Inhoud 1 VOORWOORD 1 2 LEESWIJZER 2 3 AANLEIDING 3 4 UITGANGSSITUATIE 5

Inhoud 1

VOORWOORD

1

2

LEESWIJZER

2

3

AANLEIDING

3

4

UITGANGSSITUATIE

5

4.1 INSTALLATIE EN ENERGIEVERBRUIK

5

4.2 STATUS BEHEER EN ONDERHOUD OPENBARE VERLICHTING

6

4.3 ENERGIEBESPARINGSPOTENTIEEL

6

4.4 SOCIALE VEILIGHEID

7

4.5 VERKEERSVEILIGHEID

8

4.6 GEREALISEERDE PROJECTEN

9

5

TRENDANALYSE

10

5.1 DUURZAAM INKOPEN DOOR OVERHEDEN

10

5.2 ENERGIEBESPARING

10

5.2.1 Bepalen van het energiebesparingpotentieel voor openbare verlichting

11

5.3 TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN

11

5.4 INTEGRAAL BELEID

12

6

14

HOE GAAT HOORN OM MET DE ACTUALITEIT?

6.1 KLIMAATBELEID

14

6.2 DUURZAME ENERGIE

14

6.3 DUURZAAM INKOPEN

14

6.4 LEEFBAARHEID

14

6.4.1 Donkertebeheer en lichthinderreductie

15

7

GEMEENTELIJKE AMBITIE

16

8

UITGANGSPUNTEN VOOR GEBIEDSDELEN EN BIJZONDERE VERLICHTINGSVORMEN

18

8.1 WOONGEBIEDEN

18

8.2 HET CENTRUMGEBIED

18

8.3 BEDRIJVENTERREINEN

19

8.3.1 Energiebesparing bedrijventerreinen

19

8.3.2 Sociale veiligheid

19

8.4 GEBRUIK FEESTVERLICHTING

19

8.5 HET AANLICHTEN VAN OBJECTEN IN GEMEENTELIJK BEHEER OF BEZIT

21

9

PROEFPROJECTEN

22

10

DIRECTE ACTIES

24

11

COMMUNICATIE

25

12

TIJDSLIJN REALISATIE PROJECTEN

26

BIJLAGEN

-1-

BIJLAGE 1: VERLICHTE VOORWERPEN IN DE OPENBARE RUIMTE

-2-

BIJLAGE 2: NPR EN PKVW

-3-

BIJLAGE 3: HUIDIGE PLAATSINGSVOORWAARDEN OPENBARE VERLICHTING

-4-

1 Voorwoord ‘Openbare verlichting’, een thema waarbinnen nog veel te winnen valt. De wereldwijde milieuproblematiek vraagt om een krachtige aanpak. Energiebesparing en het blijven reduceren van de uitstoot van CO2 zijn middelen hiertoe. Nieuw is de aandacht voor donkerte versus lichtvervuiling. De openbare verlichting van Hoorn is op satellietbeelden duidelijk zichtbaar. Hier willen we de komende jaren kritisch naar kijken. Hoorn is een gemeente met een groot bebouwd areaal. Hierdoor, en door het feit dat onze gemeente een belangrijke toeristische trekpleister is, zijn leefbaarheid, veiligheid en sfeer belangrijke onderwerpen. Verlichting draagt aan al deze aspecten bij. De uitdaging waar wij voor staan is besparingen op het verbruik van energie binnen openbare verlichting te realiseren, donkerte te vergroten èn deze en andere belangrijke uitgangspunten te waarborgen. In de klimaatvisie van Hoorn is het opstellen van een -beleidsplan openbare verlichtingals aandachtpunt opgenomen. Deze beleidsvisie is een eerste document waarin wordt ingegaan op de huidige situatie, ontwikkelingen worden beschreven en waarin de ambitie van Hoorn wordt vastgelegd: door middel van een integrale benadering de verlichting in het openbare gebied van Hoorn minimaliseren zonder concessies te doen aan de sociale- en verkeersveiligheid. Daarnaast is de ambitie om in 2020 op de openbare verlichting een energiebesparing te bereiken van 30procent. Deze ambitie is geconcretiseerd in een aantal doelstellingen. Een plan voor de uitwerking van ons streven kan pas worden opgesteld als de database met alle gegevens over de (staat van onderhoud) van de verlichting geactualiseerd is. Dan wordt ook duidelijk waarop energie bespaard kan worden en welke investeringen hiervoor en voor het beheer en onderhoud benodigd zijn.

“Het licht gaat op GROEN”. Groen staat daarbij voor een duurzame verlichting maar ook voor ruimte geven aan allerlei ontwikkelingen rond de openbare verlichting.

Jan de Boer, wethouder Milieu, Gemeente Hoorn Beleidsvisie openbare verlichting gemeente Hoorn

1 van 25

2 Leeswijzer Het voorliggend beleidsplan begint in hoofdstuk 4 met een beschrijving van de geldende uitgangspunten voor openbare verlichting in Hoorn. We verduidelijken wat we verstaan onder openbare verlichting en hoe we omgaan met thema’s als veiligheid en energieverbruik. Hoorn is in beweging, dat blijkt uit het overzicht van duurzame projecten die op stapel staan en de afgelopen jaren al zijn uitgevoerd.

In hoofdstuk 5 wordt een overzicht geboden van de actuele ontwikkelingen binnen de openbare verlichting. Er wordt onder andere aandacht geschonken aan de nieuwste technieken en hun toepassing.

In hoofdstuk 6 wordt beschreven hoe Hoorn aankijkt tegen de belangrijkste thema’s binnen openbare verlichting. Dan wordt in hoofdstuk 7 de eigenlijke ambitie van Hoorn besproken. Daarbij wordt een overzicht geboden van de uitgangspunten die wij beleidsmatig hanteren voor openbare verlichting. Hoofdstuk 8 is een uitwerking van deze thema’s voor delen van de openbare ruimte.

Hoorn begint al in 2010 met de uitvoering van haar nieuwe beleid. Dit doen we in eerste instantie door het uitvoeren van proefprojecten. Zie hiervoor hoofdstuk 9.

Omdat Hoorn ambitieuze plannen heeft, is een adequate informatievoorziening aan onze inwoners noodzakelijk. In hoofdstuk 10 geven wij aan hoe wij hier in grote lijnen mee omgaan.

Beleidsvisie openbare verlichting gemeente Hoorn

2 van 25

3 Aanleiding De openbare verlichting in Nederland mag zich verheugen in een stijgende belangstelling. Dit is een indirect gevolg van het (internationale) verdrag van Kyoto (1997). Hierin zijn doelen met betrekking tot het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen opgenomen1.

