INHOUD. nk2010 jaarverslag

K JKKN @G== L

J

/

nk2010 jaarverslag 1.

nk2010 - Samenvatting - Locaties - Noordkaap Complex - Activiteiten Overzicht

2.

TENTOONSTELLINGEN EN PROJECTEN - Schwarzwald - Stadsparasiet - Hermetisch Zwart - Bankjewel - Op het Lijf Geschreven - Kitchen Budapest - Flags for Istanbul - Figthing Solves Everything - Van de Redactie

3. PR EN PUBLIEK 4. INTERNATIONAAL 5. ORGANISATIE 6. FINANCIEEL

BIJLAGEN

- dvd nk2010 - financieel overzicht nk2010 - accountantsverklaring

Gerrit Komrij: “ ‘t Is een misverstand dat maar aansleept in die kringen, dat er allerlei bezoekersgroepen zouden bestaan die als gebraden duiven in de musea zullen neerdalen als ze daar maar gek genoeg doen.”

KKN@G= =L KNC

JK

=NPOL=? A

/0

=NP0O3L%=,"?"1 A

JKKN@ G==

JKKN@ G==L K NC

“Body art for the millions - Kunstwonderen”, NRC Handelsblad, 15-07-2010 door Gerrit Komrij (in reactie op ‘Op het Lijf Geschreven’)

KNC

= 0 03 % , N P O L =?""A1

KNC

INHOUD

JKKN @G== L

JKKN @G== L

=NPOL ,""1 =?A

Stichting Noordkaap | Jaarverslag nk2010

In september 2009 deed stichting Noordkaap een eerste aanvraag voor haar jaarprogramma bij de Mondriaan Stichting. Het jaarprogramma van 2010 is inmiddels bijna afgerond. Dit jaarverslag begin ik graag met de motivatie waar de aanvraag destijds mee eindigde:

“Stichting Noordkaap doet deze aanvraag omdat het initiatief de ambitie heeft om, op grond van de activiteiten die tot nu toe ondernomen zijn, te professionaliseren. Daarnaast vraagt Noordkaap aan voor de ondersteuning van één jaar om een zekere ruimte garant te stellen waarbinnen het initiatief geconcentreerd nieuwe presentatie en onderzoeksvormen vanuit de hedendaagse beeldende kunst kan ontplooien.

Noordkaap bereidt zich voor op een vervolgstap richting schaalvergroting, zonder de identiteit van een fijnschalige, flexibele organisatie met een sterke binding in het lokale overboord te gooien. Vanuit deze binding wil Noordkaap zich in 2010 niet alleen lokaal en regionaal, maar vooral ook internationaal profileren. Noordkaap, haar kunstenaars, adviseurs en publiek achten het programma en de resultaten van belang voor het Nederlandse kunstklimaat omdat het een organisatie is die niet exclusief opereert binnen de reguliere kanalen van de kunstwereld, maar die juist nieuwe wegen ontdekt om met kwalitatieve, vernieuwende kunst dicht op de huid van de samenleving te zitten.”

In 2010 draaide het voor Noordkaap om drie dingen: professionaliseren, het ontplooien van nieuwe presentatievormen en de voorbereiding op een internationale groei. NK2010 stond in het teken van een serie tentoonstellingen rondom het thema populisme, tijdelijke interventies in de openbare ruimte en een serie workshops op het gebied van recycling. Binnen dit programma werden zeer uiteenlopende kunstvormen én doelgroepen aangeboord en met elkaar in contact gebracht. Het jaar begon met een artistiek rockfestival waar kunst en heavy metal samenkwamen in een hedendaags sprookjesbos, dat interessant was voor zowel muziekfans als kunstkenners. Tegelijk waren er vriendelijke workshops voor buren en scholieren waarin kunstenaars hun hightech oplossingen voor een meer duurzame samenleving presenteerden. Daarnaast werd er in 2010 veel energie gestoken in de voorbereiding van het meer nomadische, internationale programma. Die voorbereidingen resulteerden in het tentoonstellingenprogramma dat in 2011 van start gaat in München en dat, via tentoonstellingen in achtereenvolgens Istanbul, Keulen, Budapest, Lissabon en Brussel, in 2013 eindigt in Dordrecht, met een afsluitende tentoonstelling en een symposium. In 2010 zat Noordkaap weer dicht op de huid van de maatschappelijke realiteit. Eén thema van ons programma, de opkomst van het populisme, trok zich weinig aan van de veilige muren van het kunstinstituut. De verkiezingsuitslag had grote gevolgen voor de stad en de culturele spelers. Op 3 maart 2010 koos Dordrecht een nieuwe gemeenteraad. De PvdA werd meer dan gehalveerd en de jonge partij Beter voor Dordt won glansrijk. Met als direct gevolg dat Dordrecht, als een van de eerste gemeenten van Nederland, rigoureuze maatregelen doorvoerde op het gebied van cultuur. Door de verkiezingsuitslag en de politieke wisselingen heeft Noordkaap niet altijd kunnen uitvoeren wat geprogrammeerd was. Zo kon de tentoonstelling “Leefbaar Dordrecht”, waarvoor Jonas Staal het project Bullet Proof Citizen heeft ontwikkeld, niet doorgaan. Voor deze tentoonstelling werd nauw samengewerkt met het CBK Dordrecht, dat na de verkiezingen serieus onder vuur kwam te liggen. Inmiddels is bekend dat het CBK Dordrecht in 2011 zelfs wordt opgeheven. Een interventie met daaraan gekoppeld een debattenreeks zou zowel in het CBK als bij Noordkaap plaatsvinden. Het project van Jonas Staal wordt nu onderdeel van het nieuwe programma. Het project wordt in 2012, in een nieuwe, actuele vorm, in Lissabon uitgevoerd. Voor Noordkaap volgden een aantal onzekere maanden. We moesten onverwacht vertrekken uit onze projectruimte, en de gemeenteraad kon maar geen besluit nemen over de eerder toegezegde financiële middelen voor ons jaarprogramma. Uiteindelijk werden de gemaakte afspraken nagekomen. De gemeente bleek wrang genoeg wel zonder het CBK te kunnen, maar zag Noordkaap niet graag uit de stad vertrekken. Op lokaal niveau moest Noordkaap haar best doen om de goede relatie met de politiek te behouden en uit te bouwen. Met nieuwe spelers, wordt het spel vaak anders gespeeld. Dat vergde veel energie. Op landelijk niveau kon Noordkaap zich samen met collega’s inzetten door de oprichting van De Zaak NU, ‘s Nederlands eerste belangenvereniging voor presentatie-instellingen.

1.


