IVN afdeling Oost Achterhoek

IVN afdeling Oost Achterhoek VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEU-EDUCATIE

JANUARI 2011

NR. 84

IVN-afdeling Oost-Achterhoek Voorzitter: Piet Schadee, Wolfersweg 10, 7161 WR Neede, tel. 0545-475341, e-mail: [email protected]. Vice-voorzitter: Jacqueline Borgers-Collou, Looweg10, 7152 AL Eibergen, tel. 0545-479997, e-mail: [email protected]. Secretaris: Gertrude Bomer, Haverkorteweide 9, 7152 KJ Eibergen, tel. 0545-472457, e-mail: [email protected]. Penningmeester: Henriëtte ter Braak, Tongerlosestraat 17, 7131 WH Lichtenvoorde, tel. 0544-373277, e-mail: [email protected]. Public Relations: André Hendriks, Dorpsstraat 85, 7136 LJ Zieuwent, tel. 0544-352043, e-mail: [email protected]. Lid : Nel de Haas, Beltrumseweg 66a, 7151 EX Eibergen, tel. 05454-472373. Lid: Jan Dirk Focker, Hoge Boekelderweg, 7531 EG, Enschede. tel. 053-8507382, e-mail: [email protected]. Website : www.ivn.nl/oost-achterhoek Webmaster: [email protected] Contributie: Leden € 17.50, Huisgenoten € 11.00, Jeugdlid € 8.00, Donateur € 11.00 (mag meer). Bankrekening: Rabobank Eibergen, nr. 31.64.40.116 t.n.v. IVN. Redactie Gentiaan: Paula Bouma, Borculoseweg 22, 7161 HA Neede, Marja Hoffmann, K. Doormanstraat 90, 7141 WH Groenlo, Jos Kleine Punte, Polbrug 4, 7152 AZ Eibergen, Peter Polter, Pierssonstraat 10, 7103 HC Winterswijk, Kees de Rooij, Veneriet 9, 7161 MK Neede. E-mail redactie: [email protected]. Postadres redactie: Marja Hoffmann, K. Doormanstraat 90, 7141 WH Groenlo. Telefoon redactie: 0544-462501.

VAN DE BESTUURSTAFEL Allereerst voor diegenen die wij niet op de nieuwjaarsreceptie ontmoetten: GELUKKIG 2011!!! Wij danken al die actieve leden weer voor hun inspanningen in 2010 en we we nodigen iedereen uit om ook in 2011 (weer) mee te doen. Want het IVN Oost-Achterhoek blijft in beweging! We kunnen in dit stukje niet alle nieuwtjes noemen, maar we pikken er willekeurig even een paar tussenuit. Nel de Haas verlaat binnenkort het bestuur. Nel, bedankt voor 6 jaar trouwe dienst! Marcel Karperien wil deze plek wel opvullen. Marcel, van harte welkom! Onze afdeling heeft een aanhangwagen van de gemeente te leen gekregen met verkeersborden die ingezet kunnen worden bij het landschapsbeheer. De werkgroep thema-avonden organiseerde eind november in Neede een thema-avond met Karel Bonsen over bomen. Boeiend en ondanks het slechte weer redelijk goed bezocht! De werkgroep cursussen verzorgt korte cursussen en beginnen in maart met de cursus „Lezen van het landschap‟. Voor het koffieschenken tijdens de wandel- en fietstochten is Lucie Wolters beschikbaar gevonden. Lucie, heel fijn dat we je mogen verwelkomen! De landelijke IVN organiseert haar zomerweek in Winterswijk en heeft ons, als plaatselijke afdeling, gevraagd om medewerking te verlenen bij het organiseren van excursies en dergelijke. Vanuit diverse werkgroepen leveren wij een bijdrage. Ondertussen blijven alle „normale‟ activiteiten gewoon doorlopen. We blijven volop in beweging. Ook in 2011…. Jan Dirk Focker 2

VAN DE REDACTIE

GENTIAAN IN EEN NIEUWE JAS

Later dan anders en met een ander uiterlijk heeft u hier de overvolle Gentiaan. Elk jaar probeert de redactie de januarigentiaan rond de vijftiende uit te laten komen en elk jaar blijkt dat niet haalbaar door kerstvakantie, nog niet beschikbare jaarplannen, en activiteiten die nog in het nummer moeten worden opgenomen. Dit keer kwam daar nog bij: een andere drukker, andere software en de helft in kleur. De lettergrootte veranderde en advertenties of adverteerders wisselden. Dus: schuiven, rekenen en verplaatsen om alles passend te krijgen en kleur en zwart-wit goed te verdelen. De in jaren opgebouwde, vaste indeling moest anders. Nog niet alle plannetjes en veranderingen konden meteen uitgevoerd. De nieuwe jas heeft voordelen en in deze tijd, waar uitstraling zo belangrijk is, moeten we mee. Een mooi uiterlijk is leuk, maar wat mooi is, wisselt met de mode. Kleur, lay-out en opmaak zijn belangrijk, maar niet belangrijker dan de inhoud. Ik had een prachtige lay-out, met uitgekiende witruimtes en leegtes, maar daarvoor moest ik een artikel en wat foto’s weglaten. De eindredacteur koos er voor de kopij toch op te nemen en veel foto’s te plaatsen, een volle Gentiaan dus. En dat terwijl niet eens alle werkgroepen kopij instuurden. Geen verslag over de IVN-stand op de fair, geen Nacht van de Nachtverslag, geen aankondiging van het reisje. Volgende keer wel? Veel aankondigingen van andere afdelingen, er zijn goede cursussen, interessante wandelingen en excursies, we willen u graag een ruime keus aan activiteiten bieden. Daarnaast willen we laten zien wat onze eigen afdeling voor u in petto heeft. Dat in de volgende Gentiaan. Daarvoor hebben we de gegevens van alle activiteiten bijtijds nodig. Werkgroepen stuur ons de plannen en nodige informatie zo vroeg mogelijk. En stuur een verslagje. Niet meer dan 500 woorden in Word, zonder opmaak, foto’s apart aangeleverd, met bronvermelding. Gebruik vooral eigen foto’s, pluk niet zomaar van internet. Houd er rekening mee dat de redactie redigeert en soms kopij zal inkorten. Zo, en nu: blader door deze Gentiaan, bekijk de nieuwe advertenties, duik in activiteiten, zoek een cursus uit, lees over de Vrijwilliger, Jeugdvrijwilligers van het jaar en onze bezorgers, lees de, hopelijk, interessante rubrieken. Ik dank alle medewerkers en wens u namens de redactie veel plezier met nr. 84.

Inzenddatum kopij voor nr. 85: 15 maart 2011 naar [email protected], of

[email protected], of naar Karel Doormanstraat 90, 7141 WH Groenlo. Ik beantwoord uw mail, als u geen bericht ontvangt dat de kopij is aangekomen, is hij niet door mij ontvangen! Marja Hoffmann (advertentie)

ZWARTWIT ADVERTENTIE

3

ALGEMENE LEDENVERGADERING 16 MAART 2011 BOTENHUIS ‘T VONDER, EIBERGEN

Algemene leden vergadering 16 maart 2011 aanvang om 20.00 uur

Afdeling : Oost Achterhoek

Als bestuur zullen wij verantwoording afleggen over het jaar 2010. Tevens gaan we de voornemens voor 2011 bekendmaken. We zullen het vervolg presenteren van ons vierjarenplan 2007-2010, het vijfjarenplan 2011-2015. Ook willen we de zittingstermijn van bestuursleden verlengen van 3 naar 5 jaar, dit is nodig omdat de secretaris en penningmeester een langere tijd nodig hebben om bekend te raken bij allerlei instanties.

Let op:

Deze keer is de vergadering in het Botenhuis ‘t Vonder, Koeweidepad in Eibergen

In de Jaar-Informatiefolder 2011staat dus een verkeerde locatie. Na de pauze

komt Rob Reijnen, de natuurfotograaf die in 2009 de fotowedstrijd won van National Geographic !!! Hij voert ons langs vele delen van de wereld om in Winterswijk te eindigen, een unieke kans om die mooie foto’s op een groot scherm te zien. Tot 16 maart 2011, Botenhuis ‘t Vonder, Koeweidepad, Eibergen

VRIJWILLIGER VAN HET JAAR 2010

ANNIE VENDERBOSCH

Ook dit jaar heeft het bestuur een aantal voordrachten ontvangen van de leden voor de verkiezing van onze vrijwilliger van het jaar. Fijn dat daar zoveel waardering voor medeleden uit blijkt! Dank dus aan iedereen die een voordracht heeft gedaan.

