-fase afgerond voorafgaand aan de vergunningsaanvraag van het NIRAS voor de oppervlakteberging van radioactief afval van categorie A op de site van Dessel. In het kader van hun activiteiten gelinkt aan deze pre-licensingfase heeft het NIRAS in de loop van 2012 aan het FANC een voorlopige versie voorgelegd van 14 van de 17 hoofdstukken van het toekomstige veiligheidsdossier van de op te richten inrichting. Het Agentschap heeft deze hoofdstukken geanalyseerd en heeft nagetrokken of de veiligheid van de bevolking, van de werknemers en van het milieu op korte, middellange en lange termijn gewaarborgd is. Tijdens zijn analyses heeft het FANC enkele belangrijke aandachtspunten geïdentificeerd. Op basis van de vragen, verzoeken om wijziging of verzoeken om nadere informatie heeft het Agentschap zijn advies dan overgemaakt aan het NIRAS, zodat die er rekening mee kan houden in de voorbereiding van het definitieve dossier. Het Agentschap heeft bovendien ook extra leidraden opgesteld over zijn verwachtingen op het vlak van veiligheid. Zo heeft het de laatste hand gelegd aan een leidraad met als titel “Stralingsbeschermingscriteria voor de langetermijnveiligheidsevaluatie van bergingsinrichtingen”, die de dosis- en risicolimieten voor dergelijke installaties op lange termijn vermeldt. Van 4 tot 8 juni nam het FANC als waarnemer deel aan de voorstelling van de resultaten van de peer review waar de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie in 2011 bij het NEA om had verzocht. Via vraag-/antwoordsessies werd over een aantal elementen van het dossier van gedachten gewisseld. Het NEA heeft ook de voorlopige bevindingen van de peer review meegedeeld.

Bovendien hebben de verenigingen STORA en MONA, die de belangen van de bevolking van Dessel en Mol verdedigen, het FANC uitgenodigd om aan de geïnteresseerde burgers zijn missie en taak als veiligheidsoverheid te komen voorstellen in het kader van het project voor een oppervlakteberging. Ten slotte heeft het Agentschap de toekomstige analyse- en behandelingsfase van de vergunningsaanvraag voorbereid, die ingediend werd op 31 januari 2013.

Geologische berging van hoogactief langlevend radioactief afval (categorie B & C) Het NIRAS en het FANC hebben in juni 2012 een nieuw gemeenschappelijk werkdocument ondertekend dat geldig is tot eind 2013. In dit document concentreren de twee instellingen zich op de thema’s waarover het overleg in de periode 2012-2013 prioritair moet gaan. In 2015 zal het NIRAS een veiligheids- en haalbaarheidsstudie uitvoeren (Safety and Feasibility Case 1, SFC1) over geologische diepteberging in klei, om een principebesluit te verkrijgen over de lancering van de siteselectiefase. Voorafgaand aan deze studie hebben het NIRAS en het Agentschap tijdens bilaterale vergaderingen van gedachten gewisseld over de ontwikkeling van methodologische instrumenten die het NIRAS zal gebruiken om de veiligheid te bestuderen in het kader van de SFC1. Het FANC heeft in 2012 ook de onderzoeksbeginselen ontwikkeld. Bij het onderzoek van de resultaten van het SFC1 door het FANC zal rekening gehouden worden met deze principes. Daarnaast werden ook de werkzaamheden in verband met de uitwerking van de technische leidraden over de geologische berging en de veiligheidsanalyse voortgezet. Een van deze leidraden, namelijk diegene in verband met de evaluatie van de veiligheid na de sluiting van de inrichtingen voor de definitieve opslag van radioactief afval, werd in 2012 ontwikkeld.

25

troleren



Invoer en vervoer Trapsgewijze aanpak voor het jaarlijkse inspectieprogramma In 2012 heeft het Agentschap effectief de nieuwe trapsgewijze aanpak toegepast die het heeft ontwikkeld voor het jaarlijkse inspectieprogramma van de transportsector. Elke vergunde vervoerder wordt voortaan gecontroleerd met een vastgestelde frequentie, rekening houdend met verschillende elementen zoals de vergunning(en) die hij bezit, de hoeveelheid en het type vervoerde colli, de aard en de omvang van het vervoer, vroegere incidenten en ongevallen, de transportmiddelen (aantal en soort), en de resultaten en vaststellingen van vroegere inspecties.

Naar een vereenvoudiging van het vergunningensysteem voor transporteurs Momenteel wordt het vervoer van radioactief materiaal in België geregeld door hoofdstuk VII van het ARBIS. Het FANC levert drie soorten vergunningen af aan vervoerders: ■■

algemene vergunningen voor het regelmatige vervoer van beperkte hoeveelheden radioactief materiaal (maximaal 5 jaar geldig);

■■

bijzondere vergunningen voor het toevallige vervoer van beperkte hoeveelheden radioactief materiaal;

■■

speciale vergunningen voor het vervoer van kernmateriaal, radioactief afval en grote hoeveelheden radioactief materiaal (maximaal 5 jaar geldig).

Het huidige systeem, gebaseerd op de drie types bovenvermelde vergunningen in combinatie met maandelijkse verslagen, meldingen, inspecties en audits, heeft bijgedragen tot het bereiken van een hoog veiligheids- en beveiligingsniveau in ons land. Het Agentschap is echter van oordeel dat dit systeem niet meer beantwoordt aan de huidige internationale transportcontext en dat tevens een vereenvoudiging nodig is. Daarom is het in 2012 begonnen met de herziening van hoofdstuk VII van het ARBIS. In dit project wil het FANC

Het ontwerp van het FANC zal bovendien rekening moeten houden met het voorstel van de Europese Commissie omtrent de oprichting van een communautair systeem voor de registratie van vervoerders (lees hierover het artikel op blz. 47).

Inspecties en conformiteitsaudits Om tijdens het vervoer van radioactief materiaal in België een hoog veiligheidsniveau te handhaven, en met het oog op een preventieve benadering van deze sector, voert het FANC regelmatig inspecties uit op het terrein. Deze kunnen plaatsvinden tijdens specifieke transporten, tijdens gerichte acties in samenwerking met de andere bevoegde overheden (politie, douane, FOD Mobiliteit en Vervoer) of op belangrijke laad-, los- of overlaadplaatsen. Het Agentschap voert ook conformiteitsaudits uit. Op die manier ziet het toe op de naleving van de nationale en internationale regelgevingen. In 2012 werden 94 inspecties en acht conformiteitsaudits uitgevoerd.

Evaluatie van de dosimetrie bij de belangrijkste Belgische vervoerders Op basis van de dosimetriegegevens van het personeel dat door de belangrijkste Belgische vervoerders tewerkgesteld wordt, analyseert het FANC om de vijf jaar de dosimetrie van de transportsector van radioactief en nucleair materiaal, en dan vooral het wegvervoer. Voor de periode 2006-2010 bleef de beroepsmatige blootstelling van de werknemers van de sector van het vervoer van radioactief en nucleair materiaal ruim onder de grenswaarden in België, die voor werknemers vastgesteld zijn op 20 millisievert (mSv) per 12 opeenvolgende glijdende maanden. In 2010, het laatste jaar van de geanalyseerde periode, bedroeg de jaarlijkse gemiddelde dosis: ■■

aanpak (lees het artikel hierboven) en aan conformiteitsaudits

■■

voor de betrokken actoren, evenals voor het Agentschap, en een aanpassing van het systeem van de jaarlijkse retributies en heffingen maken ook deel uit van de doelstellingen.

26

0,06 mSv voor het luchtvervoer van radioactief materiaal, voornamelijk van medische radio-isotopen;

die bedoeld zijn om goede praktijken te identificeren en te delen. Een vermindering van de administratieve rompslomp

1,79 mSv voor het wegvervoer van radioactief materiaal, voornamelijk van medische radio-isotopen;

voorrang geven aan inspecties op basis van een trapsgewijze

■■

0,62 mSv voor het wegvervoer van nucleair materiaal.

De hogere waarden voor het wegvervoer van radioactief

Deze transporten zijn alle vier in optimale omstandigheden van

materiaal in vergelijking met het luchtvervoer zijn het gevolg

veiligheid en beveiliging verlopen.

van de verschillen in de activiteiten van het personeel. Zo laden en lossen de chauffeurs manueel en individueel de colli, terwijl de bedieners in de luchthavens vooral paletten met meerdere colli hanteren, daarbij gebruik makend van laaden loswerktuigen. Bovendien worden de bestuurders ook blootgesteld tijdens het vervoer zelf. Deze analyse bevestigt dat de stralingsbeschermings programma’s en het As Low As Reasonably Achievableprincipe (ALARA) goed gevolgd worden en dat ondernemingen erover waken dat hun personeel zo weinig mogelijk

Volgens het door de betrokken actoren (FANC, Belgoprocess, NIRAS en Synatom) vastgestelde tijdschema zal dit gecompacteerd afval tijdens de periode 2010-2013 terugkeren. In totaal zullen er negen transporten nodig zijn om al dit afval terug te brengen; zeven hiervan werden al uitgevoerd.

Vervoer van gecementeerd afval van Schotland naar België Op 3 september en 5 november 2012 bereikten twee

blootgesteld wordt.

transporten van gecementeerd afval België vanuit Dounreay

Transporten op het Belgische grondgebied in 2012

splijtstof die in 1993 en 1994 door het SCK•CEN werd

Samen met de bevoegde overheden (Politie, Nationaal

installaties van Dounreay de enige mogelijkheid in Europa voor

Crisiscentrum) en de betrokken partijen (afzender, vervoerder,

de opwerking van dit soort splijtstof.

ontvanger) bereidt het FANC de transporten van radioactief afval en van verbruikte splijtstof voor en kent het de nodige vergunningen toe. Daarnaast volgen de inspecteurs van het FANC ook nauwlettend het verloop van deze transporten over het Belgische grondgebied op. Zo voeren ze onder andere controles uit bij de binnenkomst van deze konvooien op het

in Schotland. Dit afval is afkomstig van de opwerking van gebruikt voor zijn onderzoeksreactor BR2. Destijds waren de

De terugkeer van dit gecementeerd afval maakt deel uit van de opwerkingsovereenkomsten die het SCK•CEN en de UK Atomic Energy Authority (Schotland) hebben gesloten in overeenstemming met de opeenvolgende richtlijnen die door de Belgische overheden werden uitgevaardigd.

grondgebied en begeleiden ze het konvooi gedurende het hele

Elk van deze transporten omvat twee verpakkingen, beide

traject door België. Met het oog op continue verbetering heeft

gevuld met 3 vaten middelhoog radioactief afval dat, in

elk van de hierna vermelde transporten het voorwerp uitgemaakt

afwachting van de definitieve bestemming, een aantal jaren

van ervaringsfeedback met de verschillende betrokken actoren.

opgeslagen zal worden in de installaties van Belgoprocess.

Vervoer van gecompacteerd afval van Frankrijk naar België

Deze transporten werden uitgevoerd onder toezicht van het

Er werden vier transporten uitgevoerd van gecompacteerd

in optimale veiligheidsomstandigheden. Het collo, het schip en

afval afkomstig van de opwerking in La Hague van

de voertuigen voldeden aan alle specificaties en regelgevingen

verbruikte Belgische splijtstoffen, namelijk op 12 januari,

inzake het vervoer van dit soort afval.

FANC en de andere bevoegde overheden, en vonden plaats

29 maart, 9 augustus en 19 oktober 2012. De terugkeer van dit gecompacteerd afval maakt deel uit van de

In totaal zullen 123 vaten via weg- en zeevervoer terugkeren

opwerkingsovereenkomsten die werden afgesloten

naar de site van Dessel om er tijdelijk te worden opgeslagen.

tussen Synatom en AREVA, in overeenstemming met de

In de periode 2013-2014 zullen 19 andere transporten van

achtereenvolgende richtlijnen van de Belgische overheden.

gecementeerd radioactief afval uitgevoerd worden vanaf Dounreay.

Elk transport bestaat uit twee verpakkingen, elk geladen met vierentwintig containers gecompacteerd afval, die vervolgens opgeslagen worden in het daartoe bestemde opslaggebouw op de site van Belgoprocess in Dessel.

27

troleren



Vervoer van verbruikte splijtstof van Nederland naar Frankrijk Op 6 maart, 19 juni, 11 september en 11 december 2012 werden, onder toezicht van het FANC, vier splijtstoftransporten verricht vanaf de kerncentrale van Borssele naar La Hague, via België. De veiligheids- en beveiligingsomstandigheden waren optimaal. In 2013 zullen drie andere transporten van bestraalde splijtstof vanuit Nederland naar Frankrijk uitgevoerd worden door België.

Vervoer van verglaasd afval vanuit Frankrijk naar Nederland Op 28 augustus 2012 werd een transport van verglaasd radioactief afval vanuit Frankrijk naar Nederland uitgevoerd, over Belgisch grondgebied. Het ging om afval afkomstig van de opwerking in Frankrijk van verbruikte splijtstof van de kerncentrale van Borssele. Dit transport vond plaats in optimale omstandigheden van veiligheid en beveiliging, en stond onder het toezicht van het FANC en de andere bevoegde overheden. In 2013 zullen nog twee andere transporten van Nederlands gecompacteerd afval uitgevoerd worden vanuit Frankrijk naar Nederland via België.

28

Conformiteitsaudits uitgevoerd in 2012 Totaal in 2012

Opmerkingen

Lopende acties op 31/12/2011

In 2012 afgesloten acties

Lopende acties op 31/12/2012

8

48

21

62

7

In 2012 verleende vergunningen en goedkeuringen Vervoer (Op basis van het ARBIS - Hoofdstuk VII)

Algemene vervoervergunning (art. 57)

60

Bijzondere vervoervergunning (art. 57)

13

Speciale vervoervergunning (art. 57)

119

Registratie van de invoerder (art. 3)

3 nieuwe (74 in totaal)

Invoer van ingekapselde bronnen (art. 7) Invoer (op basis van het Koninklijk Besluit van 24 maart 2009)

Goedkeuring van het model van collo

181

Invoer van splijtstoffen (art. 9)

37

Overbrenging van radioactief afval (art. 12, 13, 14, 17)

4

Overbrenging van verbruikte kernbrandstof (artikel 12, 13, 14, 17)

0

Uitvoer voor behandeling (art. 18)

12

Certificaat van Goedkeuring

15

Validatie van een certificaat van buitenlandse afkomst

16

In 2012 gecontroleerde vervoermiddelen Wegvoertuigen

Treinen

Boten

Vliegtuigen

Totaal

174

9

2

28

In orde

123

8

2

28

Niet in orde

51

1

0

0

Opsplitsing, voor de wegvoertuigen, van de overtredingen en van de in 2012 geformuleerde opmerkingen Oranje panelen 1%

Vervoerdocumenten 24%

Speciale documenten 15%

Lading 7%

ADR-uitrusting 31%

Etikettering, markering, affichering 22%

29

troleren



Nucleaire beveiliging Nieuwe regels voor de fysische beveiliging van kernmateriaal De vier Koninklijke Besluiten die het regelgevende kader vormen voor de fysische beveiliging van kernmateriaal zijn op 1 mei 2012 in werking getreden. Het Agentschap is daarom begonnen met de concrete toepassing van de nieuwe regels in verband met: ■■

de fysische beveiliging van het kernmateriaal en de nucleaire installaties;

■■

de categorisering en de definiëring van veiligheidszones in de nucleaire installaties en de nucleaire vervoerbedrijven;

■■

de categorisering en bescherming van nucleaire documenten;

■■

de veiligheidsattesten voor de nucleaire sector en voor de regeling van de toegang tot de veiligheidszones, het kernmateriaal of tot de nucleaire documenten in bepaalde bijzondere omstandigheden.