De definitie van openbare verlichting omvat de bovengrondse verlichtingsmiddelen (masten, armaturen, lampen) en het ondergrondse kabelnet plus de voedingskasten. Wel is de afbakening gemaakt dat openbare verlichting alleen de buitenverlichting behelst die in beheer is bij de overheid en tot doel heeft het openbare leven bij duisternis zo veilig mogelijk en zo leefbaar mogelijk te maken. Openbare verlichting is één van de gebieden waar energiebesparing kan worden bereikt. Logisch, openbare verlichting is gemiddeld verantwoordelijk voor 65 procent van de elektrische energie die door een gemeentelijke organisatie wordt verbruikt. In Hoorn ligt dit lager, namelijk 42 procent.

Naast energiebesparing is er internationaal groeiende aandacht voor het terugdringen van lichthinder in de openbare ruimte. Onderzoek laat zien dat mensen, dieren en planten hinder ondervinden van kunstlicht. Dit heeft gevolgen voor het gedrag van dieren en de groei- en bloeiwijze van planten. Mensen ondervinden hinder doordat kunstlicht zorgt voor lichtere slaap, wat verminderde concentratie en prestatie tot gevolg heeft. Dit alles zorgt ervoor dat er landelijk bestuurlijke, beleidsmatige en technische verschuivingen plaatsvinden. Energiebesparing, het terugdringen van lichthinder en omgaan met duurzaamheid zijn belangrijke onderwerpen waarmee overheden op dit moment, binnen de openbare verlichting, aan de slag gaan. De markt volgt deze beweging door het ontwikkelen van steeds zuinigere armaturen en systemen voor de openbare verlichting.

1

Nederland is overeengekomen dat ze, van 2008- 2012, 6 procent minder broeikasgassen uitstoot.

Dit ten opzichte van 1990.


3 van 25

Hoorn is een ambitieuze gemeente op het gebied van energiebesparing en duurzaamheid in het algemeen. In onze klimaatvisie (periode 2008 tot 2028) zijn onder andere de volgende doelstellingen opgenomen:

Vermindering uitstoot broeikasgassen met 30procent in 2020 t.o.v. 1990

Energiebesparing met 2procent per jaar

Aandeel hernieuwbare energiebronnen van 20procent in 2020

Deze ambities willen we ook verankeren in een actueel beleidsplan openbare verlichting dat ons helpt gefundeerde keuzes te maken en uit te voeren.

Welk aandeel de openbare verlichting oplevert bij de geformuleerde doelstelling ten opzichte van de totale klimaatdoelstelling is niet te becijferen. De ambities in de klimaatvisie zijn niet cijfermatig uitgewerkt.

Indien wij er in slagen in 2020 de beoogde energiebesparing te realiseren dan behalen we voor het onderdeel openbare verlichting de hierboven beschreven doelstellingen uit de klimaatvisie.


4 van 25

4 Uitgangssituatie 4.1 Installatie en energieverbruik Hoorn heeft 17.200 lichtmasten met ongeveer 17.700 armaturen. Het aantal lichtpunten per inwoner in Hoorn ligt met 0,25 boven het provinciaal gemiddelde. Het totale energieverbruik van de openbare verlichting in 2008 in Hoorn was 2,7 miljoen kWh (gemeentelijk totaal: 6,5 miljoen kWh in 2008). Dit betekent alleen ten gevolge van de openbare verlichting een uitstoot van ca. 1.670 ton CO2.

Het kabelnetwerk is voor ongeveer 60 procent eigen bezit. Het overige deel is eigendom van Liander (voorheen NUON). Zij verzorgen het beheer en onderhoud hiervan voor gemeente Hoorn. Op het OV- netwerk is een aantal andere apparaten aangesloten: 1. ANWB wegwijzers (180 stuks) 2. Parkeerautomaten (53 stuks) 3. Verkeersregelinstallaties (18 stuks) 4. Infoborden (20 stuks) 5. Snelheidsdisplays (2 stuks) 6. Marktkasten 7. Roadblocks 8. Abri’s 9. Uriliften 10. Reclameborden.

De genoemde onderdelen 1 t/m 3 gebruiken gezamenlijk ruim 180.000 kWh per jaar. Van de hiervoor genoemde nummers 4 t/m 10 is het verbruik niet bekend omdat deze niet apart bemeterd worden. 2

2

Zie bijlage 1 voor nadere informatie.


5 van 25

4.2 Status beheer en onderhoud openbare verlichting Op dit moment is onvoldoende bekend en vastgelegd over de kwantiteit en de precieze staat van onderhoud waarin de installatie voor openbare verlichting verkeert. Inzicht hierin is om verschillende redenen nodig. Door het ontbreken van dit inzicht kan momenteel geen goede schatting worden gemaakt van het energiebesparingspotentieel, het benodigde budget voor doeltreffend beheer en onderhoud en de hiervoor noodzakelijke personele bezetting. Hiervoor is een actuele database met beheergegevens nodig. Beheer en beleid voor openbare verlichting willen wij integraal benaderen. Voor adequate afstemming met andere afdelingen/bureaus is de aanschaf van een beheerpakket, dat aansluit op datgene waar anderen gebruik van maken, nodig. In de eerste helft van 2010 zal de bestaande database van de openbare verlichting worden geactualiseerd. Alle genoemde onderwerpen worden hierin meegenomen. Gelijktijdig wordt gezocht naar een geschikt beheerpakket. Op basis van bovenstaande wordt onze beheersituatie vastgelegd, wordt het juiste energiebesparingspotentieel bepaald en wordt een beheerplan opgesteld met bijbehorende budgettering.

Tot slot is er binnen de afdeling Stadsbeheer geen beheerder voor de openbare verlichting. Deze zal moeten worden aangewezen of geworven. 4.3 Energiebesparingspotentieel Hoorn heeft gebruik gemaakt van het model “Zicht op Licht”, van SenterNovem, voor het berekenen van het energiebesparingspotentieel. Dit is vastgesteld op 23 procent. In vergelijking met andere gemeenten scoren we hiermee bovengemiddeld3. “Zicht op Licht” is een algemene scan, die op oudere gegevens is gebaseerd en mede door inmiddels in Hoorn uitgevoerde vervangingen niet meer actueel is. De uitkomst van dit model wordt gebruikt als extra stimulans om energiebesparing te realiseren.

3

15 procent is gemiddeld.


6 van 25

Omdat Hoorn groene stroom gebruikt is de uitstoot van CO2 klimaatneutraal. Besparing op het verbruik levert alleen in financiële zin nog wat op. Andere besparingen worden pas zichtbaar bij het opstellen van het beheerplan.

4.4 Sociale veiligheid Sociale veiligheid is afhankelijk van de overzichtelijkheid van een gebied en de aanwezigheid van mensen in dat gebied. Verlichting draagt bij aan de overzichtelijkheid van een gebied. Het aanbrengen van verlichting is echter geen garantie voor sociale veiligheid. Omgevingsfactoren (bebouwing, aanwezigheid van groen), de aanwezigheid van mensen op een locatie en het tijdstip zijn de bepalende factoren voor het sociale veiligheidsgevoel. Dit zijn zaken die de gemeente slechts deels kan beïnvloeden. De aandacht voor sociale veiligheid heeft een hoge prioriteit zonder dat de gemeente daarbij garanties kan afgeven. Zij treedt op als facilitator.

