Inhoud. Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Nr. 5 december e jaargang

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

IVNIVN-krant Nr. 5 | december 2010 | 15e jaargang | www.ivnnl.com Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Inhoud 2 2 3 3 4 6 7 8 11 12 13 15 18 20

IVN 1970-2010 De wereld van de Nederlandse taal A-status voor Internationale Neerlandistiek Van AMOS naar Comparatieve Neerlandistiek Call for contributions voor een themanummer van Werkwinkel: Tijdschrift voor Nederlandse en Zuid-Afrikaanse Studies Liesveltbijbel van 1542 gedigitaliseerd Overpeinzingen uit Leuven (23) – Joop van der Horst Tentoonstellingenagenda Congressen, colloquia, symposia Van de IVN Diversen Berichten Bericht uit Woubrugge Colofon

Voor vacatures in de internationale neerlandistiek, zie: www.ivnnl.com > vacatures.

IVN-krant |nr. 5 | december 2010|15e jaargang | www.ivnnl.com

1


IVN 19701970-2010 De IVN sluit het jubileumjaar af met twee speciale uitgaven die u in de loop van de maand december in uw brievenbus zult aantreffen. Onderweg is al het eerste nummer van de nieuwe serie Lage Landen Studies Internationale neerlandistiek: een vak in beweging, onder redactie van Jane Fenoulhet & Jan Renkema. En nog voor de kerstdagen zou ook het extra nummer van Internationale Neerlandistiek u moeten bereiken. Dit speciale jubileumnummer heeft als thema 'transnationale neerlandistiek'. De meest recente bijdrage aan de vertaalactie ter gelegenheid van het IVN-jubileum is van Dennis Gaens die 'Nieuwe klinker' van Maarten Inghels vertaalde in het Duits. Zie www.ivnnl.com. De in november geïntroduceerde blog is een succes. Lees de blogs van Jaap Grave (Berlijn), Mieke Daniëls-Waterman (Jeruzalem), Evie Coussé (Göteborg), Janneke Diepeveen (Berlijn) en Ingrid Magilsen (Eindhoven). En: doe ook mee! Aanmelden via [email protected].

De wereld van de Nederlandse taal

Op zaterdag 20 november 2010 hield de Nederlandse Taalunie onder de noemer ‘Nederlands, wereldtaal’ een topberaad in Brugge met bewindslieden voor Onderwijs en Cultuur en vertegenwoordigers van Aruba, Curaçao, Nederland, Suriname en Vlaanderen. Ze besloten onder meer om een Taalunie Jongerenraad in te stellen. Op de bijeenkomst met jongeren, die later in de middag plaatsvond, werd door prinses Mathilde de nieuwe website 'De wereld van de Nederlandse taal' gelanceerd. dwvdnt.org is duidelijk gericht op een jong publiek: een virtuele wereld die je bereist per trein die je naar stations brengt als 'woorden &zo', 'ieder z'n taal' en 'onbegrensd Nederlands' en het kennisstation waar de andere stations in xl-versie terugkeren. Wat hebben 'doemdenken' en 'vrije jongens' gemeen? Kijk op het station


2

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek 'taalkunstenaars' naar het filmpje over Van Kooten en De Bie. De toelichting op het nieuw verzonnen woord 'exemploniem' is te vinden op station 'woorden &zo'. Hopelijk wordt de site niet alleen bijgehouden maar ook regelmatig voorzien van iets nieuws, daar zijn voldoende mogelijkheden toe. En net zoals het nu zo onder vuur liggende Nederlandse spoorwegnet zal het netwerk van dwvdnt kritisch gevolgd moeten worden: de treinreis naar 'onbegrensd Nederlands' ging steeds gepaard met een voor de belangstelling funeste vertraging. Het zullen de wintermaanden wel zijn!

A-status voor Internationale Neerlandistiek Aan het einde van dit IVN-jubileumjaar werd aan IN de A-status toegekend door de VABB (Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand). Met deze nieuw verworven status sluit IN zich aan bij een illuster gezelschap waartoe onder meer Spiegel der Letteren, TNTL en Nederlandse Letterkunde behoren.

Van AMOS naar Comparatieve Neerlandistiek Op de laatste ledenvergadering van Comenius, de Regionale Vereniging voor Centraal-Europa, gehouden op 30 maart 2010 te Olomouc, is besloten het tijdschrift AMOS nieuw leven in te blazen: - AMOS heet voortaan Comparatieve Neerlandistiek (CN) - CN wordt een cumulatief elektronisch tijdschrift - CN krijgt naast de bestaande redactie een redactieraad Zoals de nieuwe naam aangeeft, richt CN zich uitsluitend op comparatieve studies waarbij de Nederlandse (ver)taal-, letteren cultuurkunde primum comparandum is. De taal, literatuur of cultuur die als secundum comparatum wordt opgevoerd, kan maar behoeft niet per se Centraal-Europees te zijn. Aangezien CN op termijn streeft naar een C-ranking, dienen de bijdrages te voldoen aan de gebruikelijke internationale eisen van wetenschappelijkheid. Artikelen kunnen uitsluitend per mail gestuurd worden aan de hoofdredacteur van CN, mail: [email protected]. De aangeboden stukken worden voorgelegd aan twee anonieme reviewers uit de redactie, die elk een leesrapport opstellen. Indien noodzakelijk zal een beroep gedaan worden op externe expertise. De redactie stelt zich voor dat artikelen op letterkundig gebied bijdragen aan de contextualisering van de te vergelijken literaturen en reflecteren op dwarsverbanden tussen IVN-krant |nr. 5 | december 2010|15e jaargang | www.ivnnl.com

