IVN Maasduinen. Nieuwsbrief maart Inhoud van deze nieuwsbrief. Nog een mooi stukje natuur in ons prachtige Maasduinengebied

IVN Maasduinen Nieuwsbrief maart 2014 Inhoud van deze nieuwsbrief Pagina 2: Colofon Pagina 3: Bijen, onze bestaanszekerheid Pagina 4 / 7 Verslag jaarvergadering Pagina 8 Jaarverslag IVN Maasduinen Pagina 9 Natuur in de stad Pagina 10 – 11 Larix, kaal in de winter Pagina 11 Parende vlinders Pagina 12/13 Stop kaalslag boerennatuur Pagina 13 Slechtvalkportret Pagina 14 Ruigpootuilen Pagina 15 Op tuinsafari Pagina 16 Vlinderprogramma 2014 Pagina 17 Steenuilen veilig onder dak Pagina 18 Portret winterjasmijn Pagina 19 /20 Impuls voor Schandelo – ’t Hanik Pagina 21 /22 Erfbeplanting Vilgert Pagina 22 Het smokkelaarspad

Nog een mooi stukje natuur in ons prachtige Maasduinengebied

1

Colofon

IVN Maasduinen

Ton Wetjens, Voorzitter Tel: 077 - 4722870 Wiel Jacobs, Secretaris Tel: 077 - 4721489 Secretariaat algemeen, beheer website, ledenadministratie. Marc Vergeldt, Penningmeester Tel: 077 - 3661405 Financiën, coördinatie werkgroepen. Annet Weijkamp Bestuurslid Tel: 077 - 4731244 Jan Heuvelmans, Bestuurslid Tel: 077 - 4720040 Jo Peters, Bestuurslid Tel: 077 - 4721453 Ritsaart Blaisse Bestuurslid Tel: 077 - 3735100 Secretariaat: Oude Heerweg 213, 5941 EM Velden. E-mail: [email protected] Bank: Rabo rek. nr: 153513861 t.n.v. IVN Maasduinen. Coördinatie werkgroepen: Marc Vergeldt Tel: 077 - 3661405 Beheer werkgroep: Henk Wennekers Tel: 077 - 4721813 Vogelwerkgroep:

Theo Lommen

Tel: 06 - 51786669

Amfibieën & reptielenwerkgroep: Ton Wetjens Tel: 077 – 4722870 Werkgroep vleermuizen: Functie vacant Vlinderwerkgroep: Harry v.d. Logt Tel: 077 – 4721861 E-mail: [email protected] Jan Heuvelmans Tel: 077 – 4720040 E-mail: [email protected] Redactie nieuwsbrief: Jeu Smeets Tel: 077 – 3520206 E-mail: [email protected] Ton Wetjens Tel; 077 – 4722870 E-mail: [email protected] Clublokaal: de Hansenhof, Hasselt 10 5941 NP te Velden.

2

Bijen, onze bestaanszekerheid Honingbijen en alle soorten wilde bijen behoren tot de belangrijkste dieren op aarde. Door hun bestuivingsprestatie houden ze het bestand van heel veel plantensoorten in stand die op hun beurt weer de voedselzekerheid van vele dieren en uiteindelijk ook van de mensen zijn. Een zeer groot aandeel van de door ons gebruikte en gecultiveerde planten zijn voor hun bestuiving van insecten en dus in hoofdzaak van bijen afhankelijk. “Zouden bijen uitsterven dan Honingbij was in vrij korte tijd ook geen menselijk leven op aarde meer mogelijk”, een vaststelling van Albert Einstein, alweer geruime tijd geleden. Wilde bijen hebben bijzonder belangrijke functies, zij vliegen bij beduidend lagere temperaturen als de honingbij, die minimaal 12° C nodig hebben, en zijn daardoor voor de existentie van vroegbloeiende planten van zeer groot belang. Bij ons leven ruim 550 soorten wilde bijen, Hommel waaronder ook alle hommelsoorten vallen, en daarvan is bijna de helft in het voortbestaan bedreigd. Waar honingbijen een volk vormen zijn wilde bijen, op de hommels na, solitair en bouwen geen volk. Metselbijen Een bijzonder interessante wilde bijensoort zijn de metselbijen, waarvan ongeveer 50 verschillende soorten in Europa leven. De meeste van hen gebruiken holle ruimten in oud hout bijna in de bodem of dode boomstammen om hun broekamertjes aan te leggen. In zo’n broedgang zijn meerdere cellen waarin zich het eitje bevind met een voedselvoorraad van stuifmeel en honing dat dan afgesloten wordt voor de volgende cel. Komt de larve uit het ei voedt die zich met het voorraadje in die cel. Ze vervellen enkele keren, verpoppen zich dan en ontwikkelen zich tot een vliegvlugge bij. Enkele metselbijen soorten hebben zeer bijzondere wensen als het de nestgelegenheid betreft. De gouden slakkenhuis metselbij plant zich alleen maar voort in lege slakkenhuisjes. Wilde bijen kan men met zeer eenvoudige middelen ondersteunen, b.v. door het plaatsen van bijenhotels die volop in de handel verkrijgbaar zijn meer die men ook zeer gemakkelijk zelf kan bouwen. Ook gebundelde afgesneden rietstengels of dunne bamboe in een bloempot gestoken en opgehangen op een beschutte en redelijk zonnige plaats kunnen onze kleine helpers een mooi onderkomen bieden voor hun kroost het volgende jaar. Denk er om dat de sprieten wel een holle en toegankelijke ruimte van zo’n 10 cm. moeten hebben. Ook kun je wat lege slakkenhuisjes verzamelen en deze op een schaal leggen op een warme droge plaats. Verder zijn door het planten van inheemse fruitboompjes, bessenstruiken en bloeiende planten interessante levensruimten voor wilde bijen tot stand te brengen. Daarmee levert u ook een belangrijke bijdrage aan de algemene natuurbescherming. Angst voor wilde bijen in uw tuin hoeft u niet te hebben. De meeste van deze bijensoorten kunnen niet steken en agressief is geen enkele soort. Jeu Smeets

Metselbij

3

Verslag_jaarvergadering-2013_24jan2014 Aanwezig : 37 leden hebben de jaarvergadering bezocht (presentielijst is beschikbaar) Afgemeld: Een 9 tal leden hebben zicht afgemeld

