Inspiratiepakket voor kwaliteitsvolle stagebegeleiding in de zorg

Inspiratiepakket voor kwaliteitsvolle stagebegeleiding in de zorg

Colofon De inspiratiemap ‘Zorg voor stage’ werd uitgegeven in opdracht van het Provinciaal Platform Promotie Zorgberoepen West-Vlaanderen. Algemene coördinatie Chloë De Vreese, [email protected] Michel De Wit, [email protected] Marthe Debrouwere, [email protected] Michèle Delbecque, [email protected] Copywriting Wendy Devisch, www.tekstentouche.be Lay out Ally Graph-x, www.ally.be Druk drukkerij Jacobs, www.drukkerij-jacobs.be Verantwoordelijke uitgever Provinciaal Platform Promotie Zorgberoepen West-Vlaanderen Depotnummer D/2012/0248/27 Brugge, september 2012.

Inhoudstafel Voorwoord

5

Inleiding

7

Aan de slag

8

Aan de slag op de werkvloer Aan de slag in de klas

Wegwijs Inspiratiefiches

8 8

9 11

VOOR DE STAGE 1. Keuze van de stageplaats 2. Match 3. Voorbereiding

11 11 13 15

TIJDENS DE STAGE 4. De eerste dag 5. Stagebegeleidersbezoek 6. Feedback 7. Evaluatie 8. Wat als de stage niet loopt zoals verwacht? 9. Theorie & praktijk? 10. Afsluiten van de stage

17 17 19 21 23 25 27 29

NA DE STAGE 11. Nazorg 12. Stagiair last of lust?

31 31 33

Voorwoord De nood aan extra beroepskrachten in de gezondheids- en welzijnssector is groot en zal in de toekomst nog toenemen. De Vlaamse overheid ontwikkelde daarom een actieplan om zorgberoepen te promoten. De provincies zetten mee hun schouders onder dit actieplan . Het project ‘Zorg Voor Stage’ is gegroeid binnen het Provinciaal Platform Promotie Zorgberoepen West-Vlaanderen. Dit sector overschrijdend platform bestaat uit actoren uit het zorgonderwijs, de zorgsector en een aantal socio-economische partners en wil meer mensen warm maken om aan de slag te gaan in de zorgsector. In de map die voor u ligt vinden stagementoren op de werkvloer en stagebegeleiders vanuit het onderwijs inspiratie om stagiairs in de zorg zo veel mogelijk leerkansen te geven. Een zinvolle stage-ervaring in de zorg is immers een positieve voedingsbodem om voor een zorgjob te kiezen. Werken aan een kwaliteitsvolle stage draagt dan ook bij aan de broodnodige instroom van nieuw bloed in de zorg. Wij willen hier ook graag benadrukken dat een opleiding waar theorie en praktijk elkaar versterken, een gedeelde verantwoordelijkheid is van onderwijs en werkvloer. Wij zijn dan ook verheugd dat onderwijs en werkvloer elkaar vinden op het Provinciaal Platform. Onze dank gaat naar iedereen die aan deze inspiratiemap meegewerkt heeft. Alle leden van het Provinciaal Platform waar het idee gegroeid is en afgetoetst werd. De medewerkers van het Regionaal Technologisch Centrum West-Vlaanderen, Resoc-Serr en de provinciale dienst welzijn voor de creatieve uitwerking van dit project. Wij hopen dat deze map en de aanverwante producten een sterke inspiratiebron mag zijn voor iedereen die begaan is met de kwaliteit van de zorg.

Provinciaal Platform Promotie Zorgberoepen West-Vlaanderen

Voorwoord

5

zorgvoorstage.be Een stagiair moet je verdienen?

Inleiding Verbeter je stagekwaliteit Goed opgeleide medewerkers zijn van onschatbare waarde. Zeker in de zorgsector, met een nijpend personeelstekort. De ideale zorgopleiding biedt dus een evenwichtige mix van praktijkgerichte theorie én stage. Met mooie leerkansen die voldoende instroom garanderen. ‘Zorg voor Stage’ verbetert jouw stagekwaliteit en brengt de werkvloer en het zorgonderwijs dichter bij elkaar. Hoe? Met een educatief pakket boordevol tips en tools, in samenwerking met en voor de zorgsector*.

Wat biedt dit educatief pakket? Drie inspirerende werkinstrumenten die dieper ingaan op: • de verschillende stagefasen • de rol van de stagiair, stagebegeleider en mentor Dit pakket is niet sturend, wel inspirerend. Het legt dus geen uniforme werkwijze op voor goede stagebegeleiding. Maar reikt handvatten aan voor kritische reflectie en bijsturing.

Ontdek de drie tools: • de website zorgvoorstage.be • de vormingsfilm op zorgvoorstage.be • deze inspiratiemap

Laat je inspireren Haal meer uit je stage. Zorg voor stage betekent zorg voor zorg. Want de verwachtingen binnen de driehoeksverhouding stagiair, mentor (op de werkvloer) en stagebegeleider (vanuit de school) liggen soms ver uit elkaar. Start nu de dialoog.

Ga aan de slag met het ‘Zorg voor stage’-pakket en wees creatief: • Mentor: verfris je stagebeleid met tips en tools vanuit de zorgsector. • Stagiair: leer met vertrouwen vragen stellen om je leerdoelen te bereiken. • Stagebegeleider: sta samen met de stagiair en mentor even stil bij de stage. Heel wat van de tips en tools uit deze map werden verzameld tijdens de nabespreking van de interactieve vorming ‘Een stagiair moet je verdienen?’. Misschien kent u er nog. De website geeft de mogelijkheid om tips en tools toe te voegen. Laat maar komen, de zorgsector kan er wel bij varen. Zo wordt dit product een ‘levend’ uitwisselingsplatform voor iedereen die betrokken is bij stage in de zorg.

