International Health Policy Survey Commonwealth Fund

                         

International Health Policy Survey 2013   

Commonwealth Fund    

Onderzoek onder burgers in 11 landen                 

Dr. MJ Faber  T van Loenen, MSc  Prof. dr. GP Westert           

Radboudumc  Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare)     

 

                         

International Health Policy Survey 2013   

Commonwealth Fund    

Onderzoek onder burgers in 11 landen               

Dr. MJ Faber  T van Loenen, MSc  Prof. dr. GP Westert          Nijmegen, 14 november 2013       

 

 

  IQ healthcare  Scientific Institute for Quality of Healthcare    Instituut 

Missie 

Visie 

  Expertise 

Contact 

Het Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare) is een wetenschappelijk  centrum voor onderzoek, onderwijs en ondersteuning van kwaliteit, veiligheid, innovatie en  ethische aspecten van de gezondheidszorg. In de afgelopen jaren is een groot  wetenschappelijk programma opgebouwd en uitgevoerd, met onderzoek op het terrein van  ondermeer kwaliteitsrichtlijnen, transparantie, implementatie van innovatie, inbreng van  patiënten in de zorg, veiligheid, ketenzorg en professionele ontwikkeling. Ruim 70  promovendi werken aan een proefschrift; zij ontwikkelen belangrijke methoden en  instrumenten voor toetsing en verbetering van kwaliteit. IQ healthcare is de laatste jaren  uitgegroeid tot een van de grootste wetenschappelijke centra in Europa op het gebied van  kwaliteit, veiligheid en innovatie van de gezondheidszorg.    Verbeteren van de kwaliteit en de waarde van de gezondheidszorg voor patiënten, door  middel van onderzoek, onderwijs en beleidsondersteuning.    IQ healthcare vindt dat de kwaliteit en veiligheid van gezondheidszorg verbeterd kan  worden als de toegevoegde waarde (value) van gezondheidszorg voor alle betrokkenen  beter zichtbaar wordt gemaakt, de zorg met geringe baten achterwege wordt gelaten (de‐ ïmplementatie) en zorginnovaties ‐ alsmede evidence based interventies vakkundig worden  geïmplementeerd en geëvalueerd.  De wetenschappelijke aanpak van IQ healthcare richt zich radicaal op waardebepaling en ‐ vermeerdering van gezondheidszorg (value driven healthcare) voor patiënt, zorgverlener,  verzekeraar en overheid, waardoor onnodige kosten afnemen en de houdbaarheid van de  gezondheidszorg op systeemniveau verbetert. Waardebepaling hierbij vindt plaats vanuit  verschillende wetenschappelijke perspectieven (medisch, economische, sociologisch,  ethisch etc.) en vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Hiertoe zullen:    1. Verschillen in (onnodige) kosten en kwaliteit van zorg beter zichtbaar moeten worden   gemaakt;  2. Resultaten van gezondheidszorg of uitkomsten van zorg systematisch gemeten en  geanalyseerd moeten worden;  3. Good practices en zorginnovaties vakkundig worden geïmplementeerd.    − Gezondheidszorgonderzoek  − Implementatieonderzoek  − Betaalbaarheid en doelmatigheid  − Kwaliteit van zorg voor infectie‐ en ontstekingsziekten  − Integrale zorg voor kwetsbare ouderen  − Paramedisch zorg  − Medische ethiek  − Verplegingswetenschap  − Patient empowerment  − Veiligheid  − Transparantie kwaliteit van zorg  − Toegepast onderzoek    IQ healthcare  W www.iqhealthcare.nl T  024 36 15 305  Radboudumc  F  024 35 40 166  Huispost 114  E  [email protected]  Postbus 9101  Bezoekadres: Geert Grooteplein 21 Nijmegen  6500 HB Nijmegen 

 

Inhoudsopgave   Voorwoord .................................................................................................................................. 3  1. Samenvatting .......................................................................................................................... 4  2. Resultaten ............................................................................................................................... 7  2.1 Beschrijving demografische gegevens steekproef .................................................................... 7  2.2 Participatie in de zorg ................................................................................................................ 9  2.3 Primaire en secundaire preventieve zorg ............................................................................... 11  2.4 Zorgconsumptie ....................................................................................................................... 17  2.5 Financiële toegankelijkheid en kosten .................................................................................... 19  2.6 Functioneren van het gezondheidszorgsysteem ..................................................................... 22  3. Discussie en conclusies .......................................................................................................... 23  3.1 Versterking van patiëntenparticipatie voor effectievere secundaire preventie ..................... 23  3.2 Primaire preventie ................................................................................................................... 24  3.3 Financiële toegankelijkheid ..................................................................................................... 25  3.4 Methodologische kanttekeningen .......................................................................................... 25  3.5 Conclusie ................................................................................................................................. 27  Literatuur .................................................................................................................................. 28    Bijlage 1: Methodologie van het onderzoek ............................................................................... 29  B1.1 Over de vragenlijst ................................................................................................................ 29  B1.2 Uitvoering van het veldwerk ................................................................................................. 29  B1.3 Definitie van de steekproef ................................................................................................... 30  B1.4 Representativiteit van de steekproef en analyse .................................................................. 30  B1.5 Data analyse .......................................................................................................................... 31     

Bijlage 2: Tabellen met alle resultaten ....................................................................................... 33  Tabel A1: Demografische gegevens .............................................................................................. 33  Tabel A2.Gezondheidstoestand .................................................................................................... 35  Tabel A3: Zorgconsumptie ............................................................................................................. 37  Tabel A4. Toegankelijkheid............................................................................................................ 39  Tabel A5. Arts‐patiënt communicatie ........................................................................................... 42  Tabel A6. Chronische & preventieve zorg ..................................................................................... 44  Tabel A7‐I. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met  Diabetes Mellitus ................................................................................................................... 48  Tabel A7‐II. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met  hypertensie en hartfalen ....................................................................................................... 49  Tabel A7‐III. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met  verhoogd cholesterol............................................................................................................. 50  Tabel A8. Zorgcoördinatie ............................................................................................................. 51  Tabel A9. Veiligheid en medische fouten ...................................................................................... 54  Tabel A10. Financiële toegankelijkheid ......................................................................................... 56  Tabel A11. Ziektekostenverzekering ............................................................................................. 58  Tabel A11. Vertrouwen / Kwaliteitsoordeel .................................................................................. 59   

2   

Voorwoord Voor alweer het 8ste jaar op rij nam Nederland deel aan de International Health Policy (IHP) Survey  van de Commonwealth Fund. Er ontstaat inmiddels een gedifferentieerd beeld over het functioneren  van het Nederlandse gezondheidszorgsysteem, zoals dat door burgers, patiënten en huisartsen  wordt ervaren.     In dit rapport staat de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg centraal, zoals de burger deze  in Nederland ervaart. Kwaliteit van zorg komt in Nederland tot uiting in laagdrempelige toegang tot  zorg dicht bij huis, mits doelmatig en effectief. Een nadruk op participatie van de patiënt en  preventieve zorg die zich kenmerkt door een doelgroepbenadering, karakteriseren tevens het  Nederlandse gezondheidszorgbeleid. De IHP Survey neemt deze doelstellingen onder de loep en  maakt het mogelijk om de prestaties van de Nederlandse gezondheidszorg af te zetten tegen die van  10 andere Westerse landen. De bevindingen leest u in dit rapport.     Het onderzoek is tot stand gekomen met financiële bijdragen van de Commonwealth Fund, het  Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en IQ healthcare.           Nijmegen, 14 november 2013   

3   

1. Samenvatting De International Health Policy (IHP)‐survey 2013 is een omvangrijk onderzoek onder 20.045 burgers  uit 11 landen naar de kwaliteit van zorg. Naast Nederland, nemen Duitsland, Frankrijk, Noorwegen,  het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Zwitserland, de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw  Zeeland deel. Voor Nederland gaven precies 1000 burgers, in leeftijd variërend van 18 tot 93 jaar,  hun ervaringen met de zorg. Deze rapportage presenteert de resultaten rondom een 5‐tal thema’s,  als een afspiegeling van de prestaties van het Nederlandse zorgstelsel.     Een positief kwaliteitsoordeel  Nederlanders oordelen onveranderd positief over het functioneren van de gezondheidszorg. Bijna de  helft van de Nederlandse respondenten geeft aan dat het gezondheidszorgsysteem in grote lijnen  goed werkt. Slechts 5% meent dat het systeem helemaal opnieuw moet worden ingericht. Deze  laatste categorie is sinds 2007, toen nog 9% vond dat het systeem helemaal opnieuw moest worden  ingericht, gehalveerd. Bijna 70% van de Nederlanders beoordeelt de huisartsenzorg als ‘uitstekend’  of ‘zeer goed’.    Patiënten participatie in de zorg in ontwikkeling  Burgers vinden het steeds belangrijker dat ze actief mee kunnen praten over de zorg die ze  ontvangen. Rond de 60% van de respondenten heeft positieve ervaringen met de huisarts op dit  punt. Zo geeft bijna tweederde van de respondenten (63%) met een vaste huisarts of vaste  huisartspraktijk aan dat de huisarts hen altijd betrekt bij het nemen van beslissingen over zorg en  behandeling. Hetzelfde percentage vindt dat de huisarts zaken op een begrijpelijke manier uitlegt.  Respondenten met een Nederlandse etniciteit en 65‐plussers rapporteren betere ervaringen dan  degene met een niet‐Nederlandse etniciteit en respondenten jonger dan 65 jaar. Een opvallende  stijging is te zien in het communiceren via e‐mail met de huisarts: 19% geeft aan dit in de afgelopen 2  jaar te hebben gedaan, hetgeen internationaal gezien erg veel is.   Inspanningen om de patiënt een actieve rol te geven in zijn eigen ziekteproces, zouden er ook toe  moeten leiden dat patiënten het gevoel hebben controle te hebben over hun ziekte. Op dat vlak  scoort Nederland slecht. Met name Nederlandse respondenten met diabetes voelen zich onzeker  over hun gezondheidsprobleem en hoe ze daar mee om moeten gaan: minder dan 60% van de  patiënten heeft er vertrouwen in dat hij zijn gezondheidsprobleem onder controle heeft. In de  meeste landen ligt dit percentage boven de 80%. Onder de diabetes patiënten met een slechte  gezondheid daalt het percentage patiënten dat het gevoel heeft de ziekte onder controle te hebben  zelfs tot 40%.    Een gedifferentieerd beeld van primaire en secundaire preventie  Primaire preventie binnen nationale screeningsprogramma’s kent in Nederland een duidelijk  doelgroepenbeleid, waarbij alleen de risicogroepen in aanmerking komen voor bijvoorbeeld een  screening op borstkanker, darmkanker of baarmoederhalskanker. Dat zien we terug in de resultaten:  Nederland scoort laag op de percentages in de totale populatie die een dergelijke screening heeft  ondergaan. In de leeftijdscohorten die wel onder de nationale screeningsprogramma’s vallen, is met  4   

name de rapportage van het hebben ondergaan van een borstkanker screening nog steeds lager dan  landelijke registratiecijfers. Ondanks het ontbreken van een nationaal screeningsprogramma voor  darmkanker, zegt 34% van de respondenten van 50 jaar of ouder aan een dergelijke screening te  hebben gehad in de afgelopen 5 jaar. Slechts 50% van de 65‐plussers, die als risicogroep zijn  aangemerkt, heeft in Nederland een griepprik gehad.   Nederlandse respondenten met diabetes, hartfalen, hypertensie en/of een verhoogd cholesterol  rapporteren dat ze minder secundaire preventieve zorg ontvangen, in vergelijking met respondenten  uit de andere deelnemende landen. Zo geeft 24% van de Nederlandse respondenten met diabetes  aan dat zowel het cholesterol als de bloeddruk in het afgelopen jaar zijn gecontroleerd en dat  bovendien de bloeddruk onder controle was; dit percentage ligt in Nieuw Zeeland op bijna 80%. Met  name de cholesterolmeting blijft achter in Nederland (50%).  Alle onderzochte patiëntengroepen in Nederland ervaren dat er, in vergelijking met 2010, in 2013  veel vaker gesproken is met hun huisarts, of iemand anders uit de praktijk, over voeding en  beweging. De percentages zijn vaak verdubbeld. Alleen voor patiënten met diabetes zijn de  percentages tussen 2010 en 2013 stabiel gebleven. Opvallend is, dat er in alle landen relatief weinig  over het gebruik van alcohol wordt gesproken in de huisartsenpraktijk.    Zorgconsumptie blijvend laag  Patiënten gebruiken in Nederland relatief weinig zorg. In vergelijking met de andere deelnemende  landen ligt het percentage respondenten uit Nederland dat een medisch specialist bezoekt of een  medisch onderzoek heeft ondergaan, samen met het VK, op het laagste niveau. In andere landen ligt  dit percentage tot een factor 2 hoger.     Een verschuivende financiële toegankelijkheid  In 2013 zegt 8% van de algemene Nederlandse bevolking dat ze serieuze problemen heeft ervaren  met het betalen van een rekening voor medische zorg. Daarmee bevindt ons land zich in de  middenmoot, maar het is wel een verdubbeling ten opzichte van 2010. Ruim 1 op 5 van de  respondenten rapporteert een concrete ervaring waarin vanwege de kosten is afgezien van zorg. Met  name het ondergaan van een door een arts aanbevolen onderzoek of (na)behandeling, wordt  achterwege gelaten (16% heeft dit meegemaakt in de afgelopen 12 maanden). Uit het onderzoek  wordt niet duidelijk of het hierbij om medisch noodzakelijk of niet‐medisch noodzakelijke zorg gaat.  Het hebben van een niet‐Nederlandse etniciteit en meer chronische aandoeningen vergroten de kans  af te hebben gezien van zorg vanuit financiële overwegingen. Hogere inkomens, 65+ zijn en het  hebben van een aanvullende verzekering verlaagt juist de kans dat mensen de kosten een rol hebben  laten spelen bij het afzien van zorggebruik. Degene met een aanvullende verzekering betaalt minder  eigen bijdragen.     Methodologische kanttekeningen  De Commonwealth Fund spant zich in om de methodologie van dataverzameling constant te houden  over de jaren. Toch bleek het in 2013 noodzakelijk om een ingrijpende verandering door te voeren.  De steekproef werd in Nederland voor het eerst niet uit het telefoonboek getrokken, maar  telefoonnummers werden random gegenereerd en 20% van de deelnemers is via de mobiele  5   

telefoon geïnterviewd. Dat bleek niet zonder gevolgen. Op diverse achtergrondkenmerken van de  populatie wijkt de steekproef van 2013 af van bijvoorbeeld die uit 2010. De vergelijking van de  resultaten uit 2013 met voorgaande jaren was dit jaar dan ook maar beperkt mogelijk.     Conclusie  De resultaten van de IHP‐survey 2013 laten zien dat de Nederlandse burger in de breedte goede zorg  ervaart. Binnen de chronische zorg en financiële toegankelijkheid zien we wel ontwikkelingen die  aandacht nodig hebben.        