Verslag IVN Maasduinen jaarvergadering 2013 1. Opening Ton opent de vergadering en heet allen welkom. 2. Verslag vorige algemene ledenvergadering 2012 (14juni2013) Geen opmerkingen. 3. Mededelingen • We zijn 5 jaar geleden met IVN Maasduinen gestart en kennen een leuke groei. De opkomst voor deze vergadering is zeer goed. Deze vergadering vindt voor het eerst plaats in de Rozenhof. Dit wil niet zeggen dat we afscheid nemen van de Hansenhof. Maar voor de ledenavonden zullen we vaker naar deze locatie uitwijken. • Een minuut stilte wordt in acht genomen voor de leden die ons het afgelopen jaar ontvallen zijn; Jan Louwhoff, Jan Schilt en Hans Janse. 4. Jaarverslag van de secretaris. Wiel heeft de belangrijkste punten van het afgelopen jaar uit de bestuursvergaderingen op een rij gezet en deze worden genoemd. Deze beknopte opsomming zal met het verslag aan de leden gestuurd worden. 5. Financieel verslag 2013, kascontrole en begroting 2014 Marc heeft het verslag uitgewerkt en Ton licht de kernpunten van het jaaroverzicht toe dat op papier uitgereikt wordt. (Marc is i.v.m zijn werk afwezig). De financiële situatie van de vereniging is gezond, het batig saldo is gestegen. De kascontrole is uitgevoerd door Mieke Rijvers en Gerrit van Doorn. Zij verklaren dat er geen onrechtmatigheden geconstateerd zijn en dat de aansluiting van de inkomsten en uitgaven klopt. De kascontrole commissie geeft hiermee goedkeuring aan de ledenvergadering decharge te verlenen aan de penningmeester voor de financiële boekhouding tot en met 1-1-2014. -2Verslag_jaarvergadering-2013_24jan2014 De leden vergadering, o.a. Peer Maas en Henk Ruberg, merken op dat het jaaroverzicht niet overzichtelijk is. De inkomsten en uitgaven moeten duidelijk gescheiden zijn. Ook kan dan duidelijker de begroting voor 2014 hier aan toegevoegd worden. Verder is er behoefte om de banksaldo's duidelijk te benoemen. Hierover ontstaat enige onduidelijkheid, mede door het feit dat niet alle informatie op papier beschikbaar is en Ton de informatie niet op de beamer weer kan geven. Verder is het noodzakelijk de reserveringen te specificeren. Voor de kascontrole over 2014 melden bij dezen zich Peer Maas en Henk Ruberg aan. Zij willen ook meedenken over een meer uniform overzicht! 6. Subsidie projecten Gemeente Venlo; we hebben subsidie toezegging tot 2016. Voor het verkrijgen van subsidie moet het programma en de financiële situatie inzichtelijk gemaakt worden. NL Doet Oranjefonds subsidie toegekend voor een aantal projecten. - Tuinonderhoud landschapstuin in stijlrand. - Onderhoud vijver. - Dennescheuten trekken met schooljeugd en aansluitend pannenkoek eten. - Speeltuin en vijver Rozenhof opschonen. Verder lopende zaken;

4

- Aanleg smokkelaarpad annex natuurbelevingpad (4 jaren traject). Samenwerking met scholen Duitsland. Ton doet hier tevens een oproep aan de leden die hier een praktische bijdrage aan willen leveren! - Amfitheater, werkzaamheden beheerwerkgroep, boomvrij maken. - Oude grensovergang in ere herstellen. - Schandeloos-broek, Boerenschans Landgoed zorgboerderij (IVN denkt mee) - Erfverharding Ommetje, rolstoeltoegankelijkheid en verbod voor gemotoriseerd verkeer. - Nestkasten-project en erfbeplanting 7. Stand van zaken van de werkgroepen 7.1 Beheer werkgroep (Henk) Henk heeft een jaaroverzicht op papier gezet en licht dit toe. Het Ommetje heeft veel aandacht gehad, hier zijn veel uren ingestoken. In de Bongerd is veel zomeronderhoud door Bear en Mar uitgevoerd. Aan de Rozenhof is 600kg appels geleverd! Voor de deelname aan de beheergroep activiteiten is veel animo. De groep dreigt soms zelfs te groot te worden. 7.2 Vogelwerkgroep (Theo) Het Limburgs Landschap waardeert de informatie die de vogelwerkgroep aanlevert, o.a. Vreewater informatie. Dit jaar zal de aandacht gevestigd worden op de Ravenvennen en gebieden in Arcen. Verder is het plan minder specialistisch te werk te gaan zoals afgelopen jaar de SOVON inventarisaties Vreewater. Er wordt gekozen voor de vorm van excursies, zodat een grotere groep deel neemt. Veelal zal ook iets later gestart worden. Lei Geelen oppert om de IJsvogel meer aandacht te geven. Ruud geeft aan dat in Arcen/Watermolen er wel mogelijkheden zouden kunnen zijn. Verder niet concreet gemaakt. -3Verslag_jaarvergadering-2013_24jan2014 7.3 Vlinderwerkgroep (Jan) - We zijn nu 3 jaar bezig. Het Vreewater heeft veel aandacht gehad. Dit is echter niet wetenschappelijk. Er zijn in de Ravenvennen verbindingsgebieden aangelegd. Deze krijgen ook extra aandacht. - De kleine ijsvogel vlinder wordt expliciet gevolgd. Hier is ook specifiek beheer voor uitgevoerd. Het Limburgs Landschap ontvangt hier ook graag informatie over. - Nachtvlinder gebeuren is opgestart. Hier zijn ook spullen voor aangeschaft zoals een black-light. John Bogaarts gaat dit ook mee trekken. 7.4 Amfibieën en reptielen werkgroep (Ton) - Boomkikker, er worden 19 roepende mannetjes geteld. De populatie lijkt stabiel te zijn gebleven. Regelmatig wordt een controle uitgevoerd. Ook dit jaar gaat hier de aandacht hier weer naar uit. Ton noemt het systeem van Harry Bussingk waar kikkertjes met een zender worden uitgerust om hun bewegingen te kunnen volgen. - In augustus/september zal Phil Wilmer een excursie naar de gladde slang verzorgen. Phil is zeer actief hierin. (onderhoud ook een eigen website met veel foto materiaal) 8. Jeugd activiteiten School activiteiten. - Dit wordt gecoördineerd door Jose. Enkele activiteiten zijn zeer goed ontvangen (b.v. Doedag Wigwam). Het schoolcontact met Lomm verloopt uitstekend, alle medewerking wordt verleend. Gepeild wordt wie nog verder een bijdrage wil leveren aan het jeugdprogramma. Er zijn enkele gegadigden. Ton zal de lijst op stellen. Buitenschoolse activiteiten