Verder heeft Noordkaap het afgelopen jaar ook weer een bijzonder eigen tentoonstellings- en activiteitenprogramma neergezet. Schwarzwald trok rijen hardcore kunstfans. Markante Dordtenaren lieten in het najaar trots hun rug vol tatoeëren met museumstukken. Op de Kunstvlaai in Amsterdam werden burgers, van wie de mond was gesnoerd, vastgebonden aan lantaarnpalen. En in Istanbul vond een nationaliteitsondermijnende vlaggenparade plaats. Ook wat betreft de professionalisering is er veel gebeurd. Het bestuur heeft een reorganisatie ondergaan, de statuten werden aangepast en Noordkaap stapte over naar het ‘Raad-van-Toezichtmodel’. Daarnaast werd het team van Noordkaap uitgebreid met onder meer een productie assistent en een financieel medewerker. Noordkaap is in 2010 duidelijk gegroeid. We bouwen een steeds steviger naam op in het landelijk kunstcircuit en weten goede en slechte ervaringen telkens effectiever in te zetten binnen de voorbereiding en uitvoering van de projecten. Omdat de kracht van Noordkaap ligt bij het beeldende, bij de presentatie en het tentoonstellen, kan dit verslag niet zonder een selectie films (op de dvd) en een selectie foto’s van het programma.

CNK L==G@NKKJ

JKKN@G==L KNC

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K JKKN@G==L KNC

CNK L==G@NKKJ

CNK L==G@NKKJ JKKN@G==L KNC

=NPOL=?A

/003%, ""1

JKKN@G==L KNC

=NPOL=?A

/003%, ""1

=NPOL=?A

/ 0 0 3 % , " "1

JKKN@G==L KNC

NPOL=?A 2.

JKKN@G==L KNC

=NPOL=?A

JKKN@G==L KNC

JKKN@G==L KNC

/003%, ""1

1" " , % 3 0 0 /

A?=LOPN=

CNK L==G@NKKJ

=NPOL=?A

/003%,""1

0 0 3 % , " "1

=NPOL=?A

CNK L==G@NKKJ

CNK L==G@NKKJ

A?=LOPN=

CNK L==G@NKKJ

=NPOL=?A

1" " , % 3 0 0 /

JKKN@G==L KNC

/003%, ""1

CNK L==G@NKKJ

NPOL=?A

003%,""1

/ 0 0 3 % , " "1

NC JKKN@G==L K

=NPOL=?A

NC JKKN@G==L K

/ 0 0 3 % , " "1

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

Katja Diallo | directeur stichting Noordkaap


1. SAMENVATTING NOORDKAAP 2010 1.1. Samenvatting De identiteit van Noordkaap wordt mede bepaald door de nauwe samenwerking tussen de organisatie en de gastkunstenaars en door het zoeken van toenadering tot bepaalde, bijzondere doelgroepen uit de samenleving. Noordkaap is een kunstenaarsinitiatief. Dat komt het meest tot uiting in haar werkwijze: wij stellen zelf de tentoonstellingen samen, soms in samenwerking met een gastcurator. De tentoonstellingen ontstaan altijd op locatie, on the spot: tijdens intensieve werkperiodes van enkele dagen of weken ontstaan nieuwe kunstwerken, presentaties en workshops. In nk2010 kwamen in het tentoonstellingsprogramma eigenlijk twee hoofdthema’s aan de orde. Allereerst stelde Noordkaap vier tentoonstellingen samen die direct en indirect reageerden op het fenomeen populisme. De tweede programmalijn was “recycling en duurzaamheid”. Die werd uitgewerkt in drie workshops en drie tentoonstellingen. Daarnaast heeft een aantal tijdelijke interventies in de openbare ruimte plaatsgevonden en waren er een aantal performances. Eén van de doelen van het jaarprogramma 2010 was om populaire, verleidelijke kunst te presenteren naast nieuwe vormen van kunstactivisme. We wilden populaire kunst en kunstactivisme samen brengen in één jaarprogramma, en op die manier het gesprek over de teloorgang van de publieke ruimte, over de post-fordistische samenleving en over het democratisch gebruik van de ruimte op een aantrekkelijk niveau bespreekbaar maken. Aan deze niet voor de hand liggende combinatie (populaire, verleidelijke kunst en kunstactivisme) lagen succesvolle projecten zoals Super La Tief (2008), Recyclism -There Will be Dust (2008/2009) en WEBCRASH.2900 (2009) ten grondslag. In Super La Tief, gerealiseerd in samenwerking met gastcurator Hans van den Ban, stonden populaire volksgebruiken, zoals vechtsport en het pimpen van je auto, centraal. Vooroordelen die de ene subcultuur heeft over de andere werden er in een vechtkooi, door een batterij bekende kunstenaars en kickboksers, letterlijk uit geslagen. Onderdeel van Recyclism-There Will be Dust was ook het project Dust Devil van de Mexicaanse Arturo Hernández Alcázar. Via advertenties vroeg Hernández Alcázar stof te koop, waarna hij objecten maakte van dit, op zichzelf, waardeloze materiaal. De kunstenaar maakte onder andere een nieuwe muntsoort, en transformeerde dus letterlijk stof tot geld. Mede door de advertenties raakte een nieuwe groep bezoekers geïnteresseerd in voor hen, tot op dat moment, onnavolgbare conceptuele kunstinstallaties. Het Dust Devil project uit 2008 kreeg op de Kunstvlaai 2010 een vervolg. Ook via het project van het Nederlands-Belgische kunstenaarsduo Jodi bereikten we publiek dat normaal gesproken niet zo snel met kunst in aanraking komt. Jodi, als internetkunstenaar wereldberoemd, maakte in Noordkaap een vervolg op het programma WEBCRA.SH. Tijdens de opening reed de oude Dordtse paardentram een rit door de binnenstad, terwijl één van de kunstenaars die aan boord was, Dirk Paesmans (van Jodi), een performance hield. In het jaarprogramma werd uiteraard ook weer aandacht geschonken aan de stadsinrichting en planologie. Hoe worden steden ingericht, en hoe gaan mensen binnen de context van de stedelijke omgeving met elkaar om? Onder andere Bankjewel en Zwartduikers, beide interventies in de openbare ruimte, gingen daar op in. In grote producties, zoals Schwarzwald en Op het Lijf Geschreven, speelde Noordkaap met wat mag en wat niet mag, en met wat goede smaak is en wat decoratie. Zo deden de religieuze controverses en verdachte symboliek in het zwarte sprookjesbos de bezoekers rillen of juist schateren. En zo zorgde Op het Lijf Geschreven, dat tot stand kwam in samenwerking met het Dordrechts Museum, voor een wijdverbreide polemiek in de media; reikend van donderpreek door Gerrit Komrij in het NRC Handelsblad tot een opgefokte sensatiereportage op de populaire nieuwszender Hart van Nederland (SBS 6). Tussen de (gast)curatoren, kunstenaars en publiek is veelvuldig gediscussieerd over de vraag of Noordkaap zich meer moet focussen op één soort activiteit, presentatievorm, thema of zelfs locatie. Of dat de veelzijdigheid in het aanbod Noordkaap juist maakt wat het is: een platform voor de productie en presentatie van hedendaagse kunstvormen die op eigen wijze heel uiteenlopende groepen mensen uit de samenleving bereikt en bij het werk betrekt. De veelzijdigheid kan ook onduidelijkheid creëren. Het brede publiek kan het publiek in verwarring brengen. Misschien vraagt Noordkaap wel te veel van haar bezoekers. De discussie hierover duurt nog even voort.

