JAARVERSLAG 2010
I NHOUD
V O OR WO OR D
4
1. P R OF I EL
5
2. K W AL I T E I T SZ OR G
7
3. O P L E I D I N G S BE L E I D
11
4. C OM M U N I C AT I E
13
5. S O C I AA L EC O N O M I SC H
BE L E I D
14
6. S A M EN W ER K I N GS V ER BAN D EN
15
2
3
V OORWOORD Wanneer vindt de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen op een verantwoorde manier plaats? Een belangrijke vraag, want zelfzorggeneesmiddelen zijn weliswaar breed verkrijgbaar maar zeker niet onschuldig. Om die reden mogen zelfzorggeneesmiddelen met een meer dan verwaarloosbaar risico en/of waarvoor aanwijzingen voor abnormaal gebruik bestaan1, alleen via apotheek en drogist verkocht worden en moet er op deze verkooppunten verantwoorde zorg geleverd worden. Het is ook een lastige vraag, want de wet geeft geen gedetailleerde omschrijving van de term verantwoorde zorg. In de praktijk betekent dat meestal dat het veld aan verantwoorde zorg invulling (en borging) moet geven. Dat veld is in ieder geval zonder enige twijfel de drogisterijbranche. Immers veruit het grootste deel van de UADgeneesmiddelen wordt verkocht via drogisterijen. De bedrijven en organisaties vertegenwoordigd binnen het CBD, hebben de invulling en borging van de verantwoorde zorg in de aangesloten winkels (90% van de branche) voortvarend opgepakt. Dit doen zij via een certificeringssysteem dat goed aansluit op de wettelijke eisen en waar de drogisterijen op basis van vrijwilligheid aan deelnemen. Kernwaarden in dit systeem zijn bevoegdheid, vakkennis, persoonlijke voorlichting bij verstrekking van geneesmiddelen, adequaat toezicht en een passende inrichting van de drogisterij. Eind 2010 was 72% van de drogisten gecertificeerd en dat aantal stijgt nog steeds. De meerwaarde van de drogist bij de verkoop van UAD-zelfzorggeneesmiddelen is in 2010 uitgebreid onderzocht door het NIVEL, in opdracht van het ministerie van VWS. Bij deze evaluatie van de Geneesmiddelenwet bleek onder meer dat bij 33% van de aankopen in drogisterijen advies wordt gegeven, er steeds meer ‘ongevraagde’ adviezen worden gegeven, 79% van de consumenten voorstander is van de aanwezigheid van deskundig personeel, 90% vindt dat de overheid regels moet opstellen voor de verkoop. NIVEL constateerde ook dat de drogisterijbranche met de certificeringsregeling en de Zelfzorgstandaarden goede normen van verantwoorde zorg heeft ontwikkeld maar dat drogisten nog achterblijven bij de invoering van deze normen. Ook de Consumentenbond en het consumentenprogramma Tros Radar kwamen afgelopen jaar tot een vergelijkbare conclusie en onderstreepten daarbij dat de kassacheck consequenter toegepast moet worden. Wel stelden zij vast dat gecertificeerde drogisterijen beter adviseren dan niet-gecertificeerde drogisterijen en de kassacheck beter uitvoeren. Duidelijk is dat de drogist een belangrijke toegevoegde waarde heeft bij de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen maar dat de branche alles in het werk moet stellen om deze toegevoegde waarde in de praktijk te realiseren. Het CBD ondersteunt de drogisterijen als het gaat om deze kwaliteitszorg en zet zich ook op andere gebieden in voor de belangen van de drogisterijen. In dit jaarverslag leest u meer over de activiteiten van het CBD van het afgelopen jaar.
Marten Hummel Directeur Centraal Bureau Drogisterijbedrijven
1
UAD-zelfzorggeneesmiddelen
4
I
P ROFIEL
Het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven, kortweg CBD, is de koepelorganisatie en het kenniscentrum voor de zelfstandigen en filiaalbedrijven in de drogisterijbranche. In het bestuur zijn alle bedrijfstaksegmenten van deze koepel vertegenwoordigd. Het CBD staat de drogist terzijde bij zijn rol als ondernemer en distributeur van en deskundig adviseur over zelfzorggeneesmiddelen. Daarnaast kan iedereen bij het CBD terecht voor informatie over de drogisterijbranche; zowel voor gegevens over het vak, over zelfzorg en ondernemen als voor sociaaleconomische informatie. TAKEN Het CBD richt zich op de volgende activiteiten: 1.
Collectieve belangenbehartiging Het CBD streeft met een actief PR/PA-beleid naar meer bekendheid en waardering voor de standpunten van de drogisterijbranche. Het CBD neemt deel in diverse organisaties en samenwerkingsverbanden en overlegt waar mogelijk met politiek, overheid, brancheorganisaties en intermediaire organisaties. Het gaat om vele en diverse onderwerpen die de drogisterijen raken: geneesmiddelenverkoop, opleiding, winkelcriminaliteit, elektronisch zakendoen, arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, etcetera.
2.
Kwaliteitszorg via certificering Sinds 1997 werkt de branche via een gecertificeerd kwaliteitssysteem aan de kwaliteitszorg van de verkoop van en voorlichting over zelfzorggeneesmiddelen in drogisterijen. Met de certificering beoogt de drogisterijsector de wettelijke eis van verantwoorde zorg in te vullen en te borgen. Belangrijke elementen van die verantwoorde zorg zijn een goed toezicht op de geneesmiddelenverkoop en de verplichting om advies te geven over zelfzorg en zelfzorggeneesmiddelen.
3.
