J a a r v e r s l a g y a r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
J a a r v e r s l a g y a r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
’N BEETJE ’N BEETJE
Sterven doe je niet ineens, maar af en toe ’n beetje en alle beetjes die je stierf, ’t is vreemd, maar die vergeet je, het is je dikwijls zelfs ontgaan, je zegt ik ben wat moe, maar op ’n keer dan ben je aan je laatste beetje toe. Toon Hermans (1916 - 2000)
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
INHOUD
Voorwoord
6
Iedere uitvaart uniek
7
- Berendina Kuivenhoven-Meints
7
- Rick van der Linden
8
- Luciano van den Berg
9 10
- Jan Ham
12
- Mathijs de Bruijn
13
- Antoinetta Francisca Le Brun
14
- Mieke van der Laan-Horstman
16
Personalia
17
Missie
18
Kerncijfers
19
Bericht van de raad van commissarissen aan de aandeelhouders
20
Verslag van de directie
22
Jaarrekening 2005 Geconsolideerde balans
32
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
34
Overzicht van totaalresultaat groep
35
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
36
Toelichting grondslagen
38
Toelichting op de geconsolideerde balans
43
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
49
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
50
Vennootschappelijke balans
54
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening
56
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
57
Overige gegevens Accountantsverklaring
62
Voorstel tot resultaatbestemming 2005
63
Inhoud
- Egeron (Ron) Landman
Voo r w oo r d
Iedere uitvaart uniek. Yarden.
op de maatschappij die oordeelde en veroordeelde. Niet
Ieder mens is uniek. Dat unieke uit zich op allerlei manieren.
zelden werd een uitvaart een feestje. Een laatste, maar
De wijze waarop we denken, ons kleden, de onderwerpen
niet onbelangrijke oorzaak van de verandering in uitvaart-
waarvoor we ons interesseren, wat we mooi of juist lelijk
traditie is de komst van allochtonen. Nederland werd
vinden.
geconfronteerd met uitvaarten afkomstig uit andere culturen. Dat was in veel gevallen voor ons een eye-opener.
Mensen met dezelfde ideeën hebben een gemeenschap-
Uitvaarten met veel kleur, dans en muziek en met name de
pelijke factor en zoeken elkaar op. Zo zijn geloofsover-
prominente rol van de familie hebben ons doen realiseren
tuigingen of politieke partijen ontstaan. Maar ook een
dat het ook anders kan.
vereniging van liefhebbers van modelspoortreinen of tennis brengt mensen samen omdat ze iets gemeenschappelijks
Uitvaarten van bekende Nederlanders die opvallend
met elkaar hebben.
waren, hebben mensen ook doen beseffen dat je je eigen
Voorwoord
uitvaart moet laten verlopen zoals je dat zelf hebt beslist. Sommige groeperingen, denk dan aan groepen die een
Bekende voorbeelden hiervan zijn de uitvaart van
bepaalde politieke of religieuze overtuiging bezitten, heb-
Manfred Langer (1994), Annie M.G. Schmidt (1995),
ben in de loop der tijd zo’n grote invloed gekregen dat
Frank Govers (1997), Pim Fortuyn (2002) en André Hazes
hun denkbeelden en opvattingen tot algemene norm zijn
(2004). Uitvaarten van bekende Nederlanders die afwijken
geworden. En sommige normen krijgen, ingehaald door de
van het geijkte patroon, hebben een belangrijke voorbeeld-
tijd, zelfs de status van traditie. Dit verschijnsel is op zich
functie. In de overtuiging dat ieder mens uniek is, is ook
niets bijzonders en doet zich al eeuwen voor.
elke uitvaart dat. Voor dit jaarverslag hebben wij nabestaanden gevraagd hoe hun ervaring was met een uitvaart
Op elke geldende norm of opvatting komt na een zekere
en in hoeverre er sprake is geweest van bijzondere wensen
tijd een reactie. Nieuwe generaties ontwikkelen zich en
van de overledene of naaste familie.
zetten zich af tegen opvattingen en ideeën van hun ouders en grootouders. Mensen willen losbreken uit de gevestigde
Ook dit jaar een woord van dank aan iedereen die op
orde en vragen aandacht voor nieuwe ideeën. Soms gaat
openhartige en spontane wijze heeft meegewerkt aan de
dat gepaard met heftige acties. Denk aan de rellen met
totstandkoming van dit jaarverslag.
Provo’s in de jaren zestig, de bezetting van het Maagdenhuis in 1969 en de acties van Dolle Mina’s. In al deze
Drs. P.N. van Wageningen
roerige tijden is de dood een constante factor. De dood is
directievoorzitter Yarden
onafwendbaar en is het moeilijkst te bevatten deel van ons bestaan. De manier waarop wij het levenseinde gestalte geven, wordt gekenmerkt door tradities en gewoonten. Soms ontstaan vanuit geloof, maar ook vaak als gevolg van plaatselijk of streekgebonden gebruiken. In de loop van de jaren tachtig zien we hierin langzaam verandering optreden. De dood wordt bespreekbaar als gevolg van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Steeds meer mensen volgen hoger onderwijs en vrouwen eigenen zich een volwaardige rol toe in de samenleving. De ontkerkelijking, ingezet in de zestiger jaren, is ook een belangrijke oorzaak van het breken met vaste gewoonten en tradities rond een uitvaart. Maar er zijn nog twee belangrijke redenen te noemen. De komst van aids, begin jaren tachtig. Jonge mensen werden geconfronteerd met het feit dat ze zouden gaan overlijden. De aids-patiënt, door de maatschappij gestigmatiseerd, uitte zijn gevoelens door zelf de regie van de uitvaart ter hand te nemen. De uitvaart werd een reactie
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Berendina Kuivenhoven-Meints Geboren te Gent - België (1955) - Overleden woensdag 4 juni 2003 In gesprek met Arie Kuivenhoven, weduwnaar van Berendina (Beertje)
‘Mijn vrouw had een enorme passie in haar leven en dat was kerstmis’ 4 juni 2003. Ik had avonddienst gehad
in de zomer overlijdt. Want waar haal
en kwam thuis. Mijn zoon, die net terug
ik dan een kerstboom vandaan?
was van vakantie, was de hele avond
Ze overleed in juni.
bij mijn vrouw geweest. Ik zei tegen mijn De uitvaartondernemer moest op de
kom ik nog wat drinken.’ Toen ik weer
hoogte worden gebracht van onze
binnenkwam, lag ze op de vloer: een
wens. Met het crematorium is toen
hartstilstand.
overlegd hoe een en ander aan te pakken. We hebben onze eigen
Het waren allemaal uitingen van mensen die ons wilden bemoedigen en troosten in ons grote verdriet na het overlijden van mijn lieve vrouw, onze moeder en oma.
Berendina Kuivenhoven - Meints ~ Beertje ~ Wij hebben dat zeer gewaardeerd en betuigen u hiervoor onze oprechte dank. Arie
Ronnie en Marianne Aïcha, Georgina, July en Angel Arjon en John Nathalie
Rotterdam, juni 2003
Mijn vrouw had een enorme passie in
(kunst)kerstboom met alle versiering
haar leven en dat was kerstmis. Ze was
naar het crematorium gebracht. De
Anderen, die dat niet wisten, vonden het
helemaal gek van kerstmis en ons huis
avond voor de crematie hebben mijn
heel bijzonder.
werd elk jaar nog uitbundiger versierd.
kinderen die in de kelder van het cre-
Dat begon al in oktober dat we de eer-
matorium opgetuigd. ’s Morgens is de
We hebben een banketbakker gevraagd
ste spullen tevoorschijn gingen halen.
boom met de lift naar boven gehaald
om voor ons een kerstbanket te maken
Het is wel eens gebeurd dat alles er in
en stond naast de kist van mijn vrouw.
en na de dienst was er voor iedereen koffie met kerstbanket. De muziek die we
juni van het jaar erop nog stond. In het
hebben gedraaid waren kerstliedjes.
begin moest ik daar wel aan wennen.
Mijn vrouw had een rode kist, de kleur
Al die kleine verlichte huisjes en 20.000
van kerstmis. De dagen voor de crematie
lichtjes in en om het huis in Rotterdam.
heeft ze thuis opgebaard gelegen in
Hoe kijkt u nu terug op deze uitvaart?
Er zijn periodes geweest dat we zes
een kerstpak. Dat pak vinden in juni
Tevreden. De uitvaart is gegaan zoals
kerstbomen hadden staan.
viel nog niet mee. Mijn zoon heeft via
dat moest en zoals mijn vrouw dat had
internet net zo lang gezocht totdat hij
gewild. Het was achteraf wel een bijzon-
Met mijn vrouw sprak ik wel eens over
er een had. Eigenlijk reageerde ieder-
dere wens, hartje zomer. Vooral omdat
haar of mijn uitvaart. Ik wist heel goed
een heel enthousiast. Veel mensen
het op de dag van de crematie snikkend
wat ze wilde: een kerstuitvaart.
wisten van de passie van mijn vrouw
heet was.
Ik dacht wel, het is niet te hopen dat ze
voor kerstmis. Hoe vond u dat men in het crematorium hiermee omging? Heel goed. Ze hebben ons heel goed opgevangen. We zijn drie dagen in het crematorium bezig geweest met allerlei voorbereidingen. We wilden tijdens de dienst een achtergrond van bergen projecteren met daarin de foto van mijn vrouw geplaatst. Mijn zwager heeft in het crematorium een programma geïnstalleerd waarmee dit mogelijk werd. Vindt u dat een uitvaart moet verlopen zoals de overledene (of nabestaanden) dat wil? Ik begrijp ook wel dat je een crematorium niet vol water kan laten lopen om er een zwembad van te maken. Maar als het enigszins kan, moeten wensen
‘De boom is met de lift naar boven gehaald en stond naast de kist van mijn vrouw.’
ingewilligd kunnen worden.
Iedere uitvaart uniek
vrouw: ‘Ik ga me even wassen en dan
Een brief, een kaart, een handdruk-soms woorden of alleen maar aanwezig zijn.
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Rick van der Linden Geboren te Badhoevedorp (1946) - Overleden zondagochtend 22 januari 2006 In gesprek Inez van der Linden-Zwart, weduwe van Rick
‘Als ik soms zei: ga je mee naar die of die, dan zei die: moet dat… Hij zat liever te componeren’
Misschien klinkt het vreemd, maar voor
Op 21-jarige leeftijd studeerde Rick af
Rick is het beter dat hij er niet meer
aan het Koninklijk Conservatorium in
is. Spelen zou hij nooit meer gekund
Den Haag. Vrij snel na zijn afstuderen
hebben en alle beperkingen die zijn
werd hij gevraagd toe te treden tot de
Iedere uitvaart uniek
suikerziekte en de nierdialyse met zich
band ‘Ekseption’. Na het winnen van het
meebracht, taste de kwaliteit van leven
Loosdrecht Jazz Festival in 1968 kwam
zo ernstig aan dat ik me afvraag hoe we
de doorbraak. Rick was inmiddels verant-
verder hadden moeten gaan. Voor mij
woordelijk voor alle composities voor
had hij hier nog wel twintig jaar naast
de muziek en dit wierp zijn vruchten af.
me mogen zitten, maar Rick wilde niet
Spoedig stond de band op de belangrijk-
meer. Nu Rick er niet meer is, voel ik mij
ste podia te wereld. In 1974 stopte Rick
geamputeerd. We hebben samen een
met ‘Ekseption’, maar pakte in 1978 de
heerlijk leven gehad, met ups en downs.
draad weer op.
We hebben gelachen en gehuild, maar
zijn we samen heel goed tegen bestand geweest. Op 20 november 2005 kreeg
we waren er wel voor elkaar. Rick is niet
Inez van der Linden: ‘Rick was muziek
Rick een herseninfarct, met als gevolg
meer hier, maar ergens anders. Daar
en muziek was van Rick. Dat was zijn
dat een deel van zijn lichaam uitviel en
ben ik van overtuigd en ik hoop echt dat
leven en daar voelde hij zich gelukkig
hij ook niet meer kon praten. De negen
hij het daar goed heeft.
bij. Rick kon heel asociaal zijn. Als ik
weken tot zijn dood was communiceren
soms zei: ga je mee naar die of die,
met hem heel moeilijk. Hij begreep wel
Rick van der Linden werd op 5 augustus
dan zei die: moet dat… Hij zat liever te
wat ik zei en reageerde door zijn linker
1946 geboren in Badhoevedorp. Al vrij
componeren. Vaak zat er een melodie
mondhoek of linker wenkbrauw te bewe-
snel bleek dat Rick voorbestemd was
in zijn hoofd die hij wilde uitwerken.
gen. Een heel emotioneel moment vond
voor de muziek. Op 13-jarige leeftijd
Rick had al 35 jaar suikerziekte. Dat
ik toen hij in december 2005 in de top
kreeg hij les van ‘Piet Vincent’ en won
heeft hem uiteindelijk gesloopt. Later
2000 stond met Leo Blokhuis. We heb-
hij drie pianocontests en was als solist
kreeg hij nierproblemen en was nierdia-
ben zijn bed toen bij de tv geschoven.
vaak te bewonderen bij verschillende
lyse noodzakelijk. Dat eist een enorme
Mathijs van Nieuwkerk zei toen bij de
symfonieorkesten.
aanpassing van je leven, maar daar
beelden: ‘dit is een historisch moment, want Rick zal nooit meer kunnen spelen.’ Rick reageerde niet op de uitzending. Maar ’s nachts werd ik gebeld dat Rick alle slangen uit zijn lichaam had getrokken. Ik ben er ’s nachts naartoe gegaan en merkte dat hij in paniek was. Ik heb toen tegen hem gezegd: ‘Luister. Ik hoop dat je me begrijpt. Als je niet meer wilt, is dat jouw keuze. Die respecteer ik. Als je wel verder wilt, zullen we samen knokken tot het einde. Samen kunnen we het aan en ik zal je overal bij helpen. Als je verder wilt, gaan alle slangen er weer in en gaan we ervoor.’ Met zijn linkerarm gaf hij toen een teken verder te willen. Dat moment was voor mij moeilijk. Ik moest toen eigenlijk heel hard zijn, maar
Rick van der Linden trouwde in 1989 met Inez Zwart.
de tranen sprongen in mijn ogen.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
Ik wilde met Rick verder, maar hij moest
mij. Beide zijn we gelovig opgevoed en
naar zijn concerten kwamen zijn leven
dat ook willen. Het is zijn leven.
hielden dat in zekere zin nog bij ons.
leiden zoals hij dat graag wilde. We
Maar wel op onze eigen manier. Zo was
hadden heel veel muziek, onder anderen
bidden voor Rick muziek.
met Jan Akkerman en Jan Vayne. Op zijn
Vrijdag 20 januari 2006 voelde ik dat
2 0 0 5
kist stond een grote foto van Rick en na
het fout ging. Op zondagochtend 22 januari 20 minuten voor acht overleed
Op vrijdag 27 januari hebben we
hij. Die laatste dagen in het ziekenhuis
afscheid genomen van Rick in de
Dit was zijn laatste optreden, waar zo’n
heb ik de muziek van zijn bandje van
Hoofdstraatkerk in Hoogeveen. Daar
700 mensen bij aanwezig waren.
zijn tournee uit 2003 keihard gedraaid.
was iedereen welkom die afscheid wilde
Diezelfde middag hebben we Rick met
Ricks lichaam gaf aan niet verder te
nemen, ook de media. Het afscheid in
alleen de naasten erbij gecremeerd in
kunnen. Door een hartoperatie die ik
de kerk was het afscheid van Rick als mu-
Assen. Binnenkort krijg ik de as van Rick.
nog moet ondergaan, spraken Rick en ik
zikant. Daar had hij recht op. Iedereen
Die blijft bij mij en als ik er niet meer
regelmatig over wat er moest gebeuren
die wilde komen, was welkom. Dat vond
ben, komt mijn as bij die van hem.
als een van ons kwam te overlijden. Ik
ik absoluut een must. Rick kon dan door
Dan zijn we weer samen.’
wist wat Rick wilde en hij wist het van
de mensen die zijn muziek kochten of
afloop hebben we luid geapplaudiseerd.
Geboren te Amsterdam (1984) - Overleden zondag 18 september 2005 In gesprek met Muriël en Tommy van den Berg, ouders van Luciano
‘Op zeker moment ontdekte Luciano dat hij niet alleen talent had, maar dat hij van voetballen ook zijn beroep kon maken’ Luciano was voetballer bij Stormvogels
worden gespeeld. Die dag werd Luciano
Telstar en debuteerde in de nacompe-
van den Berg begraven en de geplande
titie van het seizoen 2004 - 2005. In
wedstrijd werd de maandag erop
de vroege ochtend van zondag 18
gespeeld. In het stadion kon je een
september 2005 verloor hij de macht
speld horen vallen. Een indrukwekkend
over het stuur en verongelukte slechts
spandoek met daarachter drie fakkels
een paar honderd meter van zijn huis.
en duizenden sterretjes moesten
Ik vond het geen prettig idee dat mijn
De dag voor zijn dood speelde Luciano
illustreren wat voor een tragedie had
dochter ’s avonds op de bus stond te
zijn eerste reguliere competitiewedstrijd.
plaatsgevonden.
wachten. Luciano vond de verhuizing
Daar zou het bij blijven.
naar Almere eerst niks, maar al snel had Tommy: ‘Ik ben niet alleen mijn zoon
hij zijn draai gevonden. Zijn voetbal-
De vrijdag na zijn dood zou de wedstrijd
kwijt, maar ook mijn maatje en beste
talent was er mede de oorzaak van dat
De Graafschap - Stormvogels Telstar
vriend. Luciano kon een dondersteen
hij al snel de held van de straat werd.
zijn, maar hij wist heel goed wat wel en
Het voetballen begon hij op zijn vijfde.
niet kon. Pas op de begrafenis realiseer-
Op zeker moment ontdekte Luciano dat
den wij ons hoeveel mensen hij kende,
hij niet alleen talent had, maar dat hij
voor zijn 21 jaar. Later hoorden we ook
van voetballen ook zijn beroep kon ma-
hoe vaak hij jongens had geholpen.
ken. Eigenlijk stond hij op het punt door
Knullen die dreigden het verkeerde pad
te breken, maar dat heeft hij niet mogen
op te gaan stimuleerde hij te sporten.
meemaken. Met Luciano kon je onge-
Precies zoals wij hem dat ook van jongs
looflijk lachen. Hij had mijn (Tommy)
af aan hebben bijgebracht.