3.


1.2. Locaties 2010 was voor wat betreft de locatie een overgangsjaar: tot die tijd werd er geprogrammeerd in een eigen projectruimte, op een vast adres (september ‘07 tot september ‘09). Vanaf januari 2011 leidt Noordkaap een meer nomadisch bestaan. NK2010 dook op in tijdelijke projectruimtes, zoals het Energiehuis en een pand aan de Voorstraat 123, maar opereerde ook vanuit leegstaande winkels, en zelfs vanaf buitenlocaties in binnen- en buitenland. Via het reguliere programma werden de verschillende mogelijkheden uitgetest. Steeds kwam Noordkaap een stapje dichterbij haar streven om autonoom te opereren vanuit verschillende steden. Praktische voorbereidingen werden getroffen. Zoals de aanschaf en inrichting van de mobiele tentoonstellingen opslagruimte. Er werd een archief ontworpen in de vorm van een gigantisch flightcase systeem. Inmiddels heeft Noordkaap nog maar één vast adres en dat is de kantoorruimte in het centrum van Dordrecht. Het programma vindt nu plaats op gastlocaties in Europa, in het meereizende Noordkaap Complex, op internet en natuurlijk in de fysieke openbare ruimten van de verschillende Europese steden. Noordkaap staat bekend om haar aanpassingsvermogen. Als kunstinitiatief kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen die zich voordoen op het maatschappelijke en politieke vlak, en op situaties die zich voordoen in de openbare ruimte. Noordkaap kan, zonder inspraakavonden en zware selectieprocedures, snel handelen. Het voordeel van tijdelijke interventies in de openbare ruimte (die vaak niet vooraf worden aangekondigd) is dat je met dit soort acties een breed publiek bereikt. Dat komt, treurig genoeg, ook doordat het brede publiek niet wéét dat het bij deze acties gaat om kunst. Zouden ze dat wel weten, dan zouden ze mogelijk anders reageren. Waarschijnlijk minder positief. De afgelopen tijd werd er in, onze thuisstad, Dordrecht veel geklaagd over kunst in de openbare ruimte. En werd er veel kunst in de openbare ruimte beklad en vernietigd. Dordrecht lijkt wat dat betreft behoorlijk onverdraagzaam. Zie bijvoorbeeld de reacties op de bushokjes van Joep van Lieshout, op de installatie van oude wastafels door 2012 Architecten voor de Hema, op het Mekka van Kalvijn van ontwerper Aziz in het Hof, en op de eieren van Ram Katzir op de Staart**. Een van de griezeligste kenmerken van het populisme is dat de beleefdheidsvormen lijken te zijn verdwenen. De populist schreeuwt; neem het heft in eigen hand, dit is ons land, wij moeten ons wapenen tegen de ander. Noordkaap besluit, als reactie op het populisme, ook ongevraagd haar mening te geven; we plaatsen ongevraagd kunst op de stoep, op straten, op pleinen en in perken. Zo vond het programma op verschillende locaties en via diverse mediakanalen plaats. De gekozen locaties werden zoveel mogelijk bepaald door de aard van de afzonderlijke projecten én door de wijze waarop we het publiek wilden benaderen en betrekken. Maar ook de realiteit was een bepalende factor, zoals toen bleek dat we midden in ons jaarprogramma moesten verhuizen en eerder dan gepland helemaal zonder ‘eigen’ ruimte zaten. POPULISME EN KUNST in de Openbare RUIMTE 2009/2010 Case Dordrecht **

Joep van Lieshout –‘Alfa en Omega’ DORDRECHT – “Een ernstig geschokt reformatorisch Wartburgcollege wil snel opheldering van de Dordtse gemeenteraad over het plaatsen van een bushokje in de vorm van een doodshoofd aan de Maria Montessorilaan. Andere scholen op het Leerpark zijn ook verontwaardigd.” Beeld nog voor oplevering besmeurt met zwarte verf.

**

2012Architecten – ‘Recycloop’ DORDRECHT – Het CDA heeft dit weekeinde in Dordrecht op straat duidelijk gemaakt te willen bezuinigen bij kunst en cultuur. Daarvoor werd campagne gevoerd zo blijkt uit een verslag op de CDA site. “Onze stad moet vele miljoenen bezuinigen. Het CDA Dordrecht wil geld weghalen bij kunst en cultuur en de zaken anders aanpakken op het gebied van integratie. Wat ons betreft onderhouden we wat er staat aan kunst, maar schrappen we nieuwe vage projecten waar niemand op zit te wachten. Aan ‘Kunst’ in de categorie van aan elkaar gelaste wasbakken in het centrum of de doodshoofd-bushokjes geven we dus geen geld meer aan uit. Wat integratie betreft willen we de aanpak veranderen. We moeten elkaar leren kennen door middel van sport, onderwijs, politiek, religie en buurtbijeenkomsten: niet door duurbetaalde projecten.”

4.

**

Aziz – ‘Het Mekka van Calvijn’ DORDRECHT Een belangrijk symbool voor moslims op een voor christenen belangrijk plein? Dat is de dominee en de koster van de hervormde Augustijnenkerk wat al te multi-culti. Ze hebben het gemeente- bestuur opgeroepen “de stad van provocatie te vrijwaren”. Op de website van Trouw formuleert een Dordtse kerkganger onomwonden zijn ongenoegen: “Afschuwelijk dat zo iets op zo’n mooi plein moet plaatsvinden. Ik als christen kan hier geen waardering voor opbrengen. Iedere zondag als ik naar Gods huis hoop te gaan, zie ik dat afschuwelijke beeld staan van een valse geloofsovertuiging.” Op de ochtend voor de onthulling is een molotovcocktail in het kunstwerk aangetroffen.