Deskundigheidsbevordering Het CBD streeft naar continue verbetering van de voorlichting over zelfzorggeneesmiddelen in drogisterijen. Scholing vormt hiervoor vanzelfsprekend de basis. Een kwalificatiestructuur van 3 niveaus (verkoper in de drogisterij, assistent-drogist en drogist) waarborgt de deskundigheid in de drogisterij op alle niveaus. De kennis van de drogist en assistent-drogist blijft op peil via de – voor medewerkers in gecertificeerde drogisterijen verplichte – nascholing. Het CBD stimuleert scholing in de branche, geeft informatie over opleidingen, vraagt ESF-subsidies aan als extra stimulans voor de bedrijven, ontwikkelt basismateriaal voor de vakopleidingen en nascholingen en beoordeelt de kwaliteit van de opleidingsinstituten door de verlening van de officiële branche erkenning van opleidingsinstituten.
4.
Communicatie Het CBD fungeert als vraagbaak en als Kennis- en Informatiecentrum voor de branche en daarbuiten. Onder deze laatste noemer vallen tal van activiteiten die bijdragen aan vergroting van de vakkennis van de drogisterijmedewerkers. Ook houdt het CBD de branche op de hoogte van bijvoorbeeld relevante wet- en regelgeving. Voor de consument biedt het CBD informatie over de drogisterijbranche en het werken in de drogisterij. Daarnaast organiseert het CBD branchebrede voorlichtingscampagnes over zelfzorgthema’s in samenwerking met gezondheidsorganisaties of patiëntenverenigingen.
5.
Sociaaleconomisch beleid Het CBD behartigt de sociaaleconomische belangen op brancheniveau. Een belangrijk element daarvan is de betrokkenheid bij het afsluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst met de vakbonden FNV en CNV. Verder spitst de sociaaleconomische belangenbehartiging zich toe op zaken als bestrijding van winkelcriminaliteit en samenwerking in grote projecten zoals het Platform Elektronisch Zakendoen. Het CBD neemt hiervoor deel in diverse organisaties en samenwerkingsverbanden.
5
BESTUUR In het bestuur zijn alle sectoren van de drogisterijbranche vertegenwoordigd. In 2010 was dhr. I. van Poecke (A.S. Watson) voorzitter en dhr. J. Jongstra (FaCo Retail) penningmeester. Daarnaast bestond het bestuur dat jaar uit de volgende leden: dhr. B. Verhoef (A.S. Watson), dhr. B. Bargboer (DA), dhr. H. Jenster (Drogisten Unie), dhr. T. Penders / dhr. J. Snijders (KNDB), dhr. J.W. Koch (Etos) en dhr. F. Groen (Dirx Drogisterijen).
BUREAU CBD Bij het CBD waren in 2010 de volgende medewerkers werkzaam: Marten Hummel Marijke van Leerdam / Bianca den Outer Daniëlle van der Zon Irene Boon Hanneke Bos Petra van Elteren Gea van Montfoort Annet Holleman Ad de Graaf Michael van Agteren Anja Elslo Koert de Ruijter Mascha van der Spoel Marianne Sterkenburg
Directeur Manager operationele zaken Beleidsmedewerker CBD en secretaris Stichting Werk(t) Coördinator Kennis- en Informatiecentrum Communicatieadviseur Hoofd Financiën Coördinator Secretariaat PCO Medewerker Secretariaat PCO Medewerker Secretariaat en receptie Auditor PCO Auditor PCO Auditor PCO Auditor PCO Auditor PCO
6
II KWALITEITSZORG De drogisterij is al jarenlang het vertrouwde adres voor de aankoop van zelfzorggeneesmiddelen; de middelen ter bestrijding of verlichting van kleine aandoeningen waarvoor geen doktersrecept nodig is. Om een verantwoorde verkoop van zelfzorggeneesmiddelen te bevorderen, werkt de drogisterijbranche met een certificeringsregeling.
GENEESMIDDELENWET EN CERTIFICERING Welk type zelfzorggeneesmiddel via welk kanaal verkocht mag worden, is vastgelegd in de Geneesmiddelenwet. Deze wet noemt 3 categorieën zelfzorggeneesmiddelen: • UAD-middelen (verkoop Uitsluitend via Apotheek en Drogist) • AV-middelen (Algemene Verkoop) • UA-middelen (verkoop Uitsluitend via Apotheek) Een klein deel van de zelfzorggeneesmiddelen mag door elke winkelier verkocht worden. Deze AVmiddelen hebben een verwaarloosbaar risico en er zijn geen aanwijzingen voor abnormaal gebruik. Ook de UA-categorie is klein. Veruit de meeste zelfzorggeneesmiddelen vallen binnen de UADcategorie. Wettelijke kwaliteitseisen bij verkoop zelfzorggeneesmiddelen Om de risico’s van verkeerd gebruik en misbruik zoveel mogelijk te beperken, worden aan de verkoop van UAD-geneesmiddelen wettelijke eisen gesteld. Voor de verkoop van UAD-geneesmiddelen via drogisten is én een gediplomeerde drogist nodig én er moet verantwoorde zorg geleverd worden. 'Verantwoorde zorg' omvat in ieder geval (verplicht) de volgende 4 elementen: • toezicht drogist - de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen moet plaatsvinden onder verantwoordelijkheid en onder toezicht van een drogist; • adviesplicht – klanten die een zelfzorggeneesmiddel aanschaffen, moeten op duidelijke wijze worden ingelicht over de aard en het doel van het geneesmiddel en de te verwachten gevolgen en risico's daarvan voor zijn gezondheid, tenzij de klant te kennen heeft gegeven geen behoefte te hebben aan advies; • geen voorlichting door onbevoegd personeel – alleen drogisten en assistent-drogisten mogen voorlichting geven over zelfzorggeneesmiddelen; • voldoende (assistent-)drogisten op de werkvloer – er moeten voldoende drogisten en assistent-drogisten in de winkel aanwezig zijn die deze voorlichting kunnen geven. Certificering: uitwerking en borging van de 4 componenten van verantwoorde zorg Verantwoorde zorg zoals genoemd in de GMW is een norm die in de wet niet precies gedefinieerd is. Dat betekent dat de overheid de invulling normaal gesproken overlaat aan het veld. Met de certificering beoogt het CBD namens de drogisterijbedrijven, die het grootste deel van de UAD-geneesmiddelen verkopen, de vier verplichte componenten van verantwoorde zorg in te vullen en te borgen. De certificeringseisen zijn naar het oordeel van het CBD een adequate uitwerking hiervan naar de dagelijkse praktijk op de winkelvloer. Een gecertificeerde drogisterij heeft bijvoorbeeld het toezicht op de geneesmiddelenverkoop naar behoren geregeld. En door middel van de verplichte kassacheck wordt gecontroleerd of een klant behoefte heeft aan advies en indien nodig wordt dit vervolgens gegeven. Daarnaast zijn de assistent-drogisten en drogisten in gecertificeerde drogisterijen door scholing en nascholing altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van zelfzorggeneesmiddelen.