Dan komt het moeilijke werk voor het bestuur: wie gaan we dit jaar met de vrijwilligersprijs huldigen voor zijn of haar inzet voor onze IVN-afdeling?Het bestuur is natuurlijk heel blij met alle inzet van al die vrijwilligers. Zonder hen zou de IVN-afdeling Oost-Achterhoek niet kunnen realiseren wat er nu allemaal wordt gedaan. Toch is het goed om één persoon eens extra in het zonnetje te zetten vanwege de getoonde inzet. Natuurlijk wordt dan niet alleen gekeken naar de inzet gedurende het afgelopen jaar, maar ook in de periode daarvoor. Na intensief overleg hebben we een keuze kunnen maken voor een persoon die zich al jaren bijna onmisbaar heeft gemaakt voor onze IVN-afdeling. Maandelijks werd er minimaal eenmaal een beroep op haar gedaan en dat was nooit tevergeefs. Door kou, storm of regen liet deze vrijwilliger zich niet ontmoedigen. Zij liet nooit verstek gaan.

Annie Venderbosch, want dat is de persoon waarover we praten, was jarenlang

maandelijks op iedere derde zondag van de maand aanwezig om halverwege de publiekswandeling de inwendige mens te verzorgen. De laatste jaren zette Annie ook thee en koffie wanneer er op de vierde zondag van de maand een fietstocht werd gehouden. Deze taak, die zij op zich genomen heeft toen Henk Smeenk zich terugtrok, heeft ze steeds meer dan voortreffelijk uitgevoerd. Zij heeft heel veel mensen een enorm plezier gedaan en laten genieten van haar koffie of thee met een heerlijk plakje koek. Voor de kinderen was er een glaasje limonade. 4

Dit jaar heeft Annie Venderbosch laten weten te willen stoppen met deze werkzaamheden. Dat betreuren we natuurlijk, maar we begrijpen het ook heel goed. Mede daarom willen we de voordracht van de ‘werkgroep wandelingen’ honoreren en Annie in het zonnetje zetten en benoemen tot vrijwilliger van het jaar 2010. Annie, namens alle leden en het vele publiek tijdens de wandelingen willen we je heel erg bedanken voor jouw betrokken inzet. Het was vaak niet makkelijk tevoren in te schatten hoeveel mensen er op een wandeling of fietstocht af zouden komen, maar toch was er altijd genoeg voor iedereen. Fijn dat je dat al die jaren voor ons wilde doen. Je was namens de IVN-afdeling Oost-Achterhoek de perfecte gastvrouw. Heel veel dank voor al jouw werkzaamheden! Het bestuur

BEDANKJE VAN ANNIE VENDERBOSCH Blij verrast was ik met mijn benoeming tot Vrijwilliger van het jaar 2010. Deze Nieuwjaarsbijeenkomst zal me nog lang bijblijven. Ik ben blij dat mijn werk zo gewaardeerd werd, ik heb het altijd met veel plezier gedaan. Heel erg bedankt, allemaal. Het bestuur voor de benoeming, de werkgroep voor de nominatie en alle wandelaars voor de leuke koffiepauzes. Annie Venderbosch

Kleuradvertentie

(advertentie)

5

NIEUWJAARSRECEPTIE MET AFWISSELEND PROGRAMMA Onze IVN-afdeling heeft zondag 9 januari het nieuwe jaar ingeluid met een afwisselend programma tijdens de nieuwjaarsreceptie. Ook dit jaar werd de bijeenkomst in het Needse Natuurhûs druk bezocht. Na de nieuwjaarstoespraak van het bestuur werden de vrijwilligers van het jaar bekend gemaakt. Bij de volwassenen heeft Annie Venderbosch deze titel verdiend. Richard Bats en Jaap Hettinga mogen zich bij de jeugd vrijwilliger van het jaar noemen. (zie elders in deze Gentiaan)

Verder werden de bezorgers van de Gentiaan in de bloemen gezet. Welverdiend! Ook namens de redactie, bedankt, zonder jullie komt de Gentiaan niet bij de leden.

Uiteraard was er tijdens de receptie volop gelegenheid medeleden in een informele en ongedwongen sfeer te ontmoeten en elkaar het beste te wensen voor 2011.

Tijdens de receptie konden de aanwezigen alvast intekenen voor het jaarlijkse uitstapje van de afdeling en hield de jeugdwerkgroep…

6

nog een verloting (met een uitgebreid prijzenpakket). Peter Polter

NIEUWE LEDEN EN DONATEURS Als nieuwe leden of donateur mogen we verwelkomen: Mevrouw W. Schreibelt uit Geesteren De heer G. Borgers uit Eibergen Mevrouw I. van den Hoorn uit Eibergen De heer J. van Leuteren uit Neede De heer Bernesen uit Eibergen. Welkom, mensen en veel natuurplezier gewenst.

KLEURADVERTENTIE

(advertentie)

7

WERKGROEP LANDSCHAPSBEHEER Als ik naar buiten kijk ligt er sneeuw, het is volop winter en het is nog maar half december. Toch willen we vooruit kijken maar het programma voor komend jaar: 8 Januari wilgenknotten Twistdijk, Gelselaar 5 februari wilgenknotten Ramsbeekweg, Eibergen 5 maart Vrijwilligersdag Landschapbeheer Gelderland in Renkum 12 maart wilgenknotten Schuppendijk, Gelselaar 2 april onderhoud geologisch pad Needse berg, Neede We werken „s morgens van 9-12 uur. Heb je belangstelling? Neem dan gerust contact op: tel.:0545 471988 Verder wil ik alle medewerkers het beste toewensen voor het nieuwe jaar.

WERKGROEP WANDELINGEN

Frans Baks

THEMA SOEPWANDELING

Op zondag 1 mei: themawandeling met Sjef Taken uit Ruurlo. Op deze middag gaan we wandelen in de omgeving van huize Ruurlo en gaan op zoek naar kruiden die we kunnen gebruiken om soep te maken. Het is voor de meest mensen onkruid wat er groeit langs de weg, maar deze middag willen we laten zien en proeven wat je er nog meer mee kunt. De kruiden die we zo al tegenkomen en kunnen gebruiken zijn brandnetel, paardenbloemblad, smalle en brede weegbree, dovenetel, zevenblad, schapenzuring, hondsdraf, madelief, watermunt en ga maar door. We gaan ze onder weg plukken en maken er een heerlijke soep van die we na de wandeling nuttigen. Het belooft een boeiende en interessante wandeling te worden. Wil je mee wandelen? Geef je dan van tevoren op, dan weten we hoeveel soep en stokbrood we in huis moeten halen. Opgeven bij André Hendriks 0544-352043. Startplaats bij Sjef Taken Muldersweg 3 in Ruurlo, IVN borden aan de weg tussen Ruurlo en Lichtenvoorde, de Batsdijk. Tot ziens bij de soep

