IVN-krant. Inhoud. Nr. 3 juni e jaargang Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

IVN-krant

Nr. 3 | juni 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Inhoud 2

4 5 6 8 9 14 15 16 19 20

Cultuur en literatuur op ’t web (02) - Christine Hermann, Liselotte Dinges en Susan Mahmody (Wenen) Nagasaki in mei - Jaap Grave Overpeinzingen uit Leuven (12) - Joop van der Horst Tentoonstellingenagenda Nieuws van het certificaat Nederlands als vreemde taal Congressen, colloquia, symposia Digitaal Van de IVN Berichten van buiten de muren Bericht uit Woubrugge en Leiden Colofon

Voor actuele (Berlijn, Boedapest, Jerevan, Kuala Lumpur) vacatures in de internationale neerlandistiek, zie: www.ivnnl.com > vacatures.

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Kroniek 2

Cultuur en literatuur op ’t web

Christine Hermann, Liselotte Dinges en Susan Mahmody (Universiteit Wenen) Literatuurgeschiedenis.nl Literatuurgeschiedenis.nl is een gezamenlijk project van het onderzoeksprogramma Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen van de Universiteit Leiden en de dbnl , de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, die in de eerste aflevering van deze kroniek werd voorgesteld (IVN-krant, februari 2008). Deze site is ontwikkeld als digitaal leerboek over de literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Inhoud Literatuurgeschiedenis.nl stelt de belangrijkste werken, representatieve thema’s en auteurs uit de middeleeuwen voor. De teksten zijn voorzien van kleurenafbeeldingen, tekstfragmenten met een vertaling naar het moderne Nederlands, aanvullend commentaar en een bibliografie die voorstellen voor verdere lectuur biedt. Soms zijn er ook geluidsfragmenten opgenomen om eens te kunnen luisteren naar het Middelnederlands en wordt direct verwezen naar de respectievelijke pagina’s in de dbnl. Een eigen rubriek is gewijd aan de middeleeuwse literatuur van 500 tot 1550. Via een tijdsbalk die bovenaan de pagina staat, wordt aangegeven in welke periode het gekozen thema thuishoort. Verder zijn er nog een beknopte en een uitgebreide tijdsbalk, die telkens aangeven of de betreffende gebeurtenis van geschiedkundige of literaire aard was. Er wordt ook direct verwezen naar de passende teksten op de site. Didactische module met selectiefilter Als hulpmiddel voor docenten biedt Literatuurgeschiedenis.nl ook een didactische module op e-learning basis aan: Als docent kunt u gratis toegang krijgen door bij de site-administratie (mail naar [email protected], onderwerp: Aanvraag_docentenlogin ) een gebruikersnaam en wachtwoord aan te vragen. Daarmee krijgt u ook een aanmeldingscode voor uw leerlingen die zich dan eveneens op de site kunnen aanmelden. Hun login wordt automatisch gekoppeld aan die van u. Docenten kunnen hun leerlingen via deze website een selectie presenteren uit twintig literatuurgeschiedenispagina’s. U kunt deze selecties differentiëren voor verschillende leerlingengroepen, maar voor elke nieuwe selectie hebt u een aparte login nodig. De leerling krijgt, zodra hij of zij is ingelogd, een inhoudsopgave te zien met uitsluitend de literatuurgeschiedenispagina’s die u geselecteerd hebt. Ook de lijsten met teksten en thema’s worden automatisch aangepast. Op een witte balk bovenaan kunnen de leerlingen lezen wat Nr. 3 | juni 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com

2

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek van hen verwacht wordt, bijvoorbeeld voor wanneer de opdracht moet worden ingeleverd (de docent kan deze tekst telkens naar eigen voorkeur aanpassen). Online opdrachtendossier Onderaan elke literatuurgeschiedenispagina staan een korte samenvattingsopdracht en een verdiepende opdracht, die beide online kunnen worden gemaakt en via het programma (onmiddellijk of op een later tijdstip) naar de docent worden verstuurd. Zodra de opdracht is opgeslagen, wordt hij aan het digitale opdrachtendossier van de leerling toegevoegd. Volgens de ontwerpers van deze website kosten het doornemen van de pagina en het maken van de opdrachten een vwo-er gemiddeld een kwartier per pagina (wij denken echter dat de verdiepende opdrachten hierbij niet meetellen). De samenvattingsopdrachten zijn eenvoudig en reproductief van karakter. Met behulp van deze samenvattingen kan de leerling een dossier opbouwen, waarin hij/zij in een paar zelfgeformuleerde zinnen kan opschrijven wat de pagina inhield. De verdiepende opdrachten vergen wat meer inzicht en creativiteit want soms moet de leerling een verband kunnen leggen met een andere tekst- of themapagina. De docent kan kiezen of de leerlingen bij elke pagina de verdiepingsopdracht moeten maken of niet. Als docent hebt u via de docentenpagina de mogelijkheid om het online opdrachtendossier van uw leerlingen in te zien en desgewenst van commentaar te voorzien. Om u even een idee te geven, vindt u hieronder de bij 'Literatuur als wapen' (Luther en de hervorming) behorende opdrachten: • samenvattingsopdracht: Van welke nieuwe uitvinding maakte Luther dankbaar gebruik? Hoe en waarom bemoeide de overheid zich met de literatuur? • verdiepingsopdracht: De rederijkerij en de boekdrukkunst hebben een vooraanstaande rol espeeld bij de verspreiding van de hervorming. Geef voor beide aan waardoor die rol zo belangrijk was. Kijk ook naar de literatuurgeschiedenispagina's ‘rederijkerij’ en ‘boekdrukkunst’. Een docentenhandleiding biedt hulp met enkele praktische kwesties. Via een discussieplatform kunt u met de redactie en met andere docenten ervaringen uitwisselen. Extra’s Literatuurgeschiedenis.nl bevat verder een aantal noemenswaardige extra’s: • Het ‘Scriptorium’ geeft een beeld van de manier waarop boeken in de middeleeuwen in kloosters werden vervaardigd en overgeschreven. Als men de cursor over de erbij horende afbeelding beweegt, verschijnen de beschrijvingen bij de aparte elementen die erin te zien zijn. • De rubriek ‘spreekwoorden’ geeft uitleg over meer dan honderd bekende spreekwoorden aan de hand van een schilderij van Pieter Brueghel. De spreekwoorden worden direct in het schilderij aangewezen en verklaard. • In ‘De Nederlanden in kaart’ wordt afgebeeld hoe Nederland rond 1300 eruitzag. Klikt men op de aparte gewesten, dan krijgt men er een toelichting bij. Nr. 3 | juni 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com