7
Het certificeringssysteem zorgt voor een toetsingssystematiek voor het borgen van de manier waarop de branche verantwoorde zorg invult. Certificering is niet wettelijk verplicht. Omdat de bij het CBD aangesloten bedrijven van mening zijn dat certificering het meest geëigende middel is om de verantwoorde zorg bij de terhandstelling van UADgeneesmiddelen in hun winkels te realiseren en te borgen, streven zij er naar om alle winkels te certificeren. Vanuit eigen overtuiging en op eigen initiatief maakt de drogisterijbranche kortom serieus werk van de implementatie van de wettelijke eis van verantwoorde zorg. Inmiddels is al 72% van de drogisterijen gecertificeerd. Certificeringssysteem en certificeringseisen De drogisterijbranche heeft ruim 15 jaar ervaring met het certificeringssysteem dat jaarlijks geëvalueerd en waar nodig verbeterd wordt. De verantwoorde zorg en de borging daarvan zijn door het CBD PCO uitgewerkt in de Waarborgeisen, ook wel Certificeringseisen genoemd. Het certificeringssysteem bestaat uit 3 pijlers: • interne controle door de drogist • externe controle door auditor en mystery guest aankopen • verbetering door beoordeling en evaluatie Speerpunten van het certificeringssysteem zijn bevoegdheid, vakkennis, een passende inrichting van de drogisterij en goede voorlichting bij de verstrekking van de geneesmiddelen. Bijvoorbeeld door een juiste toepassing van de kassacheck, de WASA-vragen en de Drogisten Zelfzorgstandaarden. Opleiding en nascholing vormen vanzelfsprekend cruciale onderdelen van de zorg van de branche voor een permanente kwaliteit. Waarborgcertificaat Drogisten die aan de gestelde eisen voldoen, komen in aanmerking voor het Drogisten Waarborgcertificaat. Zij zijn te herkennen aan de wit-blauwe sticker met certificeringslogo op de winkelruit. Het Waarborgcertificaat is ook te vinden als erkend keurmerk op www.consuwijzer.nl, het informatieloket voor consumenten van de Nederlandse overheid. PCO Certificerend Orgaan De certificering is gebaseerd op zelfregulering. De beoordeling of een winkel aantoonbaar voldoet en blijft voldoen aan de Waarborgeisen, wordt uitgevoerd door PCO Certificerend Orgaan (PCO), een afdeling van het CBD. Het PCO werkt hierbij volgens het kwaliteitssysteem EN 45011, met als doel dat de toetsing op een objectieve en consequente manier gebeurt. Het PCO behandelt certificaataanvragen en beheert een databestand over de gecertificeerde winkels. Onder meer wordt vastgelegd welke gediplomeerden in een winkel werken en op welke tijdstippen. Ook voert PCO onaangekondigde winkelbezoeken uit om te controleren of gecertificeerde winkels aan de eisen voldoen. CBD PCO is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie. Raad van Toezicht Een onafhankelijke Raad van Toezicht (RvT) is belast met het toezicht op de uitvoering van het certificeringssysteem door het PCO en adviseert gevraagd en ongevraagd. De RvT is bevoegd om te bepalen dat een advies bindend is. Ook in 2010 hebben de leden van de Raad van Toezicht een dag meegelopen met de auditoren om de uitvoering van de controletaken door het PCO vanuit de praktijkkant te ervaren. Een van hen was mevrouw dr. A.Th.G. Blom, onderzoeker en docent Geneesmiddelenvoorlichting aan de universiteit Utrecht en lid van de Raad. “We worden het hele jaar goed op de hoogte gehouden door het CBD. Toch is dit bezoek een waardevolle aanvulling op het beeld dat ik had van de kwaliteitszorg in de drogisterij. Natuurlijk ken ik de eisen waar de gecertificeerde drogist aan moet voldoen. Maar wat me bijvoorbeeld heeft verrast is dat er in de drogisterij speciaal iemand is belast met interne deskundigheid. Die zorgt ervoor dat er in het werkoverleg aandacht is voor nieuwe geneesmiddelen en zelfzorgstandaarden en let erop dat medewerkers zich tijdig nascholen.” Raad voor Accreditatie Via jaarlijkse audits toetst de Raad voor Accreditatie (RvA) het PCO voortdurend. De RvA heeft in 1997 het PCO erkend als certificerende instelling. Het PCO werkt bij de verlening van het Waarborgcertificaat aan drogisten volgens het kwaliteitssysteem EN 45011. De RvA controleert of het PCO zich in de praktijk inderdaad aan de procedures houdt: toezicht op het toezicht dus.
