IVN-krant. Inhoud. Nr. 4 oktober e jaargang Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

IVN-krant

Nr. 4 | oktober 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Inhoud 2 3

6 7 8 8 9 11 16 19 21 23 26

Aanbieding: € 100 korting op jaarabonnement NRC De Week Cultuur en literatuur op ’t web (03) - Liselotte Hammond, Christine Hermann en Susan Mahmody (Universiteit Wenen) Overpeinzingen uit Leuven (13) - Joop van der Horst Nagasaki in oktober - Jaap Grave Onze Taal studentenprijs Nieuws van het Certificaat Nederlands als vreemde taal Tentoonstellingenagenda Congressen, colloquia, symposia Digitaal Bericht van de voorzitter Berichten van buiten de muren Berichten van binnen de muren Bericht uit Woubrugge en Leiden

Voor vacatures in de internationale neerlandistiek, zie: www.ivnnl.com > vacatures.

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Aanbieding

€ 100 korting op jaarabonnement NRC De Week

NRC DE WEEK Internationale weekeditie NRC HANDELSBLAD Hoe is dat mogelijk? Dankzij een genereus aanbod van de uitgever van NRC De Week. Wie kan van dit aanbod profiteren? Ieder lid van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Wat is de inschrijfprocedure? - U meldt zich bij de IVN (per e-mail, fax of anderszins) en laat ons weten op welk adres NRC De Week bezorgd moet worden; - U betaalt RECHTSTREEKS aan de abonnementenadministratie van NRC na ontvangst van een factuur voor 172 euro plus de btw die van toepassing is in uw land (het normale tarief is dus 272 euro excl. btw). Bijzonderheden: Uw abonnement kan op elke willekeurige datum ingaan. Uw abonnement kan altijd tussentijds beëindigd worden door middel van een schriftelijke opzegging.

IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

2

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Kroniek 3

Cultuur en literatuur op ’t web Liselotte Hammond, Christine Hermann en Susan Mahmody (Universiteit Wenen) Het geheugen van Nederland (www.geheugenvannederland.nl) Introductie Bent u al eens op zoek geweest naar beeldmateriaal of audiofragmenten om een les over Nederlandse cultuur en geschiedenis levendiger te maken, maar wist u niet goed waar betrouwbaar materiaal te vinden was? Hebt u zich al eens afgevraagd of u de collecties van het Mauritshuis, het Letterkundig Museum of andere Nederlandse culturele instellingen misschien ook online zou kunnen bekijken? En hebt u uw leerlingen of studenten al eens een leuke, maar ook leerrijke oefening op internet willen laten doen, maar was er niets te vinden waaraan geen kosten verbonden waren? Mocht u een of meerdere van deze vragen met 'ja' hebben beantwoord, dan zou het voor u de moeite waard kunnen zijn om een virtuele verkenningstocht te maken in ‘Het geheugen van Nederland’. Het geheugen van Nederland wordt gecoördineerd door de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek. In samenwerking met verschillende erfgoedinstellingen binnen en buiten Nederland digitaliseert het projectbureau van de KB de ten dele nog verborgen bestanden van musea, archieven en bibliotheken en stelt deze op internet - voor niet-commercieel gebruik – beschikbaar aan docententen, leerlingen en andere geïnteresseerden. Het is niet nodig een log-in aan te maken. Het gepresenteerde materiaal omvat vooral afbeeldingen, maar ook video- en audiofragmenten, en verder historische tekstbestanden en beschrijvende teksten. In mei 2008 heeft Het geheugen zijn 400.000-ste beeldbron geüpload. In de zwarte balk die op bijna elke pagina onderaan te vinden is, vinden de gebruikers informatie ‘over het geheugen’ en worden ze geholpen bij het ‘zoeken’ en ‘verkennen’ van de website. Onder de titel ‘overig’ komt men bij de nieuwsbrief, contactgegevens, informatie over colofon, copyright nieuws/rss-feeds én – een beetje verstopt – bij de link van de Engelse versie van de webstek. Doorgaans zijn de teksten over thema's, subthema's en collecties in het Engels vertaald. De exposities en het onderwijsgedeelte zijn uitsluitend in het Nederlands beschikbaar. In een apart educatief gedeelte vinden docenten en leerlingen digitale lessen, opdrachten en werkbladen die door verschillende instellingen (hoofdzakelijk musea, bibliotheken en onderzoeksorganisaties) ontwikkeld zijn op basis van de bestanden van Het geheugen. De digitale onderwijsactiviteiten zijn afgestemd op verschillende onderwijstypes (VMBO basisonderwijs, VMBO 3 + 4, HAVO/VWO basisvorming, HAVO/VWO 2e fase) en omvatten de gebieden geschiedenis, culturele en kunstzinnige vorming (CKV), aardrijkskunde (nog geen digitale lessen ontwikkeld) en maatschappijleer.


3

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Zoeken en vinden Gezien de ongelooflijke omvang van de bestanden die deze webstek behelst, moet benadrukt worden dat de makers erin geslaagd zijn om Het geheugen overzichtelijk te houden. De bestanden zijn samengevat onder de noemers thema's, subthema's, collecties en exposities, en kunnen op verschillende manieren, door middel van zelf te bepalen selectiecriteria, doorzocht en doorgebladerd worden. De zoekfunctie is goed geconcipieerd: het rode zoekvenster blijft op elke pagina van de webstek bovenaan verschijnen en naast eenvoudig en uitgebreid zoeken kan men er ook zonder omweg de belangrijkste overzicht-sites van de website (nl., ‘thema's’, ‘webexpo's’, ‘onderwijs’, en verder ‘collecties’ en ‘instellingen’) bereiken. De overzicht-sites bevatten steeds een korte introductie en beschrijvingen van de subcategorieën. Elke startpagina van een collectie bevat bovendien ook links naar andere relevante bestanden. De lezer krijgt bijvoorbeeld aan de rechterkant onder ‘extra informatie’ links naar meer informatie over de collectie, en in het colofon kan hij of zij nakijken wie en welke instellingen bij de totstandkoming en digitalisering ervan betrokken waren. Ook bij elk gevonden object vindt de gebruiker links naar gerelateerde bestanden van Het geheugen. Bovenaan wordt vermeld uit welke collectie en welke instelling het object voortkomt. Aan de linkerkant vindt men een overzicht van de zojuist gevonden zoekresultaten, een link naar de tien topstukken van de collectie waaruit het object voortkomt en naar thema's waarmee het object te maken heeft. Onderaan bevindt zich een verschuifbare lijst van alle objecten uit de betreffende collectie.

'De veelheid van

ideeën die hier in

digitale opdrachten en lessen is

omgezet, kan hier

niet in detail beschreven worden.'

Het educatieve gedeelte Via de link ‘onderwijs’ in het rode zoekvenster bereikt de gebruiker de pagina's die vooral voor docenten en scholieren resp. studenten interessant zijn. De veelheid van ideeën die hier in digitale opdrachten en lessen is omgezet, kan hier niet in detail beschreven worden. Maar een bijna blinde greep uit het aanbod volstaat om te erkennen dat met dit materiaal in het onderwijs veel creatiefs en leuks gedaan kan worden. Bekijk bijvoorbeeld de digitale geschiedenisles over de watersnoodramp in 1953: hier kunnen de scholieren in groepsverband een digitale krant aanmaken. Of kijk voor CKV eens naar het ‘Cybertheater’: daar kunnen scholieren of studenten kennismaken met de manier waarop toneelvoorstellingen tot stand komen. De deelnemers spelen in een ‘digitaal toneelstuk’ zelf auteur en regisseur, zoeken acteurs, kleding en rekwisieten uit, en bepalen de belichting en de bewegingen van de acteurs.