Hollandse nuchterheid en aan de andere kant de relaxedheid van mijn vrouw die
Ons gezin groeide op in de Amster-
van Surinaamse afkomst is. Luciano zag
damse Bijlmer. Maar toen Luciano 13
het leven als een grap. Zijn kamer was
jaar was, zijn we verhuisd naar Almere.
een rotzooi, maar van de vloer in zijn
We vonden de Bijlmer toch niet de
auto kon je eten. Zo schoon. Hij was
omgeving om onze kinderen verder
heel sterk gericht op zijn uiterlijk. Alles
groot te brengen.
moest schoon zijn en tip top verzorgd.’
Iedere uitvaart uniek
Luciano van den Berg
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Begraven was zijn antwoord en dat was voor ons een zekerheid. We vonden dat iemand van 21 geen uitvaart in het zwart moest hebben. Daarom hebben we gevraagd of iedereen die naar de begrafenis kwam zich in het wit wilde kleden. Niet alleen de kist,
10
maar ook de rouwauto’s waren wit. Luciano had geleefd als een koning en moest als een koning worden begraven.
10
Op de begraafplaats had zich vanaf
Iedere uitvaart uniek
het hek tot aan het gebouw waar de plechtigheid zou plaatsvinden een haag gevormd van mensen. Allemaal in het wit. Daartussen reden de witte auto’s Negen dagen na het ongeluk werd de wedstrijd De Graafschap - Stormvogels Telstar
door naar voren. Als we dat beeld terug-
gespeeld. Oorspronkelijk stond de wedstrijd op de dag van de uitvaart gepland.
halen, kun je niet geloven dat je je kind
Voor aanvang werd een minuut stilgestaan bij het tragische ongeval en volgde een
gaat begraven.
indrukwekkend eerbetoon.
Muriël: ‘Ik kreeg Luciano toen ik 21 ’Die bewuste zondagmorgen 18 septem-
We wilden Luciano thuis opgebaard
jaar was en hij is me afgenomen toen
ber reed ik van mijn werk - ik zit in de
hebben. Dat is ook gebeurd en honder-
hij 21 jaar was. Luciano stond nog aan
horeca - langs de plek waar mijn zoon
den mensen hebben hier afscheid van
het begin van zijn leven, moest het nog
10 minuten later zou verongelukken.
hem genomen. Een week voor zijn dood
allemaal gaan maken. De enige troost
Als je dan het bericht krijgt dat je zoon
had Luciano een interview afgegeven. In
die wij hebben is dat hij ergens anders
is verongelukt, stort alles in. Een week
dat interview werd hem gevraagd of hij
is. Waar weten we niet. Maar dat hij
voor zijn overlijden zaten mijn vrouw
begraven of gecremeerd wilde worden.
ergens is, dat weten we zeker.’
en ik naar een programma te kijken van ouders die een kind hadden verloren. Het zal je toch maar gebeuren, zeiden we tegen elkaar. Een kind verliezen is het ergste wat je kan overkomen en wij kunnen ons niet voorstellen dat je dat een plek kunt geven in je leven.
Op zondag 21 mei 2006 zal een memorialwedstrijd plaatsvinden voor Luciano van den Berg. De wedstrijd wordt gespeeld op Sportpark Schoonenberg tussen Stormvogels Telstar en een team bestaand uit vrienden van Luciano. Van de opbrengst van de wedstrijd wordt een gedenkteken betaald.
Egeron (Ron) Landman
was hij weer verdwenen. Op zeker
Geboren te Badjubang - Indonesië (1937) - Overleden vrijdag 4 november 2005 In gesprek met Harmen Landman, zoon
moment woonde hij in Argentinië. Daar heb ik hem nog telefonisch gesproken. Vanaf mijn 32ste jaar tot zijn overlijden hebben we geen
‘Ik wist dat ik een halfbroer had, maar had deze nog nooit ontmoet’
contact meer gehad.
Mijn vader was een soort avonturier.
contact met mijn vader verbroken. Ik
Een achternichtje van mij - met wie mijn
Hij was werktuigbouwkundig ingenieur
ben opgegroeid bij mijn grootouders
vader contact onderhield - belde mij dat
en heeft zijn hele leven gewerkt in de
van moeders kant. Toen ik zo’n jaar
mijn vader overleden was. Toen bleek
olie en het baggerwerk. Wij woonden
of 28 was, zocht mijn vader contact
dat hij al zo’n twee jaar hier in Den
in de Emiraten, Dubai. Toen ik vijf jaar
met mij. Gedurende drie jaar zocht
Haag woonde. Nota bene een paar
was, overleed mijn moeder. Mijn moe-
hij een paar keer per jaar contact.
straten bij mij vandaan. Toen hij uit het
der kan ik mij goed herinneren. Vanaf
Maar steeds - en dat is typisch mijn
buitenland terugkwam in Nederland
het overlijden van mijn moeder is het
vader - als ik met hem contact zocht,
heeft hij nog enige tijd bij zijn moeder
ya r d e n
(mijn andere oma) gewoond. Nadat zij
weer eens via internet op zoek was naar
was overleden heeft hij elf maanden bij
mijn vader om te weten waar hij nu
zijn nicht in Den Haag gelogeerd. Die
weer uithing, kwam ik een oproep tegen
heeft een kamer in een soort pension
van de vrouw van mijn halfbroer. Die
voor hem gevonden waar hij de laatste
bleek in Antwerpen te wonen.
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
twee jaar heeft gewoond. Daar leed hij de laatste jaren een nogal armoedig be-
Mijn halfbroer Nicolaas, die 10 jaar
staan. Dat staat nogal in contrast met het
ouder is dan ik, heb ik zo’n vijf maanden
leven dat hij eerder had. Hij heeft altijd
voor de dood van mijn vader ontmoet.
goed werk gehad en had ook een zeer
Ik moet zeggen dat ik erg blij ben mijn
behoorlijk inkomen. Maar, avonturier
halfbroer te kennen, vooral omdat we
die hij was, bekommerde hij zich niet
heel goed met elkaar overweg kunnen.
11 11
zo over later. Hij was niet verzekerd en Toen ik het bericht kreeg dat mijn vader
steeds weer uitbetalen. Het gevolg was
was overleden zat ik in een vergadering
Nicolaas en ik met mijn vader hadden,
dat hij uiteindelijk aangewezen was op
in Roermond. ‘Ik ben direct teruggere-
liet ons eigenlijk geen andere keuze.
zijn AOW.
den naar Den Haag en Nicolaas is in
Mijn vader is gecremeerd, dat hebben
Antwerpen op de trein gestapt. Onder-
wij zo beslist. De manier waarop de
Na zijn dood hoorden wij dat zijn
weg hadden we telefonisch contact om
Sociale Dienst de uitvaart heeft geregeld
gezondheid de laatste tijd nogal te
te overleggen wat we moesten doen.
was overigens erg netjes.
wensen overliet. Zijn hospes klopte op
We waren het er samen over eens dat,
Natuurlijk is het, als je terugkijkt, een
de bewuste ochtend van zijn overlijden
gezien het feit dat onze vader nooit
verhaal met een trieste kant. Het posi-
op zijn kamerdeur om te zeggen dat hij
naar ons omgekeken had, het niet
tieve van alles wat er gebeurd is, is dat
de schilder de achterkant van het huis
gerechtvaardigd was de kosten van de
ik mijn halfbroer heb leren kennen.
wilde laten opnemen. Toen mijn vader
uitvaart op ons te nemen.
geen gehoor gaf, werd snel duidelijk dat
Van de uitvaart van Egeron Landman
het mis was. Hij is aan een hartaanval
De recherche had ons al geattendeerd
heeft de IKON opnames gemaakt.
in zijn slaap overleden.
op de mogelijkheid van een uitvaart
In de serie Donderdag Documentaire
van de Sociale Dienst. En zo is het ook
werd op 29 december 2005 een
Ik wist dat ik een halfbroer had, maar
gegaan. Achteraf sta ik nog volledig
aflevering uitgezonden over uitvaarten
had deze nog nooit ontmoet. Toen ik
achter dat besluit. De relatie die
van de Sociale Dienst Den Haag.
Yarden Crematorium en Begraafplaats Nieuw Eykenduynen, Den Haag
Iedere uitvaart uniek
de pensioenen die hij opbouwde, liet hij
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Jan Ham Geboren te Schagen (1946) - Overleden donderdag 11 juli 2002 In gesprek met Elly Ham-Schermer, weduwe
‘Wat gebeurt, gebeurt. Maar Jan gaat op de ladderwagen naar het crematorium’
12 12
De uitvaart van mijn man was heel
Mijn man was hovenier bij de ge-
bijzonder. Wat we gedaan hebben
meente en had een passie voor oude
hoorde bij hem en als ik er op terugkijk
brandweerwagens. Hij was al 25 jaar
zou ik er niets aan willen veranderen.
verbonden aan de vrijwillige brand-
uitvaart. Echt in detail kon ik het niet met
Bij de uitvaart van Jan Ham werd de kist op een ladderwagen uit 1952 vervoerd.
Iedere uitvaart uniek
weer en in de vrije tijd die hij en zijn
Jan bespreken. Op het laatst was hij,
In 2000 werd bij Jan darmkanker
collega’s hadden, restaureerden ze
ook door de medicijnen, vaak erg in de
geconstateerd. Daaraan is hij geope-
oude brandweerauto’s. Daarvoor had-
war en haalde hij dingen door elkaar.
reerd, waarna een periode van bijna
den ze ook Stichting De Ladderwagen
Zo wist ik dat Jan gecremeerd wilde
een jaar chemokuur volgde. Aanvan-
opgericht waarvan mensen aandelen
worden, maar op het laatst sprak hij
kelijk leek het dat de ziekte tot stilstand
konden kopen. Ook wij hadden een
ook steeds over zijn begrafenis.
was gekomen en was er bij ons weer
aantal aandelen. Jan bestuurde vaak de
Op een zeker moment dacht ik, hij wil
hoop. Zo’n driekwart jaar na de behan-
ladderwagen als die werd ingezet voor
het allebei. En dat is ook zo gegaan.
deling kreeg hij last van zijn benen en
een bijzondere gelegenheid. Hij zei ook
Toen mijn man op het laatst was, heb ik
bleek al snel dat er uitzaaiingen waren.
altijd ‘voor een rouwtje en een trouwtje’.
Misschien was dat ook wel het moment
met de jongens van de vrijwillige brandweer gesproken over zijn wens. Hun
dat we beseften dat het niet meer te
Op het eind van zijn leven sprak mijn
reactie was direct: wat gebeurt, gebeurt.
redden was. Met mijn man heb ik wel
man over de ladderwagen (Magirus-
Maar Jan gaat op de ladderwagen naar
gesproken over de dood. Makkelijk
Deutz 1952, red.). Ik kreeg daardoor
het crematorium. De uitvaartondernemer
was dat niet, maar soms deden we
ook sterk het gevoel dat we iets met
hebben we op de hoogte gesteld en die
dat wel.
de ladderwagen moesten doen op zijn
reageerde heel spontaan. ‘Als het kan,
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
dan moeten we het zo doen’.
gen is snel bekend. De politie assisteerde
de manier waarop dit is gegaan.
Vooraf aan de echte rit naar het crema-
door kruispunten vrij te maken. Van de
Toen ik de as van Jan mocht halen op het
torium hebben de jongens een proefrit
rit op de ladderwagen stond ’s morgens
crematorium ben ik naar de uitvaarton-
gemaakt om te kijken of er zich geen
een grote foto in het Noordhollands
dernemer gegaan en heb gezegd dat ik
problemen voordeden. Maar dat verliep
Dagblad. De kist werd gedragen door
de urn wilde begraven in een graf. Hier
allemaal goed.
de jongens van de vrijwillige brandweer
op de gemeentelijke begraafplaats. Juist
en in het crematorium hebben zij aan
omdat Jan op het laatst over cremeren
weerszijde van de kist gestaan.
en begraven sprak, vond ik dat ik het zo
Op 16 juli werd mijn man met de ladder-
2 0 0 5
13
moest doen. Hij ligt nu op de begraaf-
wagen, waarop hij zelf zoveel gereden had, naar het crematorium Schagerkog-
De uitvaart is gegaan op de manier die
plaats waar hij als hovenier zo veel heeft
ge gebracht. Langs de weg stonden heel
mijn man past en dat heeft mij veel goed
gewerkt. Als ik er niet meer ben, word ik
veel mensen te kijken. We leven hier in
gedaan. Mensen uit onze omgeving heb-
gecremeerd en gaat mijn urn ook in dat
een kleine gemeenschap en dit soort din-
ben ook allemaal positief gereageerd op
graf. Dan zijn Jan en ik weer samen.
Mijn vader koos er bewust voor zich niet
Geboren te Venray (1938) - Overleden vrijdag 21 mei 2004
waardig einde. Uiteindelijk begreep ik
In gesprek met Sheila Hermans - de Bruijn, dochter
hem en begon ik ook mee te gaan in
te laten behandelen. Hij koos voor een
‘Het is de laatste keer dat ik betaal, maak er wel een feestje van’
zijn gedachte. Mijn vader heeft ook bij volle verstand beslist dat zijn resterende tijd menswaardig moest zijn, zonder ondraaglijk lijden. In het laatste stadium is op zijn verzoek euthanasie toegepast. De datum daarvan heeft hij zelf aangegeven. De vrijdag na Hemelvaart, om zeven uur ’s avonds. Toen hij dat zei, dacht ik ‘Nou, dat moet ik nog zien.’ Maar ook dat is gegaan zoals hij dat wilde. De keuze die mijn vader heeft gemaakt hoort bij hem en is ook een keuze waar ik als dochter achter kan staan. Het feit dat hij zijn eigen dood en uitvaart heeft geregisseerd geeft mij veel rust. In de dagen voor zijn dood zijn al zijn vrienden langsgeweest. Tegen niemand heeft
Toen mijn vader 58 was, heeft hij zich
naar de dokter. Daar werd kanker
hij gezegd dat hij die bewuste vrijdag
teruggetrokken uit het bedrijf en zijn mijn
geconstateerd. Hij was een vrolijke,
zou sterven. In feite heeft iedereen,
ouders naar Spanje vertrokken. Puur
maar wel heel realistische man. Nadat
zonder dat te beseffen, afscheid van
om lekker te kunnen leven. Mijn vader
zijn ziekte was geconstateerd heeft hij
hem genomen.
had zo’n 36 jaar geleden een bedrijf
gevraagd naar zijn kansen en welke
opgezet in isolatie voor industriële
behandeling mogelijk was. Een second
Alles rond zijn uitvaart is hij tot in detail
toepassing. Dat bedrijf heeft hij uit niets
opinion in het Antoni van Leeuwenhoek
gaan regelen. De tekst van de kaart,
opgebouwd. Ze kwamen regelmatig
gaf dezelfde uitslag. Er was 40/50%
maar ook de speech werd door hem
naar Nederland om familie en vrienden
kans op genezing. Dat was voor mijn
geschreven. Tot de foto die op het bid-
te bezoeken. Achteraf ben ik blij dat
vader voldoende om zijn beslissing te
prentje staat is door mijn vader zelf uit-
mijn vader eerder gestopt is met werken.
nemen. Allerlei behandelingen met - in
gezocht. Zijn uitvaart moest een feestje
Nu heeft hij nog een kleine tien jaar
zijn ogen - geringe kans op genezing,
worden, ‘Ik betaal er tenslotte voor.’
kunnen genieten.
daar had hij geen zin in. Een toekomst
Hij belde op zeker moment de uitvaart-
met chemokuren en niet de zekerheid
ondernemer in Venray om alle details
Mijn vader voelde zich niet zo goed
te genezen was voor hem geen optie.
door te spreken. Hij wilde gecremeerd
en ging bij zijn bezoek aan Nederland
Voor mij was het even wennen.
worden.
Iedere uitvaart uniek
Mathijs de Bruijn
13
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Tegen de uitvaartondernemer zei hij:
Zeg het maar en als je het niet weet,
Hij is door zijn oudste werknemers in
‘Crematorium Blerick, dat is niks. Daar
dan zet ik je gewoon bij mij thuis op
werkkleding gedragen en dat was wel
kunnen niet voldoende mensen zitten.
de schoorsteen.’ Nu staat hij in een
indrukwekkend. Zeker omdat mijn vader
De uitvaartondernemer kwam toen met
felgroene sierurn bij ons op de
nog altijd contact hield met het bedrijf.
Beuningen. Niet alleen vanwege de
schoorsteen.
Als hij in Nederland was, ging hij er
capaciteit, maar in Beuningen was men
De dag van zijn dood heeft hij alles
altijd naartoe.
ook in staat om een Spaans buffet te ver-
gecontroleerd of het nog klopte. Toen
zorgen voor een paar honderd mensen.
mijn vader overleden was, belde de
De uitvaart op 27 mei is een feestje ge-
Want dat was wat mijn vader wilde.
uitvaartondernemer met de vraag wat
worden, net zoals vader dat had beslist.
Mijn vader is samen met mijn moeder
voor kist hij wilde. Alles was door vader
Het is ook een uitvaart geweest die pre-
en de uitvaartondernemer in Beuningen
geregeld, behalve de kist. Dat vond
cies paste bij hoe hij was. Vrolijk en een
gaan kijken of de locatie naar zijn zin
ik vreemd en het lijkt of hij daar een
samenzijn van iedereen die hem kende
was. Hij is ’s avonds gecremeerd, dat
bedoeling mee had.
en op hem gesteld was. Er waren zo’n
14 14
Iedere uitvaart uniek
wilde hij omdat hij vond dat de mensen
350 mensen die allemaal meegegeten
dan de tijd hadden en niet - vanwege
We hebben een kist uitgezocht en die
hebben van het Spaanse buffet. Hij had
een andere uitvaart - het crematorium
is door de werknemers van mijn vaders
beslist dat er geen koffie geschonken
moesten verlaten. Het afscheid was vlak
bedrijf helemaal bekleed met aluminium.
werd, alleen maar Spaanse wijn. De
voor de crematie in het crematorium.