Gebruik en bespreek de film en laat je leiden door de inspiratiemap. Succes ermee.

*‘Zorg voor stage’ is een gezamenlijk project van RTC West-Vlaanderen, RESOC Brugge en de provinciale dienst welzijn en is gegroeid vanuit het WestVlaams platform Promotie Zorgberoepen. Wij haalden onze inspiratie uit de nabesprekingen van de vijf interactieve vormingsmomenten: ‘Een stagiair moet je verdienen?’. Samen goed voor 1250 deelnemers uit een waaier van zorgopleidingen en -instellingen.

Inleiding

7

Aan de slag op de werkvloer Wat is Zorg voor stage? ‘Zorg voor stage’ is jouw vormingspakket voor kwaliteitsvolle stages en stagebegeleidingen. Boordevol inspiratie, stof tot nadenken en voer voor discussie. Kortom, jouw ideale leidraad, maar geen strikt protocol.

Verbeter de kwaliteit van je stagebeleid Dit educatief pakket biedt drie inspirerende werkinstrumenten om jouw stagebeleid op te frissen. Gebruik ze apart of combineer: • Vormingsfilm (18 minuten): voor vertoning in beperkte kring of grote groep. Verzameling van interviews met mentors, stagiairs en stagebegeleiders en scènes met herkenbare stagesituaties. De opbouw volgt de verschillende stagefases met duidelijke pauzemomenten voor reflectie en ervaringsuitwisseling. • De website www.zorgvoorstage.be: jouw platform voor continue kennisuitwisseling, met actuele tools, concrete tips en goede praktijken van collega’s. Deel jouw ervaringen én instrumenten! • Deze Inspiratiemap: 12 gestructureerde inspiratiefiches voor debat en reflectie, over 12 relevante thema’s voor de verschillende stagefases. Elke fiche breekt het ijs met de juiste vragen, biedt concrete tools en tips én een moment van reflectie. Ideaal om te werken aan de kwaliteit van je stagebeleid.

Aan de slag op school en in de klas Wat is Zorg voor stage? ‘Zorg voor stage’ is jouw vormingspakket voor kwaliteitsvolle stages en stagebegeleidingen. Boordevol inspiratie, stof tot nadenken en voer voor discussie. Kortom, jouw ideale leidraad, maar geen strikt protocol.

Verbeter de kwaliteit van je stagebeleid Dit educatief pakket biedt drie inspirerende werkinstrumenten om jouw stagebeleid te ondersteunen – op school én in de klas. Gebruik ze apart of combineer: • Vormingsfilm (18 minuten): voor vertoning in beperkte kring of grote groep. Verzameling van interviews met mentors, stagiairs en stagebegeleiders en scènes met herkenbare stagesituaties. De opbouw volgt de verschillende stagefases met duidelijke pauzemomenten voor reflectie en ervaringsuitwisseling. • De website www.zorgvoorstage.be: jouw platform voor continue kennisuitwisseling, met actuele tools, concrete tips en goede praktijken van collega’s. Deel jouw ervaringen én instrumenten! • Deze Inspiratiemap: 12 gestructureerde inspiratiefiches voor debat en reflectie, over 12 relevante thema’s voor de verschillende stagefases. Elke fiche breekt het ijs met de juiste vragen, biedt concrete tools en tips én een moment van reflectie. Ideaal om te werken aan de kwaliteit van je stagebeleid.

8

Aan de slag


Wegwijs Deze inspiratiemap bevat 12 inspiratiefiches. Stuk voor stuk snijden ze belangrijke thema’s aan over het stageproces. Volg de verschillende fases: Voor de stage:

1: Keuze van de stageplaats, 2: Match, 3: Voorbereiding.

Tijdens de stage:

4: De eerste dag, 5: Stagebegeleidersbezoek, 6: Feedback, 7: Evaluatie, 8: Wat als de stage niet loopt zoals verwacht, 9: Theorie & praktijk, 10: Afsluiten van de stage.

Na de stage:

11 Nazorg, 12 Stagiair: last of lust?

Elke inspiratiefiche bestaat uit 3 delen: ijsbrekers, tools & tips en reflectie.

De ijsbrekers Zijn handvatten om het groepsdebat op gang te trekken. Je krijgt een mix van prikkelende vragen en omstreden stellingen: Filmvragen Deze vragen verwijzen naar de vormingsfilm ‘Zorg voor stage’. Bekijk de film op www.zorgvoorstage.be. De volgorde van de fiches volgt de opbouw van de film. De vragen zijn dus gekoppeld aan de verschillende stagefases.

Ervaringsuitwisseling Wissel eigen ervaringen uit – zowel als stagiair, stagebegeleider of stagementor.

Gevoelsvragen Hoe voelt een specifieke ervaring aan voor een stagiair, stagebegeleider of mentor?

Rolvragen Verplaats je even in de schoenen van de ander. Wat kunnen een stagiair, stagebegeleider of stagementor doen? Hoe reageren ze het best op een bepaalde situatie?

Waar of niet waar? Deze stellingen zoeken de controverse op. Ze zetten aan tot reflectie en brengen de discussie op gang.

Wegwijs

9

Tools en tips* Reikt een selectie nuttige tips aan vanuit het werkveld. Zowel voor de stagiair, de stagebegeleider als de stagementor. Tool of tip Concrete suggestie voor de stagiair, stagebegeleider of mentor.

