Initiatiefvoorstel kennismaking aanbestedingsvouchers ‘Klein bedrijf’ stadsregio Leeuwarden Leeuwarden, 1 December 2011
Kennismakingsvouchers MKB (Europese-)aanbestedingen
99% van het bedrijfsleven bestaat in Nederland uit het MKB. 46% daarvan zijn de zogenaamde éénpitters (ZZP’ers) en iets meer dan de helft (52%) heeft tot 50 werknemers (het zogenaamde Klein bedrijf). Binnen de regio is het MKB bij uitstek de banenmotor – nog meer dan landelijk – door het relatief ontbreken van grote bedrijven. Al jaren is een trend zichtbaar dat diezelfde MKB bedrijven weinig meedoen met (Europese-) aanbestedingen. Op nationaal niveau is er veelvuldig overleg geweest tussen MKB-Nederland en de regering om de drempels die blijkbaar aanwezig zijn, weg te nemen. De Friese regio kenmerkt zich nog meer dan elders door de aanwezigheid van relatief veel MKB bedrijven en de relatieve afwezigheid van het grootbedrijf. (26.099 ZZP’ers, 18.032 bedrijven tot 2-50 werknemers [KvK Noord]). Het vaker meedoen – en winnen van - (inter)nationale aanbestedingenstrajecten door die regionale MKB bedrijven geeft een boost aan de lokale- en regionale economie. Veel kleine ondernemers vallen nu buiten de boot, omdat uitbundig gebruik wordt gemaakt van mantel- en raamcontracten, het stapelen van opdrachten en het op voorhand uitsluiten van bepaalde leveranciers. De nieuwe Aanbestedingswet moet het uitsluiten van mkb-ondernemers tegengaan. Ook moeten juridische procedures verbeterd worden. [MKB Nederland] Volgens de plannen van minister Verhagen wordt het aanbestedingsbeleid een stuk ondernemersvriendelijker dan het nu is. De minister wil dat aanbestedingsopdrachten niet meer onnodig groot gemaakt worden waardoor het MKB nu moeite heeft om mee te dingen. Het clusteren van een aanbestedende dienst kan alleen nog bij een duidelijke motivatie met objectieve criteria. Ook mogen niet langer eisen worden gesteld die niet in verhouding staan tot de opdracht, bijvoorbeeld ten aanzien van de omzet of de ervaring van het bedrijf dat meedingt [MKB Nederland].
De toekomst zal uitwijzen of de voorgenomen verbeter voorstellen ook tot het gewenste resultaat gaan leiden – meer MKB bedrijven die meedoen met nationale aanbestedingen. In de perceptie van het MKB is het meedoen met (Europese-) aanbestedingen omringt met een juridisch woud aan voetangels- en klemmen enerzijds en een beperkte kans op positief resultaat anderzijds. Verder zal de factor ‘onbekend maakt onbemind’ ook zeker een (niet nader kwantificeerbare) rol spelen. Tot slot is het voor individuele MKB bedrijven vaak niet mogelijk om bij internationale aanbestedingen zelfstandig te voldoen aan de gestelde randvoorwaarden (voertaal, omzet, eerdere vergelijkbare opdrachten bij de buren etc. etc.)
Tegelijkertijd is het evident dat steeds vaker (overheids-)opdrachten zullen moeten worden (Europees-) aanbesteed. Dat geldt ook voor buitenlandse opdrachtgevers, domweg omdat Brussel de aanbestedingsgrenzen steeds verder neerwaarts bijstelt. Categorie Werken Leveringen nationale opdrachtgever Leveringen decentrale overhead Diensten nationale opdrachtgever Diensten decentrale overhead Leveringen & diensten Speciale sectoren
Drempel 2010-2011
Drempel 2008-2009
Drempel 2006-2007
4.845.000
5.150.000
5.278.000
125.000 193.000 125.000 193.000
133.000 206.000 133.000 206.000
137.000 211.000 137.000 211.000
387.000
412.000
422.000
Leeuwarden 2011 1.000.000
125.000 125.000
In navolging van de Europese regelgeving en de doelstellingen genoemd in artikel 1, legt de Gemeente Leeuwarden zichzelf lagere drempels op waarboven een openbare aanbesteding plaats vindt. Bij diensten en leveringen geldt als lagere drempel de Europese drempel voor de rijksoverheid van € 125.000,-. Voor werken is als lagere drempel genomen 20% van het Europese drempelbedrag, is € 1.000.000,-.