8
15 JAAR KWALITEITSBELEID IN DE BRANCHE
1997 Officiële erkenning certificeringssysteem Raad van Accreditatie. Minister Borst reikt het eerste definitieve certificaat uit.
1996 Afronding voorbereidingen certificeringssysteem en aanvang voorlopige certificering. Start opleidingen en examens diploma Verkoop in de Drogisterij. Er is nu een volwaardige kwalificatiestructuur met drie opleidingsniveaus, volledig gericht op zelfzorggeneesmiddelen.
1998 Nieuwe opzet opleidingen en examens: 100% focus op zelfzorggeneesmiddelen, gezondheid en veiligheid en veel aandacht voor voorlichting en communicatie. Eerste onderzoek mystery shoppers: gecertificeerden scoren beter dan nietgecertificeerden.
1999 Ontwikkeling ruim 20 Zelfzorgstandaarden voor de meest voorkomende zelfzorgklachten in samenwerking met huisartsen (in aansluiting op de NHGstandaarden). Nascholing verplicht voor drogisten en assistent-drogisten in gecertificeerde drogisterijen. Uitgebreid onderzoek Consumentenbond naar kwaliteit van de voorlichting bij zelfzorg in apotheken en drogisterijen. Conclusie is dat de informatievergaring beter moet, maar er is wel reden tot optimisme. Gecertificeerde drogisterijen . doen het beter dan niet-gecertificeerden.
2000 Herziening lesstof na evaluatie van de nieuwe opleidingsstructuur. Tweede kwaliteitsonderzoek met mystery shoppers.
2001 Derde kwaliteitsonderzoek met mystery shoppers. 1000 drogisterijen gecertificeerd.
1995 Voorbereiding van het certificeringssysteem. Start opleidingen en examens voor het diploma Assistent-Drogist (naast diploma Drogist).
2002 Onderzoek KPMG-BEA: drogisterijsector investeert jaarlijks 25 miljoen in opleidingen, nascholing, certificering en gekwalificeerd personeel voor zelfzorggeneesmiddelenverkoop. Besluit opheffing verbod zelfbediening en invoering van de Code Zelfbediening (die aanwezigheid gediplomeerd personeel en adviesborden bij OTC schap, kassacheck enz. verplicht stelt). 9
2003 Uitbreiding van het nascholingsaanbod met geaccrediteerde opleidingen van onderwijsinstellingen. ROC’s starten drogistenopleiding in dagschoolverband.
2004 De inhoud van de nascholing is geheel gebaseerd op de – inmiddels 33 – Zelfzorgstandaarden.
2005 Nascholing krijgt er een dimensie bij door meer nadruk op het trainen van de adviesvaardigheden en een juiste beroepshouding.
2010 CBD opent de mogelijkheid voor consumenten om op www.drogistensite.nl hun ervaringen met zelfzorgadvies in de drogisterij kenbaar te maken. Certificeringsgraad stijgt naar 71,9%. Elke externe controle door PCO geschiedt in het vervolg onaangekondigd.
2006 Verdere aanscherping Certificeringseisen met een aantal geheel vernieuwde kwaliteitseisen ter verbetering van de adviestaak van gediplomeerde (ass.)drogisten. Het CBD-bestuur besluit unaniem te gaan voor volledige certificering. Het CBD start interactieve workshop Zelfzorgadvisering.
2007 De nieuwe Geneesmiddelenwet vereist ook voor drogisten het leveren van verantwoorde zorg. Invoering van aangescherpte checklist auditoren.
2009 uitbreiding van de kassacheck, met als doel risicovolle situaties vroegtijdig te tackelen, zoals geneesmiddelen die niet tegelijk gebruikt mogen worden. introductie ‘self-assessment’: “Checklist meet uw eigen kwaliteit”. Met deze tool kunnen drogisten op elk moment checken of ze nog aan de waarborgeisen voldoen. start pilot praktijkgerichte opleiding Assistent-Drogist binnen het MBO. Doel: betere uitstroom van gekwalificeerd personeel vanuit het MBO naar de drogisterijbranche.
2008 Branchebrede stimulering van certificering werpt zijn vruchten af gezien de stijging van het aantal aanvragen van drogisterijen die gecertificeerd willen zijn. Scholing blijft de basis van een goede voorlichting. Er zijn sinds 2004 inmiddels ruim 8000 nascholingscursussen gevolgd en in 2008 zijn er bijna 5000 examens afgelegd. Er is een nieuw kassacheckprotocol ontwikkeld om de belangrijkste risico’s bij de aanschaf van (meerdere of conflicterende) geneesmiddelen te ondervangen.
