j a a r v e r s l a g &rijtuigmuseum nienoord borg

j a a r v e r s l a g 2014

b o rg

& rijtuigmuseum

nienoord vo o r h e e n n ati o n a a l r i jtu i g mu s e um

w w w. m u s e u m n i e n o o r d . n l

1

inhoud 2 Voorwoord 4 Collectiebeheer 6 Collectiepresentatie 8 Publieksactiviteiten en evenementen 2014 10 Netwerken 12 Marketing, publiciteit en publieksbereik 14 Organisatie 15 Gebouwenbeheer 17 Horeca 18 Financiën 20 21 24 26

Bijlage 1: Inventarisatie Mobiele Collectie Nederland Bijlage 2: Collectiebeheer overzicht 2014 Bijlage 3: Programmering Cultuur in de Borg 2014 Bijlage 4: Herkomst bezoekers

ja arverslag 2014 museum n i eno or d

2

vo o rwo o r d Publiek en Collectie zijn de twee pijlers van een professioneel museum. Aan de ene kant is er de roep om vernieuwing, meer aandacht voor de publieksfuncties en het vergroten van de toegankelijkheid van de museale collecties, aan de andere kant is er de noodzaak om het collectiebeheer, het werk achter de schermen, op een professioneel peil te houden. Met steeds minder exploitatiebudget als gevolg van teruggelopen subsidies zijn musea genoodzaakt keuzes te maken. Ook Museum Nienoord, borg en rijtuigmuseum, kwam in 2014 voor zo’n keuze te staan, niet vanuit een inhoudelijke overtuiging maar vanuit financiële overwegingen. Het jaar begon goed met de museale herinrichting van de bovenverdieping van de borg. In de nieuwe permanente expositie Verborgen Verhalen wordt de geschiedenis van Nienoord en haar bewoners op een speelse manier voor de bezoekers tot leven gebracht. Daarmee realiseerde het museum een belangrijke doelstelling uit het Meerjarenbeleidsplan door het verhaal van de borg structureel onderdeel te maken van het vernieuwde Museum Nienoord. De waarde en het belang van de rijtuigcollectie werd aangetoond in een rapport van stichting Mobiele Collectie Nederland, dat in februari verscheen. En er werd een nieuwe horeca-uitbater gevonden, zodat met ingang van het nieuwe seizoen een aantrekkelijk museumcafé voor de bezoekers werd geopend. De tweede helft van 2014 werd echter getekend door toenemende zorgen over de financiële toekomst van het museum. De sponsorwerving leidde als gevolg van de economische crisis nog niet tot de gewenste resultaten en steeds duidelijker werd dat het beheer van de omvangrijke rijtuigcollectie een grote wissel trok op de beschikbare gelden. De eigen middelen van het museum en de doorgevoerde bezuinigingen bleken onvoldoende om de subsidiekortingen (tot ⅓ van het vroegere budget) op te kunnen vangen. Het museum zag zich genoodzaakt om financiële redenen het beheer van de rijtuigcollectie in 2015 over te dragen aan de eigenaar stichting Paard & Karos. Eind 2014 was er nog geen oplossing in zicht waarmee zowel de toekomst van het museum als van de collectie kon worden zeker gesteld. Achter de schermen zijn de betrokken partijen nog steeds met elkaar in overleg om gezamenlijk toe te werken naar een mogelijke oplossing van de problematiek.


3

Paradoxaal genoeg begint de inhoudelijke vernieuwing van het museum vruchten af te werpen en groeit langzaam weer de publieke belangstelling. Dit is mede te danken aan de grote inzet van alle medewerkers, vrijwilligers, directie en mede-bestuursleden G.A. Posthumus Voorzitter bestuur