Het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW)4 wordt in principe niet aangehouden. Het beoogde lichtniveau vinden wij te hoog. Indien binnen de gemeente op wijkniveau, veelal in samenspraak met de woningbouwcorporatie, hierover bindende (financiële) afspraken zijn gemaakt kan hiervan worden afgeweken. Achterpaden worden in principe niet verlicht zolang de hoofdingang van het pand goed verlicht bereikbaar is.

Hoorn hanteert voor de openbare verlichting het principe “Nee, tenzij…”. Dit betekent dat wij per geval bepalen of openbare verlichting een meerwaarde biedt voor de veiligheid. Dit is altijd maatwerk.

4

Zie bijlage 2.


7 van 25

4.5 Verkeersveiligheid De aanwezigheid van licht kan bijdragen aan overzichtelijke verkeerssituaties. Richtlijnen voor het gebruik van openbare verlichting worden gegeven in de Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR)5. Gemeente Hoorn hanteert de richtlijnen volgens de NPR. Het maximale verlichtingniveau volgens de actuele richtlijn NPR wordt als bovenmarge voor de sterkte van openbare verlichting aangehouden.

Binnen het bureau Verkeer en Vervoer wordt gewerkt met de “Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom” (ASVV). Deze wordt uitgegeven door het CROW en heeft landelijk draagvlak. De ASVV bundelt alle bestaande kennis over verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom, inclusief openbare verlichting.

Hoorn heeft geen Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP) doch wel onderdelen daarvan: - Masterplan Hoofdinfrastructuur - Verkeersveiligheidsplan - Fietsnota Bij de opstelling van deze visie is met deze onderdelen rekening gehouden.

De kennis van openbare verlichting ligt versnipperd bij verschillende functionarissen binnen de technische afdelingen. Afstemming tussen de ontwerper van de openbare verlichting, de bureaus Stedenbouw, Verkeer en Vervoer, Groen en Reiniging en Projectmanagement is en blijft essentieel bij het ontwerpproces .

5

Zie bijlage 2


8 van 25

4.6 Gerealiseerde projecten Ondanks het feit dat er een achterstand bestaat in het registeren van beheergegevens heeft de gemeente Hoorn de afgelopen jaren hard gewerkt aan het duurzaam en energiezuinig inrichten van de openbare verlichting. Er worden/zijn verschillende projecten uitgevoerd waarbij oude en/of onzuinige armaturen zijn vervangen door nieuwe armaturen met duurzamere technologie. Voorbeelden van uitgevoerde projecten zijn: •

De Oostergouw, Drieboomlaan, Kapberg, Dars, Postiljon, Baljuw, Breeuwer, Speelwagen en Galjoen; wegen met verlichting voorzien van oude, oneconomische lamptypen, zijn inmiddels voorzien van energiezuinige lamptypen.

•

Binnenkort gaat hetzelfde spelen in de ‘Appelenbuurt’ in Blokker waar momenteel nog oude, oneconomische kwiklampen zijn geïnstalleerd. Ook deze worden vervangen door energiezuinige typen waarmee een besparing van 21.000 kWh wordt bereikt.

•

Op proef is op twee plaatsen LED-verlichting aangebracht, namelijk de Vredemaker t/o huisnummer 100 (2 stuks) en langs het fietspad tussen Dorpsstraat en Schouwmeester (1 stuks).

•

In nieuw te plaatsen meet- en schakelkasten wordt een SIM-kaart geplaatst waarmee telefonisch in- en uitschakelen mogelijk wordt gemaakt. Dit levert weliswaar geen energiebesparing op maar het verhoogt de efficiency voor de onderhoudsploeg. Dit levert een besparing van de CO2- uitstoot op en zorgt voor minder verkeersopstoppingen.

•

Vervanging van verkeersregelinstallaties met gloeilampen door armaturen met LEDverlichting.

•

Bewegwijzering van de nieuwe turborotonde Provincialeweg en de ontsluitingweg naar het vrijetijdspark De Blauwe Berg met bebording met LED-verlichting.

•

Aanschaf snelheidsdisplays met LED-verlichting.

Hiermee is het einde van onze inspanningen niet bereikt. In 2010 zijn wij voornemens een aantal inspirerende projecten uit te voeren, gericht op duurzaamheid binnen de openbare verlichting. Zie hiervoor hoofdstuk 9.


9 van 25

5 Trendanalyse De trend in het denken over openbare verlichting is de afgelopen jaren steeds meer verschoven van “hoe meer licht, des te beter” naar waardering voor duisternis met behoud van veiligheid. Deze maatschappelijke en politieke kijk op duisternis, licht en openbare verlichting wordt versterkt door een discussie die hier parallel aan loopt: een discussie over energiebesparing en CO2-reductie.

5.1 Duurzaam inkopen door overheden Jaarlijks besteden de gezamenlijke overheden (rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) meer dan 40 miljard euro aan de inkoop van goederen, werken en diensten. De overheden hebben zichzelf doelen gesteld: -

De rijksoverheid wil in 2010 voor 100 procent duurzaam inkopen

-

De gemeenten streven naar 75 procent in 2010 en 100 procent in 2015

-

Provincies en waterschappen hebben minimaal 50 procent in 2010 als doel gesteld.

De gemeente Hoorn conformeert zich aan het gemeentelijk streven.

5.2 Energiebesparing De Taskforce Verlichting heeft in 2008 een advies uitgebracht aan het Ministerie van VROM. Op het gebied van de openbare verlichting is aangegeven dat het energieverbruik van Nederlandse gemeenten gemiddeld met 25 procent naar beneden kan. De Rijksoverheid heeft, het advies volgend, besparingsdoelen geformuleerd voor de openbare verlichting. Deze zijn als volgt: - 15 procent energiebesparing gerealiseerd in 2011 - 20 procent energiebesparing gerealiseerd in 2013 - 30 procent energiebesparing gerealiseerd in 20206.

6

Alle doelstellingen ten opzichte van 2007.


10 van 25

5.2.1 Bepalen van het energiebesparingpotentieel voor openbare verlichting SenterNovem heeft een model (“Zicht op Licht”) beschikbaar gesteld waarmee gemeenten hun energiebesparingpotentieel voor openbare verlichting kunnen berekenen. Het model geeft aanbevelingen voor het realiseren van het besparingspotentieel. Deze zijn niet altijd één op één overneembaar door de gemeente omdat geen rekening wordt gehouden met beleidsdoelen en beheermethodiek. Zicht op Licht is dan ook vooral bedoeld als een interne graadmeter en als een extern vergelijkingsinstrument.

5.3 Technische ontwikkelingen De technologische ontwikkelingen op verlichtingsgebied volgen elkaar in rap tempo op. De afgelopen jaren hebben deze ontwikkelingen vooral in het teken gestaan van maatschappelijke trends, waar energie en energiezuinige verlichting een belangrijk onderdeel van uit maken.