De stagementor Leert de stagiair nieuwe zaken aan op de werkvloer.

De stagiair Doet ervaring en praktijkkennis op.

De stagebegeleider Begeleidt de stagiair vanuit zijn opleiding.

Reflectie Tijdens de reflectie sta je even stil bij wat je zal bijblijven en denk je na over actiepunten. Wat blijft jou bij? Noteer wat blijft hangen. Wat vind jij belangrijk? Wat neem je mee naar de praktijk?

Tijd voor actie Noteer welke concrete stappen jij, je organisatie of je school zullen ondernemen om de stagekwaliteit te verbeteren.

* Surf naar www.zorgvoorstage.be voor nog meer tips en deel er jouw ervaringen en instrumenten.

10

Wegwijs


1

voor de stage:

Keuze van de stageplaats

De juiste persoon op de juiste plaats De stageplaats is cruciaal voor een optimale leerervaring. Maar wie kiest, en op basis van welke criteria? In de praktijk spelen randfactoren zoals bereikbaarheid vaak een (te) grote rol. Terwijl de verwachtingen en noden van de stageplaats zoveel mogelijk moeten gelijklopen met de interesses en leerbehoeften van de stagiair, toch? Deze afstemming is de gedeelde verantwoordelijkheid van de stagebegeleider, de mentor en de stagiair. En de eerste stap naar een verrijkend leerproces voor elke partij.

IJsbrekers Filmvragen Wat vindt de school belangrijk? Hoe profileert de stageplaats zich? Hoe wil de stagiair betrokken worden? Is de stageplaats duidelijk over de leermogelijkheden? Wat primeert: de interesses van de stagiair of de leermogelijkheden van de stageplaats?

Ervaringsuitwisseling Word je als stagiair betrokken bij de keuze van de stageplaats? Loopt een stagiair soms stage op een afdeling waarvoor hij nog niet klaar is? Hebben stagiairs een duidelijk beeld van het werkveld?

Gevoelsvragen Hoe voel jij je bij de manier waarop de stageplaats gekozen wordt? Ben je blij met deze werkwijze? Ben je tevreden over de gemaakte keuze?

Rolvragen Prikkelt de stagebegeleider de leerverwachtingen of speelt hij een sturende rol bij de keuze van de stageplaats? Moet de stageplaats met de stagebegeleider en/of stagiair praten? Waarop kan de stagiair letten bij zijn keuze?

Waar of niet waar? 1. Een stagiair hoeft geen inspraak te hebben bij de keuze van zijn stageplaats. 2. Voor een eerste stage is werken in een woon- en zorgcentrum te confronterend en mentaal te belastend. 3. Elke stageplaats is een goede stageplaats. Want een stagiair kan overal iets leren. 4. Een stagecarrousel is beter dan een vaste stageplaats. Dan proeft de stagiair van meer taken. 5. Een vaste stageplaats is beter dan een stagecarrousel. Dan is het leerproces intensiever.

1. Keuze van de stageplaats

11

Tools & tips

Tip 1: Informatiebundel Een uitgebreide informatiebundel over de stageplaats is het ideale hulpmiddel voor een snelle screening: is dit de juiste plaats voor de stagiair?

Tip 2: Motivatiegesprek Toets tijdens een (sollicitatie)gesprek de verwachtingen van de stagiair aan de leermogelijkheden en noden van de stageplaats. Maak kennis en bereid de stagiair voor op de job.

Tip 3: Stageprofiel Voorzie per afdeling een overzicht van de verwachtingen en het takenpakket van de stageplaats: is de stagiair de geschikte persoon?

Reflectie Wat blijft je bij? Wat neem je mee?

Concrete actiepunten?

12

1. Keuze van de stageplaats


2

voor de stage:

Match

Mentor ontmoet stagiair Het leerproces tijdens de stage is persoonlijk. De mentor doet dienst als gids. De match mentor-stagiair is dus een belangrijk aandachtspunt. Idealiter komen de sterke punten van de mentor overeen met de leerverwachtingen van de stagiair. Maar neemt de mentor zijn taak vrijwillig op, zodat hij gemotiveerd is? Krijgt hij voldoende ruimte om de stagiair te begeleiden, of overheerst de hoge werkdruk in de zorgsector? En neemt de mentor een actieve luisterhouding aan, zodat de stagiair zijn leerdoelstellingen behaalt?

IJsbrekers Filmvragen Waarom vindt de mentor persoonlijk contact met de stagiair belangrijk? Waarop legt zij de focus in haar begeleiding?

Ervaringsuitwisseling Ervaarde je ooit dat het niet klikte met een stagiair/stagebegeleider/mentor? Wat waren daarvan de gevolgen? Was er ruimte voor actieve begeleiding of alleen voor supervisie?

Gevoelsvragen Hoe belangrijk zijn wederzijds respect, vertrouwen en een veilige stagiair-mentorrelatie? Hoe voel je dat de stagiair of mentor gemotiveerd is om de leerdoelstellingen te behalen?

Rolvragen Waarom is niet iedere zorgmedewerker enthousiast om de rol van mentor op zich te nemen? Hoe screen je mentoren het best? Wat kan de rol van de stagebegeleider zijn bij de zoektocht naar een juiste match?

Waar of niet waar? 1. Mentorschap is een gedeelde verantwoordelijkheid. Organisaties mogen dit opleggen. 2. De relatie mentor-stagiair is een puur coachende band. 3. Supervisie is minder belastend voor de mentor dan actieve begeleiding. 4. Meerdere mentoren voor één stagiair? Dat is verwarrend. 5. Stagiairs en mentoren hoeven niet continu samen te werken.