4

co l l e c ti e b e h e e r De rijtuigcollectie van het museum (inclusief sledes) is in 2013 nader onderzocht door stichting Mobiele Collectie Nederland. Opdracht hiertoe werd verleend door stichting Paard & Karos, die eigenaar is van de collectie rijtuigen en sledes die door Museum Nienoord, borg en rijtuigmuseum (voorheen Nationaal Rijtuigmuseum) wordt beheerd. Onderzocht is aan de hand van objectieve criteria, wat de cultuurhistorische waarde is van de rijtuigen/sledes voor de Collectie Nederland (rijtuigen die van groot belang zijn voor de cultuurhistorie van Nederland). In februari 2014 kwam het rapport hierover uit: Inventarisatie, waardestelling en registratie van rijtuigen en arrensleden binnen de Mobiele Collectie Nederland. Daaruit bleek dat van de onderzochte rijtuigen met een A-status 63% tot de collectie van Museum Nienoord behoort en van de sledes is dat zelfs 91% (zie bijlage 1 voor een overzicht). De uitkomst van deze inventarisatie werd op 9 oktober 2014 besproken op een bijeenkomst bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Daarbij waren ook eigenaren van andere rijtuigcollecties aanwezig. Het belang van de collectie van Paard & Karos/Museum Nienoord werd daar nogmaals onderstreept. Ook werd besproken hoe stukken uit deze collectie elders in het land beter zichtbaar zouden kunnen worden gemaakt en of er andere partijen te vinden waren die financieel zouden willen bijdragen aan het beheer. Nieuwe financiële constructies zijn namelijk nodig om het beheer van de rijtuigcollectie te kunnen blijven waarborgen. Museum Nienoord voert al gedurende een langere periode overleg met collectie-eigenaar Paard & Karos over het beheer van de collectie, mede naar aanleiding van de financiële situatie van het museum. Het museum heeft in 2014 aangegeven niet langer het beheer van de omvangrijke collectie te kunnen realiseren met het huidige budget. Het museum zag zich genoodzaakt op financiële gronden het collectiebeheer per 1 januari 2015 over te dragen aan de eigenaar. Uitgebreid is besproken of er andere manieren zijn om de collectie te beheren. Paard & Karos heeft aangegeven daar mogelijkheden toe te zien in de vorm van een Nationaal depot. Een eventuele overgang naar een nieuwe beheersstructuur vergt echter tijd. Daarbij komt dat ook stichting Paard & Karos niet over financiële middelen beschikt. Fondsen blijken vooralsnog alleen


5

projectgeld ter beschikking te willen stellen, waarmee het beheer niet is veilig gesteld. Eind 2014 is er nog geen concrete oplossing in zicht. In 2015 is er veelvuldig overleg gaande tussen de verschillende betrokken partijen over een mogelijke oplossing. Door de vrijwilligers is de digitalisering van de collectie voortgezet. Inmiddels is de volledige collectie sledes en de collectie tuigen geregistreerd in Adlib. Van de rijtuigcollectie is inmiddels 80% volledig geregistreerd. De collectie is tevens opgenomen in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. Voor een overzicht van schenkingen en bruiklenen in 2014, zie bijlage 2.


6

co l l e c ti e p r e s e n tati e n i e uw e ex po s iti e s

Bij de verschillende collectiepresentaties speelt de verbinding met de geschiedenis van Groningen een belangrijke rol. Daarmee realiseert het museum een belangrijk deel van de koerswijziging, zoals omschreven in het Meerjarenbeleidsplan 2013-2017. Doelstellingen van deze koerswijziging zijn het herstellen van de uitstraling en allure van de borg, het zichtbaar maken van de verborgen geschiedenis van Nienoord en deze als passende context voor de rijtuigcollectie te presenteren, en het verbinden van het museum met de regio en haar inwoners. Verborgen Verhalen Op 28 maart opende de expositie Verborgen Verhalen, op de bovenverdieping van de borg. In deze expositie wordt de geschiedenis verteld van de borg Nienoord en haar bewoners, de ontwikkeling van het landschap en de regio Leek. Thema’s zijn o.a. de turfafgravingen, de ontwikkeling van de infrastructuur, de verhouding tussen ommeland en de stad Groningen, de teloorgang van de adel. De expositie legt daarmee verbanden tussen de specifieke geschiedenis van Nienoord en de grotere thema’s die aansluiten bij het Verhaal van Groningen. Voor deze expositie werd de bovenverdieping van de borg opnieuw ingericht. Hiervoor was een investeringssubsidie van de provincie beschikbaar. De kantoren verhuisden naar een bijgebouw en drie ruimtes werden naar een ontwerp van ontwerper Daniel Ament ingericht. De research en redactie was in handen van historica Willy van der Schuit. Gekozen is voor een moderne presentatie aan de hand van animatiefilmpjes, waarbij de bezoeker zelf kan kiezen welke filmpjes hij wil zien. In de expositie zijn de originele 17e eeuwse wandpanelen van Herman Collenius geïntegreerd, de enige nog resterende authentieke overblijfselen van het 17e eeuwse interieur van borg Nienoord. Met de realisatie van Verborgen Verhalen heeft Museum Nienoord een tweede vaste expositie toegevoegd aan de basispresentatie van het museum (de eerste permanente expositie, Bestemming Bereikt, over het reizen per rijtuig in de 19e eeuw, werd in 2013 geopend).