**

Ram Katzir – ‘Eggsistence’ DORDRECHT - Dordtse kunsteieren overgoten met teer “Afschuwelijk”, is de reactie van de Amsterdamse kunstenaar Ram Katzir, op de vernieling van zijn kunstwerk van twee reusachtige marmeren eieren in Dordrecht. Het beeld Eggsistence met een waarde van bijna 100.000 euro werd kort voor de onthulling in de achterstandswijk Staart door onbekenden met teer overgoten. “Ik had het al gecoat tegen graffiti, maar niet tegen teer. Wie denkt daar nu aan…”

Overzicht Locaties nk2010 Nederland: - De Kunstvlaai, Westergasfabriek Amsterdam, mei 2010 - Zaal 5, filmhuis Den Haag, juni 2010 - Mediametic, Amsterdam, augustus 2010 Dordrecht: - Het Energiehuis, projectruimte Noordkaap, januari/ april 2010 - Poppodium Bibelot, februari 2010 - Poppodium De Popcentrale, februari 2010 - Dordrechts Museum aan de Haven, juli/ september 2010 - Voorstraat Noord e.o., openbare ruimte, hele jaar door - Voorstraat 183, living lab Recycle-X in een leegstaande winkel, januari/ september 2010 - Voorstraat 123 (projectruimte Noordkaap), april/ december 2010 - Centrum Beeldende Kunst, december 2010 Buitenland: - Picknick onder de Dom, Keulen, mei 2010. Curatorengesprek met Duitse collega’s - Green Summer, Verbeke Foundation, augustus 2010. Groepstentoonstelling. - Art Fair Istanbul, Istanbul, oktober 2010 - Akademie der Bildende Kunsten München, 8 januari 2010. Lezing over zelf georganiseerde kunstruimten - Kunstakademie Düsseldorf, Rundgang, 12/ 14 juli 2010. Rondetafelgesprek SR10 Hüseyin Karakaya over de rol van het instituut Kunstacademie - KOç University, Istanbul, 2 november 2010. Lezing College of Social Sciences and Humanities, Department of Media and Visual Arts

J

POL=?A

N@G==L K NC

5. JKKN@G =

3%

OL=,"?"A1



Voorstraat 123 In 2010 werd de projectruimte ook aan collega’s en individuele kunstenaars ter beschikking gesteld. Zo vonden er theatervoorstellingen plaats, maakten kunstenaars tijdelijk gebruik van de ruimte voor het produceren en presenteren van nieuw werk en gaf het CBK er CKV workshops. Deze activiteiten stonden los van het programma van Noordkaap. In sommige gevallen ontstond door deze podiumfunctie een nauwe samenwerking, zoals in het geval van Extrapool, die vanaf 2011 met ons mee zal reizen en een serie speciale geluidskunstwerken op locatie zal presenteren (als onderdeel van de serie Audiotoop). Daarnaast zorgde de openstelling ook voor kennismaking met een nieuw publiek, over en weer. In 2010 faciliteerde Noordkaap onder meer: Theatervoorstellingen Dat van Ons/ Festivalrestaurant Roodkapje, Rotterdam, voor Urban Explorers/ Fotoshoot Super Heroes, Abner Preis/ Workshops CKV, ‘kunstenaar voor 1 dag’, CBK Dordrecht/ Opname videoclip ‘Nemesis’ Light Fading’, metalband Onheil/ productie nieuw werk door o.a.: Erik Sep (beeldend kunstenaar), Nada van Dalen (modeontwerper), Dirk Paesmans (Jodi, kunstenaarsduo)/ Audiotoop, Extrapool

1.3. Noordkaap Complex Noordkaap vindt het belangrijk om geëngageerde kunstvormen, dat wil zeggen kunstvormen die zich bezig houden met maatschappelijke thema’s, midden in de maatschappij te plaatsen. Confrontaties met een breed, vaak nietsvermoedend, publiek zorgen voor bijzondere ontmoetingen en onverwachte relaties tussen mensen uit uiteenlopende (sub)culturen. Noordkaap wil niet alleen het reguliere kunstpubliek bereiken. We willen juist ook die mensen bereiken die weinig op hebben met kunst. Door juist hen te betrekken bij projecten en interventies, proberen we het enthousiasme voor beeldende kunst bij de bevolking te vergroten. Om de drempel, die vaak wordt gevoeld bij betreding van kunstruimtes, weg te nemen of in ieder geval te verkleinen, besloten wij een tastbare koppeling te maken tussen het publiek en de tentoonstellingruimten. Die tastbare koppeling resulteerde in het Noordkaap Complex (NKC); een relatief gemakkelijk te parkeren verlengstuk van de tentoonstellingen. Het NKC wordt tijdens de eerste tentoonstelling van de internationale tour in gebruik genomen. Via het NKC worden de tentoonstellingen die in zeven Europese steden plaatsvinden met elkaar in verband gebracht. De container reist met Noordkaap mee van stad naar stad en herbergt onder andere archiefmateriaal. In het NKC vinden ook filmscreenings en spontane bijeenkomsten plaats. Het lokale publiek kan er via interactieve applicaties reageren op de tentoonstellingen. Mensen kunnen filmpjes uploaden en teksten achtergelaten. Het NKC gedraagt zich als zo een gigantische USB Stick die stad en land afreist. Onderdeel van NK2010 was de voorbereiding, aanschaf en inrichting van de twee containers. Bij de uitwerking van de plannen is het aanvankelijke idee, namelijk het ombouwen van een vrachtwagen, vervangen door een nieuw idee: geen omgebouwde vrachtwagen, maar twee 20ft. zeecontainers. Eén container blijft als werkruimte en opslagruimte in Dordrecht achter. De ander, een full access container, reist mee door Europa. De gehele zijkant, van de Noordkaap-gele, container kan geopend worden waardoor de geijkte containervorm vermeden wordt. Door de zijkant open te slaan, wordt een stuk van de openbare ruimte toegeëigend en ontstaat als het ware een afgebakend plein. Op dat plein is ruimte voor het vertonen van films, het houden van performances en het actief betrekken van winkelend publiek. De meereizende zeecontainer wordt getransporteerd per trein, vrachtwagen of schip. Het idee om de aanpassingen aan de containers aan te bieden als leertraject aan werkloze jongeren van het re-integratie bedrijf DordtMij, moest worden aangepast. DordtMij kreeg in de loop van 2010 namelijk te maken met bezuinigingen vanuit de Sociale Dienst, waardoor de toestroom van jongeren tussen de 18 en 23 jaar stil gezet werd. Omdat Noordkaap de deelname van specifiek deze groep jongeren aan culturele projecten wel belangrijk vindt, is begin 2011 een aangepast jongerenproject* ontwikkeld dat komende zomer begint.

6.


*

Dordrecht is de thuisbasis van stichting Noordkaap. Met het jongerenproject ‘The Voice of Dor- drecht’ (start augustus 2011) wordt ingehaakt op het tweejaren programma van Stichting Noord- kaap en blijft Noordkaap zichtbaar en actief in Nederland. The Voice of Dordrecht bestaat uit workshops waarin jongeren uit de Drechtsteden vanuit hun eigen belevingswereld reageren op de kunst en interventies die in de tentoonstellingen van Noordkaap tot stand zijn gekomen. De workshops vinden plaats in Dordrecht en worden begeleid door internationale kunstenaars uit ons jaarprogramma. Dit project komt tot stand in samenwerking met verschillende maatschappelijke organisaties, zoals de Dordtse Welzijns Organisatie en het reïntegratiebureau voor werklozen. Via The Voice of Dordrecht wil Noordkaap een duurzame verbinding tot stand brengen tussen jongeren uit Nederland, kunstenaars die aan het tweejaren programma deelnemen en het vaste publiek van het internationaal kunstproject.