Een neerwaartse bijstelling van de grens voor leveringen (software) in de toekomst tot €50.000 is onderwerp op de Europese politieke agenda. Verder stellen decentrale overheden – gelijk de gemeente Leeuwarden zelf – vaak nog lagere aanbestedingsgrenzen dan wettelijk noodzakelijk. (Inter)nationale oriëntatie is beperkt, ook in sectoren waar dat wel zou mogen worden verwacht, zoals architectuur, software-ontwikkeling, vormgeving. Ondernemers in (scheppende) sectoren zijn te vaak zzp’ers, gericht op beperkte thuismarkt en met weinig groeimogelijkheden [Rapportage Bonenschansker, september 2010, Creatieve Industrie in Fryslan] Samengevat: De regio kent relatief veel kleine MKB bedrijven die (steeds vaker) zullen moeten meedoen aan (Europese-) aanbestedingen. Om aan de overige voorwaarden daarvan te kunnen voldoen zal geclusterde deelname randvoorwaardelijk (kunnen) blijken te zijn. Tegelijkertijd zijn MKB bedrijven huiverig voor de bureaucratie daarmee annex (lees: kosten) en het afbreukrisico. De bedoeling van onderhavig voorstel is om het Klein bedrijf kennis te laten maken met aanbestedingen en deze professioneel op- en aan te pakken (te laten begeleiden). Citaat MKB’er - ‘De voorbereidingen kostte veel tijd, maar we wonnen niet. De aanbesteding van de provincie Utrecht was echt op ons lijf geschreven. Hadden we deze ook verloren, dan hadden we een punt gezet achter het meedoen aan aanbestedingstrajecten.' Het begeleiden van een aanbestedingsprocedure is een professie, waarbij de aanbestedende partij (overheden) - ofwel het zich kan permitteren de benodigde expertise in huis te hebben ofwel deze extern in te huren. Belangstellende MKB bedrijven die omgekeerd willen meedoen aan een aanbesteding zijn min of meer gedwongen om deze expertise extern in te huren – juist door een gebrek aan schaalgrootte wordt anders het ‘level playing field’ zelden bereikt.
Om de weerstand bij het (geclusterd) MKB weg te nemen om deel te nemen aan (Europese-) aanbestedingstrajecten is het nodig om het afbreukrisico te beperken. De kans op een geslaagde aanbesteding is logischerwijze beduidend groter met professionele begeleiding daarvan. Het maatschappelijk resultaat van een opeenstapeling van geslaagde (inter-)nationale aanbestedingen voor de werkgelegenheid binnen de regio moge duidelijk zijn. De structuurversterking voor het bestaande bedrijfsleven is evident en aantrekkende werking voor nieuw bedrijfsleven ligt voor de hand (behoud van – en toename van – werkgelegenheid).
Voorstel Voorgesteld wordt dat de gemeente Leeuwarden de publieke partners in de regio benaderd om een ‘aanbestedingsfonds’ op te richten waaruit het ‘Klein bedrijf’ kan putten om het afbreukrisico bij aanbestedingstrajecten te beperken (bijvoorbeeld maar niet beperkt tot de Provincie Fryslan, SNN, NOM & KvK). In aanloop daar naartoe wordt voorgesteld om de valorisatie voor het ‘Klein bedrijf’ (binnen de stadsregio Leeuwarden) voor de beleidsclusters (watertechnologie, de groene economie, creatieve industrie &ICT, agri-nutri sector én recreatie & toerisme) te faciliteren middels de introductie van ‘kennismakingsvouchers aanbestedingen’ .Deze vouchers dienen om het afbreukrisico bij deelname door het ‘Klein bedrijf’ aan (inter-)nationale aanbestedingen te beperken. Deze vouchers kunnen gebruikt worden om 50% van de kosten van externe deskundigheid te dekken met een maximum van €2.500,- per aanbesteding per ondernemer. In geval van clustering is het stapelen van vouchers mogelijk tot €15.000. [een cluster van zes ondernemers] (Navraag heeft geleerd dat professionele begeleiding van een enkele MKB’er bij een aanbestedingstraject mogelijk is voor €5.000,-) Dergelijke vouchers kunnen laagdrempelig met een minimum aan uitvoeringskosten worden gefaciliteerd. De ondernemer vraagt goedkeuring voor de intermediaire partij, welke de deskundigheid zal aanleveren en het is aan de intermediair na afloop