3

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Nederlandstalige en niet-Nederlandstalige literaire werken, alsmede literair-historische motieven in deze en de receptie of aantoonbare al dan niet wederzijdse invloeden van de onderzochte literaturen. De bijdrages kunnen betrekking hebben op elk van de periodes van middeleeuwen tot heden. Op het taalkundig vlak denkt de redactie met name aan artikelen op het gebied van de contrastieve taalkunde. Ook taaltypologische stukken zijn welkom mits het Nederlands onderdeel is van de vergelijking. Verder is de redactie geïnteresseerd in tussentaalstudies met het Nederlands als doeltaal. Wat de vertaalkunde betreft, kijkt de redactie met interesse uit naar artikelen waarbij het vertalen uit of naar het Nederlands geproblematiseerd wordt. Tevens zijn stukken waarin parallellen en verschillen worden onderzocht tussen vertaalopvattingen van Nederlandstalige vertalers en vertalers uit Centraal-Europa en de praktijk en theorie van vertaalkritiek, vertaalgeschiedenis en vertaaltheorie van harte welkom. Op cultureel gebied streeft de redactie naar het opnemen van artikelen die gewijd zijn aan wederzijdse culturele invloeden tussen de culturen uit de Lage Landen (met een voorkeur voor het Nederlandstalige gebied) en het cultuurgebied van Centraal-Europa. Bij cultuur wordt enerzijds gedacht aan kunstzinnige uitingen die verband houden met het Nederlands als taal, zoals bijvoorbeeld toneel of aan kunstuitingen die door Nederlandstalige literatuur zijn beïnvloed, anderzijds ook aan de invloed van ideeën uit de Lage Landen op CentraalEuropa (history of thought). Het ligt in de bedoeling dat CN zal verschijnen in het Comenius-platform in de website van de IVN: www.ivnnl.com, bereikbaar via een gratis log-in. Jan Pekelder

Call for contributions voor een themanummer van Werkwinkel: Tijdschrift voor Nederlandse en ZuidZuid-Afrikaanse Studies Literaire non-fictie In Nederland geniet literaire non-fictie de laatste tijd groeiende populariteit, als label en genre. Zoals de term impliceert vallen boeken die tot deze categorie worden gerekend in het grensgebied tussen fictioneel en niet-fictioneel proza en passen ze niet in gebruikelijke kaders en genre-indelingen. Zowel schrijvers als critici maken steevast een onderscheid tussen fictie en non-fictie, hoewel


4

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek boeken van beide categorieën vaak voor dezelfde literaire prijzen worden genomineerd. Hier rijzen allerlei vragen. Waar ligt de scheidslijn tussen die twee? Waar komt het genre vandaan en welke plaats neemt het in binnen het literaire systeem en in het geheel van niet-fictionele (journalistieke) tekstsoorten? De term non-fiction werd lang vooral met het Amerikaanse New Journalism geassocieerd – met de poging om de journalistiek met behulp van literaire kunstgrepen een nieuw leven in te blazen. Welke verschillen zijn er tussen Nederlandse en met name Amerikaanse literaire non-fictie? Is de Nederlandse non-fictie een nieuwe golf van New Journalism of heeft de term in Nederland, in Zuid-Afrika en in Polen een andere betekenis? In 2007 verscheen Meer dan fictie: Gesprekken met auteurs van literaire non-fictie, onder redactie van Han Ceelen en Jeroen Bergelijk – een poging om in gesprekken met de schrijvers zelf het gebied van de literaire non-fictie te verkennen. Literatuurwetenschappelijke reflectie op het genre is echter nog een onontgonnen terrein. Met een themanummer van Werkwinkel willen wij een bijdrage leveren om dit terrein te verkennen en tot nieuwe inzichten te komen in dit grensgebied tussen literatuur en journalistiek. Bijdragen over uiteenlopende aspecten van literaire non-fictie zijn welkom. Onderwerpen die aan bod zouden kunnen komen zijn: – genologische kenmerken van de literaire non-fictie – de geschiedenis van het genre – de demarcatielijn tussen fictie en non-fictie (ook in het geval van oudere teksten) – het literaire reisverslag als non-fictioneel schrijven – de grenzen tussen non-fictie en journalistiek (de literaire reportage) – representatie en waarheidsproductie in literaire non-fictie en teksten uit de oudere letterkunde – bijzonderheden van en interpretatieproblemen bij de lectuur van literaire non-fictie Het autobiografische schrijven kan als bijzondere vorm van literaire non-fictie worden gezien. Ook hierover zijn bijdragen welkom. Daarbij valt te denken aan kwesties als: – – – –

het pacte autobiographique als basis voor autobiografisch schrijven de verhouding tussen fact en fictie in autobiografisch schrijven de vormen van autobiografisch schrijven: autobiografie, memoire, persoonlijk essay, etc. representatie in autobiografische teksten

Voorstellen voor bijdragen kunnen worden gestuurd naar Ewa Dynarowicz, adjunctredacteur en redactiesecretaris van Werkwinkel: [email protected].