Een terrein, met daarop twee loodsen van 320m2, aan de rand van Dordrecht wordt gebruikt als stallinglocatie van de zeecontainers en als locatie waar reparaties, aanpassingen en voorbereidende bijeenkomsten plaatsvinden. Dit terrein wordt gesponsord door de Indofin Group.

7.

1.4. Activiteiten Overzicht 2010 januari 8 Lezing aan Klasse prof. Jetelova Akademie der Bildende Kunsten München februari 19 The Original Scotch Tape | performances Noordkaap op Locatie: Poppodium Bibelot 26 Schwarzwald | openingsevent Projectruimte Energiehuis, Ketelhuis, Popcentrale 26 februari t/m zondag 14 maart Schwarzwald | groepstentoonstelling Projectruimte Energiehuis 26 Rockvideo, Abner Preis | performance Projectruimte Energiehuis maart 13 maart t/m zondag 14 maart

Until the Light Takes Us | filmweekend

Projectruimte Energiehuis

29 maart t/m 14 april

Artist in Residency | Gilberto Esparza (Mexico City)

april 10 Praten met Planten | workshop Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 10 Plantas Parlantes | performance Gilberto Esparza Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 11 april t/m 17 mei Stadsparasiet | tentoonstelling Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 15 Zwartduikers | interventie in de stad Dordrecht 17 Mondriaan bezoekt Noordkaap Gitta Luiten, Han Bakker, George Lawson, Gerrit Willems, Jeanne van der Horst, Katja Diallo 17 Bucket Boyz | muziek en opening Projectruimte Energiehuis 18 april t/m vrijdag 30 april Hermetisch Zwart | groepstentoonstelling Projectruimte Energiehuis 26 Lancering nieuwe website Noordkaap mei 1 15 21 30

mei t/m 8 mei

Verhuizing Energiehuis naar Voorstraat mei t/m 22 mei

Kunstvlaai Carlos D’Abreu en Arturo Hernández Alcázar Westergasfabriek Amsterdam mei t/m zondag 23 mei Urban Explorers preview Bankjewel/ Voorstraat Noord

Curatorengesprek gehost Noordkaap Park am Rhein, Keulen

juni

juli 11 juli t/m heden Bankjewel | Jan Kryszons Voorstraat Noord 12 juli t/m woensdag 14 juli Rondetafelgesprek SR10 von Hüseyin Karakaya Rundgang Kunstakademie Düsseldorf 22 Persconferentie | Op het Lijf Geschreven i.s.m. Dordrechts Museum 25 juli t/m 12 september Op het Lijf Geschreven | Jan Kryszons Noordkaap op Locatie: Dordrechts Museum aan de Haven augustus 1 augustus t/m 15 augustus Kitchen Budapest 5 augustus t/m 30 september Artist in Residency | Johannes Brechter (München) 6 Dingen uit mekaar halen | optreden Logosamphia Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 7 Scratch that Itch | workshop Kitchen Budapest Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 13 t/m 14 augustus 2010 MeBike World Championship Mediametic Amsterdam 17 augustus t/m 30 september Scrap Addicts | tentoonstelling Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 21 Scrap Addicts | performance Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 23 augustus t/m 25 augustus 2010 Presentatie Re-X E-Culture Fair, Dortmund september 12 Finissage en afterparty Op het Lijf Geschreven | Tussenstop Noordkaap op Locatie: Dordrechts Museum en Voorstraat 123 oktober 18 oktober 2010 t/m 7 november Flags of Istanbul | Filippo Minelli Noordkaap op Locatie: Art Fair Istanbul november 2 Lezing over kunstenaarsinitiatieven KOç University, College of Social Sciences and Humanities, Department of Media and Visual Arts, Istanbul 20 De Cultuur Makelaar actie Nederland Schreeuwt om Cultuur, Dordrecht december 11 Extrapool presents Audiotoop | live hoorspelen Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123, Dordrecht 18 december t/m zaterdag 29 januari 2011

Van de Redactie | preview Noordkaap Boek

Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123

8. JK KN@ G== L K NC

O " L = ?A"1

KK N@G ==L KN C


“Recently the exhibition Schwarzwald exploded with axes, metal rage, and fire, as hundreds of metal fans and the art establishment converged in the city of Dordrecht in south Holland.” 7 maart 2010, KCLOG


2. TENTOONSTELLINGEN EN PROJECTEN Schwarzwald

opening event: 26 februari tentoonstelling: 28 februari t/m 14 maart gastcurator: Arno Coenen kunstenaars: Abner Preis, Alexander Krone, Arno Coenen, Chaometric, Dragan Striskovic, Gwen Stok, Hans van Bentem, Iris, Luuk Bode, Michael Markwick, Marinus de Ruiter, Martin C. De Waal, Martyn F. Overweel artiesten: Martina Prins, Transformer di Roboter, Kid Goesting Metalbands: Onheil, Signs of Darkness, Svenends locatie: Projectruimte Energiehuis, Popcentrale, Ketelhuis met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht, Popcentrale, Subbacultcha, Do Not X-Ray

bezoekers: 1120 website derschwarzwald.eu: 7482

Voor dit project werd samengewerkt met beeldend kunstenaar Arno Coenen, die wij vroegen een vervolg te ontwikkelen op zijn serie Metal Hearts. Met deze controversiele tentoonstelling opende Noordkaap het jaarprogramma precies zoals populistische partijen hun kiezers weten op te zwepen: met veel niet gefundeerde bangmakerij en een wij-tegen-zij enscenering. Het was, net als op het Gala “de Sterkste Kunstenaar van Nederland”, bij de opening van Super La Tief, mooi om te zien hoe het reguliere publiek en de kunstenaars zich in de loop van de avond steeds asocialer gingen gedragen en hoe de heavy metal jongens en meiden tot op het laatst geconcentreerd en geïnteresseerd de tentoonstelling bekeken en uitvoerig bespraken. Noordkaap vond het om meerdere redenen interessant om Arno Coenens Metal Heart voort zetten. Er zijn verschillende overeenkomsten tussen de heavy metal en de Dordtse volkscultuur. Net als de heavy metal heeft de Dordtse volkscultuur een uitstraling die in eerste instantie afstotend en asociaal overkomt. Die eigen rituelen en omgangsvormen blijken in Dordrecht voort te komen uit de Dordtse geschiedenis als haven- en werkstad. Ook kent Dordrecht een zichtbare religieuze, kerkelijke traditie. De beeldtaal van heavy metal heeft sterk barokke aspecten en refereert niet zelden aan Bijbelse thematiek. De cultus rondom heavy metal neemt fanatieke, religieuze proporties aan, waarbij fans volharden in hun ‘geloof’, ook als dat betekent dat hun stroming niet in de smaak valt bij het grote publiek. Er werden kunstenaars geselecteerd om een gesammtkunstwerk te maken. Uiteindelijk resulteerde die samenwerking in de ruimtevullende installatie van een bos. Als toeschouwer kon je het bos betreden via bos-