3

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek •

Bijzonder behulpzaam zal voor leerlingen de rubriek ‘Middelnederlands in 10 lessen’ zijn waarin grammatica, spelling en woordenschat van het Middelnederlands op een heel eenvoudige manier worden uitgelegd. De nieuw aangeleerde kennis kan meteen worden geoefend in het bij elke les opgenomen korte tekstfragment, telkens voorzien van een uitleg van de onbekende woorden. De cursus wordt afgesloten door een verzameling van woordenboeken, grammatica’s, taalgeschiedenissen en Middelnederlandse teksten.

Conclusie Wil men kennis maken met de Middelnederlandse taal en literatuur dan is literatuurgeschiedenis.nl een geschikte website. De met liefde voor het detail ontworpen site biedt een rijke bron aan informatieve teksten voorzien van teksten geluidsfragmenten, afbeeldingen en woordverklaringen. Ze overtuigt vooral ook door haar interactieve didactische module en de lessen Middelnederlands. Opmerkelijk is haar gebruikersvriendelijkheid en compatibiliteit met zowel Apple als Windows-computers.

'Met liefde voor het detail ontworpen..'

De enige kritiekpunten zijn dat er geen citaten en bronnen bij de teksten worden vermeld waardoor niet nagegaan kan worden waar de gebruikte informatie vandaan komt en dat de redactie geen uitleg geeft over haar update-politiek. Zie ook www.ivnnl.com > uitgaven > cultuur en literatuur op ’t web. Daar vindt u ook het bijbehorende signalement in een overzichtelijke opmaak.

Nagasaki in mei

Inmiddels zijn de colleges afgelopen. Gisteren ben ik met alle studenten en de student-assistent uit Leiden uit eten geweest. In veel restaurantjes in Japan betaal je een vast bedrag en daarvoor krijg je hapjes en mag je binnen twee uur tijd zoveel drinken als je wilt. Ik heb walvis gegeten, hoorde ik achteraf. Zouden ze na het wetenschappelijk onderzoek de resten aan restaurantjes verkopen? Op deze avond bleek opnieuw dat je niet alles moet geloven wat Europese reisgidsen over Japan schrijven. Japanse terughoudendheid? Ze kunnen je het hemd van je lijf vragen. Daarna gingen we naar een karaoke-bar. Niet alle karaoke-bars zijn gelijk. De eerste waar ik was, was een echte bar met dames en pluche. Deze was een container waarin je je zelf opsloot en via een telefoon drankjes kon bestellen. We hebben anderhalf uur liedjes gezongen. Dat wil zeggen: om de beurt. De Japanse liedjes waar de voorkeur van de studenten naar uitgaat, ken ik niet en ik kan ze niet verstaan. Eén studente was fan van California Dreamin’ uit Wong Kar-wai’s film Chungking Express en dat heb ik met haar gezongen.

'Ze kunnen je het hemd van je lijf vragen.'

Nr. 3 | juni 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com

4

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Eind januari of begin februari vindt elk jaar het Lantaarn Festival in Japan, Taiwan, Vietnam en Thailand plaats om het Chinese Nieuwjaar te vieren. Nagasaki is één van de weinige steden in Japan met een Chinese wijk. Tijdens het festival hangen er in en rond deze wijk duizenden lampionnen en verlichte figuren en dieren. In een park in de stad zijn optredens van Chinese acrobaten, zangers en dansers met trommels te zien. Rond het terrein staan eettentjes. Omdat er dit jaar veel Chinese etenswaren in Japanse supermarkten met veel te veel pesticide waren verkocht en mensen daar ziek van waren geworden, stond op bordjes dat het eten niet afkomstig was uit China. Sommige lantaarns zijn een meter hoog en worden door een olielampje verlicht. Op de lantaarn is een tekst met inkt geschreven, een verzoek aan de goden. Meisjes op zoek naar een vriendje hebben bijvoorbeeld een lampion met de tekst: ‘Wij zijn brave meisjes geweest. Stuur ons nu alstublieft een man.’ De lampion gaat de lucht in en misschien gaat hun wens in vervulling. Maar de lampions dalen weer en daarover wordt gediscussieerd. Niet alleen over de vervuiling maar ook over mogelijke branden die ze veroorzaken en kennelijk al hebben veroorzaakt. Er is over een alternatief nagedacht: digitale lampions. Maar zijn de goden al online? Jaap Grave Overpeinzingen uit Leuven (12)

Ontlezing Vorige week sprak ik met een journalist. Hij vertelde me het volgende. ‘Ik lees eigenlijk nooit meer een boek. Ik bedoel: een heel boek, van kaft tot kaft. Ik blader, ik lees hier en daar een bladzij. Als het boeit soms twee of drie. En als het heel erg boeiend is, ga ik zo door tot ik op een bladzij kom die ik al gezien heb. Dan stop ik.’

Geen tijd voor hele boeken. Het was geen domme man, en hij zag ook wel dat dit zeer betrekkelijk is. Wie tien voetbalwedstrijden van het Europees Kampioenschap kan bekijken, zou in diezelfde tijd ook een boek kunnen lezen. Idem met tennis of de Tour de France. Als er minder boeken gelezen worden, dan komt dat niet door tijdgebrek, maar doordat met ervoor kiest om andere dingen te doen. Misschien is dat een verstandige keuze; ik spreek me daar niet over uit. Ondertussen zijn er in 2007 in Nederland meer boeken verkocht dan ooit. Volgens de krant 45 miljoen. Ik denk niet dat Nederland uitzonderlijk is; waarschijnlijk worden er overal in de wereld meer boeken verkocht dan

'Ik lees eigenlijk nooit meer een boek.'