6   

2. Resultaten De International Health Policy (IHP)‐survey 2013 was een omvangrijk onderzoek onder 20.045  burgers uit 11 landen naar de kwaliteit van zorg. Dit hoofdstuk beschrijft de belangrijkste  bevindingen rondom een 5‐tal, voor Nederland, beleidsrelevante onderwerpen. Na een beschrijving  van de onderzoekspopulatie (paragraaf 2.1), volgt de presentatie van de resultaten over:   ‐

participatie in de zorg (paragraaf 2.2); 

‐

primaire en secundaire preventie (paragraaf 2.3); 

‐

zorgconsumptie (paragraaf 2.4); en 

‐

financiële toegankelijkheid en kosten (paragraaf 2.5).  

Tenslotte presenteren we hoe burgers de kwaliteit van het Nederlandse zorgstelsel in het algemeen  ervaren (paragraaf 2.6). Bij de bespreking van de resultaten staat het Nederlandse perspectief  voorop. Verdiepende analyses zijn dan ook meestal alleen voor de Nederlandse steekproef  uitgevoerd. Details over de gehanteerde onderzoeksmethodiek zijn beschreven in Bijlage 1 en een  compleet overzicht met alle resultaten van het onderzoek staat in Bijlage 2.   

2.1 Beschrijving demografische gegevens steekproef  Precies 1000 inwoners van Nederland in de leeftijd variërend van 18 tot 93 jaar hebben in de periode  maart tot juni 2013 meegedaan aan de 2013 IHP‐survey via een telefonisch interview. Bijna de helft  daarvan is man (49%) en 20 procent is 65 jaar of ouder. Van de respondenten is 77% in Nederland  geboren. Op de vraag naar het gezinsinkomen wilde 19% geen antwoord geven. Een percentage van  29% heeft een beneden modaal inkomen, 25% een gemiddeld inkomen en 24% een boven modaal  inkomen. De respondenten die geen gezinsinkomen wilden opgeven verschilden niet in de verdeling  van hun opleidingsniveau in vergelijking met de respondenten die wel hun gezinsinkomen hebben  opgegeven.    Het overgrote deel van de respondenten ervaart zijn gezondheidstoestand als uitstekend tot goed  (87%). Binnen de Nederlandse steekproef heeft 22% van de respondenten 2 of meer van de volgende  chronische aandoeningen (op basis van zelfrapportage): reumatoïde artritis, astma/COPD, kanker,  diabetes, depressie, hartfalen, hypertensie, verhoogd cholesterolgehalte. Van deze aandoeningen  komen hypertensie (17%), astma/COPD (13%) en verhoogd cholesterolgehalte (12%) het meeste  voor in de steekproef.     In de Nederlandse steekproef heeft 69% een aanvullende ziektekosten verzekering; 25% heeft geen  aanvullende verzekering; en 4% geeft aan helemaal geen verzekering te hebben. Deelnemers van 65  jaar en ouder hebben vaker een aanvullende verzekering dan deelnemers jonger dan 65 jaar (76%  versus 67%). Van de respondenten zonder een chronische aandoening heeft 62% een aanvullende  verzekering. Respondenten met 1 chronische aandoening hebben iets vaker een aanvullende  verzekering (73%) en respondenten met 2 of meer chronische aandoeningen hebben het vaakst een  aanvullende verzekering (81%).   

7   

In dit rapport maken we regelmatig een vergelijking met de IHP‐resultaten uit 2010, omdat dit het  meest recente jaar is waarin ook burgers deelnamen aan de IHP‐survey. In tabel 1 staan een aantal  belangrijke kenmerken van beide steekproeven tegen elkaar afgezet. In vergelijking met 2010 ervaart  de steekproef uit 2013 een betere gezondheid, heeft de steekproef minder chronische  aandoeningen, zijn vaker opgenomen in het ziekenhuis, maar hebben beduidend minder vaak een  medisch specialist bezocht. De leeftijds‐ en geslachtsverdeling zijn vergelijkbaar, evenals het  opleidingsniveau omdat voor deze variabelen bij de dataverwerking gecorrigeerd is.   Etniciteit is in de 2013 survey op een andere manier uitgevraagd dan in de survey van 2010. In 2013  is direct gevraagd tot welke etnische groep de respondenten hoorden, terwijl in 2010 etniciteit  gebaseerd is op de vraag of één of beide ouders in het buitenland zijn geboren. Door deze  veranderde vraagstelling is het niet te achterhalen of het verschil in etniciteit tussen deze twee jaren  door de veranderde vraagstelling komt of door een veranderde samenstelling van de steekproef. Om  deze reden is er in deze rapportage geen vergelijking tussen 2013 en 2010 gemaakt voor etniciteit.    Tabel 1. Vergelijking van een aantal achtergrondkenmerken van de Nederlandse steekproeven die in 2010 en 2013  deelnamen aan de IHP‐surveys.   

2010‐steekproef  (n=1001) 

2013‐steekproef  (n=1000) 

Leeftijd (%)   <65 jaar   ≥65 jaar  Gezinsinkomen (%)  Beneden modaal  Modaal  Boven modaal  Onbekend  Etniciteit  2010: zijn uw beide ouders buiten Nederland geboren? (% ja)  2013: wat is uw etniciteit? (% niet‐Nederlands**)  Gezondheidstoestand (%)  Uitstekend ‐ zeer goed  Goed  Redelijk ‐ goed  2 of meer chronische aandoeningen* (% ja)  Bent u de afgelopen 2 jaar opgenomen geweest in het ziekenhuis? (% ja)  Hebt u de afgelopen 2 jaar een medisch specialist bezocht? (% ja) 

  81  19    20  19  53  8    5 

  80  20    29  25  24  22      23    57  30  13  22  21  37 

  40  41  19  29  15  60 

* Uit de lijst: reumatoïde artritis, astma/COPD, kanker, depressie, diabetes, hartfalen, hypertensie, verhoogd cholesterol  ** Marokkaans (1%), Turks (3%), Surinaams (4%), Nederlandse Antillen & Aruba (3%), of anders (10%) 

   

 

8   

2.2 Participatie in de zorg  Burgers vinden het steeds belangrijker dat ze actief mee kunnen praten over de zorg die ze  ontvangen. Daarnaast is participatie in overheidsbeleid en standpunten van beroepsgroepen is een  terugkerende thema. In de IHP‐survey is participatie uitgevraagd in de vorm van adequate  informatievoorziening, als randvoorwaarde voor participatie, en participatie van de patiënt in de  communicatie met de huisarts (besproken in deze paragraaf) en apotheker (zie tabel A5).   Ten opzichte van andere landen scoort Nederland gemiddeld op verschillende aspecten van huisarts‐ patiënt communicatie. 63% van de respondenten geeft aan dat de huisarts hem/haar altijd betrekt  bij het nemen van belangrijke beslissingen over zorg en behandeling, afgestemd op persoonlijke  voorkeuren. Dit varieerde internationaal van 45% in Zweden tot 70% in Duitsland. Iets meer dan de  helft van de respondenten (56%) geeft aan dat de huisarts altijd voldoende tijd voor hen neemt.  Internationaal varieert dit van 46% (Zweden) tot 72% (Duitsland). Voor Nederland geldt dat  respondenten met een Nederlandse etniciteit vaker aangeven dat er een goede communicatie is met  hun arts dan respondenten met een niet‐Nederlandse etniciteit. Ook respondenten die 65 jaar en  ouder zijn geven vaker aan dat er een goede communicatie is met hun huisarts (figuur 1). In figuur 1  is te zien dat de invloed van leeftijd (< 65 versus ≥ 65 jaar) groter lijkt dan de invloed van etniciteit  (Nederlands/niet‐Nederlands) op de kwaliteit van communicatie met de huisarts.     Figuur 1. Hoe vaak is het volgende van toepassing (% altijd): uw huisarts… (alleen Nederland, in subgroep die een vaste  huisarts of vaste huisartsenpraktijk heeft; n=987). 

100 80 60 Nederlands

40

niet‐Nederlands

20

<65 jaar

0 ...is op de hoogte  …neemt  …betrekt u in het  …legt zaken op  van belangrijke  voldoende tijd  nemen van  een begrijpelijke  informatie over  voor u beslissingen manier uit uw medische  achtergrond

65 jaar en ouder

 

  De kwaliteit van de huisarts‐patiënt communicatie, zoals die door de deelnemers wordt ervaren, is in  vergelijking met 2010 verslechterd. Respondenten geven in 2013 minder vaak aan dat huisartsen op  de hoogte zijn van hun medische achtergrond, minder vaak tijd voor hen neemt en minder vaak op  een begrijpelijke manier zaken uitlegt (figuur 2).    

9   

Figuur 2. Hoe vaak is het volgende van toepassing (% altijd): uw huisarts… (alleen Nederland, in subgroep die een vaste  huisarts of huisartsenpraktijk heeft; n=987). 

100 80 60 40 2010

20

2013

0 ...is op de hoogte  …neemt voldoende  …betrekt u in het  …legt zaken op een  van belangrijke  tijd voor u nemen van  begrijpelijke manier  informatie over uw  beslissingen uit medische  achtergrond

 

  Van de Nederlandse respondenten geeft 19% aan wel eens met de huisarts te hebben ge‐e‐maild  over een medische vraag. Dit is internationaal gezien veruit het hoogste percentage. In Canada en  Frankrijk ligt dit op 2% en Zwitserland heeft het, na Nederland, hoogste percentage met 15%. In 2010  was het percentage respondenten dat met de huisarts heeft ge‐e‐maild nog slechts 2%.      

 

10   

2.3 Primaire en secundaire preventieve zorg  Op het gebied van primaire preventie binnen gedefinieerde doelgroepen en secundaire preventie,  inclusief leefstijl, voor patiënten met een chronische aandoening kent Nederland een relatief laag  percentage ontvangers van preventieve zorg ten opzichte van andere landen. Bovendien zijn er  duidelijke verschillen met de IHP‐survey uit 2010.     Primaire preventie binnen nationale screeningsprogramma’s  Verschillende preventieve screeningstesten zoals mammografie voor het opsporen van borstkanker  en het uitvoeren van uitstrijkjes voor de detectie van baarmoederhalskanker gebeurt in andere  landen frequenter dan in Nederland. Ter illustratie: meer dan 60% van de vrouwelijke respondenten  in de leeftijdscategorie 40‐74 jaar uit Frankrijk, Duitsland, Zweden en de Verenigde Staten (VS) heeft  minder dan 2 jaar geleden een mammografie gehad, terwijl dat in Nederland 29% was. De  Nederlandse cijfers zijn veruit het laagst; het eerst volgende land met een laag percentage is  Zwitserland met 43%. Het is echter lastig om internationale vergelijkingen te maken, omdat  leeftijdsgrenzen van de beoogde doelgroep en de frequentie waarmee gescreend wordt per land  variëren.   Daarom zijn voor mammografie en uitstrijkjes de percentages voor Nederland ook herberekend voor  de doelgroepen van de nationale bevolkingsonderzoeken (zie tabel 2). Binnen de leeftijdsgrenzen van  het nationale screeningsprogramma voor borstkanker, geeft slechts 31% van de Nederlandse  vrouwen in de leeftijd van 50‐75 jaar aan een mammografie te hebben ondergaan in de afgelopen 2  jaar. Het percentage dat afgelopen 2 jaar een mammografie heeft ondergaan is nu veel lager dan in  2010 (31% in 2013 versus 76% in 2010). Binnen de doelgroep voor baarmoederhalsscreening geeft  75% aan in de afgelopen 5 jaar een uitstrijkje te hebben laten maken, wat het screeningsinterval is  voor dit bevolkingsonderzoek. Ook geeft 8% aan dit nog nooit te hebben gedaan. Er kon geen  vergelijking gemaakt worden met 2010, omdat voor deze vraag toen niet de juiste  screeningsintervallen zijn uitgevraagd.     Tabel 2. Preventieve screening: percentages binnen de doelgroepen zoals gedefinieerd in de IHP‐survey en de  doelgroepen van bevolkingsonderzoeken zoals die in Nederland gelden voor baarmoederhalskanker en borstkanker.   

IHP‐doelgroep 

NL‐doelgroep 

 

18‐70 jaar

30‐60 jaar 

Hoe lang is het geleden dat u een uitstrijkje hebt laten maken? (%) 

(n=438) 

(n=277) 

Minder dan 5 jaar geleden 

63 

75 

Meer dan 5 jaar geleden 

9 

7 

Nog nooit 

19 

8 

 

40‐74 jaar

50‐75 jaar 

Hoe lang is het geleden dat u een mammografie hebt ondergaan? (%) 

(n=309) 

(n=196) 

Minder dan 2 jaar geleden 

29 

31 

2 tot 3 jaar geleden 

23 

25 

Meer dan 3 jaar geleden 

28 

30 

Nog nooit  

16 

7 

 

11   

In 2010 was het percentage deelnemers van 50 jaar en ouder, dat afgelopen 5 jaar een darmkanker  screening had gehad slechts 14%. In 2013 is dit percentage flink gestegen tot 34%. Vanaf 2014 wordt  in Nederland een nationaal bevolkingsonderzoek naar darmkanker gestart onder mannen en  vrouwen tussen de 55 en 75 jaar. Uit de IHP‐survey blijkt dat voor deze leeftijdsgroep 35% de  afgelopen 5 jaar al een darmonderzoek heeft gehad.    De helft van de 65 plussers geeft aan afgelopen jaar een griepvaccinatie te hebben gehad; voor  respondenten onder de 65 jaar lag dit percentage op 39%. Onder de respondenten met minimaal 1  chronische ziekte lag de vaccinatiegraad ook op 50%. Deze percentages zijn, in vergelijking met de  andere deelnemende landen, hoog. Wel liggen de Nederlandse percentages in het huidige onderzoek  ver onder de IHP‐cijfers uit 2010, toen de vaccinatiegraad onder 65 plussers op 83% lag.     Secundaire preventie binnen de chronische zorg  Internationaal vergeleken scoort Nederland gemiddeld met het uitvoeren van bloeddruk controles  onder de algemene bevolking. Binnen de gehele Nederlandse steekproef geeft 68% aan dat  bloeddruk in het afgelopen jaar is gecontroleerd, terwijl dit internationaal varieert van 65% in het  Verenigd Koninkrijk (VK) tot 89% in Frankrijk en de VS. Ten opzichte met 2010 is er een behoorlijke  stijging op dit punt te zien in Nederland: toen scoorde Nederland het laagst met 58% van de  bevolking waarvan de bloeddruk was gecontroleerd. Voor de verschillende subgroepen met  patiënten die lijden aan vier relevante chronische aandoeningen, staat de mate waarin bloeddruk en  cholesterol controles zijn uitgevoerd, in tabel 3 weergegeven. Bloeddrukcontroles worden in hoge  mate uitgevoerd, maar cholesterolmetingen blijven voor patiënten met diabetes, hartfalen of  hypertensie achter.     Tabel 3. Controle van bloeddruk en cholesterol door arts of verpleegkundige in afgelopen jaar (% ja).   