5

Harry van de Logt licht e.e.a. toe. - Is voor de 8-14 jarigen, diverse activiteiten zijn georganiseerd. Gemiddeld nemen er 6-8 kinderen deel. - Programma; Bomen anders leren zien, appelmoes maken, paddenstoelen excursie. - Kinderen reageren enthousiast (zie foto's en verhaaltjes op de site). - Hoe kunnen we meer kinderen bereiken. (Zaterdag conflict met sport activiteiten) - Verzoek aan de leden; Benader de jeugd en probeer ze enthousiast te maken. - De schuur van Sjaar Geelen is voor diverse activiteiten beschikbaar gesteld. Hiervoor een woord van dank! 9. Website Wiel geeft een korte toelichting over de site bezoeken. Google analytics is een programma dat inzicht verschaft over site bezoeken. Geregistreerd wordt het aantal bezoeken en aantal unieke (op basis van IP-adres) bezoeken. Dit wordt gerapporteerd o.a. per bezochte pagina. Over 2013 b.v.; - Totaal 9727 unieke paginaweergaven. 26 per/dag. - b.v. 472 unieke pagina weergaven nieuwsbrief. Is dus 39 per nieuwsbrief. - Activiteiten rubriek; 506 unieke pagina weergaven. - Het Ommetje 140 unieke pagina weergaven. Ik vind dat de site netjes bezocht wordt wat mijns inziens betekend dat het zinvol is hier energie in te steken. Er zullen wat algemene statistische gegevens aan de leden met het verslag verstuurd worden. -4Verslag_jaarvergadering-2013_24jan2014 10. De nieuwsbrief Deze is iedere maand uitgegeven. Jeu verzamelt de informatie en vraagt ook om interessante informatie te mailen. Graag de informatie aanleveren in Word formaat met marge setting 2cm. Als er problemen zijn om de opmaak in orde te krijgen wil Annet wel een helpende hand bieden. De nieuwsbrief wordt per mail aan de leden verstuurd. Degenen die geen gebruik maken van email zullen de nieuwsbrief op papier ontvangen. Wiel zorgt voor printouts, Ton voor de verspreiding. 11. Bestuur bezetting. Er zijn geen aftredende bestuursleden, en er hebben zich geen nieuwe bestuursleden gemeld. De huidige samenstelling wordt voortgezet. Annet checkt de informatie die wij ontvangen van de landelijke IVN organisatie. Wat interessant is wordt bij IVN Maasduinen onder de aandacht gebracht. Landelijke algemene informatie wordt niet aan de leden doorgestuurd. Bij interesse wordt verzocht dat de leden de landelijke site raadplegen. 12. Invulling PR functie De vereniging heeft behoefte om meer aandacht uit te laten gaan naar PR. Vanuit het bestuur zal Ritsaart een aanzet maken. Er is behoefte aan meer hulp vanuit de vereniging. Henk Ruberg wil hier wel een bijdrage in leveren. 13. Spontane acties organisatie Er lijkt behoefte te zijn om snel met leden activiteiten af te kunnen spreken. Zo van, het wordt morgen mooi weer en ik wil een heide wandeling maken, hoe kan ik dan snel eventueel iets afspreken met andere IVN Leden de geïnteresseerd zijn. Geopperd wordt; - gebruik facebook. - stuur een mailtje.

6

- voor Vlinders is contactpersoon Jan Heuvelmans. - Andere ideeën kunnen vermeld worden in de nieuwsbrief. Verder zijn er geen concrete afspraken gemaakt. In het kader van spontane actie oppert Jose of er interesse is om een verenigingsfeestavond te organiseren. Hier is wel animo voor onder de aanwezigen. Afgesproken is dat Jose, Mientje en Mariel dit op zullen pakken. Wel moet het bestuur het buget nog vaststellen. 14. Ledenlijst De vraag die naar boven komt is of alle leden het wel op prijs stellen dat hun informatie met andere leden gedeeld wordt. Hierover zijn de meningen verdeeld. Op basis van de privacy wet mogen we de informatie ook niet zomaar doorsturen. Omdat een grote groep het wel op prijs stelt dat deze informatie gedeeld wordt zal dit de hoofdlijn worden. Echter zullen we eerst alle leden in een mail vragen of zij hier aan deel willen nemen. Diegene die er geen bezwaar tegen heeft, zal op de lijst vermeld staan de anderen niet. Via de verenigingsmail wordt de informatie uitgewisseld. De volgende info zal gedeeld worden; Naam, Voorletters, Adres, Telefoonnummer, Mobielnummer, emailadres -5Verslag_jaarvergadering-2013_24jan2014 15. Rondvraag Sraar Geelen heeft een vraag over de eerder genoemde structuur visie die door de gemeente Venlo opgezet wordt en waar Ton ook een bijdrage in heeft. Vraag; Wil IVN Maasduinen hier ook een standpunt over innemen naast b.v. eht LLTB. Het plan is om het nationaal park de Maasduinen verder uit te breiden. Momenteel is het pannenkoekhuis de ondergrens, dit zou mogelijk het Zwartwater kunnen worden of zelfs tot aan Belfeld. Het college is nog de voor en nadelen op een rij aan het zetten t.b.v. afweging (plussen zijn; subsidies en toerisme). Afgesproken is dat Sraar de info die beschikbaar komt vanuit de gemeente gedeeld zal worden met de leden van de vereniging. Dan zullen we een standpunt innemen. Ruud Coenders vraagt of er tegen kortingen parkbezoeken geregeld kunnen worden. Wij krijgen nu jaarlijks de mogelijkheid geboden b.v. met korting kaarten van Zoopark Overloon te kopen. Andere mogelijkheden moeten bekeken worden. Moet in het bestuuroverleg meegenomen worden. Afsluitende natuurquiz Ter afsluiting van de avond is er een natuurquiz gehouden waar de parate kennis getest werd. Uitslag; 1. Theo Lommen. 2. John Boon / Henny Martens. 3. Mar Bayens. Ton/Wiel