Tegenwoordig is vrijwel alle verlichting dimbaar te maken. Dit wil zeggen dat de intensiteit van de verlichting op specifieke momenten kan worden verlaagd, waardoor er minder energie wordt verbruikt. Door het dimregime terug te brengen tot nul wordt verlichting op gewenste momenten gedoofd. Het moment waarop de verlichting wordt gedimd, kan afhankelijk zijn van het tijdstip of van de omstandigheid. Naast de mogelijkheid om verlichting op vooraf ingestelde momenten te dimmen, bestaat ook de mogelijkheid om te verlichten op basis van verkeersintensiteit, weersomstandigheden en bij calamiteiten.

Vooral LED-verlichting maakt momenteel een opmars. Een toenemend aantal overheden in Nederland experimenteert met LED. Fabrikanten geven hoge verwachtingen op van de eigenschappen van dit type verlichting. Een grootschalig onderzoek naar LEDverlichting in de praktijk moet uitwijzen of de voorspellingen worden waargemaakt. Gesuggereerd wordt dat LED-verlichting een lange levensduur heeft, bijzonder energiezuinig is, goed richtbaar is en bovendien weinig tot geen strooilicht produceert. Ook is LED-verlichting goed te combineren met alternatieve energiebronnen, zoals zonnecellen (SolarLED) en windenergie.


11 van 25

Hoewel de verwachting is dat LED-verlichting de toekomst heeft, laat een definitieve doorbraak voor openbare LED-verlichting nog enige tijd op zich wachten. De redenen hiervoor zijn meervoudig: hoge aanschafprijs, nog niet zuiniger dan huidige, toegepaste zuinige lamptypes, minder lichtopbrengst en kortere levensduur. Fabrikanten verwachten de LED-verlichting over enkele jaren wel concurrerend op de markt te kunnen brengen.

Verder interessant zijn alternatieven voor verlichting, zoals markering en reflectie. Door gebruik te maken van actieve markering met behulp van reflectie is het verloop van een weg zichtbaar, ook buiten het bereik van de koplampen. Een ander alternatief is markering zonder energiebron. Voorbeelden hiervan zijn reflectoren, ‘kattenogen’ en glasbollen. Deze methoden maken gebruik van het licht van koplampen en zijn dus buiten het bereik van de koplampen niet werkzaam. Vooral in natuurgebieden, waar het verminderen van strooilicht prioriteit heeft, zijn alternatieven voor verlichting bijzonder geschikt.

Andere ontwikkelingen op verlichtingsgebied treffen we aan in de automobielindustrie, waar veiligheid een belangrijk onderwerp is. Een verbeterd zicht speelt hierbij een belangrijke rol. Recente ontwikkelingen die bijdragen aan het optimaliseren van het zicht zijn LED- verlichting en xenonverlichting (tot 3 maal beter zicht dan conventionele halogeenlampen) en meedraaiende koplampen, wat het zicht in bochten verbetert.

5.4 Integraal beleid Gezien het aantal betrokken bureaus binnen de gemeente dient beleid voor openbare verlichting integraal te worden opgesteld. In de voorbereidende fase wordt met verschillende beleidsafdelingen overlegd over de belangrijkste onderwerpen die moeten worden behandeld. Interne afstemming met betrekking tot openbaar groen, riolering, wegen etc. vindt plaats binnen de afdeling Stadsbeheer.


12 van 25

Bij nieuwbouwprojecten, grootschalige herinrichting, renovaties e.d. wordt overleg gepleegd met de afdeling Stadsontwikkeling. Algemene uitgangspunten en plaatsingsvoorwaarden zijn geformuleerd. De huidige plaatsingsvoorwaarden voor openbare verlichting zijn in de bijlagen van deze notitie opgenomen7. Zij worden zonodig in overleg aangepast teneinde de integraliteit te bevorderen.

7

Zie bijlage 3.


13 van 25

6 Hoe gaat Hoorn om met de actualiteit? 6.1 Klimaatbeleid Hoorn heeft klimaatbeleid opgesteld. Hierin wordt richting gegeven aan onze doelen voor de periode tot 2028. Het beleid voor openbare verlichting sluit aan op het klimaatbeleid doordat wij blijven kiezen voor duurzame oplossingen voor beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Energiebesparing, duurzaam inkopen en bijzondere aandacht aan het beschermen van het nachtelijk duister, zijn hierbij de voornaamste thema’s.

6.2 Duurzame energie De gemeente Hoorn heeft sinds 1 januari 2009 een contract met huisvuilcentrale HVC in Alkmaar over de levering van duurzame elektriciteit aan onze gemeente. Het elektriciteitsgebruik van de openbare verlichting is CO2 neutraal aangezien groene energie geen CO2 uitstoot kent.

6.3 Duurzaam inkopen Hoorn volgt de richtlijnen voor duurzaam inkopen voor gemeenten. Ook voor de openbare verlichting stellen wij ons ten doel duurzaam in te kopen. Wij maken hierbij gebruik van de richtlijnen duurzaam inkopen zoals opgesteld door SenterNovem. Ook koopt Hoorn voor de openbare verlichting groene stroom in.

6.4 Leefbaarheid Voor ieder gebied in de openbare ruimte stelt de gemeente haar wensen op ten aanzien van leefbaarheid. In gebieden waar in de avond en nacht veel verkeer (bijvoorbeeld door uitgaanspubliek) plaatsvindt, kan worden gekozen voor de aanwezigheid van meer openbare verlichting. Bij gebieden aan de rand van de gemeente kan donkerte juist bijdragen aan leefbaarheid.


14 van 25

6.4.1 Donkertebeheer en lichthinderreductie

Afbeelding: Lichtvervuiling. Hoorn is duidelijk zichtbaar.

Donkerte en de waarde daarvan wordt als een belangrijk thema gezien. Voor de openbare verlichting wordt dan ook kritisch gekeken of deze kan worden verwijderd of dat lichthinder en lichtvervuiling kan worden voorkomen c.q. verminderd door toepassing van armaturen met een lichtdichte bovenzijde.


15 van 25

7 Gemeentelijke ambitie

De ambitie van de gemeente Hoorn is de verlichting in openbaar gebied binnen onze grenzen te minimaliseren zonder dat dit ten koste gaat van de sociale – en verkeersveiligheid. In 2020 heeft de gemeente Hoorn dan minimaal 30% bespaard op het energieverbruik door openbare verlichting (ten opzichte van 2007) Ook zullen wij 100% duurzame energie blijven gebruiken en donkerte waar mogelijk bevorderen.

Binnen deze ambitie hebben we de volgende doelstellingen:

Beleidsmatig 1. Géén verlichting, tenzij dit vanuit verkeersveiligheid en/of sociale veiligheid noodzakelijk is. Als besloten is te verlichten, dan wordt hierbij het maximale verlichtingniveau volgens de actuele richtlijn NPR als bovenmarge aanhouden. Het verwijderen van verlichting waar dit mogelijk is. 2. Er naar streven dat de openbare verlichting duurzaam en tegen acceptabele kosten bijdraagt aan: •

De verkeersdoorstroming en de verkeers- en sociale veiligheid.

