1
J A
A R V E R S L
A G
JA ARBEURS
2013
2
INHOUD
Kerngegevens
4
Bericht van de Raad van Commissarissen
5
Verslag van de Directie
8
Overzicht activiteiten 2013 VNU Exhibitions Europe
21
Overzicht activiteiten 2013 Jaarbeurs Utrecht
23
Geconsolideerde jaarrekening 2013
28
Geconsolideerde balans
30
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
39
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
31
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
32
Toelichting op de geconsolideerde balans
40
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
47
Vennootschappelijke jaarrekening
50
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening
51
Overige gegevens
54
Concernsamenstelling
56
Vijf jaren Jaarbeurs Holding B.V.
57
Personalia
59
3
4
KERNGEGE VENS in € mln. tenzij anders aangegeven
2013 2012
Netto-omzet
140,9
149,2
Bedrijfsresultaat (waarvan incidentele lasten Idem t.o.v. de netto-omzet
-5,1
16,0
11,4) -3,6 %
10,8 %
Nettoresultaat
-5,0
Idem t.o.v. de netto-omzet
-3,6 %
11,6 7,8 %
Kasstroom uit operationele activiteiten
4,1
33,8
Netto-investeringen in vaste activa
18,4
11,7
Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa
18,2
14,8
Eigen vermogen
129,8
135,3
Balanstotaal
202,4
219,0
Solvabiliteit
64,1 %
61,8 %
Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)
855
846
5
B ERICHT VAN DE R A A D VA N C O MMIS S A RIS SEN
De Raad van Commissarissen heeft de door de directie geconsolideerde jaarrekening, jaarverslagen en
bijbehorende toelichtingen over 2013, met inbegrip van de resultaatbestemming besproken en in haar rol als bestuur van de Stichting Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs, zijnde de Algemene Vergadering van Aandeelhouders goedgekeurd en vastgesteld. De jaarrekening is voorzien van de goedkeurende verklaring van KPMG Accountants.
Als afzonderlijk agendapunt stelt het Stichtingsbestuur in de Algemene Vergadering voor de Raad van
Commissarissen en de directie van Jaarbeurs Holding decharge te verlenen voor hun taakuitoefening in 2013, voor zover dat blijkt uit de jaarrekening en het jaarverslag met de daarop gegeven toelichting.
De Raad onderschrijft het beleid van de directie om te kiezen voor een centrale bedrijfsvoering. Hieraan is
een uitvoerige discussie voorafgegaan, waarin binnen de directie intensief is gesproken over de toekomstige rol van Jaarbeurs binnen het Nederlands economisch krachtenveld. De directie kiest nadrukkelijk voor een dienstbare rol, waarin het primair gaat om het bevorderen van de handel en nijverheid. Niet voor niets is teruggegrepen op artikel 2 van de oprichtingsakte van de Vereeniging tot het houden van Jaarbeurzen in Nederland. De doelstellingen, zoals in 1916 geformuleerd, zijn anno 2013 nog even actueel.
De Raad van Commissarissen kijkt terug op een jaar waarin fundamentele beslissingen zijn genomen. Naast
de keuze voor centrale aansturing moeten hier worden genoemd de grondruil met Gemeente Utrecht, de keuze voor de Oost-West variant en het voornemen van Jaarbeurs om 240 miljoen euro te investeren in het complex, van belang om voortvarend de ontwikkeling van het Jaarbeurscomplex ter hand te nemen. De Raad is hierover uitvoerig geïnformeerd. Daarnaast heeft de Raad gesproken over de ontwikkelingen rond de megabioscoop, de ontvlechting van evenementenbureau Arjan van Dijk, de positie van de cateringlabels en de herinrichting van de organisatie.
In het verslagjaar heeft de Raad van Commissarissen vijfmaal vergaderd. Los daarvan heeft de Raad haar
eigen functioneren tegen het licht gehouden. Gekeken is naar de structuur, waarin de leden van de Raad van Commissarissen tegelijkertijd bestuurders van de Stichting zijn. De Raad ziet vooralsnog geen noodzaak de structuur aan te passen. Men is tot de slotsom gekozen dat de belangen van de Stichting en die van de holding parallel lopen.
Uit de interne evaluatie is voorts naar voren gekomen dat het wenselijk is de leden van de Raad specifieke
taken te geven. Dit heeft geleid tot een verdeling van portefeuilles en de instelling van twee commissies en drie reglementen. Hoewel Jaarbeurs daartoe niet verplicht is, handelt ze hiermee in de geest van de Code Tabaksblat.
6
De Raad heeft een auditcommissie ingesteld en het auditreglement vastgesteld met daarin regels voor de
financiële huishouding en daarmee samenhangende procedures. De commissie bestaat uit de leden mevrouw mr. C.T.L Hamaker en mr. drs. J.G. Wijn. De remuneratiecommissie adviseert de Raad over het bezoldigingsbeleid van de individuele leden van de directie en de Raad van Commissarissen. In deze commissie hebben zitting mevrouw I.G.C. Faber, mevrouw drs. P.G. Bouwmeester en de heer R.G. van Ingen. Tenslotte is een klokkenluidersreglement opgesteld, die medewerkers alle bescherming biedt bij het aan de kaak stellen van misstanden.
In het verslagjaar heeft een directiewisseling plaatsgevonden. Drs. A. Brienen heeft Jaarbeurs verlaten, hij is
eerst tijdelijk vervangen door de heer Broeders in zijn rol als gedelegeerd commissaris. De heer Broeders is per 1 oktober 2013 benoemd tot voorzitter van de directie, gelijktijdig is hij teruggetreden als commissaris.
De Raad realiseert zich dat het een moeilijk jaar is geweest met veel onzekerheden. De Raad van Commis-
sarissen is de medewerkers van Jaarbeurs veel dank verschuldigd voor de geleverde prestaties.
Utrecht, 20 maart 2014 Raad van Commissarissen
H.W. Broeders, voorzitter (tot 1 oktober 2013) R.G. van Ingen, voorzitter (vanaf 1 oktober 2013) Mevrouw I.G.C. Faber, vice voorzitter Mevrouw Drs. P.G. Boumeester Mevrouw Mr. C.T.L. Hamaker Mr. Drs. J.G. Wijn
7
8
V ERSL AG VAN DE DIREC TIE
In financieel opzicht heeft Jaarbeurs een lastig jaar achter de rug. Met een omzet van 140,9 miljoen
euro is een positief operationeel bedrijfsresultaat van 6,3 miljoen euro geboekt. 2013 is hoe dan ook een bijzonder jaar voor Jaarbeurs. Er zijn beslissingen genomen die ons bedrijf toekomstbestendig maken. We hebben hiervoor een aantal voorzieningen getroffen. Als gevolg hiervan boekt Jaarbeurs voor het eerst in de geschiedenis een negatief resultaat.
Terug naar de oorsprong
‘ Goedgekeurd bij koninklijk besluit van 30 december 1916, ar tikel 2: D e Vereeniging stelt zich ten doel: door het houden van jaarbeurzen in Nederland, de nationale nijverheid en den nationalen handel te bevorderen’.
De Jaarbeurs is in 1916 opgericht met als doel handelaren en producenten met elkaar in contact te
brengen. In de oprichtingsakte van Jaarbeurs staat nadrukkelijk dat we ten dienste staan van het Nederlandse bedrijfsleven. In het verslagjaar hebben we uitvoerig gesproken over onze toekomstige rol, waarbij we ons ervan bewust zijn dat we ons bestaansrecht keer op keer moeten afdwingen. We kiezen nadrukkelijk voor terugkeer naar onze oorsprong. Jaarbeurs is een dienende organisatie die zich inzet voor het Nederlands bedrijfsleven.
In de oorsprong van de organisatie ligt besloten dat we geen winstoogmerk hebben. Jaarlijks moeten we
voldoende liquide middelen genereren om ons complex te verbeteren en om ons te kunnen inzetten voor het Nederlands bedrijfsleven. Ook in dit opzicht gaan we terug naar onze wortels: rendement is geen doel, maar een middel om onze doelstellingen te realiseren. Centraal staat het belang van onze klanten die zich in alle opzichten door Jaarbeurs geruggesteund moeten voelen.
In 2016 viert de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs haar honderdjarig bestaan. In niets doet het
economisch speelveld meer denken aan de tijd van 1916. Mondialisering van de handel en digitalisering van de samenleving bepalen het speelveld van onze klanten. We willen hierin een rol van betekenis blijven spelen, daarom zullen we de omslag maken naar die van een krachtige marketingpartner die haar klanten helpt hun doelstellingen te bereiken.
In onze visie staat het begrip ‘verbinden’ centraal. Daarmee zijn we groot geworden. Dat verbinden moet
leiden tot resultaten voor onze klanten. We creëren digitale en fysieke ontmoetingen of combinaties daarvan. Onze klanten mogen van ons verwachten dat we dat met hart en ziel doen. Deze passie moet leiden tot bijzondere ervaringen voor onze klanten, waaraan ze met plezier terugdenken.
9
Dit veronderstelt dat we de markten waarin we actief zijn tot in detail kennen, daarnaast mogen onze klanten
van ons terecht flexibiliteit, gemak en een excellente service verwachten tegen marktconforme prijzen. Deze ontmoeting moet bovendien plaatsvinden in een omgeving die de klant maximaal ondersteunt in zijn doelstellingen.
Organisatie Tien jaar geleden heeft Jaarbeurs met goede redenen gekozen voor een structuur met drie bedrijven. Onder de holdingstructuur acteerden VNU Exhibitions Europe, Jaarbeurs Utrecht en Jaarbeurs Catering Services elk in hun eigen markt. Dit heeft destijds tot verregaande vormen van specialisatie geleid. Bedrijfseconomisch hebben deze keuzes ons geen windeieren gelegd. Het eigen vermogen is door de jaren heen fors gegroeid.
Anno 2013 zijn we evenwel van mening dat we onze klanten het best kunnen dienen vanuit één Jaarbeurs,
waarbij we kiezen voor één integrale marktbenadering. In het verslagjaar hebben we gekozen voor reorganisatie, waarbij drie entiteiten zullen opgaan in één Jaarbeurs. We verwachten dat medio 2014 dit proces van integratie zal zijn afgerond. Bij dit proces zijn Ondernemingsraad en vakbonden nadrukkelijk betrokken. De keuze voor centrale aansturing leidt tot een organisatie die de nieuwe uitdagingen tot ver in de 21ste eeuw aankan. Het eigen vermogen zullen we gebruiken om ons complex te upgraden naar een zodanig niveau dat het elke toets met vergelijkbare complexen wereldwijd ruimschoots kan doorstaan.
Investeringsagenda 2013 is voor ons het jaar van de herijking. We kantelen de organisatie naar een bedrijf dat zich met recht marketingpartner mag noemen. Tegen deze achtergrond is de investeringsagenda voor de komende tien jaar vastgesteld. Er zijn verstrekkende beslissingen genomen. Verder in dit Verslag van de Directie (pagina 15, Complexontwikkeling) komen we hierop gedetailleerder terug. Tot 2023 zullen we 240 miljoen euro investeren in renovatie en nieuwbouw van het complex. We zien af van de voorgenomen bouw van de Galaxy, een grote ontvangsthal boven Entree Oost.
In overleg met de Gemeente Utrecht hebben we voor de herinrichting van ons complex definitief gekozen
voor de Oost-West variant. Jaarbeurs heeft ook besloten te investeren in een bioscoopcomplex. Wolf Bioscopen Holding BV huurt en exploiteert het complex. Met Wolff Bioscopen is een meerjarig huurcontract afgesloten.
Onze klanten
Grosso modo onderscheiden we twee type klanten die op verschillende manieren gebruik maken van onze diensten. (1) Bedrijven die deelnemen aan onze beurzen en (2) organisatoren van beurzen en bijeenkomsten. Bezoekers aan beurzen, evenementen, bijeenkomsten en vergaderingen beschouwen we als onze gasten. Onze organisatie gaan we naar type markt inrichten. Zo zullen we marktteams inrichten die zich binnen hun markt specifiek richten op belangrijke beurzen en evenementen. Deze teams leveren alle producten en diensten van Jaarbeurs. We kiezen hierbij voor het one-stop-shopping principe. Een gesprekspartner die alles regelt en daarop aanspreekbaar is. In feite werken ze horizontaal over alle onderdelen van Jaarbeurs heen. De inspanningen van de marktteams zijn gericht op het creëren van return on investment voor de klant.