Tenslotte zitten wij in de aluminiumver-
muziek: Spaanse muziek. Het geheel
Zo werd iedereen in de gelegenheid
werkende industrie. Na de bijeenkomst
was tot in detail perfect geregeld en in
gesteld afscheid te nemen. Normaal
is de beplating van de kist verwijderd
harmonie. ‘Het is de laatste keer dat ik
neem ik nooit afscheid van een over-
omdat aluminium niet de oven in mag.
betaal, maak er wel een feestje van.’
ledene. Bij mijn vader heb ik het wel gedaan en daar heb ik achteraf geen spijt van. Het feit dat mijn vader zelf zijn uitvaart heeft geregisseerd heeft mij wel geholpen bij de rouwverwerking. We konden er ook samen over praten, zonder emoties. We hebben zelfs vaak samen moeten lachen. Op zeker moment vroeg ik hem: ‘Wat zal ik met de as doen na de crematie?’ Mijn vader had daarover niet nagedacht. Toen heb ik gezegd: ‘Moet ik je in Spanje verstrooien of ergens anders?
meen liggen er zes tot acht mensen op
Antoinetta Francisca Le Brun
een kamer. Een afzonderlijke ruimte om
Geboren te Den Haag (1919) - Overleden zondag 17 augustus 2003
te kunnen sterven, was er aanvankelijk
In gesprek met Francisca en Joke, dochters
niet. We hebben wel altijd het gevoel gehad dat moeder wist wie wij waren.
‘Het einde van moeders leven was nogal triest. Maar met deze uitvaart
Mensen die dementeren hebben soms
hebben we daar toch een heel ander gevoel aan overgehouden’
goede, maar ook mindere dagen.
Over de dood wilde moeder absoluut
Onze moeder dementeerde de laatste
Onze vader overleed op 12 april 1999.
niet praten. Daarom hebben we aan
jaren. Eerst woonde ze in een verzor-
Voor hem was alles wat wij beslisten
haar uitvaart zelf invulling gegeven.
gingshuis, maar in de laatste fase van
rond zijn uitvaart goed. Hij heeft ook
De dood was niet alleen voor haar,
haar leven woonde ze in een verpleeg-
tegen ons gezegd dat we het moesten
maar misschien ook voor ons een oplos-
huis. Het is bepaald niet plezierig te
doen zoals wij dat wilden. Onze ouders
sing. De laatste periode van haar leven
zien onder welke omstandigheden
waren gescheiden, maar waren onaf-
was niet prettig, eigenlijk mensonterend.
moeder daar verbleef. Over het alge-
scheidelijk. Toen vader overleed hebben
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
Omdat moeder niet over de dood en
en alle andere belangstellenden deze
zeker niet over haar uitvaart wilde
uitvaart ook als heel bijzonder hebben
spreken, moesten we zelf een invulling
ervaren. Het einde van moeders leven
geven. Mijn moeders achternaam was
was nogal triest. Dat werkt heel erg op
Le Brun en daar was ze erg trots op. Eer-
je in. Maar met deze uitvaart hebben
lijk gezegd had mijn moeder veel trekjes
we daar toch een heel ander gevoel aan
die aan een Française doen denken. We
overgehouden.
zijn toen, daardoor geïnspireerd, op de
15
Door de laatste fase van moeders leven
had door dat wij een bijzondere uitvaart
zijn wij veel sterker over euthanasie
wilden en kwam met de suggestie een
gaan nadenken. Het toepassen van
buitenplechtigheid te organiseren.
euthanasie in geval van dementie is
Overigens wisten wij niet van deze
niet echt gebruikelijk en ook moeilijk
mogelijkheid.
bespreekbaar. Toch zou het voor iedereen beter zijn geweest als moeder in
In de tuin van het crematorium stonden
haar laatste fase zou zijn geholpen.
stoelen met parasols. Daar zaten we,
Het beeld van je moeder die aftakelt,
met het uitzicht over het weiland. Net
is heel moeilijk kwijt te raken.
een schilderij. De dag van de uitvaart Het grafmonument dat voor onze
er aan bij dat het geheel een heel bij-
moeder op Westduin staat, is voor ons
wij dat moeder verteld en ze was enorm
zonder karakter kreeg. De baar die voor
belangrijk. We gaan daar regelmatig
aangeslagen. Onze ouders zijn beide
ons naar buiten werd gedragen, is een
naartoe, zorgen dat alles er netjes
gecremeerd, maar niet in hetzelfde
heel bijzonder beeld in onze herinnering
uitziet. Soms zitten we samen op een
crematorium. Nu zijn ze herenigd. Beide
geworden. Buiten speelde Franse mu-
bankje en praten we over dagelijkse
urnen staan samen met een monumentje
ziek, die soms door de wind leek weg
dingen. Dan hebben we het gevoel toch
op Westduin in Den Haag.
te waaien. We merkten dat de familie
bij onze ouders in de buurt te zijn.
Yarden Crematorium en Begraafplaats Eikelenburg, Rijswijk
15
Iedere uitvaart uniek
Franse toer gegaan. De uitvaartleider
hadden we prachtig weer en dat droeg
2 0 0 5
I e d e r e ui t va a r t uni e k
Mieke van der Laan-horstman
ben daar nog met haar over gesproken.
Geboren te Hengelo (1937) - Overleden maandag 21 november 2005 In gesprek met Oeno van der Laan, weduwnaar van Mieke
‘Eigenlijk wilde Mieke een besloten uitvaart, sober en zonder bloemen’
Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om de mensen zelf te laten beslissen. De dag van de crematie, 25 november 2005, was ook de dag dat door sneeuwval en vorst half Nederland vast kwam te staan. Sommige belangstellen-
16 16
Mieke is, nadat haar ziekte werd gecon-
den zijn ook teruggekeerd omdat ze in
stateerd, nog geopereerd. Toen bleek
eindeloze files terecht kwamen.
dat er teveel uitzaaiingen waren en is de
Iedere uitvaart uniek
operatie afgebroken. Toen mijn vrouw
De uitvaart hebben we zelf geregis-
weer thuis was, knapte ze wonderwel
seerd. Mijn kinderen en kleinkinderen
weer op en hebben we samen eigen-
hebben stukjes voorgelezen. Hun per-
lijk nog een heel goed jaar gehad. In
soonlijke herinnering. Ikzelf was daartoe
oktober, een maand voor haar dood,
niet in staat en daarom heeft mijn
hebben we nog een huisje gehuurd in
schoonzoon dat voor mij gedaan. Mieke
Zuid-Limburg en dat ging goed. Maar
wilde geen bloemen, in plaats daarvan
opeens ging het snel achteruit. Nadat
hadden we twee collectebussen van het
ze een jaar eerder in het ziekenhuis had
Koningin Wilhelminafonds Kankerbestrij-
gelegen hebben we afgesproken dat ze
ding in het crematorium staan.
- wat er ook gebeurde - niet meer terug zou gaan naar het ziekenhuis.
Is de uitvaart verlopen zoals u
Dat is ook gebeurd. We hebben haar
dat wilde?
Toen ik 19 jaar was, moest ik in militaire
hier thuis verpleegd. Samen hadden
Ja, het is gegaan zoals mijn vrouw dat
dienst, maar dat wilde ik niet. Ik had
we besproken hoe de uitvaart geregeld
wilde. Tijdens haar leven had ze zelf
familie in Zuid-Limburg en zodoende
moest worden. We hadden ook een
de muziek al uitgezocht. Wat mij nog
ben ik daar naartoe gegaan om in de
afspraak gemaakt met een raadgever
wel dwars zit, is dat de euthanasie die
mijnen te gaan werken. Werken in de
van Yarden die ons alle mogelijkheden
Mieke wilde niet heeft plaatsgevonden.
mijnen gold toen als vervangende dienst-
heeft uitgelegd.
Ik vind dat onze huisarts daarover duidelijk had moeten zijn of een andere
plicht. Ik werkte in de Prins Hendrikmijn in Brunssum. In Zuid-Limburg heb ik ook
Eigenlijk wilde Mieke een besloten
arts had moeten inschakelen. De laatste
mijn vrouw ontmoet. Mijn vrouw en ik
uitvaart, sober en zonder bloemen. Ze
dagen van mijn vrouw waren niet mens-
zijn bijna 48 jaar bij elkaar geweest.
vond dat familie en vrienden van haar
waardig en dat is niet wat zij wilde.
niet zo’n lange reis naar Appingedam
Ik heb na haar overlijden een andere
hoefden te maken. Mijn kinderen heb-
huisarts genomen.
In het voorjaar van 2004 constateerde de dokter blaaskanker bij mijn vrouw. In het begin van 2005 heeft mijn vrouw een euthanasieverklaring opgesteld en heeft ze daar onze huisarts van op de hoogte gesteld. Onze huisarts liet weten dat ze om geloofsovertuiging geen medewerking kon geven. Wel zei ze dat haar man, ook huisarts, anders tegenover euthanasie stond en dat ze het met haar man zou bespreken of hij de behandeling wellicht kon overnemen. De volgende dag kwam de huisarts weer en zei dat als het met mijn vrouw
Ik ben mijn stuurman kwijt. Vandaag 21 november ’05 om 22.55 uur is ze van boord gegaan, na 47 jaar en 167 dagen. Onze boot heeft na al die jaren in relatief rustig water gevaren. Af en toe was er wel eens wat veel wind, maar Mieke stond aan het roer en zorgde dat er geen averij van kwam. Ik hoefde niet veel anders dan varen en we hebben goed gevaren. Twee lieve kinderen en aangetrouwde kinderen en drie pracht van kleinzonen hebben we bij elkaar gevaren. Toen ging plotseling begin 2004 bij stralend mooi weer de grote mast overboord. Niet te repareren averij volgens de specialisten. Zo goed als mogelijk was, hebben we de zaak opgekalefaterd en geprobeerd rustig aan zover mogelijk te komen.
omdat het geregeld was. Ze wilde
’t Gangboord werd door Mieke evenwel steeds smaller en nu vandaag is ze dan overboord gevallen en ben ik stuurloos. Natuurlijk zal ik proberen nog wat verder te komen, zo heel ver zal ik ook wel niet meer hoeven te gaan, maar zonder mijn Mieke wordt het wel moeilijker. Gelukkig sta ik niet alleen, want ook daar heeft mijn roerganger voor gezorgd.
waardig sterven. Dat was haar uitdruk-
Ik zal haar onvoorstelbaar missen.
zover zou komen, haar man wel bereid was de behandeling over te nemen. Ik merkte aan Mieke dat ze gerust was,
kelijke wens.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
P ERS O N AL I A
Samenstelling hoofdbestuur Yarden Vereniging
Van der Stappen
Mr. W.P.M. Urlings, voorzitter
M.M.W. Thijssens, directeur
Mevrouw mr. T. ten Have, vice-voorzitter J. Nammensma, secretaris
Gemeenschappelijke Ondernemingsraad
P. Buisman, penningmeester
G.H.J. Brughuis, voorzitter
Drs. J. Martens
A. de Vries, secretaris
C.M. Leliveld
Mevrouw J.P. Boonstra, plv
Mevrouw S.J. van West
Mevrouw I. de Bruin-Muntjewerff A.M. Buijs Mevrouw C.J. Eblé-Sessler
Ir. A. Langstraat M.Sc., voorzitter
Mevrouw J.T. Jepma-Kooistra
Drs. J.G. Baaij
Mevrouw H.J. van Luipen
Mevrouw mr. M.J.A. Braspenning
R.G. Ploeger
Prof.dr.ir. O.A.M. Fisscher
Mevrouw H.E. Raven
Drs. C.H. Tesselhoff
Mevrouw S.A. Riegen
G. Visser
C. de Vries
Directie Yarden
Certificerend Actuaris
Drs. P.N. van Wageningen, directievoorzitter
Watson Wyatt Insurance Consulting bv
E.A. Jensen
J.A.W. Croes, directeur divisie Uitvaartverzekeringen Drs. B. van der Weide, directeur divisie Uitvaart-
Accountant
verzorging
KPMG Accountants nv
Internal auditor G. Worst MSM
Staf Drs. H.A. Eleveld, marketingmanager Mevrouw drs. J.J.M. Eek, manager Personeel en Organisatie Mr. W.H.J. Semeijn, hoofd juridische zaken/ compliance officer Drs. J.W. Brinker, Financiën Uitvaartverzekeringen Mevrouw drs. A.S.A. Bouwknegt, Financiën Uitvaartverzorging
17 17
Personalia
Raad van Commissarissen Yarden Holding bv en Yarden Uitvaartverzekeringen nv
Missie
De missie van Yarden Yarden is specialist in dienstverlening rondom de uitvaart en biedt producten en diensten aan die een eigentijdse en persoonlijke invulling van de uitvaart mogelijk maken en daarmee iedere uitvaart tot een unieke gebeurtenis maakt. De producten en diensten (voorlichting, verzekering en verzorging) die een uitstekende kwaliteit/prijsverhouding kennen, worden gekenmerkt door zorgvuldigheid,
18
aandacht en respect.
18
Yarden biedt zijn diensten in het hele land aan. Waar Yarden op het gebied van uitvaartzorg zelf nog niet actief
Missie
is, onderhoudt Yarden een relatie met een geselecteerde groep dienstverleners. De binding met Yarden Vereniging biedt meerwaarde middels het vormgeven van voorlichting en bewustwording rondom het levenseinde.
A DIEU A DIEU
Voor Nora, 26-9-’64
Je bént niet dood - de Heer heeft je geroepen Bij Hem te wonen in Zijn glanzend huis; Je hoeft geen rust en vrede meer te zóeken, Je hébt ze nu - want je bent veilig thuis. Je bent niet dood - je mag voor eeuwig leven, Je bent verlost van onvolkomenheid, van pijn en van verdriet. God zal je geven een onbegrensd geluk in onbegrensde tijd Je bent niet dood. - Maar ach, ik zal je missen zoals een mens de meest-geliefde mist. De jaren van geluk zijn nooit meer uit te wissen, En ik geloof: God heeft zich níét vergist...… Nel Benschop (1918 - 2005)
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
KER N C I J F ERS bedragen x e 1.000
2005
Verzekerd bedrag Verzekeringstechnische voorzieningen Depositoverplichtingen Beleggingen
2.210.270
2.144.690
539.188
510.355
27.719
26.740
701.149
615.399
Vereiste Solvabiliteit Verzekeringen nv Aanwezige Solvabiliteit Verzekeringen nv* Solvabiliteit (%)
2004
28.171
26.848
112.283
73.411
Aantal uitvaarten van verzekerden/leden
9.109
9.307
Aantal uitvaarten Zorgbedrijf
8.876
8.725
Aantal crematies Facilitair bedrijf Aantal begrafenissen Facilitair bedrijf Aantal leden
19.427
868.663
734
868.123
Aantal personeelsleden
897
Aantal personeelsleden FTE
601
Premieopbrengsten**
48.293
44.374
Omzet Facilitair bedrijf
27.046
25.914
Omzet Zorgbedrijf
34.593
33.242
Beleggingsopbrengsten
72.014
23.169
948 634
181.946
Uitkering uit verzekering
17.494
18.718
Toevoeging aan technische voorzieningen
28.603
19.790
Kosten uitbesteed werk
20.205
19.172
1.289
494
66.157
62.042
Totale baten technische rekening
Beleggingslasten Bedrijfskosten Totale lasten technische rekening Groepsresultaat voor belastingen Belastingen resultaat uit bedrijfsuitoefening Resultaat deelnemingen Aandeel derden na belasting Resultaat na belastingen
*
19
19.580
711
19
273%
133.748
126.699
120.216
48.198
(17.404)
(2.662)
19
(18)
(135)
(113)
30.678
6.483
3.690
Aanwezige solvabiliteit is weergegeven op basis van de WTN-voorschriften.
**
In verband met de aanpassing van de polisvoorwaarden van een deel van de verzekeringsportefeuille is de winst- delingskoopsom niet meer van toepassing. De vergelijkende cijfers over 2004 zijn aangepast vanwege deze wijziging.
Kerncijfers
399%
B ER I C H T VA N D E RAA D VA N C O M M I SSAR I SSE N AA N D E AA N D EEL H O U D ERS In overeenstemming met artikel 32.2 van de statuten heeft
van 27 april 2005. De samenstelling van de raad bleef in
de directie het jaarverslag van Yarden Holding bv over
2005 ongewijzigd.
2005 opgesteld. De jaarrekening is door de externe accountant KPMG Accountants nv gecontroleerd en van
De samenstelling en rooster van aftreden zijn als volgt:
een goedkeurende verklaring voorzien. Conform artikel
32.5 van de statuten hebben de raad van commissarissen
en de Holdingdirectie de jaarrekening 2005 in hun ver-
Ir. A. Langstraat M.Sc., voorzitter
2006
gadering van 14 maart 2006 behandeld en ondertekend.
Drs. J.G. Baaij
2006
De raad van commissarissen en de Holdingdirectie leggen
Mevrouw mr. M.J.A. Braspenning
2006
de jaarrekening voor aan de algemene vergadering van
Prof.dr.ir. O.A.M. Fisscher
2006
aandeelhouders en verzoeken deze de jaarrekening vast
Drs. C.H. Tesselhoff
2007
te stellen. Naast de vaststelling van de jaarrekening wordt
G. Visser
2007
20 20
Aftredend
Commissarissen
gevraagd decharge te verlenen aan de Holdingdirectie voor het door hem gevoerde beleid en aan de leden van
Alle leden zijn in principe herbenoembaar.
de raad van commissarissen voor het door hen gehouden toezicht over het verslagjaar 2005. De onverdeelde winst
In 2005 heeft de raad voorbereidingen getroffen voor het
over 2005 staat ter beschikking van de aandeelhouders.
inrichten van een remuneratiecommissie en een auditcom-
Voorgesteld wordt de winst toe te voegen aan het
missie. In de remuneratiecommissie nemen de commissa-
vermogen.
rissen Braspenning, Langstraat en Tesselhoff zitting, in de auditcommissie de commissarissen Baaij en Langstraat.