4

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek De meeste digitale lessen zijn voorzien van een korte inleiding over inhoud, doelen en doelgroep(en) van de les, en meestal wordt ook een docentenhandleiding ter beschikking gesteld. Voor de rest zijn de lessen op uiterst verschillende manieren ontwikkeld: van het simpele multiple-choice-principe (bijvoorbeeld ‘Koninklijke post’) tot geperfectioneerde animaties (bijvoorbeeld ‘De vrouw beslist’). Als er speciale programma's nodig zijn, wordt dit erbij vermeld. De onderwijspagina geeft ook aanleiding tot kritiek. Het meest storend is dat de les ‘Groeten uit 1900’, die nog extra vermeld staat op de hoofdpagina van het onderwijsgedeelte, en de les ‘Vrijheid van meningsuiting’ helemaal niet gestart kunnen worden. Bij de les ‘Liever dan’ in CKV kan de docentenhandleiding vanwege een ontbrekende link niet gedownload worden. Bij de digitale opdrachten verwijzen separate links naar ‘vragenbladen voor de leerling’ en ‘antwoordenbladen voor de docent’, maar deze blijken identiek te zijn. De links die bij de digitale opdrachten vermeld worden zijn gedeeltelijk verouderd of onnauwkeurig (onder meer bij de als voorbeeld aangeprezen opdracht ‘Weg met Bouterse’), en de teksten bij de afbeeldingen van de digitale opdrachten doen soms vaag en/of ongedifferentieerd aan. Waarom wordt bijvoorbeeld bij de opdracht ‘Treinterreur’ over de treinkapingen in 1975 niet vermeld op welk datum precies de trein gekaapt werd, maar wel dat de kapers zich op 14 december overgaven? En wat te denken van de stelling dat er in die tijd geen 'terreuraanslagen gepleegd' werden 'door doorgedraaide islamitische fundamentalisten, maar door radicale Zuid-Molukkers'? Deze uitspraak lijkt ons te polemisch voor onderwijsdoelen. Technische details en problemen Met enkele technische bijzonderheden en/of problemen die ons tijdens onze verkenningstocht van Het geheugen zijn opgevallen, besluiten we deze recensie: § Sommige onderdelen werken beter met Mozilla Firefox: Toen we een afbeelding met behulp van de ‘zoomfunctie’ in een apart scherm wilden openen, werkte dit uitsluitend met Firefox. Internet Explorer kon de afbeeldingen niet laden. § Een afbeelding per e-mail versturen kon alleen maar via het zoomvenster, en dus alleen maar met Firefox. Bij het testen van de e-mail-functie kwam de afbeelding wel aan, de meegestuurde tekst echter niet. § Andere dingen werkten weer beter met Internet Explorer: de lay-out van de digitale opdrachten is bijvoorbeeld mooier met de Explorer. § Enkele digitale lessen, zoals ‘Watersnoodramp’, ‘Liever dan’ of ‘Cybertheater’ werkten enkel, respectievelijk beter, met Internet Explorer. § De videofragmenten konden we op verschillende computers met een breedbandconnectie noch met Internet Explorer noch met Mozilla Firefox aan de gang krijgen.


5

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Conclusie Onze positieve kritiek weegt zwaarder dan de negatieve. Storend vonden wij vooral enkele slordige en al te zorgeloos geschreven teksten bij de digitale opdrachten in het onderwijsgedeelte (zie boven). Een beetje lastig is ook dat enkele technische features soms met Mozilla Firefox, soms met Internet Explorer beter werken. Ook een betere controle op de actualiteit van de links naar sites binnen en buiten Het geheugen van Nederland zou wenselijk zijn. Dit neemt niet weg dat Het geheugen van Nederland uitmunt door een haast onuitputtelijke schat aan beelden ander materiaal voor onderwijzers, onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden. De meeste begeleidende teksten zijn zorgvuldig voorbereid en informatief. Het design van de web site is doordacht en aansprekend, en het aantal instellingen dat eraan meewerkt en materiaal ter beschikking stelt, is indrukwekkend.

Overpeinzingen uit Leuven (13)

Cultuurverschil Ik moet wachten op mijn trein. Het weer valt mee, en ik slenter wat over het perron heen en weer. Als ik langs het glazen wachthuisje loop, zie ik binnen een jonge vrouw zitten en ze heeft twee kinderen bij zich. De vrouw is allochtoon gekleed, al zou ik niet kunnen zeggen waar ze vandaan is. Het jongetje is een jaar of vier; zijn zuster lijkt me vijf of zes. De vrouw zit op de bank en de kinderen rennen door het wachthok. Het jongetje heeft een grote lege plastic fles in zijn hand. Een colafles of zo. Met die fles timmert hij op het hoofd van zijn zuster. Daar ga je niet van dood, maar het kind vindt dat zichtbaar onaangenaam, of zelfs pijnlijk, en loopt weg. Jongetje erachteraan. Weer een klap op haar hoofd. Meisje rent verder weg. Jongetje zit haar na, en ziet kans haar opnieuw op het hoofd te slaan. Meisje in tranen. Tot zover allemaal niks bijzonders. Lange jaren zat ik in de kleine kinderen, en ik ben wel wat gewend. Er is bij ons ook veel op hoofden getimmerd. Was het niet met plastic flessen, dan wel met iets anders. En er is veel geweend. Pas na dit universele tafereel werden de gebeurtenissen in het wachthuisje ineens heel bijzonder. En het was feitelijk pas op dat moment dat ik mijn geslenter staakte en stil bleef staan. Hoe gaat dit aflopen? Het meisje neemt haar toevlucht tot haar moeder, en gaat tegen haar aan staan, haar hoofd verbergend in de plooien van moeders jas. De moeder slaat beschermend een arm om haar heen, en troost het huilende kind. Wat vervolgens gebeurde, sloeg mij met verbijstering. Namelijk: er gebeurde helemaal niets. De jonge flessenridder bleef vrolijk rondspringen, er werd niets tegen hem gezegd, geen standje, geen draai om z’n oren, en zijn fles werd hem niet afgenomen. Helemaal niks. Ik moet tamelijk onbeleefd hebben staan staren door de glazen wand, naar wat zich daarbinnen afspeelde. Ik besef dat mijn verbijstering evenveel zegt over mij als over haar die er de aanleiding toe was. Maar geloof me, het knaapje was er bij mij zo niet van afgekomen. Met veel stof om na


6

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek te denken zette ik mijn geslenter voort. Want ik begin te denken dat de moeder precies deed wat in haar ogen van een goede moeder verwacht mocht worden. Waarschijnlijk is dit nu cultuurverschil in de praktijk. Joop van der Horst

Nagasaki in oktober Bij de ingang van Nagasaki University staan twee portiers in uniform met pet te salueren en te buigen. Rond een perkje op de campus zitten vijf bejaarde vrouwen in bloemetjesschorten onkruid te wieden. Op hun hoofd dragen ze hoeden met brede randen, een handdoek daaronder verhindert dat de zon hun nek bruin kleurt. Later zitten ze voor hun werkhok luid pratend op de grond . thee te drinken. Ik ben in Japan, na de Verenigde Staten de grootste economie ter wereld. Als ik een boek bestel in de bibliotheek, helpt de enige Engelssprekende medewerker mij. Ze zal mij een mailtje sturen als het boek is aangekomen, belooft ze. Op mijn vraag of ze mijn mailadres nog heeft, antwoordt ze ‘maybe’. Ik praat later met een collega over letterlijke vertalingen uit je eigen taal in een vreemde taal. Japanners zeggen zelden ‘ja’ of ‘nee’. Ze zeggen liever ‘soms’ of ‘misschien’. Het ‘maybe’ van de bibliothecaresse, zeg ik tegen hem, betekent eigenlijk ‘ja’ en ze heeft het gewoon letterlijk vertaald. Hij fronst zijn voorhoofd en zegt ‘maybe’. De afgelopen zes maanden heb ik in Berlijn doorgebracht en de hernieuwde kennismaking met Nagasaki is een tumultueuze strijd om de hegemonie van teksten, beelden en zintuigen. Natuurlijk vind ik terug wat ik mijn geheugen had opgeslagen: ik ken de weg naar de supermarkt, weet waar ik Engelstalige boeken kan kopen, herken de meisjes in de bakkerij en de in nachthemd gehulde zwaarlijvige dame van de stomerij weet nog dat de Japanners mij de naam Japu hebben gegeven. En ze kan mijn naam ook schrijven. Ik heb dat nooit gedaan. Daar heb ik een stempeltje voor. Maar de zintuiglijke ervaringen maken geen deel uit van mijn herinneringen. Ze vormen weliswaar een bevestiging van wat ergens was opgeslagen, maar moeten geactiveerd worden. Door die ervaringen komen de herinneringen weer boven en ik ben blij dat de madeleines zich overal opdringen: de manier waarop het winkelpersoneel je schreeuwend begroet (zonder je aan te kijken), de geuren van de zee in de baai van Nagasaki, de verschillende smaken van sushi en groene thee, de klanken van het Japans, de geur van de stad tijdens dagenlange regen en hoge temperaturen. Alles komt weer boven. Het is de kunst de herinneringen en teksten zoveel mogelijk te onderdrukken. Niets weten, opnieuw proberen. Dat kan niet zo moeilijk zijn want ik ben hier een analfabeet. Niet altijd. Soms. Jaap Grave