paden. Niet alleen de kunstwerken waren van belang, maar ook het haast protserige decor en de gehele lichtinstallatie. Op het eerste gezicht was het alsof men terecht kwam in het decor van een operavoorstelling in plaats van in een kunsttentoonstelling. Deze verwarring werd versterkt door de metal symboliek. Openingsevent Een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling was de opening. Die vond plaats op drie locaties in de oude energiecentrale: de projectruimte van Noordkaap waar de tentoonstelling was te zien, het Ketelhuis waar het publiek zich verzamelde en het poppodium voor de afterparty. Het toegestroomd publiek werd ontvangen in het Ketelhuis. Dit was het podium, waar onder andere de opening officieel plaatsvond met performances, muziek en live beelden naar de tentoonstellingsruimte. Er was een optreden te zien van het electro-clash duo Transformer di Roboter en er werd een Wagneriaanse opera uitgevoerd door de uit München ingevlogen operadiva Marina Prins. Het publiek verzamelde zich rond een metersgroot pentagram van bierflessen. Het bier was speciaal voor de gelegenheid gebrouwen door Arno Coenen. Te midden van dit pentagram stond de Deense kunstenaar Alexander Krone met ontbloot bovenlijf hout te hakken met behulp van een cartoonesk aandoende, doch serieuze hakbijl. Het publiek dronk tijdens de avond alle bier op, en verwoestte zo het pentagram. Bij binnenkomst in de imposante hal moest iedereen die het Schwarzwald wilde zien, zich eerst aanmelden. Er werden groepen van maximaal 15 bezoekers gevormd. Elke groep kreeg een rondleiding door het bos door kunstenaar Abner Preis. Via een groot scherm hoog boven het centrale podium, werd het wachtende publiek opgehitst door ruisende zwart-wit filmbeelden. De beelden waren afkomstig uit het bos, waar op verschillende plekken bewakingscamera’s hingen. Voor de ingang van het bos ontstonden heuse wachtrijen. De kunstliefhebbers werden, opgezweept door beeld en bier, zo onrustig dat de ingehuurde uitsmijters niet overbodig bleken. In het publiek bevonden zich veel kunstenaars, journalisten en kunstliefhebbers uit Amsterdam en Rotterdam en daarnaast veel metal fans uit de Drechsteden. In het Ketelhuis ging het programma verder met een indrukwekkend optreden van Martina Prins, die werd vergezeld door de popcult prins van Amsterdam; Martin C. de Waal. In samenwerking met de programmeur van de Popcentrale was, als afterparty, een muziekprogramma samengesteld met acts afkomstig van de kunstenaars van Schwarzwald en bands uit de metal scene van de Drechtsteden en België. Ondertussen gingen de rondleidingen in het Energiehuis gewoon verder.

10.


Na de spraakmakende opening verschenen er stukken in de landelijke pers (zoals het NRC Handelsblad) en op uiteenlopende websites en via sociale media. Mede hierdoor kwam er in de weekenden veel publiek, uit het hele land, op het project af. In het laatste weekend werd de nieuwe documentaire ‘Untill the light takes us’ in het bos vertoond. Een film voor kenners van Noorse Death Metal. Met die screening bereikten we de echte metalfans. Natuursymboliek door Marinus de Ruiter: “Schwarzwald was een ‘gesammtkunstwerk’ in de vorm van een duister woud. In de Europese cultuur is het woud een beladen begrip; het staat symbool voor angst, gevaar, kracht en schoonheid tegelijk. Schrijver Elias Canetti koppelde in zijn boek Massa en Macht (1960) de romantisering van het woud aan de opkomst van het nationaal socialisme. In de film Antichrist (2009) van Lars Von Trier ziet de hoofdpersoon het woud en daarmee de natuur vooral als een destructieve kracht.

Rockvideo

performance: 27 februari 2010 kunstenaar: Abner Preis deelnemers rondleiding: 320

“these are still images from the DARK FOREST TOUR, i did as a part of an exhibition in dordrecht. I had given the audience some tasks, such as writing down their fears on the ground and stepping on others fears away, blowing the breath of a lost soul into a balloon and releasing it, and in the end, as a sign of letting go, we made a heavy metal dark metal, video. Jan Kryszons was controlling the cameras as the tour was moving through the space. We had four stationary cameras, and three mobile cameras, one which was in a walking stick skull. Emily Meijs did the make up and the costumes and also Ell did the make up. The premier of the video will be on the 13th of march the show is good and every one should try to make it to the premier. i love you- so much- abner”

Het is opvallend hoe in tijden van crisis teruggegrepen wordt op natuursymboliek; in het Duitsland van de jaren dertig werd het woud gebruikt als aansprekend, universeel volkssymbool. In Nederland wordt op dit moment de zee/het water veelvuldig gebruikt als symbool dat het volk verbindt. Niet alleen in films (De Storm) of muziek (Bløf), maar ook in de campagnes van de populistische politieke partijen PVV en Trots op Nederland. Doordat de zee en het water worden toegeëigend door rechts populistische partijen, ga je anders naar die zee en het water kijken. De zee en het water worden op zichzelf ook verdacht. De kunstenaars in de tentoonstelling Schwarzwald lieten zien dat symboliek op allerlei tegenstrijdige manieren kan worden aangewend en ontkrachtten daarmee de eenduidigheid waarmee een symbool, in dit geval het woud, beladen kan zijn. Uit Schwarzwald bleek vooral een Europese visie op het woud; de kunstenaars gebruikten het woud als symbool voor onvoorspelbaarheid, veelvormigheid en creativiteit. Daarbij refereerden ze aan verketterde kunstvormen zoals heavy metal, Noorse black metal, gothic art, tattoo art, Wagneriaanse opera, Oost-Europese volkskunst, decoratie, houtsnijwerk, kitsch, camp, sprookjes en kinderverhalen. De ondertoon van de kunst was niet zozeer moraliserend, maar lag meer in de lijn van een horrorfilm; het effect was afwisselend angstaanjagend en lachwekkend, met de bedoeling de zintuigen op scherp te zetten.”

12.