10
CONTENT EN BELE VING WORDEN STEEDS BEL ANGRIJKER
Jaarbeurs heeft in het verslagjaar in Nederland 25 en in het buitenland 29 beurzen georganiseerd. Hierin
zitten ook de beurzen van onze bedrijven VNU Exhibitions Asia en VNU Exhibitions Asia Pacific.
Het beursorganiserende deel van Jaarbeurs heeft een moeilijk jaar achter de rug. Als direct gevolg van de
economische omstandigheden heroverwegen bedrijven hun beursdeelname. We zien nagenoeg over de hele linie terugloop van het aantal exposanten, met als direct gevolg dat het grote moeite kost bezoekersaantallen op peil te houden. Tegelijkertijd zien we tekenen van herstel. We verwachten de bodem te hebben bereikt.
Daarnaast hebben we te maken met een aantal structurele problemen die vooral de grote, traditionele
vakbeurzen raken. We zijn overigens overtuigd van de kracht van het persoonlijk contact en de rol die de beurs als collectief marketinginstrument daarin speelt. Digitalisering, concentratie, specialisatie en een veranderend medialandschap met onnoemlijk veel nieuwe online initiatieven zullen leiden tot meer niche-evenementen met een kleinschalig karakter, sterk leunend op een sterk content gedreven programma. De vakbeurs Infosecurity (om een voorbeeld te noemen) laat zien dat expo en inhoudelijk programma onlosmakelijk aan elkaar zijn verbonden. Bijna de helft van het bezoek neemt deel aan een of meerdere seminars.
Content en beleving
Publieksbeurzen zullen het in de toekomst veel meer van de component ‘Beleving’ moeten hebben. Bedrijven blijven grote publieksbeurzen onverminderd zien als een meer dan uitstekend medium om te communiceren met de doelgroep. Bezoekers op hun beurt rekenen op een fantastische ervaring. De beurs als boeiende en bindende beleving. Het onderdeel Camping bij night op de Vakantiebeurs 2014 is daarvan een sprekend voorbeeld. De essentie van deze nieuwe aanpak: presenteer het product in de context waarin het wordt gebruikt. Dit leidt tot bijzondere, onverwachte ervaringen voor zowel exposant als bezoeker.
Zoals eerder opgemerkt worden beurzen georganiseerd door marktteams die als geen ander de markt ademen
en samen met de markt spraakmakende evenementen organiseren. De traditionele beursorganisator wordt marketingpartner die business genereert voor zijn klanten. We zijn ons ervan bewust dat de meetbaarheid van marketinginspanningen een groeiende rol speelt bij de besluitvorming om deel te nemen aan onze evenementen. De komende jaren worden extra stappen in die richting gezet. De resultaten van datamining zullen we – uiteraard binnen alle wettelijke kaders – aanbieden aan onze klanten. Dit geeft een extra dimensie aan het begrip leadgeneratie.
11
Met name in de hoek van de vakbeurzen kiezen we voor het Rijnlandse model dat ervan uitgaat dat er zes
partijen een doorslaggevende rol spelen bij het organiseren van een succesvolle beurs. Naast Jaarbeurs zijn dit de brancheorganisaties, klanten, kennisinstituten, overheid en financiers. Het is aan de marktmanager deze partijen samen te brengen.
Hierboven hebben we opgemerkt dat content koning is. Marktleiders die participatie in het content pro-
gramma verkiezen boven standruimte moeten hiervoor alle ruimte krijgen. Als marketingpartner moeten we hem de best mogelijke manier bieden om contact te leggen met zijn doelgroep. In toenemende mate zullen we onze klanten fluïde vormen van beursdeelname aanbieden. We verlaten het stringente format van vierkante meters. Ons uitgangspunt is te allen tijde dat we willen verbinden, en dat we de klant maximaal ondersteunen in de manier waarop hij dat wil doen.
Online De komende jaren zullen we onze online activiteiten uitbreiden. Dit sluit nauw aan bij onze visie dat we onze klanten 365 dagen per jaar willen ondersteunen. We verwachten tot 2020 forse groei in het online-segment. Binnen de nieuwe organisatie houdt één business unit zich expliciet bezig met het ontwikkelen van online platforms. In het verslagjaar hebben we een honderd procent belang verworven in het online white paper platform Marqit. Daarnaast hebben we voor de beautybranche beautyspot.nl gelanceerd, met productnieuws, redactie en mogelijkheden voor de ondernemers in de beautysector om met elkaar contact te leggen. We verwachten overigens dat er vanuit de online producten weer nieuwe fysieke evenementen zullen ontstaan. We zien deze trend wereldwijd.
Zuidoost A zië
Onze bedrijven VNU Exhibitions China en VNU Exhibitions Asia Pacific in Thailand ontwikkelen zich voorspoedig. Met laatstgenoemd bedrijf hebben we in 2013 de succesvolle Thailab georganiseerd, daarnaast hebben we vanuit Bangkok beurzen in Indonesië en Myanmar in de markt gezet. VNU Exhibitions Asia blijft onverminderd groeien. De beurs Domotex is illustratief: dit jaar zal de beurs alle records breken. Titels als R+T Asia en Pet Fair Asia floreren. Samen met de Engelse organisator RapidNews hebben we in het verslagjaar het vakevent 3D Printing gelanceerd.
12
Het merk VIV (Vakbeurs Innovatieve Veehouderij) laat zien waartoe samenwerking zoals in het Rijnlandse
model wordt gepropageerd kan leiden. De Nederlandse industrie neemt van oudsher een sterke positie in de markt van innovatieve veehouderij in. In 1978 ontstond de behoefte aan een platform waar de industrie innovaties kon presenteren. Thuisbasis van de VIV werd Utrecht, inmiddels is de VIV-brand uitgegroeid tot een wereldwijd ijzersterk merk. In het verslagjaar werd in Bangkok VIV Asia gehouden, met ruim 33 duizend bezoekers uit 118 landen. De beurs overtrof alle verwachtingen en heeft hiermee zijn status herbevestigd. De vooruitzichten voor VIV Europe die na vier jaar weer in Utrecht wordt gehouden zijn gezien het deelnemersveld veelbelovend.
JA ARBEURS BLIJF T INTERESSANTE PARTNER VOOR ORGANISATOREN
Traditiegetrouw blijft Jaarbeurs een interessante partner voor organisatoren die zelf niet over een complex beschikken, of er juist voor kiezen hun beurs of event in de Jaarbeurs te accommoderen. Vanaf september zien we een positief marktsentiment. Organisatoren hebben ingezet op innovatie en realiseren zich dat het succes afhangt van de meerwaarde die hun event biedt. We zien een aantal trends.
Merkactivatie & communities
Bedrijven kiezen steeds vaker voor merkactivatie via beurzen en evenementen. Uitstekend voorbeeld is LEGO World, met meer dan 75.000 bezoekers het grootste LEGO-branded event ter wereld. LEGO heeft gekozen voor Jaarbeurs om het evenement verder te ontwikkelen en te laten groeien. Ander voorbeeld is het Firstlook gamingevent, platform waar de game- en hardware-industrie de nieuwste games en noviteiten lanceren, dat in 2013 voor de zesde keer plaatsvond. Het is inmiddels uitgegroeid tot het grootste gaming event van de Benelux.
Merken en bedrijven zijn meer en meer bezig met het creëren van communities, waarvan de leden een
gezamenlijke passie delen. Een goed voorbeeld van deze trend is HASBRO, een van de grootste spellenmerken ter wereld die het evenement ‘Magic The gathering’ organiseert. Aan dit event is een kaartspeltoernooi gekoppeld, waar internationale fans van dit spel de strijd met elkaar aangaan. Ook in 2014 heeft HASBRO weer gekozen om het evenement te organiseren in de Jaarbeurs.
Fans en communities spelen ook een essentiële rol bij de indoor dance festivals in de Jaarbeurs. Inter
nationale top-DJ Armin van Buuren heeft er in het verslagjaar voor gekozen om het grootste indoor trance festival ter wereld A State Of Trance in 2014 en navolgende jaren te organiseren in de Jaarbeurs. Samen met de spraakmakende festivals Thrillogy en Time Warp huisvest Jaarbeurs hiermee de top drie van de meest kwalitatieve indoor dance festivals.
Kraamkamer en vernieuwing
Inspelend op de marktontwikkelingen heeft Jaarbeurs twee jaar geleden in het hallencomplex het High Five concept gelanceerd. Een volledig ingerichte beurshal met flexibele stands en voorzieningen voor workshops. Hierdoor krijgen nieuwe ideeën alle gelegenheid om uit te groeien tot succesvolle events. Deze laagdrempelige propositie heeft er inmiddels voor gezorgd dat 2013 een recordjaar was met 24 nieuwe concepten. Als evenementen zich eenmaal hebben gevestigd komt het aan op het continu vernieuwen van het concept.
13
‘Blijf de bezoeker verrassen’ is het motto. Sanoma doet dat met de Margriet Winterfair keer op keer met succes. De 75ste verjaardag vierde Margriet met 75 duizend bezoekers op de Margriet Winterfair in de Jaarbeurs. Een relatief nieuw marktsegment met potentie zijn de Touring Exhibitions, reizende tentoonstellingen met een combinatie van entertainment en educatie rond specifiek thema’s. Met de expositie NASA – A Human Adventure hebben we de eerste stappen in dit segment gezet. Hiermee hebben we internationaal ons visitekaartje afgegeven bij de organisatoren van dit type evenementen. De NASA-tentoonstelling hebben we voor eigen risico en rekening naar Utrecht gehaald. Dergelijke evenementen zelf organiseren is niet voor herhaling vatbaar.
Spor t Jaarbeurs verbindt en brengt mensen samen. Dit geldt ook voor sportevenementen. In het verslagjaar vond het European Youth Olympic festival in Utrecht plaats, met Jaarbeurs als kernlocatie. Bezoekers zagen hoe de toekomstige winnaars van de Olympische Spelen in 2016 en 2018 in actie kwamen.
2015 wordt met de start van de Tour de France in Utrecht in sportief opzicht een bijzonder jaar. Jaarbeurs
zal het toneel zijn van de Grand Départ van het grootste wielerspektakel ter wereld.
MARKTA ANDEEL CONGRESSEN / VERGADEREN VERGROOT
Jaarbeurs is met haar congres- en vergaderaccommodatie een gewilde locatie in Nederland. In een concurrerende markt is Jaarbeurs erin geslaagd haar marktaandeel in het verslagjaar te vergroten. Dit is voor een belangrijk deel te danken aan eerder ingezet beleid: Jaarbeurs heeft fors geïnvesteerd in de kwaliteit van de locaties, die architectonisch en technologisch zo zijn ingericht dat ruimtes in lijn kunnen worden gebracht met de doelstellingen van de klant.
De concurrentie in de congres- en vergadermarkt is moordend, de prijsdruk enorm. Het aantal locaties
benadert de 30 duizend. Daarnaast krijgen we concurrentie uit onverwachte hoek in de vorm van pop-up congreslocaties. Locaties met een levensduur van maximaal een paar maanden die voor de gelegenheid thematisch worden ingericht. Deze locaties hebben aantrekkingskracht op bedrijven die zich willen laten verrassen door het bijzondere van de locatie. Deze gelegenheidsaccommodaties trekken marktaandeel naar zich toe. Verder zien we dat leegstaande gebouwen worden ingericht als congreslocaties.
Klantbenadering Jaren geleden heeft Jaarbeurs het concept Meeting Moods in de markt gezet. Van verhuurder van ruimte naar adviseur in bijeenkomsten. In de essentie draait het altijd om de vraag wat de klant met de bijeenkomst wil bereiken. De Jaarbeursspecialisten stemmen daarop het dienstenpakket af. We zien onszelf als partner die de klant maximaal ondersteunt in het behalen van zijn doelstellingen. Met onze klantbenadering zijn we onder scheidend. Dit is één van de belangrijkste redenen voor de groei van ons marktaandeel.
14
Net zo belangrijk is de kwaliteit van onze locaties. Met Media Plaza en het in september geopende
Supernova combineren we bijzondere architectuur met de allernieuwste beeld-, licht- en geluidtechnologie. We zijn hierdoor in staat voor onze klanten bijzondere ervaringen te creëren.