2. Match

13

Tools & tips

Tip 1: Kennismakingsgesprek Persoonlijk contact schept een vertrouwensband. Bovendien is een kennismakingsgesprek de uitgelezen kans om de leerverwachtingen van de stagiair te toetsen aan de sterke punten van de mentor.

Tip 2: Vrije keuze Medewerkers die zelf kiezen voor de rol van mentor, zijn gemotiveerder.

Tip 3: Meerdere stagementoren De stagiair staat er nooit alleen voor – ook als de hoofdmentor op een ander moment werkt dan de stagiair. Bovendien verlichten extra mentoren de druk op de hoofdmentor.



14

2. Match


3

voor de stage:

Voorbereiding

Weet waaraan je begint De stage begint voor de effectieve start. Want het is belangrijk dat de stagiair weet waar hij terecht komt. De stagebegeleider speelt een belangrijke rol als informatieverstrekker. Maar ook de student moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Door zelf op onderzoek uit te gaan, research te doen naar zijn stageplaats en te vragen om een kennismaking en een rondleiding. De stageplaats? Die moet tijd vrijmaken voor de stagiair. Want grondige informatie-uitwisseling is de sleutel tot elke succesvolle stage.

IJsbrekers Filmvragen Waarin verschillen de twee stagiairs in hun opvattingen en aanpak?

Ervaringsuitwisseling Schoot de informatie-uitwisseling bij jou al eens te kort? Welke gevolgen had dit voor de samenwerking? Was de stageplaats of school zich bewust van het belang van een goede voorbereiding?

Gevoelsvragen Voelt de stagiair zich welkom bij het eerste contact? Hoe voelt het aan als de stagiair weinig weet over zijn stageplaats?

Rolvragen Hoe profileert de stagebegeleider zich het best in deze fase? Hoe kan een stagiair zich voorbereiden op de stage? En de mentor of organisatie? En stagebegeleider of school?

Waar of niet waar? 1. Een goede voorbereiding vermindert stress op de eerste stagedag. 2. Ook de stagebegeleider moet van de partij zijn op het eerste bezoek van de stagiair aan de stageplaats. 3. Verschillende communicatiestijlen bij de stagebegeleider en de stageplaats creëren onduidelijkheid bij de stagiair. 4. Ook praktische zaken zoals het werkschema, de details van het contract en het moment en de plaats van afspraak voor de eerste stagedag komen aan bod tijdens het eerste bezoek. 5. Het is niet nodig om de andere medewerkers van de afdeling vooraf te informeren over de komst van de stagiair.

3. Voorbereiding

15

Tools & tips

Tip 1: Bezoek door stagebegeleider De stagebegeleider bezoekt op voorhand elke stageplaats om voeling te krijgen met de manier van werken. Hij kan ook zelf even meedraaien. Hij geeft daarna alle cruciale info over de stageplaats en het takenpakket door aan de stagiair.

Tip 2: Bezoek door stagiair Ook de stagiair bezoekt zijn stageplaats het best voor de eerste werkdag. Om kennis te maken met de mentor en de zorginstelling. Op het programma? Een rondleiding, een waaier van praktische info en een toelichting over het takenpakket en de verwachtingen. Noteren is dus de boodschap. Zo gaat de stagiair op dag één meteen aan de slag.

Tip 3: Interne communicatie De mentor licht zijn collega’s in over de komst van de stagiair, zijn leerdoelstellingen en zijn takenpakket. Misschien hangt hij ook een affiche op met een foto en belangrijke informatie over de stagiair. De stagiair voelt zich zo meteen welkom.



16

3. Voorbereiding


4

voor de stage:

De eerste dag

Goed begonnen is half gewonnen Van theorie naar praktijk. De eerste stagedag is vaak spannend. Voor de stagiair maar ook voor de stageplaats. Want de stagiair moet een goede eerste indruk maken. En de stageplaats moet snel heel wat informatie doorgeven. Bovendien moet de stagiair zich veilig voelen in zijn nieuwe omgeving. En weten wie zijn aanspreekpunt is. Een goed onthaal is dus cruciaal. Voor een vliegende start én een hecht team met wederzijds respect.

IJsbrekers Filmvragen Hoe verwelkomen de stageplaatsen de stagiairs? Waarom is de eerste stagedag vaak overweldigend voor de stagiairs?

Ervaringsuitwisseling Botste bij jou de praktijk met de theorie – zowel bij de stagiair als bij de mentor? Kreeg je als stagiair een uitgebreide rondleiding op je eerste stagedag? Vervulden oudere stagiairs de rol van peter of meter?

Gevoelsvragen Hoe voelde jij je op de eerste stagedag? Hoe ging je om met de soms harde confrontatie met de zorgvragers? Hoe voelt het tijdens de eerste dagen om een stagiair op te leiden?

Rolvragen Waarom worden stagiairs het liefst met de voornaam aangesproken en niet met ‘stagiair’? Waarom start de stagiair de eerste dag het best iets later? Waarom zijn stiptheid, beleefdheid en een verzorgd voorkomen de basis van een goede start? Hoe combineert de mentor zijn nieuwe taak met zijn dagelijkse werk? Is de mentor het best aanwezig op de eerste stagedag?

Waar of niet waar? 1. Een stagiair gooi je best meteen in het werk. Dan leert hij sneller. 2. Een stagiair hoeft alleen zijn eigen afdeling te kennen. 3. Een onthaalverantwoordelijke ondermijnt de taak van de mentor. 4. Een stagiair moet opgewassen zijn tegen de confrontatie met de zorgvragers. 5. Dankzij de zorgopleiding weet de stagiair perfect wat hij mag verwachten.