5


Liesveltbijbel van 1542 gedigitaliseerd Meer dan tien miljoen woorden door vrijwilligers uitgetypt Leiden/Oldenburg - Vanaf 1 november 2010 is de transcriptie van de Liesveltbijbel van 1542 voor iedereen digitaal beschikbaar. Dat laat dr. Nicoline van der Sijs (Leiden) weten. De uitgave is binnen anderhalf jaar tot stand gebracht door een team van 55 vrijwillige medewerkers, die de tekst in zijn geheel hebben uitgetypt. De transcriptie is te vinden op de website van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (www.dbnl.nl) en – samen met de fotoscans van de originele rijk geïllustreerde druk – op de site van het Nederlands Bijbelgenootschap (www.bijbelsdigitaal.nl). Het is de zevende bijbel die in kader van het Bijbeldigitaliseringsproject op het internet verschijnt. In totaal zijn er sinds de start in 2007 meer dan tien miljoen woorden uitgetypt. De uitgave van de Liesveltbijbel is gecoördineerd door de neerlandicus Hans Beelen, werkzaam aan de Universiteit van Oldenburg. Het project wordt ondersteund door de Nederlandse Taalunie. De Antwerpse drukker, uitgever en boekverkoper Jacob van Liesvelt (rond 1498-1545) was de grootste leverancier van bijbelvertalingen in de eerste helft van de zestiende eeuw. In 1526 publiceerde hij de eerste complete gedrukte Nederlandstalige bijbel. In de daarop volgende jaren volgden herdrukken, die geleidelijk aan een steeds meer reformatorisch karakter kregen. De laatste druk van 1542 zou de drukker fataal worden: hierin waren in de marge lutherse commentaren toegevoegd waarin te lezen stond dat de zaligheid van de mensen alleen van Jesus Christus komt. Vanwege deze kanttekeningen werd Liesvelt in 1545 door de inquisitie wegens ketterij aangeklaagd en ter dood veroordeeld. Het lot van de drukker/uitgever maakte in de woelige tijd van de Tachtigjarige Oorlog en nog lang daarna vooral op het calvinistische volksdeel diepe indruk. De gereformeerde voorman Abraham Kuyper schreef: 'Die bijbel is het, over wiens bladen onze vaderen hunne tranen geweend, hunne bange zuchten geslaakt hebben: hij was de schuw verholen vriend hunner eenzame uren'. Voor herdrukken van de Liesveltbijbel bleef in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tot in de zeventiende eeuw belangstelling bestaan. De druk van 1542 met de destijds als ketters bestempelde kanttekeningen is thans in digitale vorm beschikbaar. Het is de achtste bijbel die sinds 2007 door de vrijwilligers van het Bijbeldigitaliseringsproject in zijn geheel is uitgetypt. Eerder is er gewerkt aan onder meer de Delftse bijbel van 1477, het eerste Nederlandstalige gedrukte boek, en aan de eerste druk van de Statenvertaling (1637). Nu de Liesveltbijbel gereed is, zijn er meer dan tien miljoen woorden uitgetypt. Daarmee komt een schat aan materiaal beschikbaar voor onderzoek naar de wording van de Nederlandse taal.

‘’t Hijgend hert, der der jacht ontkomen?’

Met name in de zestiende en zeventiende eeuw ging de reformatorische belangstelling voor de moedertaal als medium van het ware geloof hand in hand met opbouw van de standaardtaal door de spraakregelaars van de renaissance. Behalve Nederlandse bijbelvertalingen uit de renaissance hebben de vrijwilligers vijf IVN-krant |nr. 5 | december 2010|15e jaargang | www.ivnnl.com

6

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek historische kerkboeken met psalmberijmingen en liturgische basisteksten, waaronder de Psalmen van Petrus Dathenus (1566) en de zgn. ‘Oude Berijming’ van de Psalmen (1773), waaruit de beroemde regel ‘’t Hijgend hert, der jacht ontkomen’ afkomstig is. Deze twee berijmingen zijn eeuwenlang in de kerken gezongen. Naar aanleiding van deze digitale psalmenpublicatie is, eveneens op 1 november, het boek ‘HEER, Van U komt het loflied dat ik zing’. Vier eeuwen psalmen zingen in de Lage Landen gespiegeld in vijf liedbundels van de Groningse neerlandicus Sybe Bakker verschenen bij Uitgevershuis H.N. Werkman (isbn 978.90.75913.64.4, winkelprijs 19 euro).

Overpeinzingen uit Leuven (24)

Spaanse spelling In de krant staat een stuk over de spelling van het Spaans. De gezamenlijke Spaanstalige landen, 22 in getal, zijn het eens geworden over een kleine verandering. Die komt erop neer dat ch en ll worden afgeschaft. Het is me niet helemaal duidelijk of ze enkel hun status als aparte letter verliezen, of dat de woorden met ch of ll voortaan ook anders geschreven moeten worden. Tot voor kort werden in het Spaans de ch en de ll namelijk als eenheid beschouwd, en apart gealfabetiseerd. Woorden die met Ch beginnen, stonden dan na Cz. In de toekomst komen ze ergens tussen cetro en cia. Het doet me genoegen om te horen dat men tot overeenstemming is geraakt. Over de zaak zelf heb ik geen mening, maar ik weet dat spelling een gevoelige kwestie is. En hier kwam er nog bij dat tussen de oude Europese kolonisator en een aantal van zijn vroegere wingewesten onvermijdelijk historische gevoeligheden een rol spelen. Het zou me verbaasd hebben als er niet massaal geprotesteerd was. Maar blijkbaar zaten de tegenstanders goed verdeeld over die 22 landen. In het algemeen hebben spellinghervormers weinig oog voor hun tegenstanders. De bezwaren zijn dan ook vaak ook niet erg zakelijk, maar dat doet er niet toe. De argumenten pro zijn ook nooit sterk. Ik heb meestal wel enig begrip voor degenen die de spelling willen laten zoals die is. Niet om de argumenten die men aanvoert, maar omdat ik vind dat je de wereld niet nodeloos moet veranderen. En ik ben niet de enige. Als de gemeente een boom wil omhakken aan het einde van de straat, dan zal zich spontaan een actiegroep vormen om die boom te behouden. Handtekeningenactie, petitie aan het gemeentebestuur. In het geval daar geen boom staat, maar de gemeente wil er juist een boom gaan planten, zal evengoed een actiegroep ontstaan: handtekeningenactie, petitie aan het gemeentebestuur, nu tegen die boom,