5

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek ooit in het verleden. Waarschijnlijk ook meer dan ooit boeken die nooit gelezen worden of slechts doorbladerd. Het boek is namelijk nog nooit zo goedkoop geweest als nu. Of er minder of juist meer gelezen wordt dan voorheen, weet niemand. Het is erg moeilijk te meten, zodat je zowel het een als het ander hoort beweren. De Nederlandse taal kent het woord ontlezing. Voor zover mij bekend hebben de omringende talen daar geen woord voor, maar het verschijnsel is er even bekend: het idee dat er tegenwoordig minder gelezen wordt. Of het echt zo is, is onduidelijk. Feit is dat de oplage van allerlei kranten terugloopt, en dat veel mensen het nieuws op het internet volgen. Betekent dat ook dat ze dan minder lezen? Niemand kan het zeggen. Wel leest men dan anders. Ongeveer zoals mijn journalist zijn boeken leest. Die, en dat mag niet vergeten worden, jaarlijks veel meer boeken door zijn handen laat gaan en vluchtig inkijkt, dan menige hele-boeken-lezer. Ontlezing is een lastige zaak. Ik verwacht dat weldra eens iemand tellingen en metingen zal doen. Maar ik denk dat de uitkomsten niet spectaculair zullen zijn. Anders lezen. De ervaren internetter, en mijn journalist is ook zo iemand, lijkt me, leest anders dan de traditionele boekenlezer. Een beetje schrijver weet dat. En bewust of onbewust schrijft hij ook anders. Een webpagina wordt anders geschreven dan een roman. Ik denk dat ‘het oude lezen’ en ‘het nieuwe lezen’ in principe naast elkaar kunnen bestaan, en zo ook het dito schrijven. Maar dat zal wel niet gebeuren. De ‘nieuwe lezers’ hebben namelijk de grootste moeite met een boek dat zich richt op de ‘oude lezer’. Ik vermoed zelfs dat de belangrijkste oorzaak voor de ontlezing (als daarvan inderdaad sprake is) hierin gelegen is, dat het traditionele boek zich als het ware niet leent voor de bladermethode, het doorkliksysteem, het surfend lezen. Daarin wordt voorzien door de vele kijk- en bladerboeken, met plaatjes en kadertekstjes. De nieuwe Couperussen en Vestdijken en Louis Paul Boonen zullen daar rekening mee houden. Joop van der Horst

Tentoonstellingenagenda

In deze rubriek vindt u informatie over speciale tentoonstellingen in musea in Nederland en Vlaanderen. Alle in deze rubriek opgenomen tentoonstellingen hebben een relatie met de Lage Landen. Kijk ook eens op: www.tento.be en www.museumserver.nl Apeldoorn CODA-MUSEUM, Vosselmanstraat 299 www.coda-apeldoorn.nl tot en met 28 september 2008 De ontdekking van Nederland De expositie bestrijkt een periode van vier eeuwen en toont Nederlandse landschapskunst. De beroemde wolkenluchten, het vlakke rivierenland, de stranden – ‘geen land verhief zijn landschap zo vroeg tot kunst’, aldus Jeanette Sanders van het CODA-museum.


6

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Brussel KMSK MUSEUM VOOR OUDE KUNST, Regentschapsstraat 3 www.fine-arts-museum.be tot en met 21 september 2008 De Koninklijke collectie van Engeland – van Bruegel tot Rubens De tentoonstelling, gericht op de schilderkunst van onze streken, omvat werken van Memling, Metsys, Gossaert, Bruegel de Oude, Paul Bril, Rubens en Van Dyck. Circa vijftig schilderijen zijn afkomstig uit de verzam elingen van H.M. Koningin Elizabeth II.

Den Bosch NOORDBRABANTS MUSEUM, Verwersstraat 41 www.noordbrabantsmuseum.nl tot en met 31 augustus Muziek – gespeeld en verbeeld Het Noordbrabants Museum is een nieuwe uitdaging aangegaan: muziek laten zien en schilderkunst laten horen. Als bezoeker speel je een rol: door tegels met pijltjes die je laten dansen, door het samenstellen van een stilleven (waarbij er bij ieder geplaatst object op een scherm wordt verteld hoe dit in de zeventiende eeuw naar dood en vergankelijkheid verwees).De tentoonstelling wil uitleggen hoe muziek en schilderkunst een eigen harmonie vormden in het verleden, en ook nog in het heden. Den Haag MAURITSHUIS, Korte Vijverberg 8 www.mauritshuis.nl van 11 oktober 2008 tot en met 11 januari 2009 Bewonderde stad De opkomst van Hollandse steden, bestuurd door machtige burgers, leidde tot een revolutie in de schilderkunst. De rijke burgers hadden behoefte aan andere onderwerpen dan de adel of de kerk. Trots legden ze hun steden vast in een nieuw schildersgenre: het stadsgezicht. De tentoonstelling geeft een overzicht van dit bijzondere type schilderij. Met beroemde voorbeelden als Vermeers Gezicht op Delft.


7

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Utrecht CENTRAAL MUSEUM, Nicolaaskerkhof 10 www.centraalmuseum.nl van 5 juli tot en met 26 oktober 2008 Rietvelds ranke ruimtedieren + andere creaturen van de avant-garde Als reactie op de burgerlijke maatschappij aan het einde van de negentiende eeuw ontstaat een verlangen naar een samenleving gebaseerd op collectieve idealen. Vol vuur en overgave streven beeldend kunstenaars, architecten en vormgevers naar een nieuwe mens, een nieuwe maatschappij en een universele beeldtaal. Na talloze experimenten mondt dat proces uit in de geometrische abstractie van De Stijl. Rietvelt staat centraal in de tentoonstelling, maar er is ook werk opgenomen van Theo van Doesburg, Bart van der leck, J.J.P. Oud, Berlage en Erich Wigman. CENTRAAL MUSEUM, (in de Nicolaïkerk naast het Centraal Station) tot en met december 2011 Beeldhouwkunst voor de beeldenstorm Het Centraal Museum Utrecht presenteert een selectie uit de collectie middeleeuwse sculptuur in de Nicolaïkerk. Tot 1550 was Utrecht de grootste stad van de Noordelijke Nederlanden en kende een bloeiende beeldhouwkunst. Door beeldenstormen, natuurrampen en stadsvernieuwing ging veel van de Utrechtse middeleeuwse beeldhouwkunst verloren, maar er is ook veel behouden gebleven.