Nieuw is het ontstaan van hybride bijeenkomsten. Eén congres in zowel Utrecht als in San Francisco, waar
de congresgangers via een live videoverbinding met elkaar de dialoog aangaan. We verwachten een toename van dit type vergaderingen. Supernova is voorzien van de nieuwste technologie op dit gebied.
De bezettingsgraad van alle congres- en vergaderruimtes schommelt rond de tachtig procent. Media Plaza,
ooit opgericht om ondernemend Nederland wegwijs te maken op internet, spant de kroon. Op de voet gevolgd door Supernova, dat zich in korte tijd mag verheugen in grote belangstelling uit de markt. Supernova vervangt een aantal traditioneel ingerichte zalen, waarvan de bezettingsgraad was teruggelopen tot 25 procent. Media Plaza en Supernova zijn de kwaliteitstandaard voor onze bouwplannen.
Omzet We zien het gemiddeld aantal deelnemers per congres teruglopen, waardoor de omzet per evenement is gedaald. Daarnaast is er sprake van sterke prijsdruk. Waar het overgrote deel van locatie-exploitanten hun marktaandeel zagen slinken is Jaarbeurs erin geslaagd het aandeel te vergroten. Voor de komende jaren verwachten we ons marktaandeel verder uit te breiden door intensievere sales, een heldere visie op ons partnership met de klanten, en het aanbieden van steeds nieuwe en verrassende accommodaties.
CATERING SUCCESFACTOR VOOR ERVARING VAN ONZE GASTEN
Jaarbeurs heeft met de cateringactiviteiten in het eigen complex een stabiel jaar achter de rug. Met onze catering kiezen we voor vers, passie en service. Onze partycateraars werken in een lastige markt, zij hebben een moeilijk jaar achter de rug. De catering van het kroningsfeest in het Muziekgebouw aan ’t IJ door een van onze labels behoort tot de grote successen. De omzet van Restaurant Zeyn blijft groeien.
Catering is een van de kritische succesfactoren. Omdat we met nadruk de ervaring van de gebruikers van
ons complex centraal stellen, zullen we daarin de komende jaren extra investeren. In het verslagjaar zijn daarvoor de eerste aanzetten al gegeven. In het vergadercomplex zien we een trend in de richting van life cooking. Onze gasten willen worden verrast, ze wensen kwaliteit en willen zien met welke producten wordt gekookt. Daarom hebben we een aantal eilanden ingericht waar koks voor het oog van de gasten met verse producten koken. Het motto is: alles vers, brood ter plekke afbakken, duurzaam met een hoog MVO-karakter en trendy.
Publiekscatering Het bestedingsniveau op het gebied van publiekscatering is gelijk gebleven. De trend was al ingezet: stem het product af op de doelgroep, en doe dat met passie. In opdracht van de organisator van de 50PlusBeurs verzorgen we bijvoorbeeld 70 duizend punten appeltaart, terwijl we voor onze klanten die een dance-event organiseren speciale festivalterreinen inrichten. We zullen de komende jaren deze ontwikkeling in hoog tempo perfectioneren.
15
De eerste resultaten waren te zien op de Vakantiebeurs 2014, waar een Afrikaans (catering)dorp is ingericht, waarbij het al lang niet meer alleen gaat om de gerechten die worden geserveerd, maar om de totale ambiance. Product, sfeer en bediening bepalen gezamenlijk de waardering van de gast.
Par t ycatering Zoals eerder geschreven hebben we nadrukkelijk gekozen voor een terugkeer naar onze oorspronkelijke doelstellingen. Om die reden hebben we onze (label)strategie met betrekking tot de partycateraars tegen het licht gehouden. In het verslagjaar hebben we besloten evenementenbureau Arjan van Dijk te ontvlechten uit de Jaarbeursorganisatie. Voor de partycateringlabels Grand Catering, Verhaaf Partycatering, Taat & de Regt en On Board On Shore verwachten we een stabiele ontwikkeling in een sterk concurrerende markt.
Zeyn De omzet van restaurant Zeyn in het Beatrixgebouw vertoont een opgaande lijn. Het is niet alleen meer een baken voor gasten van onze eigen evenementen, maar trekt steeds meer bezoekers uit de (kantoor)omgeving rond Jaarbeurs. Het concept is gebaseerd op kwaliteit en snelheid. Via een speciale app is het inmiddels mogelijk direct bestellingen te plaatsen en af te rekenen. In 2014 wordt een nieuwe functie toegevoegd.
COMPLE XONT WIKKELING
Jaarbeurs investeert tot 2023 240 miljoen euro in nieuwbouw en verbetering van het complex. De plannen voorzien in sloop- en nieuwbouw van het overgrote deel van de hallen. Op het complex komen congresvoorzieningen met rechtstreekse verbindingen met de hallen, waardoor beurs- en congresbezoek logisch aan elkaar zijn gekoppeld. In 2014 worden de wensen van grote klanten en in- en externe stakeholders geïnventariseerd, zodat deze kunnen worden geïntegreerd in het uiteindelijke ontwerp.
Oost-West variant
In het verslagjaar heeft de directie een aantal knopen doorgehakt. Zo heeft Jaarbeurs gekozen voor de Oost-West variant. Dit betekent dat de expositieruimte over de volle breedte aan de westzijde van het hallencomplex wordt gesitueerd. Publieke functies, waaronder het bioscoopcomplex, een hotel en de eventuele nieuwsbouw van Holland Casino zijn voorzien tussen het expositie- & congrescomplex en de Croeselaan / Jaarbeursplein.
16
Deze keuzes zijn gemaakt na uitvoerig overleg met Gemeente Utrecht. De Jaarbeurs waardeert de construc-
tieve gesprekken met de gemeente. Beide partijen hebben een gemeenschappelijk uitgangspunt: de beste oplossing voor de stad, waarin Jaarbeurs haar rol voor het Nederlands bedrijfsleven als verbindende schakel tussen vraag en aanbod maximaal kan spelen. In januari 2014 is het afsprakenkader afgerond.
De afspraken met de gemeente zijn van groot belang voor de toekomst van Jaarbeurs. Zo wordt het gebied
waarop het complex is gesitueerd (de hallen 2 tot en met 12) in eeuwigdurende erfpacht aan Jaarbeurs uitgegeven. De afspraken bieden ons bedrijf zekerheid over de huidige locatie, daarnaast is in de plannen de bereikbaarheid van het complex per eigen vervoer gewaarborgd. Zekerheid over de locatie en bereikbaarheid rechtvaardigen een investering van 240 miljoen euro in nieuwbouw en renovatie.
Megabioscoop In oktober 2014 start de bouw van de megabioscoop. Deze moet zijn afgerond in september 2015. Met de organisatie is afgesproken dat het nieuwe bioscoopcomplex het hart van de 35ste editie van Het Nederlands Filmfestival zal zijn.
Als de bioscoop klaar is, start fase A van de realisatie van de Centrum Boulevard. Deze verbindt het cen-
trum van de stad met Kanaleneiland. De Boulevard begint op het Vredenburg en loopt door Hoog Catharijne, en de nieuwe OV-terminal via het Jaarbeursplein dwars door het hallencomplex. De Boulevard loopt langs Hal 1. Jaarbeurs zal de gevel van deze hal duurzaam vernieuwen, ter hoogte van de bioscoop wordt de Boulevard verrijkt met een food court. Fase A eindigt bij entree Oost van het Jaarbeurscomplex.
Sloop en nieuwbouw
In 2015, direct na de oplevering van de bioscoop, start de sloop van de hallen 2 tot en met 5. De hallen worden vervangen door nieuwbouw met een vloeroppervlakte van 35 duizend vierkante meter. Zoals eerder in dit verslag opgemerkt kiest Jaarbeurs voor een logische samenvoeging van expositieruimte met congresaccommodatie, waardoor beurs en expositie in de beleving van de bezoeker één is. Beursruimte op begane grond, expositieruimte op niveau 1, logisch met elkaar verbonden. Als deze bouwfase is afgerond start Jaarbeurs met de sloop en nieuwbouw van de hallen 7 tot en met 12.
Het Jaarbeursplein krijgt de allure van een druk stadsplein. Aan het plein grenzen het stadskantoor,
de nieuwe OV-terminal, het Beatrixtheater en het hallencomplex. Het plein krijgt een zelfstandige evenementenfunctie. Dit biedt Jaarbeurs de mogelijkheid activiteiten in het Beatrixgebouw naar buiten toe uit te breiden. Jaarbeurs heeft hoge verwachtingen van de mogelijkheden van het plein en heeft plannen om het plein een nationale functie te geven. Jaarbeurs is in overleg met de gemeente over een mogelijke regiefunctie.
Bereikbaarheid Bereikbaarheid is essentieel voor de toekomst van Jaarbeurs. In het verslagjaar is de bereikbaarheid van het complex sterk verbeterd. Met de fly-over boven het 24 Oktoberplein wordt het Jaarbeurscomplex rechtstreeks verbonden met de A2. De verbreding van de Overste den Oudenlaan hebben de aan- en wegrijtijden van de automobilist structureel verkort.
17
Direct gevolg hiervan is dat Jaarbeurs heeft besloten te investeren in nieuwe parkeerterreinen aan de
Overste den Oudenlaan. De terreinen zullen met de nieuwste parkeertechnologie en volgens de nieuwste inzichten worden ingericht. Jaarbeurs en Gemeente Utrecht zijn in vergevorderd overleg over een nieuwe aanrijroute en een eigen brug over het Merwedekanaal voor het vrachtverkeer naar de hallen. Hierdoor zal 40 procent minder gebruik worden gemaakt van de publieke infrastructuur aan de Van Zijstweg. Door een eigen aanrijroute kan vrachtverkeer sneller worden afgehandeld. Met name voor het bedrijfsleven levert dit grote winst op.
De keuze voor de Oost-West variant betekent dat het aantal parkeerplekken aan de terreinen aan Croeselaan-
zijde wordt gereduceerd. Hiervoor in de plaats komt weliswaar parkeerruimte aan de Overste den Oudenlaan, maar de loopafstand voor bezoekers aan het Beatrixgebouw wordt hierdoor te lang. Jaarbeurs praat met de gemeente over mogelijkheden om een parkeervoorziening te creëren in het Beatrixgebouw.
VERWACHTING VOOR 2014
De directie spreekt geen verwachting uit voor 2014. Daarvoor is de economische situatie te instabiel. We schatten de effecten van een aantrekkende economie niet te hoog in. Aangezien we een aantal voorzieningen in 2013 hebben getroffen, verwachten we geen onverwachte tegenvallers.
FINANCIËLE EN OVERIGE ONT WIKKELINGEN IN 2013
In een jaar waarin fundamentele beslissingen zijn genomen en waarin de resultaatontwikkeling niet alleen bedrijfseconomisch maar ook door incidentele lasten onder druk heeft gestaan, heeft de onderneming haar sterke financiële basis kunnen behouden. De solvabiliteit is niet achteruit gegaan, de aanwezige activa zijn reëel gewaardeerd en waar nodig zijn voldoende noodzakelijke voorzieningen getroffen. Het negatieve resultaat heeft er echter toe geleid dat de liquide middelen positie en het vermogen enigszins zijn afgenomen.
De resultaatontwikkeling in 2013 stond sterk onder druk. Het operationele bedrijfsresultaat is gedaald van
€ 16 mln. naar ruim € 6 mln. De afname van het bedrijfsresultaat is een gevolg van de door de economische crisis onder druk staande beurzenproducties, zowel de tweejaarlijkse vakbeurzen als in mindere mate de jaarlijkse consumentenbeurzen (samen ca. € 6,0 mln.). Daarnaast heeft ook de party catering divisie heel veel last ondervonden van een terugvallende vraag met een totale achteruitgang in resultaat van eveneens ca. € 6,0 mln. De internationale divisie met voornamelijk beurzenproducties in China realiseerde echter een beter resultaat van ca. € 3,0 mln. Per saldo is het resultaat € 5,1 mln. negatief geworden. Het verschil met het operationele bedrijfsresultaat wordt veroorzaakt door € 11,4 mln. incidentele lasten. Deze lasten ontstaan door de in gang gezette reorganisatie, het ontvlechten van de Arjan van Dijk Groep en het vormen van voorzieningen voor vastgoedprojecten.
Jaarbeurs hecht aan het milieu. Mogelijk verontreinigde locaties zijn in beeld gebracht en acties ter verbete-
ring zijn genomen. Projecten ter voorkoming van milieuverontreiniging en maatregelen ter bevordering van besparing op energie-, water- en afval laten jaarlijks positieve resultaten zien. Waar nodig zijn noodzakelijke voorzieningen getroffen voor mogelijke milieukosten die zullen optreden bij de ontwikkeling van het Jaarbeurscomplex.