In overeenstemming met dit nieuwe regelgevende kader hebben de exploitanten van nucleaire installaties en nucleaire vervoerbedrijven bij het FANC een aanvraagdossier ingediend voor de erkenning van het fysische beveiligingssysteem van hun installatie of onderneming. Eind 2012 heeft het Agentschap twaalf aanvraagdossiers voor een erkenning ontvangen. Daarna heeft het FANC 6 maanden de tijd om een advies uit te brengen over het voorgelegde ontwerp voor een fysisch beveiligingssysteem. Verder hebben de exploitanten van nucleaire installaties en nucleaire vervoerbedrijven hun afgevaardigde voor de fysische beveiliging aangewezen.

reproductie, overdracht en vernietiging van gecategoriseerde documenten naar de exploitanten gestuurd. In november 2012 heeft het FANC een reeks van drie rondetafelgesprekken opgestart, die eind februari 2013 zal eindigen. De bedoeling hiervan is om een antwoord te verschaffen op de talrijke vragen van exploitanten die de nieuwe regelgeving inzake veiligheidsmachtigingen, veiligheidsattesten en toegangsvergunningen dienen toe te passen. De nieuwe regelgeving inzake de fysische beveiliging van kernmateriaal en nucleaire installaties besteedt veel aandacht aan interne dreigingen en derhalve aan de middelen om de betrouwbaarheid te garanderen van personen die toegang moeten hebben tot het kernmateriaal, de nucleaire installaties en de nucleaire documenten. In dit verband heeft het FANC sinds 1 mei 2012 reeds 9875 veiligheidsattesten toegekend aan personen die in België verblijven en 1208 toegangsvergunningen aan personen die in het buitenland verblijven. De veiligheidsmachtigingen daarentegen worden afgeleverd door de Nationale Veiligheidsoverheid.

Safeguardinspecties In het kader van de non-proliferatie van kernwapens worden regelmatig safeguardinspecties gehouden in de Belgische nucleaire installaties. Bij dergelijke operaties worden de internationale inspecteurs van het IAEA en van Euratom altijd vergezeld door nucleaire inspecteurs van het FANC. In 2012 hebben het IAEA en Euratom opnieuw kunnen vaststellen dat het kernmateriaal waarvan aangegeven werd dat het voor vreedzame doeleinden gebruikt werd, niet voor

Op basis van zijn ervaring heeft het Agentschap zijn

andere doeleinden misbruikt werd. Ze hebben bovendien geen

aanbevelingen in verband met de bewaring, raadpleging,

enkele aanwezigheid van niet-aangegeven nucleair materiaal of nucleaire activiteiten ontdekt.

Aantal in 2012 gerealiseerde safeguardinspecties in functie van het type installatie Soort installatie

0

Vermogensreactoren

26

Onderzoeksreactoren en kritische assemblages

25

Inrichtingen voor de productie van splijtstof

24

Onafhankelijke opslag

25

Andere installaties

17

Plaatsen buiten de installatie Total

30

2012

Bijkomende toegang

1 118

Bescherming van de gezondheid Oplevering van installaties voor medische doeleinden vergunnings- en opleveringsproces uitgewerkt dat zowel geldt

Verlenging van vergunningen voor het gebruik van X-stralen voor medische, tandheelkundige of diergeneeskundige diagnostiek

voor industriële inrichtingen als voor medische inrichtingen.

Ongeveer 2000 vergunningen voor het gebruik van X-stralen

Meer gedetailleerde informatie op blz. 21.

voor medische, tandheelkundige of diergeneeskundige

Begin 2012 heeft het FANC een gemeenschappelijk

Campagne voor de regularisatie van connexisten

diagnostiek (op een totaal van 13.751) die in 2001 werden afgeleverd voor een periode van 10 jaar, kwamen in 2012 te vervallen. De vergunde artsen, tandartsen en dierenartsen

Na het rondetafelgesprek “De geneesheer-specialist en

dienen hun kennis en bekwaamheid op het vlak van

het gebruik van hoge dosissen röntgenstraling”, dat eind

stralingsbescherming immers op peil te houden en te

2011 plaatsvond, heeft het Agentschap een campagne

vervolmaken in het kader van een permanente vorming op

gelanceerd voor de sensibilisering, de regularisatie en de

universitair niveau. Daarom heeft het FANC hen aanbevolen

opleiding van connexisten. België telt ongeveer 6000 van deze

om zich verder bij te scholen in stralingsbescherming, teneinde

geneesheren/niet-radiologen, die X-stralen gebruiken buiten

hun aanvraag voor de verlenging van hun vergunning te

een radiologiedienst, in het kader van verschillende disciplines

kunnen documenteren. Het FANC zal dan beoordelen of deze

zoals cardiologie, urologie, orthopedie of gastro-enterologie.

bijscholing hen in staat stelt om hun kennis en bekwaamheid

Drie werkgroepen werden in het leven geroepen om deze

op het gebied van stralingsbescherming op peil te houden.

geneesheren in te lichten over de noodzaak van vergunningen, stralingsbescherming, en over de toepassing van beproefde

Controle van tandheelkundige apparatuur

praktijken voor de bescherming van hun patiënten, hun personeel

Sinds de regularisatiecampagne die het FANC tussen 2005

en zichzelf. Deze werkgroepen concentreren zich respectievelijk

en 2011 heeft gevoerd, is meer dan 95% van de tandartsen

op “vorming en bewustmaking”, “stralingsbescherming van de

in orde met zijn individuele vergunning. Het Agentschap heeft

werknemer” en “stralingsbescherming van de patiënt.”

daarom in 2012 de nadruk gelegd op de X-stralentoestellen

over het belang van de nodige kennis en bekwaamheid inzake

Het Agentschap heeft al snel vastgesteld dat de deelname van de connexisten aan de werkgroepen zeer beperkt was. Naast vertegenwoordigers van het FANC werden de vergaderingen vooral bijgewoond door stralingsfysici, deskundigen in de fysische controle, bedrijfsartsen en af en toe een geneesheerspecialist. Bijgevolg werd besloten om een White Paper op te stellen met een samenvatting van de resultaten van de activiteiten van de drie groepen en deze naar elke betrokken beroepsvereniging te sturen. Het FANC zal in de toekomst contact opnemen met iedere vereniging om de inhoud van dit document voor te stellen en een begin te maken met de regularisatie. De leden van de werkgroepen zullen op hun beurt op de hoogte gehouden worden van de voortgang van de campagne om extra input te kunnen geven. Daarnaast maakt het FANC verder werk van het inventariseren van de betrokken artsen en van het beoordelen van de omvang van de problematiek (aantal gebruikersvergunningen, inventaris van de beschikbare opleidingen per sector, beschikbaar didactisch materiaal...). Het organiseert ook, in samenwerking met de Belgische beroepsvereniging van geneesherenspecialisten, een permanente opleiding voor houders van een vergunning die komt te vervallen.

die in de tandheelkunde worden gebruikt. Zo heeft het nauwlettend de resultaten opgevolgd die verstrekt werden door de Belgische stralingsfysici belast met de controle van de aanvaardbaarheidscriteria van deze toestellen. Deze parameters werden vastgesteld om ervoor te zorgen dat de apparatuur gebruikt kan worden zonder risico op overbodige blootstellingen zonder diagnostische waarde, en om de patiënt en de operator te beschermen.

Voorzichtigheid bij het gebruik van handapparaten Het FANC heeft zijn reserves geuit bij het gebruik van zogenaamde tandheelkundige handheld apparaten, die het uitzicht hebben van een pistool en volgens het Agentschap bij de bediener tot een zekere nonchalance zouden kunnen leiden. Deze stellingname komt er nadat werd vastgesteld dat er een Chinees model op de markt is gebracht zonder markering van “Europese Conformiteit” (CE). In afwachting van de mededeling van zijn officieel advies heeft het Agentschap de professionals uit de sector aangeraden om dit soort apparatuur niet te gebruiken en is het te rade gegaan bij de Hoge Gezondheidsraad. Daarnaast onderzoekt een werkgroep deze problematiek binnen de vereniging HERCA (lees hierover het artikel op blz. 46).

31

troleren



Klinische audits in de nucleaire geneeskunde Het Agentschap heeft, in overleg met de stakeholders en met andere bevoegde autoriteiten (de FOD Volksgezondheid, het FAGG en het RIZIV), een project rond klinische audits in de nucleaire geneeskunde uitgewerkt. Het doel is de diensten nucleaire geneeskunde een tool ter beschikking te stellen voor de interne en externe beoordeling van de procedures, teneinde de kwaliteit van de verstrekte diensten te garanderen of te verbeteren. Deze audits zullen uitgevoerd worden op basis van het IAEAdocument inzake kwaliteitsmanagementaudits in de nucleaire geneeskunde, getiteld “QUANUM”: Quality Management Audits in Nuclear Medicine. Omdat dit document relatief algemeen is, werd het aangepast aan de Belgische realiteit en “B-QUANUM” genoemd.

een zelfevaluatie en in verbeteracties binnen de diensten. Op 13 januari 2012 heeft het FANC trouwens een informatiesessie georganiseerd om de diensten te helpen bij de implementatie van deze zelfevaluaties en audits. De volgende stap voor elk van de 160 betrokken Belgische diensten nucleaire geneeskunde bestaat in het uitvoeren van een interne audit. De implementatie van dit project moet zeer duidelijk gedragen worden door heel de ziekenhuisinstelling, met inbegrip van de kwaliteitscoördinatoren, het medische korps en de directie. De diensten nucleaire geneeskunde moeten op hun steun kunnen rekenen om hun kwaliteitsmanagementsysteem te ontwikkelen. Met dit in gedachten hebben de FOD Volksgezondheid en het Agentschap twee informatiesessies over B-QUANUM georganiseerd in juni 2012. Het document werd voor de gelegenheid toegelicht door professionals uit de sector en door een ervaren auditor van het IAEA. Op deze manier wil het Agentschap de kwaliteitscoördinatoren

Vanaf juli 2011 werd deze nieuwe versie naar alle diensten

voldoende toerusten om de diensten nucleaire geneeskunde te

nucleaire geneeskunde en naar de directies van de betrokken

kunnen ondersteunen bij hun acties, en wil het deze diensten

ziekenhuisinstellingen gestuurd. Er werd hun gevraagd om de

een beter beeld verschaffen van de verwachtingen in verband

eerste fase van de klinische audits op te starten, die bestaat in

met de interne audits.

Inspecties die in 2012 werden uitgevoerd in de medische sector Campagne “ziekenhuizen”

7

Campagne “dierenartsen”

75

Campagne “tandartsen”

11

Campagne “Technetiumgeneratoren”

35

Satellietdiensten Nucleaire Geneeskunde

1

Satellietdiensten radiotherapie

2

Privépraktijken radiologie

40

Reactieve inspecties

19

Inspecties op verzoek van erkende instellingen

7

Inspecties op verzoek van een derde partij (politie, parket, andere inspectiediensten, ...)

5

Controles vergunningsaanvraag

2

TOTAAL

204

In 2012 heeft het FANC de klemtoon gelegd op proactieve inspecties, waarvan de prioriteiten gedefinieerd waren tijdens de interne workshop van 2011. De inspecties werden hoofdzakelijk uitgevoerd in privéradiologiepraktijken. Daarnaast heeft het agentschap ook zijn regularisatiecampagne voor dierenartsen voortgezet, die begonnen was in 2008. Een incident kan het FANC eveneens aansporen om onmiddellijk een inspectiecampagne te organiseren. Dit was het geval bij het beheer van de uitwisseling van Technetium-99m-generatoren tussen nucleaire geneeskundige diensten en hun leveranciers. Deze campagne werd gestart ten gevolge van een door het Agentschap vastgestelde verwaarlozing van 2 van dergelijke generatoren op de site van een recent verlaten ziekenhuis in de regio van Brussel. Deze campagne zal beëindigd worden begin 2013, na een 40-tal bezoeken verspreid over het gehele grondgebied.

32

Toezicht op het grondgebied en natuurlijke straling Verslag van het radiologisch toezicht op het grondgebied in 2011

Radiologische gevolgen van NORMreststoffen voor het milieu

Het FANC-programma voor het radiologisch toezicht op het

Sommige materialen vertonen een aanzienlijk hogere

grondgebied baseert zich momenteel op bijna 5 000 jaarlijkse

natuurlijke radioactiviteit dan de gemiddelde waarden die

monsternemingen, die het voorwerp zijn van bijna 29 500

aangetroffen worden in het milieu. Men spreekt van verhoogde

radioactiviteitsanalyses.

natuurlijke radioactiviteit of Naturally Occuring Radioactive

Eind 2012 heeft het FANC de conclusies bekendgemaakt van het in 2011 uitgevoerde programma voor radiologisch toezicht. Algemeen genomen is de radiologische situatie van het Belgische grondgebied zeer bevredigend. De exploitanten van de nucleaire installaties leven de geldende uitstootlimieten

Material (NORM). Ook fysicochemische processen die aangewend worden in het kader van industriële activiteiten kunnen leiden tot een verhoging van deze natuurlijke radioactiviteit. De radioactiviteit zit dan in de eindproducten of reststoffen.

zeer goed na. Bovendien zijn de stralingsbesmettingsniveaus

De meeste NORM-reststoffen worden niet beschouwd

van de gemeten monsters over het algemeen zeer laag en is

als radioactief afval en worden daarom beheerd in de

daarom het grootste gedeelte van de verkregen gegevens niet

klassieke afvalverwerkingscircuits. In kleine hoeveelheden

significant.

vertegenwoordigen zij over het algemeen geen groot

Eén waterbekken trekt niettemin de aandacht omwille van zijn ongewoon hoge belasting door zowel kunstmatige als natuurlijke radioactiviteit (Radium-226). Het gaat om het hele hydrografische netwerk Laak-Winterbeek-Nete. Een aantal nucleaire installaties van de regio Mol-Dessel heeft namelijk een - weliswaar kleine - meetbare radiologische impact op het milieu. Hetzelfde geldt voor de niet-nucleaire industrie gespecialiseerd in de productie van voedingsfosfaten in de regio van Tessenderlo, die Radium-226 uitstoot. Het FANC heeft trouwens besloten om de monitoring van verschillende industriële sites die natuurlijke stralingsbronnen aanwenden (lees in dit verband het artikel hiernaast) op te nemen in het bestek van 2012 voor de onderhandelingsprocedure betreffende het programma voor radiologisch toezicht, dat om de vier jaar moet worden vernieuwd.

radiologisch risico, maar de accumulatie ervan kan een potentieel gevaar inhouden. Daarom heeft het FANC zich toegelegd op de uitwerking van een regelgevend kader in verband met hun aanvaarding en verwerking. Het Agentschap wil binnen eenzelfde regelgevend kader twee complementaire aspecten integreren, namelijk de productie van NORM-reststoffen en de behandeling ervan. Het verslag van het project werd in 2012 afgerond en tijdens speciaal georganiseerde vergaderingen konden de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer, INTERAFVAL (de federatie van Vlaamse intercommunales voor afvalbeheer) en de Federatie van de Belgische cementindustrie hun mening over dit punt geven. Het document werd eveneens bezorgd aan de andere betrokken actoren, waaronder de regionale besturen belast met het afvalbeheer. Na deze overlegfase is het Agentschap begonnen met de opstelling van een ontwerp van besluit dat een aanvulling zal vormen op het besluit van 1 maart 2012 (lees hierover het artikel op blz. 9).