7

Mijn Wereld op Wielen 2014 was het Jaar van het Mobiel Erfgoed. In Groningen werd daar aandacht aan besteed binnen een project dat door de Verhalen van Groningen werd gecoördineerd. Daarbij werden busritten georganiseerd in historische bussen naar verschillende lokaties in Groningen, die met mobiel erfgoed te maken hebben. Museum Nienoord organiseerde binnen dit kader de wisselexpositie Mijn Wereld op Wielen, waarbij in vogelvlucht de geschiedenis van het personenvervoer over de weg werd getoond. Daarvoor werd gebruik gemaakt van veel particuliere bruiklenen (fietsen, oldtimers, motoren en accessoires) en het Louwman Museum leende één van de eerste auto’s in Nederland uit. Binnen de tentoonstelling was ook plaats ingeruimd voor de inbreng van objecten die te maken hadden met persoonlijke herinneringen aan vervoermiddelen (je eerste auto, je knutselbrommer etc.) Hiermee werd een verband gelegd tussen de ‘grote’ geschiedenis van het wegvervoer en de ‘kleine’ geschiedenis aan de hand van persoonlijke verhalen. Deze persoonlijke verhalen werden verzameld door de Verhalen van Groningen. Dit leverde een verrassende combinatie op die de tentoonstelling inventief en heel toegankelijk maakte. De samenwerking tussen alle partijen was zeker geslaagd, maar door de korte voorbereidingstijd was er te weinig publiciteit rondom het project en de tentoonstelling. Dit resulteerde in minder bezoekers dan de expositie verdiende. Er blijkt veel tijd, energie en geld nodig te zijn om activiteiten goed onder de aandacht te brengen en publiek te trekken.


8

p u b l i e ksac ti v i te i te n e n ev e n e m e n te n 2014 c u ltu u r i n d e b o rg

In 2014 werd gestart met een programmering in de borg onder de noemer Cultuur in de Borg. Maandelijks was er op zondagmiddag een extra activiteit voor publiek, zoals een lezing of een concert. Deze middagen waren onafhankelijk van het museum te bezoeken. De reacties van bezoekers waren enthousiast: men vindt het erg leuk om ook op deze manier gast in de borg te kunnen zijn, en de ambiance leent zich voor een informele en ontspannen zondagmiddag. Ook de optredende partijen waren zeer te spreken over de locatie en de sfeer. Voor de programmering van Cultuur in de Borg zie bijlage 3. Geconcludeerd kan worden dat dergelijke activiteiten een goede aanvulling zijn op het museumaanbod. Tegelijkertijd vergt de organisatie ervan veel voorbereiding en doet het een groot beroep op de beschikbare mankracht. Ook moet hiervoor langzaam maar gestaag een publiek worden opgebouwd.

ev e n e m e nte n i n sam e n w e r k i n g m e t a n d e r e pa rti j e n

Bij veel andere evenementen stond de samenwerking met andere partijen centraal. Er is bewust gestreefd naar samenwerking met regionale partijen om zo een breder publiek uit de omgeving te trekken en draagvlak te creëren. Hiermee werd in 2013 begonnen en ook dit jaar bleek dat succesvol: deze evenementen trokken veel bezoekers. Op deze manier wil Museum Nienoord een plek gaan innemen binnen het erfgoednetwerk in de regio. Stichting Landgoed Nienoord In samenwerking met stichting Landgoed Nienoord is voor de tweede keer de kerstmanifestatie Kerst op Nienoord georganiseerd. Op 21 december vond op het landgoed, bij het Familiepark en in en om de borg Kerst op Nienoord plaats, een kerstfair met koren, verhalenvertellers, ritjes op rijtuig en slede,


9

kinderworkshops etc. Opnieuw trok het evenement veel bezoekers, naar schatting zo’n 3000. Historische Kring Leek Met de Historische Kring Leek was al eerder contact gezocht bij de voorbereidingen voor de expositie in de borg. Daaruit vloeide het plan voort om in het najaar opnieuw plaats te bieden aan een expositie van de Historische Kring over een regionaal onderwerp. Dat werd deze keer de Leekster Courant. De expositie werd door de vrijwilligers van de Historische Kring zelf opgebouwd in de oranjerie. Daar stond ook een oude drukpers opgesteld van drukkerij Bronsema. Een vrijwilliger van de Historische Kring demonstreerde de werking van de drukpers. De expositie was te bezoeken in de weekends tijdens de openingstijden van het museum en ook tijdens de Kerstmarkt. Daarnaast kwamen er schoolklassen op bezoek die uitleg kregen bij de expositie. Streekproduktenmarkt Nienoord De samenwerking met de streekproduktenmarkt Nienoord werd in 2014 voortgezet. In de wintermaanden vindt de markt maandelijks op zaterdag plaats in één van de Tuinhallen. Vrijwilligers van het museum zorgen er voor koffie/ thee. De markten waren goed bezocht en zeer gezellig, de tuinhal bleek zich goed hiervoor te lenen. De hoop dat bezoekers van de markt zich ook laten verleiden tot een bezoek aan het museum werd echter niet ingelost, bezoekers blijken heel specifiek alleen voor de markt te komen. Desalniettemin levert deze samenwerking wel goodwill en publiciteit op voor het museum. Panorama Westerkwartier Museum Nienoord nam verder deel aan de Tuin- en Kunsttiendaagse van 20-29 juni binnen het samenwerkingsverband Panorama Westerkwartier. In dit kader organiseerde het museum een tuinlezing door de tuin van de borg en een deel van het landgoed. Overig Daarnaast deed het museum mee aan publieksevenementen die door derden in groter verband werden georganiseerd: Museumweekend, Ei Ei Westerkwartier (2e Paasdag), Dag van de Groninger Geschiedenis, Open Monumentendag, Rabobank Museumdag, de Sprookjestocht, Oktobermaand Kindermaand. Ook nam het museum actief deel aan de Zomerfair van Dagblad van het Noorden, die plaats vond op het landgoed en op het borgterrein.