4. De eerste dag

17

Tools & tips Tip 1: Inleefstage en feestelijke kennismaking Plan de eerste dag(en) een kijkstage in. Dit is een introductiedag voor de stagiair: een soort snelcursus om de stageplaats en de nieuwe collega’s beter te leren kennen. Koppel daaraan een feestelijk voorstellingsmoment voor de zorgvragers en je slaat twee vliegen in een klap.

Tip 2: Vaste onthaalverantwoordelijke Stel een centrale onthaalverantwoordelijke aan binnen de stageplaats en organiseer een gezamenlijk onthaalmoment. Dit verlicht de taak van de mentoren. De onthaalverantwoordelijke kan tijdens de voorbereidingsfase ook fungeren als contactpersoon en centraal aanspreekpunt voor de stagiairs.

Tip 3: Onthaalbundel en badge Geef elke stagiair een badge zodat iedereen hem correct aanspreekt. Voorzie ook een onthaalbundel met antwoorden op praktische vragen.



18

4. De eerste dag


5

tijdens de stage:

Stagebegeleidersbezoek

Stagebegeleider op bezoek De stagebegeleider bezoekt de stagiair op zijn werkplek om hem te coachen. Hij moet zich dus inleven in de stagiair en met een open houding luisteren naar zijn ervaringen. De stagiair lucht zijn hart en stelt heel wat vragen. Want de praktijk komt vaak niet overeen met de theorie op school. En de confrontatie met de zorgvragers kan onzekerheid creëren. De stagebegeleider helpt de stagiair om zijn ervaringen te kaderen en stuurt bij. Zodat de stagiair groeit in zijn leerproces. De stagebegeleider en mentor fungeren hierbij als steunpilaar en klankbord – ook voor elkaar.

IJsbrekers Filmvragen Wat loopt er fout bij de stagiair die Leo verzorgt? Waarom voelt ze zich niet goed bij de uitvoering van haar taken?

Ervaringsuitwisseling Durft een stagiair in jouw ervaring vragen te stellen? Krijgt de stagiair altijd een telefoonnummer van de stagebegeleider, zodat hij kan bellen bij problemen? Hoe ervaar jij stagebegeleidersbezoeken?

Gevoelsvragen Voelt een stagebegeleidersbezoek als een steun of een last? Voelt de stagiair zich actief betrokken bij het bezoek?

Rolvragen Waarom verrijkt een stagebegeleidersbezoek ook de ervaring van de mentor? Waarom vullen de mentor en de stagebegeleider elkaar wel of niet aan?

Waar of niet waar? 1. Een stagebegeleidersbezoek gebeurt het best onaangekondigd. 2. Een stagebegeleidersbezoek is de perfecte manier om de stagiair te controleren. 3. De stagebegeleider beoordeelt de stagiair streng op zijn sterke en zwakke punten. 4. De stagebegeleider heeft vooral een observerende rol. 5. De stagebegeleider praat met de mentor en velt dan zijn oordeel.

5. Stagebegeleidersbezoek

19

Tools & tips

Tip 1: Actieve betrokkenheid Observeren en noteren volstaat niet. De stagebegeleider helpt actief mee met de stagiair om waardevolle feedback te geven.

Tip 2: Open communicatie Communiceer open en eerlijk over de sterke én werkpunten van de stagiair. Dat is essentieel voor zijn groeiproces.

Tip 3: Schouderklopje Een compliment doet wonderen. Zet de stagiair dus in de bloemetjes als hij goed werk levert. En deel als stagiair positieve ervaringen met je mentor en stagebegeleider. Positieve feedback is een grote motivatie voor elke partij.



20

5. Stagebegeleidersbezoek


6

tijdens de stage:

Feedback

Constructieve kritiek als leerinstrument Constructieve feedback is een continu aandachtspunt tijdens stages. De stagiair kan zowel feedback krijgen op de werkvloer als op vaste overlegmomenten. Regelmatige feedback geeft elke partij duidelijkheid en draagt bij tot een veilige leeromgeving. Het is belangrijk dat fouten maken mag! Tijdige en heldere communicatie over verbeterpunten creëert een verrijkende leerervaring. Tenminste, als dat gebeurt op basis van vertrouwen. En als de stagiair daarvoor open staat.

IJsbrekers Filmvragen Hoe verloopt het feedbackgesprek tussen Stella, Leo en de stagebegeleider? Welke voorwaarde stelt de stagiair om te werken met de feedback van de stagebegeleider en de mentor? Eén stagiair is niet volledig tevreden over zichzelf. Hoe lost hij dit op? Waarom is rechtstreekse feedback op de werkvloer nuttig?

Ervaringsuitwisseling Hoe ga jij om met het geven en krijgen van feedback? Vragen stagiairs gemakkelijk zelf om feedback? Hoe regelmatig lassen mentoren en stagebegeleiders een feedbackmoment in?

Gevoelsvragen Hoe voel jij je bij het geven of krijgen van (negatieve) feedback? Welke weerstanden voel je?

Rolvragen Hoe brengen de mentor en de stagebegeleider hun feedback het best over? Waarom mag de mentor het feedbackmoment niet overlaten aan de stagebegeleider? Welke houding neemt de stagiair het best aan? Hoe profileren de mentor en de stagebegeleider zich het best tijdens het feedbackmoment?

Waar of niet waar? 1. Het volstaat om de stagiair op het einde van zijn stage feedback te geven. 2. Fouten zijn een smet op de beoordeling van de stagiair. 3. Feedback is eenrichtingsverkeer. 4. De mentor uit zijn feedback het best niet rechtstreeks, maar via de begeleider. 5. De stagiair vraagt beter niet zelf om feedback.