Nieuws van het certificaat Nederlands als vreemde taal

Inschrijvingen mei- en juni-examens 2008 Aan de mei/juni-examens 2008 zullen in totaal 2.322 examenkandidaten meedoen. Hieronder ziet u een overzicht van het aantal inschrijvingen van kandidaten per profielexamen. PTIT 668

PTPB 26

PMT 824

PPT 316

PTHO 326

PAT 162

Audit ALTE examens PMT en PTHO De CNaVT-profielexamens PM T en PTHO zijn in de loop van de maand mei door ALTE (Association of Language Testers in Europe) geaudit. We hopen hierdoor het zogenaamde ALTE Q(uality)-label te verkrijgen.


8

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Conferenties, symposia, docentenbijeenkomsten Het CNaVT zal de komende maanden op de volgende conferenties aanwezig zijn: • 20 september 2008, bijscholing docenten NRW, Ruhr-Universität Bochum, Duitsland. • 21 september 2008, workshop “Hoe voorbereiden op het CNaVT-examen?”, Linguapolis Antwerpen, België. Congressen, colloquia, symposia

A Germanic Sandwich: Dutch between English and German

A comparative linguistic conference University of Sheffield, 12-13 September 2008 A Germanic Sandwich is de tweede in een reeks conferenties waarin het Nederlands wordt vergeleken met zijn naaste Germaanse buren: het Duits en het Engels. Drie jaar geleden vond de eerste conferentie in Berlijn plaats om de publicatie van Van Haeringens boek, Nederlands tussen Duits en Engels, te herdenken. In 2006(50 jaar na het verschijnen van Van Haeringens boek) werden de handelingen van die conferentie uitgegeven, eveneens getiteld Nederlands tussen Duits en Engels. De deelnemers besloten om dergelijke conferenties regelmatig te organiseren. Deze tweede tweedaagse conferentie wordt georganiseerd door het Centre for Dutch Studies van de University of Sheffield in samenwerking met het Centre for Comparative Linguistic Research. De organisatie is in handen van Roel Vismans (Sheffield), Matthias Hüning (Berlijn) en Fred Weerman(Amsterdam). De voertalen van de conferentie zijn Nederlands, Duits en Engels. Bezoek Voor meer informatie http://dutchcentre.group.shef.ac.uk/sandwich.htm.

'InspiLeren' Didactiek van het taal-, literatuur- en cultuuronderwijs 10de Studiedag aan de Vakgroep Nederlandse Taal- en Letterkunde

Eötvös Loránd Universiteit (ELTE), Boedapest, 10 oktober 2008 Uitgenodigde sprekers: • Birgit Lijmbach (RUG, Nederland) • Marc van Oostendorp (Meertens Instituut, Nederland) • Remco Sleiderink (KUB, België) Alle collega's en studenten zijn van harte welkom! email: [email protected]


9


Pro of contra(stief)? Implicaties van de

contrastieve aanpak in het NVT-onderwijs Tweejaarlijkse ANBF-colloquium, Louvain-la-Neuve, 22 november 2008

Eerste call for papers - postersessie In 2008 vindt het tweejaarlijkse colloquium van de ANBF in Louvainla-Neuve plaats, met de contrastieve aanpak in het NVT-onderwijs als hoofdthema. Deze notie van contrastieve aanpak zal vanuit de verschillende perspectieven van taalverwerving, grammatica, literatuur, cultuur, vertaalkunde en zakelijk taalgebruik benaderd worden. Het is hiermee de bedoeling om aan de ene kant het nut van de contrastieve aanpak voor deze verschillende domeinen te evalueren en aan de andere kant om nader in te gaan op de mogelijke didactische en pedagogische implicaties van deze contrastieve benadering voor de verschillende dimensies van het NVT-onderwijs. Naast de traditionele gastlezingen wordt dit jaar tijdens de lunchpauze een postersessie georganiseerd waarbij alle geïnteresseerden verslag kunnen uitbrengen over hun lopende onderzoeksprojecten. Er zal daarbij de voorkeur worden gegeven aan posters die aansluiten bij het algemene thema van het colloquium, hoewel er geen bezwaar wordt gemaakt tegen presentaties waarbij “contrastiviteit” in de brede zin centraal staat. Aanmelden voor de postersessie kan tot 15 september 2008 door een mailtje te sturen naar Laurent Rasier ([email protected]) of Julien Perrez ([email protected]). Gelieve een samenvatting van de presentatie (max. een half A4’tje) mee te sturen. Net als de gastlezingen komen de posterpresentaties – na evaluatie door een leescommissie – eveneens in aanmerking voor publicatie in n/f, het wetenschappelijk tijdschrift van de Association des néerlandistes de Belgique francophone et de France. Plaats: Université catholique de Louvain – Faculté de Philosophie et Lettres, Salle du conseil, Place Blaise Pascal 1, 1348 Louvain-la-Neuve. Datum: zaterdag 22 november 2008 Inschrijfgeld: 20 euro Meer informatie? Stuur een mailtje naar [email protected] of [email protected]