Om te beantwoorden aan de algemene trend inzake harmonisering van de toezichtsprogramma’s en aan de eisen van het Verdrag van Oslo-Parijs voor de bescherming van de Noordoost-Atlantische Oceaan (OSPAR-Verdrag) streeft het Agentschap er bovendien naar om zijn detectielimieten voor Cesium-137 in het mariene milieu te verlagen. In dit verband werden nieuwe technieken en middelen voor monsterneming, die zich tot dan toe nog in een testfase bevonden, formeel opgenomen in het nieuwe bestek.

33

troleren



Bovendien heeft het Agentschap besloten om een algemene

Het FANC is in 2012 ook begonnen met het uitvoeren van

strategie uit te werken voor de sites die met radium

metingen op vijf zogenaamde klassieke storten, om na te gaan

verontreinigd zijn als gevolg van de activiteiten van Tessenderlo

in welke mate de in het verleden gestorte NORM-reststoffen

Chemie. Dit bedrijf verwerkt namelijk fosfaatertsen om

een impact hebben op het milieu. Worden geanalyseerd: het

voedingssupplementen voor vee te produceren, wat geleid heeft

percolaatwater, het grondwater (watervoerende lagen onder

tot het storten van grote hoeveelheden afval op verschillende

de stortplaatsen) en het afvalwater (water geloosd door de

locaties rond de industrie. De vloeibare lozingen hebben

zuiveringsstations van percolaatwater).

inmiddels geleid tot een significante verontreiniging van de sedimenten en de oevers van de Laak en de Winterbeek, twee nabijgelegen rivieren. Het bedrijf zal mogelijk een deel van zijn activiteiten stopzetten, dus er moet een definitieve oplossing komen voor het beheer van de sites en van het mogelijke afval afkomstig van de ontmanteling van de installaties. Tegelijkertijd bereidt het Vlaams Gewest de sanering van de Winterbeek voor, waarvoor een werkgroep werd opgericht, bestaande uit de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en het FANC.

De resultaten van deze campagne zijn over het algemeen geruststellend: geen van de geanalyseerde stalen heeft de referentiewaarden overschreden. Voor sommige percolaten zijn de gemeten waarden echter hoger dan de “normale” waarden in het milieu, ook al vormen zij geen risico voor de volksgezondheid. Deze resultaten werden meegedeeld aan het Institut Scientifique de Service Public (ISSeP), waarmee het FANC voor een aantal monsternemingen heeft samengewerkt, en het Département de

Deze laatste is vooral betrokken bij de ondersteuning van de

la Police et des Controles van het Waals Gewest.

studies naar het karakter van de verontreinigingen van de

Radonmetingen in woningen en op werkplekken

Winterbeek en van de stortplaatsen met betrekking tot het aspect “radioactiviteit”. Deze gegevens zullen samengebracht worden met de andere meetresultaten, zodat een saneringsscenario opgesteld kan worden.

Sinds 1990 werden aanzienlijke inspanningen geleverd om de verspreiding van radon in woningen en op werkplekken in België in kaart te brengen. Uit dit werk is gebleken dat er

De OVAM heeft bovendien een nieuw verzoek om advies

risicozones bestaan. Recenter werden nieuwe campagnes

ingediend bij het FANC, in het kader van de sanering van een

georganiseerd in de zones die het meest door radon getroffen

retentiebekken voor afvalwater dat vroeger gebruikt werd door

zijn.

Tessenderlo Chemie.

Tijdens de winter van 2011-2012 heeft het FANC een

Al deze karakteriseringsstudies bestaan voornamelijk uit het

meetcampagne gecoördineerd in de provincies Henegouwen

meten van het dosistempo aan het oppervlak en het meten

en Waals-Brabant, in samenwerking met de betrokken

van radon en andere natuurlijke radioactieve elementen in de

provinciale en gemeentelijke instanties. In totaal werd de

bodem en in het grondwater.

radonconcentratie gecontroleerd in ongeveer 650 gebouwen, waaronder ook scholen, verspreid over tien gemeenten.

Er werden ook milieumetingen uitgevoerd op andere industriële

Het doel van een dergelijke campagne is tweeledig: de

sites die kampen met de NORM-problematiek, met name de

sensibilisering van de bevolking enerzijds en de opsporing

fosforgipsstorten en de terreinen van het voormalige Rhodia

van de meest verontrustende gevallen en de verlaging van de

Chemie (fosfaatindustrie) in Zelzate (lees hierover het artikel op

radonniveaus anderzijds.

blz. 41).

34

Met het oog op het in kaart brengen van het radonrisico

De vernieuwing van het TELERAD-net gaat dus zijn gang. Er

heeft het FANC in 2012, in samenwerking met het Institut de

werd een bestek opgesteld voor de installatie en de aansluiting

Recherche de l’Institut Supérieur Industriel de Bruxelles, zijn

van 40 nieuwe meetstations, en voor de levering van

meetcampagne in de zones met te weinig metingen afgerond.

gegalvaniseerde kooien die deze stations moeten beschermen.

750 radonmetingen in woningen gesitueerd in geologische

Daarnaast onderzoekt het Agentschap een nieuw ontwerp

zones waarvoor weinig metingen beschikbaar zijn, hebben

voor een metalen steun voor de meetstations.

bijgedragen tot het in kaart brengen van het radonrisico op het Belgische grondgebied.

Onderzoeksaudit in het kader van artikels 35 en 36 Euratom

Het Agentschap heeft zich in 2012 ook geconcentreerd op

In juni 2012 voerde de Europese Commissie in België een

radon in afvalwaterbehandelingsinstallaties. Verschillende

onderzoeksaudit uit in het kader van artikel 35 van het Euratom-

metingen hebben toegelaten de nadruk te leggen op

verdrag. Volgens dit artikel moet elke lidstaat installaties

goede praktijken en aanbevelingen te formuleren voor de

oprichten die noodzakelijk zijn om de radioactiviteit in de lucht,

professionals uit die sector.

het water en de bodem voortdurend te controleren. De controle

Vernieuwing van het TELERAD-net

had betrekking op de installaties van de nucleaire site van Doel

Het TELERAD-net, dat op het Belgische grondgebied

en op het nationale netwerk voor radiologisch toezicht.

permanent de radioactiviteit in de lucht en in het water meet,

Een team van 3 deskundigen van de Europese Commissie

wordt onderworpen aan een grootschalige modernisering.

bracht een bezoek aan de verschillende installaties die België

De nieuwe spectrometriestations rond de vier grote Belgische nucleaire sites (Doel, Tihange, Mol/Dessel en Fleurus) zijn nu volledig operationeel. Hun voornaamste troef is dat ze verschillende radio-elementen kunnen identificeren en deze dus kunnen onderscheiden in de meetresultaten. De testfase van de nieuwe mobiele watermeetstations werd in 2012 voltooid. Vervolgens werd met behulp van deze apparatuur een meetcampagne gelanceerd in drie zuiveringsstations (twee in Wallonië en één in Vlaanderen). Er werden ook drie spectrometriestations geplaatst aan

gebruikt om de radioactiviteit in het milieu te identificeren en te meten. Er werden controles uitgevoerd in de installaties van Doel, maar ook in de installaties van TELERAD rond de site van Doel. Uit de Europese audit blijkt dat België zijn internationale verplichtingen naleeft. In het eindrapport werden enkele beperkte suggesties opgenomen van de deskundigen van de Europese Commissie met betrekking tot de verbetering van bepaalde aspecten van de lozingscontrole, het toezicht op het leefmilieu rondom de kerncentrale van Doel en het nationaal toezichtsysteem. Het FANC verbindt zich ertoe om deze suggesties uit te voeren.

de uitstootkanalen van de kerncentrale van Tihange in de Maas. Ze worden momenteel getest. Een soortgelijk werk zal gerealiseerd worden voor de site van Doel, waar twee stations geïnstalleerd zullen worden in de Schelde.

35

lere gebeurtenissen trôzien oor con vanetonv ser eer behori 2 | Aut 2 | Het 201201 aguel t Ann porrsl Raprve C Jaa FANN AFC

36

Wij hechten veel belang aan snelle communicatie en doelgerichte feedback, zeker in het geval van een onvoorziene gebeurtenis in België of in het buitenland. Op die manier proberen wij zo dicht mogelijk naar een nulrisico toe te werken. Rony DRESSELAERS Departementshoofd “Beveiliging & Vervoer”

e n e i z r o o v n o n a v r e e h e b Het n e s s i n e t r u e geb

alieën bepaalde anom ch to ch zi er et FANC kunnen de gepaste pro h f n tie n va s ve re tie p ac s le er o akehold ventie- en contr actoren te garan verleg met de st o en in kk C ro N et Ondanks de pre b FA e d et h n spons va rom ontwikkelt doeltreffende re n ee voordoen. Daa en g in d el n snelle m ngeval. cedures om ee cident of een o in n ee n va al deren in gev

37

en oorziene gebeurteniss 2 | Het beheer van onv


Incidenten op Belgisch grondgebied in 2012 Op het vlak van de nucleaire veiligheid INES (International Nuclear Event Scale) is een communicatieinstrument bedoeld om de ernst van een abnormaal voorval waar ioniserende straling bij betrokken is begrijpelijk te maken voor een niet-gespecialiseerd publiek. Deze schaal is dus geen middel om de veiligheid van nucleaire installaties te evalueren en kan in geen geval dienst doen als basis voor nationale of internationale vergelijkingen op het gebied van veiligheid.

toekomst te vermijden en om algemene verbeteringen door te voeren in de organisatie van de stralingsbescherming.

IRM Group SA – INES 2 – Overbestraling van een operator Op 5 oktober 2012 werd een operator van het bedrijf IRM Group SA – producent van meetinstrumenten uitgerust met röntgentoestellen - overbestraald met röntgenstraling. De operator had zich binnen de beschermingsperimeter begeven van een toestel dat werd getest om manipulaties uit te voeren op de röntgenbuis. Hij realiseerde zich na deze handeling dat

Alle incidentele of accidentele voorvallen waarbij ioniserende

het röntgentoestel nog in werking was. Het FANC werd hierover

stralingsbronnen betrokken zijn en die een weerslag hebben of

op 8 oktober 2012 ingelicht en ging onmiddellijk van start met

kunnen hebben op de veiligheid van mens en milieu, kunnen

een onderzoek naar de omstandigheden van het incident.

op de INES-schaal geklasseerd worden van 1 (anomalie) tot 7 (zeer ernstig ongeval).

De dienst fysische controle liet de installaties direct stopzetten. Het Agentschap startte een onderzoek naar de precieze

Van de 16 voorvallen die in 2012 op de INES-schaal werden

omstandigheden van het voorval. Het besloot de nodige

ingedeeld1 (hieronder in chronologische volgorde vermeld), zijn

corrigerende maatregelen te nemen om te vermijden dat een

de drie meest markante incidenten de volgende:

dergelijke voorval zich zou kunnen herhalen.

Stork Technical Services – INES 2 – Overbestraling van een radioloog

Het Agentschap drong ook aan op een grondiger analyse

Een radioloog van het constructiebedrijf Stork Technical

grotere bewustmaking van het personeel en het management

Services te Antwerpen, dat over een eigen dienst voor

omtrent deze risico’s. Het FANC vroeg eveneens om de

industriële radio- en gammagrafie beschikt, werd op 19

beschermingsmiddelen en arbeidsprocessen aan te passen

september 2012 per ongeluk blootgesteld aan ioniserende

in functie van de resultaten van de analyse. Eind 2012 werden

straling. Het voorval gebeurde tijdens werkzaamheden in een

de corrigerende maatregelen geïmplementeerd en konden de

afgeschermde omsluiting (bunker) met een röntgentoestel. Het

installaties opnieuw opgestart worden.

FANC werd hiervan op 2 oktober 2012 op de hoogte gebracht.

van de radiologische risico’s binnen het bedrijf en op een

Het FANC heeft naar aanleiding van dit incident ter plaatse

Doel 3 en Tihange 2 – INES 1 – Foutindicaties in reactorvaten

onmiddellijk een onderzoek gestart i.s.m. de dienst voor

Op 26 juli 2012 werden foutindicaties ontdekt in het reactorvat

fysische controle van Stork Technical Services. Daarbij werd

van de kerncentrale van Doel 3. Op 28 september 2012

in de eerste plaats aandacht geschonken aan de medische

werden soortgelijke afwijkingen geconstateerd in het reactorvat

opvolging van de bestraalde operator en werd ervoor gezorgd

van Tihange 2. Voor meer informatie over de initiatieven van

dat zich geen gelijkaardig ongeval kon voordoen bij de andere

het FANC in deze dossiers, lees het artikel op blz. 17.

operatoren. De operator werd medisch onderzocht door een erkend geneesheer. Zijn bloed werd met spoed onderzocht

Op het vlak van nucleaire beveiliging

om de precieze opgelopen dosis bepalen. Het betrokken

Binnen een wereldwijd netwerk van stakeholders draagt het

röntgentoestel werd buiten gebruik gesteld en voor nazicht

FANC bij aan de analyse van de mogelijke gevolgen van een

naar de leverancier verstuurd. Tegelijkertijd voerde de fysische

incident of ongeval in verband met nucleaire beveiliging voor

controle van Stork proeven uit om het verschil te verklaren

het Belgische grondgebied, of dit incident zich nu voordoet in

tussen de waardes van de passieve en de actieve dosismeter.

België of in het buitenland. Zo zag het Agentschap zich in zijn streven naar continue verbetering genoodzaakt om lessen te

In een latere fase werd Stork Technical Services verzocht om

trekken uit een incident dat plaatsvond in oktober 2012 in een

een actieplan op te stellen om soortgelijke incidenten in de

Zweedse kerncentrale. Het FANC heeft een brief gestuurd naar

1. Een overzichtstabel van de voorvallen van de laatste 12 maanden die werden ingedeeld op de INES-schaal is beschikbaar op de website van het FANC. Deze bevat een meer gedetailleerde beschrijving van de in dit jaarverslag vermelde voorvallen.

38

In de loop van 2012 hebben zich 16 voorvallen voorgedaan waarvan de ernst op de INES-schaal werd gewaardeerd en waarbij een interventie van het FANC en/of Bel V vereist was: 16 januari 2012 Tihange 1

Niveau 1

Onbeschikbaarheid van een veiligheidsdieselgenerator

25 januari 2012 Magotteaux Liège NV Niveau 1 Blokkade van een cobalt-60-bron in de projectiebuis buiten de bronhouder

1 februari 2012 Universiteit Gent

Niveau 1

Niet-toegestane toegang van personen tot de

7 februari 2012 Tihange 1 Niveau 1

gecontroleerde zone van het reactorgebouw Thetis

Defect in schakelkast die verwarmingselementen van drukregelvat voedt

15 maart 2012 Tihange 2

Niveau 1

Best Medical Belgium

Niveau 1

Uitstoot van Xenon-133

Vaststelling dat de late reactie op een uitschakelingsbevel voor de dieselmotoren van Tihange 2 niet onderworpen werd aan de nodige onderzoeken.