18
In 2013 is een reorganisatie in gang gezet. Hierover is nauw overleg gevoerd met de ondernemingsraad en de bonden. Het personeel is voortdurend geïnformeerd over de stand van zaken. Arbeidsvoorwaarden als gevolg ervan zullen niet worden aangepast met uitzondering van het variabel beloningsbeleid dat wordt herzien in het kader van de nieuwe strategie en organisatie.
De zetelverdeling tussen vrouwen en mannen in de Raad van Commissarissen is met 50% in evenwicht. Het bestuur bestaat uit een directievoorzitter.
Er is geen winst behaald en er wordt daarom ook geen dividendvoorstel gedaan.
Voor de belangrijkste financiële kerngegevens wordt verwezen naar pagina 4.
RISICOMANAGEMENT
Risicobeheersing Jaarbeurs kent strategische risico’s waarbij het manifesteren ervan kan leiden tot structureel omzet- en resultaatsvermindering. Verder zijn er operationele en financiële risico’s die de nodige aandacht van het management vergen ter voorkoming van bedrijfsongelukken en financiële instabiliteit.
Strategische risico’s
Een belangrijk risico is het niet tijdig aanpassen van de organisatie aan de veranderende markten en klant verwachtingen, en aan de economische omstandigheden en noodzakelijke innovatie. In 2013 heeft Jaarbeurs de strategie grondig herijkt en dusdanig in lijn gebracht dat het aan de markt- en klantbewegingen kan tegemoet komen en het genoemde risico daarmee vermindert.
De belangrijkste bron van omzet zijn de eigen beurzen en de beurzen, congressen, vergaderingen en
evenementen die door onze klanten worden georganiseerd. Het strategisch risico van het mogelijk wegvallen van deze activiteiten wordt voorkomen dan wel gecompenseerd door het investeren in markten en klantbenadering en het aantrekkelijk houden van het complex, alsmede de bereikbaarheid ervan. Een belangrijk en veel omvattend investeringsplan voor de volgende tien jaren ligt daaraan ten grondslag.
Operationele risico’s
Door de vele bezoekersstromen zijn er veel risico’s van diverse aard. Hieronder volgt een beschrijving van hoe omgegaan wordt met de als belangrijkste ervaren risico’s:
Veiligheid klanten en medewerkers • Bij bouwprojecten (nieuwbouw en verbouwingen) gelden veiligheidsmaatregelen waarbij alle betrokkenen gecertificeerd dienen te zijn op niveau VCA2;
• Bij oplevering worden stands gekeurd op basis van de geldende voorschriften. De keuring geldt ook voor de bevestigingssystemen en energieaansluitingen;
19
• Voor de behandeling van gevaarlijke stoffen wordt voldaan aan de standaard veiligheidsverordeningen en aan de voorschriften die voortvloeien uit onze milieuvergunning;
• Voor brand en diefstal wordt voldaan aan brandveiligheidseisen van brandweer en verzekering en is het complex gecertificeerd;
Fysieke bereikbaarheid • Het gebruik van openbaar vervoer wordt sterk bevorderd en gebeurt o.a. via de websites van Jaarbeurs en van de organisatoren; • Maatregelen worden permanent genomen ter bevordering van verkeerstromen rond het Jaarbeursterrein.
Voedselveiligheid • Ter voorkoming van risico’s met betrekking tot voedsel wordt voor de voedselverstrekking een volwaardig voedselveiligheidssysteem gehanteerd dat minimaal voldoet aan de HACCP eisen; het gehanteerde systeem is een gesloten systeem vanaf leveranciers tot aan consumptiemoment.
IT infrastructuur • Voor database integriteit zijn uitgebreide procedures van kracht om het geautoriseerd gebruik van gegevens, ook die van bezoekers- en exposantengegevens, te borgen; • Om de bereikbaarheid van het bedrijf te garanderen wordt gebruik gemaakt van een dubbele internetverbinding die op twee plaatsen verbonden is met de internet cityring en die met een ander internetknooppunt in Nederland zijn doorgeschakeld; • Voor een maximale beschikbaarheid van systemen en applicaties te garanderen, is gekozen voor twee data centra gekoppeld in een High Avalibity Metrocluster, beide gekoppeld aan aparte noodstroomvoorzieningen; • Om bescherming te bieden tegen ongewenste invloeden van buiten af zijn er software of appliances in gebruik die continu up-to-date worden gehouden.
Financiële risico’s
Om Jaarbeurs financieel gezond te houden wordt gezocht naar een goed evenwicht tussen hoge investeringen voor een functionele en aantrekkelijke uitstraling van het complex enerzijds en de daarvoor noodzakelijke winstgevendheid anderzijds. Via ‘de management informatie cyclus’ is er voldoende zicht op de resultatenontwikkeling, bij een tegenvallende ontwikkeling zijn er mogelijkheden om tijdig bij te sturen. De administratieve organisatie, de interne controle en de jaarlijkse rapportage erover door de externe accountant via de Management Letter borgen de interne procesrisico’s. Wat betreft de fiscale risico’s bespreekt Jaarbeurs op regelmatige basis haar belangrijkste dossiers met de fiscaal adviseur. De overige specifieke financiële risico’s (rente-, valuta-, prijs-, debiteuren- risico’s) zijn in de jaarrekening beschreven.
20
21
O V E R ZI C H T A C T I V I T E I T E N 2 013 V N U E X H I B I T I O N S E U R O P E
Beurzen in Utrecht
(Congres)beurzen in Duitsland -
Beauty Salon dimensions
Neurenberg
Beauty Trade special
World Congress and Exhibition on
Bike MOTION Benelux
Active & Intelligent Packaging - AIPIA
Internationale BouwBeurs E-fulfilment Expo
Beurzen in Thailand - Bangkok
Elektrotechniek
VIV Asia
Foodpacking Event
ChemExpo Thai
ICT & Logistiek
HortiAsia
Infosecurity.nl
ThailandLab
KreaDoe MOTORbeurs Utrecht
Beurzen in Rusland - Moskou
Nationale Onderwijstentoonstelling
VIV Russia
Overheid & ICT Storage Expo
Beurzen in Turkije - Istanbul
Tooling Event
VIV Turkey
Vakantiebeurs Zorg & ICT
Beurzen in Vietnam - Hanoi
Zorgtotaal
Ildex Forum Hanoi
Trade Mart Utrecht
Beurzen in Indonesië - Jakarta
Trade Mart
Ildex Indonesia
Voorjaarsbeurs Najaarsbeurs
Beurzen in Myanmar - Yangon
Sla uw Slag Uitverkoopbeurs
PharMed Mayanmar Ildex Mayanmar
Beurzen in Den Bosch Energie Vakbeurs
Beurzen in China
MetaalExpo
China Coil Winding, Insulations&Electrical
ParkeerVak
Manufacturing Exhibition Guangzhou
Veilig Werkt Beter
DOMOTEX asia / CHINAFLOOR R+T Asia
Beurzen in België
World Travel Fair
Infosecurity.be
Shanghai Spring Real Estate Market
Storage Expo
Exhibition
Tooling Event
Green Building China
22
Pet Fair Shanghai
Digitale platforms
Pet Fair Asia
Beautyvakbeurs.nl / Beautyspot.nl
Holiday Real Estate Market Spring
Supportbeurs.nl
Shanghai Autumn Real Estate Market
Electrotechniek.365.nl
Exhibition
VSK365.nl
Integrated Furnishing
Industrialprocessing.nl
Money Fair
Macropak.nl
China International Maternal & Child Health Expo
Summits Strategie Summit HR Directeuren Strategie Summit CIO Strategie Summit Supply Chain & Logistiek Strategie Summit Industrie Strategie Summit Onderwijs Strategie Summit Bouw Strategie Summit Zorg Strategie Summit Energie & Utilities Strategie Summit Overheid
23
O V E R ZI C H T A C T I V I T E I T E N 2 013 J A A R B E U R S U T R E C H T
Beurzen
Aantal bezoekers
Bruto m²
14
244.316
302.720
4
256.418
175.746
Vakbeurzen derden
23
73.224
102.916
Publieksbeurzen derden
29
455.162
381.403
3
55.925
54.000
Vakbeurzen VNU Exhibitions Europe Publieksbeurzen VNU Exhibitions Europe
Trade Mart Totaal beurzen
Beatrix Theater Aantal voorstellingen
Evenementen
Aantal
73
Aantal 297
1.085.045
Aantal bezoekers 339.637
Aantal
Aantal bezoekers
14
362.500
Congressen en vergaderingen
Aantal
Aantal bezoekers
Nationale dagcongressen
1.089
182.130
33
13.403
2
450
Totaal
Nationale meerdaagsecongressen Internationale meerdaagse congressen
1.016.785
Dagvergaderingen
5.205 185.720
Totaal congressen en vergaderingen
6.329
381.703
Totaal Jaarbeurs
6.713
2.168.885
24
Beurzen in Utrecht Beurzen en evenementen derden
Event
50+ Beurs & Festival
Festivak
Artantique Utrecht
Labtechnology
Beroepskeuzebeurs Midden-Nederland
Gastronomie
C2W Career Expo
ICT Vakdag
Christelijk Vakantieplein
IPON
Dance Fair
Management Support
Pearl
Massagedagen
Leven & Geloven
Regio Business Dagen
Eigen Huis (ver)Bouwen najaar
Multichannel
Eigen Huis (ver)Bouwen voorjaar
Performa
Eurospoor
PromZ Event
First Look
RelatieZ
Hengelsport -en Visbotenbeurs
Vakbeurs Gebouwbeheer
Het Careerevent
Webwinkel Vakdagen
KamaSutrA Najaar
Health & Beautiful
KamaSutrA Voorjaar
Ecobouw
Love & Marriage Najaar
Foodpacking
Love & Marriage Voorjaar
Kerk & Gemeente
Luikse Markt
Magic The Gathering Tournament
Margriet Winter Fair
Disney on Ice - Worlds of Fantasy
Nationale Gezondheidsbeurs
EO Nederland Zingt Dag
Second Home Int. Voorjaar
NASA - A Human Adventure - The
Second Home Int.najaar
Exhibition
Verzamelaars JB njr.
European Youth Olympic Festival (EYOF)
Webshop till you drop
Ruilen met Robinson Ruilmanifestatie
Wegwijs
Boekenfestijn
What Women Want
LEGO World
Digitale Zorg Event
Thrillogy
Verzamelaars JB voorjaar
Muziekfestival Maak De Droom Waar
TelecomTime
Max Proms
De Leveranciersdagen
Wintercircus Utrecht
DermaFair
ZAPP Sinterklaasfeest
Electronics & Automation
Time Warp
25
Congressen en vergaderingen Algemene Onderwijsbond
Nederlandse Vereniging van
Belastingdienst
Anesthesiemedewerkers
Benecke
Nederlandse Vereniging van Artsen voor
Cadmes
CGI
Nederlandse Vereniging voor Autisme
Compass Group NL
Nederlandse Vereniging voor Parodontologie
Congres- en Studiecentrum VNG
Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen
CTMM
NHA
Deloitte
ParkinsonNet
Entopic
Partij van de Arbeid
Erasmus MC
Pino Evenementen en Congressen
Euroforum
ProRail
FNV Bondgenoten
Raad voor de Rechtspraak
Forum
Rabobank Nederland
Gemeente Utrecht
Reed Business Events
Hartstichting
Rendement Uitgeverij
Health Investment
Rijksgebouwendienst
Hersenstichting
Rijkswaterstaat Corporate Dienst
Joffi
Secretariaat NOV
Kamer van Koophandel
SNS Reaal
Kennisnet
SNS Bank
Kerkinactie Binnenland
Springer Media
Kluwer BV
SSR
Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter
Stichting Duurzaam Leren
Stichting Top Instituut Pharma
Bevordering der Pharmacie
Longziekten en Tuberculose
Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie
Stichting Rioned
Landelijke Vereniging Balans
Stichting Venticare
LogaCom BV
Synpact – Week van de Ondernemer
Lundbeck BV
Universiteit Utrecht
National Instruments Netherlands B.V.