10


Translation in multilingual cultures Leuven, 20-22 mei 2009

Call for papers The research group ‘Translation’ and the research unit ‘Literary relations and post/national identities’ of the K.U.Leuven organise an international colloquium on ‘Translation in multilingual cultures’, May 20th, 21st and 22nd 2009 in Leuven, Belgium. The recent understanding of the multilingual character of past and present cultures asks for a reconsideration of disciplinary boundaries that are traditionally language-bound. The complex practice called ‘literature’ can no longer be fully apprehended (if it ever could) in linguistic isolation, or within constricting frameworks like ‘space’ or ‘nation’. Beyond relatively familiar critical examinations of the national paradigm in the description of multilingual spaces like Canada, Belgium, the Caribbean Islands, Switzerland, Spain etc., it is now also necessary to examine how disciplinary procedures routinely obscure diversity within so-called monolingual cultures, as well as the artificial or fallacious formations that institutions like the Francophonie or the Commonwealth have imposed on regional, urban, island or other literatures. The questioning of linguistic, spatial or national boundaries in relation to which separate literatures are constructed, urges us to rethink the nature of the relationships between literatures: how to replace the familiar distinctions between ‘source’ and ‘target’ or between ‘import’ and ‘export’? How do we accordingly describe the complex multilateral relations between major and minor literatures sharing the same territory, or between minor literatures belonging to different spaces? Does Translation Studies offer appropriate concepts and methods to analyse the new literary cartographies, to rethink literary relations in multilingual cultures where the notions of (linguistic) frontier and of (national) space are actually questioned? Is Translation Studies prepared to transgress the distinctions on which it has built part of its raison d’être? We need to make explicit the discipline’s presuppositions, but also the rationale behind the choice of translation corpora, and (re)assess the translational metalanguage based on inadequate, reductive, binary distinctions. Thus, the concept of ‘translation’ itself, complemented with the epithet ‘cultural’, seeks to broaden its signification, until now restricted to an intertextual and interlingual scope. But is it necessary – by analogy with inter- and intralingual translations (Jakobson) – to distinguish between inter- and intracultural translations? And how do the latter differ from other operations of ‘cultural transfer’? The colloquium is open to the totality of these historiographical and translational questions, preferably tackled by means of case studies dealing with European and non-European literatures. It focuses on the period ranging from the birth of monolingual ideologies in the 19th century to their radical questioning during the 20th century.


11

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Papers are invited which develop one or more of the following perspectives: - The conceptual and methodological articulation of different ‘levels’ of cultural translation: discursive, institutional, intracultural, intercultural etc. - The challenges to national literary histories raised by the notion of intracultural translation. - The comparison of forms and functions of translations within such discourses as history, philosophy and literature, in particular during the 19th century in Europe, when young, emerging cultures massively turned to translations. - The interaction between agents of translation that take on the role of intercultural mediators: translators, editors, magazines etc. - The tactics deployed by translations when they are produced in spaces with a strong political or ethnic coefficient? like Ireland (English, Gaelic) or Spain (Castilian, Catalan, Basque) as well as in most of the colonised or formerly colonised spaces. - The cartography of networks of translations (publishers, genres, translators) covering cultures that share the same language: Belgium, Switzerland, Quebec, France or Austria, Germany etc. Proposals of 300 words approximately (English or French) and a short CV should be submitted to the organizers before October 31st 2008. Papers and discussions will be held in English and French. Reine Meylaerts ([email protected]) Lieven D’hulst ([email protected]) Francis Mus ([email protected]) Karen Vandemeulebroucke ([email protected]) Blijde-Inkomststraat 21, B-3000 Leuven, Belgium

Veertig jaar neerlandistiek aan de ELTE Regionaal Colloquium Neerlandicum Eötvös Loránd Universiteit (ELTE), Boedapest, 21-24 mei 2009

Call for Papers In 2009 wordt neerlandistiek aan de Eötvös Loránd Universiteit te Boedapest veertig jaar. Dit is een van de redenen waarom onze vakgroep het komende Regionaal Colloquium Neerlandicum organiseert. Dulce et utile: feest vieren en studeren is ons inziens de meest aantrekkelijke combinatie. Daarom nodigen wij iedereen van harte uit ons jubileum met ons te komen vieren en de wetenschap, die ons allemaal zo na aan het hart ligt, gezamenlijk te beoefenen. Het thema van het colloquium zal zijn: Diversiteit Nederland en België zijn allebei multiculturele samenlevingen. De landen in Midden - en OostEuropa tonen ook een grote diversiteit wat volkeren en talen betreft, maar wel op een andere manier. In de Lage Landen gaat het maatschappelijke discours onder andere over de problematiek van politieke correctheid, over de eeuwenoude tolerantie en over alles wat deze


12

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek begrippen met zich meebrengen. In Nederland is migrantenliteratuur een begrip geworden, en in België is de verwerking van het koloniale verleden nog steeds aan de orde. In Midden - en Oost-Europa betekent diversiteit iets anders. Deze landen zijn dankzij de geschiedenis verzamelplaatsen geworden van verschillende etnische groepen. Na de Wende bleek dat de tijdens het socialisme vermeende homogeniteit van de diverse volkeren een fictie was. Bovendien moeten deze landen de problemen van de Roma-bevolking volgens Europese standaarden aanpakken. Knellende kwesties als segregatie, uitsluitingsmechanismen en omgaan met minderheden zijn in deze regio aan de orde. Literatuur, beeldende kunst, film en muziek van zowel de meerderheden als die van de minderheden weerspiegelen, verwerken en spreken deze toestanden aan. Het colloquium wordt rond de volgende vragen georganiseerd: 1. Hoe werd in het verleden en wordt tegenwoordig de cultuur van de Lage Landen verrijkt door de literatuur en de cultuur van andere bevolkingsgroepen en de migranten? 2. Hoe werd en wordt het koloniale verleden verwerkt in de literatuur en de cultuur van de Lage Landen? 3. Zijn er artistieke parallellen op het gebied van literatuur, beeldende kunst en film te vinden tussen de afrekening met het koloniale verleden en de omgang met het communistische verleden? 4. Wat betekent het perspectief van 'de ander'? Hoe komt dit perspectief in de literatuur en in andere kunsttakken naar voren? 5. Maatschappelijke meertaligheid (in België). 6. De rol en plaats van dialecten in een modern Europa. 7. Uit elkaar groeien? De relatie Noord- en Zuid-Nederlands revisited. 8. Taalimport: de rol van allochtone talen in Nederland en België. We nodigen de deelnemers (letter-, cultuur- en taalkundigen ) van harte uit om een lezing te komen houden over een van deze onderwerpen. Uiteraard zijn bijdragen die de problematiek van de diversiteit aan de hand van historische teksten en kunstwerken bestuderen eveneens van harte welkom. Elke lezing duurt 20 minuten waarna het publiek 10 minuten de tijd heeft om vragen te stellen. We verzoeken u een samenvatting van uw lezing te sturen (max. een half A4) naar: [email protected]. De deadline voor het sturen van de samenvattingen is 15 november 2008. Het congres zal plaatsvinden op 22-23 mei 2009. Aankomst: 21 mei, vertrek: 24 mei. Het Regionaal Colloquium wordt mogelijk gemaakt door de Nederlandse Taalunie. Deelnemers uit de regio Midden - en Oost-Europa mogen rekenen op vergoeding van hun reis- en verblijfskosten. Deelnemers uit Nederland en België worden vriendelijk verzocht hun onkosten met hun eigen universiteiten te regelen. Judit Gera, Hoofd Vakgroep Nederlands