André Hendriks

WERKGROEP THEMA-AVONDEN Thema-avonden, een nieuwe loot aan de stam van het IVN Oost-Achterhoek Met ingang van 6 oktober 2010 is een nieuwe werkgroep van start gegaan, bestaande uit Jan Hartman, Ben ter Braak en Gijs Verkerk als coördinator. De werkgroep is opgericht om thema-avonden te organiseren. Het doel van thematische avonden is het IVN op een andere manier onder de aandacht te brengen van leden en niet-leden. Voor het jaar 2011 koppelen wij de thema-avonden aan andere aandachttrekkers van het IVN, zoals wandelingen en fietstochten. Het thema van een avond is dan een uitdieping van een onderwerp, dat bij een wandeling, of fietstocht extra aandacht kreeg. Om aansluiting te houden bij een voorafgaande activiteit zal een thema-avond 8 of 10 dagen na de betreffende tocht worden gehouden. De avonden beginnen steeds om 20.00 uur en eindigen om 22.00 uur, met uiteraard een koffiepauze. In de maanden juli, augustus en december worden geen thema avonden gehouden. Mogelijk komen er in overleg met de werkgroep cursussen ook thema-avonden als promotie van korte cursussen, die worden opgezet door die werkgroep. Omdat onze afdeling een vrij uitgebreid gebied omvat, zullen de thema-avonden in vijf verschillende kernen worden gehouden, te weten: Neede, (Natuurhûs Koeweidedijk); Eibergen, (de Huve); Groenlo, (filmzaal in het stadsmuseum); Winterswijk, (de Huusker) en Lichtenvoorde (nog af te spreken locatie). De eerstvolgende thema-avond staat gepland voor 26 januari 2011 in de Huve in Eibergen. Het thema zal zijn “Bossen in de winter” en sluit aan op de wandeling van 16 januari door het Kerkloobos bij Eibergen. Vervolgens zijn gepland: 28 februari in Winterswijk, 30 maart in Groenlo, 25 april in Winterswijk, 25 mei in Neede, 27 juni in Lichtenvoorde, 28 september in Neede, 24 oktober in Winterswijk en 30 november in Lichtenvoorde. En nu maar hopen dat de nieuwe loot aanslaat. Aan de werkgroep zal het niet liggen. Gijs Verkerk 8

WERKGROEP CURSUSSEN

Korte cursus IVN Oost-Achterhoek:

HET LEZEN VAN HET LANDSCHAP

‘Het lezen van het landschap’

U maakt tijdens deze cursus kennis met de elementen die de basis vormden/vormen voor een landschap. U leert ze kennen en herkennen en leert op basis daarvan het verhaal van een landschap te herleiden en te lezen We leven in een tijd waarin landschappen om ons heen snel aan het veranderen zijn. De docenten geven u inzicht in het landschap: hoe is het ontstaan, welke factoren hebben door de tijd heen geleid tot veranderingen ervan en hoe kan het landschap er in de toekomst uitzien? Doelgroep: iedereen die geïnteresseerd is in ‘landschap’ en zijn ontwikkeling. Aandachtsgebieden, o.a.: Needse Achterveld / ’t Vleer & Mallem / ’t Loo Samenstelling: 4 theorie avonden en 2 excursie-ochtenden Locatie: Natuurhûs Koeweide, Koeweidendijk 27a, Neede Data en tijd: -theorie donderdag 3, 10, 24 en 31 maart, 19.30-21.30 uur -excursie zaterdag 12 maart en 2 april, 10.00-12.00 uur Kosten: Deelname:

€ 30 p.p. inclusief lesmateriaal minimaal 15 / maximaal 25 personen

Aanmelden per e-mail: Telefonische informatie:

[email protected] 0545-295327 (alleen ’s avonds) of www.ivn.nl/oost-achterhoek

WERKGROEP VLEERMUIZEN Nu de vleermuizen genieten van hun winterslaap en hopelijk een goed plekje hebben gevonden om de, tot nu toe al koude winter, door te komen, is de vleermuiswerkgroep al weer druk bezig met het plannen van de activiteiten voor 2011. Uiteraard is er aandacht voor de lopende zaken, die ook in de winter hun aandacht vragen. Zo was er de vraag van een dierenartsenpraktijk waar een gevonden vleermuis werd binnen gebracht:’Help: hoe helpen we deze vleermuis de winter door?’ En wat dacht U van een kunstenares, die in haar atelier enkele werkstukken wilde verplaatsen en tot haar grote verrassing grootoorvleermuizen achter de schilderijen aan trof. Prachtige foto’s heeft ze er van gemaakt. En waar maak je vleermuisgidsen blijer mee dan met zulke plaatjes?(Zie elders in deze Gentiaan.) De excursies voor 2011 zijn weer gepland, afspraken met de eigenaren van de uitgezochte locaties gemaakt, dus wij zijn weer klaar voor het nieuwe seizoen. Maar laat de vleermuizen nog maar lekker even hangen, voordat voor hen het nieuwe jachtseizoen weer gaat beginnen. Vanuit de laatste groep gediplomeerde IVN gidsen is Kevin Collins bij de vleermuiswerkgroep gekomen, waar we heel erg blij mee zijn. Zeker ook omdat Kevin inspirerende ideeën heeft voor het maken van PowerPoint presentaties en bezig is dit steeds te verbeteren. Ook al zijn de vleermuizen in winterslaap, de vleermuisgidsen zijn nog volop actief zoals U kunt lezen. We houden U op de hoogte! Anke Hollink, coördinator vleermuiswerkgroep

WERKGROEP WANDELINGEN Met blijdschap geeft de Werkgroep Wandelingen kennis van het vinden van een koffieverzorgmens, plaatsvervangster van de trouwe Annie Venderbosch. Vanaf nu zijn de koffiepauzes in de verzorgende handen van Linie Wolters, uit Lichtenvoorde. Ze is pas lid van onze afdeling en Ruud wist haar te strikken tijdens haar eerste wandeling met het IVN. Linie heeft lang nagedacht en gelukkig toch besloten om zich te binden aan die zondagse wandelingen. “Je ziet nog eens andere mensen en je moet er even lekker op uit,” aldus Linie. Voor de kost doet zij administratief werk. Ze houdt van in de tuin werken, sporten en koken, en is gek op koffie. Dat zit dus wel goed. Linie wandelt graag, ze wel elke dag op stap, maar dat lukt niet altijd. De werkgroep is heel blij dat Linie Wolters de koffietaak op zich wil nemen, hopen dat zij er veel plezier aan mag beleven en dat er samen van de koffie(pauze) genoten mag worden. 9

KIJK EENS NAAR: De rubriek waarin een redactielid u een dier voorstelt. BOOMKLEVER

SITTA EUROPAEA Vorige keer besprak ik de boomkruiper, nu is de boomklever– Sitta Europaea aan de beurt. De boomklever is ongeveer zo groot(iets groter) als een koolmees en heeft een merkwaardig langwerpige vorm, een platte kop in lijn met de rug en een korte, rechte staart die hij niet als steun gebruikt. Hij is prachtig van kleur; bovenzijde kop en lichaam grijsachtig blauw, onderzijde oranjeachtig. Wat zwart aan het uiteinde van de vleugels en een zwarte streep over het oog die op de zijkant van de hals eindigt. Daaronder een witte wangvlek. Hij kan zowel van beneden naar boven als van boven naar beneden(met zijn kop omlaag) de stam van een boom „bewandelen‟, hetgeen hem ook zijn naam heeft bezorgd. Het is een levendige vogel, opgewekt, en hij beweegt zich met snelle sprongetjes en korte vluchten van tak tot tak. Met zijn sterke klauwen kan hij zich aan de schors vasthouden terwijl hij luid op voedsel hamert, dat in de schors wordt geklemd. In het voorjaar is hij

zeer luidruchtig. Hij komt bij ons het gehele jaar voor en is in de winter een graag geziene gast op voedertafels in onze tuinen, bij voorkeur aan pindanetjes of bij zonnebloempitten. Hij foerageert nerveus en schokkerig en als hij even aan het pindanetje hangt, vliegt hij weer snel weg naar een boom. Het is een bosvogel die op de grond en tussen de wortels en afgevallen takken of hoog in de boomkruinen foerageert. Hij komt voor in gemengde bossen, loofbossen, maar vooral in eiken- en beukenbossen en in parken en tuinen. De broedtijd is in april. Hij maakt zijn nest in holen of nissen, ook wel in een oud nest van een specht of in nestkastjes. Hij heeft de merkwaardige gewoonte om modder rond de ingang van zijn nest te smeren om zo het vlieggat de juiste maat te geven, zodat wezels en grotere vogels er niet in kunnen Als nestmateriaal worden voornamelijk stukjes boomschors gebruikt, bij voorkeur van sparren. Er is 1 legsel per jaar, dat uit 6 tot 8 witte eieren (20 x 14 mm) met roodbruine vlekken bestaat. Het vrouwtje broedt 14 tot 18 dagen en de jongen worden door beide ouders ongeveer 23 dagen verzorgd. Het voedsel van de boomklever bestaat uit insecten, kleine dieren en zaden. De insecten vindt hij voornamelijk als hij in bomen op en neer klimt in de schors. Een prachtige vogel, die het bekijken zeker waard is. Paula Bouma 10