‘Ik weet niet wat het is, maar het is iets.’

en voor het behoud van het vrije


7

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek uitzicht. Ik ben zondermeer bereid om aan beide handtekeningenacties mee te doen. Net als vele anderen. Kijk, dat menselijk mechanisme wordt door spellinghervormers meestal over het hoofd gezien, of toch onderschat. Ik weet niet wat het is, maar het is iets. In het Nederlands hebben we zoiets met de ij. Of eigenlijk nog ingewikkelder, want in woordenboeken staat ijzer gealfabetiseerd tussen iglo en ik (bijvoorbeeld in de papieren Van Dale; in de digitale Van Dale staat ijzer achteraan tussen X en Z), maar we schrijven de beide letters groot: IJzer, niet Ijzer. Tergende inconsequentie. Maar het stoort me niet. Als er morgen een regelneef opstaat om dit te veranderen, dan zullen de protesten en bezwaren groot en talrijk zijn. Het zal voorpagina-nieuws zijn. Best mogelijk trouwens dat ik mee mijn stem verhef. Ja, ik denk zelfs dat zo'n spellingverandering meer losmaakt dan de beslissing om wel of geen JSF-vliegtuigen te kopen. Over de -n- in pannenkoek is meer geschreven en gesproken dan over alle Nederlandse kamerleden met een crimineel verleden bij elkaar. Noem het allemaal onzin, maar je kan het niet helemaal negeren. Joop van der Horst

Tentoonstellingenagenda In deze rubriek vindt u informatie over speciale tentoonstellingen in musea in Nederland en Vlaanderen. Alle in deze rubriek opgenomen tentoonstellingen hebben een relatie met de Lage Landen. Kijk ook eens op: www.tento.be en www.museumserver.nl Amsterdam Rijksmuseum, Jan Luykenstraat 1 www.rijksmuseum.nl tot 21 maart 2011 Gabriël Metsu. Een meester herontdekt De expositie met35 werken van deze generatiegenoot van Johannes Vermeer is na Dublin nu in Amsterdam. Gabriël Metsu behoort tot de meest geliefde schilders van de zeventiende eeuw. Hij voert ons mee in het alledaagse leven in de Gouden Eeuw: een jongeman die een liefdesbrief schrijft, een meisje dat een appel schilt, een oude drinker die het glas heft. De getoonde schilderijen zijn afkomstig uit internationale musea en privé-collecties.


8

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Antwerpen Museum aan de Stroom, Hanzestedenplaats 1 http://www.mas.be/ van 1 januari tot 17 mei 2011 Infopunt MAS Het nieuwe Museum Aan de Stroom (MAS) opent op 17 mei 2011 zijn deuren. De Antwerpse nieuwe toren, een ontwerp van Neutelings Riedijk architecten verwijst naar de zestiendeeeuwse stapelhuizen die zo typisch zijn voor de stad. De ‘museumboxen’ zijn zo gestapeld dat er een spiraaltoren ontstaat. De toten zal een fraai uitzicht op de stad bieden. In het nieuwe MAS worden de collecties ondergebracht van het Etnografiosch Museum, het Nationaal Scheepvaartmuseum en het Volkskundemuseum. In de aanloop naar de opening is het 'infopunt', aan de voet van de toren te bezoeken Aan de hand van een gedetailleerde maquette, gecombineerd met het zicht op het indrukwekkende gebouw, wordt ontwerp toegelicht. Zo krijgt u inzicht in de verschillende aspecten van het gebouw en ontdekt u wat er in het MAS te beleven valt. Verhalen over de stad, de stroom, de haven en de wereld. In een tijdelijke tentoonstelling in de vitrine worden de contacten tussen Antwerpen en China toegelicht. Tijdelijke tentoonstelling: Antwerpen in de wereld, de wereld in Antwerpen Door de haven is Antwerpen al eeuwen een kruispunt in een wereldwijd netwerk. Het MAS vertelt het verhaal van die internationale contacten via kaarten en routes. Maar ook door het tonen van de beelden en verhalen van Antwerpenaars over anderen, én van die anderen over West-Europa. Deze grensoverschrijdende contacten hebben tal van voorwerpen van plaats doen veranderen. De verrassende reizen van deze dingen krijgen ook een plek in het MAS. In het infopunt krijgt u al een voorproefje van de contacten tussen Antwerpen en China. Brugge Groeningemuseum, Dijver 12 www.brugge.be/internet/nl/musea/Groeningemuseum-Arentshuis/index.htm tot en met 30 januari 2011 Van Eyck tot Dürer Jan van Eyck en Albrecht Dürer zijn twee van de grootste namen uit de Noord-Europese schilderkunst. De tentoonstelling brengt ze samen en laat zien hoe verstrekkend de invloed van de vijftiendeeeuwse Vlaamse Primitieven op de laatmiddeleeuwse Duitse schilderkunst is geweest.