7 april 2012 Tihange 3

2 april 2012 Tihange 3 Niveau 1 Voortijdige opening van ventielen, met als gevolg een

Niveau 1

waterinjectie in de primaire kring

Onbeschikbaarheid van de pompen van het sproeicircuit van het reactorgebouw

Doel 3 26 juli 2012 Doel 3

2 juni 2012 Niveau 1

Niet-optimaal functioneren van

Niveau 1

de debietregeling op een koelwatercircuit

Vaststelling van foutindicaties in het reactorvat

6 september 2012 Tihange 2

30 augustus 2012 Tihange 2 Niveau 1 Niveau 1

Vaststelling van onvoldoende densiteit van de

Afwezigheid van garanties voor de capaciteit van de

onderdelen na vervanging van de batterij BT1/S3-G

vereiste watervoerende laag

28 september 2012 Tihange 2

Niveau 1

19 september 2012 Stork Technical Services Niveau 2 Overbestraling van een radioloog

Vaststelling van foutindicaties in het reactorvat

5 oktober 2012 IRM Group SA

Niveau 2

Overbestraling van een operator

28 december 2012 Best Medical Belgium Niveau 1 Niet-overeenstemming van de ontvangen Iridium‑192bron met de bron die oorspronkelijk besteld werd door een bedrijf actief in de industriële gammagrafie

de exploitanten van de nucleaire sites en naar de transporteurs

zodat heel de sector kan profiteren van de ervaringen die lokaal

van nucleair materiaal in België om te vragen in welke mate zij

worden opgedaan binnen een medische dienst, en zodat

in staat zijn om het hoofd te bieden aan een dergelijk incident.

incidenten zich niet kunnen herhalen in andere inrichtingen.

Daarnaast heeft het Agentschap ook eenzelfde oefening gehouden, en verschillende mogelijke maatregelen vastgesteld

Tot nu toe werden de meldingsprocedure en de bijbehorende

die vervolgens besproken werden met de operatoren.

criteria enkel vastgesteld voor en in samenwerking met de

Verder heeft het Agentschap de aspecten in verband met

in de radiologie en de nucleaire geneeskunde werden gemeld

nucleaire beveiliging opgenomen in de nota over de melding

aan de dienst fysische controle van de desbetreffende inrichting,

van significante gebeurtenissen, die verzonden zal worden naar

die op zijn beurt vrijwillig het FANC hierover kan informeren.

alle exploitanten van nucleaire inrichtingen in België.

sector van de radiotherapie. De incidenten die zich voordeden

Begin 2012 heeft het FANC de omstandigheden onderzocht

Op medisch gebied

van een incident met een patiënt die op de verkeerde

Het FANC bevordert de uitwisseling van informatie over de

plaats bestraald werd bij een brachytherapiebehandeling.

oorzaken en gevolgen van incidenten in de medische sector,

Ondanks het feit dat het voorval volledig beantwoordde

39

en oorziene gebeurteniss 2 | Het beheer van onv


aan de meldingscriteria die van toepassing zijn in de

het Agentschap ertoe gebracht om overleg te plegen

radiotherapie, werd ze niet door de inrichting maar door de

met de medische sector - en in het bijzonder met de

fabrikant van het gebruikte toestel aan het FANC gemeld.

arbeidsgeneesheren - over een betere opvang van bestraalde

Uiteindelijk bleek dat de juridische dienst van het ziekenhuis

of besmette werknemers.

de directie had afgeraden om het incident te melden. Dit soort situaties brengt de ervaringsfeedback en de preventie van gelijkaardige incidenten in het gedrang. Daarom heeft het FANC contact opgenomen met het College voor Radiotherapie en met Assuralia (de beroepsvereniging voor verzekeringsondernemingen) om het belang van de melding

Wat betreft de nucleaire geneeskunde heeft het FANC een enkele melding ontvangen in 2012. In juni werd de verdwijning van 2 radioactieve Cobalt-57-bronnen (pin point marker) vastgesteld door een nucleaire geneeskundige dienst. Het FANC werd hiervan op de hoogte gebracht in september. Na de eerste

van significante voorvallen te benadrukken.

onderzoeken en vaststellingen van het FANC werd een verzoek

In maart 2012 vond er in een ziekenhuis noodgedwongen

de radioactieve bronnen terug te helpen vinden of om toch

een interventie plaats met meerdere experts van het FANC

minstens de omstandigheden uit te klaren en de motieven te

ten gevolge van een incident waarbij de retentievaten van

achterhalen voor de verdwijning, en om een verstoring van de

vloeibare stoffen besmet met Jodium-131 overliepen. Gezien

maatschappelijke orde te voorkomen. Deze bronnen houden

de non-conformiteit van de installaties, het wanbeheer en de

slechts een gering gevaar in voor de gezondheid.

niet-naleving van beproefde praktijken heeft het Agentschap voor die instelling de stopzetting bevolen van het gebruik van radionucliden in niet-ingekapselde vorm voor de metabolische behandeling van patiënten bij wie een ziekenhuisopname vereist is. Deze maatregel kon echter in augustus 2012 opgeheven worden, omdat het FANC tevreden was met de uitvoering van het door de exploitant uitgewerkte actieplan, en omdat het erkende organisme een gunstig advies heeft uitgebracht. Een proces-verbaal werd uitgeschreven en de procedure is geresulteerd in een administratieve boete. In de toekomst zal het FANC deze retentievaten, die het voorwerp vormen van een specifieke inspectiecampagne, nauwlettend in de gaten houden. Wat betreft de medische opvolging van werknemers die professioneel blootgesteld worden aan ioniserende straling, zowel in de industrie als in de medische sector, hebben verschillende incidenten met overmatige blootstellingen

om politiebijstand ingediend bij de Procureur des Konings, om

Ten slotte werden in 2012 137 gevallen van zogenaamde “materiaalwaakzaamheid” genoteerd. Het gaat om meldingen door fabrikanten van defecten in het materiaal of in de informaticaprogramma’s van apparatuur die wordt gebruikt in de radiotherapie, de radiologie of de nucleaire geneeskunde. De meeste meldingen worden overgemaakt aan het FANC via het FAGG. Indien het defect geen radiologisch risico meebrengt of indien er in België geen gebruikers zijn van het apparaat in kwestie, dan wordt de melding behandeld via een snelle procedure, door het dossier terug te sturen naar het FAGG. In het andere geval houdt het FANC toezicht over het beheer van het incident en komt het indien nodig tussen om ervoor te zorgen dat de fabrikant zijn cliënteel informeert en dat er preventieve en corrigerende maatregelen genomen worden.

Criterium voor het melden van een significant incident in radiotherapie

40

Aantal meldingen in 2012

Overschrijding van een van de jaarlijkse individuele dosislimieten die van toepassing zijn voor iedere werknemer

2

Blootstelling van een of meer patiënten aan dosissen die significant verschillen van de voorgeschreven dosissen

0

Overschrijding van de jaarlijkse individuele dosislimiet voor het publiek

0

Verlies van controle van radioactieve stoffen, diefstal van bronnen, verspreiding van radionucliden of besmette materialen, niet-toegestane radioactieve uitstoot in het milieu, afvoer van radioactief afval naar een ongeschikt circuit...

1

Kwaad opzet dat de bescherming van werknemers, patiënten of het publiek tegen de gevolgen van ioniserende straling kan aantasten

0

Ieder ander significant incident dat de stralingsbescherming kan aantasten

2

Verdeling van de materiaalwaakzaamheid per discipline Nucleaire geneeskunde 5

Radiotherapie 46

Medische beeldvorming 86

Op het vlak van invoer en vervoer

vermeden dat de situatie bij dit soort incidenten verergert.

In 2012 heeft er zich een incident voorgedaan m.b.t. de invoer

Tot slot zal een dergelijk notificatiesysteem waardevolle input

en het vervoer.

leveren voor de ervaringsfeedback en zal het de goede praktijken in de sector bevorderen.

Op 17 oktober 2012 heeft de ASN aan het FANC een anomalie gemeld in verband met het goedkeuringscertificaat van een

Concreet heeft het FANC in 2012 reeds de formulieren

verpakking die gebruikt werd voor het vervoer van splijtstof

voor een initiële aangifte en voor de rapportering van een

tussen Frankrijk en de firma FBFC International in Dessel.

significante gebeurtenis ontwikkeld, die allebei vanaf 2013

Deze anomalie betrof de hijsbanden die gebruikt werden voor

gebruikt zullen worden.

het laden en lossen van de splijtstofstiften in de verpakking,

Op het vlak van het radiologische toezicht op het grondgebied

waarin ze dan vervolgens bewaard werden. Het gebruik ervan had vermeld moeten worden in het veiligheidsdossier van dit collomodel (FS65-1300).

Voor 2012 zijn er geen nucleaire of radiologische incidenten of

Naar aanleiding van dit incident heeft de ontwerper van het

Het FANC heeft echter moeten ingrijpen in een ongebruikelijke

collomodel in kwestie, de firma TN-International van de groep

situatie in Zelzate.

Areva, aan het FANC een rapport verstrekt met de resultaten van zijn analyse. Alle transporten op Belgisch grondgebied met deze verpakking werden tijdelijk opgeschort. Ze konden pas hervat worden nadat het FANC het verslag had geanalyseerd en een nieuw goedkeuringscertificaat voor het collomodel FS65-1300 had afgeleverd. Dit incident had geen impact op

ongevallen met een impact op het milieu te melden in België.

De burgemeester van Zelzate en de gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen hadden aan het Agentschap gevraagd om controlemetingen uit te voeren in de wijken Klein Rusland en Debbautshoek, om de eventuele impact te beoordelen van materialen afkomstig van het fosforgipsstort

de mens of het leefmilieu.

en de terreinen van de onderneming Rhodia Chemie. Dit gips

Het Agentschap heeft in 2012 ook verder gewerkt aan de

omdat de directe straling op sommige plaatsen hoog kan zijn.

invoering van een notificatiesysteem. Het nodigt op die manier alle betrokken partijen uit om elke significante gebeurtenis of iedere vaststelling tijdens een vervoer van radioactief materiaal aan te geven. Het kan gaan om een anomalie, een non-conformiteit, een incident of een ongeval dat bijzondere aandacht vraagt vanuit het oogpunt van de nucleaire veiligheid en de stralingsbescherming van mens en milieu.

wordt inderdaad geclassificeerd als een radonrisicozone,

Er werden zes woningen onderzocht. De verkregen metingen (tussen 22 en 34 Bq/m³) bleken ruim onder het niveau te liggen vanaf hetwelk corrigerende acties aan te raden zijn, namelijk een radonconcentratie van 400 Bq/m³. De waarden in de gemeenten Zelzate en Evergem zijn trouwens vergelijkbaar met die in andere Vlaamse gemeenten.

Dit project heeft meerdere doelstellingen. Door de toepassing van preventieve maatregelen wil het Agentschap ervoor zorgen dat voorbije incidenten zich niet opnieuw kunnen voordoen. Verder wordt door het nemen van corrigerende maatregelen

41

komst

2 | Een blik op de toe


Door deel te nemen aan nationaal en internationaal overleg draag ik als vertegenwoordiger van het FANC mijn steentje bij aan onze missie om de stralingsbescherming in de medische wereld te garanderen en te optimaliseren.” Isabelle DE PAU Deskundige Medische Toepassingen

42

t s m o k e o t e d p o k i l b n e E

e risierming tegen d ch es b n va d ie p het geb ingsproces oet de kennis o teld. Dit bevrag m es g en en ek o rd b o w eren g n g te kun nschap, door p kritisch in vraa ee w u ie em n g p e o Om vooruitgan al s n d io ee at de intern het weende straling st opvolging van het niveau van e p d o co’s van ioniser en en g g in in n ig an ed n. o nsieve insp door de aanm etrokken sectore s, b e er d ld n o va eh verloopt via inte n ak re st to e van de ac selingen met d tinue opleiding n co e manente uitwis d r o o d onderzoek, en tenschappelijk 43

komst



Dialoog en informatieuitwisseling Op internationaal vlak

de Republiek Korea, de Verenigde Staten en Frankrijk over

Top van Seoel over nucleaire beveiliging

de vierpartijensamenwerking inzake de technologie voor de

De Tweede Wereldtop inzake nucleaire beveiliging vond op 26 en 27 maart 2012 plaats in Seoel. Deze wereldbijeenkomst sloot aan bij de oproep die Barack Obama in 2009 in Praag gelanceerd had. De Amerikaanse president had toen voorgesteld om binnen een periode van vier jaar het meest kwetsbare kernmateriaal beter te beschermen. In het kader van deze top op het niveau van de staatsen regeringsleiders heeft het FANC meegewerkt aan de voorbereiding van de Belgische nationale verklaring. Enerzijds kwam hieruit de vastberadenheid van België naar voren om zijn responscapaciteit bij een criminele of terroristische aanslag te verhogen, en anderzijds ook het voornemen van België om de komende jaren een International Physical Protection Advisory Service uit te nodigen. Deze audit, die wordt aangeboden door het IAEA en georganiseerd wordt op vrijwillige basis, heeft als doel één of meer aspecten van de fysische beveiliging in het gastland onder de loep te nemen. Het Agentschap maakte ook deel uit van de delegatie die ondersteuning bood aan vice-eerste minister en minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet, vertegenwoordigster van België in Seoel. De officiële mededeling van de top, waarover de maanden voordien onderhandeld werd door de afgevaardigden van de deelnemende staten, werd zonder problemen aangenomen. Eén van de belangrijkste punten voor België is dat er aangespoord wordt tot een geringer gebruik van hoogverrijkt uranium (HEU), en meer bepaald tot de conversie van HEU naar LEU indien dit technisch en economisch realiseerbaar is, daarbij rekening houdend met de wereldwijde behoefte aan medische isotopen. Daarnaast zal de focus ook gelegd worden op het belang van de beveiliging van radioactief materiaal en op het raakvlak tussen veiligheid en beveiliging. De top van Seoel was bovendien de gelegenheid om de verdere organisatie van dit soort overleg te bevestigen. De volgende top wordt gepland in Nederland in 2014. In de marge van deze top heeft België een sterk standpunt ingenomen wat betreft het minimaliseren van het gebruik van HEU, door een uitwisseling van diplomatieke nota’s met de Verenigde Staten, door een gezamenlijke verklaring met de Verenigde Staten, Frankrijk en Nederland in verband met de minimalisering van HEU en in verband met de zekere bevoorrading van radio-isotopen voor medische doeleinden, en door een gemeenschappelijke verklaring met

44

productie van splijtstof met een hoge dichtheid op basis van laagverrijkt uranium.

Lessen trekken uit de ramp in Fukushima Van 27 tot 31 augustus 2012 werd in Wenen de tweede buitengewone vergadering van het Verdrag inzake Nucleaire Veiligheid gehouden. De doelstelling van deze vergadering was om de lessen te bespreken die werden getrokken uit de ramp in Fukushima, en om de effectiviteit te analyseren van de bepalingen van het Verdrag. Op basis van de nationale rapporten die ter gelegenheid van deze vergadering werden overgemaakt door de verschillende regulatoren, waaronder ook het FANC, bespraken de leden een aantal doelstellingen voor betere nucleaire veiligheid, zoals meer transparantie, regulatoire effectiviteit en het gebruik van internationale peer reviews, waarvan het belang bleek uit het kernongeval in Fukushima. Het FANC nam deel aan deze buitengewone vergadering.