Totale populatie 

Diabetes

Hartfalen en/of hypertensie

Verhoogd cholesterol

(n=1000) 

(n=92) 

(n=204) 

(n=117) 

Bloeddruk 

68 

86 

90

88 

Cholesterol 

40 

50 

54

79 

  Van de respondenten met diabetes, hartfalen, hypertensie en/of verhoogd cholesterol rapporteert  60% dat de bloeddruk ook daadwerkelijk onder controle was bij de laatste meeting. In figuur 3 is te  zien dat de respondenten die aangaven dat hun bloeddruk niet onder controle was, vooral de oudere  respondenten en de respondenten met een modaal en beneden modaal inkomen zijn.    

12   

Figuur 3. Percentage respondenten waarvan de bloeddruk NIET onder controle was bij de laatste meeting… (alleen  respondenten met diabetes, hartfalen, hypertensie en/of verhoogd cholesterol; n=301). 

50 40

<65 jaar

30

65 jaar en ouder inkomen beneden modaal

20

Modaal inkomen 10

Inkomen boven modaal

0

    Nederlandse respondenten met diabetes, hartfalen, hypertensie en/of een verhoogd cholesterol  ontvangen minder secundaire preventieve zorg en de bloeddruk is minder vaak onder controle, in  vergelijking met respondenten uit de andere deelnemende landen. Zo geeft 24% van de Nederlandse  respondenten met diabetes aan dat er zowel een cholesterol als bloeddruk controle is geweest in het  afgelopen jaar en dat bovendien de bloeddruk onder controle was; dit percentage ligt in Nieuw  Zeeland op 78% (figuur 4; linker balken). Vooral de cholesterolmeting blijft achter in Nederland (tabel  3). Daarnaast voelen minder Nederlandse diabetes patiënten zich zeker over hun  gezondheidsprobleem en hoe ze daar mee om moeten gaan (figuur 4; rechter balken).     Figuur 4. Secundaire preventieve zorg voor respondenten met diabetes en de mate waarin deze patiënten met hun  gezondheidsprobleem om kunnen gaan. 

100 80 60 40 20 0 AUS

CAN

FR

DUI

NL

NZ

NO

ZWE

ZWIT

VK

VS

% ja, op zowel bloeddruk als cholesterol controle uitgevoerd en bloeddruk onder  controle % heel zeker/zeker over controle en omgaan met gezondheidsproblemen

 

  Binnen de Nederlandse populatie met diabetes is een vergelijking gemaakt tussen de zorg die  respondenten met een Nederlandse en met een niet‐Nederlandse etniciteit ontvangen (tabel 4).  Degene met een niet‐Nederlandse etniciteit geven vaker aan dat de bloeddruk niet onder controle is,  dat er een cholesterol controle is geweest, maar ook dat de arts vaker heeft gesproken over dieet,  gezonde voeding en lichaamsbeweging.    

13   

Tabel 4. Diabetes zorg voor de Nederlandse deelnemers met diabetes in zijn geheel (n=101) en uitgesplitst naar etniciteit  (n=28 niet‐Nederlands en n=73 Nederlands).   

 

 

Totaal  (n=101)  86  60  50  24 

Niet‐Nederlands  (n=28)  86  54  45  11 

Nederlands  (n=73)  88  60  53  29 

58 

59 

56 

55  54 

61  68 

55  49 

• • • •

Bloeddruk controle in afgelopen jaar (% ja)  Bloeddruk was onder controle (% ja)  Cholesterol controle in afgelopen jaar (% ja)  Ja, op alle 3 bovenstaande aspecten (%) 

•

Ik heb er vertrouwen in mijn gezondheidsprobleem onder controle  hebben (% ja)  Arts heeft het gehad over dieet en gezonde voeding (% ja)  Arts heeft het gehad over lichaamsbeweging (% ja) 

• •

Etniciteit 

  Voor patiënten met hypertensie en hartfalen in eenzelfde beeld te zien: 24% heeft zowel een  bloeddruk controle als cholesterol controle gehad in het afgelopen jaar en de bloeddruk was onder  controle. 68% van de Nederlandse respondenten met deze aandoening heeft er vertrouwen in dat de  gezondheidsproblemen onder controle zijn en dat hij/zij kan omgaan met de problemen. In de  andere landen ligt dit percentage tussen de 72% (VK) en 93% (Frankrijk).     De ervaringen van patiënten met verhoogd cholesterol zijn iets beter, maar Nederland ligt ook bij  deze patiëntengroep achter op de andere landen. Van de Nederlandse respondenten geeft 42% aan  dat er zowel een cholesterol als bloeddruk controle is geweest in het afgelopen jaar en dat de  bloeddruk onder controle was. Dit was het laagste percentage; Australië en de VS scoren hier het  hoogste met respectievelijk 73% en 70%.     Voor de Nederlandse respondenten met diabetes, hartfalen, hypertensie of verhoogd cholesterol  geldt, dat het hebben van vertrouwen in het kunnen omgaan met de chronische ziekte sterk  samenhangt met de ervaren gezondheid, iets minder met het aantal chronische aandoeningen en  niet met het aantal artsen dat iemand ziet (zie figuur 5). Respondenten met een slechtere ervaren  gezondheid, hebben minder vertrouwen.   

14   

Figuur 5. Percentage respondenten dat er vertrouwen in heeft dat hij/zijn het gezondheidsprobleem onder controle  heeft, uitgesplitst naar de ervaren gezondheidstoestand, het aantal chronische aandoeningen en het aantal bezochte  artsen.  

100 Uitstekend‐zeer goed‐ goed

80

Redelijk‐slecht 60 1 chronische aandoening 40

2 of meer chronische  aandoeningen ≤1  verschillende artsen gezien

20

2 of meer verschillende artsen  gezien

0 % heel zeker/zeker dat gezondheidsprobleem onder  controle zijn en dat hij/zij kan omgaan met de problemen

 

  Leefstijl  Van alle Nederlandse respondenten geeft 39% aan dat er in de huisartspraktijk is gesproken over een  gezond dieet en een gezonde voeding, 43% geeft aan dat er gesproken is over lichaamsbeweging, en  bij 21% is er gesproken over het gebruik van alcohol. Van de respondenten die roken, wat bijna een  kwart is van de totale groep, heeft 57% in de huisartspraktijk gesproken over de gezondheidsrisico’s  van roken en de mogelijkheden om te stoppen. Alleen in de VS liggen deze percentages beduidend  hoger: 67% heeft gesproken over een gezond dieet, 70% over lichaamsbeweging. Gesprekken over  stoppen met roken worden zeer frequent gehouden in Nieuw Zeeland (84% van de rokers heeft dit  gehad) en de VS (76%). Het bespreken van alcoholgebruik loopt in alle landen achter op de andere  leefstijlgerelateerde zaken: het percentage respondenten dat dit heeft gehad varieert van 13 in  Noorwegen tot 32% in de UK en de VS.    Het bespreken van leefstijlgerelateerde zaken in de huisartsenpraktijk is in tabel 5 voor Nederland  weergegeven voor acht chronische aandoeningen afzonderlijk. Van de respondenten met hartfalen  kreeg 66% advies over dieet en voeding, 57% over beweging en 45% over alcoholgebruik. Hoe meer  chronische aandoeningen een patiënt heeft hoe vaker er in de huisartsenpraktijk gesproken wordt  over leefstijlgerelateerde aspecten (Figuur 6). Tabel 4 liet al zien, dat bewegen en gezonde voeding,  binnen de populatie respondenten met diabetes, vaker met patiënten met een niet‐Nederlandse  etniciteit wordt besproken.     Alle onderzochte patiëntengroepen ervaren dat er, in vergelijking met 2010, in 2013 veel vaker  gesproken is met hun huisarts, of iemand anders uit de praktijk, over voeding en beweging. De  15   

percentages zijn vooral voor voeding vaak verdubbeld. Alleen voor patiënten met diabetes zijn de  percentages tussen 2010 en 2013 stabiel gebleven.     Tabel 5. Het bespreken van leefstijlgerelateerde aspecten in de Nederlandse huisartsenpraktijk, uitgesplitst naar  aandoening (% ja, in de afgelopen 2 jaar).   

# respondenten 

Dieet en voeding (%) 

Beweging (%) 

Roken (%) 

Alcohol  (%) 

Artrose  Diabetes  Astma/COPD  Depressie  Hartfalen  Hypertensie  Verhoogd cholesterol  Kanker 

89  102  134  86  74  167  119  38 

56  56  42  45  66  55  61  53 

54  55  50  44  57  53  48  50 

64 (n=33)  70 (n=40)  66 (n=59)  42 (n=33)  70 (n=23)  67 (n=51)  52 (n=33)  50 (n=8) 

27  29  30  30  45  26  19  24 

NB. Bij deze percentages is geen rekening gehouden met co‐morbiditeit. 

    Figuur 6. Bespreken leefstijlgerelateerde aspecten in de huisartsenpraktijk, uitgesplitst naar het aantal chronische  aandoeningen*. 

100

80

60

0 1

40

2

20

0 Dieet en voeding

Beweging

Roken

Alcohol

* Uit de volgende lijst: diabetes, astma/COPD, hypertensie, hartfalen, verhoogd cholesterol, artrose, depressie, kanker. 

   

 

 

16   

2.4 Zorgconsumptie  De zorgconsumptie in Nederland ligt, in deze internationale vergelijking, op een laag niveau. Het  percentage respondenten dat een medische specialist heeft bezocht (37%) is in Nederland lager dan  in de andere landen, waar dit varieert van 32% het VK tot 75% in Duitsland. In Nederland (59%) en  het VK (55%) heeft het laagste percentage respondenten de afgelopen 2 jaar een medisch onderzoek  ondergaan. In Noorwegen is dit percentage het hoogst (86%). In tabel 6 is dit uitgesplitst naar het  aantal chronische aandoeningen van de respondent. In alle landen is te zien dat hoe meer chronische  aandoeningen een respondent heeft hoe vaker een respondent zegt een medisch onderzoek te  hebben ondergaan. Verder is het opvallend dat Noorwegen, ongeacht of respondenten een  chronische ziekte hebben, meer dan 80% een medisch onderzoek heeft ondergaan. Van de  respondenten met meer dan 2 chronische aandoeningen heeft in alle landen, behalve Nederland, 85‐ 95% een medisch onderzoek ondergaan. In Nederland is dit percentage 72%.    Tabel 6. Medisch onderzoek ondergaan in afgelopen 2 jaar, uitgesplitst naar aantal chronische aandoeningen* (% ja).      Australië  Canada  Frankrijk  Duitsland  Nederland  Nieuw Zeeland  Noorwegen  Zweden  Zwitserland  Verenigd Koninkrijk  Verenigde Staten 

# chronische aandoeningen  1  2 of meer  85  93  78  93  73  88  87  95  71  72  79  92  85  93  79  89  80  87  65  93  76  91 

0  55  60  66  73  48  60  82  58  58  39  60 

  Alle respondenten  71  75  74  82  59  75  86  73  68  55  77 

*Uit de volgende lijst: diabetes, astma/COPD, hypertensie, hartfalen, verhoogd cholesterol, artrose, depressie, kanker. 

  De zorgconsumptie hangt dus maar ten dele samen met het hebben van een chronische aandoening.  Het medicatiegebruik van respondenten is sterker afhankelijk van het aantal chronische  aandoeningen. Van de respondenten met 1 of meer chronische aandoeningen gebruikt 17% vier of  meer medicijnen op recept. Dit percentage is slechts 1% onder de respondenten zonder chronische  aandoeningen. Daarentegen verschilt het aantal bezochte artsen niet tussen respondenten met en  respondenten zonder een chronische aandoening (zie figuur 7).     

 

17   

Figuur 7. Medicijngebruik, uitgesplitst naar het al dan niet hebben van een chronische aandoening* (n=1000; alleen  Nederlandse respondenten). 

100 80 60

Geen chronische aandoening

40

1 of meer chronische  aandoeningen

20 0 0

1

2 tot 3

4 of meer

 

*Uit de volgende lijst: diabetes, astma/COPD, hypertensie, hartfalen, verhoogd cholesterol, artrose, depressie, kanker. 

 

18   

2.5 Financiële toegankelijkheid en kosten  In de IHP‐rapportages van voorgaande jaren constateerden we dat de financiële toegankelijkheid van  het Nederlandse zorgstelsel aan het verschuiven is. Vooral in 2011, toen de steekproef bestond uit  mensen met een ziekte of aandoening, zagen we dat het percentage respondenten, dat problemen  met het betalen van rekeningen voor medische zorg sterk was toegenomen naar 14%. Van de  Europese landen had Nederland in 2011 het hoogste percentage op deze weergave van de financiële  toegankelijkheid van een zorgstelsel. In 2013 zegt 8% van de algemene Nederlandse bevolking dat ze  serieuze problemen had ervaren met het betalen van een rekening voor medische zorg. Daarmee  bevindt ons land zich in de middenmoot, maar het is wel een verdubbeling ten opzichte van 2010  (was toen 4%; zie figuur 8). De percentages van 2013 liggen in de VS (23%), Frankrijk (13%), Nieuw  Zeeland (10%) en Zwitserland (10%) nog hoger dan in Nederland.    Figuur 8. Is het de afgelopen 12 maanden voorgekomen dat u serieuze problemen had om uw rekeningen te betalen voor  medische zorg of dat u uw rekeningen in het geheel niet kon betalen (% ja). 