9

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Den Haag Mauritshuis, Korte Vijverberg 8 www.mauritshuis.nl tot en met 30 januari 2011 Made in Holland. Oude meesters uit een Amerikaanse privéverzameling Het Mauritshuis huisvest dit najaar zeventiende-eeuwse schilderijen uit een Amerikaanse privéverzameling. Het Amerikaanse echtpaar, van oorsprong Nederlands, heeft veertig Hollandse en Vlaamse stillevens, landschappen, marines en portretten beschikbar gesteld. Daaronder werken van Rembrandt, Frans Hals, Paulus Potter en Hendrick Avercamp. van 3 maart t/m 13 juni 2011 Leven in de brouwerij. Jan Steen Jan Steen (1625/26-1679) staat bekend om zijn komische voorstellingen van verlopen huishoudens, kwakzalvers en minzieke meisjes. Maar zijn oeuvre bevat ook serieuzere onderwerpen. Steen is een rasverteller met een grote voorliefde voor het leven van alledag én een uitstekend schilder met een bijzondere techniek. Hij is een van de weinige schilders die een gezegde op zijn naam heeft: 'Soo voer gesongen, soo na gepepen'. Op de tentoonstelling staan Steens schilderijen uit het Mauritshuis centraal, aangevuld met enkele bruiklenen. Leiden Museum De Lakenhal www.lakenhal.nl van 20 maart tot en met 26 juni 2011 Lucas van Leyden, het wonderkind uit Leiden I n 2011 presenteert De Lakenhal een grootschalige tentoonstelling over Lucas van Leyden en de Renaissance. Voor het eerst wordt de belangrijkste kunstenaar van de renaissance in de Noordelijke Nederlanden getoond in de context van zijn tijdgenoten. De meer dan 200 werken van allerhoogste kwaliteit zijn afkomstig uit Nederlandse en buitenlandse musea als het Louvre, British Museum en Metropolitan Museum en zijn grotendeels voor het eerst in Nederland te zien.


10

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Rotterdam Boijmans van Beuningen, Museumpark 18-20 www.boijmans.nl tot en met 23 januari 2011 De grote ogen van Kees van Dongen Het museum heeft circa tachtig werken uit het oeuvre van Van Dongen samengebracht. Kees van Dongen werd beroemd met zijn kleurrijke vrouwenportretten: vrouwen met grote ogen, acrobates, naakte vrouwen, vrouwen gekleed in couture en een enkele man (zoals zijn vader).

Congressen, colloquia, symposia

ABLA 2010 Toegepaste taalkunde 18 december 2010 ABLA2010, het jaarlijkse congres toegepaste taalkunde, vindt plaats op zaterdag 18 december in Brussel (Facultés Saint-Louis), met als (bijzonder actueel en intrigerend) thema: Applied Linguistics in a Multisocial Context: Inclusion and Exclusion. Op deze ABLA-studiedag zijn er twee plenaire lezingen, parallelsessies en posterpresentaties. Ook dit jaar worden er twee prijzen uitgereikt : de ABLA-prijs voor beste doctoraatsthesis en de ACCO-prijs voor innovatief toegepast taalkundig onderzoek. Informatie en inschrijven: www.abla.be

Praagse Perspectieven 7 te Praag Op 24 en 25 maart 2011 organiseert de sectie Nederlandse van de Karelsuniversiteit te Praag de zevende aflevering van Praagse Perspectieven onder het thema Doorbroken patronen en verwachtingen. De bijeenkomst wordt gehouden in het gebouw van het Oostenrijks Cultureel Forum, Praag 1, Jungmannovo nám.18., in de bibliotheek. Globaal programma De eerste dag van het colloquium, donderdag 24 maart 2011 komt de taalkunde aan de orde, met als thema Doorbroken patronen. De sprekers zijn: • Matthias Hüning (Freie Universität Berlin): Doorbroken patronen in de morfologie


11

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek • • •

Frank Jansen (Universiteit Utrecht): Helpen kettingpatronen om spannender te schrijven? Jan Stroop (gastdocent Universiteit van Amsterdam): Waar gaat het Nederlands naar toe? Ewa Jarosinska (Universiteit Warschau) : Buiten de tang - regel of regeldoorbreking?

De tweede dag, vrijdag 25 maart 2011 heeft als literair thema Doorbroken verwachtingen, waarin een literair werk aan de orde komt dat de verwachtingshorizon van lezers leek te doorbreken gezien de grote ophef die rond het boek ontstond. De sprekers zijn: • Elke Brems (KU Leuven) over Adelaïde van Gerard Walschap en de Index; • Aad Meinderts (Letterkundig Museum) over Eenzaam Avontuur van Anna Blaman en het Boekentribunaal; • Ralf Grüttemeier (Universiteit Oldenburg) over Ik heb altijd gelijk van W.F. Hermans en het proces; • Michiel van Kempen (Universiteit van Amsterdam) over Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje en de kritiek. Een deel van beide middagen zal besteed worden aan workshops met studenten. Aanmelding graag per email bij [email protected] of [email protected] Zie ook www.ivnnl.com > Congressen voor een volledig en actueel overzicht

Van de IVN

Uit het bestuur Hello, good-bye! Dit is de laatste editie van de IVN krant in 2010 en - niet te vergeten - onder het directeurschap van Marja Kristel. Er werd al op 12 november 2010 in de zogenaamde Pub van de 1ste klas Restauratie op het Centraal Station Amsterdam afscheid van haar genomen. Ik dacht toen: ja, ja, Marja gaat met pensioen, maar ze blijft nog een tijdje werken. En nu komt 22 december steeds dichter bij, haar laatste werkdag. Bij deze dank ik je, Marja, voor alles wat je voor ons, neerlandici extra muros deed. In ons hart nemen we je altijd en overal mee waar wij bijeenkomen. Zeer zeker op het komende Regionaal Colloquium Neerlandicum in Belgrado dat 26-28 mei 2011 zal plaatsvinden. Maar voor nu: good-bye, lieve Marja! Bewaar je vrolijkheid, je kracht en je actieve levenswijze! Maar het is ook tijd voor 'hello' zeggen: aan mij de eer om de nieuwe directeur, Tjits Roselaar hier van harte welkom te heten. Ze zal zeker op een andere maar daarom niet minder uitstekende manier onze vereniging leiden. Ze straalt alvast nieuwe ideeën, veel energie en kracht uit. De nieuwe huisvesting op de Universiteit van Tilburg zal zeker voor een