De raad van commissarissen vergaderde in 2005 vier maal
Voor het bestuur van de Stichting Yarden, samen met de
officieel in aanwezigheid van de Holdingdirectie. In de
Yarden Vereniging eigenaar van Yarden Holding, werden
voorjaarsvergadering is onder meer het Jaarverslag 2004
vanuit de raad de heer Langstraat en vanuit de directie de
besproken en vastgesteld, in de najaarsvergadering het
heer Van Wageningen benoemd tot bestuurslid. Vanuit het
Jaarplan en Begroting voor het jaar 2006. In de tussenlig-
Hoofdbestuur van de Yarden Vereniging werden mevrouw
gende vergaderingen van de raad van commissarissen zijn
Ten Have en de heer Buisman benoemd. De vier benoemde
naast actuele en algemene beleidsonderwerpen ook het
leden zullen gezamenlijk een vijfde lid, tevens voorzitter,
Meerjarenplan 2006-2008 en de kwartaalrapportages van
benoemen.
de Holdingdirectie besproken. In het Meerjarenplan zijn de strategische lijnen voor Yarden in de komende jaren uiteen-
Op 27 april 2005 werd in de algemene vergadering van
gezet en in de kwartaalrapportages werd verslag gedaan
aandeelhouders de jaarrekening 2004 goedgekeurd en
van de voortgang van de organisatie en de ontwikkeling
werd aan de Holdingdirectie en de raad van commissaris-
van de financiële resultaten.
sen decharge verleend voor het gevoerde beleid en het gehouden toezicht over 2004.
Specifieke aandacht ging in 2005 uit naar de positionering van Yarden, de gewenste groeiambitie, de voortgang in
De raad van commissarissen was vertegenwoordigd bij
de professionalisering van het bedrijf en de centralisering
de algemene ledenvergadering van de Vereniging, die in
van de huisvesting in Almere. Ook aan de uitwerking van
2005 werd gehouden. De raad van commissarissen er-
de Asset Liability Management Study en de bijbehorende
vaart de activiteiten van de Vereniging als een belangrijke
risicobeheersing werd uitgebreid aandacht besteed. De
aanvulling op de bedrijfsmatige activiteiten van Yarden en
raad heeft tot zijn genoegen geconstateerd dat belangrijke
ziet in de voorlichtings- en bewustwordingsactiviteiten van
stappen zijn gezet om Yarden verder te ontwikkelen.
Yarden Vereniging meerwaarde voor leden, verzekerden
Tegelijkertijd ziet de raad dat de groeiambitie van
en geïnteresseerden in de dienstverlening en maatschappe-
Yarden nog verdere invulling behoeft.
lijke positie van Yarden.
In 2005 heeft de raad de profielen voor de (leden van de)
In de eerste helft van het jaar woonde steeds één van de
raad van commissarissen alsmede het rooster van aftreden
commissarissen de overlegvergaderingen met de Centrale
vastgesteld en voorgelegd aan de algemene vergadering
Ondernemingsraad bij. Deze aanwezigheid was de
van aandeelhouders. Deze profielen en rooster van aftre-
laatste jaren gegroeid vanuit de behoefte om gezamenlijk
den zijn vastgesteld in de vergadering van aandeelhouders
te investeren in de opbouw van en onderlinge samenhang
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
binnen Yarden. Medio het jaar 2005 heeft de Centrale
De raad van commissarissen is medewerkers en directie er-
Ondernemingsraad aangegeven de vaste aanwezigheid
kentelijk voor de getoonde inzet en betrokkenheid in 2005
bij de overlegvergaderingen niet langer als noodzakelijk te
en wenst alle medewerkers van Yarden in 2006 veel succes
zien, aangezien Yarden verder is ontwikkeld en dat goed
bij de invulling van de missie van Yarden.
2 0 0 5
in de onderlinge contacten kan worden voorzien middels strategie- en themabijeenkomsten. Dit kwam vervolgens tot uiting in een gezamenlijke bijeenkomst in oktober, waar
Almere, 14 maart 2006
uitvoerig over de ontwikkeling van Yarden en de rol van de raad in de onderneming werd gediscussieerd.
De raad van commissarissen,
Ir. A. Langstraat M.Sc, voorzitter
Yarden in 2005 belangrijke stappen heeft gezet op het
Drs. J.G. Baaij
terrein van positionering, solvabiliteit, interne stroomlijning
Mevrouw mr. M.J.A. Braspenning
en risicobeheersing. Naar de mening van de raad is het
Prof.dr.ir. O.A.M. Fisscher
concentreren van de vestigingen Meppel en Diemen in een
Drs. C.H. Tesselhoff
nieuw hoofdkantoor in Almere een belangrijke stap in de
G. Visser
ontwikkeling van Yarden. Tegelijkertijd ziet de raad dat nog forse inspanningen nodig zijn om de doelstellingen van Yarden in termen van marktaandeel en gewenste groei te verwezenlijken.
21 21
Commissarissen
De raad van commissarissen stelt met voldoening vast dat
VERSLAG VA N D E D I RE C T I E O VER 2 0 0 5
2005 in hoofdlijnen
Marktpositie
Yarden realiseerde in 2005 een aantal zichtbare resultaten
Yarden realiseerde in 2005 drie belangrijke overnames en
op basis van de geformuleerde strategie. Deze resultaten
samenwerkingsverbanden. Verder werden investeringen
hadden betrekking op de positionering, het resultaat, risico-
gedaan om het aanbod aan diensten uit te breiden.
beheersing, centrale huisvesting en een aantal acquisities
In 2005 heeft Yarden de overname van Uitvaartcentrum
en samenwerkingsverbanden.
Utrecht gerealiseerd. Met deze overname vult Yarden de ambitie verder in om als landelijke dienstverlener op het
Positionering
gebied van de uitvaart actief te zijn. Vanaf juli 2005 maakt
In 2005 werd de positionering van Yarden verder ingevuld.
het Uitvaartcentrum deel uit van Yarden.
Yarden kiest voor ‘de unieke uitvaart’ als centraal thema.
In 2005 werd tevens de overname van twee grote crema-
22 22
Verslag
Yarden is een uitvaartorganisatie die het voor klanten
toria in Limburg afgerond. Per 1 januari 2006 maken de
mogelijk wil maken een eigen, unieke uitvaart samen te
crematoria in Heerlen en Venlo-Blerick deel uit van Yarden.
stellen. Deze invulling van de klantbehoefte op basis van
Hiermee vult Yarden zijn aanwezigheid in het zuiden van
maatwerk is de drijfveer van Yarden in het aanbieden en
het land verder in.
verder ontwikkelen van diensten en producten rondom de uitvaart. De slogan van Yarden werd in 2005 daarom op-
Voorts werd in 2005 een intentieverklaring ondertekend
nieuw geformuleerd en luidt: ‘Iedere uitvaart uniek. Yarden.’
met CVU Rotterdam om de komende jaren gezamenlijk invulling te geven aan het bieden van dienstverlening op
Resultaat en solvabiliteit
het gebied van uitvaartzorg in de regio Rotterdam. Yarden
De financiële resultaten over 2005 waren uitstekend. Alle
is in die regio al actief op het gebied van verzekeringen
bedrijfsonderdelen droegen bij aan het positieve resultaat.
en crematoria.
Middels beheersingsmaatregelen in de verzekeringsproducten, goede beleggingsresultaten en beheersing van kosten
In Ede werd ons nieuwe crematorium geopend, de resulta-
kon, ondanks een lagere sterfte dan verwacht, een positief
ten zijn vanaf het begin boven verwachting. In Diepenveen
resultaat en een sterke verbetering van de solvabiliteit
en Goutum werden ingrijpende verbouwingen gedaan
worden gerealiseerd.
waarmee de dienstverlening onder meer door het realiseren van opbaarruimtes bij het crematorium aanzienlijk is
Risicobeheersing
verbeterd.
Op basis van de uitkomsten van de Asset Liability Management Study (ALM) werd in 2005 het verzekerings-
Resultaten voor belastingen per bedrijfsonderdeel
product aangepast. De koppeling tussen stijging van de
bedragen x e 1.000
uitvaartkosten en hoogte van de verzekerde uitkering werd
losgelaten. Voor 2006 is een objectieve winstdeling voor
Divisie Uitvaartverzekeringen
het verzekeringsproduct geïntroduceerd, waarop de waar-
Divisie Uitvaartverzorging
deontwikkeling van het pakket van diensten geen invloed
(Zorgbedrijf en Facilitair bedrijf)
3.349
2.555
heeft. Voor het jaar 2006 is de verzekerde waarde nog
Holding
(6.579)
(6.837)
gekoppeld aan de waarde van het pakket van diensten.
Met ingang van 2007 wordt de stijging van de verzekerde
Totaal groepsresultaat
2005
2004
51.428
10.765
waarde middels een in de voorwaarden vastgelegde
methodiek verhoogd. Hiermee is de (risico)beheersing
Solvabiliteit Verzekeringen (mln)
van de balans sterk vergroot.
Solvabiliteit Verzekeringen
48.198
6.483
112.283
73.411
399%
273%
(% t.o.v. WTN-norm) Centrale huisvesting In november 2005 is het centrale kantoor in Almere in
Het resultaat van 2005 is sterk beïnvloed door een tweetal
gebruik genomen. De oude kantoren in Diemen, Meppel
stelselwijzigingen, te weten:
en Almere zijn in 2005 gesloten en verkocht. Het personeel
- het toepassen van de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving
is voor het grootste gedeelte meeverhuisd, het verloop is
271 in verband met de waardering van pensioenen. Hier-
relatief beperkt. Middels het nieuwe kantoor wil Yarden de
bij wordt de pensioenlast gebaseerd op een actuariële
ondersteunende processen naar klanten en vestigingen in
toekomstprojectie van de pensioenverplichtingen.
het land beter en efficiënter vormgeven.
Het effect op het resultaat bedraagt e 1,5 mln positief;
ya r d e n
- zakelijke waarden (aandelen en vastgoed) welke een waardevermindering hebben, worden individueel gewaardeerd tegen de lagere marktwaarden. Het effect op
j a a r v e r s l a g
leerkrachten en ‘Rouw op het werk’ voor mensen uit het bedrijfsleven; - Een auto-motortocht langs grafmonumenten in Noord-
het resultaat over 2005 is e 29 mln positief. Vanwege de
Limburg, een fietstocht langs begraafplaatsen vanuit het
recente wijziging in de wetgeving (titel 9, BW2) hebben
uitvaartcentrum Berkeloord in Warnsveld, een puzzeltocht
we de portefeuille benadering in 2005 met terugwer-
over de symboliek van graven in Oud-Rijswijk en Nieuw
kende kracht vanaf begin 2004 losgelaten en worden de zakelijke waarden welke onder de kostprijs noteren direct ten laste van het resultaat afgeboekt.
Eykenduynen; - Opening van Centrum voor uitvaartzorg Goutum en
23
Crematorium Slingerbos in Ede;
- Vele cursussen ‘Praten over de dood, verrijkt je leven’;
Yarden Vereniging
- Diverse beurzen, onder meer gericht op uitvaart, ouderen en het onderwijs;
Yarden door het ontwikkelen en uitvoeren van landelijke en
- Open dagen, rondleidingen;
regionale activiteiten op het gebied van voorlichting en be-
- Herdenkingsconcerten, kerstconcerten.
wustwording rondom het levenseinde. Door samenwerking 2004
met de bedrijfsonderdelen is het mogelijk om leden en niet-
Kengetallen Yarden Vereniging
leden voor te lichten omtrent de invulling van de uitvaart
Aantal activiteiten Vereniging
156
166
en verwante terreinen als voor- en nazorg. Met raadgevers
Aantal raadgeversgesprekken
1.054
1.181
kunnen individuele gesprekken worden gevoerd. Met lande-
Aantal Praten over de dood
10
n.b.
2005
lijke projecten zoals ‘Rouw op het werk’ en de regionale projecten van de regio’s voorziet Yarden de maatschappij
Als aandeelhouder van Yarden ondersteunt de Vereniging
van toegankelijke informatie om de uitvaart en het levens-
het beleid om middelen die gegenereerd worden binnen
einde bespreekbaar te maken en het bewustzijn daarvan
het bedrijf aan te wenden voor versterking van de polissen
te vergroten.
van de leden alsmede voor investeringen in de uitbreiding van de dienstverlening van Yarden zoals de bouw en
In 2005 heeft de Vereniging haar structuur gewijzigd en
uitbreiding van crematoria en uitvaartcentra. De nood-
haar statuten dienovereenkomstig aangepast. Ook heeft de
zakelijke winst wordt toegevoegd aan het vermogen om
Vereniging onderzoek verricht naar de huidige en gewens-
zodoende een goede solvabiliteit te realiseren.
te situatie met betrekking tot activiteiten, ontwikkeling van vrijwilligers en de relatie met het bedrijf op zowel onder-
In 2005 stelde het Hoofdbestuur van de Vereniging in
steuning als inhoudelijke vernieuwing. Met de uitkomsten
de rol van aandeelhouder de jaarrekening 2004 vast en
van dit onderzoek is gewerkt aan de totstandkoming van
verleende de directie en commissarissen decharge voor het
een meerjarenvisie zodat Vereniging en bedrijf gezamenlijk
gevoerde beleid en gehouden toezicht. Tevens keurde het
de komende jaren vorm kunnen geven aan de missie van
Hoofdbestuur de profielen en het rooster van aftreden van
Yarden.
de raad van commissarissen goed.
Een aantal activiteiten die in 2005 uitgevoerd werden:
Divisie Uitvaartverzekeringen
- Conferentie over rouw na zelfdoding, ‘Conferentie
Distributie van verzekeringen De distributiekanalen van Yarden Uitvaartverzekeringen
- Theatervoorstelling voor jongeren, ‘Rouw op je dak’;
werden in 2005 opnieuw tegen het licht gehouden. Op
- Een tentoonstelling over asbewaring in crematoria
basis van de uitkomsten van een onderzoek naar de markt
Goutum en Schoterhof; - Informatiebijeenkomsten over kind/jongere en rouw, nalatenschap, begraven of cremeren, hospice huizen, rouw in diverse culturen; - Lezingen over de ‘Da Vinci Code,’ Koninklijke uitvaarten,
van uitvaartverzekeringen hebben wij besloten onze klanten door middel van de volgende vier distributiekanalen te gaan benaderen. Als eerste is dat het bestaande verkoopkanaal van de eigen verkoopadviseurs. Dit kanaal zorgde ook in 2005 voor een
reïncarnatie, uitvaartrituelen in het oude Egypte,
solide verkoop van nieuwe en aanvullende polissen. Ten
rouw- en verliesverwerking, de zorgverklaring,
tweede is dat het verkoopkanaal via assurantietussenperso-
bijna-dood ervaringen;
nen. Yarden ziet dit kanaal als belangrijke aanvulling naast
- Symposia ‘Hoe moet ik nu toch die klas/groep in’ voor
de eigen verkoopadviseurs. Deze kanalen kunnen elkaar
23
Verslag
Yarden Vereniging biedt een belangrijke meerwaarde aan
Versterven’;
2 0 0 5
versterken. Als derde kanaal ontwikkelde Yarden in 2005
paald. Mn Services draagt zorg voor de uitvoering van het
directe verkoop via internet. Na voorbereiding in 2005 is
beleggingsbeleid en -mandaat. De overgang van de ‘oude’
dit kanaal in januari 2006 geopend en inmiddels wor-
portefeuille is in 2005 gestart en grotendeels doorgevoerd.
den er geregeld polissen gesloten via internet. Als laatste
Het restant zal in 2006 plaatsvinden. Door het omzetten
kanaal is Yarden actief in het vinden van allianties met
van aandelen naar vastrentende waarden werden verkoop-
andere partijen zodat de diensten en producten van Yarden
resultaten gerealiseerd op zakelijke waarden in 2005. Om
via andere organisaties kunnen worden aangeboden. Dat
op de strategische assetmix te komen vindt een omzetting
kan betrekking hebben op de verkoop van polissen maar
plaats van aandelen naar vastrentende waarden.
ook op het bieden van de uiteindelijke uitvaartzorg. In dat
In 2005 is de beleggingscommissie actief geweest in de
geval treedt Yarden op als natura-dienstverlener.
ondersteuning en advisering van de omschakeling naar
24 24
fiduciair management. Net als in 2004 namen in 2005
Verslag
Productontwikkeling
als externe deskundigen de heren prof.dr. R.H.M.A.
Vanuit de positionering van Yarden, gericht op maatwerk,
Kleynen AAG, hoogleraar actuariële wetenschappen met
is onderzoek verricht naar de meest gewenste product-
als specialisatie ALM, verbonden aan de Universiteit van
structuur. Als ondersteuning voor een persoonlijke, unieke
Maastricht en G.C.M. Warmerdam RBA QC, verbonden
uitvaart, is een heldere, duidelijk financiële propositie
aan Achmea, deel aan deze commissie.
van groot belang. Om die reden is het huidige productaanbod in 2005 geanalyseerd en zijn voorbereidingen
Beleggingen divisie Uitvaartverzekeringen
getroffen om te komen tot een nieuwe vereenvoudigde
tegen marktwaarde
productstructuur die in 2006 zal worden ingevoerd. Het
bedragen x e 1.000
verzekeringsproduct is te beschouwen als één van de
standaardonderdelen in de uitvaart, namelijk het onderdeel financiering.