7


Onze Taal studentenprijs Schrijf een artikel voor Onze Taal en win € 1500,Onze Taal is op zoek naar jong talent: naar scholieren en studenten die op een meeslepende wijze kunnen schrijven over een boeiend taalonderwerp. Ben jij nog geen dertig jaar, student (of net afgestudeerd) en heb je een vlotte pen? Dan nodigen we je van harte uit een artikel van ongeveer 1500 woorden voor Onze Taal te schrijven. Er is van alles mogelijk. Of je nu schrijft over je afstudeerscriptie, eropuit trekt om een reportage te maken over straattaal of een interview houdt met een beroemd taalkundige: alles is welkom, zolang het maar over taal gaat. De stukken zullen worden beoordeeld door de redactie van Onze Taal, waarbij gelet zal worden op toegankelijkheid (want bepaald niet alleen taalkundigen lezen het blad), stilistische kwaliteiten en degelijkheid. Én het moet iets toevoegen aan wat er de afgelopen jaren zoal in Onze Taal is verschenen. De beste artikelen zullen we publiceren. Voor de winnaar is een geldprijs beschikbaar van € 1500,-. De inzenders van de overige artikelen die gepubliceerd worden, krijgen een auteursvergoeding. En wie weet zitten er voor de beste auteurs uiteindelijk meer opdrachten in. Stuur je artikel uiterlijk 1 januari 2009 naar [email protected]. Bel voor meer informatie: Redactie Onze Taal, tel. 070 - 356 12 20. Ook docenten die met hun leerlingen of studenten willen meedoen aan de wedstrijd, worden nadrukkelijk uitgenodigd te reageren.

Nieuws van het Certificaat Nederlands als vreemde taal

Een nieuwe contractperiode Begin 2008 heeft de Nederlandse Taalunie een Europese aanbestedingsprocedure in gang gezet voor de uitvoering van het CNaVT-project in de periode 2008-2012. We zijn zeer blij u te kunnen melden dat we van de Nederlandse Taalunie de gunning hebben gekregen om het CNaVT-project verder uit te voeren. De CNaVT-examens zullen komend jaar dus weer opnieuw ontwikkeld worden door een team van toetsexperts van de Universiteit van Leuven en de Universiteit van Amsterdam.


8

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek De resultaten van de examens 2008 Alle zes profielexamens 2008 zijn goed ontvangen bij onze examinatoren. In 2008 hebben in totaal 2.362* kandidaten deelgenomen aan de CNaVT-examens in mei. Hierna ziet u de resultaten. Examen PTIT08 v1 PTIT08 v2 PTIT08 totaal

# Kandidaten

% Geslaagden

% Cesuur

392 249 641

87 89 88

70 62 66

17

71

77

PMT08 v1 PMT08 v2 PMT08 totaal

401 387 788

81 77 79

76 75 75,5

PPT08 v1 PPT08 v2 PPT08 totaal

159 115 274

60 54 57

79 78 78,5

PTH08 v1 PTH08 v2 PTHO08

129 123 252

45 62 54

82 78 80

PAT08 v1 PAT08 v2 PAT08 totaal

94 39 133

47 73 60

70 70 70

PTPB08

*

Hierin zijn nog niet begrepen de kandidaten die in november via gesloten examenafnamen in Nordrhein-Westfalen en op Aruba zullen deelnemen.

Tentoonstellingenagenda

In deze rubriek vindt u informatie over speciale tentoonstellingen in musea in Nederland en Vlaanderen. Alle in deze rubriek opgenomen tentoonstellingen hebben een relatie met de Lage Landen. Kijk ook eens op: www.tento.be en www.museumserver.nl Den Haag MAURITSHUIS, Korte Vijverberg 8 www.mauritshuis.nl van 11 oktober 2008 tot en met 11 januari 2009 Bewonderde stad


9


De opkomst van Hollandse steden, bestuurd door machtige burgers, leidde tot een revolutie in de schilderkunst. De rijke burgers hadden behoefte aan andere onderwerpen dan de adel of de kerk. Trots legden ze hun steden vast in een nieuw schildersgenre: het stadsgezicht. De tentoonstelling geeft een overzicht van dit bijzondere type schilderij. Met beroemde voorbeelden als Vermeers Gezicht op Delft. Utrecht CENTRAAL MUSEUM, Nicolaaskerkhof 10 www.centraalmuseum.nl van 5 juli tot en met 26 oktober 2008 Rietvelds ranke ruimtedieren + andere creaturen van de avant-garde Als reactie op de burgerlijke maatschappij aan het einde van de negentiende eeuw ontstaat een verlangen naar een samenleving gebaseerd op collectieve idealen. Vol vuur en overgave streven beeldend kunstenaars, architecten en vormgevers naar een nieuwe mens, een nieuwe maatschappij en een universele beeldtaal. Na talloze experimenten mondt dat proces uit in de geometrische abstractie van De Stijl. Rietvelt staat centraal in de tentoonstelling, maar er is ook werk opgenomen van Theo van Doesburg, Bart van der leck, J.J.P. Oud, Berlage en Erich Wigman. CENTRAAL MUSEUM, (in de Nicolaïkerk naast het Centraal Station) tot en met december 2011 Beeldhouwkunst voor de beeldenstorm Het Centraal Museum Utrecht presenteert een selectie uit de collectie middeleeuwse sculptuur in de Nicolaïkerk. Tot 1550 was Utrecht de grootste stad van de Noordelijke Nederlanden en kende een bloeiende beeldhouwkunst. Door beeldenstormen, natuurrampen en stadsvernieuwing ging veel van de Utrechtse middeleeuwse beeldhouwkunst verloren, maar er is ook veel behouden gebleven.

Groningen GRONINGER MUSEUM, Museumeiland 1 www.groningermuseum.nl van 9 november 2008 tot en met 1 maart 2009 Armand Bouten Bij het grote publiek is Armand Bouten (Venlo 1893 - Amsterdam 1965) een onbekende. Deze Nederlandse expressionist was een reislustige kunstenaar. Samen met zijn vrouw en medekunstenaar Hanny Korevaar reisde hij in de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw door heel Europa om te schilderen. Zijn vroege kubistischexpressionistische stijl verandert vanaf zijn eerste reis naar ZuidEuropa als felle kleuren en krachtige contouren hun intrede in zijn IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

10

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek werk doen. Rotterdam BOIJMANS VAN BEUNINGEN, Museumpark 18-20 www.boijmans.nl tot en met 18 januari 2009 Vooral geen principes! Charley Toorop Charley Toorop (1891-1955) geldt als de krachtigste vrouw in de Nederlandse schilderkunst van de twintigste eeuw. Ze schiep een eigenzinnig, zelfbewust en sociaal bewogen oeuvre. Museum Boijmans van Beuningen geeft nu met ruim 120 schilderijen een overzicht van haar werk. Bij Charley Toorop is schilderkunst de ultieme vorm van zelfverwerkelijking. Een mooi voorbeeld is het zelfportret uit 1928, dat het museum onlangs verwierf.

van 8 november 2008 tot 8 februari 2009 Erasmus in beeld Desiderius Erasmus (1466-1536) was ook in zijn eigen tijd al in heel Europa bekend. De beste kunstenaars hebben hem destijds geportretteerd. Voor deze grote Erasmustentoonstelling heeft het Louvre bij hoge uitzondering het portret door Hans Holbein uitgeleend. Erasmus liet zich uit over geleerdheid en opvoeding, oorlog en vrede en kerk en kunst. In ‘Lof der zotheid’ stelde hij menselijke dwaasheden aan de kaak. Deze tekst had grote invloed, ook op schilders, die voor het eerst wereldlijke onderwerpen gingen schilderen. Schilderijen, tekeningen, prenten en objec ten geven een beeld van het belang dat in Europa aan Erasmus werd toegekend.