Zie ook www.ivnnl.com > Congressen voor een volledig en actueel overzicht


13


Digitaal

Digitale Statenvertaling 1637 Op 22 mei jl heeft Frits van Oostrom in het Trippenhuis van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen de websites met de digitale Statenvertaling 1637 feestelijk geopend. Dit is het eerste resultaat van het grootste letterkundige vrijwilligersproject dat tot nu toe in Nederland heeft plaatsgevonden. Het project is van start gegaan in juni 2007, toen dr. Nicoline van der Sijs in enkele kranten en via andere media een oproep deed om mee te werken aan het digitaliseren van de Statenvertaling uit 1637. Hierop zijn ongeveer 350 reacties binnengekomen. Uiteindelijk is gekozen om met 135 vrijwilligers aan de slag te gaan. Hans Beelen, lector aan het Seminar für Niederlandistik van de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, krijgt in de verantwoording, samen met enkele andere medewerkers, veel lof toegezwaaid voor zijn ‘meer dan gemiddelde bijdrage’. Dankzij de gezamenlijke inspanningen is binnen één jaar de complete tekst van de Statenvertaling, ruim 2,7 miljoen woorden, overgetikt, gecorrigeerd en op internet geplaatst. Door de onverwacht grote hoeveelheid reacties is het mogelijk geworden om wat inmiddels het ‘Bijbeldigitaliseringsproject’ heet, uit te breiden met andere Bijbelvertalingen uit de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw. Inmiddels is de Delftse bijbel uit 1477 – het oudste gedrukte Nederlandstalige boek – klaar om op internet geplaatst te worden, de Leuvense bijbel uit 1548 wordt momenteel voor de tweede maal gecorrigeerd en van de Lutherse bijbel uit 1648 is de eerste correctie begonnen. Andere Bijbels zoals de Deux-Aesbijbel uit 1562 en de Liesveltbijbel uit 1526 zullen nog volgen. Tevens wordt er gewerkt aan een digitale versie van de tweede druk van de Statenvertaling uit 1657. Al met al een editieproject dat wat omvang en opzet betreft uniek is. Voor wetenschappelijk onderzoek biedt deze digitale verzameling Bijbels tal van nieuwe mogelijkheden. De Bijbelvertalingen dateren uit een periode waaruit maar weinig tekstbestanden beschikbaar zijn, en waarin ook de historische woordenboeken een grote lacune vertonen. Op basis van de frequentie van woordvormen en lemma’s in het Bijbelcorpus kan er een spellingchecker of een spellinglijst worden samengesteld ter controle van weer andere teksten uit de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw, en als hulpmiddel bij het scannen van teksten uit die periode. Uiterst interessant voor zowel taalkundig als theologisch onderzoek is de mogelijkheid die de website van het Nederlands Bijbelgenootschap (www.bijbelsdigitaal.nl) biedt om de verschillende oude en moderne Bijbelvertalingen naast elkaar te zetten en met elkaar te vergelijken. De Digitale Statenvertaling 1637 is sinds 23 mei voor iedereen toegankelijk op de websites van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (www.dbnl.org), het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (www.inl.nl) en het Nederlands Bijbelgenootschap (www.bijbelsdigitaal.nl). De vormgeving en zoekmogelijkheden verschillen per website. De


14

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek afbeeldingen van de oorspronkelijke tekst, die gebruikt zijn voor het maken van de transcriptie, zijn te vinden op de website van het Nederlands Bijbelgenootschap. Meer informatie is te verkrijgen bij Nicoline van der Sijs, [email protected], 030-2342881, of deelprojectleider Hans Beelen, [email protected] Van de IVN

Van de secretaris Midden juni. Eindelijk warm weer. Hier in Portugal loopt het academiejaar op zijn einde zoals overal in Europa. Nog wat tentamens nakijken, nog wat herexamens afnemen en dan zit het er op wat mijn onderwijstaak betreft. Maar er valt deze zomer nog wel wat werk te verzetten: over iets meer dan een jaar hebben we het Zeventiende Colloquium Neerlandicum in Utrecht en het bestuur is al enige tijd met de voorbereidingen bezig. In de vorige IVN-krant stond de eerste oproep voor bijdragen en ik weet van onze directeur dat er al verschillende voorstellen binnen zijn gekomen. Voor mij is dit de eerste keer dat ik actief bij de voorbereiding betrokken ben. Er bestaat natuurlijk al een beproefd draaiboek, maar omdat het bestuur voor drastische veranderingen heeft gekozen zullen er nieuwe wegen bewandeld moeten worden. Ikzelf ben erg enthousiast over de nieuwe formule: een beperkt aantal centrale lezingen die de colloquiumdagen zullen openen en sluiten met daartussenin themabijeenkomsten, lezingen en postersessies. Om een tipje van de sluier op te lichten noem ik hier de namen van de sprekers die al een centrale bijdrage hebben toegezegd: Frits van Oostrom, Jelica NovakovicLopušina, Widjajanti Dharmowijono, Matthias Hüning, Jerzy Koch, Ton Naaijkens en Arie Pos. In onze oproep voor bijdragen vragen we om voorstellen voor 1 juli in te dienen. Dat is al snel. Ik hoop dat de nieuwe opzet ook u inspireert om een bijdrage te leveren. Antoinet Brink

Henny Moolenburgh-Ekkel overleden Via een medewerker van de Nuffic kregen wij onlangs het bericht dat Henny Moolenburgh-Ekkel op 29 februari 2008, op 92-jarige leeftijd, is overleden. Henny Moolenburgh -Ekkel werkte voor de Werkcommissie van hoogleraren en lectoren in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten, eerst als assistente van de secretaris – opeenvolgend dr. J.M. Jalink en dr J. de Rooij – en later als administrateur voor de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Van 1976 tot 1980 was zij bovendien secretaris/administrateur van de IVN. In 1980 ging zij, met tegenzin, met pensioen.