•

Het creëren van sfeer / gezelligheid.

•

Kwaliteit/identiteit van de deelgebieden binnen de gemeente.

3. Nieuwe verlichting zo energiezuinig mogelijk maken. 4. Het stimuleren van innovaties. 5. Er wordt gestreefd naar maximale energiebesparing. 6. Aangesloten wordt op de categorisering van de wegen. Het verlichtingsprogramma wordt gebaseerd op de functiekaart OVL (wegcategorieën) en de richtlijnen volgens het ASVV (CROW). 7. Reclameverlichting aan straatmeubilair binnen de gemeente wordt bij voorkeur voorzien van duurzame verlichting. Hierover moeten contractuele afspraken worden gemaakt met de exploitant/ eigenaars. Dit gebeurt in 2010.


16 van 25

8. Financiële kaders: •

Er wordt jaarlijks een bedrag gereserveerd voor afschrijving en onderhoud van de gehele installatie voor openbare verlichting, zowel bovengronds als ondergronds.

•

Besparingen op energie- en onderhoudskosten worden in beginsel ingezet voor duurzame verlichting en/of aan innovaties binnen de openbare verlichting.

Beheermatig 9. De uitwerking van bovenstaande zal plaatsvinden in het beheerplan door middel van een op te stellen vervangingsplan openbare verlichting met kosten en dekkingsplan. Hierin wordt onder andere opgenomen dat:

Armaturen met verouderde lamptypen (HPLN en TL) met voorrang worden vervangen door meer efficiënte armaturen en lampen (doelstelling Taskforce verlichting is deze lamptypes in 2010 volledig te hebben gesaneerd).

Masten die ouder zijn dan 40 jaar worden vervangen.

De momenteel gehanteerde werkwijze, waarbij iedere wijk is voorzien van een eigen kleur lichtmast, wordt verlaten. Alle lichtmasten in Hoorn, behoudens die in de binnenstad, worden verzinkt en krijgen dezelfde kleur. Dit met het oog op efficiënter beheer en onderhoud. In 2010 wordt hiermee begonnen.

10. Op duurzame wijze het verlichtingsareaal in stand houden.


17 van 25

8 Uitgangspunten voor gebiedsdelen en bijzondere verlichtingsvormen Doordat Hoorn veel bebouwde ruimte heeft is leefbaarheid een belangrijk thema. Om de leefbaarheid te waarborgen, zorgt gemeente Hoorn voor voldoende zichtbaarheid van obstakels op wegen, fietsen voetpaden. Hierbij wordt verlichting ingezet. Waar dit mogelijk is, wordt gebruik gemaakt van alternatieven zoals reflectoren en reflecterende verf.

8.1 Woongebieden De Gemeente Hoorn kiest ervoor in woongebieden de openbare verlichting te dimmen tijdens de nachtelijke uren. Dit zal geleidelijk worden ingevoerd, startend in 2010.

In woongebieden is de woonfunctie het belangrijkst. Het gemotoriseerde verkeer bereikt hier snelheden tot maximaal vijftig kilometer per uur. Verkeersveiligheid, sociale veiligheid en leefbaarheid zijn uitgangspunten bij het verlichten van dichtbebouwde woongebieden.

8.2 Het centrumgebied Het centrum van Hoorn wordt druk bezocht. Ten aanzien van het gebruik van openbare verlichting worden in het centrumgebied de thema’s sociale veiligheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid belangrijk gevonden. Aan het bewaren van donkerte wordt daarbij minder waarde gehecht. Energiebesparing wordt nagestreefd met inachtneming van de voornoemde aandachtspunten.


18 van 25

8.3 Bedrijventerreinen Binnen gemeente Hoorn is een aantal bedrijventerreinen: 1. Hoorn 80 2. Dr. C.J.K. van Aalstweg 3. De Oude Veiling 4. Westfrisia 5. Holenweg 6. Schelphoek 7. Dampten 8. Gildenweg (gedeeltelijk)

8.3.1 Energiebesparing bedrijventerreinen Binnen een bedrijventerrein is verkeersveiligheid en snelle doorstroom van verkeer een uitgangspunt bij het opstellen van lichtbeleid. Op alle terreinen vinden ‘s nachts weinig of geen activiteiten plaats. Voor deze terreinen geldt daarom dat na het beëindigen van de activiteiten op het terrein het licht kan worden gedoofd of maximaal gedimd. Voorgesteld wordt, om te bezien in hoeverre dit tot problemen leidt, een pilotproject uit te voeren.

8.3.2 Sociale veiligheid Sociale veiligheid, vooral inbraakpreventie, blijft een aandachtspunt doch is in eerste instantie een taak van de gevestigde bedrijven. De gemeente maakt afspraken met de bedrijven die op het bedrijventerrein zijn gevestigd over de door henzelf geplaatste en beheerde verlichting.

8.4 Gebruik feestverlichting Feestverlichting valt niet onder de definitie van openbare verlichting zoals weergegeven onder hoofdstuk 3. Niettemin wordt het onderwerp hier genoemd omdat de gemeente eisen stelt aan deze vorm van verlichting.


19 van 25

Feestverlichting wordt met name in het centrumgebied gebruikt. De winkeliersvereniging in het centrumgebied verzorgt en betaalt dit. De gemeente Hoorn staat het gebruik van feestverlichting in het centrumgebied toe van begin november tot de 2e week van januari daarop volgend met uitzondering van de kerstboom op de Roode Steen die op 31 december wordt verwijderd. Het is mogelijk om op andere momenten feestverlichting aan te brengen. Dit dient echter te gebeuren in overleg met en met goedkeuring van de gemeente. Feestverlichting die binnen Gemeente Hoorn wordt toegepast, dient te voldoen aan de volgende kenmerken: 1

Zij moet energiezuinig zijn

2

De lichtuitstraling moet worden beperkt en zo mogelijk gericht op het te verlichten object (strooilicht wordt dan geminimaliseerd)

3

Tussen 00.00 uur en 17.00 uur is de feestverlichting uit.


20 van 25

8.5 Het aanlichten van objecten in gemeentelijk beheer of bezit De gemeente beheert een aantal bijzondere objecten en is eigenaar van een aantal andere. Het betreft onder andere: 1. Hoofdtoren (1 schijnwerper) 2. Westfries Museum (3 grondspots) 3. Roode Steen 16 (3 grondspots)

gehele gevelwand westzijde Roode Steen

4. bomen westzijde Roode Steen 5. Statenpoort (2 grondspots) 6. Noorderkerk (5 grondspots) 7. Cyriacuskerk (3 grondspots).

Gemeente Hoorn wil de bijzondere waarde van deze objecten voor de gemeente accentueren, zonder teveel energie te verbruiken of lichthinder te veroorzaken. Daarom hanteert Hoorn als uitgangspunt voor nieuw te verlichten gevels en objecten “Nee, tenzij…”. Voor de reeds aangelichte objecten en gevels wordt in 2010 een kritische inventarisatie gehouden waarbij ook het “Nee, tenzij..” als uitgangspunt wordt gehanteerd.