10
ONTWIKKELINGEN IN 2010 Indeling zelfzorggeneesmiddelen De beslissing welk geneesmiddel in welke categorie wordt ingedeeld, berust bij het College ter Beoordeling van geneesmiddelen (CBG). De drogisterijbranche is van mening dat het CBG zelfzorggeneesmiddelen niet in alle gevallen op een juiste manier volgens de wet heeft ingedeeld. Het gaat daarbij met name om indelingen in de AVcategorie. Soms ontbreekt een correcte motivering waarom dit College een middel in een bepaalde categorie heeft ingedeeld. Het CBD vindt het van groot belang dat het CBG daarbij transparant en volgens de wet te werk gaat. Om die reden heeft het CBD het CBD in de afgelopen jaren bezwaar aangetekend tegen een paar indelingsbesluiten. Momenteel lopen er nog procedures tegen vier AV-indelingsbesluiten namelijk paracetamol, loperamide, cetirizine en ibuprofen. Certificering Het CBD beoogt met de certificering namens de drogisterijbedrijven tenminste de vier verplichte componenten van verantwoorde zorg in te vullen en te borgen. De certificeringseisen zijn naar het oordeel van het CBD een adequate uitwerking hiervan naar de dagelijkse praktijk op de winkelvloer. Eind 2010 was 71,9% van de aangesloten drogisterijen gecertificeerd. Bij het CBD zijn ruim 90 % van alle Nederlandse drogisterijen aangesloten. Kwaliteit drogist ter discussie De Consumentenbond heeft in 2010 in de Consumentengids een onderzoek gepubliceerd naar de kwaliteit van de voorlichting in drogisterijen en apotheken. Het onderzoek heeft duidelijke verbeterpunten naar voren gebracht die de branche ter harte heeft genomen. Deze hebben met name betrekking op de naleving van de certificeringseisen en het uitvoeren van de kassacheck. Het CBD heeft echter wel haar vraagtekens bij de opzet en methoden van het onderzoek, waardoor de conclusies niet geheel gerechtvaardigd waren. Ook het televisieprogramma Radar van de Tros deed onderzoek naar de voorlichting bij de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen door drogisten. Hierin werd dezelfde casus gehanteerd als in het onderzoek van de Consumentenbond van februari 2010. Namelijk naar de verkoop van ibuprofen (400 mg) aan een klant die de pijnstiller koopt voor zijn moeder van 72 jaar die het receptgeneesmiddel Ascal slikt vanwege haar hartkwaal. Allereerst werd onderzocht of de kassacheck werd uitgevoerd. Slechts 50% van de bezochte gecertificeerden (10 van de 20) voerde de kassacheck uit. Het CBD concludeert op basis van de Radar-steekproef in 40 drogisterijen: • Certificering maakt verschil. Gecertificeerden scoren 4 tot 5 maal beter dan de niet-gecertificeerden; • gecertificeerde drogisten houden zich niet allemaal aan de certificeringseisen; met name verzuimen zij om de kassacheck uit te voeren; • De uitvoering van de kassacheck lijkt de weg in te luiden naar een goed advies: van de 13 drogisten die de kassacheck uitvoeren komen er 11 (bij gecertificeerden 8 van de 10) tot het goede advies; • Ook eenmaal op de hoogte van de "casus" herkennen de drogisten niet altijd het risico (interactie van ibuprofen met het receptgeneesmiddel Ascal Cardio). Enerzijds kunnen de resultaten van zowel het Consumentenbond onderzoek als positief gezien worden omdat ze een bevestiging vormen voor de certificering als instrument om te komen tot de best mogelijke kwaliteitszorg in de drogisterijbranche. Gecertificeerde drogisterijen presteren immers beter dan niet-gecertificeerde drogisterijen. Anderzijds drukken de resultaten de branche wel met de neus op de feiten: we zijn er nog niet en er is nog veel werk te doen. Voor het bestuur van het CBD was dit een reden om maatregelen te treffen om te komen tot een betere naleving van de certificeringseisen en een hoger percentage gecertificeerden. De bedrijven en organisaties zijn hier afgelopen jaar volop met deze doelstellingen aan de slag gegaan.
11
III OPLEIDINGSBELEID Zelfzorggeneesmiddelen zijn zonder recept te verkrijgen, maar zijn niet zonder risico’s. Verkeerd gebruik kan ernstige gezondheidsschade veroorzaken. Het is daarom belangrijk dat de klant bij de aankoop van een zelfzorggeneesmiddel kan rekenen op een deskundig advies.
DESKUNDIG PERSONEEL Om te zorgen dat drogisterijpersoneel over de juiste kennis beschikt, kent de branche een systeem van vakopleidingen met 3 niveaus: • Verkoper in de drogisterij • Assistent-Drogist • Drogist Het diploma Verkoop in de drogisterij verankerd in de cao WASA-VRAGEN en wordt meestal gevraagd bij functies zoals (aankomend) Verkoopmedewerker. Om te mogen Wie heeft de klacht? adviseren over zelfzorggeneesmiddelen is het diploma Wat is de Aard van de aandoening? Assistent-Drogist of Drogist nodig. Daarnaast is het voor Sinds wanneer bestaat de klacht? drogisterijen wettelijk verplicht dat een gediplomeerde Wat heeft de klant er Al aan gedaan? Drogist toezicht houdt op de UAD-geneesmiddelenverkoop. HET CBD EN OPLEIDINGEN Het CBD verzorgt zelf geen opleidingen, maar ontwikkelt wel het basismateriaal dat de erkende opleidingsinstituten gebruiken voor hun eigen lesboeken. Opleidingsinstituten kunnen bij het CBD een branche-erkenning aanvragen. Zij worden dan vermeld op de lijst van branche-erkende opleidingsinstituten en kunnen het lesmateriaal van het CBD in licentie afnemen. Daarnaast geeft het CBD algemene informatie over opleidingen en nascholing in de drogisterijbranche. Om de branche financieel te ondersteunen bij het voldoen aan haar wettelijke scholingsverplichtingen, vraagt