Voor een veilig beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval Van 14 tot 23 mei 2012 werd in Wenen op de zetel van het IAEA de 4de toetsingsvergadering van het Gezamenlijk Verdrag georganiseerd, waar de veiligheid van het beheer van radioactief afval en van bestraalde splijtstof werd onderzocht. De doelstellingen van het Verdrag bestaan in een hoog veiligheidsniveau op het gebied van het beheer van bestraalde splijtstof en radioactief afval, voldoende verdedigingsmechanismen tegen mogelijke risico’s, en de preventie van ongevallen met radiologische gevolgen. Tijdens de toetsingsvergadering werden alle verdragsluitende partijen onderworpen aan een peer review. Het doel hiervan was het delen van de beste strategieën en praktijken met betrekking tot het beheer van radioactief afval en bestraalde splijtstof, alsook van de maatregelen ter verbetering en verzekering van de veiligheid. Voor België leidde het FANC de delegatie, die ook vertegenwoordigers omvatte van het NIRAS en van Bel V. In het peer review-verslag werd de volgende positieve conclusie vermeld: “Continue vorderingen naar een duurzaam en systematisch beheer van radioactief afval”. Er werden verschillende goede praktijken geïdentificeerd, alsook uitdagingen en maatregelen ter verbetering van de veiligheid, zoals:

■■

de uitvoering van actieplannen voor de verbetering van de

Op Europees vlak

veiligheid door de exploitanten, zoals goedgekeurd door het

Revisie van de Europese basisnormen voor stralingsbescherming

FANC; ■■

de verbetering van het reglementair kader betreffende het beheer van afval en bestraalde splijtstof en betreffende de ontmanteling;

■■

de omzetting van de WENRA WGWD-referentieniveaus in Belgische regelgeving;

■■

het onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma van Bel V betreffende de bergingsinstallaties en ontmanteling.

Crisiscommunicatie in het licht van de gebeurtenissen in Fukushima Op 9 en 10 mei 2012 ontmoetten nucleaire regulatoren en belangrijke stakeholders (NGO’s, media…) uit 25 landen en zeven internationale organisaties elkaar tijdens een tweedaagse internationale workshop over crisiscommunicatie. De workshop concentreerde zich op de lessen die werden getrokken uit het kernongeval in Fukushima Daiichi. Uit de presentaties en discussies bleek duidelijk dat alle landen hun crisiscommunicatieplannen moeten uitbreiden en versterken. Ook kwam naar voren dat het vertrouwen van de bevolking in de boodschappen van de regulator vooral bepaald wordt door diens geloofwaardigheid, en dat die enkel over meerdere jaren heen kan worden opgebouwd. Dit is mogelijk

De Europese basisnormen voor de bescherming van de gezondheid van de bevolking tegen de gevaren van ioniserende straling werden in 1996 ontwikkeld door de groep van wetenschappelijke deskundigen van artikel 31 van het Euratom-verdrag. Destijds werd een aantal zaken, zoals blootstellingen aan lage dosissen, niet in aanmerking genomen en werden de effecten ervan duidelijk te laag ingeschat. Naar aanleiding van een advies in dit verband door de deskundigen van artikel 31 in 2009 heeft de Europese Commissie in 2011 een voorstel gedaan voor een herziening van de basisnormen. Algemeen gesproken zullen de bestaande richtlijnen vervangen worden door een nieuwe richtlijn. In dit verband werd eind 2011 een raadpleging van de deskundigen opgestart binnen de groep Atoomvraagstukken van de Europese Raad van Ministers. De taak van het FANC bestaat in het coördineren van de adviezen van de betrokken Belgische deskundigen en in het verdedigen van de Belgische standpunten tijdens de vergaderingen van de groep. Ons land geeft het criterium van de stralingsbescherming duidelijk voorrang boven bijvoorbeeld het economische criterium.

wanneer regulatoren hun kennis en competentie en ook hun

Tegen midden 2013 wordt een voorlopige versie van de

onafhankelijkheid via hun dagelijkse activiteiten zichtbaar

nieuwe richtlijn verwacht. Deze zal waarschijnlijk niet tot grote

maken. Het FANC nam actief deel aan de organisatie en de

wijzigingen leiden in het ARBIS, aangezien onze regelgeving

presentaties van de workshop.

reeds een hoog niveau van stralingsbescherming oplegt.

Gedragscode voor het grensoverschrijdende vervoer van schroot

Op wereldniveau is een vergelijkbaar werk aan de gang om

Het FANC heeft van 30 januari tot 3 februari 2012

Standards) te wijzigen, met dat verschil dat ze geen bindend

deelgenomen aan een technische vergadering bij het IAEA

karakter hebben. Ze zijn ook minder veeleisend dan de

over de problematiek van het grensoverschrijdende vervoer

Europese basisnormen, omdat ze meer landen aanbelangen,

van mogelijk radioactief materiaal. Deze ontmoeting leidde

zo ook landen die niet zulke strikte normen als Europa kunnen

tot een voorstel voor een gedragscode, dat voorgelegd zal

toepassen.

worden aan de verschillende lidstaten en de titel “The Code of

de IAEA-basisnormen inzake stralingsbescherming (Safety

semi-finished products of the metal recycling and production

Bijdragen aan een betere stralingsbescherming op Europees niveau

industries that may inadvertently contain radioactive material“

Het FANC maakt deel uit van de veiligheidsautoriteiten

draagt. Deze code zal geen significante gevolgen hebben

die, binnen de Association of the Heads of the European

voor België, omdat ons land al ruimschoots voldoet aan de

Radiological protection Competent Authorities (HERCA),

aanbevelingen van dit document.

bijdragen aan een hoog niveau van stralingsbescherming

Conduct on the transboundary movement of scrap metal and

in Europa. Als zodanig heeft het Agentschap in 2012 meegewerkt aan diverse projecten.

45

komst



De patient release card, die door HERCA in 2011 werd

Tenslotte heeft HERCA op grote schaal overleg

voorgesteld, is een kaart die de medische sector aan de patiënt

gepleegd om een zo goed mogelijke toepassing van het

verstrekt na een behandeling in de nucleaire geneeskunde. De

rechtvaardigingsprincipe te stimuleren, dat bepaalt dat elke

kaart bevat gegevens met betrekking tot de behandeling. In

beeldvormingsprocedure moet bijdragen tot de medische

2012 suggereerde het FANC aanpassingen aan de kaart voor

behandeling van de patiënt door voldoende tegenwicht te

België, zoals de toevoeging van aanwijzingen voor de patiënt

bieden t.o.v. de veroorzaakte nadelen. Het is belangrijk dat de

wanneer hij vlak na zijn behandeling in contact komt met

stakeholders bij deze acties betrokken worden. In die zin heeft

kinderen, zwangere vrouwen of naasten, en contactgegevens

HERCA reeds het IAEA, de Wereldgezondheidsorganisatie en

van het FANC in geval van vragen.

de betrokken Europese professionele en wetenschappelijke

Op 1 februari hebben de lidstaten van HERCA, samen met de Food and Drug Administration van de Verenigde Staten, een memorandum inzake stralingsbescherming ondertekend. Op die manier zullen de Europese en Amerikaanse autoriteiten hun inspanningen voor een verlaging van de niet-noodzakelijke blootstellingen aan ioniserende straling beter kunnen coördineren. Op 31 mei werd een model van het Europese stralingspaspoort goedgekeurd. Dit document moet de gegevens bevatten waarover een externe werknemer moet kunnen beschikken om ze mee te delen aan de verschillende buitenlandse exploitanten waar hij heen gaat (bijv. de stralingsdosis opgelopen tijdens de afgelopen 12 maanden). Ook de richtlijnen in verband met de implementering en het gebruik ervan werden gevalideerd. Daarnaast werd eveneens de overgang bestudeerd naar een systeem voor

patiënten, benaderd. Verder heeft de vereniging haar project voorgesteld tijdens een vergadering op het FANC op 25 en 26 oktober 2012. Er wordt gewerkt aan een actieplan voor HERCA en aan bijbehorende initiatieven. Een voorbeeld van een initiatief dat in dit verband in België genomen werd is de sensibiliseringscampagne “Zuinig met straling” (lees hierover het artikel op blz. 7).

Actualisering van de WENRA-criteria inzake nucleaire veiligheid De eerste drie hoofdstukken van het Koninklijk Besluit van 30 november 2011 houdende veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties bevatten bepalingen die algemeen van toepassing zijn op alle inrichtingen van klasse 1 met aanvullende veiligheidsvoorschriften specifiek voor vermogensreactoren.

de elektronische uitwisseling van informatie inzake de

Een vierde hoofdstuk is voorbehouden voor aanvullende

stralingsbescherming van werknemers. Op basis van de

specifieke veiligheidsvoorschriften voor de inrichtingen voor

resultaten van deze studie zou de Europese Commissie in

de eindberging van radioactief afval. Het ontwerp van dit

2014 een budget kunnen vrijmaken voor de uitwerking van

vierde hoofdstuk werd verder uitgewerkt door het FANC,

het Europese uitwisselingsysteem. De ontwikkeling van dit

rekening houdend met de intern geformuleerde adviezen,

elektronisch systeem zal naar verwachting gebaseerd zijn op

en werd voorbereid voor de adviesaanvraag bij de Europese

het werk van HERCA.

Commissie. Bij de opstelling van deze ontwerpbesluiten, die

Daarnaast hebben de veiligheidsautoriteiten die lid zijn van HERCA gewerkt aan een project voor de harmonisatie van de responsprocedures in noodsituaties. Bij het ongeval in de kerncentrale van Fukushima Daiichi in 2011 is namelijk gebleken dat de Europese bevolking een reactie van de autoriteiten verwachtte. Dit project is voornamelijk gebaseerd

de veiligheidsvoorschriften moeten invoegen in het bestaande koninklijk besluit, werd rekening gehouden met de IAEAveiligheidsnormen inzake de eindberging van radioactief afval. Waar toepasselijk dienen deze voorschriften onder meer de Europese richtlijn 2011/70/Euratom om te zetten in nationaal recht.

op een gemeenschappelijk inzicht in de praktijken van iedere

In 2012 werd gewerkt aan een voorstel tot uitbreiding van

staat en op een permanente uitwisseling van informatie.

de generieke veiligheidsvoorschriften met betrekking tot

In de praktijk heeft een werkgroep binnen HERCA zich

de ontmanteling van nucleaire installaties, op basis van de

beziggehouden met deze kwestie om aan de lidstaten

referentieniveaus die door WENRA werden vastgesteld.

aanbevelingen te kunnen doen op verschillende vlakken, zoals de opvang en de opvolging van de staatsburgers die teruggekeerd zijn naar het land, de rol van de ambassades of de communicatie naar het grote publiek.

46

organisaties, waaronder ook vertegenwoordigers van de

Het ontwerp van hoofdstuk vijf betreft de aanvullende veiligheidsvoorschriften inzake de opslag van verbruikte kernbrandstof en van radioactief afval. Dit ontwerp, dat ook

op de referentieniveaus van WENRA werd afgestemd, werd

op verscheidene tientallen meters onder het aardoppervlak.

intern bij het FANC ontwikkeld ter voorbereiding van de

Deze configuratie maakt het mogelijk om het self-effect te

adviesaanvraag aan de betrokken stakeholders in 2013.

berekenen, dat wil zeggen de radioactiviteit als gevolg van

Een communautair systeem voor de registratie van vervoerders Het Directoraat-generaal voor Energie van de Europese Commissie is in 2006 begonnen met de evaluatie van de in de verschillende lidstaten geldende regelgeving inzake het vervoer

de materialen waaruit het meetstation bestaat, waarvan de waarde lager is dan de natuurlijke achtergrondstraling (ongeveer 100 nanosieverts/uur). De stations konden ook getest worden op een meer, dit keer alleen om het effect van de aardstralen teniet te doen.

van radioactief materiaal. Naar aanleiding van dit onderzoek

Deze operatie liet het FANC toe haar kennis van de respons

en naar aanleiding van een reeks raadplegingen van de

van de TELERAD-meetstations te verbeteren. De resultaten

stakeholders ontstond in 2011 een eerste voorstel voor een

bevestigen overigens wel hun goede werking.

Europese verordening tot vaststelling van een communautair systeem voor de registratie van vervoerders van radioactief materiaal. De daarin vervatte beginselen kregen groen licht van de deskundigen van artikel 31 van het Euratom-verdrag, en het voorstel belandde in 2012 op de agenda van de groep Atoomvraagstukken. Binnen deze groep treedt het FANC op als vertegenwoordiger van België en heeft het als taak de standpunten te verdedigen van de deskundigen die in ons land bij het project betrokken zijn. De uitdaging zal er vooral in bestaan om te zorgen voor een geharmoniseerde evaluatie van alle vervoerders, en voor een samenwerking tussen de bevoegde autoriteiten van de verschillende lidstaten, onder andere met het oog op de analyse van de verzoeken volgens dezelfde criteria, voor de aflevering van registraties aan de vervoerders en met het oog

Harmonisatie van praktijken tussen veiligheidsoverheden Met het oog op de uitwisseling van goede praktijken en een actieve samenwerking hebben de veiligheidsoverheden regelmatig contact met elkaar. In juli ontmoette het FANC in Nederland zijn Nederlandse tegenhanger. Op het programma van dit overleg stond om te beginnen een uitwisseling over praktijken op het gebied van noodplanning. De bedoeling was ook om te vergelijken hoe België en Nederland de taken van radioprotection expert (stralingsbeschermingsdeskundige binnen een erkende instelling) en van radioprotection officer (aangestelde voor de bewaking binnen een inrichting waar ioniserende stralingsbronnen gebruikt worden) organiseren.

op inspecties en sancties.

Dit proefproject, dat opgestart werd in Duitsland en in de

De vereniging EACA (Europese vereniging van bevoegde

doel een gemeenschappelijke definitie en duidelijke grenzen

autoriteiten voor het veilige vervoer van radioactief materiaal),

vast te stellen voor de opdrachten van deze twee profielen.

waar het Agentschap aan deelneemt, is een eerste goede stap

toekomst op Europees niveau zal ingevoerd worden, heeft als

in deze richting.

Daarnaast werden tijdens verscheidene bilaterale technische

Vergelijking van de Europese meetnetten voor radioactiviteit

veiligheidsoverheden informatie en ervaringen uitgewisseld in

De Duitse vereniging EURADOS stimuleert het onderzoek, de

inzake de LTO van de kerncentrales.

ontwikkeling en de Europese samenwerking op het vlak van dosimetrie. In september 2012 heeft zij de Europese landen uitgenodigd om samen te komen om van ieder nationaal netwerk de werking van de stations te controleren die de radioactiviteit meten en de verkregen resultaten te vergelijken. Het FANC was dus aanwezig om zijn TELERAD-net te testen, dat het voorwerp uitmaakte van een modernisering. Bij deze gelegenheid werden metingen uitgevoerd in atypische omgevingen. Zo konden de uitgenodigde deskundigen, teneinde de invloed van kosmische straling en van de aardstraling teniet te doen, metingen uitvoeren in een zoutmijn

vergaderingen met Franse, Nederlandse en Zwitserse verband met de resultaten van de stresstests en de aanpak

Het Agentschap heeft bovendien zijn expertise en zijn steun verleend voor de voorbereiding van een eind 2012 door zijn Luxemburgse tegenhanger georganiseerde ontmoeting van radiologen en artsen-nuclearisten. Dit jaar nog stelden verschillende gekruiste inspecties Franse en Nederlandse deskundigen in staat om deel te nemen aan operaties op het Belgische grondgebied, en hadden de Belgische inspecteurs dankzij dergelijke inspecties de kans om de praktijken van deze landen te testen, als waarnemers. Deze uitwisselingen werden vooral georganiseerd in het kader

47

komst



van de stresstests, maar ze betroffen ook andere gebieden,

Aan de personen werd soms gevraagd om zich dingen te

zoals het vervoer van radioactief en nucleair materiaal of de

herinneren die in een ver verleden zijn gebeurd. Dat verhoogt

medische toepassingen van ioniserende straling.

de kans op foute antwoorden. De patiënten met meningioom

Ten slotte werden deskundigen van het Agentschap gekozen om als adviseurs deel te nemen aan permanente groepen van deskundigen in Frankrijk. Deze bieden wetenschappelijke en

ziekte en daarom het aantal röntgenonderzoeken dat ze hebben ondergaan kunnen overschatten.

technische ondersteuning aan de ASN, zodat ze nog beter

Tot slot is het tekenend in deze studie dat in de groep

haar taak kan vervullen, en behandelen verschillende thema’s,

“meningioom” niet meer CT-scans werden uitgevoerd dan

zoals het algemene beleid inzake stralingsbescherming,

in de controlegroep. De patiënten met meningioom zouden

vermogensreactoren, radioactief afval, medische

vanwege hun aandoening in principe meer CT-scans hebben

toepassingen…

moeten ondergaan (voor het stellen van de diagnose).