30

20 2010 2011

10

2013

0 AUS

CAN

FR

DUI

NL

NZ

NO

ZWE

ZWIT

UK

VS

    Een tweede vraag over financiële toegankelijkheid, is de volgende:    Is het de afgelopen 12 maanden voorgekomen dat u … (% ja):  … een medisch probleem had, maar vanwege de kosten geen arts heeft bezocht?  … vanwege de kosten afgezien hebt van een door een arts aanbevolen medisch onderzoek,  behandeling of nabehandeling?  … vanwege de kosten een recept voor medicijnen niet hebt afgehaald of doseringen van uw medicijn  heeft overgeslagen?    Overall antwoordt 22% van de Nederlandse respondenten op minimaal 1 van de 3 vragen met ‘ja’.  Dit percentage liggen lager dan in de VS (37%), maar beduidend hoger dan in een aantal van de  andere deelnemende landen. In Zweden (6%), en de VK (4%) ervaren respondenten nauwelijks dat ze  vanwege de kosten, geen zorg consumeren. Daarentegen liggen de percentages in Duitsland (18%),  en Nieuw Zeeland (20%) niet ver af van de Nederlandse cijfers. In het bijzonder Nederlandse  respondenten zonder een aanvullende verzekering (31%) of met een beneden modaal  19   

gezinsinkomen (28%) zeggen ‘ja’ op minimaal 1 van de 3 gevraagde aspecten) (zie figuur 9). Het  aantal chronische aandoeningen heeft nauwelijks invloed op de kans op de ervaring dat men afziet  van zorg vanwege de kosten.    Figuur 9. Percentage respondenten dat ‘ja’ antwoord op één van de drie vragen over het afzien van zorg vanwege de  kosten (alleen Nederland), uitgesplitst naar het hebben van een aanvullende verzekering, leeftijd en inkomen. 

50

Aanvullende verzekering Geen aanvullende verzekering

40 < 65 jaar 65 jaar en ouder

30

Inkomen beneden modaal 20

Gemiddeld inkomen Inkomen boven modaal

10

Geen chronische aandoening 0

1 chronische aandoening  %ja op een van drie vragen over financiele toegankelijkheid 2 of meer chronische  aandoeningen

 

  Voor tandheelkundige zorg, geeft 18% van de Nederlandse respondenten aan de afgelopen 12  maanden een keer tandheelkundige zorg of controles wegens kosten te hebben overgeslagen. Deze  percentages variëren van <10% in Duitsland en de VK, tot >30% in Nieuw Zeeland en de VS. Binnen  de Nederlandse steekproef zijn het voornamelijk respondenten zonder aanvullende verzekering  (26%) en een gezinsinkomen beneden modaal (28%) die vaker aangeven afgezien te hebben van  tandheelkundige zorg vanwege de kosten.    Wie een aanvullende verzekering heeft, betaalt minder eigen bijdragen: 70% van de respondenten  met een aanvullende verzekering betaalt maximaal €375 aan zorgkosten voor het hele gezin op  jaarbasis uit eigen zak in vergelijking met 62% onder de respondenten zonder een aanvullende  verzekering. De extra kosten voor de aanvullende verzekering zijn hierin niet meegerekend. Voor de  meeste subgroepen die zijn bekeken, geldt dat 65‐70% tot maximaal €375 per gezin per jaar voor  zorgkosten uit eigen zak heeft bijgedragen. Tussen de 5 en 11% betaalde €755 of meer (tabel 7).      

20   

Tabel 7. Financiële toegankelijkheid, zoals gerapporteerd door Nederlandse respondenten (n=1000), uitgesplitst naar het hebben van een aanvullende verzekering, leeftijd, inkomen en  het hebben van 1 of meerdere chronische aandoeningen.  (%ja)* 

Is het voorgekomen dat u een  medisch probleem had maar  vanwege kosten geen arts  heeft bezocht?  Is het voorgekomen dat u  vanwege de kosten afgezien  heeft van een door arts  aanbevolen medisch  onderzoek behandeling of  nabehandeling?  Is het voorgekomen dat u  vanwege de kosten een recept  niet afgehaald of doseringen  overgeslagen heeft?  Samengestelde score: % ja op  minimaal 1 van de 3  bovengenoemde aspecten  Is het voorgekomen dat u  vanwege de kosten  tandheelkundige zorg of  controles overgeslagen heeft?  Eigen bijdrage van gezin  afgelopen 12 maanden (%):   ‐ Minder dan €75  ‐ €75 tot minder dan €375  ‐ €375 tot minder dan €755  ‐ €755 of meer  * In de afgelopen 12 maanden. 

Aanvullende verzekering  Ja  Nee  (n=692)  (n=288)  10  17 

Leeftijd  18‐64  (n=795)  13 

65+  (n=205)  6 

Beneden modaal  (n=295)  16 

Inkomen  Modaal  (n=248)  10 

Boven modaal  (n=239)  8 

Aantal chronische aandoeningen  0  1  2 of meer  (n=534)  (n=243)  (n=223)  12  11  13 

12 

25 

18 

6 

20 

16 

13 

15 

15 

20 

7 

10 

9 

4 

11 

8 

5 

7 

9 

9 

18 

31 

24 

13 

28 

23 

16 

21 

22 

24 

15 

26 

21 

10 

28 

15 

15 

16 

22 

20 

    30  40  16  6 

    33  29  22  11 

    33  36  17  7 

    28  37  19  8 

    28  41  18  8 

    25  39  22  6 

    31  40  18  5 

    33  34  18  6 

    29  42  18  5 

    33  34  14  10 

   

21   

2.6 Functioneren van het gezondheidszorgsysteem  Bijna de helft van de Nederlandse respondenten geeft aan dat het gezondheidszorgsysteem in grote  lijnen goed werkt. Slechts 5% meent dat het systeem helemaal opnieuw moet worden ingericht.  Deze laatste categorie is sinds 2007, toen nog 9% vond dat het systeem helemaal opnieuw moest  worden ingericht, gehalveerd. In figuur 10 staat het oordeel over het gezondheidssysteem door de  jaren heen weergegeven. Internationaal gezien zijn de respondenten uit de VS het minst tevreden  over hun gezondheidszorgsysteem. Bijna een kwart (24%) geeft aan dat het hele systeem zou  moeten worden heringericht, echter dit was in 2010 ook al het geval. In het bijzonder de Australiërs  zijn een stuk tevredener geworden over hun gezondheidszorgsysteem. In 2010 gaf 24% aan dat het in  grote lijnen goed werkte en in 2013 is dit 47%. Het percentage dat het Australische systeem opnieuw  ingericht wil hebben is gedaald van 20% naar 9%.     Figuur 10. Het oordeel over het functioneren van het gezondheidszorgsysteem in Nederland, in de periode 2006‐2013.  

BURGER (2013) Huisarts (2012) Patiënt (2011) BURGER (2010) Huisarts (2009) Patiënt (2008) BURGER (2007) Huisarts (2006) 0%

10%

20%

30%

40%

In grote lijnen werkt het goed

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Essentiële veranderingen zijn nodig

Systeem moet opnieuw ingericht worden

 

De Nederlandse respondenten oordelen in 2013 positiever over de medische zorg die ze ontvangen  in hun huisartsenpraktijk, in vergelijking met 2010 (zie figuur 11). Bijna 1 op de 3 Nederlandse  respondenten (31%) geeft aan dat de medische zorg van uitstekende kwaliteit is.     Figuur 11. Oordeel over de medische zorg die men ontvangt in de huisartsenpraktijk in Nederland (2010 en 2013, in  procenten). 

100 80 60 40 20 0

2010 2013 Uitstekend

 

Zeer goed

Goed

Redelijk‐Slecht

 

  22   

3. Discussie en conclusies Samengevat laat de IHP‐2013 survey zien dat de ervaringen van Nederlandse burgers met de zorg  goed zijn. Nederlandse deelnemers aan het onderzoek geven een hoge beoordeling over de kwaliteit  van de zorg die ze ontvangen in de huisartsenpraktijk (67% vindt de zorg uitstekend of zeer goed) en  slechts een heel klein deel (5%) is van mening dat het gezondheidszorgsysteem helemaal opnieuw  ingericht zou moeten worden. In vergelijking met de andere deelnemende landen onderscheidt  Nederland zich door een gematigd zorggebruik en een sterke toename van het bespreken van  leefstijl in de huisartsenpraktijk ten opzichte van 2010. Echter, vooral delen van de secundaire  preventieve zorg blijven achter, patiënten met een chronische aandoening hebben weinig  vertrouwen in hun eigen vermogen om met de ziekte om te gaan en een aanzienlijk deel van de  respondenten (22%) ziet af van zorg, vanwege de kosten.   

3.1 Versterking van patiëntenparticipatie voor effectievere secundaire  preventie  Het onderzoek laat zien dat er in Nederland een sterk gedifferentieerd preventiebeleid wordt  gehanteerd, waarbij preventieve zorg voornamelijk voor risicogroepen wordt aangeboden. Echter,  delen van de secundaire preventieve zorg voor patiënten met een chronische aandoening verdient in  Nederland nadere aandacht. Ondanks alle aandacht voor zorggroepen en de verhoogde budgetten  voor de huisartsenzorg, laat het onderzoek zien dat er, in het bijzonder voor patiënten met diabetes,  hypertensie, hartfalen en/of verhoogd cholesterol, vanuit de huisartsenpraktijk wel periodieke  controles van bloeddruk worden uitgevoerd, maar de bloeddruk is, naar het oordeel van de patiënt,  bij een groot deel niet onder controle. Een aanzienlijk deel van deze patiënten geeft bovendien aan  er geen vertouwen in te hebben hun gezondheidsprobleem onder controle te hebben.     Dit signaal staat niet op zichzelf. Het niet onder controle zijn van de bloeddruk werd nog recent ook  in een analyse van zorggroepen door de Landelijke Organisatie Ketenzorg gepresenteerd: 38% van de  diabetes patiënten en 37% van de patiënten die binnen een zorggroep voor het vasculair  risicomanagement valt, haalt niet de streefwaarde van een systolische bloeddruk ≤ 140 mmHg (LOK,  2013). IHP‐surveys uit voorgaande jaren lieten al zien dat het betrekken van patiënten met een  chronische aandoening bij de zorg en het faciliteren van zelfmanagement, in Nederland minder goed  verloopt dan in de andere deelnemende landen (Faber et al, 2011; 2012). Daarnaast concludeert het  RIVM in haar themarapport “Preventie in zorg” dat er nog veel te winnen is op het terrein van de  organisatorische randvoorwaarden voor effectieve preventie (van den Berg et al, 2013). Het RIVM‐ rapport benadrukt het belang van een goed infrastructuur die aansluit bij de dagelijkse zorgroutines,  passende vergoedingen voor de zorgaanbieder en zo weinig mogelijk financiële drempels voor de  patiënt.    Naast de organisatorische randvoorwaarden, zijn er aanwijzingen uit ons, en ook ander onderzoek,  dat er ruimte is voor het versterken van de rol voor de patiënt om de effectiviteit van secundaire  preventie te verbeteren. Bijvoorbeeld door het versterken van het vertrouwen om zelf om te kunnen  23   

gaan met de ziekte: bij nog geen 60% van de patiënten met diabetes, hartfalen, hypertensie en/of  verhoogd cholesterol is dit aanwezig. Het vertrouwen hebben in het kunnen omgaan met de ziekte,  ook wel self‐efficacy genoemd, is wel een doorslaggevend onderdeel van succesvolle  zelfmanagement interventies (Health Foundation, 2011). Daarnaast rapporteert in ons onderzoek  79% van de respondenten met een verhoogd cholesterol en 50% van de respondenten met diabetes,  dat het afgelopen jaar een cholesterolcontrole is uitgevoerd. Andere bronnen, gebaseerd op  registratiegegevens uit zorggroepen, spreken over een jaarlijkse controle bij 90% van de patiënten  die onder een CVRM‐programma vallen (LOK, 2013). Deze discrepantie tussen zelfrapportage en  registratiegegevens is groot. Het is voorstelbaar dat patiënten in Nederland onvoldoende worden  geïnformeerd over welke bepalingen worden uitgevoerd, waardoor de zelfrapportage een grove  onderschatting is van de werkelijkheid. Juist voor patiënten met een chronische aandoening is het  bespreken van de ziekte en het gezamenlijk vaststellen van behandeldoelen op basis van het beloop  van de ziekte, van cruciaal belang. Daarbij hoort ook het bespreken van lab‐uitslagen en bijvoorbeeld  leefstijl. De bevinding dat er bij veel meer patiënten met een chronische aandoening in de  huisartsenpraktijk gesproken is over voeding en bewegen, is wel degelijk een stap in de goede  richting van patiëntenparticipatie. Voor patiënten met hartfalen zou deze toename gekoppeld  kunnen worden aan de implementatie van de zorgstandaard CRVM, die in 2011 beschikbaar kwam.  Maar ook voor patiënten met bijvoorbeeld artrose en depressie zien we deze sterke toename, terwijl  er voor deze aandoeningen geen nieuwe richtlijnen beschikbaar zijn gekomen. Dit wijst erop dat er  een complete attitude verandering gaande is onder de zorgverleners in de huisartsenpraktijk op het  gebied van leefstijladvisering. Wel dient te worden opgemerkt dat het bespreekbaar maken van  leefstijl, pas een eerste stap is in de richting van daadwerkelijke gedragsverandering bij de patiënt.  Dat dit niet eenvoudig is, bleek recent nog uit de evaluatie van de inzet van praktijkondersteuners die  patiënten met diabetes begeleidden in het proces van leefstijlverandering. De interventie had geen  effect op leefstijl‐gerelateerd gedrag en klinische uitkomstmaten (Jansink et al, 2013).    

3.2 Primaire preventie  Meerdere vormen van primaire preventie zijn in Nederland georganiseerd binnen nationale  screeningspgogramma’s. Binnen deze programma’s komen alleen risicogroepen in aanmerking voor  deelname, om bijvoorbeeld het aantal foutpositieven zo laag mogelijk te houden. De percentages  voor het ontvangen van primaire preventieve zorg in het IHP‐2013 onderzoek wijken af van landelijke  Nederlandse cijfers. Bijvoorbeeld voor het maken van een uitstrijkje: waar in onze steekproef 75%  van de vrouwen in de doelgroep zegt aan het screeningsprogramma voor baarmoederhalskanker te  hebben deelgenomen, liggen landelijke cijfers rond de 65% (Zorgbalans, 2013). De percentages voor  borstkankerscreening liggen in het IHP‐2013 onderzoek juist veel lager dan landelijke cijfers (31%  versus 80% uit landelijke opkomstcijfers). Er is geen duidelijke verklaring aan te wijzen voor deze  verschillen.  De helft van de respondenten van 65 jaar en ouder gaf aan het afgelopen jaar de griepprik te hebben  ontvangen, tegenover 83% in 2010. Variaties in vaccinatiegraden voor het griepvirus zijn goed  gedocumenteerd. Tussen 1992 en 2005 steeg de vaccinatiegraad voor griep van 30% naar ongeveer  75%, maar vanaf 2005 is weer een daling van de vaccinatiegraad waarneembaar. Ter illustratie: de  24   

daling in de groep 60‐64 jarigen, is volgens andere bronnen gedaald van 76% in 2009 naar 56% in  2011 (Zorgbalans, 2013).    