Een rubriek, waarin IVN-verslaggever Kees u op de hoogte houdt van ontwikkelingen, ontmoetingen en wetenswaardigheden in en met de natuur. Duurzaamheid, verkoopargument of overlevingskans? Vanouds is de natuur bestaansvoorwaarde voor de mensheid. De aarde is een ecosysteem waar de mens deel van uit maakte. Maar het leven daarop wordt steeds meer afhankelijk van menselijke beslissingen, met het oog op de geldeconomie en de groei van productie en consumptie. Dit is mogelijk door goedkope verbrandingsenergie uit gas, olie en steenkool. Het gevolg is een desastreuze exploitatie van de natuur. Moet deze uitputtende exploitatie in duurzaamheid veranderen? De huidige economie wordt beoordeeld in termen van groei en geld. Maar “duurzaam” produceren doet verkopen. De aarde biedt aan mens, dier en plant geweldige levensmogelijkheden en kansen. Duurzaam leven is het doorgeven van deze mogelijkheden aan de generaties mensen, dieren en planten na ons. (Wubbo Okkels). Een duurzame economie wordt bepaald door de mogelijkheden en kansen binnen de context van natuur, klimaat en schaarsheid aan grondstoffen. Het groeidenken daarentegen doet de aarde uitputten, omdat er grenzen aan de groei zijn(Club van Rome). Nog steeds wordt onze lieve aarde behandeld als een groot voorraadvat en tegelijkertijd als een grote stortplaats. De menselijke hebzucht leidt dan tot een weergaloze aanslag op de levensvoorwaarden van mens en dier ten behoeve van geld. Juist nu is het nodig de mensheid en de politiek een spiegel voor te houden en te wijzen op de noodzaak en mogelijkheden van een totaal andere, werkelijk duurzame economie. De natuur zelf leert ons wat duurzaamheid is. Tijd voor natuureducatie met de natuur als gids, bij uitstek IVN! Hiernaast een plaatje van een groepje leeuwen. Heerlijk genietend in de schaduw van wat struiken. Ze slapen en luieren, ze zijn zuinig met energie. Waarom zouden ze rennen als het niet nodig is? Ze sparen energie tot het wel nodig is. Dan halen ze een oude en trage zebra op, en het luieren begint weer opnieuw. Ze teren niet in op de voedselvoorraad, waardoor hun bestaan en die van de zebra‟s blijvend is. In onze geldeconomie zouden ze dank zij goedkope verbrandingsenergie- alle zebra‟s machinaal laten vangen en verwerken. Dure reclamecampagnes garanderen de afzet en dus economische groei! Maar tenslotte zouden ze naast een stapel bankbiljetten dood gaan van de honger, omdat er geen zebra‟s meer waren. Zowel leeuw als zebra hebben geen kans meer. Maar de bankrekening is vol en geen leeuw kan het uitgeven, omdat ze niet meer zijn... Goedkope grootschalige verbranding geeft de mensheid enorme mogelijkheden zijn eigen welvaart op te voeren ten koste van z‟n eigen levensvoorwaarden als klimaat en milieu. Hij verbrandt volledige ecosystemen, en dwingt daarna het land tot grote opbrengsten veevoer t.b.v. de mondiale bio-industrie. In oude beschavingen echter leverde waterkracht, zon en wind de energie voor allerlei stuwkrachten. Hoogontwikkelde beschavingen konden zich daardoor ontwikkelen. Duurzame energiewinning is gebaseerd op zon, water en wind. Het klimaatprobleem is dan weliswaar deels opgelost, duurzaam betekent ook een ingrijpende herschikking van ons leefpatroon, zodat het gehele ecologische systeem met alle levensvormen van de aarde weer in balans kan komen. De mate van duurzaamheid, mogelijkheden voor hen na ons en diversiteit van het systeem worden dan economische sleutelwoorden. Misschien moeten we primair meer gericht zijn op lokale economieën en niet meer op mondiale. Het zou in ieder geval veel vervoer overbodig maken en daarmee de wel zeer uitgebreide infrastructuur. Bij lokale economieën zijn zowel producenten als consumenten aandeelhouder van dezelfde regionale coöperatie. Dit houdt in, dat de belangrijkste markt de lokale markt is, dus niet de mondiale. Overschotten worden door de coöperatie geëxporteerd en tekorten geïmporteerd. Voorbeeld: Energieopwekking en verbruik is regionaal, slechts overschotten gaan het koppelnet op en de regio uit. De infrastructuur wordt daarbij dus alleen bepaald door het handelsverkeer tussen de regio. Kees de Rooij 11

JEUGD D E J A A R L I J K S E

Jeugd IVN 21 november 2010 Wij zijn met de jeugd ivn naar ROUMAAT in Groenlo geweest. Ik kreeg al snel koude voeten en volgens mij kregen er nog meer koude voeten. Het gebied waar ROUMAAT op zit is echt heel groot maar we zijn toch overal geweest in 2 uur. We hebben heel veel geleerd. We vonden het allemaal super leuk en willen er best nog wel een keer heen. groetjes, Kerstin te Bogt.

K E R S T K N U T S E L O C H T E N D . .

… HET HELE STEL MET...

… HET GEWELDIGE EINDRESULTAAT! 12

JEUGDLEDEN VAN HET JAAR 2010 Eén keer in de maand komen in de Kruidenhof de kinderen van de jeugd-IVN bij elkaar, om iets te ondernemen in de natuur. Het is een leuke groep kinderen, die geïnteresseerd zijn in alles wat groeit en bloeit en alles wat zich met of zonder poten voortbeweegt. Ze zijn graag bezig, het liefst in de buitenlucht. Dit jaar willen we twee van deze kinderen in het zonnetje zetten. Het zijn twee jongens die beide uit de kleinste hoeken en gaten beestjes te voorschijn toveren, sprinkhanen in het Korenburgerveen, spinnen op het Lievelderveld en kikkers in de Kruidenhof.

Richard Bats

is lid sinds 2009. In de nog maar vrij korte periode dat hij lid is, heeft hij laten zien dat hij oog voor detail heeft. Hij vindt dan ook overal interessante diertjes. Of het nu slakkeneitjes uit de vijver zijn, die in een opgerold blaadje zitten of honderden babyspinnetjes, waarmee hij de meiden laat schrikken. Het kan niet anders of hij brengt veel tijd buiten door.

Jaap Hettinga

is al sinds 2007 lid. Net als Richard, vindt ook hij overal kikkers, libellen en andere beesten. Hij maakt prachtige gedetailleerde tekeningen. Het liefst werkt hij, denken we, in de natuur. Wilgen knotten, dennetjes trekken of een grote berk omzagen, Jaap draait er z’n hand niet voor om en redt zich daar prima mee. Het uitje van afgelopen jaar eindigde voor hem in een nat pak. Waarom zouden de meiden dat toch gedaan hebben? Richard en Jaap jullie zijn echte jeugd-IVNers met gevoel voor de natuur! Jeugdgroepleiding en bestuur

EN ZO GING DE UITREIKING

VAN HARTE GEFELICITEERD!

13

ZWARTWIT ADVERTENTIE

(advertentie)

(Voormalig) Lensdragers gezocht

In het kader van een onderzoek naar nieuwe contactlensmaterialen is

Hofland Optiek

op zoek naar mensen die problemen hebben gehad met hun contactlenzen. Deze problemen moeten zich vooral bevinden op het gebied van: - droge ogen(al dan niet aan het einde van de dag), - irritatie in geairconditioneerde ruimten, - werkzaamheden met beeldschermen, - rokerige ruimten. Graag willen wij mensen uitnodigen om een afspraak te maken. Aan het onderzoek zijn geen kosten verbonden. Contactlenzen en aanpassingen worden gratis ter beschikking gesteld tijdens dit onderzoek.