Stadsparasiet tentoonstelling: 10 april t/m 17 mei kunstenaar: Gilberto Esparza Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht, VSB Fonds en Do Not X-Ray. Recycle-X* wordt ondersteund door o.a.: Stichting Doen, SNS Reaalfonds, Trivere, Prins Bernhard Cultuurfonds bezoekers: 160 windowshoppers/ passanten: 1200

* Recycle X Recycle X was een samenwerkingsproject met The Patching Zone. The Patching Zone is een landelijk praktijk laboratorium voor creatief onderzoek tussen verschillende disciplines. In 2008 ontwikkelde The Patching Zone samen met Noordkaap het project Recycle X. Re-X wilde een artistiek, kritische en duurzame bijdrage leveren aan de herinrichting van de winkelstraat Voorstraat Noord. Samen met The Patching Zone veranderden we de Voorstraat Noord voor een periode van zeven maanden in een laboratorium. Deelnemers waren kunstenaars, vormgevers en een groep MA /PhD studenten van The Patching Zone. De studenten woonden en werkten op locatie aan verschillende projecten, die stuk voor stuk verband hielden met duurzame ontwikkelingen, staatsinrichting en informatie technologie. Voor Re-X organiseerde Noordkaap een serie publieke interventies en een aantal participatie-workshops. De kunstenaars en vormgevers reageerden via de interventies op alledaagse ergernissen in de straat en stad. Ze verkenden de grenzen van het recht op vrijheid en zelfbeschikking. Stadsparasiet Noordkaap zette samen met Gilberto Esparza een tijdelijk onderzoekslabaratorium op in de projectruimte aan de Voorstraat. Esparza maakte een nieuwe installatie op locatie en er werd in de projectruimte een film vertoond van zijn recente onderzoeksproject Planta Nómada.

Plantas Parlantes

raaminstallatie: april 2010 kunstenaars: Gilberto Esparza en Re- X team

Plantas Parlantes is ontstaan vanuit een onderzoek naar een zelfvoorzienend systeem, dat de relatie tussen mens en natuur tastbaar maakt. Plantas Parlantes is een sonische sculptuur waarbij de combinatie plant - mens elektriciteit genereert. Plantas Parlantes is geïnspireerd door het ingenieuze waterbeheer in Nederland, en bestaat uit verschillende elementen; het systeem controleert de toevoer en doorstroming van het water in een gesloten circuit; het refereert aan de plant als voedingsstof voor de mens; het zorgt voor

energie uitwisseling tussen plant en toeschouwer. De installatie is daarnaast ook een elektro-akoestisch instrument. Het werk maakt het bestaan van alternatieve energiebronnen zichtbaar en hoorbaar. Bovendien dient het als een communicatievorm tussen mens en de natuurlijke wereld om ons heen.

Planta Nómada

videoregistratie, 18 min. (2007-2010)

Planta Nómada is een biotechnologische robot met een eigen ecosysteem. Dat ecosysteem bestaat uit planten en micro organismen die symbiotisch leven in het lichaam van de machine. Het leefgebied van de robot is de rivier, die, door stedelijk afval, inmiddels behoorlijk is vervuild. Planta Nómada filtert het organisch afval uit het water en transformeert dit afval in energie.

Huerto Urbano (stadstuin)

groeiende installatie: april-juli 2010 kunstenaars: Re-X

Is het mogelijk voedings-efficiënte bronnen te creëren in een stedelijk landschap? De uitdaging is niet alleen om duurzame landbouw te ontwikkelen in plattelandsgebieden, maar juist ook om in steden ruimtes te creëren waar we ons eigen voedsel kunnen telen. Op die manier kunnen we het transport reduceren. Dat is nodig omdat het transport zorgt voor een groot deel van de hedendaagse vervuiling. Recycle X legde een stadstuin aan in de etalage van Noordkaap, waarbij gebruik werd gemaakt van alledaagse voorwerpen en afvalmateriaal werd gebruikt als voedingsbodem. Gilberto Esparza studeerde kunst aan de Universiteit van Guanajuato (M) en aan de Faculteit voor Schone Kunsten van de Polytechnische Universiteit van Valencia (ES). Zijn elektronische apparaten zijn geïnspireerd door zijn passie voor robotica. Esparza doet kritisch onderzoek naar de wijze waarop technologie ons dagelijks leven transformeert. Esparza heeft talloze solo- en groepstentoonstellingen in Mexico en daarbuiten op zijn CV staan. Zijn werk was eerder te zien op festivals en tentoonstellingen zoals: Blip! in Perú; Small pieces big spaces, Galerie Ocurrence in Montréal; Festival de Arte Electrónico VideoBrasil, Urban Play in Amsterdam en in 2008 in Noordkaap, Dordrecht. Tegelijk met zijn tentoonstelling in Noordkaap (Stadsparasiet) had Esparza een solotentoonstelling in LABoral Centro de Arte y Creación Industrial in Gijón (S) ‘Plantas Parlantes’ is later opgenomen in de collectie van de Verbeke Foundation (België) en won onlangs de Nederlandse Digitale Cultuur Award van het Virtueel Platform.

14.


Praten met Planten

workshop: 10,14 en 15 april 2010 deelnemers: 45 buurtbewoners en scholieren bezoekers E-Culture Fair Dortmund: ± 350 p/dag

Praten met Planten was een eenvoudige workshop voor bewoners, voorbijgangers en scholieren. Deelnemers namen hun favoriete kamerplant mee naar de tentoonstelling en het lab van Gilberto. Door tegelijkertijd de plant en het water aan te raken, ontstond een gesloten circuit. Daardoor was een geluid te horen (het volume nam toe als de plant harder werd aangeraakt, en nam af als de plant zacht werd aangeraakt). De plant werkte als een muziekinstrument. De installatie is niet alleen prikkelend, maar laat ook het bestaan van alternatieve energiebronnen op een speelse manier zien en horen. Deze installatie werd in augustus 2010 door The Patching Zone gepresenteerd op de E-Culture Fair in Dortmund. Andere participatie workshops en activiteiten in de buurt van Recycle X waren ondermeer: - ‘Achterstraat’ (een workshop waaraan handwerkvrouwen van voornamelijk allochtone afkomst mee werkten. De vrouwen waren afkomstig uit de buurt); - ‘Slow Wagon’ (passanten kregen tijdens de Boekenmarkt een kleine publicatie aangeboden met daarin interviews en een overzicht van ecologische initiatieven in Dordrecht en de directe omgeving).

15.