2005
2004
Terreinen en gebouwen
126.400
114.776
Aandelen
207.563
235.278
Obligaties
255.396
136.641
Risicobeheersing
Leningen & hypotheken
109.567
130.807
Mede ondersteund vanuit de Asset Liability Management
Liquiditeiten
20.739
12.350
719.665
629.852
Study heeft in 2005 besluitvorming plaatsgevonden om de naturapakketverzekeringen transparanter te maken. De kop-
Totaal
peling tussen verzekerde waarde en pakketwaarde werd losgelaten zodat de verzekerde waarde en de pakketkosten
2004
2005
afzonderlijk bepaald worden. Voor de verzekerde waarde wordt een vaste winstdelingssystematiek op basis van het U-rendement (gemiddeld rendement op staatslening)
3%
15%
2%
18%
21%
18%
geïntroduceerd. Door een zo groot mogelijk gedeelte van de verzekerde uitvaarten door Yarden Uitvaartzorg te laten uitvoeren, wordt de stijging van de kosten van het pak-
35%
29%
22%
37%
ket van diensten beheersbaar gehouden. Voor de overige uitvaarten zijn contracten met externe uitvaartondernemers gesloten.
Terreinen en gebouwen
Aandelen Obligaties
Leningen Liquiditeiten
Fiduciair management In 2005 is na een uitgebreid selectieproces een over-
Backoffice
eenkomst gesloten met Mn Services voor het uitvoeren
De introductie van Siebel, de samenvoeging van de kan-
van fiduciair management voor de beleggingen van
toren en de aanwezigheid van veel (oude) productsoorten
Yarden.
hebben er toe geleid dat de opzet en uitvoering van de ondersteunende administratie en klantenservice nader zijn
Beleggingen/assetmix
onderzocht. Hieruit is gebleken dat vereenvoudiging van
Op basis van de Asset Liability Management Study is een
processen en stroomlijning van de oude portefeuilles kan
assetmix bepaald. Op basis van deze assetmix is een
leiden tot aanzienlijke verbeteringen in service en kosten-
beleggingsbeleid en bijbehorend beleggingsmandaat be-
niveau. De daartoe benodigde maatregelen zijn in 2005
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
voorbereid en vanaf eind 2005 in gang gezet. In 2006
Tevens wordt met de introductie van de klachtenprocedure
zullen deze maatregelen verder worden doorgevoerd,
voldaan aan de in de loop van 2006 van kracht worden-
inclusief de introductie van een nieuwe, Yarden-brede
de eisen vanuit de wetgeving.
2 0 0 5
klachtenprocedure. Hiervoor wordt het Yarden Contact Centrum in eerste instantie vanuit Verzekeringen ingericht
Kerncijfers van verzekeringen
hetgeen de opmaat is om zowel onze klanten van
Het aantal leden/verzekerden bedroeg ultimo 2005
Verzekeringen en Uitvaartverzorging te gaan bedienen.
868.663. De productie van polissen kwam voor het groot-
25
Kengetallen divisie Uitvaartverzekeringen
25
bedragen x e 1.000
2005
2004
Verzekerd bedrag
2.210.270
2.144.690
768.644
868.123
9.307
607.262
Aantal verzekerden Aantal deposanten
762.062
6.465
7.159
93.554
98.902
Totaal
868.663
Aantal uitvaarten verzekerden
9.109
Beleggingen
695.204
Aantal kostprijs leden
Voorziening verzekeringstechnische verplichting
539.188
510.355
Depositoverplichtingen
27.719
26.740
Vereiste solvabiliteit Verzekeringen nv
28.171
26.848
Aanwezige solvabiliteit Verzekeringen nv*
112.283
73.411
Solvabiliteit (%)
399%
273%
Aantal FTE
155
Premieopbrengsten (premies en koopsommen)
48.293
44.374
Beleggingsopbrengsten
77.731
29.655
Totaal opbrengsten
126.024
74.029
63.264
-
10.765
Verzekeringstechnische lasten
49.132
41.180
Bedrijfs- en beleggingskosten
25.476
22.084
Lasten
74.608
Resultaat deelnemingen
12
Resultaat voor belastingen
51.428
*
Aanwezige solvabiliteit is weergegeven op basis van de WTN-voorschriften.
178,5
Verslag
Ontwikkeling van het aantal verzekerden/verzekerd kapitaal bedragen e 1.000 (inclusief verzekerd kapitaal van gratis meeverzekerde kinderen) Productie
2005
Aantal
Verzekerd
verzekerden
kapitaal
verzekerden
762.062
2.144.690
762.083
26 26
Stand per 1 januari Overname portefeuilles
2004
Aantal
Verzekerd kapitaal 2.027.318
Verslag
1.178
1.434
5.705
7.228
Nieuwe verzekerden
33.457
144.978
37.941
143.486
Royementen
(18.944)
(66.479)
(15.741)
(70.775)
(9.109)
(21.518)
(9.307)
(21.638)
Overleden Indexering
-
7.072
-
59.069
Eindstand Herverzekering
-
-
-
(92)
Overig
-
93
(18.619)
94
768.644
2.210.270
762.062
Stand per 31 december
2.144.690
ste deel uit het kanaal van de eigen verkoopadviseurs.
crematoria ingrijpend verbouwd en uitgebreid met voorzie-
In 2006 komt er voor het eerst ook productie uit het direct
ningen voor opbaren. Hiermee ontwikkelen de crematoria
sluiten van verzekeringen via internet.
zich tot multifunctionele uitvaartcentra.
De transitie van de beleggingen, de maatregelen in de
In Zwolle werden samen met Monuta de voorbereidingen
productstructuur en de goede resultaten in de beleggingen
getroffen voor de nieuwbouw van een uitvaartcentrum dat
zorgden voor een positief resultaat van e 48 mln voor
gelegen is nabij de begraafplaats en het crematorium in
belastingen en een stijging van de solvabiliteit naar
Zwolle.
e 112.283 mln en 399% van de verplichte solvabiliteit. In juli 2005 is het Uitvaartcentrum Utrecht overgenomen.
Divisie Uitvaartverzorging
Dit centrum ligt naast het Yarden Crematorium
Sterftecijfer
Daelwijck zodat we in de regio Utrecht nu in staat zijn
Net als in 2004 bepaalde de lagere dan verwachte sterfte,
alle vormen van dienstverlening op het gebied van de
het beeld voor de divisie Uitvaartverzorging. In 2004
uitvaart aan te bieden aan zowel leden als niet-leden.
waren er circa 136.000 overledenen. Door het CBS was voor 2005 uitgegaan van een verwachting van circa
In 2005 werd overeenstemming bereikt met de eigenaren
142.000 overledenen. Uiteindelijk bleef het aantal van
van de crematoria in Heerlen en Venlo-Blerick over de over-
2005 vrijwel gelijk aan dat van 2004. Hierdoor verzorgde
name door Yarden per januari 2006. Met deze overname
Yarden een vergelijkbaar aantal crematies als in 2004.
breidt Yarden zijn aanwezigheid in het zuiden van het land
Het aantal uitvaarten steeg licht door de overname van
verder uit. De twee crematoria behoren tot de grotere in
Uitvaartcentrum Utrecht.
Nederland en verzorgen naast Nederlandse crematies ook
Uitbreiding dienstverlening: nieuwbouw, verbouw
name werden plannen ontwikkeld voor de bouw van een
en acquisities
nieuw crematorium met opbaargelegenheid in Venray.
veel crematies voor Duitsland. Aanvullend op deze over-
Om in het gehele land de Yarden dienstverlening te kunnen aanbieden heeft Yarden in 2005 actief uitbreidingen gere-
Met CVU Rotterdam werd een overeenkomst getekend
aliseerd. Zo werd het nieuwe crematorium in Ede geopend
waarin de samenwerking en uiteindelijke fusie en integratie
en werden grote verbouwingen in Diepenveen en Goutum
tussen beide organisaties werden vastgelegd. In 2006
gerealiseerd. Bij deze verbouwingen werden de bestaande
zullen de eerste invullingen van deze overeenkomst
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
plaatsvinden met het verzorgen van uitvaarten van Yarden-
Diepenveen en Schagen voorzien van nieuwe ovens en
verzekerden door CVU.
filters. Ook zijn in 2005 voorbereidingen getroffen voor de
2 0 0 5
inbouw van nieuwe filters in Den Haag, Rotterdam en de Franchise
beide Limburgse crematoria. Deze zullen in 2006 geplaatst
Om landelijke dekking te bieden in uitvaartzorg heeft
worden. Yarden voldoet daarmee op die plaatsen aan de
Yarden in 2005 de voorstudie naar het opstarten van
nieuwe normen die in 2012 voor alle crematoria gaan
franchise afgerond. In 2006 zal een franchisemanager
gelden.
worden aangetrokken die zal zorgdragen voor de introduc-
27
Keurmerk
wijze kan Yarden aan verzekerden uitvaartzorg bieden
Samen met andere ondernemers heeft Yarden de voorberei-
in die gebieden waar aanwezigheid van eigen Yarden-
dingen gestart om te komen tot een keurmerk in de uitvaart-
vestigingen de komende jaren niet te verwachten is. Door
branche. Aanleiding hiervoor waren de wens tot kwaliteits-
middel van franchise kan Yarden zijn landelijke dekking
borging en negatieve berichtgeving in de pers. Ook zonder
gaan invullen.
die aanleiding zou Yarden actief zijn geweest om te komen tot een keurmerk. Op die wijze kan de uitvaartbranche toe-
Filters
gankelijker en inzichtelijker worden hetgeen de contacten
Op basis van landelijke afspraken tussen de Landelijke
met en dienstverlening naar klanten zal verbeteren.
Vereniging van Crematoria (LV C) en het Ministerie van VROM zal Yarden de komende jaren fors investeren in
Interne processen
nieuwe filters in bestaande crematoria. In 2005 werden
In 2005 heeft de divisie Uitvaartverzorging een aantal stap-
Kengetallen divisie Uitvaartverzorging bedragen x e 1.000
2005
2004
Aantal uitvaarten Zorgbedrijf
8.876
8.725
Aantal crematies Facilitair bedrijf*
19.427
19.580
711
734
421
436
Aantal begrafenissen Facilitair bedrijf*
Aantal FTE
Omzet Zorgbedrijf
37.627
35.914
Omzet Facilitair bedrijf
29.986
29.223
Intrest
(33)
(123)
Totaal opbrengsten
67.580
65.014
Kosten uitbesteed werk
23.145
22.481
Bedrijfskosten
41.074
39.978
Totaal lasten
64.219
62.459
Resultaat deelnemingen
(12)
-
Resultaat voor belasting
3.349
2.555
*
inclusief Flevo Uitvaartfaciliteiten
27
Verslag
tie van franchisenemers voor Yarden Uitvaartzorg. Op deze
pen gezet om de interne processen en structuur te stroom-
de vestigingen in het land en beleidsontwikkeling plaats.
lijnen. Op basis van onderzoek zijn concrete maatregelen
De oude kantoren in Diemen, Meppel en Almere werden
ingezet om de planning en roostering van personeel te
gesloten en verkocht. Voor de verhuizing is een sociaal
optimaliseren. Ook is er voor gekozen om een manage-
plan afgesloten voor betrokkenen. In het nieuwe kantoor
mentlaag uit de structuur te halen en daarnaast het aantal
werken circa 180 mensen. Het kantoor is volledig op basis
managers boven de vestigingsmanagers ingrijpend te
van een open kantoor concept ingericht. Open ruimtes en
verminderen. De achterliggende gedachte is dat met een
gestandaardiseerde werkplekken zorgen voor optimale
passende span of control en minder lagen er sprake zal
onderlinge afstemming, minimaal ruimtebeslag en lage
zijn van kortere lijnen, minder overhead en snellere verta-
kosten. De centrale huisvesting draagt bij aan verdere
ling van nieuw beleid naar concrete veranderingen in de
afslanking in omvang en verbetering van dienst-verlening
uitvoerende organisatie. De daadwerkelijke veranderingen
door korte lijnen met afnemers van diensten, onderling en
in de structuur zijn in januari 2006 doorgevoerd.
naar de vestigingen in het land.
28 28
Verslag
Ten gevolge van de centrale huisvesting is na overleg met
Ecologische uitvaart/Cryomeren
de Ondernemingsraad afgesproken dat de werknemers
De voortgang in de ontwikkelingen van de ecologische
op het centrale kantoor onder één uniform pakket van
uitvaart werd nauwlettend gevolgd. Door middel van een
arbeidsvoorwaarden zullen werken.
prijsvraag werd het woord ‘cryomeren’ bepaald als naam voor deze nieuwe ontwikkeling. Eventuele introductie van
Integratie stafdiensten
deze nieuwe vorm van uitvaartzorg is afhankelijk van de
In 2005 is besloten dat alle stafdiensten onder de Holding
technische ontwikkeling van het procédé. Yarden blijft
zullen worden samengevoegd, ook voor de stafdienst
deze ontwikkeling volgen en wil graag, zodra de techniek
Financiën die voorheen nog verdeeld onder de divisies
beschikbaar is, deze nieuwe vorm in Nederland introdu-
was ingedeeld. Op deze wijze willen we schaalvoordelen
ceren.
benutten en een uniforme werkwijze toepassen met betrekking tot de stafdiensten. Om de Holding financieel zo ‘leeg’
Deelnemingen
mogelijk te maken zullen de stafdiensten met verdeelsleutels
Van der Stappen presteerde in 2005, net als in 2004,
worden doorbelast naar de onderliggende activiteiten.
boven verwachting. De resultaten stegen uit boven de winstdoelstelling. Bovendien werd nauw samengewerkt met
Ziekteverzuim
onderdelen van Yarden, waardoor over en weer synergie-
Onder meer door de inzet van Sociaal Medische Teams
voordelen zijn behaald.
(SMT’s) is het ziekteverzuim in 2005 fors gedaald ten
Onze deelneming in Crematorium Haarlem ontwikkelde
opzichte van 2004. Het verzuim bedroeg in 2005 6,4%,
zich positief. Vanaf de opening drie jaar geleden vermin-
in 2004 7,5%. De inspanningen om het verzuim verder te
derden de (verwachte) aanloopverliezen, in 2005 werd
doen dalen zullen in 2006 worden voortgezet.
voor het eerst een positief resultaat behaald, sneller dan verwacht.
Gemeenschappelijke Ondernemingsraad
De deelneming in Flevo Uitvaartfaciliteiten ontwikkelde
In 2005 hebben de ondernemingsraden van Yarden beslo-
zich eveneens gunstig.
ten over te gaan tot de oprichting van één Gemeenschappelijke Ondernemingsraad (GOR) en de oude bestaande
Interne ontwikkelingen
ondernemingsraden op te heffen. Beweegredenen hiervoor
Compliance
waren onder meer de toegenomen samenwerking tussen
De compliance functie werd in 2005 verder ingevuld.
Holding en divisies en integrale beleidsontwikkeling en
De compliance officer draagt zorg voor een adequate
positionering van Yarden. De nieuwe GOR is gestart per
monitoring van relevante wet- en regelgeving en informatie-
januari 2006.
verstrekking naar de onderdelen van Yarden, zodat deze in staat zijn tijdig in te spelen op veranderingen in de wet-
Business Balanced Score Card
en regelgeving.
Yarden heeft in 2005 de methodiek van de BBSC toegepast om de sturing en monitoring van de doelstellingen en
Centrale huisvesting
behaalde resultaten vorm te geven. Deze methodiek zal in
In november opende Yarden het nieuwe kantoor in Almere.
2006 verder worden toegepast middels het gebruik van
Vanuit dit kantoor vindt ondersteuning van verzekeringen,
Personal Balanced Score Cards.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
Audit/Administratieve Organisatie/Interne controle
eniging en de activiteiten van Yarden bieden de basis om
In 2005 is een auditplan opgesteld dat in 2006 uitgevoerd
samen sterker te zijn dan wanneer de onderdelen afzon-
gaat worden. Hierin wordt ook specifiek aandacht be-
derlijk zouden opereren. Vanuit die binding en samenhang
steed aan de ICT-processen. Op deze wijze wordt balans
willen we in 2006 Yarden verder doen groeien, zowel
en beheersing aangebracht in het uitvoeren en bewaken
kwalitatief als kwantitatief. Dat alles vanuit de drijfveren
van de processen binnen Yarden. De beschrijving van de
van onze betrokken medewerkers. Zij zijn toegewijd om de
administratieve organisatie zal in 2006 verder worden
klanten van Yarden die diensten te bieden die het mogelijk
vormgegeven.
maken om hun uitvaart te maken tot een unieke, persoon-
2 0 0 5
29
lijke ervaring. Yarden is in 2006 een uitvaartorganisatie
met als motto: ‘Iedere uitvaart uniek.Yarden.’. De directie is
In 2005 is een uitgebreid Management Development
ervan overtuigd dat Yarden met deze groep zeer betrokken
programma opgezet om het zittende management en een
collega’s ook in 2006 weer goede resultaten gaat behalen.
aantal high potentials te ondersteunen in hun ontwikkeling.
Waar de hoogte van het resultaat 2005 deels is beïnvloed
Het programma was opgezet vanuit een positiebepaling op
door de verkoop van aandelen vanwege de herziening van
kwaliteit van de dienstverlening en organisatie van Yarden.
de beleggingsmix en de stelselwijziging op de waardering
In totaal zijn circa 60 managers getraind.
van zakelijke waarden, verwachten we voor 2006 een financieel resultaat in overeenstemming met de normale
Vooruitblik
bedrijfsuitoefening.
De speerpunten voor Yarden in 2006 zijn marktaandeel en kwaliteit. Het marktaandeel van Yarden kan door de
Almere, 14 maart 2006
ingezette wijzigingen van 2005 gaan groeien, zowel in verzekeringen als in uitvaartverzorging. Het vastleggen van
Drs. P.N. van Wageningen
procedures, standaardisering van processen en het realise-
directievoorzitter Yarden
ren van de schaalvoordelen van de centrale huisvesting zullen bijdragen aan een verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. De samenhang en verbinding tussen Ver-
29
Verslag
MD-programma
30 30
Ik En Ik En
ween om vóór de ween om om mijn
bloemen in de knop gebroken uchtend van haar bloei vergaan, liefde die niet is ontloken harte dat niet werd verstaan.