6. Feedback

21

Tools & tips

Tip 1: Maak tijd Feedback geven doe je niet snel-snel, maar in een open gesprek. Verzorg je lichaamshouding, gebruik geen verkleinwoorden of ‘maar’ en wees eerlijk. Geef de stagiair bovendien de ruimte om vragen te stellen. Voer een open gesprek.

Tip 2: Gebruik de sandwich-methode Vestig eerst de aandacht op de sterktes van de stagiair, pak daarna de werkpunten aan en sluit altijd af met een positieve boodschap. Deze methode waarbij de minder goede zaken gebracht worden tussen twee positieve boodschappen werkt heel motiverend.

Tip 3: Tip van de dag/week Houd stagiairs alert met een dagelijkse of wekelijkse tip en stem die af op de werkpunten. Zo geef je op een constructieve manier continu feedback.



22

6. Feedback


7

tijdens de stage:

Evaluatie

Alles kan beter Las een aantal vaste evaluatiemomenten in tijdens de stage. Tijdens zo’n evaluatiegesprek komt het globale functioneren van de stagiair aan bod. Het is een formeel communicatiemoment voor alle partijen: de stagiair, de mentor en de stagebegeleider. De sterke én de aandachtspunten worden grondig besproken. Zodat de stagiair de kans krijgt om bij te sturen. Eerlijkheid en wederzijds respect zijn hierbij cruciaal. Want de student moet zich veilig voelen om te praten over zijn ervaringen en om vragen te stellen.

IJsbrekers Filmvragen Waarom volstaat één evaluatiemoment niet? Hoe sluit de stagebegeleider het evaluatiemoment af?

Ervaringsuitwisseling Welke ervaring heb jij met evaluaties? In welke mate waren de leerdoelstellingen gekend door alle partijen? Hoe werd het gesprek aangepakt?

Gevoelsvragen Hoe voelt het om te evalueren of om geëvalueerd te worden: veilig en constructief of eerder ongemakkelijk? Voelt de mentor zich altijd begrepen? Voelt de stagiair zich zelfzeker over wat hem/haar te doen staat?

Rolvragen Wat is de rol van de stagebegeleider tijdens een evaluatie? Hoe kan de mentor een aanzet geven tot bijsturing? Welke houding neemt de stagiair het best aan?

Waar of niet waar? 1. Een evaluatie is een besloten zaak van de mentor en de stagebegeleider. 2. Alleen de bevindingen van de mentor zijn belangrijk voor de evaluatie. 3. Voor de stagiair voelt een evaluatie aan als een examen. 4. De stagebegeleider fungeert als gespreksleider. 5. Een evaluatie is een klaagmoment voor de mentor.

7. Evaluatie

23

Tools & tips

Tip 1: Herhaal de verwachtingen De stagiair kreeg heel wat informatie te verwerken bij de start van zijn stage. Herhaal daarom regelmatig wat van hem verwacht wordt en maak dit concreet met voorbeelden.

Tip 2: Vat samen en vraag om feedback Vat op het einde van elke evaluatie de sterke en aandachtspunten samen en vraag aan de stagiair of hij zich daarin herkent. Dit nodigt uit tot een open gesprek.

Tip 3: Betrek de afdeling en de collega’s Niet alleen de mentor werkt met de stagiair, ook andere medewerkers. Praat als mentor regelmatig over de evolutie van de stagiair met je collega’s.



24

7. Evaluatie


8

tijdens de stage: Wat

als de stage niet loopt zoals verwacht?

Een stagiair moet je verdienen Soms voelt een stagiair zich niet goed op zijn stageplaats of is de instelling niet tevreden over het werk van de stagiair. Dan is het belangrijk dat de betrokkenen niet met dit gevoel blijven zitten, maar daarover durven te praten. De stagebegeleider fungeert als vangnet. En snel reageren is de boodschap. Want een stage is vaak het eerste contact van de student met de werkvloer. Een slechte stage-ervaring kan dus grote gevolgen hebben. De student kan angstig worden op de werkvloer. Of twijfels krijgen over zijn/haar studie- en beroepskeuze. Nefast in een sector vol knelpuntberoepen!

IJsbrekers Filmvragen Een stage is een leerervaring voor de stagiair, maar ook voor de stageplaats. Waarom?

Ervaringsuitwisseling Had jij al een onprettige stage-ervaring? Was jij ontevreden over een stagiair? Hoe ging je daarmee om? Welke rol speelde de stagebegeleider? En wat deed de mentor?

Gevoelsvragen Wat is het effect van een slecht lopende stage? Met welke gevoelens kampen de stagiair en de mentor? En wat met de stagebegeleider?

Rolvragen Hoe kan de stagebegeleider de situatie bijsturen? Wat is de rol van de mentor? Welke stappen kan de stagiair ondernemen?

Waar of niet waar? 1. De stagiair wacht het best tot de eerste evaluatie om zijn bekommernissen te uiten. 2. Niet de stageplaats moet zich aanpassen, wel de stagiair. 3. Een stagiair die de stagebegeleider inschakelt, schaadt het vertrouwen van zijn mentor. 4. Elke stage is waardevol. De stagiair stuurt het best zijn leerverwachtingen bij. 5. De stageplaats kan niet altijd stilstaan bij de leerervaring van de stagiair.

8. Wat als de stage niet loopt zoals verwacht?

25

Tools & tips

Tip 1: Hallo hulplijn De stagebegeleider bezorgt de stagiair zijn contactgegevens. Zo kan die altijd bij hem terecht met vragen of verzuchtingen.