12

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek toenemende professionalisering zorgen. Tjits, wees er maar zeker van dat je een warme ontvangst geniet van de internationale neerlandistiek. We gaan voortaan samen aan een steeds meer bloeiende IVN voortbouwen. Daar wensen we je veel succes mee! Je kunt op onze steun rekenen. Tot slot: mede namens het dagelijks bestuur wens ik iedereen fijne feestdagen en een voortvarend nieuwjaar. Judit Gera

Diversen

AdenauerAdenauer-Literatuurprijs voor Nooteboom In het Slot Belvedere in Weimar, Duitsland, ontving Cees Nooteboom op zondag 12 december 2010 de literatuurprijs van de Konrad-Adenauer-Stiftung. De stichting, die de naam draagt van de eerste naoorlogse bondskanselier, is een christen-democratische organisatie die zich nationaal en internationaal via politieke vorming inzet voor vrede, vrijheid en gerechtigheid. De literaire prijs wordt sinds 1993 toegekend aan schrijvers van wie het oeuvre zowel politiek en sociaal van belang is als getuigt van literaire en esthetische kwaliteit. Cees Nooteboom, de eerste West-Europese auteur die met de prijs wordt bekroond, wordt geprezen om de Europese uitstraling van zijn werk, op politiek én cultureel vlak. Norbert Lammer, de voorzitter van de Bondsdag die bij de uitreiking de laudatio uitsprak, noemde hem een uitmuntend schrijver van internationale allure, een hartstochtelijk Europeaan en een humanist in de ware zin van het woord. Hij wees ook op de betekenis van Nootebooms werk voor de Duitse lezer. ‘Hij heeft in Duitsland niet alleen een grote en enthousiaste lezersschare, hij is voor alles een deskundige tijdgenoot en ooggetuige van de Duitse geschiedenis die als buurman het proces van de geweldloze revolutie met bijzondere opmerkzaamheid heeft gevolgd.’ Onder anderen Herta Müller, Adam Zagajewski, Louis Begley, Günter de Bruyn, Wulf Kirsten en Uwe Tellkamp gingen Cees Nooteboom voor. Aan de prijs is een bedrag van 15.000 euro verbonden.


13


P.C. Hooftprijs 2011 toegekend aan Henk Hofland Als reactie op de bekendmaking dat hem de P.C. Hooftprijs 2011 is toegekend, liet essayist en journalist H.J.A. Hofland (83) weten deze prijs ‘als een aanmoediging’ te beschouwen. Hij is nog lang niet uitgeschreven. Hofland schreef meer dan 35 boeken (essays, gebundelde columns, vijf romans en een kinderboek). Momenteel schrijft hij vier (!) columns per week, twee voor de NRC (een als zijn alter ego S. Montag) , een voor de Groene Amsterdammer en een voor de VPRO-radio. De P.C. Hooftprijs wordt uitgereikt op 19 mei 2011 in het Letterkundig Museum in Den Haag. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 60.000 euro.

Nieuwe website CNV De Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland presenteerde onlangs haar vernieuwde website: http://www.cvn.be/ In de site vanzelfsprekend informatie over de activiteiten van de CNV en in het algemeen over de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland.

Nederlands wereldtaal In de 75e editie van Taalschrift, het digitale tijdschrift voor taal en taalbeleid, aandacht voor het dertigjarig bestaan van de Nederlandse Taalunie. Het voor dit jubileum gekozen motto 'Nederlands, wereldtaal' wordt vanuit de internationale neerlandistiek zowel bevestigd als afgewezen, lees hiervoor de weerslag van de korte interviews met Wannie Carstens, Ronald Severing, Shirley Sitaldin en Sugeng Riyanto. Tijdens de feestelijke bijeenkomst op 19 november te Brugge werd onder meer het unieke uitleenwoordenboek van Nicoline van der Sijs: Nederlandse woorden wereldwijd gepresenteerd. Ludo Permentier spreekt met de auteur, die onder meer laat optekenen: 'Dat een taal woorden uitleent omdat er van de natie die die taal spreekt, op een zeker moment invloed uitgaat. De sprekers daarvan hebben iets in de aanbieding, en dan kent ook hun taal succes in het buitenland.' Het boek bevat 17.560 woorden die in 138 talen zijn aangetroffen op alle continenten. Bij ieder trefwoord is de betekenis in het IVN-krant |nr. 5 | december 2010|15e jaargang | www.ivnnl.com

14

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Nederlands vermeld, en er is aangegeven door welke taal het woord is overgenomen, en welke betekenis het woord in die taal heeft. Het woordenboekendeel wordt voorafgegaan door een cultuurhistorische inleiding over de contacten die het Nederlands door de eeuwen heen met andere talen heeft gehad. Nicoline van der Sijs, Den Haag, Sdu uitgevers, 2010. 9789012582148. 747 pp. € 49,90 introductieprijs tot 1 januari 2011; daarna € 64,90

Prijzen Nederlands Letterenfonds Op 10 december 2010 werden in Utrecht, tijdens de Literaire Vertaaldagen de Nederlands Letterenfonds Prijzen uitgereikt aan drie vertalers die grote verdiensten hebben als cultureel bemiddelaar. Onder de laureaten Diego Puls (Nederlands-Spaans). Aan elk van de drie prijzen is een vrij besteedbaar bedrag verbonden van € 10.000. Diego Puls (1956) heeft zich verdienstelijk gemaakt als onvermoeibare wegbereider voor de Nederlandstalige literatuur in Spaanstalige landen. In de eerste plaats met zijn gevarieerde vertaaloeuvre, dat zich uitstrekt van het Dagboek van Anne Frank tot Turks fruit van Jan Wolkers. Voor internationale festivals en literaire tijdschriften vertaalde hij Nederlandstalige en Friese poëzie in het Spaans, in totaal meer dan 500 gedichten van ruim 90 dichters waaronder Eva Gerlach, Gerrit Komrij en Menno Wigman. Daarnaast trad hij op als moderator, en vaak ook: organisator, van vele literaire vertaalworkshops NederlandsSpaans. De twee andere laureaten zijn Hans Driessen (Duits-Nederlands) en Mariolein Sabarte Belacortu (Spaans-Nederlands).