OPROEP AAN FOTOGRAFEN

NEDERLANDS LANDSCHAP IN BEELD

De stichting Saxifraga wil het Nederlandse landschap op een systematische manier in beeld brengen. Op deze manier kunnen ook de veranderingen in het landschap worden vastgesteld. De stichting zoekt vrijwilligers die hun eigen omgeving op de foto willen zetten. “Streetview van Google fotografeert op grote schaal, maar die opnamen betreffen niet het landschap, maar de zijkant van verharde wegen. Voor kleinere gebieden heeft men meermalen foto‟s over een langere periode gemaakt. “Als je die foto‟s ziet, dringt pas goed tot je door hoe snel die veranderingen zich voltrekken. Die veranderingen hebben grote invloed op het voorkomen van planten en dieren”, aldus Jan van der Straaten van de stichting. De bedoeling is om centraal in elk kilometerhok in Nederland vier foto’s te maken, in de richting van de vier windstreken. Het project is overlegd met SOVON en De Vlinderstichting. Zij willen op dit punt samenwerken met Saxifraga, zodat het gezamenlijke materiaal voor een analyse van het landschap voor een eventuele volgende verspreidingsatlas kan worden gebruikt. Alle foto‟s worden op de website van Saxifraga geplaatst en zijn voor iedereen toegankelijk en vrij te gebruiken. Geïnteresseerden kunnen meer informatie vinden op de website www.saxifraga.nl of een e-mail sturen aan [email protected]. Peter Polter

HART VOOR NATUUR

EEN MOMENT VOOR DE NATUUR

Ruim twintig natuur- en milieuorganisaties, waaronder natuurlijk het IVN, hebben een coalitie gevormd om samen protest te laten horen tegen de geplande bezuinigingen van veertig procent op de rijksbijdragen aan de diverse natuurorganisaties. Waar deze organisaties heel goed begrijpen dat ze moeten bezuinigen, zoals er overal bezuinigd moet worden, vinden ze een vermindering van hun budgetten met veertig procent te ingrijpend en onverantwoord. Zorgen zijn er vooral over de grotere projecten in de natuur, zoals de ecologische hoofdstructuur, waar de laatste jaren zoveel aan gedaan is. Ook de overwogen verkoop van natuurgebieden klinkt onverteerbaar. Verwacht wordt dat meer planten- en dierensoorten zullen verdwijnen en dat landschappen ver14

rommelen. De coalitie Hart voor Natuur organiseert een estafetteactie, die doorgaat tot aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart. De eerste actie vond plaats op zondag 2 januari. Op tweehonderd locaties in het hele land betuigden zo‟n veertigduizend mensen hun steun tijdens hun bezoek aan deze natuurgebieden. Wij gingen even de grens over naar Twente en bezochten het Buurserzand en betuigden zo ook onze steun aan de actie. Evenals zo‟n 170 andere bezoekers konden we genieten van chocolademelk of glühwein en praten met een boswachter. Het Buurserzand is een belangrijk natuurgebied in verband met de grote hoeveelheid jeneverbessen, waarvan sommige exemplaren 150 jaar oud zijn, en die zich hier ook voortplanten. Ondanks zijn naam is het Buurserzand een overwegend nat gebied met grote bestanden van dopheide. Ook het gentiaanblauwtje komt hier voor, net als dan natuurlijk ook de klokjesgentiaan.

U kunt de verdere acties volgen op: www.hartvoornatuur.nu. Ook kunt u daar misschien nog een nieuwjaarskaart sturen naar Mark Rutte met uw persoonlijke wensen. Jos Kleine Punte

KIJK EENS NAAR: De rubriek waarin Iet Hensbroek u een plant voorstelt. MADELIEFJE

BELLENIS PERENNIS Over het madeliefje is al veel gezegd, al was het maar dat menigeen het uit zijn gazon verwijderd wil hebben. Al was het maar een droom van vroeger: kransjes maken van madeliefjes, zodat je er uit zag als een elfje. Of dat je de bloemblaadjes aftelde: zij mint mij wel, zij mint mij niet… Het tellen was des te leuker, omdat je niet wist dat het madeliefje altijd een oneven aantal bloemblaadjes heeft. Tel ze maar na op de linker afbeelding.

Het bloempje bestaat uit talloze gele buisbloempjes die het hart van het madeliefje vormen. Die buisbloempjes zijn vruchtbaar. Daaromheen staan de witte (lint)bloempjes, die niet vruchtbaar zijn. Zij hebben de taak de aandacht te trekken van insecten, die dan van de buisbloempjes komen snoepen. Het madeliefje is dus, net als bijvoorbeeld de zonnebloem en de paardenbloem, een composiet (een samengesteld bloemige). Het blad is spatelvormig en vormt een rozet direct op de grond. Zo beschermt het plantje zichzelf tegen begrazing en houdt ruimte om uit te breiden. De bloemstengels worden meestal niet langer dan 5 centimeter. Alleen als ze met rust worden gelaten kunnen ze wel 15 centimeter worden. Het madeliefje heeft een wortelstok en kan zich dus goed onder de grond verder verspreiden. Zeker als het vaak gemaaid wordt, zal het zich op die manier willen handhaven. Daarnaast worden de zaadjes, die aan het eind van de bloemschijf zitten door wind en mieren meegenomen. 15

De Latijnse naam Bellenis perennis wil zoveel zeggen: als ´de eeuwige (per annis) mooie (bella)‟ en als het niet harder vriest dan nu (10 graden), dan bloeit deze bloem het hele jaar door. In de weilanden en langs de bermen, vooral op zonnige plaatsen. En hebt u ook gezien, dat het bloempje niet alleen wit is, maar soms ook roze? Vooral jonge plantjes krijgen die kleur. Nu wilt u misschien ook weten of je het madeliefje kunt eten. Ja zeker! Vooral als het bloempje nog net niet open is heeft het een nootachtige smaak. Madeliefjes kunnen haast wonderen verrichten. Als een kleine dreumes zit te jengelen boven zijn soep kun je op de proppen komen met madeliefjes. Als de bloemen nog half dicht zijn gaan ze floep, weer helemaal open als je ze op de hete soep legt. Kinderen vinden dat schitterend en roepen al gauw: „Doe dat nog eens.‟ Je kunt dan afspreken dat je dit oogverblindend schouwspel nog eens wilt laten gebeuren, als hij of zij eerst een lepel soep met madelief en al naar binnen werkt. Ook medicinaal is de madelief aantrekkelijk. Als kinderen zich vroeger verwondden bij het spelen in het veld legde men madeliefjes op de wond. Het madeliefje bevat saponine en dat wordt als geneesmiddel gebruikt bij hoesten. De saponine werkt licht irriterend op de slijmvliezen waardoor dit makkelijker op te hoesten is. Zo werd het vroeger ook gebruikt bij constipatie. “Het madeliefje is een voortreffelijk middel tegen vermoeide ledematen, doet kropgezwellen verdwijnen, is goed tegen jicht en pijnlijke heupen en verdrijft overtollig vocht.” Zo schreef men al in 1543. Het madeliefje toch maar niet uit het grasveld verwijderen? Iet Hensbroek Bronnen: Anne Tanne Kruidenklets; Kruidjes.be

MOMENT VOOR CURSUS ’VOGELS VOOR GEVORDERDE BEGINNERS’