21 van 25

9 Proefprojecten Hoorn wil concrete stappen zetten in de richting van energiebesparing op openbare verlichting. Hiervoor wordt een aantal proefprojecten gestart, naast de voorgenomen acties binnen woongebieden en op bedrijventerreinen. Het doel daarvan is ervaring op te doen met donkerte en moderne technieken zodat kan worden besloten of hiervan in de nabije toekomst verder gebruik wordt gemaakt. De uitwerking hiervan zal plaatsvinden in het beheerplan openbare verlichting met kosten en dekkingsplan.

Project 1: Het doven van de verlichting op de parkeerplaats van de ijsbaan. De verlichting bij de parkeerplaats van de ijsbaan brandt momenteel de hele nacht. In 2010 wordt een proef uitgevoerd waarbij het licht wordt gedoofd zodra de ijsbaan sluit. Het hek wordt dan gesloten zodat het terrein ontoegankelijk is.

Project 2: Beperkt verlichten van doorgaande fietspaden in parken. Een aantal fietspaden door parken wordt momenteel verlicht. Met name van de fietspaden door het Willem Wiesepark en de Oost- West verbinding door de Risdammerhout is bekend dat fietsers en wandelaars regelmatig worden overvallen of bedreigd en een onveilig gevoel in het algemeen ervaren. De betreffende fietspaden lopen door gebieden waar weinig tot geen sociale controle plaatsvindt. De criminaliteit op deze locaties wordt voornamelijk aan dit feit toegeschreven. Omdat er alternatieve fietsroutes beschikbaar zijn die door de bebouwde omgeving lopen kan Hoorn het fietsen over de routes in de nachtelijke uren door de parken ontmoedigen. Gedacht wordt aan het doven van de verlichting op werkdagen van 01.00 uur tot 06.00 uur. Buiten die uren is met name het pad door de Risdammerhout een druk bereden route voor woon-werkverkeer en in het weekend voor uitgaansverkeer. Bij het Willem Wiesepark zijn er geen beperkingen omdat dit niet als hoofdfietsroute wordt aangemerkt. Er wordt een aantal alternatieve fietsroutes gepromoted. Voordat de proefneming begint start Hoorn een communicatietraject.


22 van 25

Project 3: Doven of dimmen verlichting langs Provincialeweg. Voorgesteld wordt de openbare verlichting langs de Provincialeweg dimbaar uit te voeren. Wij onderzoeken in 2010 de mogelijkheid om deze verlichting tussen 23.00 uur en 06.00 uur volledig uit te schakelen. De verlichting bij de kruisingen blijft overigens de hele nacht branden.

Project 4: Toepassen dimlicht op bedrijventerrein Zevenhuis Aansluitend op de in de duurzaamheidsvisie Zevenhuis geformuleerde acties om op het bedrijventerrein goede, energiezuinige (LED) openbare verlichting te realiseren, willen we op dit bedrijventerrein ook een pilot uitvoeren met dimlicht dat aanspringt bij activiteiten op basis van beweging.


23 van 25

10 Directe acties Naast de voorgaande proefprojecten dienen de volgende acties in 2010 te worden ondernomen. • Inventarisatie staat van onderhoud openbare verlichting Zoals beschreven in deze notitie is onvoldoende bekend en vastgelegd wat de precieze staat is waarin de installatie voor openbare verlichting verkeert. Momenteel kan geen goede schatting worden gemaakt van het energiebesparingspotentieel, het benodigde budget voor beheer en onderhoud en de hiervoor noodzakelijke personele bezetting. In de eerste helft van 2010 maakt Hoorn een totaalinventarisatie. De resultaten worden verwerkt in het aan te schaffen beheerpakket. Op basis hiervan wordt een beheerplan opgesteld met bijbehorende budgettering. • Analyse facturatie netbeheer Gemeente Hoorn betaalt jaarlijks ruim € 215.000 voor inkoop van energie en netbeheer bij een externe partij ten behoeve van de openbare verlichting. De facturen die wij ontvangen zijn niet altijd helder van opzet. Ook kunnen wij de ontvangen facturen inhoudelijk niet vergelijken met onze beheergegevens. Hierom is er behoefte aan een kritische analyse van de ontvangen facturen. Ervaringen bij andere gemeenten leren dat hiermee aanzienlijke besparingen kunnen worden bereikt. Wij willen deze analyse uitvoeren samen met de netbeheerder en andere gemeenten in de regio zodat er ook een onderling vergelijk kan worden gemaakt. • Aanschaffen beheerpakket. • Opstellen beheerplan met kostenraming, dekkingsplan en personele consequenties.

De benodigde middelen die benodigd zijn voor uitvoering van de in deze beleidsvisie genoemde activiteiten zullen in de Kadernota 2010 worden opgenomen.


24 van 25

11 Communicatie Op het gebied van openbare verlichting zijn er tal van partijen die belanghebbend zijn. De grootste groep bestaat uit de inwoners van de gemeente. Zij zijn onze belangrijkste ‘klant’.. De inbreng van inwoners kan van grote toegevoegde waarde zijn voor de kwaliteit en succesvolle uitvoering van het beleid. Bij een dergelijke werkwijze is het van belang om duidelijk met de doelgroep te communiceren over de afwegingen die wij als gemeente maken. Het contact met burgers over openbare verlichting vond voornamelijk plaats op basis van vragen of klachten. Voortaan willen we ook voor dit onderwerp proactief met burgers communiceren over het nut en de noodzaak van verlichten. We nemen de verlichting standaard mee in presentaties op informatieavonden en interactie met andere belanghebbenden. In nieuwe situaties (grootschalige vervanging) stemmen we de mate van verlichting af met maatschappelijke organisaties en zonodig met buurgemeenten en de provincie Noord–Holland.

Er zijn verschillende communicatievormen, waaronder: informeren, luisteren, raadplegen, samenwerken en overdragen. De mate van interactie tussen de gemeente en haar inwoners verschilt per communicatievorm. We maken hierbij per situatie een keuze welke vorm in welke situatie het meest wenselijke resultaat oplevert.