Bijlagen; - Jaarverslag 2013 - beheer seizoen 2013 totaaloverzicht - site analyse 2013

7

Jaarverslag IVN Maasduinen 2013, in een notendop. Bestuursvergaderingen/bezetting; - Albert heeft het bestuur verlaten. Ritsaart en Annet zijn toegetreden. - Er hebben 3-tal bestuursvergaderingen plaatsgevonden (4-april, 13-aug, 22-okt). - Ingekomen stukken worden veelal via de mail gecommuniceerd en snel gereageerd naar de betrokkenen. Besluiten; - Besloten dat voor uitgaven > € 100, - vooraf onderbouwing bij het bestuur ingeleverd moet worden ter goedkeuring. ANBI status IVN Maasduinen wil niet aangemerkt worden als Algemeen Nut Beogende Instelling. De belasting voordelen, i.g.v. schenkingen en op energieverbruik, wegen niet op tegen de nadelen, het huishoudboekje openbaar te moeten maken en de ermee samenhangende administratie. Belangrijke acties; - Slechtvalkkast geplaatst. Web-cam is laat geplaatst voor 2013. Maar we zijn klaar voor 2014. - Velde presenteert (Braderie). Hier is aan deelgenomen middels invulling van een stand. Is door de deelnemers als leuk ervaren. Het verenigingseffect , ledenwinst, is onduidelijk. Jeugdpoot: - Is Van start gegaan in de vorm van Scholen project en Buitenschoolsproject. Contactpersoon voor de scholen is Jose. Subsidies; - Groen Doen, In dit kader zijn snoei acties uitgevoerd en banken geplaatst en spullen aangeschaft i.v.m. vlinder inventarisatie. - Oranjefonds, Ontvangen subsidies zijn besteed aan; Tuinklus, Slechtvalkkast en Boerenheide. - Gemeente Venlo, vereiste informatie aangeleverd. Subsidie is toegekend. Wandelnetwerk: In opdracht van de gemeente Venlo werkt Grondmij het wandelnetwerk knooppuntenroute uit. Bijdrage vanuit IVN Maasduinen is geleverd door Annet. Een opzet van de route ligt er. Website/Nieuwsbrief - Landelijke aanloopproblemen met de website zijn opgelost. - We maken gebruik van analyse programma Google Analytics om bezoek van de site te monitoren. Analyse info stemt positief. - Elke maand is er een nieuwsbrief uitgegeven door Jeu. Diversen: - Hoogwatergeul Lomm. Informatieavonden door Daan bezocht en er is contact via de Dorpsraad Lomm (Albert): - Gemeente Venlo structuurvisie, Concrete bijdrage geleverd door Ton. - Inventarislijst van de vereniging. Deze is door Ritsaart opgezet en zal door hem onderhouden worden. - Maatschappelijke beursvloer (verenigingen contacten) is door Annet en Ritsaart bezocht. Contact gelegd met stichting Natuur en Jeugd Horst a/d Maas. Wiel Jacobs: 24 jan 2014

Het financiële verslag van de Beheerwerkgroep is ter sprake gekomen en toegelicht op de jaarvergadering en past m.i. niet in de nieuwsbrief.

8

NATUUR IN JE STAD (deel 2) De lente is de tijd dat alles weer in beweging komt. De aarde ademt uit en stuurt de eerste plantjes door de sneeuw. Het element water is nu sterk aanwezig. Sneeuw en ijs smelten en stromen sprankelend door het ontwakende land. Het jonge leven ontwaakt, beweegt, springt en spettert. De jonge dageraad wekt de bomen en planten. De lente is hoogtij voor de waterwezens, zij zorgen dat de sappen in de planten omhoog stromen. Bij de lente hoort groente, die je nieuwe levenskracht schenkt; veldsla, winterkers, kool, look, prei of radijs.

Overzichtelijk in aparte containertjes

Op je balkon of in de vensterbank kun je veldsla zaaien. Het oorspronkelijke akker onkruid zit vol vitamine C en helpt de wintervermoeidheid verdrijven. Veldsla werd ook wel raponsje genoemd, net als het rapunzelklokje, een geliefde groente in de Middeleeuwen. Men at de wortel en jonge bladeren in de lente rauw als sla. Bij de lente hoort ook de familie van de kruisbloemigen; rucola of radijs. Verfijnd zijn deze groenten niet, maar met hun scherpe vitaliteit knappen ze ons op na de winter. Ook de prei mag niet ontbreken in je gerechten. De scherpe

groente past in de lentesoep of hartige taart. Annet Weijkamp

9

Larix ( Larix decidua ) in de winter zonder naalden Denkt men aan een naaldboom die in de winter zijn naalden verliest denken de meeste mensen aan een kerstboom die na enkele weken binnen in de woonkamer zijn groen laat vallen. Dit gedrag laat alleen de Larix zien, een tot de sparren behorende naaldboom. Larixen ( ook wel zomerspar genoemd ) staan vaak in plantgemeenschappen met andere dennensoorten en vallen dan vaak alleen in de winter op omdat ze dan kaal zijn. Deze bomen kunnen hier te lande best een hoogte van 50 meter bereiken, een beetje afhankelijk van de ondergrond. In west – Europa worden de oudste exemplaren rond de 850 jaar geschat. Bijzonder opvallend zijn de ca. 2 tot 3 cm. lange naaldjes die gebundeld zijn in takknopjes en dus gegroepeerd staan. In het najaar verkleuren de naalden naar roestgeel en vallen dan na korte tijd af. Daarmee beschermt de boom zich in de winter voor uitdroging en volgt daarbij hetzelfde systeem als de loofbomen. De schors van de larix is grijsbruin en met langere inkepingen doortrokken. De rechtop staande appeltjes houden het zaad tot rijping vast waarna het door de wind of door vogels verspreid wordt. De larix kan enorme temperatuursverschillen verdragen. In onze gebieden zijn die verschillen minder groot als in een echt landklimaat waar het in de winter tot -50° C. en in de zomer tot meer dan 40°+ C. kan worden en daar heeft de larix echt geen moeite mee. Een mensenvriend. Larixhout is het zwaarste en het hardste naaldhout wat bij ons te vinden is en wordt in de houtverwerking overal voor gebruikt als het sterk en duurzaam moet zijn, van dakspanten tot trappen, deuren en schuttingen. Het kernhout is roodachtig en het spinthout is enigszins geel van kleur. Omdat de boom zo kaarsrecht groeit is het ideaal hout om planken van te zagen en als timmerhout is het ideaal omdat er bijna geen noesten in voorkomen. Vanwege de rechte vorm werden in vroeger tijden alle palen voor telefoon- en elektriciteitsleidingen uit Larixhout gemaakt. Larixterpentijn, wordt gewonnen uit de harsuitstoot en wordt gebruikt in de geneeskunde bij speciale huidziekten en luchtwegaandoeningen. Volgens oud volksgeloof gold de larix als een mensenvriend die over beschermingskracht tegen heksen en boze geesten beschikte. Daarom hing men in verschillende Europese gebieden bij de viering van de Walpurgisnacht ( een voorchristelijk feest ) dat werd gevierd in de nacht van 30 april op 1 mei, larixtakken als zogenaamde heksenkransen, aan ramen en deuren om heksen en kwade geesten op afstand te houden of te verdrijven.