Berichten

CentraalCentraal-Europa Nieuwsbrief Comenius Begin december verscheen de laatste editie van Nieuwsbrief Comenius. Daarin onder meer berichten over verschillende docentschappen, het regionaal colloquium in Belgrado en de zomercursus in Debrecen in 2011 en informatie over het digitale tijdschrift Comparatieve Neerlandistiek dat te vinden is op het Comenius-platform in de IVN-site. Abonneren op de nieuwsbrief? Mail: [email protected].


15


Duitsland Frankfurt am Main Zoals inmiddels gebruikelijk heeft de Goethe Universität, Frankfurt am Main, in het wintersemester 2010/2011 enkele avondbijeenkomsten opgenomen, waarvan er nu, medio december, nog drie in het verschiet liggen: 12. Januar wird Frau Waterstraat uns eine spannende Geschichte über die kulturelle Bedeutung der niederländischen Autorin Annie M.G Schmidt erzählen. 4.2.2011 ist der flämische Autor Erwin Mortier zu Gast und wird uns aus seinem Buch 'Godenslaap'/'Götterschlaf' vorlesen. Krönender Abschluss wird der literarisch-musikalische Abend am 17. Februar, wenn Anna Enquist aus ihrem Roman 'Kontrapunkt' vorliest und dabei am Klavier von dem Pianisten Ivo Janssen begleitet wird. Toegang is vrij. Kijk voor meer informatie: http://www.unifrankfurt.de/fb/fb10/IDLD/Niederlaendische_Sprache_Literatur_Kultur/index.html. Laurette Artois

Hongarije Op 29 september werd de opening van het academisch jaar 2010/2011 gevierd met de boekpresentatie Inleiding literatuurgeschiedenis voor de internationale neerlandistiek van Judit Gera en A. Agnes Sneller. Aanwezig waren onder anderen de Nederlandse Ambassadeur, Robert Milders, de plaatsvervangend Ambassadeur, Raphael Varga van Kibéd, en het hoofd van de Culturele afdeling, Leo Linscheer. Na de presentatie vond een forumgesprek plaats met als thema ’Nederlandse Literatuuronderwijs extra muros’, met deelnemers van verschillende universiteiten en scholen: Anikó Daróczi (KGRE), Judit Gera (ELTE), Annelies Pilon (NTC School Boedapest), Gábor Pusztai (Universiteit Debrecen), Agnes Sneller (Utrecht). Het gesprek werd geleid door Orsolya Réthelyi (ELTE). Aan het eind van de avond werd de film De Noorderlingen van Alex van Warmerdam getoond. Op 18 oktober werd in het kader van het Vlaamse Culturele Festival 'Futurspektiv' de Hongaarse vertaling (Orsolya Varga) van Koen Peeters' Grote Europese roman gepresenteerd aan de Vakgroep Neerlandistiek op de Eötvös Loránd Universiteit te Boedapest. De auteur, Koen Peeters, was zelf ook aanwezig. Het boek vormt een onderdeel van de reeks Nederlandstalige literatuur in Hongaarse vertaling 'Akcentusok', uitgegeven door Gondolat, onder redactie van Judit Gera. De presentatie werd mede mogelijk gemaakt door de Vlaamse Vertegenwoordiging in Centraal Europa en het Vlaams Fonds voor de Letteren.


16

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Emőke Pécsi is deze maand gepromoveerd aan de Eötvös Loránd Universiteit (ELTE), Boedapest, in het kader van het PhD-programma Literuurwetenschap aan de vakgroep neerlandistiek. Haar Hongaarstalige proefschrift draagt de titel ’Deconstructie van het anders zijn in het vroege proza van Carry van Bruggen’. De promotor van het onderzoek is prof. dr. Judit Gera. Orsolya Varga

Polen Adam Mickiewicz-Universiteit (UAM) in Poznań (Polen): Vakgroep Nederlandse en Zuid-Afrikaanse Studies Op 25 oktober opende de ambassadeur van België in Polen, Raoul Delcorde, de Belgische Week in aanwezigheid van vicerector en de hoofden van de Instituten voor Anglistiek en Romanistiek. Dit evenement werd georganiseerd naar aanleiding van het Belgische EU-voorzitterschap en had tot doel, meer bekendheid te geven aan het land en zijn culturen alsook aan de studies neerlandistiek en romanistiek in Poznań. Deze dag werd door de Belgische ambassade aangegrepen voor een bijzondere gebeurtenis. Uit handen van de ambassadeur ontving prof. Jerzy Koch de onderscheiding Officier in de Leopoldsorde, aan hem toegekend door Koning Albert II. In zijn laudatio prees de ambassadeur de gelauwerde voor zijn jarenlange en veelvuldige inspanningen rondom het Nederlands en de Nederlandstalige cultuur en literatuur in Polen in zijn hoedanigheid van vertaler, docent, onderzoeker en organisator. Jerzy Koch werkt sinds 1985 aan de Universiteit Wrocław en is sinds 1997 eveneens verbonden aan de Adam Mickiewicz-Universiteit in Poznań. Hij is daarnaast sinds 2001 ook research fellow van de Universiteit van die Vrystaat in Bloemfontein (Zuid-Afrika). Voor zijn prestaties als vertaler ontving hij in 1995 de Nijhoffprijs en voor zijn verdiensten als neerlandicus in 2009 de ANV Visser Neerlandiaprijs. Koch publiceert over de Nederlandse en Afrikaanse literatuur, koloniale letterkunde en hij doet ook onderzoek naar de receptie van Nederlandse en Afrikaanse literatuur in Polen. Recentelijk ging zijn proefschrift ter verkrijging van de habilitatie, Outsider onder de zijnen. Vormen van xenofanie in de Afrikaanse roman (2002) online in de DBNL. http://ifa.amu.edu.pl/dutchafrikaans/dutch/opening%20reception%20belgian%20week.html