25 van 25

12 Tijdslijn realisatie projecten

2010 jan

feb maart april

Actie 1 Totaalinventarisatie openbare verlichting 2 Aanschaf beheerpakket 3 Onderzoeken van mogelijkheden tot toepassen van dimsystemen in woonwijken 4 Start dimmen openbare verlichting in woonwijken 5 Verwerken van gegevens inventarisatie in database 6 In kaart brengen kosten en mogelijkheden voor uitvoering van 6 energiebesparende proefprojecten 7 Uitvoeren van 6 energiebesparende proefprojecten 8 Overleg met NPB (beheerder abri's) over duurzaamheid 9 Duurzaam inkopen openbare verlichting 10 Start opstellen beheerplan op basis van beheerdata 11 Start verzinken van lichtmasten 12 Verouderde lamptypen saneren 13 Bestaande gevel- en objectverlichting kritisch beschouwen 14 Herzien verlichtingsbeleid gevels en objecten


26 van 28

mei juni juli aug sept okt nov dec

Beleidsvisie openbare verlichting Gemeente Hoorn Bijlagen

Beleidsvisie openbare verlichting Gemeente Hoorn: Bijlagen

- 1 - van -8-

Bijlage 1: Verlichte voorwerpen in de openbare ruimte In Hoorn hebben we verlichte bewegwijzering voor motorvoertuigen. Deze is door de ANWB geplaatst in opdracht van de gemeente. Deze verlichting bestaat uit TL-lampen. Tegenwoordig wordt ook LED-verlichting toegepast. Hiermee is gestart bij de bewegwijzering van de nieuwe turborotonde bij de Provincialeweg en de ontsluitingweg naar het vrijetijdspark De Blauwe Berg. De ANWB wegwijzers verbruiken ongeveer 72.000 kWh op jaarbasis.

In Hoorn staan 48 parkeerautomaten. 4 Parkeerautomaten staan op het parkeerterrein van kustijsbaan De Westfries en de rest in de binnenstad. Daarvan zijn 41 automaten voorzien van zonnecellen en accu. De resterende 7 automaten zijn aangesloten op het stroomnet van de openbare verlichting en voorzien van een accu. De komende jaren zullen deze worden vervangen hetgeen tot een energiebesparing van ca. 850 kWh zal leiden.

De 18 verkeersregelinstallaties verbruiken een aanzienlijke hoeveelheid energie, 107.539 kWh in totaliteit. Er dienen nog 10 installaties te worden vervangen. Bij vervanging van deze installaties wordt overgestapt op LED- verlichting. Dit geeft een geraamde besparing van ca. 60 procent op de energiekosten. Daarnaast zijn deze lampen minder storingsgevoelig.

De reclameverlichting is niet in eigendom van gemeente Hoorn. Het energieverbruik wordt in rekening gebracht bij de reclamemakers. In een aantal gevallen is er sprake van klachten over het de hele nacht branden van de reclameverlichting.


- 2 - van -8-

Bijlage 2: NPR en PKVW PKVW (Politie Keurmerk Veilig Wonen) De eisen voor openbare verlichting, zoals ze zijn vastgelegd in het PKVW, zijn gericht op sociale veiligheid in de woonomgeving. Ze komen overeen met de richtlijnen in de NPR 13201 voor woongebieden. Om voor het certificaat “Veilige omgeving” in aanmerking te komen moet er op het gebied van de woonomgeving aan meer eisen worden voldaan dan alleen die met betrekking tot openbare verlichting. Gedacht kan worden aan eisen voor zichtlijnen, onderhoud en beheer. Bij deze certificering zijn vele partijen betrokken; bewoners, eigenaren en verhuurders, brandweer, politie en gemeentelijke diensten. Hoorn hanteert in woongebieden het PKVW in principe niet.

NPR (Nederlandse praktijkrichtlijn) In Nederland wordt over het algemeen de NPR 13201 gehanteerd bij het ontwerpen van verlichtingsinstallaties. Deze is afgeleid van de “ Europese norm wegverlichting, EN 13201”. De richtlijnen zijn een gezamenlijke uitgave van de Nederlandse stichting voor verlichtingskunde (NSVV) en het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN). Zij hebben onder andere betrekking op de sterkte en gelijkmatigheid van de verlichting. Hoorn hanteert de richtlijnen van de NPR, als maximale lichtsterkte. In sommige gevallen kiezen we ervoor af te wijken van de richtlijnen; bijvoorbeeld ten gunste van donkerte of lichthinderreductie.


- 3 - van -8-

Bijlage 3: Huidige plaatsingsvoorwaarden openbare verlichting

Informatie betreffende het leveren, plaatsen en aansluiten van openbare verlichting in nieuw te bouwen woonwijken, bedrijfsterreinen, wijkontsluitingswegen vrijliggende fietspaden en provinciale wegen.

In de bouw/woonrijpfase van bijvoorbeeld een nieuwe woonwijk kan de kabel ten behoeve van de openbare verlichting worden aangelegd door het energiebedrijf Liander. Deze kabels worden meegelegd met de overige nutsbedrijven.

Het aanleggen van het hoofdnet omvat: het leveren en leggen van kabels, het plaatsen en aansluiten van openbare verlichtingsmeetkasten en het plaatsen en aansluiten van netscheidingspalen.

In de nieuwe woonwijk moeten na leggen van het hoofdnet openbare verlichting de lichtmasten worden geplaatst. Een ingenieursbureau dient een RAW bestek en woonrijptekeningen te maken voor het leveren, plaatsen en aansluiten van de lichtmasten. Hierop staat de openbare verlichtings ”hoofd”kabel en de kabelaansluitingen van de lichtmasten met aftakmoffen e.d., meetkasten en scheidingspalen.

Te plaatsen in de woonwijk: lichtmasten lichtpunthoogte 3,5 meter fabrikaat PMF type naadloos conisch verzinkt, paaltop voorzien van decoratief woonwijk armatuur fabrikaat Lightronics type nader in te vullen met lamp PLL 24 Watt kleur wit met elektronisch voorschakelapparaat. De lichtmast en armatuur in nader te bepalen kleur.

Te plaatsen op de wijkontsluitingswegen in de woonwijk: lichtmasten lichtpunthoogte 5 meter fabrikaat PMF type naadloos conisch verzinkt, paaltop voorzien van decoratief woonwijk armatuur fabrikaat Lightronics type nader in te vullen met lamp PLL 36 Watt kleur wit en elektronisch voorschakelapparaat. De lichtmast en armatuur in nader te bepalen kleur.

Te plaatsen op de fietspaden: lichtmasten lichtpunthoogte 5 meter fabrikaat PMF type naadloos conisch verzinkt, paaltop voorzien van armatuur fabrikaat Industria type Iris/2550 met lamp PLL 24 Watt kleur wit met elektronisch voorschakelapparaat. De lichtmast en armatuur in nader te bepalen kleur.


- 4 - van -8-

Te plaatsen op wijkontsluitingswegen: lichtmasten lichtpunthoogte 6 meter fabrikaat nog nader in te vullen type conisch verzinkt, paaltop of uitlegger. De lichtmast en armatuur in nader te bepalen kleur

Afhankelijk van het type weg: het armatuur fabrikaat Industria type Iris/2551 met lamp PLL 36/55 Watt kleur wit met elektronisch voorschakelapparaat of armatuur fabrikaat Philips type Iridium/SGS 253 met glazen kap voorzien van lamp Son-T 70/100 Watt.

Te plaatsen op wijkontsluitingswegen: lichtmasten lichtpunthoogte 8 meter fabrikaat nog nader in te vullen type conisch verzinkt, paaltop of uitlegger (lengte uitlegger 1 of 2 meter) Afhankelijk van het type weg: het armatuur fabrikaat Industria type Iris/2552 met lamp PLL 55 Watt kleur wit met elektronisch voorschakelapparaat of armatuur fabrikaat Philips type Iridium/SGS 253 met glazen kap voorzien van lamp Son-T 70/100/150 Watt De lichtmast in de verzinkkleur en het armatuur in de standaard kleur.