3.3 Financiële toegankelijkheid  Het doel van eigen bijdragen in de zorg is dat mensen bewuster omgaan met hun zorggebruik en dus  afzien van zorg wanneer daar kosten tegenover staan, mits medisch verantwoord. Met andere  woorden: zorgmijding kan ongewenst zijn, bijvoorbeeld als iemands gezondheid daardoor onnodig  achteruit gaat. Maar het kan ook gewenst zijn; onnodig bezoek aan zorgverleners kost onnodig veel  geld. Het percentage mensen dat aangeeft het afgelopen jaar te hebben afgezien van zorg vanwege  de kosten ligt in ons onderzoek op 22%. Het ministerie van VWS liet in de zomer van 2013 een  onderzoek uitvoeren naar de effecten van het verhogen van het eigen risico per 1‐1‐2013 en  zorgmijding. Binnen een representatieve steekproef van 1.995 Nederlanders van 18 jaar en ouder,  met een gerapporteerde gezondheidsklacht in de periode januari 2012 t/m augustus 2013, gaf 20,2%  aan in deze periode wel eens af te hebben gezien van zorg, terwijl ze wel hadden overwogen er  gebruik van te maken. Bij 7,5% ging het om het waarschijnlijk gewenst afzien van zorg, bij 4,0% om  waarschijnlijk ongewenste mijding en bij 8,7% was dat onbepaald (IntoMart Gfk, 2013).   Zorgmijding vanwege de kosten komt in ons onderzoek vaker voor bij mensen zonder aanvullende  verzekering. Dit zou erop kunnen wijzen dat respondenten met name financiële drempels ervaren  voor zorg uit de aanvullende verzekering. Echter, ook de mensen met een inkomen beneden modaal,  en jonger dan 65 jaar rapporteren vaker dan gemiddeld dat ze zorg hebben gemeden vanwege de  kosten. Dit effect is onafhankelijk van het al dan niet hebben van een aanvullende verzekering.  Bovendien wordt het vaakst afgezien van zorg voor onderzoeken en (na)behandelingen die door  artsen wordt aanbevolen. Hierin speelt een aanvullende verzekering alleen een rol voor verwijzingen  naar bijvoorbeeld de fysiotherapeut, diëtist, maar niet voor verwijzingen naar de tweedelijnszorg.  Omdat de meeste verwijzingen (68%) in de huisartsenpraktijk een verwijzing naar een medisch  specialist betreft (www.nivel.nl/cijfers‐linh‐over‐huisartsverwijzingen, geraadpleegd op 12 november  2013), biedt de verklaring van het niet hebben van een aanvullende verzekering, onvoldoende  duidelijkheid. De hoogte van het eigen risico zou in de afweging om het advies van de verwijzend  huisarts te volgen, ook mee kunnen spelen. Ziekenhuiszorg valt immers onder de basisverzekering en  daarvoor geldt de verplichte eigen bijdrage. Echter, een internationale vergelijking laat zien dat het  heffen van een eigen bijdrage geen of nauwelijks invloed heeft op de zorgconsumptie. Ook  interfereren compensatiemechanismen, zoals de zorgtoeslag, in Nederland nauwelijks met de  afweging om zorg te gebruiken. Doordat burgers zich niet bewust zijn van de compensatie die ze  kunnen krijgen, ontstaan remeffecten voor groepen die recht hebben op deze compensaties (van der  Wees et al, 2013).   

3.4 Methodologische kanttekeningen  Steekproef‐effecten  In 2013 zijn er rondom de dataverzameling enige methodologische veranderingen doorgevoerd, in  vergelijking met voorgaande jaren. Allereerst is afgestapt van het trekken van een steekproef uit het  25   

telefoonboek. Door de opkomst van de mobiele telefonie en het niet willen vermelden van naam‐ adres‐woonplaats in een publiek beschikbare telefoongids, is het lastig een representatieve  steekproef te trekken uit de telefoongids. Daarom is in 2013 voor het eerst gekozen voor de ‘random  dialing digit‘ methode. Ook werden 20% mobiele telefoons geïncludeerd. Dit heeft gevolgen gehad  voor de steekproef. In vergelijking met 2010 was de steekproef van 2013 gezonder, had minder  aandoeningen, bezocht minder vaak een medisch specialist, had een lager gezinsinkomen, en was  vaker buiten Nederland geboren. Daarom hebben we in deze rapportage met speciale aandacht  gekeken naar de relatie tussen deze variabelen en de ervaringen met zorg. Er was geen verschil  tussen de 2010 en 2013 steekproef voor leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. Het aantal  aandoeningen en het gezinsinkomen hing met meerdere geteste variabelen samen. Etniciteit had  minder invloed. Het is niet uit te sluiten dat een deel van de gevonden verschillen tussen 2010 en  2013 terug te voeren zijn op de verschillen in de steekproef.     Vertekening door zelfrapportage  Op de vraag of men een aanvullende zorgverzekering heeft, antwoordde in ons onderzoek 69%  bevestigend. Dit percentage is veel lager dan verwacht: volgens het NZa heeft in 2013 85% van de  verzekerden een aanvullende verzekering afgesloten (NZa, 2013). Ook het percentage respondenten  dat aangeeft onverzekerd te zijn (4%) ligt hoger dan andere bronnen vermelden. In 2012 zou het %  wanbetalers voor de zorgverzekering liggen op 2.1%, onder Nederlanders van 18 jaar en ouder (CBS  StatLine, geraadpleegd op 6 november 2013). Dit percentage ligt lager onder de respondenten met  een Nederlandse etniciteit in vergelijking met het deel met een niet‐Nederlandse etniciteit (1.4%  versus 4.7%). Het is bekend dat er nog steeds veel misverstanden zijn over de zorgverzekering onder  Nederlanders. Zo denkt bijna 20% van de Nederlanders dat een bezoek aan de huisarts onder het  eigen risico valt en dus geld kost (IntoMart Gfk, 2013). Het is dus niet uit te sluiten dat de afwijkende  percentages die we in het IHP‐onderzoek nu vinden, geïntroduceerd zijn door zelfrapportage, en niet  per definitie een gevolg zijn van een niet‐representatieve steekproef.   In onze analyse zoemen we meerdere keren in op de groep respondenten met een  zelfgerapporteerde chronische aandoening. Nederlandse respondenten met een chronische  aandoening rapporteren op een aantal vlakken minder goede ervaringen met de zorg. De  Nederlandse steekproef heeft gemiddeld minder chronische aandoeningen dan de deelnemers uit de  meeste andere landen. Alleen Zwitserland is vergelijkbaar, terwijl de steekproef uit de UK gemiddeld  nog minder aandoeningen heeft. Deze verschillen in prevalentie van chronische aandoeningen kan  bijvoorbeeld berusten op werkelijke verschillen, maar ook een gevolg zijn van de onbetrouwbaarheid  van zelfrapportage, of een behoudender diagnostiekbeleid in bepaalde landen. Dat laatste zou ook  betekenen dat de patiënten die gediagnosticeerd zijn met een chronische gemiddeld een zwaardere  vorm van de ziekte hebben, omdat ze pas in een later ziektestadium gediagnosticeerd worden.  Prevalentiecijfers voor diabetes (type 1 + 2), gepubliceerd door de OECD, variëren inderdaad sterk.  Van de deelnemende landen aan het IHP‐onderzoek, loopt dit uiteen van 3.6% in de volwassen  populatie van 20‐79 jaar in Noorwegen en de UK, tot 10.3% in de VS (OECD, 2011). In Nederland ligt  de prevalentie op 5.3% en ligt daarmee onder het OECD gemiddelde, maar boven cijfers uit  Noorwegen, UK, Zweden en Nieuw‐Zeeland. Dat er in Nederland sprake zou zijn van een  26   

behoudender diagnostiekbeleid lijkt hiermee niet erg waarschijnlijk. De OECD corrigeert  prevalentiecijfers overigens indien deze gebaseerd zijn op zelfrapportage met een factor 1.5 (voor  UK, US en Canada) of zelfs een factor 2 (Frankrijk, Nederland, Noorwegen). Ondanks deze correctie,  is de prevalentie van diabetes in de CMWF‐steekproef in alle landen veel hoger dan in de OECD‐ statistieken.    

3.5 Conclusie  De resultaten van de IHP‐survey 2013 laten zien dat de Nederlandse burger in de breedte goede zorg  ervaart. Binnen de chronische zorg en financiële toegankelijkheid zien we wel ontwikkelingen die  aandacht nodig hebben.    

27   

Literatuur   Faber MJ, Burgers JS, Westert GP. International Health Policy Survey 2011 – Commonwealth Fund.  Onderzoek onder patiënten in 11 landen. Nijmegen: IQ healthcare, 2011.  Faber MJ, van Loenen T, Westert GP. International Health Policy Survey 2012. Commonwealth Fund.  Onderzoek onder huisartsen in 11 landen. Nijmegen: IQ healthcare, 2012.  Health Foundation. Helping people help themselves. A review of the evidence considering whether it  is worthwhile to support self‐management. London; Health Foundation, May 2011.  Intomart Gfk. Keuzegedrag in zorg. November 2013.  Jansink R, Braspenning J, Keizer E, van der Weijden T, Elwyn G, Grol R. No identifiable Hb1Ac or  lifestyl change after a comprehensive diabetes programme including motiviation interviewing:  a cluster randomized trial. Scand J Prim Health Care 2013;31:119‐27.  Landelijke Organisatie voor Ketenzorg (LOK). Transparante ketenzorg Diabetes Mellitus, COPD en  VRM. Rapportage zorggroepen over 2012. Op weg naar genuanceerde rapportage van zorg.  LOK, september 2013.   Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Marktscan en beleidsbrief Zorgverzekeringsmarkt. Weergave van  de markt 2009‐2013. Utrecht, september 2013.   OECD. Diabetes prevalence and incidence. Health at a Glance. OECD Publishing, 2011.  Van den Berg M, Post NAM, Hamberg‐van Reenen HH, Baan CA, Schoemaker CG. Preventie in de  zorg: themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Bilthoven; RIVM, 26 oktober  2013.   Van der Wees P, Wammes J, Westert G, Jeurissen P. Omvang en financiering van het basispakket:  een verkennende internationale vergelijking. Nijmegen: Celsus Academie, 6 november 2013.  Zorgbalans. Deelname aan screeningsprogramma's. Bilthoven; RIVM, 12 juni 2013.   

28   

Bijlage 1: Methodologie van het onderzoek  

B1.1 Over de vragenlijst  In 2013 staat het perspectief van de burger centraal in de International Health Policy Survey. Elk jaar  stelt de Commonwealth Fund een conceptvragenlijst op, gebaseerd op de vragenlijsten van de  voorgaande jaren. Er is in 2013 voor gekozen om een grote set van vragen uit 2010 te handhaven,  om een trendanalyse mogelijk te maken. Een aantal vragen over coördinatie van zorg zijn komen te  vervallen, maar vragen over leefstijl zijn toegevoegd. De eerste conceptversie van de survey is op 18  juli 2012 rondgestuurd aan verschillende projectpartners uit de 11 landen. In november 2012 volgde  een tweede conceptversie en begin januari 2013 was de definitieve survey gereed voor pre‐testing  en vertaling. De Engelstalige vragenlijst is naar het Nederlands vertaald door een erkend  vertaalbureau en de vertaling is gecontroleerd op juistheid door onderzoekers van IQ healthcare. Er  zijn geen aanvullende vragen toegevoegd die alleen in Nederland zijn gesteld.   

B1.2 Uitvoering van het veldwerk  Het veldwerk is uitgevoerd door SSRS, het bedrijf dat het veldwerk in de meeste deelnemende  landen uitvoerde en alle datamanagement op zich nam. De vragenlijst is doormiddel van telefonische  interviews afgenomen. Zowel vaste als mobiele telefoonnummers zijn gebruikt. De Nederlandse  steekproef bevatte 80% vaste telefoonnummers en 20% mobiele nummers. Het ‘random dialing  digit’ systeem voor Nederland is gebaseerd op het nationale nummer plan van de Onafhankelijke  post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA). De vaste nummers waren gestratificeerd naar  provincie, zodat alle 12 provincies adequaat worden gerepresenteerd. De random getrokken vaste  telefoonnummers werden gescreend of het zakelijke telefoonnummers waren en of ze in het bel‐me‐ niet register voorkwamen.  Voor de ‘random dialing digit’ steekproef van mobiele nummers is er gestratificeerd op basis van  provider distributie binnen Nederland.     De volgende strategieën werden gebruikt om de survey respons zo hoog mogelijk te houden en de  non‐respons en weigering zo laag mogelijk:   ‐

Belpogingen naar een respondent werden op verschillende tijden van de dag en op  verschillende dagen uitgevoerd. Er is een  maximum ingesteld van 9 belpogingen  met na  elke interval van drie pogingen een rustpose van één week.  

‐

Respondenten die weigerden deel te nemen werden na twee weken teruggebeld. 

  De interviews zijn uitgevoerd van maart tot juni 2013. De gemiddelde lengte van een interview  duurde in Nederland 19 minuten. Het respons percentage was in Nederland 23%. Dit is vergelijkbaar  met de voorgaande jaren. Het responspercentage varieerde van 11% in Duitsland en Noorwegen tot  33% in Zwitserland (tabel 8).      29   

Tabel 8. Details over het veldwerk in de 11 deelnemende landen.  Land 

Taal 

Australië  Canada (Quebec)  Frankrijk  Duitsland  Nederland  New Zeeland  Noorwegen  Zweden  Zwitserland  Verenigd Koninkrijk  Verenigde Staten 

Engels  Engels, Frans  Frans  Duits  Nederlands  Engels  Noors  Zweeds  Duits, Frans, Italiaans  Engels  Engels, Spaans 

Periode van veldwerk  (2013)  4  maart – 10 mei  4 maart – 16 mei  5 maart – 3 mei  2 april – 17 mei  4 maart – 10 mei  4 maart – 10 mei  6 maart – 7 mei  6 mei – 5 juni  4 maart – 10 mei  4 maart – 10 mei  4 maart – 16 mei 

Interview lengte  (minuten)  19  22 (16)  19  21  19  18.5  17.5  22  20.5  18  19.5 

 

B1.3 Definitie van de steekproef  In elk land, werd gestart met screening op leeftijd voor deelname: de minimale leeftijd was 18 jaar.  Er werden geen verdere screeningscriteria gehanteerd.    