15

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Henny Moolenburgh heeft de ontwikkeling van Werkcommissie naar IVN meegemaakt, kende alle ‘founding fathers’ van de Werkcommissie en veel docenten neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten in persoon. Ze schreef in de jaren zeventig mee aan de rubriek ‘Mengelwerk’ in Neerlandica extra muros. Uit het overlijdensbericht in het Haags parochieblad kunnen we opmaken dat ze sinds haar pensionering vele jaren actief is geweest in kerkbesturen en in het pastorale werk. Dat past bij het beeld dat ik van Henny Moolenburgh heb: betrokken en energiek. Marja Kristel Berichten van buiten de muren

Duitsland Oldenburg Op 4 juli 2008, houdt prof.dr. Esther Ruigendijk haar ‘Antrittsvorlesung’ : Psycholinguistik und Sprachvergleich: Perspektiven für die Niederländische Sprachwissenschaft (17.00 uur in het Hörsaalzentrum A14, Hörsaal 2).Esther Ruigendijk is al enige tijd verbonden aan de opleiding Nederlands van de Carl von Ossietzky Universität te Oldenburg.

Hongarije Boedapest ELTE. Deze maand is er een bundel met vertalingen van korte Vlaamse en Nederlandse verhalen verschenen in de selectie van Judit Gera. De titel van de bundel is 'Duel om Oostende' (Uitgeverij Nagyvilág). Op 16 mei heeft Orsolya Varga haar proefschrift met succes verdedigd aan de afdeling Taalwetenschap van de Universiteit van Pécs, getiteld Parallelle vertalersbeschrijvingen: vertaalopvattingen in Nederland en Hongarije in de eerste helft van de 20e eeuw. Vergelijkend onderzoek. Judit Gera Orsolya Varga

Israel Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem Op 14 februari 2008 heeft de nieuw aangestelde Nederlandse ambassadeur in Israel, mr. drs. Michiel den Hond, vergezeld van echtgenote en ambassadepersoneel, een officieel bezoek gebracht aan de secties Nederlandse taalkunde en typologie van de West-Germaanse talen: Fries-Afrikaans-Nederlands, die zijn Nr. 3 | juni 2008 |13e jaargang | www.ivnnl.com

16

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek ondergebracht bij de vakgroep Algemene Taalwetenschap-Linguïstiek. Na een rondleiding over de prachtige campus op de Scopusberg door het hoofd van de secties Mieke DanielsWaterman, werd het hele gezelschap een lunch aangeboden in aanwezigheid van de decaan en de directeur van de public relations van de universiteit. Universiteit van Tel Aviv Ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van koningin Beatrix en van het zestigjarig bestaan van de staat Israel is op 30 april 2008 een unieke Rembran dttentoonstelling geopend in de kunstgalerie van de universiteit. Het gaat om een selectie van honderdvijfenvijftig levensechte reproducties uit de driehonderd werken die in 2006 in de Amsterdamse Beurs van Berlage hingen ter ere van het Rembrandtjaar. De tentoonstelling is een cadeau van Nederland aan Israel; na afloop van de expositie worden de reproducties geveild. De opbrengst gaat naar een goed doel. Mieke Daniels-Waterman

Italië Grunberg a Trieste: io scrittore e l'altro

Van zondag 4 tot woensdag 14 mei 2008 heeft Arnon Grunberg een tournee door Italië gemaakt in het gezelschap van prof. Ton Anbeek, Franco Paris en Marleen Mertens. In vier steden (Napels, Rome, Padua, Triëst) werden openbare ontmoetingen georganiseerd waarbij Grunberg geïntervie wd werd over zijn werk. Na een korte introductie in het Italiaans door Ton Anbeek sprak de schrijver met Franco Paris of een journalist; Franco en Marleen tolkten. Vooral in Padua, waar een deskundig Italiaanse journalist de schrijver ondervroeg, was deze formule erg vruchtbaar. Het tweede, essentiële onderdeel van het programma was een vertaalworkshop aan de universiteit. De zittingen werden geleid door Franco Paris, terzijde gestaan door Ton Anbeek wanneer het om eigenaardigheden ging van het taaleigen die met de culturele setting te maken hadden of wanneer het om de literatuurhistorische achtergrond ging. Aan het eind van de middag verscheen de schrijver zelf die interessante toelichtingen gaf bij passages ‘waar we niet waren uitgekomen’. De workshop is in het algemeen door collega’s en studenten positief ontvangen. Ze waardeerden ook de open, geduldige houding van Grunberg. De tournee werd georganiseerd door Marleen Mertens en gefinancierd door het Expertisecentrum Literair Vertalen, de Nederlandse ambassade van Rome en de universiteit van Padua. Marleen Mertens


17


Polen Lublin 2008: Neerlandistiek in een stroomversnelling Op 17 mei 2008 werd in de Katholiek Universiteit van Lublin (Polen) de dag van het Nederlands georganiseerd. Deze stond volledig in het teken van de start van een nieuwe richting die volgend academiejaar wordt georganiseerd, nl. Nederlandse filologie. In oktober 2008 begint het eerste jaar van de bacheloropleiding die over 3 jaar moet doorvloeien tot de masteropleiding. In het kader van de opleiding Nederlandse filologie zal ook een specialisatie bedrijfscommunicatie worden aangeboden. In het kader van de samenwerking met het departement Engelse filologie wordt aan studenten Engels de mogelijkheid geboden om een specialisatie Nederlands te volgen. Ondanks enige scepsis vanuit bepaalde kringen over het succes van de nieuwe richting blijkt deze toch wel aan te slaan. Op dit moment (ruim 1 maand voor de inschrijvingsstop) zijn reeds 36 kandidaten ingeschreven terwijl op voorhand een numerus clausus werd ingesteld van 30. Dit is meer dan voor de richtingen Duitse en Franse filologie! Een bewijs dat kleinere taalgroepen niet per definitie minder belangstelling vertonen! De enorm snelle evolutie van Nederlands als vrijblijvend keuzevak (2 jaar geleden) tot Nederlands als volwaardige universitaire filologische richting is het resultaat van een nauwe internationale samenwerking tussen KULublin (Polen) en KULeuven (Belgie), de steun van de Nederlandse Taalunie, het samenwerkingsverband provincie Gelderland (Nederland) en Lubelski (Polen), de interne steun van de universitaire inrichtende macht in Lublin en de drijvende krachten prof. Andrzej Budzisz en drs. Rinaldo Neels. Op 29 mei ontvingen deze laatsten een ere-oorkonde met een speciale prijs voor bewezen diensten. Rinaldo Neels