Tip 2: SOS mentor De stagiair vraagt om een overlegmoment met de mentor. Zo werkt hij assertief mee aan meer stagekwaliteit. De stagebegeleider helpt de student om de pijnpunten aan te kaarten.

Tip 3: Exit stageplaats Loopt het jaar na jaar mis op een stageplaats? En verbetert de kwaliteit van de stage niet na herhaald overleg met de directie? Durf ze dan te schrappen. Want een stagiair moet je verdienen, toch?



26

8. Wat als de stage niet loopt zoals verwacht?


9

tijdens de stage:

Theorie & praktijk?

Clash tussen de school en de werkvloer Elke zorgopleiding bereidt zijn studenten zo goed mogelijk voor op de werkvloer. Toch verschilt de praktijk soms sterk van de theorie. Een stagiair die zijn taken uitvoert volgens het boekje van de school, overtreedt misschien de regels van het huis. Dit kan hem onzeker maken. Het is de taak van de mentor en de stagebegeleider om de verschillen in technieken te plaatsen en duidelijkheid te brengen. Ook de confrontatie met het tempo en de werkdruk is soms moeilijk. Net als het contact met de zorgvragers.

IJsbrekers Filmvragen De stagiair die Leo verzorgt voelt zich niet goed. Waarom? Hoe pakt de stagebegeleider dit aan?

Ervaringsuitwisseling In welke mate verschilde jouw jobbeeld met de realiteit? Hoe ging je daarmee om? Is dit nog een probleem binnen jouw school of organisatie?

Gevoelsvragen Welk gevoel krijgt een stagiair bij de verschillen tussen theorie en praktijk? Hoe voelt die confrontatie aan voor de mentor en de stagebegeleider?

Rolvragen Hoe pakt de mentor de confrontatie met de praktijk het best aan? Hoe bereidt de stagebegeleider de stagiair hierop voor? Welke houding neemt de stagiair het best aan? Kan de stagebegeleider de beeldvorming aanpassen?

Waar of niet waar? 1. De technieken op school zijn de meest actuele en dus de beste. 2. De werkdruk is te hoog om intensief persoons- of belevingsgericht te werken. 3. Zorg verstrekken draait om techniek én om de omgang met de zorgvragers. 4. Elke zorgvoorziening heeft een andere aanpak. Correcte beeldvorming is dus een utopie. 5. Omgang met zorgvragers leer je alleen in de praktijk.

9. Theorie & praktijk?

27

Tools & tips

Tip 1: Ga op onderzoek De stagebegeleider bereidt de stagiair voor op de realiteit van de werkvloer. Door vooraf zelf te ervaren hoe het eraan toegaat, welke methodieken en technieken gebruikt worden, en in welke mate die verschillen van de aangeleerde theorie.

Tip 2: Zoek een evenwicht De stagebegeleider helpt de stagiair zoeken naar een mooi evenwicht tussen theorie en praktijk. De mentor en de zorgvoorziening staan open voor de aanpak van de stagiair. Het resultaat? De stagiair voert een taak niet honderd procent uit zoals hij leerde op school, maar iedereen is tevreden over zijn werk.

Tip 3: Voorzie voldoende leertijd De mentor geeft de stagiair voldoende ruimte en tijd om nieuwe technieken aan te leren. Hij begeleidt de stagiair ook bij zijn omgang met de zorgvragers.



28

9. Theorie & praktijk?


10

tijdens de stage:

Afsluiten van de stage

Eind goed, al goed De stage zit erop. Tijd voor de eindevaluatie: een moment van reflectie. Samen met de mentor en de stagebegeleider neemt de stagiair zijn leertraject onder de loep. Hiervoor gelden dezelfde regels als voor de tussentijdse evaluaties. De werkpunten worden gekaderd en ook de sterke punten komen uitgebreid aan bod. De mentor en de stagebegeleider vragen de stagiair verder om feedback over de werking van de dienst waarin hij meedraaide en over hun ondersteuning. De stagiair neemt uitgebreid afscheid van de werkvloer en de zorgvragers. Alle betrokkenen sluiten de stage af met een goed gevoel.

IJsbrekers Filmvragen Wat vindt de stagiair belangrijk bij het afsluiten van de stage? Waarom hecht de stageplaats waarde aan een grondige eindevaluatie?

Ervaringsuitwisseling Sluit jij de stage altijd af met een eindevaluatie? Verduidelijkt dit het leerproces van de stagiair en zijn evolutie? Geeft dit nieuwe inzichten over de werking van de stageplaats?

Gevoelsvragen Hoe voelen de verschillende partijen zich na de eindevaluatie? Hoe voelt de stagiair zich bij het afscheid van de zorgvragers?

Rolvragen Waarom sluit de stagiair zijn stage het best af met een afscheid van de zorgvragers? Hoe sluit de mentor de stage af? Hoe bedankt de stagiair de mentor?

Waar of niet waar? 1. Bij de eindevaluatie komt alleen het functioneren van de stagiair aan bod. 2. De tussentijdse evaluaties zijn de maatstaf voor de evolutie van de stagiair. 3. Een grondige eindevaluatie garandeert dat feedback geen eigen leven leidt. 4. Positieve tussentijdse evaluaties, maar een negatieve eindevaluatie? Dat kan niet. 5. Een schriftelijke enquête over de werking van de dienst werkt drempelverlagend.