Gij kwaamt, en ’k wist - gij zijt weer heengegaan...… Ik heb het nauw gezien, geen woord gesproken: Ik zat weer roerloos nà die korte waan In de eeuwge schaduw van mijn smart gedoken: Zo als een vogel in de stille nacht Op ééns ontwaakt, omdat de hemel gloeit, En denkt, ’t is dag, en heft het kopje en fluit, Maar eer ’t zijn vaakrige oogjes gans ontsluit, Is het weer donker, en slechts droevig vloeit Door ’t sluimerend geblaarte een zwakke klacht. Willem Kloos (1859 - 1938)
Jaarrekening 2005
Geconsolideerde balans Per 31 december 2005 (voor verwerking resultaatbestemming) bedragen x e 1.000
2004
2005
Activa Immateriële vaste activa Goodwill
32 32
8.648
10.138
Materiële vaste activa Overige vaste activa
10.481
10.458
Balans
Beleggingen Terreinen en gebouwen Beleggingen in deelnemingen Overige financiële beleggingen
96.498
85.973
3.292
3.325
601.359
526.101
701.149
615.399
Vorderingen Vorderingen uit directe verzekering
1.261
930
Debiteuren
8.578
9.450
Overige vorderingen
3.159
9.859
12.998
20.239
Overige activa Voorraden Liquide middelen
1.020
1.164
20.423
14.185
21.443
15.349
Overlopende activa Lopende rente en huur Overige overlopende activa
7.958
8.355
639
409
8.597
8.764
Totale activa
763.316
680.347
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
2004
2005
Passiva Groepsvermogen Eigen vermogen
112.045
77.063
Aandeel derden
196
256
112.241
Technische voorzieningen Voorziening verzekeringstechnische verplichtingen Overige technische voorzieningen Depositoverplichtingen
539.188
510.355
-
523
27.719
26.740
566.907
537.618
Voorzieningen Voor pensioenen Voor belastingen Overige voorzieningen
2.060
2.486
41.270
32.889
941
2.031
44.271
37.406
Schulden Langlopende schuld Schuld uit directe verzekering Overige schulden
128
875
4.102
4.152
35.667
22.977
39.897
28.004
Totale passiva
763.316
33
Balans
33
77.319
680.347
GECONSOLIDEERDE W INS T- EN V ERLIESREKENING bedragen x e 1.000
2004
2005
Opbrengsten Premieopbrengsten*
48.293
44.374
Omzet Facilitair bedrijf
27.046
25.914
Omzet Zorgbedrijf
34.593
33.242
Beleggingsopbrengsten
72.014
23.169
34 34
Totaal opbrengsten
181.946
126.699
Winst- en verliesrekening
Lasten Uitkeringen uit verzekering
17.494
18.718
Toevoeging aan technische voorzieningen
28.603
19.790
Inkoop en andere externe kosten
20.205
19.172
Beleggingslasten
1.289
494
28.101
26.449
8.229
7.485
materiële vaste activa
6.650
6.384
Kantoor- en huisvestingslasten
8.016
8.537
Verkoopkosten
4.700
6.013
469
429
9.992
6.745
Lonen en salarissen Sociale lasten inclusief pensioenlasten Afschrijvingen op immateriële en
Verenigingskosten Overige bedrijfskosten
Totaal lasten
133.748
120.216
Groepsresultaat uit bedrijfsuitoefening
48.198
6.483
voor belasting Belastingen resultaat uit
(17.404)
(2.662)
19
(18)
bedrijfsuitoefening Resultaat deelnemingen
Groepsresultaat na belasting
30.813
3.803
Aandeel derden na belasting
(135)
(113)
Resultaat na belasting
30.678
* Vergelijkende cijfers over 2004 zijn aangepast in verband met vergelijkingsdoeleinden.
3.690
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
O V ER Z IC H T VAN T O TAALRES U L TAAT GROE P bedragen x e 1.000
2004
2005
Resultaat na belastingen
30.678
3.690
Herwaardering zakelijke waarden
6.615
13.591
Stelselwijziging pensioenen
(2.327)
-
Overige mutaties
16
-
4.304
Totaalresultaat
34.982
Het overzicht van totaalresultaat toont de wijzigingen in het eigen vermogen met uitzondering van de uitgekeerde dividenden.
17.281
35
Totaalresultaat
35
13.591
GECONSOLIDEERD KASS T ROO M O V ER Z IC H T bedragen x e 1.000
2004
2005
Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen
36
30.678
3.690
36
Aanpassingen voor:
Kasstroomoverzicht
Afschrijvingen immateriële vaste activa
1.493
2.109
Afschrijvingen materiële vaste activa
3.325
2.246
Afschrijvingen terreinen en gebouwen
1.832
1.516
6.650
5.871
Gerealiseerde resultaten overige financiële beleggingen
(49.944)
(972)
Gerealiseerde resultaten terreinen en gebouwen
-
(24)
(3.917)
-
Ongerealiseerde resultaten overige financiële beleggingen
(53.861)
(996)
Mutatie voorziening verzekerings- technische verplichtingen Mutatie overige technische voorzieningen
28.833
20.290
(523)
-
Mutatie depositoverplichtingen
979
(328)
Mutatie voorziening voor pensioen
(426)
(98)
Mutatie voorziening voor belastingen
8.381
6.617
Aanpassing voor vermogenscorrecties
4.312
(4.076)
Mutatie overige voorzieningen
(1.090)
(405)
40.466
22.000
Mutaties in werkkapitaal Vorderingen Voorraden Overlopende activa Schulden
7.242
(1.020)
144
(271)
167
1.422
11.892
8.437
19.445
8.568
Kasstroom uit operationele activiteiten
43.378
39.133
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
bedragen x e 1.000
2004
2005
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa
(3)
(664)
Investeringen (en wijziging consolidatie- kring) in materiële vaste activa
(3.865)
(12.324)
(10.658)
(297.430)
(79.140)
33
-
kring, overige mutaties) terreinen en gebouwen Investeringen (en overname) in overige financiële beleggingen
37 37
(Des)Investeringen saldo op groepsmaatschappijen (Des)Investeringen in vorderingen op deelnemingen Desinvesteringen materiële vaste activa
(9)
362
(137)
571
(33)
123
Desinvesteringen & verkopen terreinen en gebouwen Desinvesteringen in overige financiële beleggingen
276.033
46.004
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
(37.081)
(47.267)
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie aandelenkapitaal Mutatie aandeel derden
1
-
(60)
-
Mutatie agioreserve
-
-
Dividend betaling
-
-
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
(59)
-
Mutatie liquide middelen
6.238
(8.134)
Liquide middelen begin boekjaar
14.185
22.319
Liquide middelen einde boekjaar
20.423
14.185
Kasstroomoverzicht
(3.211)
Investeringen (en wijziging consolidatie-
T OELIC H T ING GRONDSLAGEN
Algemeen Yarden Holding bv (groep) is op 4 mei 2001 opgericht en houdt zich voornamelijk bezig met de uitoefening van het natura-uitvaartverzekeringsbedrijf alsmede het uitvoeren van crematies en begrafenissen en het verzorgen van een daarbij behorend dienstenpakket. Bij de opstelling van de jaarrekening 2005 is gelet op de activiteiten van de groep mede rekening gehouden met de wettelijke bepalingen voor de jaarrekening van verzekeringsmaatschappijen, opgenomen in afdeling 15 van titel 9, boek 2 van het BW.
38
Oprichting
38
Op 13 april 2005 hebben Yarden Holding bv en Monuta Uitvaartgroep nv gezamenlijk, ieder voor de helft, Uitvaartcentrum Zwolle bv opgericht.
Toelichting
Overname Per 1 januari 2005 heeft Yarden de Uitvaartvereniging Goor overgenomen. Per 1 juli 2005 is het Uitvaartcentrum Utrecht (UCU) overgenomen.
Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn, volgens de methode van de integrale consolidatie, alle maatschappijen begrepen waarin Yarden Holding bv direct of indirect meer dan 50% van het totaal aantal stemmen kan uitbrengen in de algemene vergadering van aandeelhouders en die zijn te beschouwen als groepsmaatschappijen. De deelnemingen waarover alleen gezamenlijk met derden de zeggenschap wordt uitgeoefend (joint ventures) worden proportioneel geconsolideerd. In de geconsolideerde jaarrekening 2005 worden activa, passiva en resultaten van alle groepsmaatschappijen geconsolideerd opgenomen, rekening houdend met eliminaties van onderlinge verhoudingen. De vennootschappelijke winst- en verliesrekening is opgesteld overeenkomstig de bepalingen van artikel 402, titel 9, boek 2 van het BW. In de winst- en verliesrekening is verwerkt het groepsresultaat, dat ten gunste komt van de vennootschap.
Grondslagen van waardering en resultaatbepaling De waarderingsgrondslagen zijn hierna uiteengezet bij de toelichting op de afzonderlijke posten. Voor zover niets is vermeld, geschiedt de waardering tegen nominale waarde. Stelselwijziging - Verwerking van pensioenen Met ingang van 1 januari 2005 dienen de pensioenverplichtingen te worden gepresenteerd onder de gewijzigde Richtlijn 271.3. Yarden Holding heeft geopteerd voor de overgangsbepaling door middel van verwerking als stelselwijziging via het eigen vermogen zonder aanpassing vergelijkende cijfers. De nieuwe verplichting is bepaald per 1 januari 2005 en het verschil met de bestaande verplichting wordt rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Hierdoor is het startpunt van de toepassing van de ‘corridorbenadering’ voor actuariële winsten en verliezen dan ook 1 januari 2005. Het netto effect (na belastingen) op het eigen vermogen per 1 januari 2005 bedraagt w 2,3 mln negatief. - Verwerking van waardering zakelijke waarden Vanwege de recente wijziging in de wetgeving in titel 9, BW2 ten aanzien van de waardering van de beleggingen in zakelijke waarden, is de portefeuillebenadering vervangen door een waardering op post voor post niveau. Tot 2005 was het mogelijk de waardering op portefeuilleniveau toe te passen waardoor een negatieve herwaardering wordt gecompenseerd door een positieve herwaardering van de andere beleggingen. Yarden heeft tengevolge van de wetswijziging de cijfers vanaf 1 januari 2004 post voor post gewaardeerd voor de categorie aandelen en terreinen en gebouwen. Het effect op het eigen vermogen 2003 en 2004 is nihil. Het effect op het resultaat over 2004 is nihil en het effect op het resultaat over 2005 is w 29 mln positief.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
Immateriële vaste activa - Goodwill De goodwill betreft goodwill die van derden is verkregen bij acquisitie van deelnemingen en activa/passiva-transacties. De goodwill wordt bepaald als het verschil tussen de overnameprijs en de netto vermogenswaarde bepaald op de reële waarde van de deelneming of activa/passiva transactie op het moment van overname. Over de goodwill wordt lineair afgeschreven op basis van de geschatte economische levensduur van 10 jaar. Permanent geachte waardedalingen worden bij de waardering in aanmerking genomen. Materiële vaste activa
39
De materiële vaste activa bestaan uit inventaris, ICT apparatuur en programmatuur en vervoermiddelen. Zij zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met een op de verwachte levensduur gebaseerde lineaire afschrijving. Voor
inventaris en vervoermiddelen wordt de economische levensduur bepaald op 5 jaar, voor ICT apparatuur en programma-
Beleggingen - Terreinen en gebouwen Onder terreinen en gebouwen zijn opgenomen terreinen en gebouwen en daarbij behorende installaties voor eigen gebruik, die gewaardeerd zijn tegen actuele waarde zijnde de (extern en intern) getaxeerde verkoopwaarde bij onderhandse verkoop in verhuurde staat. Op de terreinen en gebouwen in eigen gebruik wordt jaarlijks een vast percentage van de actuele waarde bij aanvang van het boekjaar afgeschreven. Dit percentage wordt bepaald op basis van een verwachte economische levensduur. De installaties worden lineair in 10 jaar en de erfpacht in 30 jaar afgeschreven op basis van de historische kostprijs. Indien de taxatiewaarde lager is dan de kostprijs, wordt het verschil ten laste van het resultaat gebracht. Indien er nadien sprake is van een waardestijging wordt deze tot het niveau van de oorspronkelijke kostprijs verantwoord ten gunste van het resultaat. Positieve verschillen tussen actuele waarde en kostprijs worden, onder aftrek van belastingen, opgenomen in de herwaarderingsreserve. De herwaarderingsreserve heeft geen permanent karakter. - Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend worden gewaardeerd tegen de laatst bekende netto vermogenswaarde. Overige deelnemingen worden gewaardeerd tegen kostprijs of duurzaam lagere waarde. - Aandelen Aandelen zijn gewaardeerd tegen beurswaarde. Gerealiseerde winsten en verliezen worden ten gunste of ten laste van het resultaat verwerkt. Per balansdatum ongerealiseerde winsten worden, rekening houdend met belastingen, opgenomen in de herwaarderingsreserve. Ongerealiseerde verliezen waarbij de beurswaarde lager is dan de kostprijs worden direct ten laste van het resultaat gebracht. Indien er nadien sprake is van een waardestijging wordt deze tot het niveau van de oorspronkelijke kostprijs verantwoord ten gunste van het resultaat. De herwaarderingsreserve heeft geen permanent karakter. - Vastrentende pools Vastrentende pools betreffen beleggingen in pools, die op hun beurt uitsluitend beleggen in obligaties. Waardering geschiedt tegen marktwaarde. Gerealiseerde winsten en verliezen worden ten gunste of ten laste van het resultaat verwerkt. Per balansdatum ongerealiseerde winsten worden, rekening houdend met belastingen, opgenomen in de herwaarderingsreserve. Ongerealiseerde verliezen waarbij de beurswaarde lager is dan de kostprijs worden direct ten laste van het resultaat gebracht. Indien er nadien sprake is van een waardestijging wordt deze tot het niveau van de oorspronkelijke kostprijs verantwoord ten gunste van het resultaat. De herwaarderingsreserve heeft geen permanent karakter. - Obligaties, hypothecaire leningen en andere leningen De vastrentende waarden zijn gewaardeerd tegen de aflossingswaarde. Verschillen tussen de aflossingswaarde en de aankoopwaarde worden toegevoegd c.q. onttrokken aan de voorziening voor rendementsverschillen en geamortiseerd
Toelichting
tuur op 3 jaar.
39
ten laste of ten gunste van de ontvangen couponrente. Gerealiseerde resultaten van de op aflossingwaarde gewaardeerde beleggingen worden in geval van ruiltransacties eveneens in de voorziening rendementsverschillen opgenomen en geamortiseerd gedurende de oorspronkelijke looptijd. De voorziening voor rendementsverschillen is gerubriceerd onder de overlopende passiva. Resultaten op andere verkooptransacties worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. - Liquiditeiten De liquiditeiten die beschikbaar zijn voor beleggingstransacties zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
40
- Financiële instrumenten en derivaten
40
Financiële instrumenten worden gewaardeerd op reële waarden, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Derivaten die specifiek voor één beleggingscategorie zijn afgesloten worden verantwoord onder specifieke beleggingscategorieën.
Toelichting
Overige activa - Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen de laatst bekende inkoopprijzen, rekeninghoudend met een voorziening voor incourantheid. Technische voorzieningen - Voorzieningen voor verzekeringsverplichtingen en overlopende acquisitiekosten De voorziening verzekeringsverplichtingen is gebaseerd op de AG-tafels GBM/GBV 1985-1990. De voorziening wordt berekend als het verschil tussen de contante waarde van de uitvaartverplichtingen en de toekomstige administratiekosten enerzijds en de contante waarde van de bate-premies anderzijds. De bate-premies zijn gelijk aan de netto-premies vermeerderd met de in de bruto-premies begrepen opslag voor de administratiekosten na afloop van de premiebetaling. - Voor nominale verplichtingen wordt voor verzekeringen ingegaan vóór het 2000 in de regel gerekend met een rekenrente van 4 procent. Voor verzekeringen vanaf 2000 wordt gerekend met een rekenrente van 3 procent. Als er sprake is van een stijging van het verzekerd kapitaal ten gevolge van een toename van de uitvaartkosten wordt in de premievrije periode gerekend met een verlaagde rekenrente van 2 procent. Voor verzekeringen die zijn ingegaan vanaf het jaar 2000 wordt gerekend met een verlaagde rekenrente van 1 procent. De gemiddelde rekenrente is 2,9 procent. - Op de voorziening zijn de overlopende acquisitiekosten in mindering gebracht. De overlopende acquisitiekosten bestaan uit de kosten die samenhangen met het sluiten van verzekeringsovereenkomsten. Zij worden gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met een lineaire afschrijving over 10 jaar. - Overige technische voorzieningen Onder overige technische voorzieningen is opgenomen het Andries de Rosafonds. Dit fonds dient ter bestrijding van de door de vennootschap te dragen kosten van de uitvaart van levenloos geboren kinderen en kinderen tot de leeftijd van tien jaar. De omvang van dit fonds is bepaald op basis van de gemiddelde kosten in de laatste vijf jaar. - Depositoverplichtingen Depositoverplichtingen betreffen stortingen van leden, die bij overlijden in mindering zullen worden gebracht op de kosten van de uitvaart. Deze stortingen worden verhoogd met rentebijschrijvingen. De rentevergoeding wordt jaarlijks vastgesteld. Voor 2005 was deze voor het grootste deel van de portefeuille 2,5 procent (2004: 2,97%). Voorzieningen - Voor pensioenen De voorziening voor pensioenen heeft betrekking op verplichtingen aan werknemers ten aanzien van premiebetaling van vroegpensioen. Deze verplichtingen dienen nog overgedragen te worden aan de pensioenverzekeraar. De waardering vindt plaats volgens een actuariële berekening, waarbij een rekenrente wordt gehanteerd van 4,5 procent (2004: 4,5%).
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
- Voor belastingen De voorziening voor belastingen heeft betrekking op de verschillen tussen commerciële en fiscale waardering van activa en passiva, berekend tegen het van toepassing zijnde tarief op het moment van de verwachte belastingbetaling. Bij de bepaling van de meeste latenties is een tarief van 29,6 procent gehanteerd (2004: 30,0%). - Voor reorganisatie De voorziening voor reorganisatie heeft betrekking op de afvloeiing van medewerkers. Dit proces is voor het opmaken van de jaarrekening gestart.