Congressen, colloquia, symposia

Colloquium Literatuur in Nederland en Vlaanderen tijdens de jaren dertig

Antwerpen, 15-17 oktober 2008 De Wetenschappelijke Onderzoeksgemeensc hap ‘Literatuur, literatuuropvattingen, literatuurwetenschap: interactie en conflict’ – kortweg Olith – organiseert in samenwerking met de Universiteit Antwerpen en het AMVC-Letterenhuis een colloquium over de literatuur in Nederland en Vlaanderen tijdens de jaren dertig, beschouwd in haar brede culturele context. Het colloquium zal plaatsvinden van 15 tot en met 17 oktober 2008 op verschillende locaties in Antwerpen. De keuze voor die stad is niet toevallig. Niet alleen viert het IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

11

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Letterenhuis, in 1933 opgericht als ‘Museum van de Vlaamsche Letterkunde’, dit jaar zijn 75e verjaardag, bovendien zitten we middenin het vierjarige programma De Stad van Elsschot, dat tussen 2007 en 2010 een van de boegbeelden van de Nederlandse literatuur van de jaren dertig in de schijnwerpers zet. Tijdens het colloquium onderzoeken wij een aantal spanningen die karakteristiek lijken voor dat decennium: tussen stad en land, tussen zaken en letteren, tussen burgers en dichters, tussen het eigene en het vreemde, tussen Elsschot en de anderen… Deelname aan het colloquium is gratis. Wel graag aanmelden bij Liesbeth Vantorre: [email protected]. Meer informatie: http://olith.ned.univie.ac.at/ Organiserend comité: Dirk de Geest, Koen Rymenants, Pieter Verstraeten (Olith/K.U.Leuven) Kris Humbeeck, Matthijs de Ridder, Liesbeth Vantorre (Universiteit Antwerpen) Leen van Dijck, Jan Stuyck (AMVC-Letterenhuis)

Met Nederlands aan de slag/ Au travail, en néerlandais

Université catholique de Louvain, 17 en 18 oktober 2008 Socrate 11, Place Cardinal Mercier, 1348 Louvain-la-Neuve Doelstellingen van het symposium: - het onderwijs Nederlands in Franstalig België in kaart brengen, - ingaan op het nut van een degelijke kennis van het Nederlands voor de arbeidsmarkt en op de verschillende vormen die het onderwijs Nederlands in Franstalig België zou kunnen (of moeten) aannemen. Vrijdag 17 oktober 14.00 Ontvangst en koffie 14.45 Welkomstwoord professeur Cécile Vander Borght, prorectrice à la formation et à l’enseignement à l’Université catholique de Louvain 15.00 Plenaire lezing Philippe Van Parijs, Université catholique de Louvain & Harvard University, Waarom is de kennis van het Nederlands in België belangrijk? 15.30 Panelgesprek over het belang van de kennis van het Nederlands voor de arbeidsmarkt Monsieur Christian Dupont, ministre de l’enseignement obligatoire de la Communauté française de Belgique De heer Frank Vandenbroucke, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming Monsieur Philippe Lambrecht, Administrateur-Secrétaire général de la Fédération des entreprises de Belgique (FEB) / Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) 16.30 Debat 17.30 Receptie 18.30 Théâtre du Blocry, 1348 Louvain-la-Neuve IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

12

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Joke Van Leeuwen legt uit waarom een buitenboordmotor eenzaam is Zaterdag 18 oktober 09.45 Openingstoespraak door Linde van den Bosch (Nederlandse Taalunie) 10.15 Plenaire lezing Dany Etienne (UCL) & Philippe Anckaert (HEFF & ANBF) Het aanbod Nederlands in het hoger onderwijs in Franstalig België. Kwantitatieve en kwalitatieve analyse 11.00 Parallelle sessies Thema: Eindtermen ASO Panelleden: Manfred Dahmen (Inspecteur), Nicole Bya (FESEC) Moderator Dr. Johan Vanparys (FUNDP) Thema: Nederlands in het bedrijfsleven en bij de overheid Panelleden: Michel Pierre (FOREM), Luk Van Mensel (FUNDP), Benedikt Verhaeghe (SELOR) Moderator Pr Philippe Hiligsmann (UCL) 12.30 Lunch 14.00 Parallelle sessies Thema: Immersieonderwijs Panelleden: Emilie Duvieusart & Christof Laeremans, Leerkrachten uit het immersieonderwijs, Collège du Sacré-Coeur de Charleroi, Vertegenwoordigers van de inspectie Moderator Pr Laurence Mettewie (FUNDP) Thema: (literair) vertalen Panelleden: Carlo Van Baelen, Vlaams Fonds voor de Letteren; Agnès Feltkamp, Chambre des traducteurs, interprètes et philologues; Carola Henn, Université de Mons-Hainaut, Faculté de traduction et d’interprétation - École d’Interprètes Internationaux Moderator Pr Sonja Vanderlinden (UCL) 15.30 Slot 16.00 Receptie Organisatiecomité: Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN), Ons Erfdeel vzw, Association des néerlandistes de Belgique francophone (ANBF), de vakgroep Nederlands van de Université catholique de Louvain (UCL), Institut des langues vivantes (UCL)-Département de néerlandais


13


Voertalen: Nederlands / français (elke deelnemer spreekt de taal van zijn/haar keuze) Contactpersoon personne: Pr Philippe Hiligsmann, place Blaise Pascal 1, 1348 Louvain-laNeuve ([email protected]) Toegang participation: 25 euro (studenten: 10 euro) Inschrijving: www.uclouvain.be/symposium -nederlands-travail Met steun van de Koning Boudewijn Stichting, de Nationale Loterij en de Nederlandse Taalunie.

Aspects de la littérature et de la culture (post-)coloniales des Pays-Bas et de la Flandre

21 en 22 oktober 2008, Sorbonne te Parijs Centre Universitaire Malesherbes : 108, bd Malesherbes – 75017 Paris Toegang gratis. Inlichtingen bij de organisatoren Kees Snoek ([email protected]) en Dorian Cumps ([email protected]) Dinsdag 21 oktober 10h Ouverture du colloque : discours de bienvenue – Dr. Dorian CUMPS 10h15 Dr. Habil. Luc BERGMANS (Paris IV) – Le roman Max Havelaar (1860) de Multatuli comme pusaka (patrimoine). 11h15 Dr. Ingrid WASIAK (Paris IV) – P.A. Daum, un naturaliste aux Indes néerlandaises orientales. Lunch 14h Dr. Stéphanie LORIAUX ( U.L.B., Bruxelles) – La problématique identitaire dans la littérature féminine liée à la décolonisation des Indes néerlandaises orientales. 15h Dr. Thomas BEAUFILS (Strasbourg II) – De kist (« Le coffre », 1958) de Maria Dermoût, intertextualité et influence du bouddhisme et de l’hindouisme. 16h Prof. Dr. Kees SNOEK (Paris IV) – Deux romans post-coloniaux de Simon Vestdijk : Rumeiland (« L’île au rhum ») et Ierse nachten (« Nuits irlandaises »). Woensdag 22 oktober 10h Prof. Dr. Michiel van KEMPEN (U.V.A, Amsterdam) – Une stratégie critique pour lire les textes des Indes néerlandaises occidentales. 11h Dr. Kim ANDRINGA (Paris IV) – Boeli van Leeuwen et les damnés de la terre. Lunch 14h Dr. Julien VERMEULEN ( K.U.L., Courtrai) – La littérature flamande et l’Afrique : aspects d’identités littéraires. 15h Dr. Eep FRANCKEN (Université de Leyde) – La Muse de Jean Montagne de la Table. La littérature néerlandophone de l’Afrique du Sud. 16h Prof. Dr. Kees SNOEK : discours de clôture. IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