Op nationaal vlak

De Belgische tandzorgsector draagt jaarlijks gemiddeld voor

Radonactieplan van het Waals Gewest

0,1% bij tot de blootstelling van de bevolking aan ioniserende

Eind 2011 heeft de Cellule Permanente Environnement-

straling. Het is dus weinig waarschijnlijk dat röntgenonderzoek

Santé van het Waals Gewest een radonactieplan opgesteld

van de tanden significant bijdraagt tot de ontwikkeling van

voor de Waalse regering, met voorstellen voor een algemene

meningioom in België, in het bijzonder in vergelijking met het

preventie in het Waals Gewest. Tot deze voorstellen behoren

aantal en de dosissen die worden ingezet bij andere soorten

meetcampagnes, opleidingen voor de verschillende actoren,

röntgenonderzoeken, zoals CT-scans.

een regelgeving inzake hygiënecriteria, en een aanpassing van de saneringspremies. Al deze voorstellen werden gedaan op basis van overleg tussen de bij de projecten betrokken partijen, mede aangestuurd door het FANC.

Röntgenonderzoek van de tanden en meningiomen: het FANC brengt een kritisch advies uit

Nieuwe strategie voor het meten van radioactiviteit in noodsituaties In het kader van de oefening PEGASE 2012 (lees artikel op blz. 8) heeft het FANC opnieuw een regelmatig overleg georganiseerd met de actoren die de federale meetcel (CELMES) dienen te integreren bij een activering van het nationaal nucleair en radiologisch noodplan. Naast de

Het FANC heeft een kritisch advies uitgebracht over de onjuiste

deskundigen van het Agentschap namen professionals

conclusies van een artikel dat op 10 april 2012 verscheen in

van de Civiele Bescherming, Defensie, de meetlaboratoria

het tijdschrift “Cancer” en waarin de auteurs probeerden een

(SCK•CEN en IRE-Elit) en Electrabel plaats rond de tafel.

oorzakelijk verband te leggen tussen röntgenonderzoek van

Verschillende overlegvergaderingen in 2012 hebben

de tanden en de kans op meningioom (tumor van het centrale

geleid tot de opstelling van een nieuwe meetstrategie voor

zenuwstelsel). Uit hun verschillende vaststellingen bij een groep

CELMES en van operationele procedures in verband met

patiënten met meningioom en een controlegroep concluderen

de monsternemingstechnieken, oppervlaktemetingen van

de auteurs met name dat bij personen die werden blootgesteld

dosistempo’s, standaard meetcircuits rond nucleaire sites en

op een leeftijd jonger dan 10 jaar, de kans om meningioom te

de overbrenging van monsters naar laboratoria.

ontwikkelen 4,9 keer groter is. Het protocol van de studie liet echter niet toe dergelijke conclusies te trekken.

Afhandeling van radioactieve stoffen in Belgische luchthavens

De gegevens van de studie zijn afkomstig van de patiënten

In het verleden heeft het FANC een aantal onregelmatigheden

zelf. Het zijn geen objectieve gegevens uit de medische

vastgesteld in verband met de tijdelijke tussenopslag van

dossiers. Bovendien werd deze studie telefonisch uitgevoerd.

colli met radioactief materiaal of radioactieve bronnen op de

De enquêteur kan de antwoorden gestuurd hebben of de

Belgische luchthavens. Het gebeurt dat het collo langer dan

respondenten kunnen geprobeerd hebben om te voldoen

24 uur wordt opgeslagen of dat het collo niet apart van andere

aan wens van de enquêteur door in een bepaalde richting te

soorten goederen wordt opgeslagen. Bovendien beschikt het

antwoorden. Er werd bij de dosisberekening geen rekening

afhandelingsbedrijf niet altijd onmiddellijk over een inventaris van

gehouden met het feit dat het radiologisch park in de loop der

het radioactief materiaal en de radioactieve bronnen in kwestie.

jaren aanzienlijk verbeterd is.

48

zouden kunnen proberen om een oorzaak te geven aan hun

Het FANC heeft daarom zijn eisen hierover verduidelijkt en

houdende veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties,

deze in maart 2012 meegedeeld tijdens een rondetafelgesprek

over de criteria voor een melding van gebeurtenissen en

tussen de betrokken actoren (de afhandelingsbedrijven, de

over de stresstests (lees hierover het artikel op blz. 16).

Belgische vervoerders, de luchtvaartmaatschappijen, de

Daarnaast heeft het Agentschap ook zijn inspectie- en

Belgische afzenders en ontvangers, de FOD Mobiliteit en

controleprogramma voor 2013 voorgesteld.

Vervoer en de luchthavendirecties). Deze passen deze eisen Belgische wetgeving.

Versterking van de samenwerking met de erkende instellingen en Bel V

Tevredenheidsenquête bij vervoerbedrijven

AIB‑Vinçotte en Techni-Test uitgenodigd voor twee

Het FANC heeft in februari 2012 een tevredenheidsenquête

rondetafelgesprekken die georganiseerd werden op

afgesloten bij vervoerders en aanvragers van een goedkeuring

respectievelijk 12 maart en 22 oktober. Dankzij dit soort

of een validatie van het model van collo. Het heeft de

overleg kunnen nieuwe processen voorgesteld worden

resultaten van deze enquête meegedeeld tijdens een overleg

voor implementatie bij de exploitanten, en kunnen

met de sector in december 2012. De vragenlijst ging vooral

bestaande processen geëvalueerd worden met het oog op

over de organisatie en de kwaliteit van de dienstverlening

verbetering. Dit jaar werden bijvoorbeeld de vergunnings-

aan aanvragers/bezitters van een transportvergunning of

en opleveringsprocessen besproken, en het beheer van

van een goedkeuring of validatie van een model van collo.

voorvallen.

nu vrijwillig toe, in afwachting van de integratie ervan in de

De deelnemers aan de enquête gaven een goede algemene tevredenheid te kennen, en vermeldden onder andere de snelle behandeling van de aanvragen, de communicatie en de toegankelijkheid als positieve ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Er konden ook punten voor verbetering worden vastgesteld, waarmee het FANC rekening zal houden. Daarnaast zullen regelmatig soortgelijke enquêtes georganiseerd worden met het oog op een continue

In 2012 heeft het Agentschap de erkende instellingen

Op 28 november 2012 hebben het FANC en Bel V een ontmoeting gehad in het kader van hun jaarlijkse rondetafelgesprek. Tijdens deze vergadering kunnen het Agentschap en zijn technische dochteronderneming verschillende thema’s ter sprake brengen die een nauwe samenwerking vereisen. Voorbeelden hiervan zijn het pre-licensingproces, de veiligheidscultuur of de

verbetering.

gemeenschappelijke inspectiecampagnes.

Uitwisseling van informatie en ervaring met de exploitanten van nucleaire installaties

Bepaling van het aardbevingsniveau voor een nieuwe nucleaire installatie in België

Het FANC nodigt jaarlijks de exploitanten van klasse I en klasse IIA uit voor een overlegvergadering om de balans op te maken van het afgelopen jaar en de voornaamste projecten en uitdagingen van het komende jaar voor te stellen. Zo werden de exploitanten van de klasse IIA op 22 november 2012 op de zetel van het Agentschap in Brussel ontvangen. De besprekingen gingen vooral over het ontwerp van het informatiedossier over gasvormige radioactieve lozingen (lees hierover het artikel op blz. 6) en over de toekomstige exploitatieomstandigheden, gebaseerd op het veiligheidsverslag en op de ervaringsfeedback in verband met de incidenten van 2011 en 2012. Er werd eveneens een deskundige van de ASN uitgenodigd om te komen voorstellen hoe Frankrijk tewerk gaat bij de controle van cyclotrons. Het overleg met de exploitanten van de grootste Belgische nucleaire installaties (klasse I) werd gepland voor 12 december 2012. Bij deze gelegenheid werden vooral ervaringen en informatie uitgewisseld over het nieuwe Koninklijk Besluit

Het FANC is in 2012 begonnen met de uitwerking van een leidraad om ontwerpers van een nieuwe onderzoeksreactor te begeleiden bij het incalculeren van het risico op aardbevingen. Dit werk werd opgestart in het kader van het MYRRHAproject (lees hierover het artikel op blz. 19) en betreft in het bijzonder het ontwerp van een onderzoeksreactor met een vermogen (en een daarmee verbonden risico) dat zo groot is dat de toepassing van de vereisten voor vermogensreactoren gerechtvaardigd is. Het Agentschap steunt in zijn aanpak in feite op de ontwikkelingen binnen de WENRA en het IAEA in verband met het ontwerp van een nieuwe kerncentrale, meer bepaald wat betreft externe agressies zoals een aardbeving. In deze context, en in overeenstemming met het standpunt van de WENRA, moeten twee aardbevingsniveaus in aanmerking genomen worden voor het ontwerp en de evaluatie van het gedrag van een nieuwe onderzoeksreactor in het licht van het aardbevingsrisico.

49

komst



Het eerste aardbevingsniveau, namelijk de ontwerpaardbeving, laat toe de belangrijke veiligheidsstructuren, -systemen en -componenten te dimensioneren. Het werd in 2012 vastgesteld door het FANC en maakt het voorwerp uit van besprekingen met de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB). De ontwerpaardbeving die in deze FANC-leidraad

Het FANC, Bel V en de KSB hebben zich tijdens verschillende bijeenkomsten gebogen over de verschillende elementen van dit project. Indien nodig kan de opstelling van deze leidraad aanleiding geven tot de integratie van de vastgestelde

wordt voorgesteld stemt overeen met een terugkeertijd van

aardbevingsniveaus in de Belgische regelgeving.

10.000 jaar, wat overeenkomt met het aardbevingsniveau

Ontwikkeling van een gemeenschappelijke aanpak voor de externe communicatie in de radiotherapie

dat voor de meeste kerncentrales in Europa in aanmerking genomen wordt. Het tweede aardbevingsniveau stemt overeen met een zeldzamere en nog zwaardere aardbeving. Deze aardbeving is opgenomen in de door het FANC opgestelde leidraad, zodat de exploitant er eveneens rekening mee kan houden in zijn veiligheidsanalyse. De definitieve waarde (responsspectrum) van deze “zeldzame en zware” aardbeving moet nog vastgesteld worden na de analyse van de toekomstige opmerkingen van de verschillende betrokken partijen (Wetenschappelijke Raad van het FANC, exploitanten…). Los van de numerieke waarde beoogt dit tweede aardbevingsniveau echter vooral de zwakke punten van de toekomstige installatie vast te stellen en de weerstand ervan te verbeteren. Zo zouden bijna alle door een aardbeving veroorzaakte ongevallen uitgesloten kunnen worden, die tot vroegtijdige (die niet de tijd laten om de noodprocedures in werking te stellen) of uitgebreide (in de tijd of de ruimte) radioactieve lozingen leiden. Om het plausibele karakter van deze definitieve waarde te bewijzen heeft het FANC eveneens

50

een beroep gedaan op de KSB.

In 2011 richtten het FANC en de sector radiotherapie een werkgroep “Externe communicatie” op om samen een coherente aanpak uit te werken die transparantie en correcte informatie garandeert voor de patiënt en het brede publiek. Vandaag verwacht het publiek immers dat het op een transparante wijze geïnformeerd wordt over zowel de successen als de tegenslagen van radiotherapie. Binnen de werkgroep werden hiertoe in 2012 verschillende initiatieven genomen. Zo formuleerde de werkgroep een gemeenschappelijke basisfilosofie voor de externe communicatie, met transparantie als centraal kenmerk, en werd een leidraad inzake crisiscommunicatie opgesteld waarin concreet beschreven wordt welke processen aangewezen zijn in geval van een crisis of een situatie die kan uitmonden in een crisis.

Bevordering van wetenschappelijk onderzoek PreDos: evaluatie van de stralingsdosis in neonatologie

Bepaling van de referentieniveaus in de radiologie en nucleaire geneeskunde

De diensten neonatologie voeren onderzoeken uit met gebruik

Om de dosissen van ioniserende straling te optimaliseren die

van ioniserende straling voor diagnoses en medische opvolging.

worden toegediend aan patiënten in de radiologie, heeft het

Hoewel het gebruik hiervan grotendeels gerechtvaardigd is,

FANC een driejaarlijkse periodieke studie ingevoerd om de

is optimalisatie uiterst belangrijk voor prematuren, die zeer

diagnostische referentieniveaus voor standaardonderzoeken

gevoelig zijn voor de effecten van straling en vaak aan dergelijke

en standaardpatiënten vast te stellen. De periodieke studies

onderzoeken onderworpen worden.

met betrekking tot de CT-machines (Computed Tomography)

Op initiatief van het FANC werd in 2010-2011 een nationaal

vinden nu jaarlijks plaats.

onderzoeksproject, “PreDos” genaamd, gelanceerd om de dosis

Met betrekking tot de CT-machines werd een tweede iteratie

te beoordelen die deze zeer jonge patiënten te verwerken krijgen

van deze studie, die van start ging in oktober 2011, afgesloten

tijdens hun verblijf in een NIC-centrum (Neonatal Intensive Care

in oktober 2012. De artsen hadden tien onderzoeken

Unit).

gekozen als het meest representatief voor de onderzoeken

Dit project werd gefinancierd door het FANC en geïmplementeerd door het SCK•CEN, met de medewerking van de deelnemende centra. België heeft 19 erkende NIC-centra, waarvan er 17 hebben deelgenomen aan de observatiestudie. In mei 2012 ontvingen alle deelnemende centra hun persoonlijke resultaten. Op die manier konden ze de stralingsdosis bij hun premature patiënten beoordelen en de resultaten vergelijken met de nationale resultaten. Het eindrapport en een brochure met de titel “Algemene aanbevelingen” zijn beschikbaar op de website van het FANC. Deze vat de essentiële elementen samen die uit het PreDos naar voren zijn gekomen en die aan de basis liggen van een optimalisatieproces in deze sector.

die met scanners worden uitgevoerd. In totaal werden 241 machines (waaronder 7 hybride machines die gebruikt worden in de nucleaire geneeskunde: SPET/CT en PET/CT), verdeeld over ongeveer 170 radiologiecentra (voornamelijk ziekenhuizen), onderworpen aan deze tweede iteratie. De resultaten zullen vergeleken worden met de waarden die in 2010 verkregen werden tijdens de eerste iteratie, om zo de diagnostische referentieniveaus te kunnen herberekenen voor de CT-onderzoeken bij kinderen en volwassenen. Op het vlak van nucleaire geneeskunde heeft het Agentschap in 2012 een onderzoek uitgevoerd met de medewerking van de Belgische Vereniging voor Ziekenhuisfysici en de Belgische Vereniging van Nucleaire Geneeskunde. Het doel van de operatie was om de gemiddelde in de patiënt geïnjecteerde radioactiviteit te bepalen voor de verschillende soorten

Radonproblematiek in lage-energiewoningen

onderzoeken, en een inventaris te maken van de gebruikte

Het Agentschap heeft in 2012 meegewerkt aan een onderzoek

machines, activiteitsmeters (die de in de patiënt geïnjecteerde

van een student van de École de Santé Publique over de

radioactiviteit meten) en tracers. Ongeveer twee derde van de

radonproblematiek in lage-energiewoningen. Deze studie heeft

ondervraagde diensten hebben de enquête beantwoord. De

de aandacht gevestigd op een aantal belangrijke punten. Zo

resultaten zullen gebruikt worden om een patiëntendosimetrie

is de keuze van de bouwmaterialen cruciaal. De mate van

en periodieke studies inzake nucleaire geneeskunde te

ventilatie en luchtverversing zijn ook essentieel in dit type

ontwikkelen, zoals dit sinds 2006 het geval is in de radiologie.

woningen. Verder verdient ook het gebruik van de techniek

In het geval van dit project zal het FANC eveneens rekening

van de Canadese put, waarbij lucht wordt verwarmd via een

moeten houden met de aanbevelingen van de Europese

netwerk van ondergrondse leidingen alvorens het huis van

Commissie, die een lijst met onderzoeken heeft vastgesteld die

warmte te voorzien, bijzondere aandacht in het kader van

prioritair bestudeerd moeten worden.

radonpreventie. Dit probleem is bovendien nog groter wanneer een huis

Epidemiologische studie rond de Belgische nucleaire sites

verbouwd wordt tot een lage-energiewoning, want dan

Op vraag van de Minister van Sociale Zaken en

wordt het nog moeilijker om de woning af te dichten.