IVN MARKELO

Terugblik op de cursus “Vogels voor gevorderde beginners” bij de collegavereniging. In de regionale krant stond dit najaar de aankondiging voor de cursus “Vogels voor gevorderde beginners” georganiseerd door IVN Markelo. De cursus zou worden gegeven in de wintermaanden van 2010/2011. Deze cursus leek me wel wat, maar ik twijfelde over mijn niveau; ben ik wel een gevorderde beginner? Hoewel ik daar niet helemaal van overtuigd was, ben ik toch begonnen aan deze cursus. We zijn op 18 november 2010 gestart met de eerste theorieavond in het IVN gebouw in Markelo, onder winterse omstandigheden. Het was koud en het bleef koud, ook tijdens de volgende theorieavonden en tijdens de excursies. De cursus werd gegeven door Arie Langendoen en Theo Aarsen, beiden actief binnen de Vogelwerkgroep Midden Overijssel. Op de vier theorieavonden werden verschillende aspecten behandeld, zoals het waarnemen, vogeltopografie, biotopen, de bouw van een vogel, vogelgebieden, vogeltrek en vogels in de tuin. Daarnaast behandelden we elke theorieles een aantal vogels. Theo liet de dia‟s zien, voorzien van geluid van de desbetreffende vogels en Arie vertelde er het een en ander over. Om dit alles goed te kunnen volgen en het te kunnen onthouden hebben alle deelnemers een reader gekregen. Natuurlijk hadden we ook excursies om te kijken naar echte vogels, hier ging het uiteindelijk om. De eerste kijkdag (een zaterdag in november) zijn we bij de Domelaar, de televisietoren (Markelo) en in het Enterveen (Enter) geweest. De slechtvalk bij de televisietoren was niet thuis en door het grauwe mistige weer waren maar een beperkt aantal vogels te zien. Alleen op de laatste plek bij het Enterveen waren er meer vogels, zoals rietganzen, futen, aalscholvers, smienten en wintertalingen. De tweede excursie (december) ging niet door vanwege de sneeuw en de ijzel. Nu gaan we ter compensatie waarschijnlijk naar de Oostvaardersplassen. Voor mij persoonlijk kan ik zeggen dat ik mij daar erg op verheug, want ik ben daar nog nooit geweest om vogels te kijken. De laatste excursie (januari) was langs de IJssel. We zijn o.a. in Wijhe, Herxen, Hattem en Olst-Wijhe geweest. We hebben de IJssel dus van alle kanten bekeken. Ik ben op plekken geweest waar ik nog nooit ben geweest. We zagen een hele grote groep wilde zwanen, nonnetjes, een zaagbek, kuifeenden, smienten, witte reigers, kolganzen, brandganzen, grauwe ganzen, Canadese ganzen, wintertalingen en nog een roodhalsgans. Deze laatste gans mag ik niet meetellen, omdat deze in een vijver bij een huis zat en dus niet wild was. We hebben koffie gedronken in een leuk restaurantje bij de IJssel. We hadden het daar even over de glanskop en matkop. Beide vogels lijken erg op elkaar. De glanskop zit waarschijnlijk bij u op de voederplank en de matkop niet. De matkop houdt van een nattere biotoop. De ezelsbrug is: mat-nat. Via een pontje zijn we uiteindelijk weer over de IJssel naar het oosten terug gegaan. Het voelde aan als een vakantiedagje. 16

Om nu terug te komen op de eerste vraag, ben ik een gevorderde beginner, is het antwoord, ja dat ben ik. Een groot deel van de vogels die ik in dit verslag heb genoemd kende ik alleen uit het boekje. De vogels die ik niet heb genoemd, maar die wel zijn behandeld, kende ik al. Dat zijn vooral de vogels die bij ons rondom het huis en in de bossen van Twente en de Achterhoek voorkomen. Van de ongeveer twintig medecursisten kreeg ik ook het beeld dat dit ongeveer de gemiddelde wijsheid was. Na het bovenstaande gelezen te hebben kunt u wellicht wat makkelijker nagaan tot welke groep u behoort. Bij de groep beginners, gevorderde beginners of zelfs bij de gevorderden. Al met al vond ik het erg leuk en heb ik weer veel geleerd. Kortom: gewoon meedoen! Marina Stap De cursus is bedoeld voor vogelliefhebbers, die nog meer willen weten over de vogelwereld en de bevolking daarvan. Het is een vervolg op de twee cursussen die er eerder waren:”Vogels Kijken” (voor echte beginners) en “Vogels in de Winter”. Tijdens de cursusavonden wordt een 65-tal vogels in beeld gebracht die niet in de andere bijeenkomsten aan de orde kwamen. Behalve de bespreking van het genoemde aantal vogelsoorten wordt ook dieper ingegaan op allerlei aspecten, die direct of indirect met de vogelwereld te maken hebben. Er wordt een reader gebruikt, waarin alle 65 vogels en (bijna) alle te bespreken onderwerpen te vinden zijn. Een fraaie Powerpoint presentatie met beeld en geluid fleurt de avonden extra op. Naast de theorie wordt er ook aan praktijk gedaan in een drietal excursies. Data theorieavonden: 18 en 25 november en 9 en 16 december (donderdagen) Tijd : van 19.30 tot omstreeks 21.30 Plaats : het Hochhuisje, W de Göttelaan 3, 7475CJ Markelo. De data voor de excursies worden zoveel mogelijk in overleg vastgesteld.

EEN RONDJE GELUK Bam, de ruit trilt. Dat is een grote vogel, of een botsing in volle vaart. De kat mauwt en klauwt tegen het glas. Toch wacht ik. Er vliegt bij deze zonnestand wel eens meer een, door buurkat, buurkind of sperwer opgejaagde voedertafelgast langs, of net tegen mijn raam. Meestal is de onfortuinlijke vlieger even verdwaasd, maar vliegt weer weg. De kat wijst me er nogmaals op dat dit keer anders is. Mauw, klauw. Ja,ja, ik kom. Ik ontwaar een snaveltje, een veertje dwarrelt op, het is duidelijk dat ik naar buiten moet. Het vriest hard en daar ligt een verenwezentje in de sneeuw, geen goede combinatie. Gewapend met een schone keukenhanddoek, open ik voorzichtig de keukendeur. Oogjes glinsteren, een kopje beweegt, nek dus niet gebroken. De vogel ligt in de sneeuw weggezakt, in zie geen bloed. Het is een keep, voor mijn gevoel een vrouwtje. Het oranje lijkt wat geler, alsof het diertje bleek ziet. Voor een zo zeldzame tuingast is ze niet bang. Of zou ze zich zo, gelaten en berustend, overgeven aan elke predator? Rustig leg ik de handdoek over haar heen en pak het hoopje veren op. Ik voel het hartje en een koud lijfje door de handdoek heen. Ze voelt goed aan, er steekt niets uit en de handdoek kleurt niet rood. Als het kopje beweegt, waag ik het haar om te draaien om buik en vleugels te bekijken. Alles lijkt heel. De vleugels laten zich spreiden, nat van de sneeuw. Drooggedept vouwen ze zich netjes op. Het staartje beweegt, ik masseer de verfomfaaide veertjes droog en ook die nemen hun natuurlijke stand aan. Ik draai mevrouw keep weer om, pak haar met een droog stukje handdoek, huidaanraking vermijdend om geen mensengeur over te dragen, en warm haar nog even op. Ondertussen zoek ik een veilige plek. De voedertafel, eten bij de snavel. Ze stribbelt tegen, kruipt tegen de hand met de handdoek. Wel kwetsbaar op die tafel, net sperwervoer, dat dus maar niet. Ze staat, dus haar pootjes zijn stevig genoeg. Gewillig laat ze zich opnieuw pakken en nestelt zich in de handdoekhand. Ik veeg met een hand de sneeuw van de taxus. Echt koud!. Zal ik haar mee naar binnen nemen? Verleidelijk, dat zachte hoopje dons, maar niet slim: te grote overgang en het is een wilde vogel, dat moet ze blijven. En in de schuur is ook niet veilig. Nee, droog en opgewarmd moet ze van mijn hand in het holletje van de taxustakken. Steeds verder sla ik de handdoek open en bewonder de prachtige tekening. Die combinatie van het oranjegeel met de bruine, witte en zwarte strepen, de stevige zwart met gele snavel en de zachte buik. Het is een plaatje. Ik hoor haar soortgenoten. Al weken babbelen ze in mijn tuin en kleuren sneeuw en voertafel, die ze rustig delen met groenlingen, mussen, vinken en merels. Duiven vinden ze te groot en de specht te lawaaiig, maar tussen de poten van de waterhoentjes pikken ze rustig een zaadje weg. Op veilige hoogte, uit sneeuw en wind, schuif ik de schoonheid tussen de taxusnaalden, duw een tegenstribbelend pootje op de tak, peuter teentjes van het tweede pootje van de badstof los en vouw ze om dezelfde tak. Ze kijkt me aan, ik loop achteruit weg, ze blijft kijken. De kat volgt alles vanachter het raam. 17

Een kwartier later ga ik kijken, ze is iets dieper in de taxus gekropen, ze beweegt haar kopje en een vleugel. Gauw ga ik terug. Een half uur later schuift ze van me weg. Goed zo, meid. Een uur later is ze weg. Ik speur de tuin af, nergens een dode keep. Op de voedertafel overheerst het oranjegeel van de kepen. De kat zegt: ’mraauw’,slaat haar poot tegen het raam en geeft me een kopje. Haar jachtmekker is even later voor een koolmees. Mijn kat discrimineert.