Bij het nieuw plaatsen van openbare verlichting in een project wordt er in meeste gevallen een ontwerp gemaakt. Indien er omstandigheden zijn dat het ontwerp van de nieuwe openbare verlichting niet aan de norm van de NSVV voldoet moeten deze in het ontwerp worden aangepast met bijplaatsing of verplaatsing van de openbare verlichting. (Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde). Deze richtlijnen zijn beschreven in de NPR 13201-1.

Verlichting mag niet worden belemmerd door bomen en andere obstakels. De afstand van de lichtmast tot boom bedraagt minimaal 4 meter.

De lichtmasten dienen zoveel mogelijk op de scheiding van twee percelen te worden geplaatst en/of 1 meter vanaf uitrit parkeren eigen erf.

De lichtmasten op het trottoir nabij parkeerplaatsen moeten op ⅓ van het uiteinde van de parkeerplaats worden geplaatst om schade aan het autoportier te voorkomen.

In een situatie rijbaan, trottoir, erfscheiding dienen de lichtmasten op het trottoir op 40 cm achter de trottoirband te worden geplaatst.

In een situatie rijbaan, groenstrook, trottoir, erfscheiding dienen de lichtmasten in de groenstrook direct naast de opsluitband van het trottoir te worden geplaatst.

Bij lichtmasten geplaatst tussen twee parkeerplaatsen dient zich tussen de parkeerplaatsen een vrije strook van 80 cm te bevinden.


- 5 - van -8-

Op plaatsen van parkeren langs een wijkontsluitingsweg en ter hoogte van een bushalte een lichtmast toepassen met een twee meter uitlegger.

In elke situatie dient de lichtmast zodanig te zijn geplaatst dat er op het trottoir minimaal 1,2 meter vrije ruimte overblijft.

Achterpaden die geen doorgaande functie hebben en/of niet behoren tot het openbare gebied van de gemeente Hoorn worden niet verlicht. Als er achterpadverlichting wordt aangelegd mag deze verlichting niet worden aangesloten op het openbare verlichtingsnet.

Bij voetpaden voorzien van openbare verlichting waar een hoogwerker voor vervanging van de openbare verlichting niet bij kan komen, dienen de openbare verlichtingspalen niet hoger te zijn dan 3,5 meter.

De nieuwe lichtmasten moeten op tekening worden voorzien van lichtmastnummers die door de gemeente worden verstrekt.

Bij de plaatsing van lichtmasten dient u zelf voor tekeningen van kabels en leidingen te zorgen van het energiebedrijf Liander.

De aansluitkabel van de lichtmasten is van het type EO-YmeKaszh 3x2,5 mm².

De aansluitsnoeren van de armaturen in de lichtmasten zijn is het type QWPK 3x1,5mm².

De zekeringkastjes van de lichtmasten zijn van Fabrikaat Faget type LS 94 met een zekering (nachtbrander) of indien nodig door bijzondere omstandigheden met twee zekeringen.

Het openbare verlichtingsnet bestaat uit een meetkast nabij trafostation. De lichtmasten worden middels openbare verlichtingskabel EO-YmeKaszh 3x10 mm² (hoofdnet), EO-YmeKaszh 3x2,5 mm² (lichtmastaansluiting) en aftakmoffen gevoed. Er worden geen aarde-nulverbindingen in de lichtmasten gemonteerd.

Bij het kruisen van inritten, zijwegen, wegoversteek, kruisingen van asfaltwegen en fietspaden dient de openbare verlichtingskabel in een mantelbuis te worden aangebracht. Voor kruisingen met bestaande asfaltwegen dienen persingen te worden gemaakt.

De toe te passen meetverdeelkasten fabrikaat MF Controls in nader te bepalen aantal richtingen en de Ralkleur. Een lijst met specifieke eisen voor de meetkast is in bezit van de gemeente Hoorn.


- 6 - van -8-

De openbare verlichtingskabel 3x10mm² mag niet meer dan één aftakking openbare verlichtingskabel 3x10mm² hebben om het opzoeken van storingen eenvoudig te houden. Bij meerdere aftakkingen dient gebruik te worden gemaakt van netscheidingspaaltjes. De toe passen netscheidingspalen fabrikaat Pilkes in nader te bepalen aantal richtingen en de Ralkleur. Toegevoegd lijst specifieke eisen netscheidingspalen.

De kabels die langer zijn dan 300 meter vanaf de meetkast dienen na 300 meter van de kast te worden geaard middels aardpuls. De weerstand van de aarding dient te voldoen aan Ra ≤ 1.2Ω. De minimale doorlaatwaarde van de zekeringen van de meetkast bedraagt 20 Ampère middels automaten met C karakteristiek.

Er dient rekening te worden gehouden met het spanningsverlies in de kabels van maximaal 5procent en de maximale lengte van tegen kortsluiting beveiligde leiding. Indien de kabel een zodanige lengte heeft dat de uitschakeltijd langer is dan de norm dient de automaat te worden aangepast aan de lengte van de kabel.

De openbare verlichtingsinstallatie dient te voldoen aan de NEN1010 (Veiligheidsbepalingen voor laagspanninginstallaties) en tevens dient er worden gewerkt volgens de norm NEN 3140. (Veilig werken aan laagspanningsinstallaties)

Na plaatsing van de lichtmast dient deze tot onderzijde van het luik te worden afgevuld met scherp zand.

Tijdens de uitvoering van het werk dient de weg afgezet te zijn voor het verkeer volgens het CROW 96b.

Voor de uitvoering van het project dient de aannemer tekeningen ter inzage aan de gemeente te geven waarop de openbare verlichtingskabels zijn aangegeven, de aansluiting van een lichtmast, de plaats van de netscheidingspaaltje en de openbare verlichtingsmeetkast.

De tekening waarop de kabels en leidingen zijn aangegeven dient tevens op CD Rom te worden aangeleverd in voor in het programma Microstation in te lezen formaat. De tekening dient gecontroleerd te worden door de gemeente Hoorn voor de uitvoering van het werk.

Na uitvoering van het werk dient revisie (in de vorm van lichtmastschetsen) van het werk gemaakt te worden en ingeleverd bij de toezichthouder van gemeente Hoorn.


- 7 - van -8-

Aanvullende voorwaarden. De plattegronden van de situatie, kunnen op verzoek digitaal aan worden geleverd in DWG- formaat. Deze mogen niet worden gekopieerd en blijven eigendom van gemeente Hoorn. Deze gegevens retour tegelijkertijd met het voorbereide werk.


- 8 - van -8-

Inhoud 1 VOORWOORD 1 2 LEESWIJZER 2 3 AANLEIDING 3 4 UITGANGSSITUATIE 5

Recommend Documents