Volksgezondheid onderzocht het Wetenschappelijk Instituut

Nieuwbouwwoningen laten echter weinig radon van de bodem

Volksgezondheid, in samenwerking met de Stichting

door in het huis.

Kankerregister en het FANC, of mensen die in de buurt van Belgische en buitenlandse nucleaire sites wonen meer

51

komst



gezondheidsrisico’s lopen dan gemiddeld. Hierbij werd het aantal nieuwe gevallen van acute leukemie bij kinderen en van schildklierkanker in een zone van 20 kilometers rond de nucleaire sites van Doel, Tihange, Mol/Dessel, Fleurus en Chooz (enkel het deel van de zone op Belgische bodem) bestudeerd. De gegevens van het Kankerregister waarop deze studie gebaseerd is, beperkt zich tot een periode van 5 jaar voor Wallonië en Brussel, en 9 jaar voor Vlaanderen. De resultaten tonen aan dat in de buurt van de centrales van Tihange en Doel minder gevallen van acute leukemie bij kinderen en van schildklierkanker voorkomen dan gemiddeld. Rond de sites van Mol/Dessel en Fleurus ligt het aantal schildklierkankers licht hoger dan daarbuiten, maar kon er geen oorzakelijk verband met de nucleaire activiteit worden vastgesteld. Ook dichtbij de site van Mol-Dessel ligt het aantal gevallen van acute leukemie bij kinderen hoger dan gemiddeld. Die conclusie is echter gebaseerd op een heel klein aantal gevallen, waardoor deze vaststelling met grote omzichtigheid geïnterpreteerd moet worden. Voor de zone rond de centrale van Chooz was het niet mogelijk om sluitende wetenschappelijke conclusies te trekken, omdat de regio dunbevolkt is en het aantal kankergevallen beperkt. Ook hier is verder onderzoek nodig vooraleer sluitende wetenschappelijke conclusies mogelijk zullen zijn. De Minister heeft zich akkoord verklaard met de suggestie van de onderzoekers om een soortgelijke studie op een later tijdstip te herhalen en om ook aansluiting te zoeken bij grensoverschrijdende initiatieven, in een samenwerking tussen verscheidene Europese landen.

52

Door het FANC georganiseerde opleidingen Quiz over de nieuwe regelgeving inzake de fysieke beveiliging van kernmateriaal en nucleaire installaties

Opleidingen voor chauffeurs en veiligheidsadviseurs

Naar aanleiding van de officiële publicatie in oktober 2011 van

radioactief materiaal. Dat materiaal valt onder klasse 7 volgens

de Koninklijke Besluiten betreffende de fysieke beveiliging van

de Europese ADR-overeenkomst betreffende het internationale

het kernmateriaal en de nucleaire installaties heeft het FANC

vervoer van gevaarlijke goederen over de weg. In 2012 telde

de exploitanten en de vervoerbedrijven uitgenodigd voor een

de basisopleiding 69 deelnemers.

opleiding in zijn lokalen, in de vorm van een quiz per team. Dankzij deze ongewone oefening kregen de deelnemers een beter inzicht in de inhoud van dit nieuwe regelgevende kader en van de bijbehorende toelichtende nota’s. De gekozen formule bleek bovendien zeer interactief en werd in het

Het FANC leidt vrachtwagenchauffeurs op voor het vervoer van

Wanneer zij de specialisatie- of bijscholingscursus (51 inschrijvingen in 2012) volgen en slagen voor het examen, verkrijgen de houders van het opleidingsgetuigschrift van ADRbestuurder een uitbreiding tot klasse 7, die wordt afgeleverd

algemeen zeer positief ervaren door de deelnemers.

door het Agentschap.

Opleiding over de FANC-benadering van weesbronnen en meetpoorten

Tot slot heeft het FANC twee instituten erkend die een

In nauwe samenwerking met de beroepsfederaties wordt een informatie- en opleidingscampagne georganiseerd voor de werknemers die te kampen hebben met de problematiek van radioactieve weesbronnen. De beroepsfederaties organiseren

opleiding tot veiligheidsadviseur klasse 7 verzorgen: AIB‑Vinçotte Controlatom en Dangerous Goods Training. Het examen wordt georganiseerd door het Agentschap, dat ook het opleidingsgetuigschrift toekent. In 2012 slaagden 21 personen voor het examen.

regelmatig verschillende soorten opleidingen met de steun van het FANC. Nadere informatie over de opleidingen van 2012 wordt gegeven op blz. 22.

Workshop “The Insider Threat: a lack of security culture?” In maart 2012 heeft het FANC een zeventigtal personen samengebracht in Brussel voor een workshop over de insider threat, dat wil zeggen de dreiging van misdrijven die gepleegd of vergemakkelijkt worden door een interne actor binnen de onderneming. Onder de panelleden bevonden zich met name deskundigen van het OCAD, van het NVO en van Bel V. Zij konden deelnemen aan verschillende workshops in kleinere groepen. Hierna werden algemene ervaringen en informatie uitgewisseld en legde een socioloog van Bel V het verband tussen de praktijk en de theorie. Met dit initiatief wilde het Agentschap in de eerste plaats de operatoren sensibiliseren over deze dreiging en over de moeilijkheden om ze vast te stellen.

53

2 | De interne keuken


54

van het FANC

Door mij oprecht, flexibel en meelevend op te stellen, probeer ik de vragen van mijn collega’s steeds zo goed mogelijk te beantwoorden en de bezoekers van het FANC steeds vriendelijk te verwelkomen. Monique JANY Onthaalmedewerkster

De

ANC F t e h n a v n e k u e k e n r e t n i

s van de competentie n va g lin ke ik eschikn de ontw het nodige ter b ere aandacht aa al d n r o o o ijz D b . t n ed te ur te en Het FANC bes n interne cultu de werkinstrum ee n r aa aa s n al ap et n ch , ts leden t het Agen zijn personeels ewerkers streef ed m jn zi n va king te stellen van kwaliteit.

55



van het FANC

Het HR-beleid Op 31 december 2012 telde het FANC 148 medewerkers,

Leeftijdspiramide van het FANC

onder wie 147 met overeenkomsten voor onbepaalde duur en

Rekrutering In 2012 zijn er zeven nieuwe medewerkers bij het Agentschap in dienst getreden. Vier van hen vervangen voormalige medewerkers, terwijl de andere drie het personeelsbestand aanvullen.

Aantal medewerkers

1 met een contract voor bepaalde duur.

43

42

40

14 9

Daarnaast hebben acht personeelsleden in 2012 het FANC verlaten.

20 - 29

30 - 39

40 - 49

50 - 59

60 - 69

Leeftijdscategorie

Competentiebeheer In 2012 heeft het FANC aan al zijn medewerkers een competentiebalans voorgesteld. Deze balans vestigt de

Indeling van het FANC-personeel volgens functie

aandacht op de vaardigheden die goed beheerst worden en stelt de vaardigheden vast die nog beter ontwikkeld kunnen

Ondersteunende functies 33%

worden. De competentiebalans leidt tot een individueel opleidingsplan, zowel wat betreft technische vaardigheden als relationele, organisatorische en ondersteunende vaardigheden (talen, kantoorautomatisering...).

Deskundigen 67%

Het dossier van bepaalde experts van de dienst nucleaire basisinrichtingen werd in 2012 gepresenteerd aan de Wetenschappelijke Raad, die hun technische kennis valideerden. Deze validering vormt de eerste fase in het accreditatieproces van de nucleaire inspecteurs.

Indeling van het FANC-personeel volgens geslacht

Functioneringsgesprekken De medewerkers van het Agentschap vertegenwoordigen een schat aan ervaring en kennis waarnaar het management systematisch wil luisteren. Daarom werd in 2012 een functioneringsgesprek aangeboden aan de personeelsleden.

Mannen 55%

Vrouwen 45%

Het FANC heeft in dit verband een reeks documenten uitgewerkt om de periodieke gestructureerde gesprekken tussen elke medewerker die dat wenst en zijn rechtstreekse leidinggevende in goede banen te leiden. Dit gesprek, dat gevoerd wordt in een constructieve sfeer van openheid, transparantie en eerbied voor mensen, is een bevoorrechte gelegenheid om het management te informeren.

Uitsplitsing van het in 2012 aan opleidingen toegewezen budget (per type opleiding)

Kantoorinformatica 8,50% Persoonlijke efficiëntie 2,64% Talen 8,29%

Preventie 0,34%

Expertise 40,71%

Relationele vaardigheden 29,74%

56

Management 9,78%

FANC 2.0 Het FANC heeft beslist om de stap te zetten naar een

CIS 2

modernisering van zijn informaticamiddelen om progressief de

Het doel van het project CIS 2 is de implementatie en

weg van het e-government te kunnen inslaan. In het kader van

configuratie van een procesgestuurd en workflowgestuurd

deze aanpak, die “FANC 2.0” werd gedoopt, werden er grote

informatiesysteem voor het beheer van klanten

vorderingen gemaakt in de projecten Records Management

dossiergegevens. Het nieuwe systeem zal ondersteuning

en CIS 2.

leveren voor de belangrijkste processen binnen het FANC.

Records Management Met het project Records Management streeft het Agentschap naar efficiënt informatiebeheer. Het systeem geeft de werknemers van het FANC toegang tot alle werkdocumenten. Het uiteindelijke doel van het project Records Management is het beheer van de volledige levenscyclus van de elektronische documenten en hun bewaring. In 2012 werd het Document Management System operationeel. Dankzij dit systeem hebben alle werknemers van het Agentschap voortaan toegang tot alle werkdocumenten, wat bevorderend is voor de samenwerking. Deze go-live ging gepaard met een opleiding voor het voltallige personeel. In 2012 werd ook gestart met de tweede fase van het project met betrekking tot de bewaring van documenten die door het Agentschap werden aangemaakt, ontvangen en bewaard, in het kader van zijn missie en in lijn met de wettelijke verplichtingen, zodat de traceerbaarheid en permanentie worden gegarandeerd.

Tevens zal het systeem de basis vormen waarop het FANC verder zal kunnen bouwen voor het aanbieden van e-loketfunctionaliteiten aan zijn klanten. Door een koppeling met de beschikbare overheidsdatabanken (bijv. het Rijksregister en de Kruispuntbank der Ondernemingen) zal een grotere datakwaliteit nagestreefd worden. Een serie tests tijdens het eerste kwartaal van 2012 wees uit dat de systeemfuncties niet volledig beantwoordden aan de vereisten van het Agentschap. Bepaalde processen bleken te rigide, en de manier waarop de gegevens werden gestructureerd was niet optimaal. Op basis van bijkomende analyses selecteerde het FANC een aantal initiatieven die een oplossing moesten bieden voor de vastgestelde verbeteringspunten. Deze werden tijdens het tweede en derde kwartaal uitgevoerd, waarna het systeem opnieuw werd getest. Ook werd nog besloten om het systeem te upgraden, zodat het FANC over bijkomende functionaliteiten met grote toegevoegde waarde zou beschikken. Het systeem zal in 2013 operationeel worden.

57



van het FANC

Naar een continue verbetering Voorbereiding van de IRRS-opdracht

Quality Assurance

Sinds 2009 moet elke lidstaat van de Europese Unie minstens

Zoals gebruikelijk voerde het FANC ook in 2012 een aantal

om de tien jaar zijn regelgevend kader en de werking van zijn

interne audits uit om na te gaan of de interne processen en

nucleaire veiligheidsoverheid evalueren. Deze verplichting geldt

activiteiten in lijn zijn met de geldende regelgeving, en om

dus ook voor België en a fortiori voor het FANC. Bovendien

eventuele verbeteringspunten te identificeren. Tijdens deze

heeft ons land in 1994 mee het Verdrag inzake nucleaire

interne audits werd geanticipeerd op de tienjaarlijkse IRRS-

veiligheid ondertekend. In dit verband werkt het Agentschap

audit van het IAEA, die eind 2013 zal plaatsvinden binnen het

mee aan de continue verbetering van de bescherming tegen

FANC (zie het artikel hiernaast), door rekening te houden met

radiologische risico’s wereldwijd. De Integrated Regulatory

de specifieke aandachtspunten die aan bod zullen komen

Review Service-missie (IRRS), die bij het FANC gepland is

tijdens deze IRRS.

voor december 2013, maakt ook deel uit van die context. Deze internationale audit wordt aangeboden door het IAEA en heeft als uiteindelijke doel om de internationale praktijken te harmoniseren. Hoewel deze opdracht officieel werd aangevraagd door België in 2012, is er bij het Agentschap reeds sinds 2011 een voorbereiding aan de gang in de vorm van een zelfevaluatie. Op basis van een standaard vragenlijst over de activiteiten van het FANC en bepaalde interne beleidskwesties (onafhankelijkheid, humanresourcesbeheer...) heeft een groot aantal medewerkers collegiaal deelgenomen aan de zelfevaluatie van hun respectievelijke diensten. Deze methode hielp ook om mogelijkheden voor verbetering te identificeren. In totaal werden in 2012 een zestigtal acties geïdentificeerd, die concreet toegepast zullen worden in 2013.

Het FANC verkreeg de verlenging van zijn ISO 9001:2008-certificaat, wat bevestigt dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de vereisten beschreven in de desbetreffende norm. In 2012 voerde het FANC ook een verbetering door van zijn interne documentenbeheer via de implementatie van een Document Management System. In februari 2012 werd door de cel Quality Assurance de site “Procedures” uitgewerkt en opengesteld voor het personeel van het Agentschap, zodat iedereen op een efficiënte manier toegang heeft tot alle geldende kwaliteitsdocumenten (i.e. laatste ondertekende versies van o.a. procedures, instructies, specificaties…). Ten slotte creëerde de cel Quality Assurance een interne communicatiecampagne over haar missie en waarden, teneinde haar bestaansredenen te verduidelijken en haar zichtbaarheid te vergroten.