Portugal Promotie Arie Pos Op 24 juni 2008 promoveerde aan de Universiteit Leiden Arie Pos, docent neerlandistiek aan de Universidade de Coimbra. Hij promoveerde bij prof.dr. J.L. Blussé van Oud Alblas op een dissertatie getiteld ‘Het paviljoen van porselein. Nederlandse literaire chinoiserie en het westerse beeld van China(1250-2007)’. Het proefschrift biedt een overzicht van de ontwikkeling van de westerse relaties met en de beeldvorming over China vanaf de eerste gezantschappen (rond 1250) van franciscaanse monniken naar het hof van de Mongoolse khan. Dit overzicht dient als achtergrond voor de analyse van Nederlandse teksten die kunnen worden aangeduid als ‘literaire chinoiserie’.Dat wil zeggen: teksten waarin een vertekend beeld van China wordt gegeven dat doorgaans meer vertelt over kwesties die de westerling op dat moment bezighielden dan over China zelf. Zo schreef de zeventiende-eeuwer Joost van den Vondel een tragedie over de ondergang van de Ming-dynastie (1644), waarin hij zijn bezorgdheid uitte over de toekomst van de roomskatholieke missie in China.


18

Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek De literaire chinoiserie deed zich voor in vele vormen en gaf behalve positieve beelden (wijsheid, rijkdom, maatschappelijke organisatie) ook negatieve beelden(onbeschaafdheid, achterlijkheid en wreedheid) weer. De ontdekking van de Chinese poëzie zorgde tussen de wereldoorlogen voor een ware rage. Vele Nederlandse en Vlaamse dichters vertaalden en bewerkten Chinese gedichten naar Franse, Duitse en Engelse vertalingen. Wat hen aansprak waren het oosterse levensgevoel en de vormtechnische aspecten van de verzen, waaronder drie van de meest vertaalde geen rechtstreekse Chinese bron hebben maar vérgaande westerse vertekeningen zijn.

Bericht uit Woubrugge en Leiden Buslijn 182 brengt me een paar keer per week van Woubrugge (halte Kerkweg) naar Leiden (halte Breestraat). Het is een ritje van 25 minuten – tenzij de stierenbrug in Leiderdorp open staat.

De rit gaat door de polder, langs het land waar tot voor kort een gammele, oude kas stond die één keer per jaar, in het voorjaar, het schilderachtige decor vormde voor een veld narcissen; over de dijk bij Ofwegen dat zes huizen telt (in één ervan woonde vele jaren Krikor Momdjian, de schilder van Uitzicht op Woubrugge met berg Ararat - zie Ludo Beheydt, NEM, 43, mei 2005). Door Hoogmade waar tegenliggers, afhankelijk van hun vertrouwdheid met de situatie, geroutineerd hun auto tussen de houten paaltjes prikken en daar het passeren van lijn 182 afwachten of angstig millimeter voor millimeter de smalle Dorpsstraat delen met de bus. Spiegels moeten wel eens ingeklapt worden. Op de halte buiten Hoogmade stapt regelmatig een bejaarde mevrouw in die op weg is naar haar ongetrouwde, demente nicht in Leiden. Ze heeft geen man meer maar wel een versleten knie. En een neef die ooit eens tussen de brug in Leiderdorp heeft gezeten. Haar ‘hehe, ik zit’ is voor de buschauffeur het teken dat hij kan vertrekken. Onmiddellijk steekt ze van wal, tegen een jonge studente die net te laat is met de oorstukjes van haar iPod. Ik kan ongestoord meedromen met de route, ‘informatiecentrum HSL’, ‘Rijnland ziekenhuis’, ‘Acacialaan’. Als we de stierenbrug passeren denk ik onwillekeurig even aan de mij onbekende neef. Op de Hoge Rijndijk stapt ze uit, nadat ze haar reisgenote en mij vriendelijk gedag heeft gezegd. Marja Kristel


19


Colofon De IVN-krant is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Van Dorthstraat 6 2481 XV Woubrugge, Nederland tel. ++ (31) 172 518 243, fax ++ (31) 172 519 925 e-mail [email protected] website www.ivnnl.com (Dinsdag, woensdag en donderdag bereikbaar via de Universiteit Leiden (Nederlands/Dutch Studies), tel. + 31 71 527 2110; [email protected]). Eindredactie: Marja Kristel Correspondenten: Mona Arfs (Noord-Europa), Antoinet Brink (Zuid-Europa), Eliza Gustinelly en Yanna Parengkuan (Indonesië), Stefan Kiedron (Midden- en Oost-Europa), met de volgende lokale verslaggevers: Orsolya Varga (Boedapest), Rinaldo Neels (Lublin), Agnieszka Smiertka (Warschau), Babara Kalla (Wroclaw); Henriette Louwerse (Verenigd Koninkrijk), Lut Missinne (Duitsland), Guy Janssens (Franstalig België), Laurent Réguer (Frankrijk). Deadline kopij voor de volgende editie: 15 september 2008. De IVN-krant verschijnt vijf maal per jaar in een elektronische editie. Voorgaande nummers, vanaf jaargang 7 (2002), zijn in te zien via www.ivnnl.com, klik door naar IVN-krant. Wilt u de IVN-krant niet meer ontvangen? Het is voldoende om een e-mail met die boodschap te sturen naar [email protected].


20

IVN-krant. Inhoud. Nr. 3 juni e jaargang Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Recommend Documents