10

In Venlo, op de Groote Heide, staan diverse larixen en ik verwonder mij ieder voorjaar weer over de bijzonder mooie, lichtgekleurde naaldengroepjes en de vrij snel verschijnende jonge fijngevormde “ appeltjes ”. Maar ook in de winter als de boom kaal is sta ik vaak verwonderd te kijken naar de fraaie grillige vorm van boom en takken. De laatste zijn vaak aan het einde licht omhoog gebogen als had de boom de bedoeling om alle takken in een verticale stand richting de zon te krijgen. De boom zelf wordt hoog en recht en ze groeien vrij snel. Een larix op de goede plaats kan in 10 jaar ook een hoogte van 10 meter bereiken en dan zal de top nog altijd kaarsrecht naar boven staan. Alleen bij zeer oude bomen willen de toppen nog wel eens wat uitwaaieren en een beetje afvlakken. Een andere rariteit die te vinden is op internet en betreft de bonsaiwerkzaamheden. Het onvoorstelbaar dat een snelgroeiende boom, die een dergelijke omvang en hoogte kan bereiken, in platte schaaltjes wordt geplant en gesnoeid tot een miniatuurboompje dat tevens ook nog eens mooi is, ( zie de foto ) Je moet daar natuurlijk wel van houden want in sommige gevallen vind ik het onnatuurlijk en doet mij te hobbymatig aan. Maar ik wil hier zeker geen oordeel vellen over een onderwerp dat ik onvoldoende beheers. Jeu Smeets

Parende vlinders,een foto uit Vara’s Vroege Vogels Maar welke vlinders zijn dit ? Op het eerste gezicht lijken het mij nachtvlinders te zijn, maar dat is voer voor Vlinderologen. In Vara’s Vroege Vogels worden vaak mooie foto’s geplaatst van amateurs en dan wordt een Nederlandse naam, of zelfs een Latijnse niet gegeven. Wie waagt zich aan de oplossing. Graag bericht naar: Jeu Smeets, [email protected]

11

Natuurnieuws december 2013

Stop kaalslag boerennatuur Woensdag 18 december heeft de Tweede Kamer gedebatteerd over de Nederlandse invulling van het nieuwe Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid. Geen onderwerp dat normaal gesproken veel aandacht krijgt, te technisch en een te ver van mijn bedshow voor niet direct betrokkenen. Ten onrechte, want het gaat om honderden miljoenen euro’s belastinggeld en tegelijkertijd voltrekt zich op het boerenland een enorme ramp. Toen staatssecretaris Sharon Dijksma voor Landbouw en Natuur in het voorjaar van 1971 werd geboren, zong de lucht boven Nederland. Tot in alle uithoeken van het land klonk hoog uit de lucht de voorjaarszang van veldleeuweriken ( zie foto ). Daar is nu niets meer van over. Van de ruim half miljoen broedparen veldleeuweriken in de jaren zeventig van de vorige eeuw is 97% verdwenen. Oorzaak: de intensieve landbouw. De veldleeuwerik staat symbool voor een hele trits vogels die uit het boerenland aan het verdwijnen is. Daaronder vogels waarvoor Nederland internationale verantwoordelijkheid draagt, zoals grutto en de scholekster. Vogels zijn de meest zichtbare indicatoren van de teloorgang van de biodiversiteit op het boerenland. Maar een vergelijkbaar proces van verdwijnen doet zich voor onder verschillende soorten bijen, vlinders en planten. Die trend zien we in heel het agrarisch areaal van Europa. Nederland loopt daarin echter voorop. Geen wonder. Dat ‘postzegel Nederland’ momenteel de tweede exporteur ter wereld is van landbouwproducten, kan alleen dankzij een ongeëvenaard intensief agrarisch gebruik. Maar de prijs die we daarvoor jaar in jaar uit betalen wordt onderhand veel te hoog. Herstel van de natuur in het landelijk gebied zou de hoogste prioriteit in een duurzaam landbouwbeleid moeten hebben. Juist omdat Nederland binnen Europa koploper is in de kaalslag onder boerenlandnatuur, zou ook hier de kentering moeten starten. Het verval van de natuur op het platteland valt de individuele boer niet te verwijten. Een doorgeschoten Europees landbouwbeleid heeft door miljarden aan subsidies de intensivering decennialang mede aangejaagd. Nu staan we aan de vooravond van de nationale invoering van weer een nieuwe ronde Europees landbouwbeleid. Een beleid waarin ietsepietsje meer aandacht lijkt te zijn voor het grote biodiversiteitsprobleem, maar dat nog steeds geen recht doet aan de urgentie ervan. De miljarden belastinggeld blijven stromen zonder harde afspraken over verbetering van de natuurwaarden op het platteland. Het perspectief daarop is er wel, maar dan moeten staatssecretaris en Tweede Kamer vandaag heldere keuzes maken. Zo kan er van de jaarlijks bijna 800 miljoen aan inkomenssteun voor boeren 220 miljoen gekoppeld worden aan verschillende natuurvriendelijke maatregelen op het landbouwbedrijf, zoals slimme vormen van natuurbraak, houtwallen en poelen. Bovendien is er binnen het Europees beleid de mogelijkheid waardevolle graslanden extra te beschermen, zodat bloemen weidevogelrijke graslanden behouden kunnen worden. De voorstellen van staatssecretaris Dijksma waar vandaag in de Tweede Kamer over wordt gedebatteerd zijn nog rijkelijk vaag. Er blijkt niet uit dat het kabinet ziet hoe urgent het stoppen van het grote uitsterven op het platteland is. Het Kamerdebat geeft onze