58

Organogram Directeur-generaal

Secretariaat

Beheercel

Juridische zaken & Vertalingen

Quality Assurance

Communicatie

Preventie & Bescherming op het werk

RIAD: Regulation, International Affairs & Development

Inrichtingen & Afval

Beveiliging & Vervoer

Gezondheid & Leefmilieu

Support

Nucleaire basisinrichtingen – Splijtstofcyclus klasse I

Invoer & Vervoer

Bescherming van de gezondheid

Financiën, ICT & Logistiek

Industriële inrichtingen klasse IIA, II & III

Nucleaire beveiliging

Toezicht op het grondgebied & Natuurlijke straling

HRM

Algemeen beheer & berging afval

59

AFCN Rapport Annuel

2012 | Jaarrekeningen

2012

Voor de uitvoering van onze beschermingsopdracht is een solide financiële basis vereist. Daarom beheren wij de rekeningen van het FANC op een transparante en verantwoordelijke manier. Wim OYEN Diensthoofd “Financiën, ICT & Logistiek”

60

2 1 0 2 n e g n i Jaarreken 61

2

2 | Jaarrekeningen 201


Balans op 31 december 2012 Activa (in 1 000 €)

35 722

Vaste Activa

13 369

Materiële vaste activa

5 391

Installaties, machines en uitrusting

3 955

Meubilair en rollend materieel Activa in aanbouw Financiële vaste activa Vlottende Activa

676 7 978 22 353

Vorderingen op ten hoogste één jaar

328

Handelsvorderingen

136

Overige vorderingen

192

Geldbeleggingen

16 100

Liquide middelen

5 731

Overlopende rekeningen

62

760

194

Passiva (in 1 000 €)

35 722

Eigen Vermogen

29 991

Reserves

29 991

Voorzieningen en uitgestelde belastingen

1 720

Voorzieningen voor risico’s en kosten

1 720

Schulden

4 011

Schulden op ten hoogste één jaar Handelsschulden Belastingen Bezoldigingen en sociale lasten Overige schulden Overlopende rekeningen

2 284 575 1 070 82 0

63

2

2 | Jaarrekeningen 201


Resultatenrekening (in 1 000 €) Omzet Andere bedrijfsopbrengsten TOTAAL BEDRIJFSOPBRENGSTEN Diverse goederen en diensten Bezoldigingen en sociale lasten Afschrijvingen (Terugname van) waardevermindering op handelsvorderingen (Terugname van) voorzieningen voor risico’s en kosten

2012

21 910

23 884

170

220

22 080

24 104

8 784

8 865

12 468

13 555

1 488

1 168

26

-12

25

18

198

147

22 989

23 741

-909

363

279

36

Courant resultaat

-630

399

Uitzonderlijk resultaat

-271

103

Resultaat van het boekjaar

-901

502

Andere bedrijfskosten TOTAAL BEDRIJFSKOSTEN Bedrijfsresultaat Financieel resultaat

Evolutie

+ 9,2%

+3,2%

OPBRENGSTEN

Andere bedrijfsopbrengsten

Omzet

De ‘andere bedrijfsopbrengsten’ omvatten voornamelijk

Het Agentschap wordt voornamelijk gefinancierd door

inkomsten uit het verhuur van tijdelijk ongebruikte

heffingen en retributies die ten laste zijn van diegenen

kantooroppervlakte.

waarvoor het Agentschap prestaties levert. Het gaat hier om alle personen en bedrijven die een vergunning aanvragen bij het Agentschap (waarvoor een eenmalige retributie verschuldigd is) of die houder zijn van een vergunning en die onder permanente controle staan van het Agentschap (waarvoor een jaarlijkse heffing wordt aangerekend). In 2012 was er een globale omzetstijging met 9%, die te verklaren is door de aanpassing van de jaarlijkse heffingen.

64

2011

Financiële opbrengsten De financiële opbrengsten omvatten intresten op de reserves en vertonen een daling ten opzichte van 2011 ten gevolge van de daling van de rentevoet op schatkistcertificaten.

Uitzonderlijke opbrengsten De uitzonderlijke opbrengst van 103K heeft betrekking op de regularisatie van een tegoed van het FANC bij de RSZ.

KOSTEN De uitgaven van het Agentschap in 2012 waren als volgt samengesteld.

Projecten 9% Algemeen Beheer (inc. ICT en personeelsbeheer) 9% Radiologische Analyses 8%

Beheer TELERAD 2%

Personeel (Core Business) 47%

Infrastructuur 11% Personeel (Support) 14% De personeelskost maakt het grootste aandeel uit (61%). 20%

Waardevermindering op handelsvorderingen

van de uitgaven van het Agentschap gingen naar omkadering

De voorziening voor oninbare vorderingen werd met 12K euro

in de vorm van infrastructuur (gebouw, kantoormateriaal…)

verlaagd in 2012.

en algemeen beheer (ICT, personeelsbeheer, communicatie, juridische honoraria…).

Voorzieningen voor risico’s en kosten

De overige uitgaven gingen naar het toezicht op het

verlofdagen aangepast.

grondgebied (exploitatie van het TELERAD-netwerk, uitvoeren van metingen en analyses) en de realisatie van projecten (voornamelijk de vernieuwing van het TELERAD-netwerk en

Voor 2012 werd enkel de voorziening voor niet-opgenomen

De voorzieningen in het kader van juridische geschillen bleven ongewijzigd. Het FANC hanteert de politiek om bij elke

enkele IT-projecten).

dagvaarding voorzichtigheidshalve een voorziening aan te

Diverse goederen en diensten

inschatting van het risico.

leggen voor het bedrag geëist in de dagvaarding, ongeacht de

De kosten voor diensten en diverse goederen zijn licht gestegen ten opzichte van 2011. Deze uitgaven volgen de evolutie van het personeelsbestand.

Bezoldigingen en sociale lasten Er is een stijging van de loonmassa met 9% ten opzichte van 2011. De stijging kan worden verklaard door de indexering en enkele bijkomende aanwervingen.

65

2


Bijlage Ontwikkelingen in de wet- en regelgeving in 2012 Hierna volgt een samenvatting van alle ontwikkelingen in de wet en de regelgeving die in 2012 werden gerealiseerd in de nucleaire sector.

Titel of onderwerp

Korte beschrijving

Wet van 08/01/2012 houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling

Deze wet wijzigt de wet van 11/04/2003 betreffende de voorzieningen aangelegd voor de ontmanteling van de kerncentrales en voor het beheer van splijtstoffen bestraald in deze kerncentrales. Ze bepaalt in het bijzonder het bedrag van de repartitiebijdrage voor het jaar 2011.

Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 11/01/2012

Koninklijk besluit van 23/02/2012 tot verlenging van het mandaat van de heer Willy De Roovere als Directeur-generaal van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 29/02/2012

Dit besluit verlengde het mandaat van Willy De Roovere aan het hoofd van het FANC vanaf 01/03/2012 voor een maximumperiode van 6 maanden die geacht werd te eindigen op het ogenblik van de indiensttreding van zijn opvolger.

Besluit van het FANC van 01/03/2012 houdende de vaststelling van de beroepsactiviteiten bedoeld in artikel 4 van het koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende straling

Via dit besluit heeft het FANC de lijst geactualiseerd met de beroepsactiviteiten die een risico op externe blootstelling aan, of ingestie of inademing van natuurlijke radioactieve stoffen inhouden. Meer details over dit onderwerp vindt u op blz. 9.

Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 30/03/2012 Programmawet (I) van 29/03/2012 Onderwerp: wijziging van de wet van 15/04/1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende straling voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

In de artikels 33 tot 38 brengt deze programmawet bepaalde wijzigingen aan m.b.t. de jaarlijkse belastingen geheven ten gunste van het FANC en ten laste van de houders van vergunningen en erkenningen.

Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 06/04/2012 Koninklijk besluit van 26/04/2012 tot wijziging van het koninklijk besluit van 20/07/2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende straling Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 01/06/2012

Besluit van het Agentschap van 05/06/2012 tot vaststelling van de vrijstellingsniveaus voor Ge-69 ter vervollediging van tabel A van bijlage IA van het algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende straling Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 12/06/2012

66

De opgedane ervaring sinds de inwerkingtreding van het ARBIS in 2001 leidde tot de detectie van verschillende elementen uit de inhoud ervan die aanpassingen of verduidelijkingen vereisten. Dat is een van de doelstellingen van de opstelling van het koninklijk besluit van 26/04/2012. Behalve deze wijzigingen versoepelt deze tekst tevens het geldende vergunningensysteem voor tandartsen en dierenartsen. Ten slotte laat het toe om de erkenningscriteria aan te passen voor de deskundigen in de medische stralingsfysica ten gevolge van de hervorming van het hoger onderwijs (Bologna-verklaring). Meer details hieromtrent vindt u op blz. 9. Het Agentschap bepaalt in dit besluit de vrijstellingsniveaus van toepassing voor Germanium-69.

Koninklijk besluit van 03/07/2012 tot wijziging van het koninklijk besluit van 30/03/1981 houdende bepaling van de opdrachten en werkingsmodaliteiten van de openbare instelling voor het beheer van radioactief afval en splijtstoffen op het vlak van de fondsen voor middellange en lange termijn Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 19/10/2012 Koninklijk besluit van 03/08/2012 tot verlenging van het mandaat van de heer Willy De Roovere als Directeur-generaal van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 22/08/2012 Koninklijk Besluit van 07/09/2012 houdende benoeming van de regeringscommissaris bij het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 14/09/2012 Besluit van het Agentschap van 26/10/2012 houdende delegatie van bevoegdheid betreffende de toekenning en intrekking van de veiligheidsattesten in de nucleaire sector Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 13/11/2012 Koninklijk besluit van 05/11/2012 tot wijziging van het koninklijk besluit van 14/11/2001 betreffende de medische hulpmiddelen voor in-vitro diagnostiek Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 27/11/2012

Dit besluit bepaalt de modaliteiten voor de oprichting en het beheer door het NIRAS van een middellangetermijnfonds bestemd voor de financiering van de inrichting van een site voor de eindberging van radioactief afval in een bepaalde lokale collectiviteit, evenals de modaliteiten voor het beheer van een financieringsfonds voor deze missies op lange termijn. Dit besluit heeft het mandaat van Willy De Roovere als Directeur-generaal van het FANC verlengd vanaf 01/09/2012 voor een maximumperiode van 4 maanden. Deze liep af op 31/12/2012, gezien Jan Bens op 01/01/2013 in dienst is getreden als de nieuwe Directeur-generaal van het Agentschap. In dit besluit wordt vermeld dat Philippe Donnay benoemd wordt tot regeringscommissaris bij het FANC. Zijn functie bestaat in het nagaan of de beslissingen van het Agentschap conform zijn met het door de Minister van Binnenlandse Zaken bepaalde beleid. Via dit besluit wordt de bevoegdheid m.b.t. de toekenning en de intrekking van de veiligheidsattesten in de nucleaire sector gedelegeerd aan de verantwoordelijke van het Departement “Nucleaire Beveiliging” van het FANC. Het hoofddoel van dit besluit is om een aantal artikels van de wet van 25/03/1964 die betrekking heeft op de geneesmiddelen toe te passen op de voorzieningen voor de in-vitro diagnostiek.

Besluit van het FANC van 07/11/2012 houdende vaststelling van de De materies die deel uitmaken van de stagestageprogramma’s medische stralingsfysica voor radiotherapie, radio- programma’s medische stralingsfysica voor de logie en nucleaire geneeskunde radiotherapie, radiologie en nucleaire geneeskunde worden opgesomd in dit besluit van het FANC. Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 23/11/2012 Resolutie van de Kamer van Volksvertegenwoordigers van 14/11/2012 tot verbetering van de procedure inzake uitvoer van nucleair materiaal

Om de verantwoordelijkheden en engagementen van België m.b.t. de non-proliferatie na te leven, somt de Kamer van Volksvertegenwoordigers in deze resolutie een aantal acties op die de uitvoerprocedure voor nucleair materiaal kunnen verbeteren. Op deze manier vraagt ze tevens de uitwerking van een beleid voor de strijd tegen het niet-vreedzaam gebruik van de expertise, het kernmateriaal en de nucleaire technologie.

Koninklijk besluit van 05/12/2012 tot aanstelling van de heer Jan Bens tot Directeur-generaal van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

Dit besluit kondigt aan dat Jan Bens benoemd is tot Directeur-generaal van het FANC voor een termijn van 6 jaar vanaf 01/01/2013, waardoor er tevens een einde wordt gesteld aan de verlenging van het mandaat van Willy De Roovere.

Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 10/12/2012 Wet van 27/12/2012 tot wijziging van de wet van 11/04/2003 betreffende de voorzieningen aangelegd voor de ontmanteling van de kerncentrales en voor het beheer van splijtstoffen bestraald in deze kerncentrales Publicatie in het Belgisch Staatsblad: 28/12/2012

De door deze wet aangebrachte wijzigingen zijn hoofdzakelijk van economische aard en hebben in het bijzonder betrekking op de berekenings- en betalingsmodaliteiten van de basisrepartitiebijdrage die door de exploitant aan het bedrijf voor de kernprovisievennootschap wordt betaald.

67

2


Woordenlijst ADR

Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg

ARBIS Algemeen Reglement op de Bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van Ioniserende Straling

68

ASN

Autorité de Sûreté Nucléaire (FR)

ENSREG

European Nuclear Safety Regulators Group

EU

Europese Unie

Euratom

Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

FAGG

Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten

FANC

Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

FBFC

Franco-Belge de Fabrication du Combustible

FOD

Federale Overheidsdienst

IAEA

International Atomic Energy Agency

INES

International Nuclear Event Scale

IRE

Nationaal Instituut voor Radio-elementen

IRMM

Instituut voor Referentie Materialen en Metingen

IRRS

Integrated Regulatory Review Service

LTO

Long Term Operation

MYRRHA

Multipurpose hYbrid Research Reactor for High-tech Applications

NEA

Nuclear Energy Agency

NORM

Naturally Occuring Radioactive Materials

NIRAS

Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen

NVO

Nationale Veiligheidsoverheid

OCAD

Coördinatiecentrum voor Analyse van de Dreiging

OSART

Operational Safety Review Team

RIZIV

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering

SCK•CEN

Studiecentrum voor Kernenergie

WENRA

Western European Nuclear Regulators Association

Colofon Verantwoordelijke uitgever: Jan Bens Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Ravensteinstraat 36 BE-1000 Brussel Algemene coördinatie: Céline Faidherbe Redactie en redactionele bijstand: Nele Scheerlinck en Sébastien Berg Grafische vormgeving: Concerto Druk: IPM Printing Fotocredits: Jean-Michel Clajot Met dank aan de medewerkers van het FANC die hebben bijgedragen tot de realisatie van dit jaarverslag. Een elektronische versie van dit jaarverslag is beschikbaar in het Frans, Nederlands en Engels op de website van het Agentschap: www.fanc.fgov.be Vragen over het jaarverslag: [email protected] Contact media: Dienst Communicatie – 02/289.21.11 Dit jaarverslag werd gedrukt op papier met FSC-label.

J a a r v e r s l a g

Recommend Documents