14

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Postkoloniaal Afrika In samenhang met dit colloquium organiseert het Institut Néerlandais een debat rond het thema van het postkoloniale Afrika, op woensdag 22 oktober om 19.00.u. in de Délégation Wallonie-Bruxelles, 274 bd Saint-Germain 75007 Paris (Metro Assemblée Nationale). Inlichtingen en reserveringen: [email protected] Tel. 0153591240. Moses Isegawa, Oegandees schrijver die lang in Nederland heeft gewoond, en Lieve Joris, schrijver van diverse boeken over Afrika, zullen in debat gaan met Fouad Laroui, schrijver en hoogleraar in de literatuur van de emigratie aan de Universiteit van Amsterdam.

Junior workshop over problematiek van de Nederlandse literatuur Leuven, 16 en 17 februari 2009 De samenwerking Olith (met de universiteiten van Gent, Leuven, Luik, Groningen en Wenen) organiseert in februari 2009 een junior workshop rond de problematiek van de Nederlandse literatuur. De bijeenkomst vindt plaats in Leuven op maandag 16 en dinsdag 17 februari en is speciaal bedoeld voor jonge onderzoekers (al zijn seniors ook welkom). Ook neerlandici extra muros worden aangemoedigd om een voorstel in te dienen. Het zwaartepunt van de bijeenkomst ligt niet op het brengen van afgewerkte lezingen maar op het discussiëren over een aantal teksten in progress, die in de loop van 2009 in boekvorm zullen verschijnen (wellicht in het Duits, maar dat kan op de bijeenkomst verder besproken worden). Van de deelnemers wordt dan ook verwacht dat zij (1) een korte abstract van hun mogelijke bijdrage bezorgen voor 30 oktober en dat zij (2) een min of meer uitgewerkte tekst (maximum 15 pagina’s) ter beschikking stellen van de andere deelnemers aan de workshop met het oog op de discussie. Het overkoepelende thema van deze bijeenkomst betreft de Nederlandse literatuur als‘problematische’ en ‘open’ categorie. Is de Nederlandse literatuur een ‘kleine’ literatuur of groepeert ze ‘kleine’ literaturen (in de betekenis die Deleuze aan dat begrip in zijn essay over Kafka heeft gegeven)? In welke mate speelt de Nederlandse literatuur zich af in het spanningsveld met andere culturen? In hoever grijpen eigen en vreemde ‘ruimtes’ (vreemde teksten, vreemde media) in de Nederlandse literatuur in elkaar?Algemene trefwoorden die hier van toepassing zijn: ‘Vertaling, Verbeelding, Vervreemding’. Wij willen, met andere woorden, geen vast methodologisch kader opdringen maar een soort van open vraagstelling stimuleren, waarbinnen veel ruimte is voor detailanalyses en de uitwerking van concrete casussen. Dezelfde problematiek wordt in een tweede luik geconcentreerd rond bijdragen over ‘Individu, Institutie, Imago’. Hier is

‘Vertaling,

Verbeelding, Vervreemding’


15

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek aandacht voor de manier waarop de Nederlandse literatuur zich organiseert: de inbreng van actoren en instituties maar ook de beeldvorming rond de eigen identiteit en die van anderen. Ook de kwestie van de verhouding (profilering, afbakening) van de literatuur ten opzichte van andere maatschappelijke en culturele domeinen/vertogen komt daarbij aan bod (autonomie/heteronomie). Rond deze algemene thema’s verwachten wij een titel en een korte abstract (ca. 300-500 woorden) waarin de invalshoek, de vraagstelling, het corpus… van het voorgestelde onderzoek worden aangegeven. Op basis daarvan zal het organiserend comité van Olith de voorstellen selecteren, in functie van het beperkte aantal deelnemers, de aansluiting bij de voorgestelde thema’s en de samenhang tussen de diverse voorstellen. Geselecteerde deelnemers zullen hierover bericht krijgen begin november. Zij krijgen verdere instructies maar worden geacht het onderzoek om te zetten in een prepaper die de basis vormt voor hun bijdrage op de workshop. Alle deelnemers verbinden zich ertoe actief aan de workshop mee te werken. Bij die gelegenheid zullen de voorlopige versies ook uitvoerig becommentarieerd worden door enkele experten. Achteraf worden de bijdragen afgewerkt, opnieuw geëvalueerd en gepubliceerd. Ondertussen worden ze niet elders ter publicatie aangeboden. Voor verdere informatie en aanmelding: [email protected] en [email protected]. Zie ook www.ivnnl.com > Congressen voor een volledig en actueel overzicht

Digitaal

Website IVN Lijst van docenten (http://www.ivnnl.com/docenten.php): Wist u dat een correctie of aanvulling op de Docentenlijst in de IVN-site binnen 24 uur is verwerkt? Die aanvullingen en correcties zijn van harte welkom bij [email protected].

Scripties en dissertaties in de internationale neerlandistiek (http://www.ivnnl.com/dissertaties.php) Er is een begin gemaakt met een overzicht van scripties en dissertaties die tot stand zijn gekomen in de internationale neerlandistiek. Het bestand is nu beperkt tot de gegevens van Londen, Louvain-la-Neuve, Münster en Stockholm. Met uw medewerking wordt dit bestand op korte termijn representatief voor de onderzoeksactiviteiten in de internationale neerlandistiek wereldwijd. Ook hier geldt dat nieuwe gegevens binnen 24 uur worden opgenomen in het bestand.


16

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Beursen en fondsen ter ondersteuning van wetenschappelijk (promotie-)onderzoek Het is een kwestie van dagen en dan wordt een nieuw bestand op de IVN-site geïntroduceerd: een database met Belgisch/Vlaamse, Nederlandse en internationale beurzen en fondsen die wetenschappelijk (promotie-)onderzoek ondersteunen en die zich niet beperken tot onderzoek dat binnen het Nederlandse taalgebied plaatsvindt.

Oudste officiële katholieke bijbelvertaling nu op internet

Vanaf 17 september 2008 is de oudste officiële Nederlandstalige katholieke bijbelvertaling, de zogenoemde Leuvense bijbel uit 1548, voor iedereen digitaal beschikbaar. De digitalisering van de Leuvense bijbel is het derde resultaat van het Bijbeldigitaliseringsproject, het grootste letterkundige vrijwilligersproject dat Nederland tot nu toe heeft gekend. De gedigitaliseerde bijbels zijn voor iedereen toegankelijk op de websites van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (www.dbnl.org), het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (www.inl.nl) en het Nederlands Bijbelgenootschap (www.bijbelsdigitaal.nl). Voor wetenschappelijk onderzoek biedt de digitale verzameling bijbels ‘een schat aan materiaal’, aldus dr. Nicoline van der Sijs, die het bijbeldigitaliseringsproject in 2007 heeft geïnitieerd. De Leuvense bijbel verscheen in september 1548 bij de Leuvense drukker Bartholomeus van Grave. De bijbelvertaling was een reactie op de protestantse bijbelvertalingen, die de Duitse Luthertekst als bron namen. Voor katholieken was Latijn de officiële taal van de Kerk, zowel in de liturgie als in officiële documenten, en veel katholieken vonden het in die tijd ongewenst dat de bijbel in de moedertaal werd vertaald, want wanneer leken zelfstandig de bijbel lazen, kon dat het gezag van Rome ondermijnen. Desondanks zag men in dat het niet doenlijk was het verschijnen van bijbelvertalingen in het Nederlands helemaal tegen te gaan, al was het maar als hulpmiddel voor de minder goed opgeleide priesters. Daarom werd besloten tot de vervaardiging van een eigen bijbelvertaling, die was gebaseerd op de Latijnse Vulgaattekst, waarover op het Concilie van Trente tussen 1545 en 1563 was uitgesproken dat het de enige erkende bijbeltekst was. De vertaling werd vervaardigd door Nicolaas van Winghe, kanunnik en bibliothecaris van het augustijnenklooster, die erin slaagde de vertaling binnen een