KLEURADVERTENTIE

(advertentie)

BURO OLLOU tuin & landschapsontwerp ●Tuinontwerp voor particulieren, instellingen en bedrijven. ●(Her)inrichting van boerenerven. ●Landschapsplannen. www.burocollou.nl ●Cursussen tuinontwerp en tuinarchitectuur. Looweg 10 7152AL Eibergen 0545-479765 [email protected] Buro Collou is lid van vereniging ‘Wilde Weelde’ vakgroep natuurrijke omgeving.

#

#@

!@ !

"@ "

.



18

NATUURMOMENT

DECEMBER 2010

GROOTOREN ZOEKEN HET IN DE KUNST

In Noordijk, gemeente Berkelland, is wel een heel aparte ontdekking gedaan. In het atelier op de deel van een boerderij aan de Benninkdijk hoorden de bewoners vreemde geluiden. Na wat speurwerk vonden ze de geluidmakers achter een van de schilderijen aan de muur. Muizen? Nadat het schilderij voorzichtig iets van de wand werd gehaald bleken het geen muizen, maar vleermuizen te zijn. Vijf ‘grootoren’ hadden hun intrek genomen binnen de lijst, achter het doek. Wel een heel kleurrijke plek om hun winterslaap door te brengen! Leonie Zieverink, eigenaresse van het atelier, legde dit bijzondere tafereel voor ons vast. Ze heeft snel het doek weer opgehangen en laat de dieren met rust, om de slaap te hervatten en zo de winter door te komen. Hoe het momenteel met het vijftal gaat is niet bekend. Het is van het grootste belang dat de dieren met rust gelaten worden tot het voorjaar aanbreekt en ze door hogere temperaturen vanzelf wakker worden. Heeft u ook een ervaringen met vleermuizen? Laat het de Werkgroep Vleermuizen of Stichting Vleermuizendorp Neede dan weten. En hoe bijzonder en kwetsbaar de vleermuis is, blijkt wel uit het feit dat 2011 is uitgeroepen tot het jaar van de Vleermuis! Erika Ordelman De rubriek waarin Peter u meeneemt de natuur in, al dan niet met andere IVN-ers.

NATUURWERKDAG: BALANS TUSSEN HET NUTTIGE EN AANGENAME Met Peter Polter

De natuur zelf werkte ook mee aan het welslagen van de afgelopen Natuurwerkdag. Na vele dagen met kou en regen ontzagen de hevige herfstbuien die zaterdag even ons land. Het Needse Achterveld was één van de 370 plekken waar jong en oud de handen uit de mouwen stak voor de jaarlijkse landelijke opknapbeurt van de natuur. Uiteraard trokken ook veel IVN’ers van onze afdeling de werkhandschoenen aan. Op weg naar Neede druppelt de laatste bui nog na op mijn autoruit. 19

De onverharde Hoge Haarweg is na de regenval van de afgelopen dagen meer geschikt voor de vierwielaangedreven auto van Staatsbosbeheer dan voor de ongeveer twintig personenauto's van deelnemers. Met laarzen aan en voor de zekerheid de regenkleding bij de hand, melden we ons bij de boswachters van Staatsbosbeheer. Die zetten ons tot twaalf uur aan het werk. De deelnemers worden in drie groepen verdeeld; de werkzaamheden bestaan uit jonge boompjes uit de grond trekken en wat oudere boompjes omzagen. De allerjongste deelnemers sluiten zich bij de zaaggroep aan. “Omzagen spreekt kinderen meer aan dan boompjes trekken”, hoor ik als uitleg. Ik had het Needse Achterveld al enkele malen bezocht, maar vandaag mag ik hier alle normaal geldende regels overtreden. Ik verlaat het wandelpad en stap de kwetsbare natuur in. Daar gaan we boompjes uit de grond trekken. “Dat heet het schonen van de heide”, legt onze voorzitter Piet Schadee uit, die ons groepje begeleidt. “De open heidevelden zoals je die in het Needse Achterveld vindt zijn halfnatuurlijke landschappen, die zonder ingrijpen dicht groeien en uiteindelijk bos worden.” Ook dit jaar kent de Natuurwerkdag weer een prettige balans tussen het nuttige en het aangename. Hoewel de dag van tien uur ‟s ochtends tot vier uur ‟s middag duurt, zijn we bij lange na niet de zes volle uren aan het boompjes trekken of stammetjes aan het doorzagen. Na twee uurtjes werken staat al een uitgebreide lunch te wachten, met verse broodjes en warme soep. En dit smaakt nergens beter dan midden in de natuur van het Needse Achterveld! Na de lunch kunnen we kiezen tussen: de ochtendklus verder afmaken en een wandeling. Deze laatste onder leiding van onze IVN-gidsen. Wandelen doe ik al vaak in de weekenden, dus ik besluit verder te gaan met het schonen van de heide. De Natuurwerkdag werd dit jaar voor de tiende maal gehouden. Op 370 locaties zetten 12.000 vrijwilligers zich de eerste zaterdag van november voor de natuur in. Die inzet is volgens de organisatoren op dit moment meer dan ooit nodig. “Landschapsbeheer Nederland vreest dat wereldberoemde Nederlandse landschappen de komende jaren langzaam maar zeker zullen aftakelen. Dat komt doordat het kabinet zowel bezuinigt op het landschap, als de regierol erover opgeeft. Dit mag wat Landschapsbeheer Nederland betreft niet gebeuren”, is als toelichting op de website van de organisator van de Natuurwerkdag te lezen.

Een paar weken later wandel ik weer door het Needse Achterveld. De heide ligt er prachtig bij. Mede dankzij alle deelnemers van de afgelopen Natuurwerkdag. Peter Polter 20

WANDELINGEN, LEZINGEN EN EXCURSIES N. B. Kijk vooral ook bij de werkgroepberichten voorin deze Gentiaan. Zondag 16 januari: (IVN-OA): Wandeling Kerkloobos. Thema: Herfst. Start: parkeerplaats aan de Kerkloolaan, 7152 BN Eibergen. Donderdag 20 januari: (KNNV-Winterswijk): Lezing: libellen, overlevenden uit de oertijd. Aanvang: 20.00 uur, in het Natuuractiviteitencentrum De Huusker, Frerikshof 9 in Winterswijk. Spreker: Job Teeuwen uit Lochem:”Als je in een natuurgebied iemand opeens z’n schoenen en broek uit ziet trekken en met een netje het water in ziet rennen, dan ben ik dat.” Hij is gek van libellen. Hoe gek, dat kunt u deze avond horen. Zondag 30 januari: (KNNV-Winterswijk): Op pad met de boswachter in het Woold. Thema: Het afwisselende landschap van het Woold. Start om 10.00 uur vanaf de parkeerplaats achter Café-rest. Berenschot’s watermolen, Wooldseweg 74 in ’t Woold. Zondag 13 februari: (IVN-NMA): Landgoed Ampsen, Lochem. Thema: ontwikkeling van het landgoed. Bosbouw, agrarisch gebruik en parkbeheer. Start om 14.00 uur. Inl. Tieme Bruins. Tel. 0573-252583. [email protected]. Zondag 20 februari: (IVN-OA): Wandeling Winterswijk. Langs de Stortelersbeek. Thema: Winterwandeling langs de Stortelersbeek. Start: afslag Hettekampsweg aan de Brinkeweg. Zondag 27 februari: (KNNV-Winterswijk): Mossenexcursie met de mossenwerkgroep. Vertrek: om 09.00 uur vanaf de Balinkesstraat 4 in Winterswijk. Carpoolen, kostendeling. Leiding en info: Fred Bos (0543-515341) en Louis-Jan v.d. Berg (544-372594), mobiel 06-11140923. Ze nemen u mee naar ’t Rot en het Aarnink, twee bekende bosgebieden in het Woold. Er worden mossen gezocht en verzameld, die eventueel op een latere datum gedetermineerd worden. N.B. Bij sneeuw geen excursie. Zaterdag 12 maart: (KNNV-Winterswijk): Voorjaarswandeling rond de Slingeplas bij Bredevoort. Vertrek: 14.00 uur vanaf de Balinkesstraat 4 in Winterswijk. Carpooling i.v.m. het milieu, kostendeling. 14.20 uur vanaf de parkeerplaats bij de Slingeplas. Leiding en info: Ed Grotenhuis (0543-520714). Meenemen: Vogelgids, kijker. Zondag 13 maart: (IVN-NMA): Landgoed den Wildenborch te Vorden. Thema: Stinzenplanten. Start: 14.00 uur. Om de stinzenplanten te bewonderen en te horen waarom de planten tot deze flora behoren, kunt u deze wandeling met ons maken. Gidsen gaan in op dit thema, maar ook andere facetten van natuur en cultuur komen ter sprake. Een wandeling die u als geïnteresseerde niet mag missen. Inl. Klaske te Grotenhuis. tel. 0573-401077. [email protected] Donderdag 17 maart: (KNNV-Winterswijk): Lezing Vlinderstichting. Vlinders als graadmeter. Aanvang 20.00 uur in het natuuractiviteitencentrum De Huusker, Frerikshof 9 in Winterswijk. Spreker: Albert Vliegenthart van de Vlinderstichting. Vlinders staan in Nederland onder druk, alle onderwerpen die hier mee te maken hebben passeren de revue. Zondag 20 maart: (IVN-OA): Wandeling Zwolle. Thema: ontluikend voorjaar langs de Slinge. Start: parkeerplaats camping Marveld Elshofweg 6. 7141 DH Groenlo.