het CBD namens de branche jaarlijks ESF-subsidies aan. Meer hierover leest u in paragraaf 3.4. Tot slot verzorgt het CBD de workshop zelfzorgadvisering. Een praktische workshop die de deelnemers d.m.v. rollenspellen alles leert over zelfzorgadvies in de praktijk. OPLEIDINGSTRAJECT ASSISTENT-DROGIST IN DE PRAKTIJK Er stromen te weinig deelnemers vanuit het MBO door naar de drogisterij. De oorzaak hiervan is het algemene karakter van de MBO-handelsopleidingen. Zonder vakdiploma mag een afgestudeerde MBO’er niet werken in een drogisterij in de functie van Assistent-drogist of Drogist. Het volgen van de vakopleiding naast de MBO opleiding betekent voor het bedrijfsleven daarom een extra investering. Daarom is het wenselijk dat er uitstroomdifferentiaties komen in het MBO zodat een leerling tijdens de MBO opleiding al de branchespecifieke opleiding krijgt aangeboden en direct aan de slag kan in een drogisterij. Voor werkgevers zijn de afgestudeerden van deze praktijkgerichte MBOopleiding interessant, omdat hun profiel erg goed aansluit op de praktijk. Ze krijgen een (aankomend) assistentdrogist die ook opgeleid is als verkoopspecialist. De student leert in de opleiding niet alleen de theorie maar ook de juiste beroepshouding en adviesvaardigheden die in de praktijk zo belangrijk zijn. Pilot In 2009 startte in opdracht van het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven het pilotproject ‘Beroepsonderwijs in Bedrijf’ bij een ROC in Doetinchem. De bedoeling van dit project is het ontwikkelen van het bovengenoemde praktijkgerichte traject ‘assistent-drogist’ als onderdeel van de MBO-3 opleiding Verkoopspecialist. Een ROC en een zestal drogisterijbedrijven hebben gezorgd voor de uitvoering. In de zomer van 2011 is de pilot afgerond en geëvalueerd en met ingang van het schooljaar 2011 wordt het ontwikkelde lespakket voor Assistent-drogist aangeboden aan ROC's die het kunnen integreren binnen hun eigen lesprogramma. Een aantal ROC's heeft ten tijde van het verschijnen van dit jaarverslag al aangegeven hiermee te zullen starten per september 2011. Als de introductie van het materiaal succesvol verloopt, zullen naar verwachting meer ROC's volgen.
12
ESF-SUBSIDIE Al een aantal jaren vraagt het CBD voor de branche subsidie aan bij het Europees Sociaal Fonds (ESF), een stimuleringsfonds voor scholingsactiviteiten. Via het CBD kan de branche profiteren van 40% korting op de kosten van opleiding, nascholing en examens. Dankzij deze subsidies kunnen drogisterijen tegen lagere kosten voldoen aan hun wettelijke verplichting om voldoende gediplomeerd personeel op de winkelvloer te hebben. Werkgevers kunnen subsidie aanvragen voor opleidingen en de examens van Verkoop in de Drogisterij, Assistent-Drogist of Drogist, en de nascholingscursussen voor AssistentDrogist of Drogist. In 2010 maakten in totaal 814 deelnemers gebruik van de ESF-subsidie, waarvan 774 vrouwen en 40 mannen. In totaal is er voor 122.000 euro aan subsidie uitgekeerd aan werkgevers in de drogisterijbranche.
Opleidingen / examens en nascholingen met subsidie (Periode 1 november 2009 - 1 november 2010)
Aantal
Verkoop in de Drogisterij
217
Assistent Drogist
243
Drogist (Drogist & zelfzorg 1, 2 en 3)
400
Nascholing Assistent drogist
397
Nascholing Drogist
1150
13
IV COMMUNICATIE Het CBD vervult in de branche een belangrijke rol op het gebied van voorlichting, PR en Public Affairs. Als centraal aanspreekpunt van drogisten, de branche, politiek en overheid over onderwerpen die in en voor de branche van belang zijn ontwikkelt het CBD ook diverse communicatiemiddelen. Voorbeelden hiervan zijn nieuwsbrieven, persberichten, artikelen in vakbladen, mailings en voorlichtingsavonden voor verschillende doelgroepen. Daarnaast is voor elk van de doelgroepen informatie te vinden op de website www.drogistensite.nl. DOELGROEP: CONSUMENT De branchebrede publiekscampagnes met het motto ‘Mijn drogist weet er meer van’ zijn een belangrijk instrument om de kennis en deskundigheid van de drogist voor het voetlicht te brengen. Bij de campagnes die onder meer bestaan uit winkelmaterialen en consumentenfolders wordt intensief samengewerkt met nationale belangen- en patiëntenverenigingen. In 2010 was er een campagne over de teek, in samenwerking met het RIVM. De teek is een ernstige bedreiging van de volksgezondheid omdat dit insect de ziekte van Lyme kan overbrengen. In 2010 verscheen een update van de consumentenbrochure 'gecertificeerde drogist'. Deze folder legt de consument uit wat het Drogisten Waarborgcertificaat is en wat de toegevoegde waarde is voor de consument. Zoals goed en deskundig advies door gekwalificeerde medewerkers die hun vakkennis op peil houden. Consumenten worden via de website www.drogistensite.nl ook actief betrokken bij de kwaliteitszorg van de drogisterijen: via een contactformulier worden zij uitgenodigd om hun mening te geven over het advies dat zij in een drogisterij hebben gekregen bij de aankoop van een zelfzorggeneesmiddel. De input die het CBD hiermee binnenkrijgt, wordt gebruikt om de service van drogisterijen steeds verder te verbeteren. DOELGROEP: NIEUWE WERKNEMERS In 2010 is het CBD gestart met activiteiten om het werken in de drogisterij te promoten. Doelgroep bestaat primair uit jonge mensen die nog een beroepskeuze moeten maken. In 2010 is een brochure ontwikkeld waarin te lezen is wat het werken in een drogisterij inhoudt, wat voor soort functies er zijn, waar je