17


jaar af te ronden. De Leuvense bijbel is eeuwenlang, tot ver in de negentiende eeuw, de standaardtekst gebleven onder katholieken, en wel in de herziene uitgave die in 1599 verscheen bij de Antwerpse drukker Jan Moretus ofwel Moerentorf, vandaar geheten Moerentorfbijbel. De Leuvense bijbel is een lijvig boek, dat 927 ongenummerde pagina’s beslaat en ruim 976.000 woorden telt. Het moet een kostbaar werk zijn geweest, dat niet voor iedereen was weggelegd. Van de oorspronkelijke editie zijn slechts dertig exemplaren bewaard gebleven. Curieus is dat de titelpagina een stevige zetfout bevat. Er staat ‘Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende uieuwe Testament [...]’, dus met ‘uieuwe’ in plaats van ‘nieuwe’ Testament. Bij de digitalisering bleek dat woorden in de Leuvense bijbel meestal gespeld zijn naar hun klank. Men spelde dus bijvoorbeeld hont en peert met een t aan het eind. Een uitzondering vormde het woord Godt met dt. Ook lidwoorden zijn fonetisch gespeld, vandaar bijvoorbeeld tvolc, tlant, tbloet, maar daarnaast ook - en dat doet een moderne taalgebruiker vreemd aan - dlant, dbloet, dlicht, dwoort. Er blijken zelfs dubbele lidwoorden voor te komen, bijvoorbeeld het dlicht, int dlant . Door de fonetische spelling oogt de Leuvense bijbel soms moderner dan de latere Statenvertaling (1637) met zijn vele middeleeuws aandoende medeklinkercombinaties (ghelijck, woordt, eylandt). De digitalisering van de Leuvense bijbel is het derde resultaat van het Bijbeldigitaliseringsproject, het grootste letterkundige vrijwilligersproject dat Nederland tot nu toe heeft gekend. Dit project is in juni 2007 van start gegaan toen dr. Nicoline van der Sijs in enkele kranten en via andere media een oproep deed om mee te werken aan het digitaliseren van de Statenvertaling uit 1637. In mei 2008 is de tekst van de eerste complete Nederlandse bijbelvertaling uit de grondtalen, de Statenvertaling (1637)op internet geplaatst, en in juni die van de Delftse bijbel, het oudste gedrukte Nederlandse boek (1477). Voor wetenschappelijk onderzoek biedt de digitale verzameling bijbels een schat aan materiaal en tal van nieuwe mogelijkheden. De bijbelvertalingen dateren uit een periode waaruit maar weinig tekstbestanden beschikbaar zijn, en waarin ook de historische woordenboeken een grote lacune vertonen. Interessant voor zowel taalkundig als theologisch onderzoek is dat op de website van het Nederlands Bijbelgenootschap (www.biblija.net) de verschillende oude en moderne bijbelvertalingen naast elkaar geplaatst en met elkaar vergeleken kunnen worden. Meer informatie is te verkrijgen bij dr. Nicoline van der Sijs, [email protected], tel + 31 30 2342881.


18


Over gedichten op herdenkingskeramiek In het digitale tijdschrift LitNet Akademies troffen we een artikel aan over gedichten op herdenkingskeramiek over het Huis van Oranje. Het artikel is gratis te downloaden via http://www.litnet.co.za/cgibin/giga.cgi?cmd=cause_dir_news_item&cause_id=1270&n ews_id=51422&cat_id=201 ‘Beeldvorming in geleentheidsgedigte op gedenkkeramiek oor die Nederlandse koningshuis’, Reneé Marais en Gerard de Kamper, Universiteit van Pretoria, LitNet Akademies, Jaargang 5 (1) Augustus 2008, ISSN 1995-5928 Bericht van de voorzitter

Leden en colloquium Iedereen weet dat je vergaderingen en vergaderingen hebt. En neerlandici weten dat in zo’n constructie van “je hebt x en x” de tweede x positief of negatief kan zijn. Als voorzitter kan ik u meedelen dat de bestuursvergadering eind september in Roosendaal bijzonder plezierig en stimulerend was. We konden - ondanks een overvolle agenda - met zijn allen tevreden vaststellen dat ons ledenaantal het afgelopen jaar met ongeveer tien procent is gegroeid. Blijkbaar voorziet de IVN in een stimulerende didactische en academische ondersteuning voor neerlandici overal ter wereld. Dit blijkt overigens ook uit de reacties op deze IVN-krant die nu in een oplage van 550 wordt verspreid. Het hoogtepunt van de vergadering vormde de voorbereiding van het XVIIe Colloquium Neerlandicum (Utrecht, 23-29 augustus 2009). Het aantal reacties op de eerste oproep voor bijdragen was overweldigend: een honderdtal voorstellen voor lezingen, een twintigtal voorstellen voor themabijeenkomsten en nog talrijke posters over lopend onderzoek! Het enthousiasme binnen de IVN dreigde even voor serieuze organisatieproblemen te zorgen. Hoe krijg je al die lezingen gepland in een week waarin er ook nog ruimte moet zijn voor culturele activiteiten, een ledenvergadering en sessies voor de verschillende regio’s? Het bestuur heeft allereerst besloten dat er maar één bijdrage per persoon kan worden geleverd (dus niet én een lezing én een themabijeenkomst). Er is uiteindelijk IVN-krant |nr. 4 | oktober 2008|13e jaargang | www.ivnnl.com

19

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek een programmaschema ontworpen waarin nog beperkte ruimte over is voor nagekomen lezingen. Maar voor de twintig voorstellen voor themabijeenkomsten (ieder van twee uur) bleek onvoldoende ruimte. Immers, als je er te veel naast elkaar gaat plannen is er te weinig mogelijkheid tot deelname om zo’n thema vruchtbaar te kunnen uitdiepen. Na lange en moeilijke afweging is besloten om voorrang te geven aan themavoorstellen die in alle opzichten voldoen aan de richtlijnen voor indiening, verwoord in de Oproep voor bijdragen. Wij hopen dat onze leden hiervoor begrip kunnen opbrengen. Niet-gehonoreerde themavoorstellen kunnen wel omgezet worden in lezingen (daarmee is in het rooster rekening gehouden). Het bestuur wil nogmaals benadrukken dat ieder lid van de IVN in principe in de gelegenheid wordt gesteld een bijdrage te leveren, natuurlijk onder de voorwaarde dat de bijdrage voldoet aan de richtlijnen in de Oproep voor bijdragen. Iedere aanbieder krijgt eind oktober nog een reactie op het ingediende voorstel. Het bestuur wenst u alvast veel creativiteit toe bij de voorbereiding van uw bijdrage. Tot ziens in Utrecht!! Jan Renkema