B1.4 Representativiteit van de steekproef en analyse  Diverse maatregelen zijn genomen om tijdens de dataverzameling risico’s te ondervangen die de  representativiteit kunnen verstoren:    1. Maatregelen om de kans op selectie tegen te gaan:  a. Within Household correction (WHC): Respondenten die bereikt waren door middel  van een vaste telefoon en die 2 of meer volwassen huisgenoten hadden kregen een  gewicht van 2. Degene in een alleenstaand huishouden kregen een gewicht van 1. Er  was geen selectie voor huishoudens met een mobiele telefoon. De kans op selectie  daar was 1.   b. Dual‐Usage Correction (DUC): Volwassenen met zowel een vaste als een mobiele  telefoon kregen een gewicht van 0.5. Degene die slechts één van de twee hadden  ontvingen een gewicht van 1.   c. Een basis‐gewicht is gemaakt om het resultaat van WHC x DUC gelijk te maken.  2. Post‐stratification weighting: Na de toepassing van het basis‐gewicht, ondergaat de  steekproef zogenaamde “iterative proportional fitting” (IPF or ‘ranking). Dit is een procedure  waarbij de data herhaaldelijk wordt gewogen om de bekende marginale distributie van de  populatie parameters gelijk te krijgen. Deze procedure wordt herhaald totdat de verschillen  tussen de gewogen steekproef en de populatie parameters en de gewogen data bijna 0 zijn.     De Nederlandse data is verder gewogen op basis van geslacht, leeftijd, provincie, opleidingsniveau en  telefoonstatus (alleen mobiel of niet).  Deze referentiecijfers zijn afkomstig van de volgende bronnen:   -

Geslacht, leeftijd en regio (CBS, 2011‐ Population Dynamics; Birth, Death and Migration Per  Region report). 

30   

-

Opleidingsniveau (Statistisch jaarboek, 2012. Alleen de data voor de leeftijden 25‐64 zijn  gerapporteerd, daarom zijn de respondenten van 18‐24 en 65 jaar en ouder niet gewogen  voor opleidingsniveau).  

-

Telefoon status (ESS, 2011).  

  Tabel 9 vergelijkt de verdeling van de gewogen en ongewogen data en de referentiecijfers voor de  gehele Nederlandse bevolking.    Tabel 9. Representativiteit van de respondenten uit de Nederlandse steekproef ten opzichte van de volwassen  Nederlandse bevolking (%).    Geslacht 

Commonwealth

Commonwealth

Nederland**

ongewogen 

gewogen 

 

 

Man 

50% 

49%

49%

Vrouw 

50% 

51%

51%

Leeftijd 

 

18‐24 

11% 

11%

11%

25‐34 

15% 

15%

15%

35‐49 

28% 

28%

28%

50‐64 

27% 

26%

26%

65+ 

20% 

20%

21% 23%

Opleidingsniveau 

 

Middelbaar onderwijs of minder* 

17% 

22%

Enige Post‐Secondary* 

28% 

27%

27%

Universitaire graad of meer*

23% 

18%

18%

13%

13%

Telefoonaansluiting  Alleen mobiel 

  8% 

Provincie 

 

Drenthe 

3% 

3%

3%

Flevoland 

2% 

2%

2%

Friesland 

4% 

4%

4%

Gelderland 

13% 

12%

12%

Groningen 

5% 

4%

3%

Limburg 

6% 

7%

7%

Noord‐Brabant 

15% 

15%

15%

Noord‐Holland 

17% 

16%

16%

Overijssel 

6% 

7%

7%

Utrecht 

8% 

7%

7%

Zeeland 

2% 

2%

2%

Zuid‐Holland 

20% 

21%

21%

* 11% 18‐24 jaar en 21% 65+ zijn meegenomen in de weging voor opleidingsniveau.  ** volgens de “Gouden standaard”   

B1.5 Data analyse  De data van ieder land werden gewogen, zodat de vergelijkbaarheid tussen landen mogelijk werd. Er  zijn een aantal verkennende analyses uitgevoerd naar de relatie tussen de scores en kenmerken van 

31   

de respondent. Denk hierbij aan leeftijd, geslacht, aantal chronische aandoeningen, inkomen en het  algemene oordeel over het gezondheidszorgsysteem.      

32   

Bijlage 2: Tabellen met alle resultaten  

Tabel A1: Demografische gegevens    Leeftijd (%)  • 18‐24 jaar  • 25‐34 jaar  • 35‐49 jaar  • 50‐64 jaar  • 65+  Geslacht (% man) Gezinssamenstelling Aantal volwassenen (%) • 1  • 2  • 3 of meer  Aantal kinderen (%) • 0  • 1  • 2  • 3 of meer  Gezinsinkomen (%) • Beneden modaal  • Modaal  • Boven modaal  • Wil geen antwoord geven  Geboren in het land waar men nu  woont (% ja) 

AUS  (n=2200)    13  18  28  24  18 

CAN (n=5412) 

FR (n=1406) 

DUI (n=1125) 

NL (n=1000) 

NZ  (n=1000) 

NO (n=1000) 

ZWE (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

11 16 30 25 18

11 14 28 25 21

9 15 27 25 25

11 15 28 26 20

14  18  28  24  16 

12 14 28 24 22

10 15 26 24 25

10 16 28 24 21

12 17 27 23 21

13 17 26 26 18

48

47

48

49

48 

49

50

49

48

48

20 57 23

18 62 19

24 54 21

23 44 30

28  46  19 

26 57 16

26 61 13

20 57 18

23 50 22

17 53 30

64 14 16 6

60 17 14 9

69 15 10 3

62 16 12 6

69  10  11  7 

63 16 15 5

67 13 15 6

66 15 13 3

69 16 10 3

61 17 12 10

  35  26  24  10 

37 20 32 8

60 19 18 1

42 18 23 14

29 25 24 12

37  24  31  4 

40 17 35 4

30 17 44 1

39 27 20 11

23 31 28 15

43 19 32 3

80 

81

88

87

77

82 

93

90

82

81

85

49      20  45  28    67  16  10  5 

33   

 

AUS  (n=2200)             

CAN (n=5412) 

FR (n=1406) 

DUI (n=1125) 

NL (n=1000) 

NZ  (n=1000) 

NO (n=1000) 

ZWE (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

Etniciteit (%)  77 • Nederlands  1 • Marokkaans  3 • Turks  4 • Surinaams  3 • Nederlandse Antillen en  Aruba    10 • Anders   AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten; ‐‐ = vraag niet gesteld. 

     

34   

Tabel A2.Gezondheidstoestand    Gezondheidstoestand (%) • Uitstekend ‐ zeer goed  • Goed  • Redelijk ‐ Slecht  Heeft u ooit de volgende  aandoening gehad (% ja):  • Reumatoïde artritis  • Astma/COPD  • Kanker   • Depressie  • Diabetes  • Hartfalen  • Hypertensie  • Verhoogd  cholesterolgehalte  2 of meer chronische  aandoeningen (uit de 8  hierboven genoemde) (% ja)  Kunt u vanwege uw gezondheid  niet fulltime werken of bent u  beperkt in uw huishoudelijke of  andere dagelijkse activiteiten?  (%ja)  Rookt u sigaretten? (%) • Elke dag  • Soms  • Niet 

AUS  (n=2200)    65  24  11 

CAN (n=5412) 

FR (n=1406) 

DUI (n=1125) 

NL (n=1000) 

NZ (n=1000) 

NO (n=1000) 

ZWE (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

60 26 13

36 42 22

39 38 22

57 30 13

62 30 8

50 31 19

55 28 16

54 34 12

59 29 12

51 30 18

16  12  4  12  8  6  18  17 

22 13 6 18 9 6 22 20

8 10 5 16 9 10 24 21

10 10 7 11 8 11 28 17

9 13 4 9 10 7 17 12

15 17 4 11 10 9 23 20

16 15 8 18 6 9 23 19

15 13 8 14 8 10 25 17

7 5 4 6 9 10 19 17

8 8 2 8 9 7 18 12

28 16 8 24 12 9 30 28

26 

31

27

28

22

30

31

30

20

10

43

14 

17

19

22

16

19

25

18

12

15

21

  12  14  74 

16 6 78

20 7 73

23 5 71

24 14 61

12 5 83

17 7 76

9 5 86

16 16 68

10 11 77

15 7 78

 

35   

  Heeft u in de afgelopen twee  jaar emotionele zorgen ervaren  zoals angsten of grote  droefheid? (%ja) 

AUS  (n=2200)  22 

CAN (n=5412)  23

FR (n=1406)  25

DUI (n=1125)  20

NL (n=1000)  19

NZ (n=1000)  20

NO (n=1000)  18

ZWE (n=2400)  15

ZWIT (n=1500)  11

VK (n=1000)  12

VS (n=2002)  26

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

36   

Tabel A3: Zorgconsumptie    Bent u opgenomen geweest in het  ziekenhuis?a (% ja)  Heeft u niet‐spoedeisende chirurgie  gehad?a (% ja)  Hoe vaak hebt u zelf de SEH‐afdeling  bezocht?a (%)  • 0 keer  • 1 keer  • ≥2 keer  Heeft u een medisch specialist  bezocht?a (% ja)  Hoeveel verschillende artsen heeft u  bezocht?b (%)  • 0  • 1  • 2‐3  • ≥4  Hoeveel verschillende medicijnen op  recept gebruikt u regelmatig of  langdurig? (%)  • 0  • 1  • 2‐3  • 4 of meer  Heeft u uw bloed laten onderzoeken,  röntgenfoto’s laten maken of een ander  medisch onderzoek ondergaan?a (% ja) 

AUS CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)  15  18 24 25 21 20  22 18 24 14 20 14 

14

17

16

15

14 

19

14

15

10

16

 

  75  12  9 

59 19 22

69 19 13

77 15 7

73 13 10

70  15  12 

72 16 11

67 18 14

68 15 12

70 14 11

61 21 18

45 

51

68

75

37

47 

54

46

45

32

55

9 37 42 10

30 23 31 13

17 27 40 8

22 28 38 7

14 29 41 15

 

  21  30  35  11 

14 30 42 12

13 32 43 11

6 16 50 25

22 30 39 3

 

13  33  40  10   

54  15  15  15 

46 18 18 17

54 12 18 14

49 16 18 15

47 15 18 9

36  19  20  23 

43 20 22 13

47 17 19 16

45 14 18 9

46 17 15 11

43 14 19 23

71 

75

74

82

59

75 

86

73

68

55

77

37   

  Heeft u een tandarts of  tandheelkundige kliniek bezocht (%ja)  • Afgelopen jaar  • Afgelopen 2 jaar  • Geen tandarts bezocht afgelopen  2 jaar  Voor respondenten met emotionele  zorgen  Toen u zich zo voelde, was u toen in de  gelegenheid om hulp te zoeken bij een  professional?  • Ja  • Nee, wilde geen professional  bezoeken  • Nee, kon geen hulp krijgen  a

AUS CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)      47  25  28 

66 11 23

      (n=446) 

54 20 27

84 6 10

63 18 18

43  15  41 

75 14 11

77 13 10

67 10 22

66 8 25

60 12 27

        (n=1163)  (n=370) 

    (n=250) 

(     (n=178) 

      (n=208) 

    (n=144 

    (n=359) 

    (n=154) 

    (n=1121 

    (n=467) 

52  37 

57 32

54 30

50 38

57 35

53  43 

58 30

62 29

38 47

51 42

53 30

11 

10

14

10

6

3 

12

7

14

6

15

b

 afgelopen 2 jaar;   afgelopen 12 maanden  AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

38   

Tabel A4. Toegankelijkheid     Hoe snel kon u de laatste keer dat u  ziek was een afspraak maken met de  dokter of verpleegkundige?   • Dezelfde of volgende dag  • 2 tot 7 dagen  • 8 of meer dagen  Voor deelnemers die zorg buiten  kantooruren nodig had  Is het volgens u gemakkelijk om buiten  kantooruren zorg te krijgen (% erg  gemakkelijk/redelijk gemakkelijk)?  Voor deelnemers die afgelopen 2 jaar  specialist hebben bezocht  Hoe lang moest u wachten op een  afspraak met de medisch specialist  nadat u was aangeraden een specialist  te bezoeken? (%)  • < 4 weken (inclusief geen  wachtperiode)  • 1 maand tot minder dan 2  maanden  • 2 maanden of langer  • Weet niet/wil geen antwoord  geven 

AUS  CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)      (n=)   55  32  7    (n=1792)     42    (n=1041)  

38 32 23

53 28 11

72 12 10

60 32 3

68  25  2 

46 27 15

48 23 11

67 27 2

50 40 6

44 30 18

(n=800)      49 

(n=1557)     29 

(n=1280)     44 

(n=866)      65 

(n=1741)      38 

(n=577)   

(n=1104)  

(n=693)   

(n=336)   

(n=1239)   

(n=1005)     35 

(n=712)      53 

(n=782)      52 

(n=2931)  (n=1010)    

(n=853)   

(n=384)   

  (n=819)      50    (n=495)   

47 

38

51

71

62

54 

42

50

73

65

71

29 

31

30

18

18

20 

26

26

15

10

17

17  7 

28 3

18 1

10 1

3 17

18  8 

24 7

16 7

3 9

6 19

5 6

(n=4761)      36 

39   

  Voor deelnemers die afgelopen 2 jaar  niet‐spoedeisende operatie hebben  ondergaan  Hoe lang moest u wachten de ingreep  nadat u was geadviseerd de operatie  te ondergaan? (%)  • minder dan 1 maand (inclusief geen  wachtperiode)  • 1 maand tot 4 maanden  • 4 maanden of langer  • Weet niet/wil geen antwoord  geven  Voor de respondenten die afgelopen 2  jaar SEH afdeling hebben bezocht  Hoe lang moest u wachten voordat u  werd geholpen? (%)  • < 30 minuten  • 30 minuten tot minder dan 1 uur  • 1 tot minder dan 2 uur  • 2 uur of meer  Voor de respondenten die afgelopen 2  jaar SEH afdeling hebben bezocht en  vaste dokter hebben  Had de aandoening waarvoor u de SEH  bezocht, door uw huisarts behandeld  kunnen worden als deze beschikbaar  was geweest? (% ja) 

AUS  (n=2200)      (n=303)   

CAN FR DUI NL NZ  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)              (n=797)  (n=228)  (n=186)  (n=148)  (n=156)           

  (n=219)   

  (n=338)   

  (n=215)   

  (n=102)   

  (n=374)   