vacatures kunt vinden en welke opleiding je ervoor moet doen. Daarnaast komen medewerkers aan het woord die vertellen vanuit hun eigen ervaring om daarmee de lezers enthousiast te maken voor het vak. In 2011 zullen de activiteiten verder uitgebouwd worden, onder meer d.m.v. een mailing aan scholen, een persbericht, deelname aan de week van de Detailhandel en het lanceren van een speciale website over dit onderwerp. DOELGROEP: WERKGEVERS EN WERKNEMERS IN DE DROGISTERIJBRANCHE Het CBD ziet het ook als belangrijke taak om de drogisterijmedewerkers en de bedrijven in de branche te voorzien van actuele informatie. Om te beginnen gebeurt dat door middel van bijdragen aan artikelen in de vakbladen en InPharmatie, het katern van het CBD in vakblad Nieuwe Drogist. In het vakblad zelf is er de rubriek Certificeringsjournaal, een pagina met nieuws over de certificering, waarbij ook drogisten aan het woord komen met hun eigen ervaringen. Verder zijn er nieuwsbrieven geschreven en bijdragen voor het intranet geleverd voor de verschillende retailorganisaties in de branche. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld veranderingen in de certificering en scholing. De checklist Meet uw eigen Kwaliteit en de diverse aanvraagformulieren kunnen inmiddels via het eigen intranet van aangesloten organisaties worden opgevraagd. Ook de auditoren van het CBD zijn betrokken bij informatievoorziening aan de drogisterijbedrijven. Zo houden zij bijvoorbeeld presentaties tijdens informatiebijeenkomsten van winkelformules en hoofdkantoren van drogistenorganisaties over het hoe en waarom van certificering. Tot slot fungeert de CBD-website als belangrijk nieuws- en informatiekanaal voor deze doelgroep. DOELGROEP: POLITIEK EN ANDERE BELANGHEBBENDEN In 2010 is de nieuwsbrief Zelfzorg in Perspectief verschenen, met als onderwerpen onder andere empowerment van de consument/patiënt, het belang van leesbare bijsluiters en de nog altijd stijgende certificeringsgraad. Verder is een publicatie voorbereid met als thema ‘Verantwoorde zorg bij de verkoop van UAD-zelfzorggeneesmiddelen via drogisten’ die naar verwachting in 2011 zal worden verspreid.
14
V SOCIAALECONOMISCH BELEID Het CBD behartigt de sociaaleconomische belangen op brancheniveau. Zo is het CBD betrokken bij het afsluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) met de vakbonden FNV en CNV. Verder spitst de belangenbehartiging op dit terrein zich toe op zaken als bestrijding van winkelcriminaliteit en samenwerking in grote projecten zoals het Platform Elektronisch Zakendoen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de activiteiten van het CBD op sociaaleconomisch gebied. CAO Het CBD is betrokken bij het afsluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) met de vakbonden FNV en CNV. Bestuursleden van het CBD onderhandelen namens de branche met FNV/CNV over de collectieve arbeidsovereenkomst. Het bureau van het CBD verricht de werkzaamheden die nodig zijn ter voorbereiding en uitvoering van de cao. In maart 2010 is een onderhandelingsakkoord bereikt voor een nieuwe cao, deze is ingegaan per 1 oktober 2010 en loopt tot 31 maart 2012. Het CBD heeft de wijzigingen doorgevoerd in een nieuw cao-boekje, dat via de website www.drogistensite.nl te downloaden is. ARBOCATALOGUS WERKDRUK EN SOCIALE VEILIGHEID In de cao hebben werkgevers en werknemers de afspraak gemaakt dat een arbocatalogus zal worden ontwikkeld waarbij de thema’s Veiligheid en Werkdruk zullen worden uitgewerkt. Beide thema’s zijn actueel in de branche. Het CBD werkt daarom mee aan de totstandkoming van een arbeidscatalogus over deze thema’s die digitaal beschikbaar komt voor iedereen in de branche. Deze zal naar verwachting in het derde kwartaal van 2011 gereed zijn. ADVIES Het CBD is vraagbaak voor arbeidszaken en geeft werkgevers gericht antwoord op vragen over bepalingen in de cao of andere arbeidsrechtelijke kwesties. Dagelijks beantwoorden we uiteenlopende vragen, bijvoorbeeld over arbeidsovereenkomsten of vakantiewerkregelingen.
STICHTING WERK(t) Arbeidsongeschiktheid van een medewerker kan grote impact hebben op de bedrijfsvoering. Stichting Werk(t), een onafhankelijke stichting die gevestigd is bij het CBD, helpt zelfstandige ondernemers in de drogisterijbranche om uitval van medewerkers te voorkomen. Dit doet zij onder andere met het beschikbaar stellen van vergoedingen voor bijvoorbeeld arbeidsdeskundig onderzoek en verzuimpreventie. Ook doet de stichting onderzoek naar arbeidsongeschiktheid in de branche. In 2010 heeft de nadruk gelegen op het (nog) sneller aan het werk helpen van medewerkers. Doelstelling is om zieke werknemers al vanaf de 8e week van ziekte intensief te laten begeleiden om hen in staat te stellen om zo spoedig mogelijk hun werk te hervatten. Daarnaast zijn in 2010 de voorbereidingen getroffen voor het openen van een telefonische advieslijn waarbij mensen anoniem en kosteloos kunnen spreken met een bedrijfsmaatschappelijk werker. Achterliggend idee is dat preventie in een vroeg stadium d.m.v. een luisterend oor (en indien nodig doorverwijzing naar professionele hulp), kan bijdragen aan minder ziekteverzuim in de toekomst. Meer informatie is te vinden op de nieuwe website van de Stichting: www.werkt.info
15
VI SAMENWERKINGSVERBANDEN Als koepelorganisatie vertegenwoordigt het CBD de drogisterijsector in diverse netwerken en platforms. Op deze pagina vindt u een overzicht van deze samenwerkingsverbanden.