UWV
Nationale Contact Centre Awards
VNU Exhibitions Europe
NBA VRC
Wachttoren Bijbel- en Traktaatgenootschap
NCOI
WCS Woundcare Consultant Society
Nederlandse Orde van Advocaten
Ziggo B.V.
26
27
28
JA A R B EU RS JA A RR E K E NIN G 2 013
29
G E C O N S O L I D E E R D E B A L A N S P E R 31 D E C E M B E R 2 013 (vóór voorstel resultaatbestemming) Bedragen x € 1.000 2013 2012 * Vaste activa Immateriële vaste activa
1
24.886
25.343
Materiële vaste activa
2
90.154
89.347
Financiële vaste activa
3
701
849
115.741 115.539 Vlottende activa Voorraden 672 785 Vorderingen
4 37.697 39.516
Liquide middelen
5
48.271
63.180
86.640 103.481 Totale activa 202.381 219.020 Groepsvermogen Geplaatst en gestort kapitaal
384
384
Agio reserve 35.849 35.849 Wettelijke reserve - 406 Overige reserves 98.623 87.089 Onverdeeld resultaat Eigen vermogen
-5.042
11.621
6 129.814 135.349
Minderheidsbelang derden
7 1.134 1.472
130.948 136.821
Voorzieningen
8 14.108 10.016
Langlopende schulden
9 117 334
Kortlopende schulden
10 57.208 71.849
Totale passiva 202.381 219.020
*) In 2012 zijn de cijfers ten behoeve van vergelijkbaarheid geherrubriceerd.
30
G E C O N S O L I D E E R D E W I N S T- E N V E R L I E S R E K E N I N G O V E R 2 013 Bedragen x € 1.000
2013 2012
Netto-omzet
11 140.870 149.233
Kosten diensten van derden, en overige externe kosten
55.786
53.313
Lonen en salarissen
32.400
31.868
Sociale lasten 5.905 5.195 Pensioenlasten 2.143 2.138
12 40.448 39.201
Overige bedrijfskosten
13
31.475
25.868
Afschrijvingen 14.663 14.308 Overige waardeverminderingen vaste activa
3.584
495
14 18.247 14.803
Som der bedrijfslasten 145.956 133.185 Bedrijfsresultaat -5.086 16.048 Financiële baten en lasten
15
971
1.375
Resultaat voor belastingen -4.115 17.423
Belastingen
16
Aandeel in resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen
275 4.860 6
14
269 4.846
Resultaat na belastingen -4.384 12.577 Minderheidsbelang derden
17
-658
-956
Nettoresultaat -5.042 11.621
31
G E C O N S O L I D E E R D K A S S T R O O M O V E R Z I C H T O V E R 2 013 Bedragen x € 1.000
2013 2012 * Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat -5.086 16.048 Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa
18.247
14.803
Aandeel in resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen en belang derden
-652
-942
Mutaties in voorzieningen
4.092
-803
21.687 13.058 Mutaties in voorraden en vorderingen
1.932
3.206
Mutaties in kortlopende schulden
-12.120
655
Dividend -454 -454 -10.642 3.407 Rentebaten 1.274 1.811 Rentelasten -215 -219 Overige financiële baten en lasten
-88
-217
Betaalde belastingen op resultaat
-2.796
-62
-1.825 1.313 Totale kasstroom uit operationele activiteiten
4.134
33.826
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto investeringen in immateriële vaste activa
-2.820
-2.162
Netto investeringen in materiële vaste activa
-15.777
-8.963
Netto investeringen in financiële vaste activa
148
-582
Totale kasstroom uit investeringsactiviteiten
-18.449
-11.707
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossingen langlopende schulden
-217
-89
Mutaties minderheidsbelang derden
-338
-371
Koersverschillen groepsmaatschappijen
-39
-66
Totale kasstroom uit financieringsactiviteiten
-594
-526
Mutatie in liquide middelen -14.909 21.593 Liquide middelen aan het begin van het jaar
63.180
41.587
Liquide middelen aan het eind van het jaar
48.271
63.180
*) In 2012 zijn de cijfers ten behoeve van vergelijkbaarheid geherrubriceerd.
32
TOELICHTING BEHORENDE BIJ DE GECONSOLIDEERDE JA A R RE K E NIN G 2 013 Algemeen
Relatie met moedermaatschappij en voornaamste activiteiten De geconsolideerde jaarrekening van Jaarbeurs omvat Jaarbeurs Holding B.V., statutair gevestigd te Utrecht en kantoorhoudende te Jaarbeursplein 3521 AL Utrecht, en haar 100% dochteronderneming Jaarbeurs B.V. met haar dochterondernemingen. De Stichting Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs oefent geen bedrijf uit en is houdster van alle aandelen Jaarbeurs Holding B.V. De onderneming is een holdingmaatschappij. De voornaamste activiteiten van de groep bestaan uit de organisatie van beurzen en evenementen, uit het exploiteren van het Congres- en Vergadercentrum, het stichten en exploiteren van de voor de organisatie van beurzen en evenementen benodigde infrastructuur en facilitaire diensten, en het verzorgen van cateringactiviteiten op diverse locaties.
Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslaggevingsperiode van een kalenderjaar.
Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten.
Toepassing van artikel 402 Boek 2 BW De financiële gegevens van de onderneming zijn in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Daarom vermeldt de enkelvoudige winst- en verliesrekening conform artikel 402 Boek 2 BW slechts het aandeel in het resultaat van vennootschappen waarin wordt deelgenomen na belastingen en het overige resultaat na belastingen.
Continuïteit Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.
Grondslagen voor consolidatie
De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van de onderneming en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de onderneming een meerderheidsbelang heeft, of waarin op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend, worden financiële instrumenten die potentiële stemrechten bevatten en direct kunnen worden uitgeoefend, betrokken. Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd, evenals de binnen de
33
groep gemaakte winsten. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht.
Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.
Groepsmaatschappijen en deelnemingen Een overzicht van de belangrijkste in de consolidatie meegenomen groepsmaatschappijen en deelnemingen staat op pagina 56. Grondslagen voor de omrekening van vreemde valuta
Transacties in vreemde valuta Transacties luidend in vreemde valuta worden in de betreffende functionele valuta van de groepsmaatschappijen omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactiedatum. In vreemde valuta luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers. Niet monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische kostprijs worden opgenomen, worden in euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoersen per de transactiedatum. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen worden als last in de winst- en verliesrekening opgenomen.
Bedrijfsuitoefening in het buitenland De activa en verplichtingen van bedrijfsuitoefening in het buitenland, met inbegrip van goodwill en bij consolidatie ontstane reële waarde correcties, worden in euro’s omgerekend tegen de geldende koers per verslagdatum. De opbrengsten en kosten van buitenlandse activiteiten worden in euro’s omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoers van het verslagjaar. Valuta omrekeningsverschillen worden verwerkt in de reserve omrekeningsverschillen. Als een buitenlandse activiteit geheel of gedeeltelijk wordt verkocht, wordt het betreffende bedrag uit de reserve omrekeningsverschillen overgeboekt naar de winst- en verlies-rekening.
Afdekking van de netto-investering in buitenlandse activiteiten Valuta koersverschillen die optreden bij de omrekening van een financiële verplichting die wordt aangemerkt als afdekking van de netto- investering in een buitenlandse activiteit, worden direct in het eigen vermogen verwerkt – in de reserve omrekeningsverschillen – voor zover de afdekking effectief is. Het niet effectieve deel wordt als last in de winst- en verliesrekening opgenomen.
34
Grondslagen voor financiële instrumenten
Financiële instrumenten omvatten handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, handelsschulden en overige te betalen posten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst- en verliesrekening maken eventuele direct toerekenbare transactiekosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. De onderneming maakt geen gebruik van afgeleide financiële instrumenten (derivaten).
Financiële instrumenten die deel uitmaken van een handelsportefeuille Financiële instrumenten (activa en verplichtingen) die worden aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winst- en verliesrekening. In de eerste periode van waardering worden toerekenbare transactiekosten als last in de winst- en verliesrekening verwerkt.
Verstrekte leningen en overige vorderingen Verstrekte leningen en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen.
Overige financiële verplichtingen Financiële verplichtingen die geen deel uitmaken van een handelsportefeuille worden tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd op basis van de effectieve rentemethode.
Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Deze worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs o.b.v. de effectieve rentemethode. De aflossingsverplichtingen van de langlopende schulden voor het komend jaar worden opgenomen onder de kortlopende schulden.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling
Algemeen Voor zover niet anders vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.
35
Baten worden in de winst- en verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.
Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de waardebepaling.
De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, de functionele valuta van de onderneming. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond in duizendtal.
Immateriële vaste activa Aangekochte beurstitels en cateringconcepten worden opgenomen tegen de aanschafwaarde verminderd met de lineair berekende afschrijvingen welke zijn gebaseerd op de economische levensduur. Deze bedraagt voor beurstitels 20 jaar en voor cateringconcepten 5 jaar. Goodwill wordt bepaald als het positieve verschil tussen de verkrijgingprijs van de deelnemingen en het belang van de groep in de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en de ‘voorwaardelijke’ verplichtingen van de overgenomen partij, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Goodwill betaald bij de acquisitie van buitenlandse groepsmaatschappijen en deelnemingen wordt omgerekend tegen de koers op de transactiedatum. De geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, met een maximum van twintig jaar.
Materiële vaste activa Materiële vaste activa waaronder geactiveerde erfpacht worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van subsidies, verminderd met lineaire afschrijvingen overeenkomstig de geschatte economische levensduur. Werken in aanbouw worden gewaardeerd tegen kostprijs. Indien sprake is van duurzame waardevermindering worden de materiële vaste activa geherwaardeerd. Materiële vaste activa welke als belegging worden aangehouden worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde. Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd indien zij de gebruiksduur van het object verlengen.
Financiële vaste activa Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatie methode op basis van de nettovermogenswaarde. Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van de onderneming gehanteerd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de onderneming garant staat voor de schulden van de betreffende deelneming wordt een
36
voorziening gevormd. Deze voorziening wordt primair gevormd ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de onderneming ten behoeve van deze deelneming. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of duurzaam lagere bedrijfswaarde. Leningen aan niet-geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs o.b.v. de effectieve rentemethode onder aftrek van noodzakelijk geachte waardeverminderingen. Dividenden worden verantwoord in de periode waarin zij betaalbaar worden gesteld. De grondslagen voor overige financiële vaste activa zijn opgenomen onder het hoofd financiële instrumenten.
Bijzondere waardeverminderingen Vaste activa met een lange levensduur dienen te worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdien-mogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de geschatte contante waarde van de toekomstige netto kasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige kasstromen, worden bijzondere waardeverminderingen verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de actuele waarde van het actief.
Voorraden De voorraden betreffen voornamelijk food & beverage producten en de waardering ervan geschiedt tegen verkrijgingsprijs, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor incourantheid.
Vorderingen De grondslagen voor de waardering van vorderingen zijn beschreven onder de rubriek ‘Financiële instrumenten’.
Eigen vermogen Financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als eigen vermogen instrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering van het eigen vermogen gebracht na aftrek van eventueel hiermee verband houdend voordeel uit hoofde van belasting naar de winst.
Minderheidsbelang derden Het minderheidsbelang derden wordt gewaardeerd op het aandeel van derden in de nettovermogenswaarde, zoveel mogelijk bepaald overeenkomstig de waarderingsgrondslagen van de onderneming.
Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de ver-
37
plichtingen en verliezen af te wikkelen. Een voorziening wordt in de balans opgenomen, wanneer er sprake is van: • een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; en • waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en • dat het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. De voorziening voor het onderhoud van gebouwen en terreinen dient ter egalisatie van de kosten voor het op peil houden van de economische gebruikswaarde van het gehele complex. De voorziening wordt gevormd op basis van de verwachte toekomstige uitgaven gebaseerd op een meerjaren onderhoudsplan. De voorziening voor reorganisatie dient voor de financiële gevolgen van de aanpassing van de organisatie die leidt tot een vermindering van het aantal arbeidsplaatsen. De kosten ervan op basis van een sociaal plan en de daarmee gepaard gaande advies- en begeleidingskosten worden ook in de voorziening opgenomen.
Langlopende en kortlopende schulden Deze zijn toegelicht onder het hoofd Financiële instrumenten.