10. Afsluiten van de stage

29

Tools & tips

Tip 1: Eindevaluatiegesprek XXL Bespreek het functioneren van de stagiair, maar ook de werking van de dienst. Stel als mentor vragen zoals: “Als je hier zou werken, wat zou je dan veranderen?” Zo trek je het gesprek open en wordt de stage een leerproces voor elke partij.

Tip 2: Toets de verwachtingen Zowel de stagiair als de stageplaats begonnen aan de stage met bepaalde verwachtingen. In hoeverre werden die ingelost? Behaalde de stagiair zijn leerdoelstellingen?

Tip 3: Schriftelijke enquête Verzamel opmerkingen van stagiairs via een schriftelijke enquête. Dit is het ideale instrument om de werking en de stagebegeleiding van je zorgvoorziening te wikken en te wegen.



30

10. Afsluiten van de stage


11

na de stage:

Nazorg

Zorgen voor morgen? De stagiair is geëvalueerd. Maar dit betekent niet het einde van de stage-ervaring. Om het leerrendement te verhogen, verwerkt de stagiair zijn stage op een terugkomdag in de zorgvoorziening én in de klas met zijn medestudenten. Bovendien houdt hij vaak contact met de stageplaats: hij gaat bijvoorbeeld langs met een attentie voor de afdeling. Ook de stageplaats verwerkt zijn evaluatie en stuurt bij waar nodig. De stagebegeleider? Die geeft de stagiair duidelijke tips voor een volgende stage.

IJsbrekers Filmvragen Niet alleen de stagiair heeft een leerrijke ervaring achter de rug, ook de stageplaats. Waarom?

Ervaringsuitwisseling Was er bij jou na de stage nog contact tussen de stagiair en de stageplaats? Gaf de stagebegeleider tips voor een volgende stage? Deelde de stagiair zijn ervaringen op school, en in welke vorm?

Gevoelsvragen Hoe voelt een stagiair zich bij ervaringsuitwisseling met andere stagiairs? Wat is het effect op de stageplaats wanneer een stagiair een verrassingsbezoek brengt?

Rolvragen Waarom is het belangrijk dat de stagiair zijn ervaringen deelt met lotgenoten? Waarom is een nabespreking van de eindevaluatie met de stagebegeleider zowel voor de stagiair als de mentor een goede zaak? Hoe optimaliseren de school en zorgvoorziening de nazorg?

Waar of niet waar? 1. De stage is voorbij, dus ook het contact tussen de stagiair en de stageplaats. 2. De taak van de stagebegeleider zit erop na de stage. 3. Vacatures invullen is het hoofddoel van de stageplaats. 4. Ook de stageplaats trekt lessen uit het stagetraject. 5. De stagiair hoeft zijn ervaringen alleen te delen met de stagebegeleider.

11. Nazorg

31

Tools & tips Tip 1: Stageraad Na de stage bespreken alle stagebegeleiders hun ervaringen in de stageraad. Zowel de stagiairs als de stageplaatsen komen daarbij aan bod. Voldoet een stageplaats niet aan de leerverwachtingen? Dan is het tijd voor een gesprek met de directie. Misschien kun je de stageraad zelfs laten doorgaan in een zorginstelling?

Tip 2: Terugkomdag Ervaringsuitwisseling op de stageplaats, georganiseerd door de zorgopleiding. Dit reflectiemoment kan een negatieve stage-ervaring bijsturen of confronterende ervaringen een plaats geven. Stagiairs delen hun ervaringen ook in de klas en met elkaar.

Tip 3: Jobaanbieding Een stageplaats die uiterst tevreden is over een stagiair kan zijn investering meteen verzilveren met een jobaanbieding. Dat maakt elke partij blij. Is er niet meteen een betrekking vacant? Dan houden beide partijen contact.



32

11. Nazorg


12

na de stage:

Stagiair: last of lust?

Praktijkervaring opdoen is de beste leerschool. Maar niet elke organisatie of mentor staat te springen om zijn ervaringen te delen. Een stagiair begeleiden vraagt tijd en energie. Dat is vaak moeilijk te combineren met de zware werkdruk in de zorgsector. Bovendien zijn niet alle stagiairs even rijp om de stap te zetten naar de praktijk. Ze hebben vaak tijd nodig om te groeien. De maturiteit, motivatie en attitude van de student zijn dus cruciaal voor het stageproces.

Investeer in begeleiding Een stagiair moet zelfstandig leren werken. Daarom moet de stageplaats tijdens de inwerkperiode sterk investeren in opleiding en begeleiding. Bovendien moet er ook tijdens het verloop van de stage ruimte zijn voor ondersteuning. Want stagiairs kunnen ervaren medewerkers niet vervangen.

Krijg helpende handen Stagiairs draaien actief mee op de werkvloer. Ze nemen een deel van de werklast op hun schouders. En functioneren als een paar extra handen voor de zorgverstrekker. Dat verlicht de werkdruk en daar varen de zorgvragers wel bij. Wees creatief bij het inzetten van stagiairs. Ze kunnen een grote hulp zijn bij de organisatie van extra activiteiten zoals een bewonersnamiddag.

Zorg vandaag voor morgen Stagiairs begeleiden loont. Want instellingen die goed voor hun stagiairs zorgen, plukken daarvan de vruchten. Zij vinden vlotter gemotiveerde medewerkers. Investeren in een kwaliteitsvol stagebeleid is dus investeren in de toekomst. De energie die je vandaag in de begeleiding stopt, oogst je morgen dubbel en dik terug.

Conclusie: stagiair, last of lust? Jij beslist!

12. Stagiair: last of lust?

33

Inspiratiepakket voor kwaliteitsvolle stagebegeleiding in de zorg

Recommend Documents