10

n e t we r k e n Het museum participeert vanaf 2013 in het samenwerkingsverband de Noordelijke Lustwarande, een initiatief dat zich richt op het groene erfgoed en de landschapsparken in Friesland, Groningen en Drenthe. De relatie met de buitenplaatsen in het Noorden speelt daarbij een belangrijke rol. In 2014 vond een tweede bijeenkomst plaats, ditmaal in de Epemastate in IJsbrechtum (Fr.). Op toeristisch gebied zoekt het museum aansluiting bij regionale initiatieven. Het Westerkwartier wil zich meer profileren als toeristische regio voor paardrijders en paardenliefhebbers. Er zijn veel ondernemers in deze branche actief, die zich hebben georganiseerd in de stichting Westerkwartier Paardenkwartier. Het museum heeft in 2014 diverse keren overleg gehad met deze stichting over het organiseren van een gezamenlijke activiteit op het landgoed, zoals een Fair Hippique. Daarnaast is het museum lid van de Ondernemersvereniging Toerisme Westerkwartier, en bezocht de directeur het symposium over Regiomarketing dat door deze vereniging was georganiseerd. Overleg vond ook plaats met de directeur van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier over de wijze waarop het regionale erfgoed onderdeel zou kunnen zijn van gebiedsgerichte projecten. Museum Nienoord heeft aangegeven daarbij wel een verbindende rol te willen spelen als enige professionele erfgoedinstelling binnen het Westerkwartier. Op een bijeenkomst van Bedrijven Vereniging Leek gaf de directeur een presentatie over de nieuwe inrichting van de borg en de koerswijziging van het museum. Het museum neemt deel aan het Platform Directeuren bij Erfgoedpartners/ Museumhuis en het Platform Borgen.

w e r k p l a ats

Het Ambachtenproject, de samenwerking met de ISD Noordenveld, kreeg in 2014 verder vorm. Onder leiding van twee werkmeesters werden verschillende produkten gemaakt of voorwerpen hersteld in opdracht van het museum. Vanaf september 2014 zijn de werktijden van het project uitgebreid met een extra


11

dag tot 3 dagen per week. Ook is in het laatste kwartaal van 2014 de groep deelnemers uitgebreid met jeugdige werklozen. Een aantal eerdere deelnemers aan het Ambachtenproject heeft inmiddels elders emplooi gevonden.


12

ma r k e ti n g , p u b l i c i teit e n p u b l i e ks b e r e i k Het museum heeft veel free publicity gegenereerd door alle nieuwe activiteiten. De nieuwe inrichting van de borg trok de aandacht van de regionale kranten en van RTV Noord, evenals de expositie Mijn Wereld op Wielen. Het museum heeft zelf ook gericht publiciteit gemaakt voor deze nieuwe exposities, zowel via de conventionele kanalen (persberichten, flyers, mailings) als via social media (facebook, twitter, website). Maandelijks verschijnt er een digitale nieuwsbrief met nieuws, achtergrond en de agenda. Voor de culturele programmering Cultuur in de Borg werd een speciale flyer gemaakt die in de regio is verspreid. De opening van het Grand Café in de borg leverde extra publiciteit op en gedurende het seizoen bleek eens te meer het belang van een goed functionerende horecagelegenheid. Het draagt bij aan een positieve beleving van de locatie als geheel en een beter imago van het museum. Het museum was aanwezig met een informatiekraam tijdens de Historische Dagen van Borg Verhildersum en op de Dag van de Groninger Geschiedenis in de Groninger Archieven Nog onvoldoende is bekend dat het museum niet alleen een nieuwe naam heeft, maar dat er ook meer te zien is voor een bredere doelgroep. Toch wist het museum uiteindelijk meer publiek te trekken dan het voorgaande jaar, mede dankzij de extra evenementen in samenwerking met andere partijen zoals Kerst op Nienoord, de expositie rond de Leekster Courant en de Zomerfair. Daarbij moet aangetekend worden dat deze evenementen gratis toegankelijk waren. Hoewel het niet altijd resulteerde in museumbezoek, kwam het de mening van het publiek over het museum wel ten goede. Alom werd het zeer gewaardeerd dat het museum zich zo openstelde voor de eigen regio, en dat er zoveel activiteit plaats vond. Uiteindelijk telde het museum in 2014 een bezoekersaantal van 17.285 tegenover 14.133 in 2013. Voor de herkomst van de bezoekers naar provincie, zie bijlage 4.