Netto-omzet en bedrijfslasten De netto-omzet wordt bepaald op basis van de gefactureerde omzet (exclusief belastingen) onder aftrek van toegestane kortingen. De netto-omzet wordt verantwoord in het jaar dat de leveringen plaatsvinden. De kosten diensten van derden, materialen en overige externe kosten worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin de daarmee verband houdende opbrengst is verantwoord. De overige opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico’s met betrekking tot de handelsgoederen en diensten zijn overgedragen aan de koper.
Personeelsbeloningen / pensioenen De in de verslagperiode te verwerken pensioenlast is gelijk aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen. Voor een op de balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds
38
wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.
Afschrijvingen Afschrijvingen worden lineair berekend over de aanschafwaarde over de verwachte economische levensduur. Op activa in aanbouw wordt niet afgeschreven. De belangrijkste afschrijvingspercentages zijn: - Gebouwen: 3,33% - Immateriële vaste activa: tussen 5% en 20% - Andere vaste bedrijfsmiddelen: tussen 10% en 20% - Overige materiële vaste activa: tussen 10% en 20%
Aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de groep in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen de groep en de niet geconsolideerde deelnemingen en tussen de niet geconsolideerde deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. De resultaten van deelnemingen die gedurende het boekjaar zijn verworven of afgestoten worden vanaf het moment van verwerving respectievelijk tot het moment van afstoting verwerkt in het resultaat van de groep.
Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend over het resultaat volgens de jaarrekening, gecorrigeerd voor permanente verschillen. Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst- en verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Voor latente belastingen wordt een voorziening getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten. Er wordt uitsluitend een latente belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van het tijdelijke verschil kunnen worden aangewend. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd.
39
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van rente en vennootschapsbelasting zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. De geldmiddelen in het overzicht bestaan uit liquide middelen. Mutaties in de voorzieningen voor specifieke activa worden opgenomen onder de mutatie van de post waarvoor de voorziening is getroffen.
40
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS Bedragen x € 1.000
1. Immateriële vaste activa
BEURS TITELS
GOODWILL
CATERING
TOTAAL
CONCEPTEN
2013
TOTAAL 2012
Stand per 1 januari Aanschaffingswaarde
33.427
9.172
52
42.651 43.227
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen
-9.562
-7.710
-36
-17.308
-17.238
Boekwaarde per 1 januari
23.865
1.462
16
25.343
25.989
Verloop in het boekjaar Boekwaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen
23.865 339
1.462 2.488
16
25.343
25.989
-
2.827 2.162
-783
-
-
-783 -2.738
-2.270
-657
-8
-2.935 -2.313
Terugboeking cumulatieve afschrijving wegens desinvestering Waardeverminderingen Overige mutaties Boekwaarde per 31 december
783 -
- -342
-
783
-
2.738
-342 -495
-7
-
-
-7
-
21.927
2.951
8
24.886
25.343
Stand per 31 december Aanschaffingswaarde
32.973
11.660
52
44.685 42.651
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde per 31 december
-11.046
-8.709
-44
-19.799
-17.308
21.927
2.951
8
24.886
25.343
Bij ‘Beurstitels’ zijn twee titels aangeschaft en is de beurs Hout gedesinvesteerd. Goodwill is betaald voor de verwerving van de resterende aandelen van Quel en van een 100% belang in Marqit. Een deel van de goodwill van Quel is afgewaardeerd (€ 0,3 mln.).
41
2. Materiële vaste activa
MACHINES,
GEBOUWEN
INSTALLATIES
ICT
TRANSPORT
TOTAAL
EN TERREINEN
EN INVENTARIS
MIDDELEN
MIDDELEN
2013
TOTAAL 2012
Stand per 1 januari Aanschaffingswaarde 202.345
30.187
9.985
882 243.399 236.246
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen -127.534
-19.083
-6.904
-531
Boekwaarde per 1 januari 74.811
11.104
3.081
351
-154.052 -143.867 89.347
92.379
Verloop in het boekjaar Boekwaarde per 1 januari 74.811 Investeringen 12.718 Desinvesteringen -899 Nieuwe consolidaties
11.104 1.748 -2.902
-
Afschrijvingen -6.642
- -3.679
3.081 1.450 -234 249 -1.290
351
89.347
92.379
81 15.997
9.382
-292 -4.327 -2.229 -
249
-
-117 -11.728 -11.995
Terugboeking cumulatieve afschrijving wegens desinvestering
1.067
Waardeverminderingen -2.785 Overige mutaties
2.358 -457
219 -
230
3.874
1.809
- -3.242
-
-
-13
-3
-
-16
1
Boekwaarde per 31 december 78.270
8.159
3.472
253
90.154
89.347
Stand per 31 december Aanschaffingswaarde 212.333
29.467
11.793
593 254.186 243.399
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen -134.063
-21.308
-8.321
-340
Boekwaarde per 31 december 78.270
8.159
3.472
253
-164.032 -154.052 90.154
89.347
De waardeverminderingen van gebouwen en terreinen betreffen voornamelijk afboeking van het niet doorgaan van een inmiddels gestart bouwproject bij het hallencomplex (€ 2,0 mln.) en van een te voorzien boekverlies op een bedrijfspand (€ 0,9 mln.). Bij afschrijvingen en waardeverminderingen zijn ook bedragen opgenomen als gevolg van schattingswijzigingen betrekking hebbend op het verkorten van gebruiksduur van activa (inrichting OBOS, keuken Dombosch voor € 0,4 mln.) en op afwaarderingen (€ 0,5 mln.) onder andere als gevolg van overcapaciteit (keuken Dombosch).
42
De boekwaarde van de gebouwen en terreinen is als volgt te specificeren:
2013
2012
Terreinen
12.645 12.645
Expositiegebouwen
52.523 45.901
Parkeervoorzieningen
1.897 2.250
Overige gebouwen en bouwkundige voorzieningen
11.205
14.015
78.270 74.811
Onder de materiële vaste activa is een bedrag ad € 11,6 mln. (2012: € 11,3 mln.) begrepen voor activa verworven in verband met het Project Ontwikkeling Stationsgebied. Vrijwel alle expositiegebouwen staan op in erfpacht verkregen grond. In 2013 is voor € 0,2 mln. erfpacht afgekocht en geactiveerd. De looptijd van de erfpachtcontracten is deels tot 2019 en deels tot 2070.
3. Financiële vaste activa
2013
2012
Stand per 1 januari
849
267
Resultaat boekjaar
6
14
Verstrekkingen
60 600
Desinvesteringen -214 -32 Stand per 31 december
701
849
De financiële activa bestaan voornamelijk uit de lening verstrekt aan het Helen Dowling Instituut (€ 0,6 mln.) ter medefinanciering van haar maatschappelijke activiteiten.
4. Vorderingen
2013 2012
Handelsdebiteuren
18.140 20.807
Vooruitbetaalde kosten
4.286
5.017
Latente belastingen
5.230
4.454
Effecten
- 1.802
Overige vorderingen
10.041
7.436
37.697 39.516
Het merendeel van de vorderingen vervalt binnen 1 jaar. De hoogte van de voorziening voor mogelijke oninbaarheid van handelsdebiteuren is thans € 0,9 mln. (2012: € 1,2 mln.). Deze voorziening is verantwoord onder de handelsdebiteuren. De vooruitbetaalde kosten hebben betrekking op beurzen en activiteiten welke na 31 december worden gehouden. De latente belastingen hebben voornamelijk betrekking op een fiscaal afwijkende waardering van de materiële vaste activa, de voorziening onderhoud gebouwen en terreinen, en in de toekomst verrekenbare verliezen, en hebben een overwegend langlopend karakter. De effecten (2012) betreffen voornamelijk deposito’s in China, zonder vaste looptijd en vaste rentevergoeding.
43
5. Liquide middelen De liquide middelen bestaan voor € 41,0 mln. (2012: € 53,5 mln.) uit deposito’s met termijnen variërend van 4 tot 18 maanden en zijn vrij opeisbaar of opeisbaar onder betaling van een boete. De liquide middelen staan dus ter vrije beschikking.
6. Eigen vermogen 2013 2012
Stand per 1 januari
135.349
124.248
Dividend -454 -454 Totaal mutaties eigen vermogen in relatie met aandeelhouder
-454
-454
Nettoresultaat -5.042 11.621 Koersverschillen groepsmaatschappijen
-39
-66
Totaal resultaat
-5.081
11.555
Stand per 31 december
129.814
135.349
7. Minderheidsbelang derden Het minderheidsbelang derden bestaat voor het grootste deel uit het minderheidsbelang van 30% in VNU Exhibtions Asia Ltd.
8. Voorzieningen
ONDERHOUD
REORGANI-
OVERIGE
GEBOUWEN
SATIE
LATENTE
VOOR-
TOTAAL
TOTAAL
EN TERREINEN
VOORZIENING
BELATINGEN
ZIENINGEN
2013
2012
Stand per 1 januari
6.719
-
1.360
1.937
10.016
10.819
Toevoeging
3.923
1.120
333
892
6.268
1.386
Onttrekking
-2.055
-
-83
-38
-2.176
-2.189
8.587
1.120
1.610
2.791
14.108
10.016
2013
2012
Stand per 31 december
9. Langlopende schulden
Stand per 1 januari
334
423
Afgelost
-217
-89
Stand per 31 december
117
334
De leningen betreffen diverse leningen t.b.v. de cateringorganisatie met een gemiddeld rentepercentage van 6,0%.
44
10. Kortlopende schulden
2013
2012
Vooruitgefactureerde opbrengsten
23.880
35.201
Handelscrediteuren
10.171
11.189
Vennootschapsbelasting
884
3.680
Overige belastingen en premies sociale verzekeringen
4.221
5.507
Pensioenfonds
5
199
Schulden aan aandeelhouder
5.899
5.445
Overige schulden
12.148
10.628
57.208
71.849
De maximale kredietfaciliteit bij kredietinstellingen bedraagt € 32,8 mln. (2012: € 50,3 mln.). De vooruitgefactureerde opbrengsten hebben betrekking op beurzen en activiteiten welke na 31 december worden gehouden.
Financiële instrumenten
Algemeen De onderneming maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die de onderneming blootstelt aan marktrisico (inclusief valutarisico en prijsrisico), kredietrisico en liquiditeitsrisico. De met deze financiële instrumenten verbonden risico’s en het beleid om deze risico’s te beperken zijn hieronder toegelicht.
Kredietrisico Het mogelijke kredietrisico ten aanzien van vorderingen in financiële vaste activa en handels- en overige vorderingen wordt voortdurend bewaakt. Indien nodig wordt een voldoende voorziening genomen. Per einde boekjaar is er geen belangrijke concentratie van kredietrisico aanwezig en is de benodigde voorziening gering.
Renterisico Omdat er geen noemenswaardige opgenomen leningen zijn is er geen renterisico. Ook niet met betrekking tot de beschikbare liquiditeiten omdat deze tegen een risicoloze rentevergoeding bij kredietwaardige banken worden weggezet.
Valutarisico Als gevolg van de internationale activiteiten loopt de onderneming, uit hoofde van de in de balans opgenomen vorderingen en schulden op buitenlandse ondernemingen en toekomstige transacties, valutarisico met betrekking tot de Chinese Renminbi. Het beleid van de onderneming is, gezien de geringe omvang van de buitenlandse activiteiten en het merendeels herinvesteren van de beschikbare liquiditeiten in de landen zelf, om geen van in de balans opgenomen vorderingen en schulden af te dekken.
45
Prijsrisico De onderneming heeft in 2013 geen genoteerde beleggingen (in 2012 € 1,8 mln.) en kent als gevolg daarvan geen prijsrisico.
Liquiditeitsrisico De onderneming gebruikt geen externe financiering en ziet erop toe dat de aanwezige liquide middelen steeds voldoende beschikbaar zijn door gebruik te maken van deposito’s met een voornamelijk korte looptijd. De waarde van de liquide middelen zijn reëel.