12

volksvertegenwoordigers echter de kans een eerste stapje te zetten richting de o zo noodzakelijke verandering van de landbouw in ons land. Uiteindelijk draait het daarbij om de vraag hoeveel ruimte we op het platteland over willen laten voor vogels en andere natuur, en daaraan gekoppeld welke tegenprestaties we van boeren verlangen in ruil voor door belastingbetalers opgebrachte miljoenensubsidies. Die afweging is niet aan ons, maar aan politici die zich via handtekeningen onder biodiversiteitsverdragen overigens wel tot spoedig ingrijpen verplicht hebben. Al in de jaren zestig waarschuwden betrokken organisaties al voor een stille lente op het platteland. De sindsdien opgetreden massieve achteruitgang van biodiversiteit op het boerenland brengt dit schrikbeeld steeds dichterbij. Aan een verdere sterilisatie van het platteland moet wat ons betreft zo snel mogelijk een einde worden gemaakt. Daarvoor zullen in ieder geval alle mogelijkheden die het nieuwe Europese landbouwbeleid voor natuurmaatregelen biedt benut moeten worden. Het zou geweldig zijn als Sharon Dijksma straks vol trots die zingende veldleeuwerik aan haar kleinkinderen aan kan wijzen, in het besef dat juist tijdens haar kabinetsperiode het herstel van deze luchtzanger werd ingezet.

Slechtvalkportret. Zo’n twee maanden na het uitvliegen in 2013 van de drie jonge valken op de Martinustoren waren ze allemaal verdwenen en hadden ze de wijde wereld opgezocht. Verheugend te zien dat er de eerste dagen van januari 2014 er toch weer één op de windvaan onder de haan zat. Nu is het al meer gebruikelijk dat er iedere dag wel eentje te zien is. Nog even wachten en dan zal er ook wel weer een partner in beeld komen. Hou jullie op de hoogte.

13

Ruigpootuilen, bewoners van holle bomen De ruigpootuil ( Aegolius funereus ) behoort tot de kleine uilensoorten met zijn maximale grootte van 26 cm. en zijn vleugelspanwijdte tot 60 cm. Mannetjes en vrouwtjes zijn uiterlijk identiek. Het vrouwtje is echter iets groter en opmerkelijk veel zwaarder dan het mennetje. De opvallende naam komt van de dicht bevederde pootjes en tenen. Zijn geliefde leefomgeving is toch wel een oud bosbestand met beuken, dennen en eiken waar nestholten van de zwarte specht te vinden zijn om te gebruiken bij zijn eigen broedgedrag. Maar ook door mensen opgehangen nestkasten worden graag als nesthulp gebruikt. Al naar gelang het voedselaanbod en nestgelegenheid kan het territorium van de ruigpootuil oplopen tot 10 km². Omdat deze uilensoort alleen schemering- en nachtactief is zie je ze zelden. Volwassen mannetjes zijn zeer territoriumtrouw terwijl de vrouwtjes, afhankelijk van klimaat en voedselaanbod meer zwerven en vaker van verblijfplaats wisselen. Ruigpootuilen zijn in principe pure eenlingen die voor gezinsuitbreiding alleen voor één seizoen een paar vormen. De vrouwtjes leggen, meestal begin april, een nest met zes eieren, in sommige gevallen zelfs nog meer, die na ongeveer 28 dagen broeden uitkomen. Als de jongen er eenmaal zijn is het mannetje de eerste tijd alleen verantwoordelijk voor de voedselaanvoer dat hij bij de holte-ingang aan het vrouwtje overhandigd die daarmee haar jongen voert. Na het uitvliegen, na ± 35 dagen, worden de jongen nog enige tijd door beide oudervogels verzorgd totdat ieder op eigen benen kan staan waarna het ouderpaar weer gaat scheiden en ook de jongen hun eigen weg gaan zoeken. Het hoofdvoedsel voor de ruigpootuil zijn toch wel de diverse soorten muizen die in de bossen voorkomen, maar ook, zij het in mindere mate, kleinere vogels die ’s nachts uit de bomen worden geplukt. Zoals alle uilensoorten is ook deze vogel streng beschermd. Het grootste gevaar voor deze soort is het verlies van leefgebieden en broedmogelijkheden alsmede zijn natuurlijke vijanden zoals grotere uilensoorten, roofvogels en marters. In de vrije natuur kan de ruigpootuil een leeftijd van zo’n vijftien jaar bereiken. Jeu Smeets. Foto’s: vrij internet

14

Op Tuinsafari

(deel 2)

De duizendpoot Wat is dit voor beestje? De duizendpoot behoort tot de geleedpotigen, net zoals spinnen en insecten. Omdat ze zoveel pootjes hebben behoren ze tot een speciale groep, de duizendpootachtigen. Ook de miljoenpoot behoort tot de duizendpootachtigen. Er zijn verschillende soorten, waarvan er enkele in Nederland en België leven.

Hoe ziet dit beestje eruit? De duizendpoot is een langgerekt dier met heel veel pootjes. Het zijn er echter lang geen duizend. Sommige soorten hebben maar een paar tiental pootjes, andere soorten hebben tweehonderd paar poten. Aan hun kop hebben ze twee lange voelsprieten en twee grote gifkaken. De meeste duizendpoten zijn bruin tot grijs van kleur. Waar vind je dit beestje? De duizendpoot komt wereldwijd voor, behalve in heel koude gebieden. De meeste duizendpoten leven op de bodem en verscholen tussen blaadjes of zelfs onder stenen en in de grond. Duizendpoten zijn meestal 's nachts actief. Overdag zoeken ze een plekje om zich te verbergen en daarom zijn ze ook niet altijd even gemakkelijk te vinden. Wat eten ze? Op het menu staan kleine diertjes zoals wormen en insecten, de duizendpoot is dus carnivoor. Met zijn gifkaken vangt en verdooft hij zijn prooi. Hoe groeit het op? Een jonge duizendpoot wordt nimf genoemd en is niet alleen kleiner dan een volwassen duizendpoot maar heeft ook minder pootjes. De jongen vervellen en bij iedere vervelling wordt de duizendpoot langer en krijgt meer pootjes. Hoe verdedigt het zichzelf? De duizendpoot gebruikt zijn gifkaken om van zich af te bijten. Voor de mens is de beet pijnlijk. Wat is er speciaal aan dit beestje? Bij de duizendpoot is het voorste paar pootjes omgevormd tot 'gifpoten' die meer lijken op kaken. Deze tangvormige poten hebben gifklieren om prooidieren te doden. Is het gevaarlijk? Grotere duizendpoten kunnen bijten en gif injecteren, de beet is vergelijkbaar met een wespensteek. Annet Weijkamp