41
Pensioenen
Toegekende pensioenaanspraken worden door middel van jaarlijkse premiebetaling aan een verzekeringsmaatschappij
afgefinancierd. Voor een negatief of positief saldo van de contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken op
tingen respectievelijk een vordering opgenomen. Bij de berekening van het saldo van de vordering of verplichting wordt rekening gehouden met de op balansdatum nog niet verwerkte actuariële resultaten. Wanneer het saldo van de contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken minus de reële waarde van de fondsbeleggingen resulteert in een positief saldo, vindt opname van een vordering plaats voor maximaal een bedrag dat gelijk is aan het saldo van eventueel op de balansdatum nog niet in het resultaat verwerkte negatieve actuariële resultaten en pensioenkosten over verstreken diensttijd en de contante waarde van terugbetalingen uit de regeling of verlaging van toekomstige bijdragen aan de regeling. Indien de cumulatieve actuariële resultaten meer bedragen dan de hoogste van 10% van de contante waarde van de pensioenaanspraken en 10% van de reële waarde van de fondsbeleggingen, vindt verwerking in de winst- en verliesrekening plaats van het bedrag van de overschrijding gedurende de verwachte gemiddelde resterende diensttijd van de actieve deelnemers. De pensioenlast wordt actuarieel berekend aan de hand van verwachtingen betreffende het verloop in het onderhavige boekjaar van de contante waarde van de pensioenaanspraken en de fondsbeleggingen en het aan het huidige boekjaar toe te rekenen deel van de nog niet in de winst- en verliesrekening verwerkte cumulatieve actuariële resultaten. Voornaamste actuariële veronderstellingen per de balansdatum (in gewogen gemiddelden): Rekenrente
2005 4,25%
Verwacht rendement op fondsbeleggingen
4,4%
Verwachte salarisstijging
2,0%
Verwachte indexatie van pensioenuitkeringen Gemiddelde resterende diensttijd van medewerkers (in jaren)
2,0% 8,3 jaar
De aannames voor het verwacht rendement op fondsbeleggingen zijn tot stand gekomen op basis van beoordeling van historische rendementen van de diverse categorieën waarin de beleggingen zijn geïnvesteerd. De historische rendementen op deze beleggingscategorieën zijn gewogen op basis van de verwachte lange termijnverdeling van de pensioenbeleggingen. Resultaatbepaling De resultaten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen van waardering. Kosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin de premies vervallen c.q. de diensten zijn verricht. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze te voorzien zijn. De afschrijvingen geschieden tijdsevenredig op basis van de verwachte economische levensduur. - Premieopbrengsten Hieronder wordt verstaan de aan de verzekerden in rekening gebrachte bruto-premies, koopsommen en jaarlijkse bijdragen en de winstdelingskoopsom.
Toelichting
balansdatum minus de reële waarde van de fondsbeleggingen, wordt in de balans een voorziening voor pensioenverplich-
41
- Omzet Facilitair bedrijf en Zorgbedrijf Hieronder worden verstaan de aan derden in rekening gebrachte bedragen voor de geleverde diensten, inzake verzorgde crematies en begrafenissen, begeleide uitvaarten en aanverwante dienstverlening. - Beleggingsopbrengsten Onder beleggingsopbrengsten worden verantwoord: • opbrengst uit (overige) deelnemingen; • huuropbrengsten terreinen en gebouwen minus exploitatiekosten;
42
• dividenden, inclusief dividenden verkregen in de vorm van aandelen;
42
• interest van alle beleggingen in vastrentende waarden; • rente op (intercompany) leningen; • gerealiseerde waardeverschillen op aandelen en terreinen en gebouwen;
Toelichting
• ongerealiseerde negatieve waardeverschillen op terreinen en gebouwen en aandelen en ongerealiseerde positieve waardeverschillen mismatchen doordat laatste een terugneming is van eerder genomen ongerealiseerde verschillen.
- Technische lasten Onder dit hoofd zijn begrepen: • Uitkering uit verzekering. Deze kosten betreffen de uitgekeerde bedragen tegen nominale waarde; • Toevoeging aan technische voorzieningen. Dit is het saldo van toevoegingen en onttrekkingen aan de technische voorzieningen. - Algemene beheerskosten Onder de algemene beheerskosten worden verantwoord: • Inkoop en andere externe kosten. Deze kosten hangen samen met de activiteiten van het Zorgbedrijf en Facilitair bedrijf. Het betreft voornamelijk de inkoopkosten van rouwdrukwerk, rouwvervoer, asverstrooiing, nagedachtenisvormen, catering, onderhoud graven en grafdelven. - Overige lasten • Beleggingslasten. Nominale waarde van transactiekosten; • Lonen en salarissen. Deze posten bevatten alle directe salariskosten, provisies voor eigen verkooporganisatie en kosten van uitzendkrachten en detachering; • Sociale lasten inclusief pensioen. Lasten van werkgeverspremies inzake sociale verzekeringen. De pensioenlasten zijn bepaald zoals hiervoor aangegeven onder Pensioenen; • Afschrijving op materiële en immateriële vaste activa; • Kantoor- en huisvestingslasten; • Verkoopkosten waaronder provisie voor assurantietussenpersonen en reclamekosten; • Verenigingskosten, zijnde kosten van activiteiten van het landelijke bureau en de provinciale verenigingen; • Overige bedrijfskosten. Onder deze post worden lasten verantwoord van automatisering, advieskosten, toerekeningen en overige personeelslasten in de vorm van onder meer opleiding en reis- en verblijfkosten. - Belastingen Voor het jaar 2005 is er sprake van een fiscale eenheid vennootschapsbelasting voor de Van der Stappen groep en één fiscale eenheid Yarden Holding voor de overige bedrijven. Flevo Uitvaartfaciliteiten, Mortuarium Beheer bv en Crematorium Haarlem zijn niet opgenomen in de fiscale eenheid van Yarden Holding. De belastingen worden berekend op basis van het verantwoorde resultaat, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten en geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare bedragen. Geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
T OELIC H T ING O P DE GECONSOLIDEERDE B ALANS bedragen x e 1.000
2004
2005
Immateriële vaste activa Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt: Stand 1 januari
10.138
Overname
-
-
Investeringen
-
664
Afschrijvingen
3
-
(1.493)
(2.109)
Stand 31 december
8.648
10.138
Cumulatieve aanschafwaarde 31 december Cumulatieve afschrijvingen 31 december
12.964
15.658
(4.316)
(5.520)
8.648
10.138
Materiële vaste activa Het verloop van de materiële, overige vaste activa is als volgt: Stand 1 januari Overname Wijziging consolidatiekring
10.458
9.410
-
-
-
39
3.211
3.826
Desinvesteringen
(281)
(571)
Overige mutatie
418
-
(3.325)
(2.246)
Investeringen
Afschrijvingen
Stand 31 december
10.481
10.458
Cumulatieve aanschafwaarde 31 december
22.835
24.471
Cumulatieve afschrijvingen 31 december
(12.354)
(14.013)
10.481
10.458
43
Toelichting balans
Overige mutatie
43
11.583
bedragen x e 1.000
Beleggingen Het verloop van de beleggingen in terreinen en kantoorgebouwen is als volgt: Terreinen en gebouwen
Kantoor-
Crematoria
gebouwen
2005
2005
3.618 -
Uitvaart-
Totaal
Totaal
2005
2005
2004
63.100
19.255
85.973
73.441
-
-
-
407
centra
44
Stand 1 januari
44
Wijziging consolidatiekring Reclassificatie
Toelichting balans
-
532
(532)
-
-
Investeringen
7.806
2.760
1.758
12.324
7.719
Desinvesteringen
(4.769)
-
(418)
(5.187)
(123)
Verkoopresultaat
-
-
-
-
24
Afschrijvingen Herwaardering Overige mutaties
(163)
(1.458)
(211)
(1.832)
(1.516)
1.885
4.034
(278)
5.641
3.489
(318)
-
(103)
(421)
2.532
Stand 31 december
8.059
68.968
19.471
96.498
85.973
De totale historische kostprijs van de terreinen en gebouwen bedraagt per 31 december 2005 e 87.070 (2004: e 88.601). Beleggingen in deelnemingen Voor de toelichting op de beleggingen in deelnemingen wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke balans. Overige financiële beleggingen Het verloop van de overige financiële beleggingen is als volgt: Boekwaarde
Aandelen Obligaties
2005
Vastrent-
ende pools
Leningen
Liquidi-
Totaal
Totaal 2004
teiten
2005
2005
2005
2005
2005
128.140
188
117.083
12.350
526.101
Stand 1 januari Overname Reclassificatie Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Gerealiseerde koersverschillen
268.340
477.703
-
-
-
-
-
-
386
(1.719)
1.965
-
(428)
-
(182)
(147)
12.169
297.430
78.901
- (275.851)
(46.004)
79.740
103.564
101.576
381
(160.630)
(95.760)
(187)
(19.274)
49.231
568
77
68
-
49.944
972
1.321
-
2.596
-
-
3.917
14.290
Ongerealiseerde koersverschillen via herwaarderingsreserve
Stand 31 december
236.283
138.477
104.250
97.830
24.519
601.359
526.101
Kostprijs per 31 december
194.524
138.477
101.576
97.830
24.519
556.926
512.271
Marktwaarde per 31 december
236.283
151.146
104.250
109.567
24.519
625.765
548.138
Onder leningen zijn hypothecaire leningen opgenomen met een marktwaarde van e 198 (ultimo 2004: e 360). Onder de aandelen zijn de beleggingen in vastgoedfondsen verantwoord ter grootte van e 32,5 mln (ultimo 2004: e 33,1 mln). Het niet afgeschreven agio/disagio op vastrentende beleggingen is opgenomen onder de post ‘kortlopende schulden’.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
Groepsvermogen Voor de toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke balans.
Voorziening verzekeringstechnische verplichtingen
2005
2004
Verzekeringsverplichtingen per 1 januari Geactiveerde acquisitiekosten
551.709
528.341
(41.354)
(38.155)
Stand 1 januari
Overige mutatie Mutatie geactiveerde acquisitiekosten
490.186
-
1.304
29.921
22.064
544
-
(1.632)
(3.199)
Stand 31 december
539.188
510.355
Stand van de geactiveerde acquisitiekosten 31 december
42.987
41.354
Verzekerd bedrag per 31 december
2.210.270
2.144.690
De voorziening verzekeringstechnische verplichtingen is overwegend langlopend van aard. Overige technische voorzieningen Andries de Rosafonds Stand 1 januari Toevoeging Overige mutatie
523
403
-
120
(523)
-
Stand 31 december
-
523
Depositoverplichtingen Stand 1 januari Toevoeging van ontvangen stortingen Betaalde interest Aangewend
26.740
27.068
3.027
1.932
759
805
(2.807)
(3.065)
Stand 31 december De overige technische voorzieningen en de depositoverplichtingen zijn langlopend van aard.
27.719
26.740
45 45
Toelichting balans
Overname Dotatie via het resultaat
510.355
bedragen x e 1.000
2005
2004
Voorziening voor pensioenen Stand 1 januari
2.486
Overname
-
-
Dotaties
-
1
Onttrekkingen
(156)
(99)
Overige mutaties
(270)
-
46 46
2.584
Stand 31 december
2.060
2.486
Toelichting balans
Voorziening voor belastingen Stand 1 januari Dotaties Onttrekkingen Overige mutaties
32.889
26.272
9.744
9.542
-
(9)
(1.363)
(2.916)
Stand 31 december
41.270
32.889
De post overige voorzieningen is als volgt opgebouwd: Voorziening strooivelden Voorziening fusie Reorganisatievoorziening
-
1.748
-
283
941
-
Totale overige voorzieningen
941
2.031
Reorgani-
2005
Dit is als volgt per voorziening te specificeren:
Strooivelden
Stand 1 januari 2005
Fusie
satie
1.748
283
-
2.031
Dotaties
-
-
941
941
Onttrekkingen
-
(114)
-
(114)
(1.748)
(169)
-
(1.917)
Vrijval
Stand 31 december 2005
De reorganisatievoorziening is kortlopend van aard.
-
-
941
941
ya r d e n
2005
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
Pensioenen Aansluiting van activa en passiva opgenomen op de balans Contante waarde van verplichtingen
34.829
Reële waarde van fondsbeleggingen
(36.802)
Contante waarde van nettoverplichtingen
(1.973)
(582)
waarvan verplichtingen e 1.337 en fondsbeleggingen (e 1.919) Afboeking netto-pensioenaktief ten laste van resultaat 2005
2.555
Netto verplichting
-
Overzicht van de mutaties in de contante waarde van de nettoverplichtingen Stand verplichtingen begin van het jaar
32.999
Kosten pensioenopbouw
2.279
Kosten van oprenting
1.274
Werknemersbijdragen
-
Actuariële winsten en (verliezen)
(1.337)
Betaalde uitkeringen
(386)
Stand verplichtingen aan het einde van het jaar
34.829
Mutaties fondsbeleggingen Reële waarde bezittingen begin van het jaar
29.602
Verwacht rendement op beleggingen
1.306
Actuariële winsten en (verliezen)
(1.919)
Werkgeversbijdragen
8.972
Beleggingskosten
(773)
Betaalde uitkeringen
(386)
Reële waarde bezittingen einde van het jaar
36.802
Fondsbeleggingen bestaan uit: Beursgenoteerde aandelen en aanverwante instrumenten
3.050
Vastrentende waarden
14.532
Onroerend goed
904
Overige beleggingen
18.316
36.802
47
Toelichting balans
Niet opgenomen actuariële winsten en verliezen,
47
bedragen x e 1.000
Schulden De langlopende schulden bestaan uit: - Leningen van Dela van oorspronkelijk e 338, oorspronkelijke looptijd variërend van 8-10 jaar. De leningen zijn per balansdatum nog e 128, met een resterende looptijd van 4-5 jaar. Onder de overige schulden zijn opgenomen:
48
48
2005
2004
Toelichting
Investeringsverplichting
2.115
6.263
Loonbelasting en premies sociale verzekeringen
958
927
Pensioen en VUT - Premie
8.306
1.175
Vennootschapsbelasting
8.579
-
Te betalen uitvaartkosten
5.570
7.970
Vooruitbetaalde grafrechten
207
189
Vooruitbetaald onderhoud graven
1.593
1.400
Overige schulden
8.339
5.053
Totaal overige schulden
De overige schulden zijn kortlopend van aard.
35.667
22.977
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
NIE T U I T DE B ALANS B LI J KENDE V ER P LIC H T INGEN bedragen x e 1.000
Erfpacht De jaarlijkse erfpacht voor de terreinen van een aantal crematoria bedraagt e 180.
Leaseverplichtingen De maandelijkse termijnen voor de operational lease voor het wagenpark bedragen e 76. Voor het merendeel bedraagt de looptijd van de contracten 31 maanden. Het Zorgbedijf kent langere looptijden ten behoeve van rouwvervoermiddelen tot maximaal 120 maanden.
Investeringsverplichting Voor het Waterland Equity Fund ligt een gecontracteerde investeringsverplichting op afroep ter waarde van e 5.000. een verplichting van e 2.394.
Belastingen Met de belastingdienst is een discussie gaande over de te hanteren contantmakingsfactor bij de bepaling van de toe te kennen winstdelingskoopsom vanaf 2006. De fiscus is van mening dat de geldende marktrente dient te worden gehanteerd bij de vaststelling van de winstdelingskoopsom en Yarden huldigt het standpunt dat de tariefsrente van toepassing is.
Garantstelling Flevo Uitvaartfaciliteiten bv Yarden Holding bv heeft zich garant gesteld voor alle schulden uit hoofde van rechtshandelingen en het negatieve vermogen van haar deelneming Flevo Uitvaartfaciliteiten bv te Almere.
Overname SCL In 2005 werd overeenstemming bereikt met de Stichting Crematoria Limburg over de overname van de crematoria in Heerlen en Venlo-Blerick. De overname zal per 1 januari 2006 worden gerealiseerd.