Kasstroomrisico De onderneming voorziet geen risico dat toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang. De reële waarde van de financiële instrumenten wordt bepaald door de verwachte kasstromen contant te maken tegen ene disconteringsvoet die gelijk is aan de geldende risicovrije marktrente voor de resterende looptijd vermeerderd met krediet- en liquiditeitsopslagen. In verband met het ontbreken van een aflossingsschema bij de verstrekte lening aan het Helen Downing Instituut heeft er geen aanpassing naar reële waarde plaatsgevonden. Er wordt verondersteld dat de boekwaarde de reële waarde benadert. De reële waarde van de overige in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, liquide middelen, langlopende en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Meerjarige financiële verplichtingen Er zijn langlopende onvoorwaardelijke verplichtingen aangegaan ter zake van erfpacht, huur en operationele leasing. Deze verplichtingen kunnen naar aard en looptijd als volgt worden gespecificeerd (in mln. €) :
< 1 Jaar
1-5 Jaar > 5 jaar
Totaal
Erfpacht
0,1 0,3 2,4 2,8
Huur
2,9 2,3 0,1 5,3
Operationele beurskosten
1,9
1,3
-
3,2
Operationele leasing
0,7
0,6
-
1,3
5,6 4,5 2,5 12,6
Het merendeel van de terreinen is in erfpacht verkregen, deels tot 2019 en deels tot 2070. De jaarlijkse huurverplichtingen hebben een gemiddelde resterende looptijd van ca. 2 jaar en betreffen voornamelijk pandhuur verplichtingen. Van de jaarlijkse operationele lease verplichtingen betreft het merendeel autolease verplichtingen met een gemiddelde resterende looptijd van ca. 2,0 jaar.
46
De ontwikkeling van de megabioscoop, te exploiteren door Wolff Cinema Groep middels een 25-jarige huurovereenkomst, zal door Jaarbeurs gedaan worden. Met de voorbereiding is aangevangen en de bouw start in 2014. De geplande investering is ca. € 23,0 mln. exclusief de inrichting die door de exploitant zal worden gedaan.
In het kader van het Project Ontwikkeling Stationsgebied (POS) waaronder een deel van het Jaarbeursterrein valt, is eind december met de Gemeente Utrecht overeenstemming bereikt over de verdere invulling en ontwikkeling van het Jaarbeursterrein. De afspraken zijn vastgelegd in een ‘Afsprakenkader’ welke in 2014 wordt uitgewerkt in een definitieve Ontwikkelovereenkomst. Bij ondertekening hiervan in 2014 zal het terrein waarop Jaarbeurs haar activiteiten zal blijven voeren, in eeuwigdurende erfpacht worden uitgegeven en zal Jaarbeurs, huidige aan haar in erfpacht uitgegeven terreinen en eigendom van terreinen, aan de Gemeente Utrecht overdragen. Per saldo zal de verplichting uit hoofde hiervan ca. € 5,5 mln. bedragen.
Aansprakelijkheid en garanties Op grond van art. 403 boek 2 BW heeft de vennootschap schriftelijk verklaard zich hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de uit de rechtshandelingen voortvloeiende schulden van alle in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen 100% groeps maatschappijen met uitzondering van JaarbeursCateringJobs B.V., Quel Business Information B.V., Marqit B.V. en Arjan van Dijk Holding II B.V. en haar dochtermaatschappijen.
Belastingen De vennootschap vormt samen met de hierna vermelde groepsmaatschappijen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en de omzetbelasting en is hoofdelijk aansprakelijk voor de fiscale schulden van de fiscale eenheid als geheel. Deze groepsmaatschappijen zijn: Jaarbeurs B.V., Jaarbeurs Utrecht B.V., Infinity Events B.V., Jaarbeurs Catering Services B.V., Grand Catering B.V., Arjan van Dijk Holding B.V., Frans Kuil Beheer B.V., Frans Kuil Party & Catering Services B.V., Dutch Catering Association B.V., On Board On Shore B.V., Taat & de Regt B.V., Event & Catering Partners 2002 B.V., Verhaaf Party Catering B.V., Sohoreca B.V., Grand Exploitatie B.V., JaarbeursCateringJobs B.V., Fair Online B.V., Jaarbeurs Management B.V., Roggehoek B.V., Jaarbeurspoort B.V., Jaarbeurs Congreszaal N.V., Jaarbeurs Ontwikkeling B.V., Pompshop B.V., Weggebruiker B.V., N.V. Jaarbeurs Servicebureau, ’t Raethuijs N.V.
47
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE W I N S T- E N V E R L I E S R E K E N I N G Bedragen x € 1.000 11. Netto-omzet Naar activiteiten 2013 2012 Beurzen en evenementen
65.750
68.261
Verhuur van accommodaties
30.919
30.259
Catering 42.248 50.141 Online 1.953 572 140.870 149.233 Naar geografische gebieden Nederland 114.815 134.036 Overige EU-landen
2.089
422
Overige landen 23.966 14.775 140.870 149.233 12. Personeelskosten 2013 2012 Lonen en salarissen
32.400
31.868
Sociale lasten 5.905 5.195 Pensioenlasten 2.143 2.138 40.448 39.201
De pensioenen zijn deels ondergebracht bij Stichting Jaarbeurs Pensioenfonds. De regeling betreft een voorwaardelijke middelloonregeling. De maximale bijdrage van de onderneming is een jaarlijkse premie van 14.5% van de salarissom, ook in situaties waarbij het fonds over onvoldoende middelen zou beschikken. Aanspraken kunnen als gevolg daarvan indien nodig verlaagd worden. De pensioengrondslag is gelijk aan het jaarsalaris minus de franchise. In de premie zit geen financiering voor toeslagen. De dekkingsgraad per eind 2013 bedraagt na verwerking van een korting op de aanspraken, 104.2%. Daarmee is ook het korte termijn herstelplan tot een einde gekomen. Een deel van de pensioenen van Jaarbeurs Catering Services medewerkers is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds van de Horeca. Het betreft een voorwaardelijke middelloonregeling. De huidige jaarlijkse premiebijdrage hiervan is 16,8%. Het bestuur besluit over mogelijke toeslagen. Er is echter geen recht op toeslagen en er is eveneens geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen, ook in situaties waarbij het fonds over onvoldoende middelen zou beschikken. De dekkingsgraad eind 2013 was 117%.
48
Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)
2013
2012
Nederland 707 719 Overige landen 148 127 855 846
Het gemiddeld aantal medewerkers in Nederland bestaat voor 100 Fte (2012: 71 Fte) uit medewerkers van JaarbeursCateringJobs met een nulurencontract.
2013 2012 13. Overige bedrijfskosten
Overige personeelkosten 3.035 5.554 Huisvestingskosten 12.115 10.403 Automatiseringskosten 1.233 1.102 Reis- en verblijfkosten
1.909
2.109
Verkoopkosten 3.239 2.545 Kantoorkosten 2.359 2.557 Overige kosten 7.585 1.598 31.475 25.868 De toename van de post Huisvestingskosten en Overige kosten bestaat uit diverse incidentele kostenposten (€ 6,8 mln.) Deze zijn: • In verband met tegenvallende resultaten is in 2013 besloten een deel van de activiteiten van Arjan van Dijk Holding II B.V. te ontvlechten. Dit is ultimo 2013 geëffectueerd door een activa en passiva transactie en vereffening van verplichtingen tussen Jaarbeurs en de minderheidsaandeelhouders. Dit heeft geresulteerd in een boekverlies van € 0,8 mln. en het treffen van aanvullende voorzieningen ad € 0,9 mln. Tegelijkertijd is overeengekomen het minderheidsbelang over te nemen voor EUR 1,-. Dit heeft geresulteerd in goodwill ad € 1,1 mln. Deze is per direct geheel afgewaardeerd gezien de huidige vooruitzichten. Gegeven het bijzondere karakter van deze transactie heeft consolidatie in 2013 plaatsgevonden alsof Arjan van Dijk Holding II B.V. een 100% deelneming betrof gedurende 2013 en is er derhalve geen minderheidsbelang derden in de geconsolideerde winst- en verliesrekening getoond. Daarmee is eveneens de afwaardering van de de facto ontstane goodwill als gevolg van overname van het minderheidsbelang niet zichtbaar in de resultatenrekening. • Diverse kosten bij de sanering van overige externe cateringactiviteiten voor € 1,3 mln. • Het niet doorgaan van een reeds aangevangen bouwproject bij het hallencomplex leidt tot gevolgkosten van € 0,6 mln. • In 2013 gerealiseerde en voor 2014 te voorziene kosten voor de in 2013 aangevangen reorganisatie, samen € 1,1 mln. • Een voorziening voor saneringswerkzaamheden in het Beatrixgebouw van € 1,2 mln. • POS gerelateerde kosten ten bedrage van € 0,5 mln. • Overige incidentele voorzieningen: € 0,4 mln.
49
14. Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa
2013
2012
Afschrijvingen Immateriële vaste activa
2.935
Materiële vaste activa
11.728
2.313 11.995
14.663 14.308 Waardeverminderingen Immateriële vaste activa
342
Materiële vaste activa
3.242
495 -
3.584 495 18.247 14.803 15. Financiële baten en lasten
2013
2012
Rentebaten 1.274 1.811 Rentelasten -215 -219 Koersverschillen vreemde valuta
16
15
Overige financiële baten en lasten
-104
-232
971 1.375
16. Belastingen 2013 2012 Belastinglast op basis van commercieel resultaat
668
5.049
Mutatie in de belastinglatentie
-286
9
Verrekende belastingen en overige effecten
-107
-198
275 4.860
Jaarbeurs Holding B.V. en haar Nederlandse 100% dochtermaatschappijen, met uitzondering van VNU Exhibitions Europe B.V. en Arjan van Dijk Holding B.V., vormen een fiscale eenheid. De effectieve belastingdruk bedraagt -6,7% (2012: 27,9%) en ligt niet in lijn met het gemiddeld geldend nominale vennootschapsbelastingpercentage in de landen waarin Jaarbeurs Holding B.V. actief is, omdat het verlies in 2013 van Arjan van Dijk Holding II B.V. veroorzaakt is door activiteiten die niet meer worden gecontinueerd en waarvoor dan ook geen belastingvermindering is toegepast.
17. Minderheidsbelang derden Dit betreft het minderheidsbelang van derden in de resultaten van groepsmaatschappijen.
50
V E N N O O T S C H A P P E L I J K E J A A R R E K E N I N G P E R 31 D E C E M B E R 2 013 (vóór voorstel resultaatbestemming) Bedragen x € 1.000 VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS 2013 2012 Vaste activa Financiële vaste activa
1
129.814
135.349
Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen
5.899
5.445
Totale activa 135.713 140.794 Eigen vermogen
2
Geplaatst en gestort kapitaal
384
384
Agio reserve 35.849 35.849 Wettelijke reserve
-
406
Overige reserves 98.623 87.089 Onverdeeld resultaat
-5.042
11.621
129.814 135.349 Kortlopende schulden Schulden aan aandeelhouder
5.899
5.445
Totale passiva 135.713 140.794 WINST- EN VERLIESREKENING 2013 2012 Resultaat van groepsmaatschappijen
-5.042
11.621
Netto resultaat -5.042 11.621
51
TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE JA ARREKENING Bedragen x € 1.000
Algemeen Aangezien de financiële gegevens van de vennootschap in de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt, vermeldt de winst- en verliesrekening slechts het resultaat van de deelneming (art. 402 Boek 2 BW). 1. Financiële vaste activa
2013
2012
Stand per 1 januari
135.349
124.248
Uitgekeerd dividend -454 -454 Resultaat boekjaar -5.042 11.621 Koersverschillen -39 -66 Stand per 31 december
129.814
135.349
De financiële vaste activa betreft volledig de 100% deelneming in Jaarbeurs B.V. De lijst met de belangrijkste groepsmaatschappijen en deelnemingen staat vermeld op pagina 56.
Eigen vermogen
GEPLAATST RESERVE OM-
AANDELEN-
AGIO- WETTELIJKE
REKENINGS-
TOTAAL
RESERVE
384
35.849
448
366
74.603
12.598
124.248
Netto resultaat 2012
-
-
-
-
-
11.621
11.621
Uitgekeerd dividend
- - - - - -454 -454
Ingehouden winst
- - - - 12.144 -12.144 -
Overige mutaties
-
-
Koersverschillen
-
-
Stand per 1 januari 2013
384
35.849
-42
RESERVES
RESULTAAT
KAPITAAL
Stand per 1 januari 2012
RESERVE VERSCHILLEN
OVERIGE ONVERDEELD
-
42
- -66
406
300
-
-
86.789
-
- -66
11.621
135.349
Netto resultaat 2013
-
Uitgekeerd dividend
- - - - - -454 -454
Ingehouden winst
- - - - 11.167 -11.167 -
Overige mutaties
-
-
Koersverschillen
-
-
Stand per 31 december 2013
384
-
35.849
-
-406
-
-
-
406
- -39 -
261
-5.042
-
-
98.362
-5.042
-
- -39
-5.042
129.814
Per 31 december 2013 bestaat het maatschappelijk aandelenkapitaal uit 3500 aandelen met ieder een nominale waarde van € 453,78 per aandeel. Hiervan zijn 846 aandelen geplaatst en volgestort.