15

Het Vlinderprogramma 2014 Hierbij het vlinderprogramma 2014, resultaat van de vergadering van za. 8-2-2014. We doen de inventarisaties nog maar met één groep en op zondagen. - Inventarisatie Vreewater. Dit is ons vlinderrijkste gebied in de omgeving. We inventariseren 1x per 2 weken op zondag. Bericht vooraf zoals altijd. Startplek is de parkeerplaats aan de achterzijde van Jagersrust. - De tussenliggende zondagen: Deze worden in het seizoen gevuld met verschillende activiteiten, zoals: "rondje Raaijweiden/ Barbaraweerd/ Stalberg (Hamert)/ zoeken naar groentje/ zoeken naar bruine blauwtjes (mogelijk kolonievorming)/ kleine ijsvogelvlinder. - excursies (genoemd zijn Zilveren Maan bij Gennep/ nog eens Maastricht) inc nachtvlinderen. - Zelf doen we een zestal nachtvlinderavonden. Staat ook op onze activiteitenlijst op de website. 17 April Paddeweg. https://www.google.com/maps?q=51.409202,6.186077&num=1&t=h&z=15 8 mei Vreewater. https://www.google.com/maps?q=51.438488,6.206024&num=1&t=h&z=15 12 juni Spikweien. https://www.google.com/maps?q=51.448824,6.186506&num=1&t=h&z=15 15 juli Paddeweg (Zie boven) 14 Augustus Vreewater. (Zie boven) 11 September Spikweien. (Zie boven) Dit zijn v.n.l. donderdagavonden en we werken met minimaal 2 vallen.

Jan Heuvelmans

16

Steenuilen veilig onder dak

Steenuilenkast, zelfbouw van Ritsaart Blaisse naar een ontwerp van Weidevogelbescherming “de Monden”, kosten,minimaal en!!! deze kast is ook marterproof.

Steenuilenkast, ontwerp STONE. Kosten € 125 Ontoegankelijk voor steenmarters, die naar het lijkt graag een steenuil lusten. Deze kast is marterproof. Een actie bracht € 10.000

Steenuilen hebben steeds vaker last van predatie door steenmarters, die het gemunt hebben op eieren en jonge steenuilen. Daarom heeft STONE een nestkast ontwikkeld waar steenmarters niet in kunnen. Vogelbescherming en STONE hebben met een crowdfundingproject geld ingezameld, waarmee maar liefst 80 marterproof nestkasten kunnen worden opgehangen. De steenmarter was lang een bedreigde soort maar neemt de laatste decennia sterk toe. Steenuilbeschermers merken dat duidelijk aan de toegenomen predatie van eieren en jongen van steenuilen door steenmarters, vooral in het noorden en oosten van het land. In één enkel studiegebied bleken van zestien steenuilnestkasten maar liefst negen de jongen opgepeuzeld. Afgezien van het feit dat dit geen geringe cijfers zijn, hebben veel mensen met een steenuilkast op hun erf daar veel moeite mee. Dáár hebben ze geen nestkast voor opgehangen. STONE (Steenuilenoverleg Nederland) heeft met vrijwilliger en uitvinder Bert Kwakkel een kast ontwikkeld waar steenuilen wél, maar steenmarters niét in kunnen. Dit lukte door bij de ingang een extra dwarsschot tussen de voorkant en het tussenschot van de nestkast te maken. Het prototype werd getest met tamme steenmarters: die konden er niet in. Steenuilen wél. Een door Vogelbescherming Nederland en STONE georganiseerd crowdfundingproject bracht een bedrag van ruim 10.000 euro op. Hiervan kunnen 80 marterproof steenuilkasten worden gekocht. Inmiddels zijn de eerste geplaatst en hebben diverse steenuilpaartjes deze al in gebruik genomen. De steenuil staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Sinds de jaren zestig zijn de aantallen broedparen met maar liefst 50-75% afgenomen. STONE trekt zich het lot van de steenuil aan en houdt zich bezig met bescherming van en onderzoek naar de steenuil. De marterproof steenuilkasten zijn te bestellen in onze webshop. Mogelijk heeft Ritsaart de werktekening nog. Info: [email protected]

17

Winterjasmijn In het voorjaar maakt geel de dienst uit, zoals winteraconieten, narcissen, paardebloemen, dotters enzovoorts. Toch is er nog vroeger geel, namelijk de winterjasmijn. Het is een bescheiden struikje met slappe twijgen die goed geleid kunnen worden. In de zomer heeft de plant, met opvallend groene twijgen, kleine groene blaadjes. Zodra het blad afvalt, komen de eerste bloemen op het jonge hout tevoorschijn, vaak al in november. De winterjasmijn heeft maar weinig daglicht nodig om te bloeien. De bloei gaat door tot vroeg in het voorjaar. Dan is hij een welkome nectarbron voor ontwakende insecten. Bij strenge vorst vriezen de toppen van de twijgen in, maar die lopen in het voorjaar opnieuw uit. Kies een plek met volop winterzon, voor optimale bloei. De plant kan direct na de bloei gesnoeid worden. Knip dan al het dode, zieke, beschadigde en kruisende hout weg. Ook de uitgebloeide takken kunnen weggeknipt worden. Enkele jongere takken mogen blijven en zorgen voor groei en bloei in het komende seizoen.
 Zijn er onvoldoende jonge scheuten omdat je een oude verwaarloosde plant hebt, houd dan enkele oudere scheuten in stand. Knip de zijtakjes tot op enkele centimeters vanaf de hoofdtak in. Zodra zich de komende jaren alsnog jonge scheuten aan de voet van de plant gaan vormen, kun je de oude takken helemaal wegsnoeien. Twijgen die de grond raken wortelen makkelijk, dus oppotten en inpakken! De winterjasmijn is een cadeautje met z’n vrolijke heldergele bloemetjes. Tekst en foto: Jeu Smeets