van het traject om de voucher te verzilveren. (aanleveren aanbesteding en kopie uitkomst daarvan). Uitvoering van de regeling kan bijvoorbeeld ook worden gemandateerd aan de lokale Kamer van Koophandel of BDF – de uitvoerder van Incubator. Concreet wordt voorgesteld om middels een pilot van maximaal een drietal jaren ‘kennismakingsvouchers aanbestedingen’ te faciliteren aan het ‘Klein bedrijf’[tot 50 werknemers] tot een gecumuleerd maximaal bedrag van €100.000 incidenteel te dekken uit het participatiefonds (ten minste 40 vouchers). Na de pilot periode wordt de regeling geëvalueerd en kan bij gebleken succes bekeken worden of er structurele middelen nodig zijn of om de regeling te continueren en eventueel een ‘revolving’ karakter te geven. (Bij geslaagde aanbestedingen, valt de voucher bv vrij t.g.v. de regeling). Mocht tussentijds blijken dat de regeling uitgeput is, kan de gevraagde evaluatie vervroegd worden. Ook kan er getracht worden onderhavig initiatief een landelijk karakter te geven. Tot slot De gemeente Leeuwarden hanteert de aanbestedingsgrenzen strikter dan wettelijk noodzakelijk. Ook dat is niet bepaald behulpzaam bij het motiveren van het (boven-) lokale MKB om opdrachten van de gemeente Leeuwarden te verwerven. Voorgesteld wordt om de binnen de gemeente Leeuwarden gehanteerde aanbestedingsgrenzen één op één aan te laten sluiten met de Europese richtlijnen. Raadsfractie VVD Leeuwarden, Gert-Jaap van Ulzen Raadsfractie SP Leeuwarden, Jeffrey Brakenhoff
CONCEPT-RAADSBESLUIT Nummer DE RAAD DER GEMEENTE LEEUWARDEN; gelezen het initiatiefvoorstel Kennismaking Aanbestedingsvouchers ‘Klein bedrijf’ stadsregio Leeuwarden van de VVD fractie in de gemeenteraad van (bijlage nr. );
Besluit; 1. Publieke partijen te benaderen om te komen tot een aanbestedingsfonds zoals – maar niet beperkt tot – NOM, de Kamer van Koophandel, de provincie Fryslan, SNN etc. 2. Zogenaamde kennismaking aanbestedingsvouchers binnen een drie jarige pilot - zoals bedoeld in het voorstel - ter beschikking te stellen aan het ‘Klein bedrijf’ binnen de stadsregio Leeuwarden 3. Kenbaar te maken aan dat ‘Klein bedrijf’ dat deze vouchers beschikbaar zijn middels de websites van de stakeholders, Kamer van Koophandel, Incubator etc. etc. 4. De uitvoering gemoeid zijnde met bedoelde aanbestedingsvouchers laagdrempelig te houden 5. De kosten van de kennismaking aanbestedingsvouchers initieel te maximaliseren tot €100.000 én deze te dekken uit het fonds ‘economische participatie’ Aldus vastgesteld in de openbare vergadering Van Voorzitter, Griffier,
Cijfers, definities en organisaties bij het midden- en kleinbedrijf Hoe is het mkb in Nederland verdeeld per sector, per provincie, per aantal medewerkers? Het MKB in een notendop Het midden- en kleinbedrijf (MKB) bestaat uit ondernemingen met maximaal 250 medewerkers. Van alle Nederlandse bedrijven valt 99% in deze categorie. De definities van het midden en kleinbedrijf zoals in 2003 vastgesteld door de Europese Commissie zijn als volgt: Definities
Middelgroot: minder dan 250 werknemers, een jaaromzet van hoogstens € 50 miljoen of een jaarlijks balanstotaal kleiner of gelijk aan € 43 miljoen. Klein: minder dan 50 werknemers, een jaaromzet van hoogstens € 10 miljoen of een jaarlijks balanstotaal kleiner of gelijk aan € 10 miljoen. Micro: minder dan 10 werknemers, een jaaromzet van hoogstens € 2 miljoen of een jaarlijks balanstotaal kleiner of gelijk aan € 2 miljoen.
Dit is de verdeling binnen het MKB naar aantal medewerkers op basis van CBS per 1 januari 2010 (afgerond op hele percentages) gebaseerd op 863.840 actieve MKB ondernemingen:
aantal zelfstandigen: 46% 1-10 werknemers: 44% 10 - 49 werknemers: 8% 49 - 250 werknemers: 1% >250 werknemers 1%
Kortom, 99% van het totale bedrijfsleven valt onder het MKB. Zij zijn verantwoordelijk voor 58% van de omzet in het bedrijfsleven en biedt werkgelegenheid aan 60% van de werknemers.