52
Honoraria van de accountant De volgende honoraria van KPMG Accountants zijn ten laste gebracht van de onderneming, haar dochtermaatschappijen en andere maatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in artikel 2:382a BW.
KPMG ACCOUN- KPMG TANTS N.V. OVERIG TOTAAL
In 2013 Onderzoek van de jaarrekening
186.650
32.505
219.155
Andere controleopdrachten
-
-
-
Adviesdiensten op fiscaal terrein
-
98.657
98.657
Andere niet-controlediensten
-
19.832
19.832
Totaal
186.650 150.994 337.644
In 2012 Onderzoek van de jaarrekening
195.900
26.818
222.718
Andere controleopdrachten
-
-
-
Adviesdiensten op fiscaal terrein
-
74.496
74.496
Andere niet-controlediensten
-
14.275
14.275
Totaal
195.900 115.589 311.489
Bezoldiging bestuurders en commissarissen De in artikel 383 lid 1 titel 9 Boek 2 BW bedoelde bezoldiging van de enige bestuurder is vrijgesteld van vermelding. De bezoldiging van de commissarissen bedraagt: € 117 duizend (2012: € 96 duizend).
Aansprakelijkheidsverklaring groepsmaatschappijen Op grond van art. 403 boek 2 BW heeft de vennootschap schriftelijk verklaard zich hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de uit de rechtshandelingen voortvloeiende schulden van alle in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen 100% groepsmaatschappijen, met uitzondering van Quel Business Information B.V., Marqit B.V. en Arjan van Dijk Holding II B.V.
53
Verbonden partijen Er is sprake van transacties tussen de onderneming en haar deelnemingen. Er vinden geen transacties van betekenis plaats met verbonden partijen op een niet zakelijke grondslag of waarbij geen ‘at arm’s length’ condities zijn overeengekomen.
Utrecht, 20 maart 2014
Directie
Raad van Commissarissen
H.W. Broeders
H.W. Broeders, voorzitter (tot 1 oktober 2013)
Directievoorzitter (vanaf 1 oktober 2013)
R.G. van Ingen, voorzitter (vanaf 1 oktober 2013)
Mevrouw I.G.C. Faber, vice voorzitter
Mevrouw Drs. P.G. Boumeester
Mevrouw Mr. C.T.L. Hamaker
Mr. Drs. J.G. Wijn
54
OVERIGE GEGEVENS Bedragen x € 1.000
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Jaarbeurs Holding B.V.
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening over 2013 van Jaarbeurs Holding B.V. te Utrecht gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2013 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van de directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het inrichten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
55
Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Jaarbeurs Holding B.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van de directie voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Amstelveen, 20 maart 2014 KPMG Accountants N.V.
J.P. Faber RA
Statutaire bepalingen inzake resultaatbestemming De statuten van de vennootschap bepalen dat het resultaat na belasting ter beschikking staat aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 29 maart 2013 is besloten het netto resultaat over 2012 als volgt te bestemmen:
Toe te voegen aan de overige reserves Uit te keren dividend
11.167 454 11.621
Voorgestelde resultaatbestemming Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal worden voorgesteld het netto resultaat over 2013 als volgt te verdelen:
Toe te voegen aan de overige reserves
-5.042
56
C O N C E R N S A M E N S T E L L I N G P E R 31 D E C E M B E R 2 01 3
De belangrijkste groepsmaatschappijen staan hieronder vermeld. (100% belang en statutaire zetel in Utrecht tenzij anders aangegeven)
Jaarbeurs B.V.
Jaarbeurs Utrecht B.V.
VNU Exhibitions Europe B.V., 2XPO B.V. (50%, Rosmalen), Jaarbeurs International B.V., VNU Exhibitions Asia Ltd. (70%, Shanghai, China), Quel Business Information B.V. (Rotterdam), Marqit B.V. (Den Haag), VNU Exhibitions Asia Pacific Company Ltd. (49,99%, Bangkok, Thailand)
Jaarbeurs Catering Services B.V., Arjan van Dijk Holding B.V., Arjan van Dijk Holding II B.V., Arjan van Dijk Groep B.V., (Geertruidenberg), Rogex B.V. (Geertruidenberg), EVE& B.V. (Oosterhout), Bourgondia B.V. (Oosterhout), Frans Kuil Beheer B.V. (Vlaardingen), Dutch Catering Association B.V. (Rotterdam), On Board On Shore B.V. (Rotterdam), Taat & de Regt B.V. (Rotterdam), Grand Catering B.V. (Nieuwegein), Event & Catering Partners 2002 B.V. (Hoofddorp), Verhaaf Party Catering B.V. (Hoofddorp), Trends for Rent B.V. (51%), Grand Exploitatie B.V., JaarbeursCateringJobs B.V.
Jaarbeurspoort B.V.
57
VIJF JAREN JA ARBEURS HOLDING BV Bedragen x € 1 mln.
2013 2012 2011 2010 2009
Geconsolideerde balansen in verkorte vorm
Vaste activa
115,8
115,5
118,6
127,9
134,0
Vlottende activa
86,6
103,5
85,1
72,5
42,3
202,4 219,0 203,7 200,4 176,3
Groepsvermogen 131,0 136,8 126,1 113,8 103,4
Voorzieningen 14,1 10,0 10,8 10,3 10,4 Langlopende schulden
0,1
0,3
0,4
0,7
0,8
Kortlopende schulden
57,2
71,9
66,4
75,6
61,7
202,4 219,0 203,7 200,4 176,3
Verloop groepsvermogen Stand per 1 januari
136,8
126,1
113,8
103,4
95,0
Resultaat boekjaar
-5,0
11,6
12,6
10,6
10,5
Overige mutaties
-0,8
-0,9
-0,3
-0,2
-2,1
Stand per 31 december
131,0
136,8
126,1
113,8
103,4
58
VIJF JAREN JA ARBEURS HOLDING BV Bedragen x € 1 mln. tenzij anders is aangegeven
2013 2012 2011 2010 2009
Geconsolideerde winst- en verliesrekeningen in verkorte vorm Netto-omzet
140,9 149,2 152,9 155,5 152,0
Kosten diensten van derden, materialen en overige externe kosten
84,3
73,6
76,4
84,7
79,4
Personeelskosten
43,5 44,8 42,0 40,0 39,1
Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa
18,2
14,8
16,2
15,0
18,2
Som der bedrijfslasten
146,0
133,2
134,6
139,7
136,7
Bedrijfsresultaat
-5,1 16,0 18,3 15,8 15,3
(Waarvan Incidentele lasten *
11,4)
-
-
-
-
Financiële baten en lasten
1,0
1,4
0,2
-
-
Resultaat voor belastingen
-4,1
17,4
18,5
15,8
15,3
Vennootschapsbelasting
0,3 4,9 5,3 4,4 5,4
Minderheidsbelang derden
-0,6
-0,9
-0,6
-0,8
0,6
Nettoresultaat
-5,0 11,6 12,6 10,6 10,5
Kasstroom uit operationele activiteiten
4,1 33,8 15,9 36,9 31,3
Netto-investeringen in vaste activa 18,4 11,7 7,0 8,9 19,5 Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)
855 846 804 760 787
*) Naast het operationeel bedrijfsresultaat van € 6,3 mln. zijn in 2013 incidentele lasten opgenomen waaronder: extra afschrijvingen of waardeverminderingen, een reorganisatievoorziening, saneringskosten in de cateringdivisie, een desinvestering voor een bouwproject, saneringskosten in het Beatrixgebouw, en overige voor een totaal van € 11,4 mln., met als uiteindelijk gevolg een negatief bedrijfs resultaat van -/- € 5,1 mln.
59
PERSONALIA
Situatie per 31 maart 2014
Directie Jaarbeurs Holding B.V. H.W. Broeders – Directievoorzitter A.M.M. Otten E.J.M. Missotten
Directie en Management VNU Exhibitions Europe B.V. A.M.M. Otten – Algemeen Directeur G.W. Leeuwenburgh
Leden Raad van Advies Mr. R.A. Boske – Directeur – Boorwerk B.V. Voorzitter FPT – Beurs Techni-Show G.J.F. Deen – Directeur Ti-Me B.V. Voorzitter Adviescommissie VSK - Beurs VSK Ir. M.L.A.M. van Hezik – Directeur – Heeren uit de Bouw Voorzitter Adviescommissie Bouwbeurs – BouwBeurs R.A. Kok – Directeur Maskate B.V. Voorzitter sectie Beurs FEDET – Beurs Elektrotechniek C.E. van der Lande – Directeur – Van Beek Schroeftransport Secretaris Machevo & Bulk Vereniging – Beurs Industrial Processing P.W.M. Sanders - Directeur – Hovuma Magazijnstellingen B.V. Bestuurslid Logistica – Beurs Logistica Ir. J. Snoeij – Principal Business Consultant – CGI Bestuurslid Mesa – Diverse ICT beurzen M.A. van Straalen – Directeur-eigenaar – Heycop Systemen B.V. Voorzitter MKB Nederland H.H. Verheul – Directeur – Tallpack Bestuurslid Macropak – Beurs Macropak
60
Directie en Management VNU Exhibitions Asia Ltd. D. Zhong – Algemeen Directeur D. Mao – Directeur Directie en Management Jaarbeurs Utrecht B.V. R.C.J.M. van der Heijden C.A. Filius Mevrouw M.E. Matos A.P.A.A. Molmans P.C. Simons Directie en management Jaarbeurs Catering Services B.V. C.C.T. Aalbers R.S. Boelens H.J. Kroneberg H. van den Noort Commissarissen Jaarbeurs Holding B.V. Bestuur Stichting Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs R.G. van Ingen – Voorzitter Mevrouw I.G.C. Faber – Vicevoorzitter Mevrouw Drs. P.G. Boumeester Mevrouw Mr. C.T.L. Hamaker Mr. Drs. J.G. Wijn Ondernemingsraad Jaarbeurs Groep B.J.H. de Leeuw – Voorzitter I.D.R. van ‘t Hek – Vicevoorzitter Mevrouw M.I. van Wersch-Kikkert – Secretaris M.D. Beke P.C.J. van den Bosch P.J. Coolen F. Helvrich M.A. Klumper M.A. Nijhuis T. Steegers Mevrouw M.A.M. van Tol
61
62
PROFIELEN LEDEN R A AD VAN COMMIS SARIS SEN JA ARBEURS
De heer R.G. van Ingen (Voorzitter) • Lid Raad van Toezicht St. Antonius Ziekenhuis • Supervisor VNU Exhibitions Azië • Voormalig Algemeen Directeur Jaarbeurs
Mevrouw P. G. Boumeester • Beroepscommissaris, onder meer Lid Raad van Commissarissen bij Ziggo, Ordina, Heijmans, Persgroep Nederland • Voorzitter Raad van Advies H&S Groep • Lid Raad van Toezicht Veerstichting • Voorzitter Raad van Toezicht TSM Business School (Twente School of Management) • Coach Quist Executive Coaching
Mevrouw I.G.C. Faber • Voorzitter Raad van Bestuur Faber Halbertsma Groep • Lid Raad van commissarissen NV Rova Holding • Lid TNO Raad van Toezicht • Lid Raad van Toezicht Probos • Lid bestuur Nationaal Register
Mevrouw C.T.L. Hamaker • Zelfstandig adviseur op het gebied van strategie, positionering en communicatie • Lid Raad van toezicht Hogeschool voor de Kunsten Utrecht • Lid bestuur Internationaal Kamerfestival Utrecht
De heer J.G. Wijn • Lid Raad van Bestuur ABN AMRO Bank N.V. • Lid Raad van Commissarissen Schiphol Group • Lid Dagelijks- en Algemeen Bestuur VNO-NCW • Lid Raad van Commissarissen Stadsherstel Amsterdam • Voormalig minister van Economische Zaken • Voormalig Staatssecretaris van Financiën • Voormalig Staatssecretaris van Economische Zaken • Voorzitter Bestuur Oranjefonds
63
J A A R B E U R S • Postbus 8500, 3503 RM Utrecht • Jaarbeursplein, 3521 AL Utrecht Telefoon 030 295 59 11 • Fax 030 295 55 21 •
[email protected] • www.jaarbeurs.nl