18

Impuls voor buurt Schandelo – ’t Hanik: Erfbeplanting bij Jagersrust “De initiatieven op het gebied van recreatie, cultuurhistorie, groen en landschap moeten dit deel in het noorden van de Gemeente Venlo aantrekkelijker maken voor recreanten, toeristen en bewoners.” Zaterdag 15 februari is er hard gewerkt aan dit doel bij Jagersrust in Velden. Onder winderige omstandigheden , maar gelukkig was het droog , werkt eigenaar Pierre Kersten samen met zijn personeel en 10 leden van IVN Maasduinen met schop en modderige schoenen aan de plantgaten voor al dat groen wat zijn erf meer karakter moet gaan geven. 1) Het beplantingsplan wordt bestudeerd. 2) De aangeleverde karren met struiken en bomen worden geïnventariseerd. 3) De schoppen worden uitgedeeld 4) En dan planten maar !! 5) Tussendoor worden kannen met koffie gebracht en tussen de middag staan de warme pannenkoeken klaar om opgegeten te worden.

De sfeer is goed en iedereen heeft er zin in. Het gaat vast heel mooi worden. Er worden gemengde hagen aangelegd, hoge bomen en hoogstam fruitbomen geplant en een grote diversiteit aan bosaanplant. Het hele terrein rondom Jagersrust gaat op de schop. Verrotte en scheef gezakte bomen worden omgezaagd voor hergebruik tot speeltoestellen.

PRIJSVRAAG Teken of beschrijf mogelijkheden om gezaagde bomen her te gebruiken in het speelbos als speeltoestel of andere leuke , of nuttige objecten . Zoals stapblokken , blokhut, sculptuur ed. De beste mogelijkheden worden uitgewerkt in het speelbos. De winnaar wordt beloont met een pannenkoek naar keuze. Inzenden naar: [email protected] of [email protected] Tijdens het werk hoor ik geen vogels of kleine dieren rondscharrelen. Ze zijn even gevlucht voor al deze onbegrijpelijke , menselijke activiteiten in afwachting tot de rust weerkeert. Als je het terrein bekijkt zie je achterstallig onderhoud ; oude, zieke bomen en bramen door overbemesting of zure regen. Door de aanleg van het speelbos worden oude , zieke bomen eruit gehaald. Zodat zij geen schade berokkenen aan wandelaars of nog gezonde bomen aantasten met een ziekte. Er komt ruimte voor nieuwe bomen , die in dit gebied thuishoren en goed zullen gedijen. De onderbegroeiing wordt opgeruimd , zodat de bodem verarmt en er weer ruimte komt voor stinzen planten en nuttige (on)kruiden , die het gebied aantrekkelijk maken voor de wandelaar en kleine dieren.

19

De leden van IVN Maasduinen zijn enthousiast over het plan. Zij hebben het hele traject gevolgd en bijgestaan met raad en daad. Pierre Kersten is heel blij met al deze activiteiten. Zijn ouders hebben het bedrijf opgestart en hij , samen met zijn zus, hoopt er lang nog te mogen blijven werken. Jagersrust is niet alleen een rustpunt voor Jagers, maar ook voor recreanten en schoolkinderen. De kat Charlie komt tussendoor even kopjes geven. “Hij heeft een schot hagel van de jagers overleeft , maar een deel van de hagel zit nog in zijn lijf”, vertelt Pierre. De beukenhaag rondom het speelveld is ondertussen geplant ….

Met dank aan Annet Weijkamp

De komende zomer zal er, als alles mooi groen is, een verslag van dit project gemaakt worden en geplaatst in de nieuwsbrief evenals van het verslag van de Vilgert op de volgende bladzijden. 20

Dag van de erfbeplanting op 15 februari 2014 De Vilgert Om 9.00 uur en 9.30 uur werd begonnen met de erfbeplanting aan de Vilgert en bij Jagersrust. Op deze kille winderige morgen ga ik op pad om een verslag te maken van de werkzaamheden ter plaatse terwijl Annet volgens afspraak hetzelfde zou doen bij Jagersrust en omgeving waar het smokkelaarspad moet komen te liggen. Het is ruim negen uur als ik het adres gevonden heb want, de Vilgert is geen straat zoals ik dacht, maar een soort buurtschap waarbij op een wegkruising de bordjes vier richtingen uitwezen en zoek het dan maar eens uit. Toch gevonden, en dan kom ik bij en woning die duidelijk niet bewoond is en waar verbouwd wordt. Achter het huis zie ik wat open veld liggen waar bepaalde werkzaamheden plaats vinden, enkele bekende IVN-ers rondlopen, gaten gegraven zijn en waar ik een flinke voorraad hoogstambomen en struikjes-planten op hoopjes zie liggen. Het weiland waarin de hoogstamfruitbomen moeten komen ligt er keurig gemaaid bij en de gaten zijn gegraven en keurig voorzien van champost ( een mix van afgewerkte champignonmest en compost ). Het bosje is verdwenen en is nu een mooie open plaats voor herbeplanting met struikgewas. Ook zijn rondom langs het gaas sleuven gegraven waarin de beukenhagen geplant kunnen worden. Aan de zuidzijde is een klimopbestand dat door de vorige eigenaar in toom werd gehouden middels het in ruime mate spuiten van “ roundup “ nu geëlimineerd tot wat dikke stronken die nog met het gaas verweven zijn. Binnen het weiland kom ik Henk al tegen, maar dat maakt niet al te veel duidelijk. Als José echter de koffie serveert in een bijgebouw, wat er uit ziet als een voormalig kippenhok, volgepakt met bouwmaterialen wordt de zaak wel duidelijk. Aansluitend geeft José nog een rondleiding door het huis waar de verbouwing duidelijk het einde nadert en het geheel gestalte begint te krijgen. Het ziet er veelbelovend uit. Eenmaal weer buiten maak ik nog een paar foto’s om een indruk te geven van de werkzaamheden. Over enkele maanden zal ik deze fotosessie herhalen om dan een indruk te geven van het resultaat.

21

Dan is er ook nog het smokkelaarspad in wording

22