53 

37

46

81

53

43 

39

33

65

44

60

29  9  8 

41 17 5

48 4 1

16 3 1

22 1 24

32  13  11 

36 21 5

54 6 7

21 3 11

20 2 33

26 7

    (n=502)    42  19  12  24 

  (n=2139)    20 16 15 47

  (n=428)    31 14 18 35

  (n=256)    43 21 10 22

  (n=224)    39 25 13 15

    (n=245)    50  19  14  13 

  (n=246)    33 15 16 33

  (n=744)    33 16 17 31

  (n=382)    31 23 27 18

  (n=255)    35 29 19 15

  (n=728)    38 20 13 28

      (n=489)      27  

    (n=2034)      46 

    (n=417)      24 

    (n=249)      30 

    (n=219)      29 

      (n=244)      26 

    (n=238)      30 

    (n=715)      41 

    (n=376)      36 

    (n=245)      34 

    (n=659)      44 

NO ZWE ZWIT VK VS (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002) 

40   

 

AUS  (n=2200)    Voor respondenten met vaste huisarts    en/of praktijk en ooit geprobeerd  (n=1766) hebben te bellen    Wanneer u uw huisartsenpraktijk belt  met een medische vraag of probleem    tijdens de normale praktijkuren, hoe    vaak krijg u dan op dezelfde dag nog    79  antwoord (% Altijd/Vaak)    Voor respondenten met vaste huisarts  (n=2119) en/of praktijk    Heeft iemand in uw praktijk wel eens    verteld dat u hun een email kunt    sturen als u een medische vraag  24  heeft? (% ja)    Voor respondenten met vaste huisarts  (n=2119) en/of praktijk    Heeft u afgelopen 2 jaar uw huisarts  ge‐e‐maild met een medische vraag?    8  (% ja) 

CAN FR DUI NL NZ  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)              (n=4557)  (n=1288) (n=872)  (n=929)  (n=828)                                          88  63  66  80  84    (n=5123)  (n=1377) (n=1072) (n=987)  (n=971)                                17  9  9  16  31    (n=5123)  (n=1377) (n=1072) (n=987)  (n=971)                      3  2  2  5  19 

NO ZWE ZWIT VK VS (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)    (n=809)          77 

  (n=1847)         83 

  (n=1401)         82 

  (n=855)          74 

  (n=1735)          72 

(n=979)        22 

(n=2235)       19 

(n=1466)       28 

(n=911)        25 

(n=1829)        28 

(n=979)      5 

(n=2235)     8 

(n=1466)     15 

(n=911)      12 

(n=1829)      6 

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten.  

 

41   

Tabel A5. Arts‐patiënt communicatie     Voor de respondenten met vaste  huisarts en/of praktijk:   Hoe vaak is het volgende van  toepassing (% altijd): Uw huisarts …  … is op de hoogte van belangrijke  informatie over uw medische  achtergrond.  … neemt voldoende tijd voor u.  … betrekt u in het nemen van  beslissingen over zorg en behandeling,  afgestemd op uw voorkeuren.  … legt zaken op een begrijpelijke  manier uit.  Voor respondenten die afgelopen twee  jaar in het ziekenhuis opgenomen zijn  geweest  Heeft u bij ontslag schriftelijke  informatie ontvangen over wat u na  thuiskomst zou moeten doen en op  welke symptomen u zou moeten  letten? (% ja)  Voor respondenten met tenminste 2  medicijnen  Heeft een arts of apotheker in de  afgelopen 12 maanden..? (% ja)  …alle medicijnen die u inneemt eens  met u doorgenomen 

AUS  (n=2200)    (n=2119)          58  60      63    67        (n=392)        73    (n=710) 

74 

CAN FR DUI NL NZ  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)    (n=5123) (n=1377) (n=1072) (n=987)  (n=971)           

  59  52

  54  51

  77  72

  61  56

  59 

  51 

  70 

  63 

67 

65 

80 

63 

    (n=901)        78 

    (n=347)        70 

    (n=292)        69 

    (n=205)        67 

(n=2372)  (n=431) 

(n=430) 

(n=314) 

    73  71      75    78        (n=191)        77    (N=419) 

80

73

77

77 

44

NO ZWE ZWIT VK VS (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)  (n=979)   

(n=2235)  

(n=1466)  (n=911)     

(n=1829)   

  51  49

  42  46

  57  51

  63  60

  59  60

  51 

  45 

  53 

  61 

  65 

59 

56 

60 

67 

69 

    (n=231)        59 

    (n=483)        55 

    (n=331)        68 

    (n=142)        79 

    (n=444)        92 

(n=415) 

(n=975) 

(n=488) 

(n=319) 

(n=1091) 

58

54

66

85

79

42   

 

AUS  CAN FR DUI NL NZ  (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  74  79 38 62 67 76 

…u uitleg gegeven over de mogelijke  bijwerkingen van ieder voorgeschreven  medicijn  … u een lijst op papier gegeven met al  58  uw voorgeschreven medicijnen 

70

19

47

70

72 

NO ZWE ZWIT VK VS (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)  47 44 77 77 70

31

69

55

75

61

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

 

43   

Tabel A6. Chronische & preventieve zorg    Is uw bloeddruk het  afgelopen jaar gecontroleerd  door een arts of  verpleegkundige (% ja)  Voor patiënten met diabetes,  hartfalen hypertensie  en/of  hoge cholesterol  Was uw bloeddruk, de laatste  keer dat u het hebt laten  meten, onder controle? (% ja)  Hoe lang is het geleden dat  uw cholesterol gecontroleerd  is?  • Minder dan 1 jaar  geleden  • 1 tot 5 jaar geleden  • Meer dan 5 jaar  geleden  • Nooit   Hebt u het afgelopen jaar een  griepprik gehad? (% ja)  Voor vrouwen, 18‐70 jaar Hoe lang is het geleden dat u  een uitstrijkje hebt laten  maken? (%)  • Binnen het afgelopen  jaar 

AUS  (n=2200)  68 

CAN (n=5412)  81

FR (n=1406)  89

DUI (n=1125)  84

NL (n=1000)  68

NZ (n=1000)  72

NO (n=1000)  71

ZWE (n=2400)  66

ZWIT (n=1500)  67

VK (n=1000)  65

VS (n=2002)  89

    (n=750)      83   

    (n=2341)      84   

  (n=538)      84 

  (n=495)      73 

  (n=301)      60 

  (n=393)      86 

  (n=445)      82 

  (n=1005)      83 

  (n=458)      67 

  (n=259)      71 

  (n=1161)      84 

49 

49

50

57

40

47

39

27

41

37

55

26  4 

24 4 

25 7

18 3

27 7

26 5

23 9

23 11

27 4

27 7

24 5

15 

20

17

11

17

20

24

30

15

19

15

38 

35

20

28

41

41

13

20

33

38

49

    (n=1013)    34 

    (n=2645)    39

  (n=658)    43

  (n=555)    61

  (n=438)    13

  (n=422)    36

  (n=433)    28

  (n=1006)    22

  (n=683)    32

  (n=437)    16

  (n=881)    49

44   

  • Binnen afgelopen twee  jaar  • Binnen afgelopen drie  jaar  • Binnen afgelopen 5 jaar  • Meer dan 5 jaar  geleden  • Nooit   Voor vrouwen, 40‐74 jaar Hoe lang is het geleden dat u  een mammografie hebt  ondergaan? (%)  • Minder dan 2 jaar  geleden  • 2 tot 3 jaar geleden  • Meer dan 3 jaar  geleden  • Nog nooit  Voor respondenten 50 jaar of  ouder  Hoe lang is het geleden dat u  een darmkanker screening  hebt gehad?  • Minder dan 5 jaar  geleden  • 5 tot 10 jaar geleden  • Meer dan 10 jaar  geleden  • Nooit 

AUS  (n=2200)  24 

CAN (n=5412)  24

FR (n=1406)  25

DUI (n=1125)  10

NL (n=1000)  20

NZ (n=1000)  21

NO (n=1000)  24

ZWE (n=2400)  27

ZWIT (n=1500)  23

VK (n=1000)  11

VS (n=2002)  19

12 

8 

11

4

17

10

16

18

9

9

8

5  7 

5  10

6 9

3 6

13 9

6 11

9 5

9 10

4 6

6 9

5 11

15 

9 

4

5

19

12

16

10

19

30

5

    (n=677)    55 

    (n=2159)    52

  (n=448)    64

  (n=419)    63

  (n=309)    29

  (n=275)    55

  (n=388)    47

  (n=876)    74

  (n=456)    43

  (n=259)    27

  (n=732)    65

12  12 

14 11

14 9

11 7

23 28

14 11

13 14

14 5

21 21

10 12

11 12

19 

22

12

11

16

19

26

5

13

32

11

      (n=944)    51 

      (n=3280)    51

    (n=654)    56

    (n=636)    48

    (n=463)    34

    (n=417)    28

    (n=676)    19

    (n=1569)    18

    (n=688)    31

    (n=436)    28

    (n=1298)    56

13  3 

10 3 

8 3

12 4

22 5

8 7

10 7

5 6

16 5

10 5

15 3

31 

35

32

30

30

57

63

69

43

42

24

45   

  Ontvangt u herinneringen  voor het maken van een  afspraak voor preventieve  zorg, zoals voor een  griepprik,  bevolkingsonderzoek of  oogcontroles? (% ja)  Voor patiënten met diabetes,  hartfalen, hypertensie of  verhoogd cholesterol  Hoe zeker bent u van uzelf  dat u uw  gezondheidsproblemen  onder controle hebt en kunt  omgaan met uw  gezondheidsprobleem? (%)  • Heel zeker  • Zeker  • Niet erg zeker  • Helemaal niet zeker  Voor de respondenten met  vaste huisarts en/of praktijk  Hebt u met uw huisarts of  een andere zorgverlener in  de praktijk, de afgelopen 2  jaar gesproken over … (% ja)  … een gezond dieet en  gezonde voeding.  … lichaamsbeweging.

AUS  (n=2200)            37 

CAN (n=5412)            39 

FR (n=1406) 

DUI (n=1125) 

NL (n=1000) 

NZ (n=1000) 

NO (n=1000) 

ZWE (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

        39 

        46 

        56 

        56 

        24 

        32 

        32 

        44 

        49 

              (n=750)    43  48  7  1 

              (n=2341)    38 52 8  2 

            (n=538)    19 74 6 1

            (n=495)    42 45 8 4

            (n=301)    22 48 20 4

            (n=393)    41 51 8 *

            (n=445)    36 55 5 2

            (n=1005)    31 53 9 3

            (n=458)    20 63 11 4

            (n=295) 

            (n=1161) 

24 51 21 3

42 49 8 2

        (n=2119)    53 

        (n=5123)    50

      (n=1377)    39

      (n=1072)    38

      (n=987)    39

      (n=971)    46

      (n=979)    30

      (n=2235)    28

      (n=1466)    37

      (n=911)    51

      (n=1829)    67

52 

53

50

46

43

51

38

41

39

49

70

46   

  … de gezondheidsrisico’s van  roken en mogelijkheden om  te stoppen (alleen bij rokers)  …Gebruik van alcohol

AUS  (n=2200)  59 

CAN (n=5412)  68

FR (n=1406)  54

DUI (n=1125)  58

NL (n=1000)  57

NZ (n=1000)  84

NO (n=1000)  45

ZWE (n=2400)  48

ZWIT (n=1500)  45

VK (n=1000)  64

VS (n=2002)  76

27 

23

12

19

21

20

13

21

14

32

32

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

   

 

47   

Tabel A7‐I. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met Diabetes Mellitus    • Bloeddruk controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Bloeddruk was onder  controle (% ja)  • Cholesterol controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Ja, op alle 3 bovenstaande  aspecten (%) 

AUS  (n=158)  87 

CAN (n=600)  96

FR (n=111)  95

DUI (n=99)  96

NL (n=92)  86

NZ  (n=91)  90 

NO (n=75)  88

ZWE (n=210)  94

ZWIT (n=116)  87

VK (n=87)  93

VS (n=285)  97

78 

85

85

76

60

96 

72

86

58

64

84

78 

83

73

87

50

90 

62

59

69

67

81

65 

71

62

69

24

78 

48

50

39

40

70

85 96 86 58 96  84 90 69 64 88 • Ik heb er vertrouwen in mijn  90  gezondheidsprobleem onder  controle hebben (% ja)  93  78 57 69 55 71  64 68 65 71 82 • Arts heeft het gehad over  dieet en gezonde voeding (%  ja)  85  71 58 63 54 79  75 75 61 68 78 • Arts heeft het gehad over  lichaamsbeweging (% ja)  AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

   

 

48   

Tabel A7‐II. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met hypertensie en hartfalen    • Bloeddruk controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Bloeddruk was onder  controle (% ja)  • Cholesterol controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Ja, op alle 3 bovenstaande  aspecten (%) 

AUS  (n=506)  98 

CAN (n=1694)  95

FR (n=354)  96

DUI (n=404)  94

NL (n=204)  90

NZ  (n=262)  88 

NO (n=323)  93

ZWE (n=814)  90

ZWIT (n=314)  91

VK (n=222)  93

VS (n=866)  95

83 

80

79

69

50

84 

78

80

61

65

80

78 

68

67

76

54

73 

62

51

63

68

69

67 

56

53

54

24

56 

50

40

38

42

58

89 93 88 68 92  91 84 82 72 90 • Ik heb er vertrouwen in mijn  90  gezondheidsprobleem onder  controle hebben (% ja)  73  64 54 54 57 59  41 41 56 71 70 • Arts heeft het gehad over  dieet en gezonde voeding (%  ja)  77  64 61 53 52 70  49 55 57 69 73 • Arts heeft het gehad over  lichaamsbeweging (% ja)  AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

     

 

49   

Tabel A7‐III. Kwaliteit van chronische zorg: relevante aspecten in de zorg voor patiënten met verhoogd cholesterol    • Bloeddruk controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Bloeddruk was onder  controle (% ja)  • Cholesterol controle in  afgelopen jaar (% ja)  • Ja, op alle 3 bovenstaande  aspecten (%) 

AUS  (n=407)  97 

CAN (n=1369)  93

FR (n=282)  95

DUI (n=203)  95

NL (n=117)  88

NZ  (n=197)  82 

NO (n=256)  90

ZWE (n=464)  87

ZWIT (n=234)  88

VK (n=116)  90

VS (n=751)  96

85 

87

87

76

60

84 

82

88

64

72

86

86 

77

72

84

79

75 

67

60

75

76

80

73 

66

63

65

42

59 

57

50

46

49

70

89 94 87 73 91  89 85 80 73 91 • Ik heb er vertrouwen in mijn  89  gezondheidsprobleem onder  controle hebben (% ja)  72  66 54 55 60 70  45 47 57 66 75 • Arts heeft het gehad over  dieet en gezonde voeding (%  ja)  72  66 61 62 48 65  42 56 58 68 74 • Arts heeft het gehad over  lichaamsbeweging (% ja)  AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