ELEKTRONISCH ZAKEN DOEN (EZD) Platform EZD is een branchebreed platform dat het gebruik van het elektronische gegevensverkeer via GS1-DAS wil uniformeren. In de centrale datapool van GS1 DAS worden neutrale artikelgegevens van drogisterijproducten opgeslagen. Zo wordt de tijdrovende en foutgevoelige uitwisseling van papieren brondocumenten grotendeels overbodig. Een ander voordeel is dat leveranciers hun artikelgegevens maar één keer elektronisch hoeven aan te leveren. Dit heeft een positieve invloed op het logistieke proces. In het Platform EZD hebben zitting: Etos, AS Watson, Faco Retail, DA Retail/Drogistenunie, Henkel, Neprofarm en NCV. Het Platform wordt geadviseerd door GS1 Nederland en functioneert onder de verantwoordelijkheid van het CBD.
ONDERNEMERSKLANKBORD Door samenwerking met de Stichting Ondernemersklankbord is er nu ook voor ondernemers in de drogisterijbranche praktische ondersteuning in de bedrijfsvoering. De circa 250 consulenten van het OKB zijn ondernemers, managers en specialisten die ondernemers helpen bij het vergroten van de succeskansen. Uniek in de samenwerking tussen OKB en CBD is dat de auditoren van het CBD tijdens hun winkelinspecties ondernemers kunnen adviseren ondersteuning te vragen bij het OKB. Meer informatie is te vinden op www.ondernemersklankbord.nl
COSMETICA Samen met de Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV) werkt het CBD aan communicatie over de veiligheid van cosmetica. Een onderwerp dat in 2010 bijvoorbeeld speelde, is nanotechnologie die onder meer wordt gebruikt in zonnecosmetica. Vanaf 2013 geldt een notificatieplicht voor producten met nano-ingrediënten. Zo kan de Europese Commissie bepalen of het product veilig gebruikt kan worden door consumenten. Daarnaast organiseren NCV en CBD jaarlijks een druk bezochte nieuwjaarsbijeenkomst waar achterban en relaties van beide branches elkaar op informele wijze kunnen ontmoeten. REGULIER OVERLEG WARENWET Het ministerie van VWS organiseert het Regulier overleg Warenwet waaraan veel partijen, zoals inspecties en fabrikanten, deelnemen. Als onderwerpen van belang zijn voor de drogisterijsector, zoals waar de scheidslijn ligt tussen kruiden en geneesmiddelen, wordt het CBD uitgenodigd om aan dit overleg deel te nemen. Het CBD communiceert uitkomsten van het overleg vervolgens naar de branche.
KENNISNETWERK BIOCIDEN Het Kennisnetwerk Biociden wil bijdragen aan een zorgvuldige afweging van voordelen en risico's van het gebruik van biociden. Dit zijn o.a. bacteriedodende stoffen die onder meer voorkomen in mierenlokmiddelen, desinfecterende zeep en sommige reinigingsmiddelen. Aan het Kennisnetwerk Biociden nemen onder andere fabrikanten, de Voedsel en Waren Autoriteit en het CBD deel. Doel is kennisuitwisseling. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu financiert de coördinatie door het RIVM. Het Kennisnetwerk heeft onder meer een beslisboom ontwikkeld voor de indeling van producten als reinigingsproduct of biocide. Het CBD communiceert belangrijke uitkomsten naar zijn achterban.
16
KLANKBORDGROEP ZELFGEMAAKTE EXPLOSIEVEN De klankbordgroep zelfgemaakte explosieven is een initiatief van de nationale coördinator terrorismebestrijding. De groep buigt zich bijvoorbeeld over de vraag of en in welke hoeveelheid waterstofperoxide vrij verkoopbaar kan zijn. De input neemt het de nationaal coördinator mee in Europese overleggen waar ten aanzien hiervan besluiten worden genomen. Ook is een meldingsplicht afgesproken voor verdachte transacties met bepaalde middelen o.a. aceton bij het meldpunt verdachte transacties. Het CBD neemt deel en communiceert belangrijke uitkomsten naar zijn achterban. KOAG/KAG De Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen (KOAG) houdt zich, in het belang van de volksgezondheid, sinds 1926 bezig met het preventieve toezicht op publieksreclame voor geneesmiddelen. De Keuringsraad heeft een jarenlange expertise opgebouwd in het beoordelen van het grensvlak tussen gezondheidsclaims en medische claims. De directeur van het CBD maakt deel uit van het bestuur van de Keuringsraad.
VNO-NCW VNO-NCW is de grootste ondernemingsorganisatie van Nederland. VNO-NCW is een lobbyorganisatie die zich sterk maakt voor een goed ondernemings- en investeringsklimaat en de gemeenschappelijke belangen van het Nederlandse bedrijfsleven behartigt op zowel nationaal als internationaal niveau. Het CBD is ondersteunend lid en overlegt met VNO-NCW over onderwerpen die van belang zijn voor de drogisterijsector.
GEZONDHEIDSORGANISATIES Voor publiekscampagnes werkt het CBD samen met diverse gezondheidsorganisaties zoals RIVM, KWF Kankerbestrijding, Rutgers Nisso Groep, convenant Overgewicht, STIVORO, Vereniging van Hoofdpijnpatiënten, maag- lever- en darmstichting, Vitamine Informatie Bureau, Stichting SOA Aids en het Voedingscentrum.
17
COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven in Maarssen Tekst:
Sasja Nicolaï, Nicolaï tekstwerk
Eindredactie:
Centraal Bureau Drogisterijbedrijven
Vormgeving cover:
Quantes Artoos, Rijswijk
Fotografie:
Hilde de Wolf, Bennebroek
18
Bisonspoor 8003 Postbus 1262 3600 BG Maarssen telefoon 0346 584200 fax 0346 584201 e-mail
[email protected] www.drogistensite.nl