13

v r i e n d e n va n h e t mu s e um

Als gevolg van de koerswijziging is het museum bezig om een nieuwe vriendenkring op te bouwen. In 2013 is daarmee een begin gemaakt. Er zijn verschillende bijeenkomsten georganiseerd, zoals een nieuwjaarsbijeenkomst voor de leden van de Compagnie tot Instandhouding van het oude Gerij, een vereniging die ooit startte als Vrienden van het Rijtuigmuseum. Ook is er een nieuwsjaarbijeenkomst geweest voor de vroegere donateurs, de zogeheten Ridders. In het kader van het sponsorplan heeft het museum overleg gehad met verschillende bedrijven en organisaties en is er in september een sponsormiddag georganiseerd. Het werven van sponsoren heeft een lange adem nodig voordat concrete resultaten kunnen worden geboekt.

e d u cati e

Het educatie-programma voor de basisscholen in de regio is uitgevoerd in samenwerking met Kunststation C. De erfgoededucatieprojecten De Beer van Bram en het project Een portret van Anna werden gedurende het seizoen uitgevoerd. Aan De Beer van Bram deden 11 klassen mee (groep 1 en 2), aan Een portret van Anna deden 14 klassen mee (groep 5 en 6). Daarnaast ontving het museum verschillende groepen scholieren (in totaal 238 leerlingen) die tijdens hun schoolkamp in Lettelbert een bezoek brachten aan het museum.


14

o rga n i sati e De personele organisatie bleef in functieverdeling ongewijzigd, maar liep in omvang terug tot 2,2 fte. Per 1-1-2014 werd een nieuwe medewerkster Communicatie, Educatie en Activiteiten aangesteld na vertrek van haar voorgangster, die had gekozen voor een andere invulling van haar freelance werkzaamheden. Het museum beschikt over drie werknemers in loondienst, de directeur werkt als freelancer: −− −− −− −−

Directeur, 24 uur per week (freelancer) Conservator, 24 uur per week (loondienst onbepaalde tijd) Medewerker Communicatie, Educatie en Activiteiten, 20 uur per week (loondienst bepaalde tijd) Schoonmaakster, 20 uur per week (loondienst onbepaalde tijd)

Voor de openstelling van het museum en onderhoudstaken van de collectie is het museum volledig aangewezen op vrijwilligers. Een deel daarvan is al lange tijd werkzaam bij het museum. Als gevolg van vergrijzing en de toegenomen taken is vernieuwing en aanvulling van de groep vrijwilligers noodzakelijk. In 2014 is het museum begonnen met een wervingsaktie. Het wordt steeds lastiger om vrijwilligers voor langere tijd aan je organisatie te binden. Vrijwilligers hebben andere motieven, omdat ze bijvoorbeeld tussen twee banen zitten of weer werkervaring willen opdoen voordat ze betaald aan de slag kunnen. De beschikbaarheid van de vrijwilligers is veranderd, ook gepensioneerden hebben tegenwoordig een druk bezet leven en doen naast hun vrijwilligerswerk nog veel andere dingen. Dit doet een veel groter beroep op de vrijwilligerscooördinator, waarvoor in de huidige bezetting te weinig uren beschikbaar zijn. De huidige personeelsbezetting is onvoldoende om meer activiteiten te organiseren en meer in te spelen op publiekstaken. Het is noodzakelijk om prioriteiten te stellen en te focussen op hoofdzaken. Dat maakt het soms lastig om aan vragen van andere instellingen te voldoen en mee te werken aan allerlei themadagen zoals Europa Kijkdag, Museumweekend, Ei Ei Westerkwartier, Open Dag gemeente Leek, Open Monumentendag etc.


15

g e b o uw e n b e h e e r Borg en bijgebouwen In 2014 werden borg en bijgebouwen definitief opgeleverd na de renovatiewerkzaamheden en het groot onderhoud dat in 2012 en 2013 werd gepleegd door de gemeente Leek. De gebouwen staan er weer in volle glorie bij. Na inspectie van de brandweer (Veiligheidsregio Groningen) zijn nog een aantal zaken verbeterd. De bovenverdieping van de borg is nu met een nieuwe expositie vast onderdeel geworden van de museale openstelling voor publiek. De benedenverdieping is deels in gebruik als horecagelegenheid en deels in gebruik door het museum voor de culturele zondagen. Verhuizing kantoren De kantoren zijn van de bovenverdieping van de borg verhuisd naar de vroegere koetsierswoning aan de overzijde van het borgplein. Met eenvoudige middelen is de ruimte daar geschikt gemaakt als kantoor. De verhuizing van de telefoonlijnen bleek uiteindelijk voor de meeste problemen te zorgen. Boshal (depot) Eind 2013 zijn twee inventarisaties gereed gekomen met betrekking tot de brandveiligheid van het depot en de klimaatbeheersing (respectievelijk rapport Stroop en rapport Helicon). In het rapport Stroop werd geconcludeerd dat het depot voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit 2012, maar dat de huidige brandmeldinstallatie niet voldoet aan de gestelde eisen wanneer er ook een publieksfunctie aan het depot gegeven wordt. Daarnaast zal ook de bibliotheek, die nu op de bovenverdieping van het depot is gehuisvest, naar een andere locatie moeten verhuizen. Hier wordt in 2015 uitvoering aan gegeven. Wat betreft de klimaatbeheersing is door bureau Helicon geconstateerd, dat de situatie niet heel slecht is maar dat er wel punten zijn die verbeterd zouden kunnen worden. Er is vooral sprake van een wisselend klimaat, met name veroorzaakt door een slechte onderlinge afstemming van verschillende installaties en de afwezigheid van vochtbufferend materiaal. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn in 2014 besproken met de collectieeigenaar st. Paard & Karos, mede ook in het kader van de toekomst van het