49
Verplichtingen
In 2005 zijn stortingen verricht ter waarde van e 1.718; hiervoor zijn aandelen ontvangen. Per balansdatum resteert
49
T OELIC H T ING O P DE GECONSOLIDEERDE W INS T- EN V ERLIESREKENING bedragen x e 1.000
Uitvaartverzekeringen
Facilitair bedrijf
2004
2005
2004
2005
Opbrengsten Premieopbrengsten
50 50
48.293
44.374
-
-
Omzet Facilitair bedrijf
-
-
29.986
29.223
Omzet Zorgbedrijf
-
-
-
-
77.731
29.655
148
2
Beleggingsopbrengsten
Toelichting winst- en verlies
Totale opbrengsten
126.024
74.029
30.134
29.225
Lasten Uitkeringen uit verzekering
20.529
21.390
-
-
Toevoeging aan technische voorziening
28.603
19.790
-
-
Inkoop en andere externe kosten
-
-
2.568
2.538
1.289
494
-
-
Lonen en salarissen
7.090
9.978
12.894
8.862
Sociale lasten incl. pensioen
2.841
2.336
2.494
2.689
1.978
1.749
1.610
1.644
Beleggingslasten
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Kantoor- en huisvestingslasten
1.055
1.916
11.272
10.816
Verkoopkosten
2.721
4.041
751
1.081
Verenigingskosten Overige bedrijfskosten
-
-
-
-
8.502
1.570
(3.318)
(886)
Totale lasten
74.608
63.264
28.271
26.744
Groepsresultaat
51.416
10.765
1.863
2.481
Resultaat deelnemingen
12
-
-
-
Groepsresultaat uit bedrijfsuitoefening voor belastingen
51.428
10.765
1.863
2.481
ya r d e n
Overige activiteiten en eliminaties
Zorgbedrijf 2004
2005
-
2004
2005
-
-
-
48.293
44.374
51
-
-
(2.940)
(3.309)
27.046
25.914
37.627
35.914
(3.034)
(2.672)
34.593
33.242
(181)
(125)
(5.684)
(6.363)
72.014
23.169
37.446
35.789
(11.658)
(12.344)
181.946
126.699
-
-
(3.035)
(2.672)
17.494
18.718
-
-
-
-
28.603
19.790
20.577
19.943
(2.940)
(3.309)
20.205
19.172
-
-
-
-
1.289
494
6.487
6.329
1.630
1.280
28.101
26.449
1.679
2.088
1.215
372
8.229
7.485
1.031
453
2.031
2.538
6.650
6.384
1.632
1.548
(5.943)
(5.743)
8.016
8.537
549
530
679
361
4.700
6.013
-
-
469
429
469
429
3.993
4.824
815
1.237
9.992
6.745
35.948
35.715
(5.079)
(5.507)
133.748
120.216
1.498
74
(6.579)
(6.837)
48.198
6.483
(12)
-
19
-
19
-
1.486
74
(6.560)
(6.837)
48.217
6.483
51
Toelichting winst- en verlies
2 0 0 5
Totaal
2004
2005
j a a r v e r s l a g
bedragen x e 1.000
2005
2004
Premieopbrengsten Periodieke premies Koopsommen
39.859
37.829
8.434
6.545
52
Totaal
52
48.293
44.374
Omzet Facilitair bedrijf
Toelichting winst- en verlies
Omzet crematies en grafrechten Additionele diensten
20.600
20.129
9.386
9.094
Totaal Eliminatie
29.986
29.223
(2.940)
(3.309)
Totaal na eliminatie
27.046
25.914
Omzet Zorgbedrijf Eigen activiteiten
21.471
19.427
Verschotten
16.156
16.487
Totaal Eliminatie
37.627
35.914
(3.034)
(2.672)
Totaal na eliminatie
34.593
33.242
Beleggingsopbrengsten Huuropbrengst onroerend goed minus exploitatiekosten
4.790
4.802
Dividend op aandelen
8.004
7.430
Interest obligaties
7.171
5.321
Interest op leningen op schuldbekentenis en hypotheken
6.999
8.619
371
640
49.337
996
Overige rentebaten Gerealiseerde resultaten bij verkoop van aandelen en gebouwen
Totaal Eliminatie
76.672
27.808
(4.658)
(4.639)
Totaal na eliminatie
72.014
23.169
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
bedragen x e 1.000
2005
Pensioenlasten De pensioenen zijn verantwoord onder de sociale lasten. Pensioenlast opgenomen in de resultatenrekening Aan dienstjaar toegerekende pensioenkosten
2.279
Rente over de verplichting
1.274
Verwacht rendement op fondsbeleggingen
(1.306)
Beleggingskosten
53 53
773 3.020
Afboeking netto-pensioenaktief
2.555
Totale kosten toegezegde bijdrage regelingen
5.575
Met betrekking tot over te dragen vermogen van een voormalige pensioenuitvoerder bestaat nog onzekerheid. Daarom is uit voorzichtigheidsoverwegingen het netto-pensioenaktief niet tot waardering gebracht. Verwachte werkgeversbijdragen De verwachte werkgeversbijdrage bedraagt in 2006 e 3.664.
2005
2004
Belasting over het resultaat Resultaat voor belasting Tarief vennootschapsbelasting
48.198
6.483
31,5%
34,5%
15.182
2.237
222
404
2.000
21
Vennootschapsbelasting over het resultaat boekjaar Vermeerdering wegens permanente verschillen Overige mutaties
Belastingdruk in het jaar
17.404
2.662
Gemiddeld aantal personeelsleden in FTE Verzekeringsactiviteiten
155
178
Facilitair bedrijf
225
235
Zorgbedrijf
196
201
25
20
Holding
Totaal
601
634
Het totaal aantal personeelsleden bedroeg eind 2005: 897 (2004: 948). Bezoldiging bestuurders en commissarissen Op grond van artikel 383 lid 1 BW wordt geen melding gemaakt van de beloning van bestuurders. De beloningen voor commissarissen in 2005 bedroegen e 93 (2004: e 65).
Toelichting winst- en verlies
Totale kosten toegezegde pensioenregelingen
V ENNOO T SC H A P P ELI J KE B ALANS Per 31 december 2005 (voor verwerking resultaatbestemming) bedragen x e 1.000
2004
2005
Activa Immateriële vaste activa
772
6.644
54
Materiële vaste activa
54
903
258
Financiële vaste activa
127.788
63.437
Vennootschappelijke balans
Vorderingen
1.128
9.831
Liquide middelen
-
15
Totale activa
130.591
80.185
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
2004
2005
Passiva Eigen vermogen Aandelenkapitaal
501
500
Agioreserve
41.845
41.845
Herwaarderingsreserve
63.158
56.543
Overige reserve
(24.137)
(25.515)
Resultaat boekjaar
30.678
3.690
112.045
55
77.063
Voorzieningen Pensioenen Overige voorzieningen
1.755
2.481
413
283
2.168
2.764
Schulden
16.378
358
Totale passiva
130.591
80.185
Vennootschappelijke balans
55
V ENNOO T SC H A P P ELI J KE W INS T- EN V ERLIESREKENING bedragen x e 1.000
2005
2004
Resultaat deelnemingen na belastingen
37.113
9.861
Overige baten en lasten na belastingen
(6.435)
(6.171)
Resultaat na belastingen
56 56
30.678
3.690
Vennootsch. winst- en verlies
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
T OELIC H T ING O P DE V ENNOO T SC H A P P ELI J KE B ALANS EN W INS T- EN V ERLIESREKENING bedragen x e 1.000
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Voor de toegepaste grondslagen van waardering en resultaatbepaling verwijzen wij naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening. Stelselwijziging De stelselwijziging met betrekking tot de waardering van de zakelijke waarden heeft geleid tot een verhoging van de
57
herwaarderingsreserve ten laste van de overige reserves per 1 januari 2004 ad e 26 mln. Het effect als gevolg van de stelselwijziging op het resultaat 2005 bedraagt e 29 mln positief.
2005
2004
Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt: Stand 1 januari
6.644
7.558
Overdracht*
(5.742)
-
Investeringen
-
230
Desinvesteringen
-
(187)
Afschrijvingen
(130)
(957)
Stand 31 december
772
6.644
Cumulatieve aanschafwaarde 31 december
1.305
9.470
Cumulatieve afschrijvingen 31 december
(533)
(2.826)
772
6.644
258
390
Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt: Overige vaste activa Stand 1 januari
Investeringen
814
14
Desinvesteringen
(28)
-
Overige mutatie
8
-
Afschrijvingen
(149)
(146)
Stand 31 december
903
258
Cumulatieve aanschafwaarde 31 december
1.200
615
Cumulatieve afschrijvingen 31 december
(297)
(357)
*
903
258
In 2005 is de nog niet afgeschreven goodwill op de in 2002 geacquireerde Associatie Kennemerland overgedragen aan Yarden Vastgoed bv, Yarden Depositofonds bv en Yarden Uitvaartzorg bv.
Toelichting vennootsch. balans
Immateriële vaste activa
57
bedragen x e 1.000
Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt:
Deelneming in
groepsmaat-
58
Vorderingen op Overige
schappijen deelnemingen
groepsmaat-
Vorderingen overige
Totaal
Totaal
schappijen deelnemingen
2005
2004
58
Stand 31 december 2004
Toelichting vennootsch. balans
91.651
57
(28.204)
(67)
63.437
-
(1.405)
-
-
-
(1.405)
-
90.246
57
(28.204)
(67)
62.032
43.255
Stelselwijziging pensioenen
Stand 1 januari 2005
Reclassificatie
(73)
(43)
(18)
134
-
-
Overname binnen groep
(23)
23
-
-
-
(6.534)
Investeringen Desinvesteringen
9
-
-
-
9
52
-
-
-
-
-
-
Herwaardering
6.605
-
-
-
6.605
13.605
Dividenduitkering 2004
(5.330)
-
-
-
(5.330)
(2.900)
37.097
16
-
-
37.113
9.861
(3.500)
-
-
-
(3.500)
(2.500)
247
1
-
(67)
181
(182)
-
-
30.678
-
30.678
8.780
Resultaat boekjaar Interimdividend 2005 Overige waardemutatie deelnemingen Mutaties vorderingen/schulden
Stand 31 december 2005
125.278
54
2.456
-
127.788
63.437
De deelneming in de groepsmaatschappijen wordt gewaardeerd tegen netto-vermogenswaarde.
Overzicht deelnemingen De deelnemingen kunnen worden verdeeld naar groepsmaatschappijen en deelnemingen. De groepsmaatschappijen betreffen op 31 december 2005 de volgende rechtspersonen (tenzij niets anders vermeld 100% belang): - Yarden Uitvaartverzekeringen nv, Almere
- Yarden Depositofonds bv, Almere
- Yarden Vastgoed bv, Almere
- Yarden Facilitair bv, Almere
- Yarden Uitvaartzorg bv, Almere
- Van der Stappen Uitvaartverzorging bv, Geldrop (75%)
- PCU Uitvaartverzorging bv, Eindhoven (75%)
- J.P. van der Stappen en Zoon bv, Geldrop (75%)
- Flevo Uitvaartfaciliteiten bv, Almere (50%)
- Uitvaartcentrum Zwolle bv, Zwolle (50%)
- U.C. ’t Novaal Franeker bv, Almere (100%) tot 31 december 2005* * Het 50% belang van Yarden Holding bv in U.C. ’t Novaal Franeker bv is overgenomen door Yarden Uitvaartverzekeringen nv per 21 november 2005. Per 31 december 2005 is U.C. ’t Novaal Franeker bv vervolgens middels een juridische zusterfusie gefuseerd met Yarden Vastgoed bv. Derhalve is de U.C. ’t Novaal Franeker bv per 31 december 2005 geen zelfstandige entiteit meer.
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
De deelnemingen betreffen de volgende vennootschappen: - Mortuarium Beheer bv, Oosterbeek (25%) - Crematorium Haarlem bv, Haarlem (25%) - Crematorium Haarlem cv, Haarlem (25%)
Vorderingen
59
Onder de vorderingen is in 2004 een actieve belastinglatentie van e 2.095 opgenomen. De actieve latentie per 2005 van e 1.209 is onder de schulden verantwoord.
59
Eigen vermogen Het maatschappelijk kapitaal bedraagt e 2.000.000 en bestaat uit 20.000 aandelen met een nominale waarde van e 100,-. Hiervan zijn 5.000 aandelen geplaatst en volgestort. Op 24 maart 2005 zijn 12 prioriteitsaandelen met een nominale waarde van e 100,- geplaatst en volgestort.
Geplaatst en
gestort aan-
delen kapitaal
Agio- reserve
Herwaar- derings-
Overige Onverdeelde
reserve
reserves
winst
Totaal
Stand 31 december 2004
500
41.845
56.543
(25.515)
3.690
77.063
-
-
-
(2.327)
-
(2.327)
500
41.845
56.543
(27.842)
3.690
74.736
Stelselwijziging pensioenen Stand 1 januari 2005
Uitgifte prioriteitsaandelen
1
-
-
-
-
1
-
-
2.758
-
-
2.758
Herwaardering aandelen en vastrentende pools Herwaardering gebouwen en terreinen
-
-
3.857
-
-
3.857
Resultaatsbestemming
-
-
-
3.690
(3.690)
-
Resultaat boekjaar
-
-
-
-
30.678
30.678
Overige mutaties
-
-
-
15
-
15
501
41.845
63.158
(24.137)
30.678
112.045
Stand 31 december 2005
De herwaarderingsreserve is een wettelijke reserve en heeft betrekking op Yarden Uitvaartverzekeringen nv, Yarden Vastgoed bv en Yarden Depositofonds bv.
Toelichting vennootsch. balans
Gestort en opgevraagd kapitaal
bedragen x e 1.000
Het verloop van het eigen vermogen in 2004 is als volgt:
Geplaatst en
gestort aan-
delen kapitaal
60
Agio- reserve
Herwaar- derings-
Overige Onverdeelde
reserve
reserves
winst
Totaal
60
Stand 31 december 2003
Stelselwijziging
Toelichting vennootsch. balans
Stand 1 januari 2004
500
41.845
16.914
(3.352)
3.875
59.782
-
-
26.038
(26.038)
-
-
500
41.845
42.952
(29.390)
3.875
59.782
-
10.008
-
-
10.008
Herwaardering aandelen
-
Herwaardering terreinen en gebouwen
-
-
3.583
-
-
3.583
Resultaatsbestemming
-
-
-
3.875
(3.875)
-
Resultaat boekjaar
-
-
-
-
3.690
3.690
500
41.845
56.543
(25.515)
3.690
77.063
Stand 31 december 2004
Voorzieningen
2005
2004
Voorziening voor pensioenen Stand 1 januari
2.481
2.008
Overname
(305)
569
Dotaties
-
-
Onttrekkingen
(421)
(96)
Stand 31 december
1.755
2.481
De post overige voorzieningen is als volgt opgebouwd: Fusievoorziening
-
283
Reorganisatievoorziening
413
-
Totale overige voorzieningen
413
283
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
Dit is als volgt per voorziening te specificeren:
Fusie
Reorganisatie
2005
Stand 1 januari 2005 Dotaties
283
-
283
-
413
413
Onttrekkingen
(114)
-
(114)
Vrijval
(169)
-
(169)
-
413
413
De reorganisatievoorziening is kortlopend van aard.
Schulden
2005
2004
Onder de overige schulden zijn opgenomen: Vennootschapsbelasting
8.242
-
Creditstand liquide middelen
4.089
-
Pensioen en VUT-Premie
2.466
31
Crediteuren
608
134
Loonbelasting en premies sociale verzekeringen
244
94
Overige schulden
729
99
Totaal overige schulden
16.378
358
De overige schulden zijn kortlopend van aard.
Almere, 14 maart 2006 De Raad van Commissarissen, De directievoorzitter Yarden, Ir. A. Langstraat M.Sc. Drs. P.N. van Wageningen Drs. J.G. Baaij Mevrouw. mr. M.J.A. Braspenning Prof.dr.ir. O.A.M. Fisscher Drs. C.H. Tesselhoff G. Visser
61
Toelichting vennootsch. balans
Stand 31 december 2005
61
O V ERIGE GEGE V ENS
Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Yarden Holding bv
Accountantsverklaring 2005 Opdracht Wij hebben de jaarrekening 2005 van Yarden Holding bv te Almere, zoals opgenomen op pagina 31 tot en met 61,
62
gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap.
62
Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden
Overige gegevens
Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de directie van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en samenstelling van het vermogen op 31 december 2005 en van het resultaat over 2005 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 BW 2. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voorzover wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de jaarrekening.
Amstelveen, 14 maart 2006 KPMG Accountants N.V. A.J.H. Reijns RA
ya r d e n
j a a r v e r s l a g
2 0 0 5
Voorstel tot Resultaatbestemming bedragen x e 1.000 Statutaire bepalingen over de winst en uitkeringen (artikel 34) 1. Van de voor uitkering vatbare winst wordt aan de houder van prioriteitsaandelen uitgekeerd zeven procent (7%) van het nominale bedrag hunner aandelen.
Van hetgeen na toepassing van het vorenstaande van de winst resteert, kan ten hoogste een bedrag dat gelijk is aan vijf procent (5%) van het nominale bedrag van het totaal geplaatste kapitaal van de vennootschap aan de aan de houders der gewone aandelen uit te keren bedrag vastgesteld door de algemene vergadering. Het restant van de winst wordt toegevoegd aan de reserves van de vennootschap.
2. Uitkering van winst geschiedt na de goedkeuring van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. 3. De algemene vergadering kan slechts op voorstel van de directie dat is goedgekeurd door de raad van commissarissen besluiten tot tussentijdse uitkeringen en/of tot uitkeringen ten laste van een reserve van de vennootschap. 4. Uitkeringen op aandelen kunnen slechts plaats hebben tot ten hoogste het bedrag van het uitkeerbare eigen vermogen. 5. De vordering van een aandeelhouder tot een uitkering op aandelen verjaart door een tijdsverloop van vijf jaren.
Resultaatbestemming Het resultaat na belastingen over 2005 bedraagt e 30.678. De onverdeelde winst over 2005 ter grootte van e 30.678 staat ter beschikking van de aandeelhouders. De directie stelt voor om het resultaat, na uitkering van het dividend aan de prioriteitsaandelen, toe te voegen aan de Overige reserves.
63
Overige gegevens
houders der gewone aandelen worden uitgekeerd. Met inachtneming van het in de vorige zin bepaalde wordt het
63
Colofon
Ideeontwikkeling en eindredactie Buch & Partners Communicatieadviseurs bv, Leiden Fotoverantwoording Foto huwelijk: Peter Smulders, pagina 8 Foto’s ladderwagen: John Oud, pagina 12
64 64
Colofon
DEADLINE DEADLINE
Ik ondervond het sterven aan den lijve, in dagelijkse omgang met de dood; ik leef nog; en ik kan er idioot genoeg niets dieps of zinnigs over schrijven. De meeste grote woorden zijn te groot voor zoiets doodgewoons: in leven blijven. Maar toch, ik kan de liefde nog bedrijven En bijna alles doen ‘wat God verbood’. Zo ik ik ik
is het dus, jezelf te overleven; kijk naar buiten door dezelfde ruit, schrijf zoals ik altijd heb geschreven, denk, voel, wind mij op en maak geluid,
maar ik besef: door stervenden omgeven schuif ik alleen mijn deadline voor mij uit. Jean Pierre Rawie (1951)
Yarden is specialist in dienstverlening rondom de uitvaart en biedt producten en diensten aan die een eigentijdse en persoonlijke invulling van de uitvaart mogelijk maken en daarmee iedere uitvaart tot een unieke gebeurtenis maakt. De producten en diensten (voorlichting, verzekering en verzorging) die een uitstekende kwaliteit/prijsverhouding kennen, worden gekenmerkt door zorgvuldigheid, aandacht en respect. Yarden biedt zijn diensten in het hele land aan. Waar Yarden op het gebied van uitvaartzorg zelf nog niet actief is, onderhoudt Yarden een relatie met een geselecteerde groep dienstverleners. De binding met Yarden Vereniging biedt meerwaarde middels het vormgeven van voorlichting en bewustwording rondom het levenseinde.
Yarden Holding Transistorstraat 10 1322 CE Almere Postbus 10118 1301 AC Almere t 088 927 3927 f 088 927 3999 www.yarden.nl
[email protected]