Oproep Een neerlandicus in Verweggistan? In Vlaanderen heeft men er geen last van, maar Nederland lijdt aan een nieuw nog niet goed geïdentificeerd virus, een variant op de oude ‘Hollandse ziekte’? Die ziekte openbaart zich vaak in ‘laaglanddenken’ of valse bescheidenheid of het vooroordeel dat ‘Made in Holland’ nooit veel kan voorstellen. Er is een middel tegen dit virus, maar helaas kunnen we in dit verband niet meer de politiek gekleurde uitdrukking ‘Trots op Nederland’ gebruiken. Binnen de IVN spreken we liever met gepaste fierheid over de positie van ‘De Lage Landen in de Wereld’. Maar dan komt het! Wanneer die positie ter sprake komt buiten kringen van de IVN, dan vertonen de reacties vaak een m engeling van ongeloof en een schouderophalen over het zogenaamde ‘nut’. Vol verbazing hoort men vervolgens onze kengetallen aan: in meer dan 40 landen studeren zo’n 20.000 studenten aan ruim 200 instituten onder leiding van ruim 600 hoogleraren en docenten neerlandistiek. Waarom zou iemand neerlandistiek studeren in Ankara, Berkeley, Charlottesville, Durban … Zagreb? Waar komen die mensen terecht? Wat voor bijdrage leveren neerlandici aan culturele uitwisseling, aan het internationale bedrijfsleven, enz? Graag zou ik via u als docent in contact komen met afgestudeerde neerlandici. Via een emailinterview kunnen dan korte profielschetsen worden verzameld die - in navolging van onze serie ‘Over de grens’ (zie de afleveringen in de IVN-krant van de afgelopen jaren) gepubliceerd kunnen worden, of als basis dienen voor een bijeenkomst op ons Colloquium over de positie van de internationale neerlandistiek. Mag ik u vragen om enkele namen van afgestudeerden door te geven aan het secretariaat van de IVN: [email protected].


20

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Hartelijk dank! Jan Renkema Berichten van buiten de muren

Hongarije

Boedapest Op 15 september werd het academische jaar op feestelijke én wetenschappelijke wijze geopend. Bij deze gelegenheid hebben drie prominente neerlandici de vakgroep neerlandistiek aan de ELTE bezocht: dr. Jaap Grave (Nagasaky University), prof. dr. Hans Vandevoorde (Vrije Universiteit Brussel) en prof. dr. Lut Missinne (Universität Münster). De gemeenschappelijke titel van HUN lezingen was: Europa en de Lage Landen van de negentiende eeuw tot heden. Jaap Grave heeft de roman Lidewyde van Busken Huet geanalyseerd, Hans Vandevoorde heeft over het belangrijke tijdschrift van het eind van de negentiende eeuw, Van nu en straks, gesproken, en Lut Missinne heeft twee werken van de hedendaagse Vlaamse literatuur gekozen, de Grote Europese roman van Koen Peters, en Fort Europa van Tom Lanoye. Naast de culturele attachés van Nederland en België waren er veel studenten aanwezig en na de lezingen was er nog een geanimeerde discussie. De vakgroep hoopt dat er aan de ELTE een traditie van dit soort wetenschappelijke openingen van het studiejaar zal ontstaan. Orsolya Varga

Italië De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten heeft Franco Paris, die als ‘professore a contratto’ verbonden is aan de studie Nederlands aan de Universiteit van Napels, benoemd tot buitenlands erelid. Deze eer is nog maar aan twee andere Italianen te beurt gevallen, namelijk aan de encyclopedist Giacomo Prampolini en aan Italiaanse taalkundige Carlo Tagliavini. De keuze is om verschillende redenen juist op hem gevallen: niet in de laatste plaats om zijn activiteiten als promotor van de Nederlandse literatuur in het buitenland door middel van veelvuldig optreden in vertaalworkshops en/of bijdragen aan universitaire bijeenkomsten over vergelijkende literatuurwetenschap of literair vertalen. Maar ook waardeert men het tekstueel gevarieerde niveau van zijn vertalingen toneel, proza, poëzie - , het brede spectrum ervan - van Ruusbroec via Bredero tot en met Haasse -, en tout court zijn geregelde samenwerking met bekende vertegenwoordigers van de huidige Nederlandse schrijverswereld. Jeannette Koch


21


Polen Lodz Nederlands wordt aan de universiteit van Lodz in het kader van de Leerstoel voor Duitse en Toegepaste Taalkunde als facultatief bijvak gedoceerd. Op dit moment ben ik daar de enige docente en geef Nederlands aan studenten die voornamelijk Duits als hoofdvak studeren. Doorgaans schrijven zich ongeveer vijftien personen in voor de cursus die in totaal dertig weken duurde; in iedere week werden twee lessen à 45 minuten gegeven. Na tien maanden zijn de cursisten in staat om in eenvoudig Nederlands te communiceren. Eén studente heeft een beurs gekregen en kon deelnemen aan de Zomercursus Nederlandse taal en cultuur in Zeist. Dit jaar is de interesse voor de Nederlandse taal groter: er zijn namelijk achtentwintig studenten naar de eerste les gekomen - en niet alleen met Duits als hoofdvak. We zijn blij dat steeds meer jonge mensen belangstelling hebben voor de taal en cultuur van Nederland en Vlaanderen hebben en voor de steun van de Nederlandse Taalunie. In de toekomst zullen we twee cursussen tegelijkertijd aanbieden: een voor de beginners en een voor gevorderden. Beata Grzeszczakowska-Pawlikowska

WERKWINKEL opgenomen in Pools register WERKWINKEL, Journal of Low Countries and South African Studies, Tijdschrift voor Nederlandse en Zuid-Afrikaande Studies, Tydskrif vir Nederlandse en Suid-Afrikaanse Studies, is recent door het Poolse Ministerie van Onderwijs opgenomen in het register van academische periodieken. WERKWINKEL scoorde een 4, op een schaal van maximaal 6, iets wat de redactie van het jonge tijdschrift (het verschijnt sinds 2006) - voorlopig - tevreden stelt. [email protected] http://ifa.amu.edu.pl/werkwinkel http://ifa.amu.edu.pl/dutchafrikaans http://ifa.amu.edu.pl/fa/Research


22


Tsjechië Op de valreep bereikte ons het bericht dat op 24 september 2008 Prof. PhDr. Premysl Janota, CSc. is overleden. In Internationale neerlandistiek zal uitgebreider aandacht besteed worden aan zijn overlijden. Brno Alexandra Andreasova is sinds 1 oktober jl. niet meer werkzaam bij de vakgroep Nederlands te Brno. De leiding van de vakgroep is overgenomen door Marta Novakova ([email protected]). Alexandra bedankt haar (internationale) collega’s voor de prettige samenwerking gedurende al die jaren, voor de vele inspirerende ontmoetingen, interessante gesprekken, collegiale ondersteuning en alles wat ik van jullie heb mogen leren. Ze is bereikbaar via [email protected]. Berichten van binnen de muren

Het einde van de Nederlandse standaardtaal? Naar aanleiding van het verschijnen van Het einde van de standaardtaal (Meulenhoff, 2008), was de auteur, Joop van der Horst, te gast in het tvprogramma Boeken van de VPRO. Het programma is nog te bekijken via de website van de VPRO meent dat het weleens snel afgelopen zou kunnen zijn met de Nederlandse standaardtaal. Die past mogelijk niet meer in de nieuwe taalcultuur, waarin minder belang wordt gehecht aan uniformiteit en waarin bovendien steeds meer mensen toegang hebben tot hoger onderwijs. Hij legt het uit in zijn recente boek Het einde van de standaardtaal. Ook vertelt hij het in verkorte vorm aan interviewer Wim Brands van het tv-programma Boeken (VPRO).

Het programma is te bekijken via http://boeken.vpro.nl/afleveringen/39830485/ Het einde van de standaardtaal is te bestellen via: http://www.onzetaal.nl/boeken/index.php


23


Geschiedenis van de Nederlandse syntaxis Naast de publicatie waarin Joop van der Horst het einde van de standaardtaal aankondigt, is er eind september nog een bijzondere uitgave van deze Leuvense taalkundige verschenen: Geschiedenis van de Nederlandse syntaxis (ISBN 9789058676467, Hardback , 2 volumes (1060 p. + 952 p.), Speciale prijs (t/m 31/12/2008) € 189,50, daarna: € 210). Op gestructureerde wijze beschrijft van der Horst ontwikkelingen in de zinsbouw vanaf de vroegst overgeleverde teksten (Wachtendonckse Psalmen, Williram) tot aan het hedendaagse Nederlands. Alle stadia werden geattesteerd met citaten en voorbeeldzinnen, allen voorzien van bronvermelding, om aan te tonen welke constructies gebruikelijk waren in de beschreven periode. In jaargang 2009 van Internationale neerlandistiek zal uitgebreid stilgestaan worden bij deze belangrijke uitgave.