16

collectiebeheer (zie hoofdstuk Collectiebeheer). Door een tekort aan financiële middelen is er nog geen vervolg gegeven aan de aanbevelingen uit de twee rapporten.


17

h o r e ca Met ingang van het nieuwe seizoen opende een nieuwe horeca-uitbater de deuren van Grand Café Borg Nienoord op de benedenverdieping van de borg. De nieuwe pachter, de familie Nomden, was tevens eigenaar van Gasterij het Theehuis in Midwolde, gelegen aan de noordzijde van landgoed Nienoord. Het grand café was open tijdens de openingstijden van het museum, en op afspraak ook op andere tijden. Door het aantrekken van een nieuwe horeca-uitbater is de toegankelijkheid van het museumcafé in de borg sterk verbeterd evenals de uitstraling van de locatie. Niet alleen museumbezoekers profiteren hiervan, maar ook fietsers, wandelaars en toeristen. Eind november werd het museum zeer onverwachts geconfronteerd met het faillissement van deze nieuwe pachter. In het kielzog van zijn andere zaak in Midwolde ging ook het grand café in de borg failliet. Hiermee kreeg het museum opnieuw te maken met een financiële strop als gevolg van een faillissement van de horecagelegenheid.


18

f i n a n c iËn In 2014 beschikte Museum Nienoord over aanmerkelijk minder subsidie dan voorheen, het totale bedrag van de provinciale en gemeentelijke subsidie daalde verder van 271.000 euro in 2012 naar 108.000 euro in 2013 naar 84.000 euro in 2014. Eerdere bezuinigingen op personeel en besparingen op exploitatiekosten bleken in 2014 onvoldoende om deze grote inkomensdaling op te vangen. Begin 2014 werd een sponsorplan gemaakt en werd er geïnvesteerd in een aantrekkelijke sponsorbrochure waarmee directie en bestuur de boer op zijn gegaan. Er zijn donateursmiddagen georganiseerd en bijeenkomsten voor bedrijven. Hoewel men op de plannen positief reageert, blijkt het in het huidige tijdsbestek onmogelijk om op korte termijn een aanzienlijk bedrag van sponsoren en donateurs binnen te halen. Bedrijven zijn voorzichtig en hebben hun sponsorbudgetten geschrapt of gekort. Grote bedrijven zetten in op andere doelen, en voor het opbouwen van een binding met de mkb-bedrijven uit de regio is meer tijd nodig. Fondsenwerving heeft simpelweg een langere adem nodig om resultaat te kunnen opleveren. Het tweede achtereenvolgende faillissement van de horeca-uitbater was een onverwachte extra financiële tegenvaller. Opnieuw verloor het museum belangrijke pachtinkomsten. Financieel zijn de eigen middelen van het museum hierdoor eerder uitgeput dan in 2012 werd verwacht. Halverwege 2014 moest het museum constateren dat er voor 2015 en 2016 een exploitatietekort werd verwacht en dat het moeilijk werd om op eigen kracht de periode tot 2017 te overbruggen. Dan wordt een nieuwe Provinciale Cultuurnota van kracht, waarin het museum weer verwacht te worden opgenomen met een hogere exploitatiesubsidie dan in de periode 2013-2016. Vanaf juli 2014 zijn meerdere gesprekken gevoerd met de Gemeente Leek en de Provincie Groningen over de penibele financiële situatie. Daarbij is ook het beheer van de rijtuigcollectie en het depot ter sprake gebracht, omdat de kosten daarvan zwaar op de exploitatie van het museum drukken. Hoewel beide overheden het museumbeleid voor de komende jaren inhoudelijk steunen, zijn er geen extra middelen beschikbaar.