17


Verenigd Koninkrijk Joost Zwagerman Writer in Residence Van half november tot half december is Joost Zwagerman op uitnodiging van het Nederlands Letterenfonds gastschrijver aan vier universiteiten in het Verenigd Koninkrijk geweest. Hij heeft colleges en workshops gegeven over literatuur, schrijven en vertalen. Naast Sheffield University, waar het programma gecoördineerd werd, bezocht Zwagerman University Park Nottingham, University College of London en Cambridge University. In Londen werd hij vergezeld door vertaler Nederlands-Engels Jonathan Reeder, met wie hij een videoconferentie voor Engelse studenten Nederlandse taal en cultuur heeft geleid.

Bericht uit Woubrugge 'Je gaat het pas zien als je het door hebt' Johan Cruijff op z'n best. En verdomd, hij heeft gelijk. Ik weet nog dat ik voor het eerst 'serendipiteit' en 'onomatopee' tegenkwam en de Van Dale erop nasloeg. Vanaf die kennismaking kwam ik die begrippen vaker tegen. Waar waren die woorden voor die tijd?En dan zijn er nog van die zaken die je pas ziet als je focus zich daartoe leent. Toen ik zwanger was van mijn inmiddels 38-jarige zoon, zag ik dagelijks busjes rijden met gehandicapten. Sindsdien kruisen dat soort busjes nog maar zelden mijn weg. De laatste maanden struikel ik over uitspraken die te maken hebben met pensioen en oud worden. Natuurlijk over de economische gevolgen van de grijze golf voor de maatschappij met als illustratie altijd een oudere golfer in een te strakke geruite broek - maar ook over het beeld van (oudere) jongeren over (jongere) ouderen. In een interview met Charles Lewinsky, auteur van o.a. Melnitz, in het Nederlands vertaald als Het lot van de familie Meijer, zegt Lewinsky 'Ik heb een persoonlijke definitie van jong en oud. Oude mensen vertellen altijd wat ze gedaan hebben, jonge mensen vertellen wat ze willen doen.' Voor het succes van Melnitz in Nederland had hij een verklaring die ik u niet wil onthouden, ook al slaat het in dit stukje nergens op: 'Nederland ligt aan zee. Aan zee eet men veel vis. Van vis word je intelligent.´ Ik weet niet meer van wie deze is: 'Gepensioneerden praten altijd over hoe vol hun agenda is en dat de dagen te kort zijn. Ze hebben hun eigen traagheid blijkbaar niet in de gaten.' En Woody Allen, toch al niet het zonnetje in huis, meldde deze zomer bij een filmpremière 'Ouder worden is een slechte zaak. En ik zou je ernstig adviseren het niet te doen.' Het positiefst was nog wijlen onze Harry Mulisch, een ervaringsdeskundige: 'Iemand moet de geraniums water geven!' Nou, dat aanpassen aan die nieuwe levensfase moet lukken. Een volle agenda: leuk. Luisteren naar die jongeren die mij gaan vertellen wat ze willen doen, ook leuk. Geraniums, van die franse, ja prima. En ik houd nogal van vis. Alleen die geruite broek hè. IVN-krant |nr. 5 | december 2010|15e jaargang | www.ivnnl.com

18


Ik wens jullie allemaal voor 2011 én daarna: een inspirerend en vol leven. Marja Kristel


19


Colofon De IVN-krant is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Bureau IVN Universiteit van Tilburg, Dantegebouw, D257 Postbus 90153 5000 LE Tilburg, Nederland e-mail [email protected] website www.ivnnl.com Eindredactie: Marja Kristel Correspondenten: Mona Arfs (Noord-Europa), Antoinet Brink (Middellandse Zee), Eliza Gustinelly en Yanna Parengkuan (Indonesië), Stefan Kiedroń (Midden- en Oost-Europa), met de volgende lokale verslaggevers: Orsolya Varga (Boedapest), Rinaldo Neels (Lublin), Agnieszka Śmiertka (Warschau), Babara Kalla (Wrocław); Henriette Louwerse (Verenigd Koninkrijk), Lut Missinne (Duitsland), Guy Janssens (Franstalig België), Laurent Réguer (Frankrijk). Deadline kopij voor de volgende editie: 31 januari 2011. De IVN-krant verschijnt vijf tot zes maal per jaar in een elektronische editie. Voorgaande nummers, vanaf jaargang 7 (2002), zijn in te zien via www.ivnnl.com, klik door naar IVN-krant. Wilt u de IVN-krant niet meer ontvangen? Het is voldoende om een e-mail met die boodschap te sturen naar [email protected].


20

Inhoud. Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Nr. 5 december e jaargang

Recommend Documents