Over de toekomst van de neerlandistiek Enquête In het voorjaar van 2009 zal de Raad van de Nederlandse taal en letteren van de Nederlandse Taalunie een advies uitbrengen over de toekomst van de neerlandistiek. De Raad zal zich daarbij baseren op een conferentie die in november a.s. in Machelen wordt gehouden en op de resultaten van een enquête. Via de link http://enquete.taalunie.org/vragenlijst/index.php?sid=12 kunt u meedoen aan die bewuste enquête.

Hoe vertaal je Wolkersvrouw?

spiksplinternieuwe woorden uit 2008!

In oktober verschijnen de vernieuwde Van Dale Grote woordenboeken hedendaags Nederlands, Engels, Frans en Duits. Om dat te vieren, organiseert Van Dale een vertaalwedstrijd: de Van Dale Vertaalslag 2008. Het nieuwe daaraan is dat de deelnemers vertalingen insturen van


24

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek De deelnemers mogen hun kennis en creativiteit loslaten op het vertalen van zes spiksplinternieuwe woorden uit 2008: digiflirten, zwemboerka, wolkersvrouw, horroropa, paktaks en klimaathuis. Ze mogen daarbij kiezen om te vertalen naar het Engels, Frans of Duits. Deelnemen kan tot 14 oktober a.s. via www.vandale.nl/vertaalslag. De bedenker van de leukste, beste en meest adequate vertalingen ontvangt de Van Dale Vertaalslag 2008-prijs en een Van Dale-prijzenpakket. De prijsuitreiking wordt gehouden op 23 oktober a.s. tijdens een gevarieerd ochtendvullend programma in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam. Met boeiende sprekers over taal en luchtige intermezzo’s van onder anderen Frank van Pamelen. Nadere informatie: Marjolien van den Bergh, tel. + 31 30 2324711 [email protected] www.vandale.nl www.vandale.nl/vertaalslag

Vlaamse acteurs en auteurs De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde organiseert een reeks waarin vier Vlaamse acteurs de confrontatie aangaan met een Vlaamse auteur. Als in een monodrama presenteren vier acteurs in deze reeks teksten van evenveel auteurs. Centraal staat de geschreven tekst, in oorsprong bedoeld om gelezen te worden, maar hier gespeeld in een wondere mengeling van epiek, lyriek en dramatiek: vertelling, persoonlijke expressie en evocatie van menselijke relaties. De acteurs zijn verteller en personage tegelijk en de verhouding tussen beide wisselt voortdurend. Het personage kan zich ook verdub belen binnen een theaterdialoog, de verteller wordt de auteur van dagboekfragmenten, de speler wordt dichter en romancier. In de sfeervolle ruimte van de vergaderzaal van de Academie resoneren elk van de vier avonden teksten van een grote auteur met de stem van een acteur die zich met de schrijver verbonden weet. - woensdag 22 oktober: Jo Decaluwe & Cyriel Buysse - woensdag 5 november: Josse De Pauw & Hugo Claus - woensdag 19 november: Chris Theys & Virginie Loveling - woensdag 3 december: Tom Van Dyck & Louis-Paul Boon


25


Oratie Olf Praamstra Olf Praamstra is aan de Universiteit Leiden benoemd tot bijzonder hoogleraar met als leeropdracht Nederlandse literatuur in contact met andere culturen. Op vrijdag 21 november, klokke 16.16 uur, spreekt hij zijn oratie uit in het Groot Auditorium van het Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden. Belangstellenden dienen zich aan te melden via www.oraties.leidenuniv.nl

Bericht uit Woubrugge en Leiden

In het vorige Bericht zijn we met bus 182 blijven steken op de Leidse Hoge Rijndijk. De rest van de route voert langs markante plekken van de stad. De Plantage en het Singel (het verhaal gaat dat er een wachtlijst bestaat van aspirantkopers); Garenmarkt, Korenmarkt (namen die verbonden zijn met de geschiedenis van Leiden) en ten slotte de Breestraat, waar ik uitstap bij het bordes van het stadhuis. Mooi bordes overigens, met een indrukwekkende trap. Van bovenaf lijkt het winkeltje dat vastzit aan een uitgangbord ‘Deutsche Grammophon specialist’ nog kleiner, nog schever dan het al is. De eigenaressen, die hun pensionering blijven uitstellen, herkennen ieder geneuried stukje klassiek en: ze gunnen elkaar het ‘aha’-moment. Deze week vielen de bushaltes zelf op omdat de haltepalen als gevangengenomen kandidaat-terroristen een rode zak over de kop dragen. Op de zak zelf staat de verklaring: de halte is van 2 tot 4 oktober buiten gebruik – reizigers wordt een alternatief vér buiten het centrum geboden. Iedereen schijnt het normaal te vinden dat heel Leiden op z’n kop staat als Leidens Ontzet (1574) wordt herdacht. Verkeer is niet meer mogelijk: overal staan kermisattracties waar je voor slechts een paar euro een whiplash oploopt of de inhoud van je maag vrijelijk over allerlei kleding mag verspreiden. Over maaginhoud gesproken: er wordt ’s morgens vroeg al hutspot gegeten en haring met witteb rood. Folklore met een interessant multicultureel tintje: de hutspot heeft een Spaanse oorsprong (wat de Leidenaren in de door de Spanjaarden achtergelaten kookpotten vonden: wortel, uien, vlees en pastinaak) en de haring en het wittebrood onmiskenbaar ‘Hollands’ (de Watergeuzen namen dat mee voor de uitgehongerde Leidse bevolking). Leidens Ontzet vormde een belangrijke mijlpaal in de strijd om de onafhankelijkheid van de Republiek. Uit dankbaarheid schonk Prins Willem van Oranje de stad zijn universiteit, die op 8 februari 1575, vier maanden na het Ontzet, werd ingewijd. Vanmorgen kwam, bij het passeren van de mensa, de lucht van hutspot me tegemoet. Dat wordt een broodje kaas vandaag. Marja Kristel


26


Colofon De IVN-krant is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Van Dorthstraat 6 2481 XV Woubrugge, Nederland tel. ++ (31) 172 518 243, fax ++ (31) 172 519 925 e-mail [email protected] website www.ivnnl.com (Dinsdag, woensdag en donderdag bereikbaar via de Universiteit Leiden (Nederlands/Dutch Studies), tel. + 31 71 527 2110; [email protected]). Eindredactie: Marja Kristel Correspondenten: Mona Arfs (Noord-Europa); Antoinet Brink (Zuid-Europa); Eliza Gustinelly en Yanna Parengkuan (Indonesië); Stefan Kiedron (M idden- en Oost-Europa) met de volgende lokale verslaggevers: Orsolya Varga (Boedapest), Beata GrzeszczakowskaPawlikowska (Lodz), Rinaldo Neels (Lublin), Agnieszka Smiertka (Warschau), Babara Kalla (Wroclaw); Henriette Louwerse (Verenigd Koninkrijk), Lut Missinne (Duitsland), Guy Janssens (Franstalig België), Laurent Réguer (Frankrijk). Deadline kopij voor de volgende editie: 19 november 2008. De IVN-krant verschijnt vijf maal per jaar in een elektronische editie. Voorgaande nummers, vanaf jaargang 7 (2002), zijn in te zien via www.ivnnl.com, klik door naar ‘uitgaven’ en IVN-krant. Wilt u de IVN-krant niet meer ontvangen? Het is voldoende om een e-mail met die boodschap te sturen naar [email protected].


27

IVN-krant. Inhoud. Nr. 4 oktober e jaargang Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Recommend Documents