     

 

50   

Tabel A8. Zorgcoördinatie    Heeft u een vaste huisarts of vaste  huisartsenpraktijk? (%)  • Ja, vaste huisarts  • Ja, vaste praktijk  • Nee  Hoe lang bent u al bij uw huidige  huisarts(enpraktijk)? (%)  • <1 jaar  • 1 tot <3 jaar  • 3 tot <5 jaar  • ≥5 jaar  Voor deelnemers die afgelopen 2 jaar  opgenomen zijn geweest in het  ziekenhuis  Had het ziekenhuis iets georganiseerd  of zeker gesteld dat uw nazorg zou  krijgen van een dokter of andere  zorgprofessional? (% ja)  Voor deelnemers die afgelopen 2 jaar  opgenomen zijn geweest in het  ziekenhuis  Was uw huisarts op de hoogte van de  zorg die u in het ziekenhuis ontvangen  had na uw ontslag uit het ziekenhuis?  (% ja) 

AUS  CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)      88  7  5 

85 8 7

97 1 2

94 1 6

90 8 2

  6  14  23  55      (n=392)        76      (n=388)        71 

91  5  3 

95 3 2

55 37 8

96 1 3

85 6 9

77 10 13

8 13 11 65

10 21 16 50

10 17 19 53

15 17 13 52

12 20 15 53

  (n=231)        61 

  (n=483)        63 

  (n=331)        70 

  (n=142)        81 

  (n=444)        80 

  (n=228)        64 

  (n=464)        55 

  (n=325)        70 

  (n=136)        81 

  (n=419)        79 

  8 13 12 66

9 12 11 68

5 11 10 74

10 15 19 54

  (n=901)        74 

  (n=347)        58 

  (n=292)        52 

  (n=205)        73 

  (n=871)        79 

  (n=344)        77 

  (n=286)        75 

  (n=203)        79 

9  14  11  65      (n=191)        74      (n=189)        79 

51   

  Voor deelnemers die afgelopen 2 jaar  specialist hebben bezocht en vaste  huisarts(enpraktijk) hebben  Heb u de afgelopen 2 jaar  meegemaakt toen u een medisch  specialist zag …  …dat de specialist niet over de  medische basisinformatie beschikte  van uw huisarts? (% ja)  … uw huisarts niet geïnformeerd leek  en niet op de hoogte was van de  zorg die u van de specialist had  ontvangen? (% ja)  ‘Ja’ op minimaal 1 van beide items (%)   Is het de afgelopen 2 jaar  voorgekomen bij de behandeling van  een medisch probleem dat u  tegenstrijdige informatie ontving van  verschillende artsen of zorgverleners?  (% ja)   Voor de respondenten met vaste  huisarts en/of praktijk  Hoe vaak helpt uw huisarts of iemand  anders in de praktijk u bij het  coördineren van zorg die u van andere  artsen en op andere plaatsen  ontvangt?   • Altijd  • Vaak 

AUS  (n=2200)        (n=1025) 

CAN FR DUI NL NZ  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)                        (n=2848)  (n=994)  (n=824)  (n=383)  (n=491) 

NO ZWE ZWIT VK VS (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)      (n=570) 

        (n=1068)  (n=683) 

    (n=323) 

    (n=1171) 

13 

16

13

20

10

12 

15

20

24

18

20

17 

23

23

41

9

18 

29

30

23

18

28

21          16 

29

28

46

15

34

41

30

23

35

      15 

      14 

      18 

      19 

22          17 

      17 

      15 

      12 

      7 

      19 

          (n=2119) 

        (n=5123) 

        (n=1377) 

        (n=1072) 

        (n=987) 

          (n=971) 

        (n=979) 

        (n=2235) 

        (n=1466) 

        (n=911) 

        (n=1829) 

40  19 

47 24

34 15

50 11

36 29

50  15 

27 12

18 9

35 28

36 27

49 20

52   

 

AUS  (n=2200)  17  9 

CAN (n=5412)  13 8

FR (n=1406)  14 22

DUI (n=1125)  8 16

NL (n=1000)  17 7

NZ  (n=1000)  10  8 

NO (n=1000)  7 13

ZWE (n=2400)  8 12

ZWIT (n=1500)  18 10

VK (n=1000)  18 7

VS (n=2002)  12 12

• Soms  • Zelden   Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd Koninkrijk; VS  = Verenigde Staten.     

53   

Tabel A9. Veiligheid en medische fouten    Is het de afgelopen 2 jaar  voorgekomen bij de  behandeling van een medisch  probleem dat ...  ... testresultaten of medische  dossiers niet beschikbaar  waren tijdens de afspraak  met de arts? (% ja)  ... artsen een medisch  onderzoek hadden  aangevraagd dat volgens u  onnodig was omdat het  onderzoek al had  plaatsgevonden? (% ja)  Voor deelnemers die  afgelopen 2 jaar opgenomen  zijn geweest in ziekenhuis  Heeft iemand u bij ontslag  uitgelegd waarom u de  verschillende medicijnen  moest innemen? (% ja)  Heeft u de afgelopen 2 jaar  verkeerde medicijnen of  dosering gekregen? (% ja) 

AUS  (n=2200)   

      7            9        (n=392)      73 

4 

CAN (n=5412) 

FR DUI NL (n=1406)  (n=1125)  (n=1000) 

NZ  (n=1000) 

NO ZWE (n=1000)  (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

    11 

    10 

    7 

    10 

    9 

    7 

    8 

    9 

    6 

    17 

        7 

        11 

        15 

        14 

        6 

        8 

        4 

        18 

        5 

        15 

    (n=901)      80 

    (n=347)      59 

    (n=292)      65 

    (n=205)      81 

    (n=191)      77 

    (n=231)      58 

    (n=483)      64 

    (n=331)      81 

    (n=142)      85 

    (n=444)      88 

6 

7 

5 

4 

4 

8 

3 

4 

3 

5 

54   

 

AUS  (n=2200)  Is er naar uw mening tijdens    uw behandeling of verzorging      de afgelopen 2 jaar een    medische fout gemaakt? (%  7  ja)    Voor deelnemers die    medische fout hebben  (n=176)  ervaren    Heeft de betrokken arts of  zorgverlener u verteld dat er      een medische fout was  gemaakt bij uw behandeling    29  (%ja)    Voor deelnemers die    afgelopen 2 jaar medische  (n=1578)  test hebben gehad  Heeft u de afgelopen 2 jaar…    … vertraging ervaren in het  op de hoogte worden gesteld  van afwijkende  onderzoeksresultaten? (% ja)  6  …de verkeerde uitslagen  gekregen van een medisch  onderzoek? (% ja)  4  ‘Ja’ op minimaal één van  beide items (%)  8 

CAN (n=5412) 

FR DUI NL (n=1406)  (n=1125)  (n=1000) 

      10 

      6 

      8 

  (n=542)          25 

  (n=146)          12 

  (n=4349)   

NZ  (n=1000) 

NO ZWE (n=1000)  (n=2400) 

ZWIT (n=1500) 

VK (n=1000) 

VS (n=2002) 

      6 

      9 

      15 

      7 

      6 

      4 

      10 

  (n=132)          25 

  (n=91)          49 

  (n=107)          23 

  (n=144)          19 

  (n=186)          22 

  (n=141)          22 

  (n=46)          52 

  (n=233)          26 

  (n=1087)  

  (n=939)   

  (n=601)   

  (n=780)   

  (n=869)   

  (n=1756)   

  (n=1033)   

  (n=560)   

  (n=1648)   

9 

3 

7 

6 

4 

7 

9 

4 

6 

11 

5 

3 

2 

6 

3 

4 

3 

5 

5 

5 

12 

5 

8 

11 

7 

9 

10 

7 

8 

13 

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

55   

Tabel A10. Financiële toegankelijkheid    Is het de afgelopen 12 maanden  voorgekomen dat u … (% ja)  ... een medisch probleem had, maar  vanwege de kosten geen arts heeft  bezocht?  ... vanwege de kosten afgezien hebt van  een door een arts aanbevolen medisch  onderzoek, behandeling of  nabehandeling?  ... vanwege de kosten een recept voor  medicijnen niet hebt afgehaald of  doseringen van uw medicijn hebt  overgeslagen?  Is het de afgelopen 12 maanden  voorgekomen dat … (% ja)  … u serieuze problemen had om uw  rekeningen voor medische zorg te  betalen of dat u uw rekeningen in het  geheel niet kon betalen?  … u veel tijd heeft besteed aan  administratie of geschillen met  betrekking tot rekeningen voor  medische zorg?  … uw zorgverzekering weigerde te  betalen voor uw zorg of niet zoveel  betaald dan dat u verwacht had? 

AUS CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)     

9 

5 

8 

8 

12 

16 

5 

3 

7 

2 

28 

10 

6 

9 

5 

16 

12 

5 

2 

7 

2 

21 

8   

8 

8 

8 

8 

6   

5 

4 

5 

2 

21 

8 

7 

13 

7 

8 

10 

6 

4 

10 

1 

23 

6 

5 

10 

8 

8 

4 

7 

2 

16 

2 

18 

13 

13 

17 

14 

11 

4 

3 

2 

16 

3 

26 

56   

 

AUS CAN (n=2200)  (n=5412)  Hoeveel heeft uw gezin de afgelopen 12    maanden zelf betaald voor medische  behandelingen of diensten die niet  werden gedekt door uw  ziektekostenverzekering (in US  dollars; %)?  28  42 • Minder dan $100  39  41 • $100 tot minder dan $1000  22  14 • meer dan $1000  Mediane bedrag 386  198 Heeft u in de afgelopen 12 maanden  een keer uw tandheelkundige zorg of  controles wegens kosten overgeslagen  (% ja)  28  20    Hoeveel heeft u en uw familie in de  afgelopen 12 maanden uit eigen zak  moeten betalen voor tandheelkundige  behandeling? (%)  33  34 • 0  18  14 • Minder dan $100  31  37 • $100 tot minder dan $1000  12  13 • meer dan $1000 

FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)   

42 48 6 129

38 45 11 129

32 53 7 258

40  45  8  168 

27 52 17 340

44 48 2 150

27 37 20 424

66 17 3 ‐

22 36 40 500

20 

8 

18 

32   

24 

12 

11 

6 

33 

44 20 24 10

38 21 28 7

30 28 24 9

42  9  35  10 

15 2 55 22

13 9 64 11

24 11 37 16

39 23 22 4

33 13 38 14

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

 

57   

Tabel A11. Ziektekostenverzekering    Heeft u naast uw basisverzekering een aanvullende ziektekostenverzekering? (% ja) Hoe vaak bent u de afgelopen 3 jaar overgestapt naar een andere ziektekostenverzekeraar? (% ja) • nooit  • 1 keer  • 2 keer of vaker  • Ben gedurende de laatste 3 jaar niet verzekerd geweest  Wat is het jaarlijkse bedrag dat u zelf moet betalen? (%) • €0  • €100  • €200  • €300  • €400  • €500 

AUS  (n=2200)      79  9  1  11               

DUI NL ZWIT VS (n=1125)  (n=1000)  (n=1500)  (n=2002)  69 91 8 1 *

79 13 4 2

84 11 2 *

67 21 8 3

6 11 20 24 17 11

AUS = Australië; DUI = Duitsland; NL = Nederland; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd Koninkrijk; VS = Verenigde Staten;   NB. Deze vragen zijn in deze vorm niet gesteld in Canada, Frankrijk, Nieuw Zeeland, Noorwegen, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. 

58   

Tabel A11. Vertrouwen / Kwaliteitsoordeel    Visie op het gezondheidszorgsysteem in Nederland, 2006‐2013.  Welke van de volgende beweringen komen het dichtst in de buurt van uw visie op  de gezondheidszorg in Nederland? (%)  In grote lijnen werkt het gezondheidszorgsysteem redelijk goed en er zijn slechts  kleine aanpassingen nodig om het nog beter te laten werken  Er zijn goede dingen in ons gezondheidszorgsysteem, maar essentiële veranderingen  zijn nodig om het beter te laten werken.  Er is zoveel mis met ons gezondheidszorgsysteem dat we het helemaal opnieuw  zouden moeten inrichten. 

2006  Huisarts  N=1067 

2007  Burger  N=1557 

2008  Patiënt  N=928 

2009  Huisarts  N=614 

2010 Burger  N=1001 

2011 Patiënt  N=1000 

2012 Huisarts  N=522 

2013  Burger  N=1000 

52 

42 

41 

60 

51 

46 

54 

49 

44 

49 

49 

37 

41 

35 

41 

43 

4 

9 

7 

1 

7 

10 

2 

5 

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

     

 

59   

Visie op het gezondheidszorgsysteem en de kwaliteit van de geleverde zorg.    Hoe denkt men over het functioneren  van het gezondheidszorgsysteem in  eigen land? (%)  • In grote lijnen werkt het goed  • Essentiële veranderingen zijn nodig  om het te verbeteren  • Het systeem moet helemaal  opnieuw ingericht worden  Voor respondenten die afgelopen jaar  zorg hebben ontvangen  Hoe beoordeelt u over het geheel  genomen de medische zorg die u de  afgelopen 12 maanden hebt ontvangen  van uw huisartsenpraktijk? (%)  • Uitstekend  • Zeer goed  • Goed 

• Redelijk   • Slecht 

AUS CAN FR DUI NL NZ  NO ZWE ZWIT VK VS (n=2200)  (n=5412)  (n=1406)  (n=1125)  (n=1000)  (n=1000)  (n=1000)  (n=2400)  (n=1500)  (n=1000)  (n=2002)     

47  42 

41 49

39 48

41 46

49 43

45  44 

46 42

43 45

54 39

61 32

24 46

9 

8

11

10

5

8 

12

10

7

4

26

          (n=2043)  (n=4988)  (n=1350)  N=1040) 

  (n=967) 

    (n=953) 

  (n=933) 

      (n=1883)  (n=1410)  (n=977) 

  (n=1788) 

36  38  21  2 

38 36 17 6

29 33 29 6

27 34 31 6

31 36 25 4

49  36  11  3 

31 32 22 11

26 28 30 8

20 46 31 2

33 41 19 5

41 33 17 6

1 

3

2

2

2

2 

2

6

*

1

3

AUS = Australië; CAN = Canada; FR = Frankrijk; DUI = Duitsland; NL = Nederland; NZ = Nieuw‐Zeeland; NO = Noorwegen; ZWE = Zweden; ZWIT = Zwitserland; VK = Verenigd  Koninkrijk; VS = Verenigde Staten. 

   

60