19

Daarom is het museum vanaf dat moment ook in overleg gegaan met stichting Paard & Karos, eigenaar van de rijtuigcollectie. Het museum heeft aangegeven niet langer het beheer en de huisvesting van de omvangrijke collectie te kunnen realiseren met het huidige budget. In gezamenlijk overleg is besloten om het beheer van de rijtuigcollectie per 2015 over te dragen aan Paard & Karos. De concrete afwikkeling is echter complex, temeer daar ook stichting Paard & Karos geen middelen heeft. Daarmee blijven de kosten voor het depot à 50.000 euro per jaar nog steeds drukken op de exploitatie van het museum. Eind 2014 is nog geen oplossing voorhanden voor de financiële problemen. Ondanks het feit dat aan het einde van het verslagjaar nog verschillende opties voor het museum open lagen, heeft het bestuur, vooruitlopend op de het meest negatieve scenario voor 2015, eind december 2014 besloten om een ontslagvergunning aan te vragen bij het UWV voor alle medewerkers in loondienst.


20

b i j l ag e 1

i n v e n ta r i sati e mo b i e l e co l l e c ti e nederland Overzicht van het aantal beoordeelde rijtuigen en sledes met aangegeven per status welk deel behoort tot de collectie van Museum Nienoord/Nationaal Rijtuigmuseum (NRM): NRM vs Mobiele Collectie Nederland Totaal aantal rijtuigen naar status

Aantal Coll Ned

w.v. in NRM

dat is %

Totaal rijtuigen A-status

48

30

63

Totaal rijtuigen B-status

151

80

53

Totaal rijtuigen C-status

206

113

55

1

0

0

406

223

55

Aantal Coll Ned

w.v. in NRM

dat is %

Totaal sleden A-Status

11

10

91

Totaal sleden B-Status

16

5

31

Totaal sleden C-Status

60

38

63

3

0

0

90

53

59

Totaal rijtuigen niet beoordeeld Totaal rijtuigen

Totaal aantal sleden naar status

Totaal sleden niet beoordeeld Totaal sleden


21

b i j l ag e 2

co l l e c ti e b e h e e r ov e rz i c h t 2014 a a n w i n ste n 2014

Schenkingen −− 2 Vooroorlogse rijwielbelastingplaatjes schenker: G. van der Wal, Roden, 10-1-14 −− Diverse (ambachten)postzegels schenker: mw. Katalin-de Jager, Petange 20-2-14 −− Diverse postzegels schenker: A. de Jager, Tolbert 20-2-14 −− Arrensleden in Friesland (boek) schenker: A. de Jager, Tolbert 1-3-14 −− Diverse 19e eeuwse kledingstukken schenker: mw. B.Caatee, Leek 11-3-14 −− Antieke vergulde spiegellijst schenker: mw. Riemersma Leiden 25-4-14 −− Antiek klokkenstel (Zamac/marmer) schenker: mw. Riemersma Leiden 25-4-14 −− Commandeursrok schenker: mw. Ernestine Beers, Groningen 7-5-14 −− Doosje met oud tuigbeslag en ornamentjes schenker: L.H. Coolman, Appingedam 10-7-14 −− Oud reclameblik met ornamentjes schenker: L.H. Coolman, Appingedam 10-7-14 −− 33 Miniatuurrijtuigen schenker: mw. Dijkerman-van Diepen, Deventer 10-7-14 −− Twee prentbriefkaarten van Bram en Anna schenker: mw. A. Hut, Nietap 11-7-14 −− Tafelbel borg Nienoord schenker: mw. A. Dijker-Rieskes, West-Terschelling 22-10-14


22

−− −− −− −−

Aardewerken bord "Nienoord" schenker: Dhr. Albert Graansma, Leek 22-10-14 Diverse boeken/tijdschriften schenker: Dhr. Albert Graansma, Leek 22-10-14 Twee posters naar Anton Pieck schenker: Dhr. H.ten Berge, Leek 11-11-14 Ingelijst portret (druk) Anna van Ewsum schenker: Dhr. W. van Schie, Leek 20-11-14

Aankopen −− geen

b r u i k l e n e n 2014

Uitleen kortlopend −− Diverse vulling voor tuigenkast uitgeleend aan Fogelsangh State, Veenklooster van 01-05 tot 30-11-14 −− Bokkententwagen (W-100 ) uitgeleend aan Fries Museum, Leeuwarden van 05-04 tot 04-09-14 −− Twee reiskoffers (4865 en 4803) geleend aan Tassenmuseum Hendrikje, Amsterdam van 28-02 tot 15-09-14 −− Mallejanwiel (geen nummer) uitgeleend aan Groninger Archieven, Groningen van 12-06 tot 30-08-14 −− Paard (polyester, zwart) uitgeleend aan Landbouwmuseum ‘t Rieuw, Nuis van 29-04 tot 08-11-14 Uitleen langlopend −− Reiscoupé, Victoria en Statieberline uitgeleend aan kasteel Middachten, De Steeg sinds mei 2012 −− Divers tuigage t.b.v. tuigenkast uitgeleend aan Fogelsangh State te Veenklooster sinds mei 2013 −− Char à Bancs uitgeleend aan Museum van Loon te Amsterdam sinds juni 2013 Inleen kortlopend −− Engeltje van Rombout Verhulst te leen van het Groninger Museum, Groningen van 28-03-14 tot 01-11-15 −− diverse historische rijwielen