21

Zondag 27 maart: (KNNV-Winterswijk): Op koninginnenjacht in de omgeving van de vuilnisbelt. (Ingang aan de Driemarkweg ten ZW van Winterswijk). Vertrek: om 14.00 uur vaaf de Balinkesstraat 4 in Winterswijk. Carpoolen, kostendeling. De bedoeling is om hommelkoninginnen te spotten, die nu uitvliegen om een goede plek voor hun nest te zoeken. In de buurt groeit veel klein hoefblad. Leiding en info: Fieke Bos (0543-515341). Meenemen: evt. insectengids. Zaterdag 2 april: (KNNV-Winterswijk): Heikikker excursie naar het Haaksbergerveen. Vertrek: LET OP! Om 13.30 vanaf het parkeerterrein van schouwburg De Storm, Haitsma mulierweg 11 in Winterswijk. Carpoolen, kostendeling. Leiding en info: Jan Stronks (0543-5304830). Ja, heikikkers. Vreemde wezentjes lijken de mannetjes in de paartijd. Ze krijgen dan een paarse kleur. Dit duurt maar een paar dagen. We hopen dit te zien, maar als zo vaak en zo veel dingen, het hangt af van het weer. Meenemen: Stevige schoenen of laarzen, kijker, vogelgids, evt. reptielen- en amfibieëngids. Zondag 10 april: (IVN-NMA): Velhorst, Kienveen, Lochem. Thema: Kenmerken van een landschap. Start: om 14.00 uur vanaf de parkeerplaats van natuurmonumenten aan de Lageweg nabij de Almenseweg. (Vanaf de N 346 de afslag Almen nemen, daarna bij kruising rechtsaf = Lageweg. Inl. Nienke Elshof. Tel. 0573-250903. [email protected] Zondag 17 april: (IVN-OA): Wandeling Zwillbrock. Start:kerkplein Zwillbrock.

CURSUSSEN Oost-Achterhoek organiseert: LEZEN VAN HET LANDSCHAP. Lesavonden: Donderdag 3, 10, 24 en 31 maart Tijdstip: 19.30 tot 21.30 uur. Locatie: Natuurhus, Koeweidendijk in Neede. Excursies: 12 maart en 2 april Noord-Midden-Achterhoek organiseert: VROEGE VOGELCURSUS. Deze cursus is ieder jaar een groot succes, vooral door het praktische karakter van de cursus. Er wordt 2 maal met een gids van de vogelwerkgroep naar vogels geluisterd en gekeken in het veld. Mooie plekjes om vogels te zien worden gekozen. Op de theorieavond komen er plaatjes met geluiden voorbij en wordt aandacht besteed aan specifieke soorten. Theorieavond, die vooraf gaat aan de excursies: dinsdag 15 maart om 19.30 tot 22.00 uur in ‘t Onderschoer te Barchem, Beukenlaan 1. Excursies: zaterdag 19 maart en zaterdag 16 april van 7.00 uur tot 9.00 uur. De excursies zijn in de eigen omgeving, de startplaats wordt op de theorieavond bekend gemaakt. Kosten voor de gehele cursus € 9,50, koffie tijdens de excursies inbegrepen. Cursus: NATUUR DOOR DE SEIZOENEN HEEN. Een cursus waarin u heel veel over de natuur in de eigen omgeving kunt leren. Er komen 8 aspecten van de natuur aan bod. Elk onderwerp bestaat uit een theorieavond, gevolgd door een excursie. We hebben een aantal deskundige docenten aangetrokken of uit ons midden gevraagd om deze cursus te geven. De excursies vinden zo veel mogelijk plaats in onze mooie omgeving, waar door de prachtige landgoederen met oude bomen, de Achterhoekse beken stromen. Waar in mei de mooiste bloemen bloeien die bezocht worden door een veelheid van insecten. Waar paddenstoelen verschijnen in de lanen en zoogdieren een eigen plek innemen. Kortom een uitgebreide cursus over veel facetten in de natuur op verschillende momenten in het jaar, door de seizoenen heen. Data en inhoud. -Geologie en landschap. Donderdag 24 februari en zaterdag 26 februari. Docent: Wim Mulder, IVN Zutphen. -Bomen en struiken in het voorjaar. Dinsdag 29 maart en zaterdag 2 april. Docent Gerard Doornbos uit de eigen IVN afdeling. Het gaat om de knopvorming en groei in het voorjaar. -Beken in de Achterhoek. Donderdag 14 en zaterdag 16 april. Docent: Gert Jan van der Veen, ecoloog bij het Waterschap Rijn en IJssel 22

Wilde planten. Dinsdag 17 mei en zaterdag 21 mei. Docent Els Hendriks. Bekend als docent bij de Natuurgidsenopleiding -Insecten. Donderdag 25 augustus en zaterdag 27 augustus. Docent: Klaske ten Grotenhuis. Het accent ligt op de vlinders en de libellen. -Zoogdieren. Dinsdag 27 september en zaterdag 1 oktober. Docent: Chris Achterberg, lid van de Vereniging voor Zoogdieren en alom bekend door zijn lezingen en kennis van Dassen en Marterachtigen. We hopen een Dassenburcht te kunnen bekijken. -Paddenstoelen. Donderdag 13 en zaterdag 15 oktober. Docent: Herman ten Grotenhuis. Lid van de Nederlandse Mycologische Vereniging en kenner van paddenstoelen. -Bomen en struiken in het najaar. Dinsdag 1 november en zaterdag 5 november. Docent: Gerard Doornbos. Hij heeft ons het voorjaarsaspect van bomen laten zien, nu ligt het accent op de verschijnselen in het najaar. Alle theorieavonden zijn in ’t Onderschoer te Barchem, Beukenlaan 1. Van 19.30 tot 22.00 uur. De excursies beginnen op zaterdag om 9.30 uur tot 12.00 uur, plaats wordt door de docent bekend gemaakt. De kosten zijn € 52,- voor de gehele cursus. Er kan alleen voor de hele cursus worden ingeschreven. Betaling in 2 termijnen desgewenst mogelijk. Opgave bij: Klaske ten Grotenhuis, [email protected] of telefonisch: 0573 – 401077

Verzoek aan alle werkgroepen. Stuur alle reeds bekende activiteitendata voor dit jaar a.u.b. meteen naar de redactie. Om een goed overzicht te maken is tijd nodig en heeft de redactie de juiste gegevens nodig: wat, waar, wanneer, wie, hoe, inlichtingen bij… Stuur uw kwartaalplanning zo gauw die rond is. Als u de inzenddatum niet haalt geef dat dan rond 15 maart door aan de redactie, dan kunnen we wel een plek inruimen. Geef ook extra informatie: waar gaat het over en waarom juist dat onderwerp, daar? Wat verwacht je op die wandeling te zien? En zo voort. Mailadres: [email protected] of [email protected]

Zwart-wit advertentie

(advertentie)

VOOR KWALITEIT TEGEN BETAALBARE PRIJZEN Dagelijks verse aanvoer van aardappelen groente en fruit Wij staan op de volgende markten:

DINSDAG: EIBERGEN WOENSDAG: BORNE DONDERDAG: BELTRUM VRIJDAG: RUURLO 23

Koude platvoeten tussen sneeuwduinen en ijs dromen van warmte

24