23

−− −− −− −− −− −− −−

geleend van Dhr. J. Rietveld, Groningen van 03-07 tot 15-09-14 Volkswagen “Kever” Geleend van Dhr. J. Waringa, Akkrum van 03-07 tot 15-09-14 Diverse historische rijwielen en bromfietsen geleend van Dhr. S. Woddema, Zoutkamp van 03-07 tot 15-09-14 Twee “minicars” + accesoires geleend van Dhr. D. Kol, Oostwold van 03-07 tot 15-09-14 Franklin oldtimer + 2 historische motorfietsen geleend van fam. P. Heres-Veltman, Toornwerd van 03-07 tot 15-09-14 Diverse historische motorfietsen geleend van Dhr. G.Holmersma, Marum van 03-07 tot 15-09-14 Benz oldtimer 1904 geleend van Museum Louwman, Den Haag van 03-07 tot 15-09-14 schilderij/scheerspiegel te leen van Mw. D. de Jager-Geurtz, Tolbert sinds 28-03-14 voor onbepaalde tijd

Inleen langlopend −− Berline Rijtuig (Dodo) te leen van de Stichting Koetsewagen, sinds juli 2013. Dit rijtuig is door de stichting Koetsewagen in bruikleen gegeven aan het museum om in de nieuwe werkplaats gerestaureerd te worden, in het kader van het Ambachtenproject van de ISD Noordenveld. Bedoeling is dat het rijtuig na restauratie gebruikt kan worden voor koetsenritten.


24

b i j l ag e 3

pro gram m e r i n g cu ltu u r i n d e b o rg

2014

zondag 27 april Arnold Veeman in Concert. Componist en musicus Arnold Veeman treedt op met hoogtepunten uit zijn (streektaal)programma’s Toukomst en ‘t Vuur. zondag 25 mei Verhalenmiddag Verborgen Verhalen op Verborgen Plekken. Luister naar de spannende verhalen van Nienoord op plekken waar je anders nooit komt. In samenwerking met vertellerscollectief Kom op Verhoal. zondag 22 juni Familie Brouns in Concert: Brenda Brouns-viool, Frank Brouns-hoorn, Marja Tiggelman-piano. Midzomerconcert met een Franse (in-) Slag. Voorprogramma door Koor Archibaldus. zondag 29 juni De Tuinen van Nienoord - rondwandeling in het kader van de Tuin & Kunst Tiendaagse. Stieneke van der Wal geeft een rondleiding door de borgtuin en vertelt over de historische tuinaanleg van Nienoord. zondag 7 september Jan Kuiper in Concert: Reis om de wereld met 80 snaren. Kom luisteren naar Jazz-gitarist Jan Kuiper die je mee op reis neemt met zijn gitaren naar exotische oorden zoals India, Afrika, Zuid-Amerika en de USA. zondag 14 september Historische lezing Van centrale Wildernis tot veenkoloniaal Landschap door Geert Hadders. In samenwerking met de Historische Kring Leek e.o.


25

zondag 21 september De Tuinen van Nienoord - rondwandeling. Stieneke van der Wal geeft een rondleiding door de borgtuin en vertelt over de historische tuinaanleg van Nienoord. zondag 26 oktober Zin in een avontuur? Kinderboekenschrijver Harm de Jonge vertelt over zijn boeken. Hij laat je luisteren en zien, geeft antwoord op vragen en verklapt de geheimen van het schrijven en lezen. Voor kinderen van 8 jaar en ouder. zondag 9 november Het mysterie Anna van Ewsum. Wouter van Schie, auteur van het boek Anna van Ewsum, vertelt over deze tot de verbeelding sprekende jonkvrouw van Borg Nienoord.


26

b i j l ag e 4

h er komst b ezo e k e rs Herkomst van de bezoekers van het museum naar provincie. Gegevens steekproefsgewijs verzameld. Gratis evenementen zijn niet meegenomen in de steekproef. Provincie

Percentage

Groningen

29,7 %

Drenthe

8,7 %

Friesland

8,7 %

Gelderland

10,1 %

Zuid-Holland

9,4 %

Utrecht

7,2 %

Noord-Holland

11,6 %

Overijssel

1,4 %

Brabant

1,4 %

Limburg

0,7 %

Zeeland

0,0 %

Flevoland Buitenland Totaal


1,5 % 9,4 % 100,0 %

j a a r v e r s l a g &rijtuigmuseum nienoord borg

Recommend Documents