Hermetisch Zwart

tentoonstelling: 17 april t/m 30 april kunstenaars: Johannes Brechter, Flow Defoe, Timur Dizdar, Quirin Empl, Susi Gelb, Fabian Hesse, Nele Müller, Mitja Spaninger, Thomas Trinkl en Franz Wanner artiesten: Bucket Boyz Amsterdam locatie: Projectruimte Energiehuis met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht, Akademie der Bildenden Künsten München en Do Not X-Ray bezoekers: 225

Hermetisch Zwart was de laatste tentoonstelling van Noordkaap in de voormalige energiecentrale aan de Maas. Een aantal jonge kunstenaars uit München reisde naar Dordrecht om in de projectruimte en verspreid door de stad nieuw werk te maken. Daarnaast was in de tentoonstelling bestaand werk opgenomen van Flow Defoe, Fabian Hesse, Thomas Trinkl en Franz Wanner. Al deze kunstenaars zijn met elkaar verbonden door hun studieperiode aan de Academie van München en de Academie van Düsseldorf. Hermetisch Zwart was op te vatten als een voorbereiding op onze tentoonstelling in München in 2011.

In Hermetisch Zwart werd gereageerd op de donkere kanten van het opkomende populisme in Europa en gingen jonge kunstenaars op locatie op zoek naar goud. De ruimte was donkerder dan ooit. Donkerder nog dan tijdens het voorgaande project, Schwarzwald. Bijna alles was zwart geschilderd: de muren, de stalen balken, de verwarmingsbuizen en tegels. Alleen de bodem was goudkleurig. De vloer was compleet bekleed met goudkleurige reddingsdekens, van het soort die normaal gebruikt worden tegen onderkoeling of oververhitting. Hier en daar was de folie losgekomen, vertrapt of opengescheurd, waardoor mat zwarte gaten zichtbaar werden. De spotlights en monitoren zorgden voor een enorme schittering. De titel ‘Hermetisch Zwart’ verwees naar een alchemistische formule om goud te winnen uit andere metalen. Met waterbaden, zandbaden, oliebaden, fornuizen en retorten probeerden alchemisten de materialen om te zetten in onverwoestbaar goud. Inmiddels weten we dat zoiets onmogelijk is. De alchemisten zochten trouwens niet alleen naar een manier om goud te maken; ze waren ook op zoek naar een manier om de Steen der Wijzen te fabriceren. Lange tijd was het vervaardigen van de Steen der Wijzen het voornaamste doel van de westerse alchemie. Latere alchemisten zoals Isaac Newton en Nicolas Flamel stelden dat het doel van het Grote Werk neerkwam op het verlichten van de filosoof zelf. In onze huidige simplistische, populistische samenleving moet de hedendaagse beeldende kunst boven alles haar economische waarde aan kunnen tonen. De kunst moet zijn bestaansrecht uit alle macht verdedigen. Ze moet verantwoording afleggen aan overheid en volk. De jonge kunstenaars die meededen aan Hermetisch Zwart bezitten allemaal die bezieling die nodig is, dat wil zeggen, het vermogen om van iets anders goud te maken. Goud vertegenwoordigt waarde. Dat is precies wat de huidige regering wil zien; kunst die geld opbrengt in plaats van geld kost.

17.


Zwartduikers

interventie openbare ruimte: april 2010 kunstenaar: Johannes Brechter met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht

Tegenover het stadskantoor werden Zwartduikers te water gelaten. Met duikbrillen van plastic melkflessen, snorkels van pvc-buizen en duikpakken van zwart Gaffa tape dobberden zij wekenlang in de gracht. Bewaakten of bespiedden zij het volk? Zaten er infrarood camera’s achter die brillen of werden de duikers van een afstand bestuurd? Passanten die de groep van vijf duikers opmerkten, discussieerden en fantaseerden er op los. Tijdens Brechters verblijf in Dordrecht doken iedere dag nieuwe miniatuur skaters, straatvegers en speciale militaire eenheden op. Zij kropen rond onder bruggen, hingen aan parachutes, aan de openbare straatverlichting of dobberden in bootjes in de havens van Dordrecht. Johannes Brechter, die begon als straatartiest en onlangs afstudeerde bij in München (Klasse Hermann Pitz), is vooral bekend van zijn installaties in de stedelijke omgeving en om zijn favoriete materiaal: plastic. Van bestaand afvalmateriaal zoals melkflessen, reclame stickers en bekers creëert hij, geheel eigen, cartooneske figuren. Brechter, een skater, verkent de stedelijke ruimte zoals graffiti artists en skaters dat doen. Zijn werkwijze sluit goed aan op die van generatiegenoten, en mede graffiti artists, zoals Mark Jenkins en Filippo Minelli.

18.

“een bank voor iedereen”


Bankjewel

interventie openbare ruimte kunstenaar: Jan Kryszons met dank aan: CBK Dordrecht bezoekers: ontelbaar veel

Bankjewel combineert twee typische Hollandse eigenaardigheden: de Amsterdammertjes op de stoep en het verdwijnen van zitbanken uit de openbare ruimte. In vele steden worden de enige resterende zitplekken slechts nog aangeboden door commerciële uitbaters. Bankjewel is een mobiele bank, die over twee Amsterdammertjes wordt geschoven waardoor een tijdelijke zitplaats langs de weg ontstaat. Door Bankjewel krijgen de Amsterdammertjes een nieuwe functie. De paaltjes worden een ‘illegaal’ rustpunt dat door alle bezoekers van de straat gebruikt kan worden. De bankjes, die tussen de paaltjes gemonteerd worden, verhogen de leefbaarheid van een straat. Het prototype van Bankjewel is eenvoudig te installeren. Het was aanvankelijk de bedoeling dat iedereen de bank kon verplaatsen. Al snel bleek dat dit niet werkte. De bankjes werden namelijk gestolen. Daarop besloot de kunstenaar zijn ontwerp aan te passen. De bankjes werden vanaf dat moment vast aan de paaltjes gemonteerd; het mobiele aspect was daarmee weliswaar verdwenen, maar het oorspronkelijke doel, ‘een bank voor iedereen’, bleef onaangetast. De vaste locaties hadden ook een mooi gevolg: omwonenden gingen zich verantwoordelijk voelen voor ‘hun’ bankjes. Elke bank werd met een uniek opschrift uitgevoerd. Het opschrift vertelde een verhaal over de specifieke locatie. Zo kon je niet alleen òp de bank zitten, maar, in figuurlijke zin, ook met de bank, en de omgeving, in gesprek raken. Bankenpolitiek Omdat de bankjes in de openbare ruimte staan, was een gezamenlijk kostenmodel ontwikkeld voor de aanschaf en het onderhoud van de bankjes. Particulieren, ondernemers, stichtingen, verenigingen en gemeenten konden gezamenlijk in het project investeren. “Klanten van de bank” konden bijvoorbeeld samen geld storten op een ‘bankrekening’ en daarna direct profiteren van hun belegging. Als je nu door de Voorstraat loopt, zie je veel mensen van de vier gratis Bankjewels gebruik maken; er wordt op de bankjes gelunched, geborreld, van gedachten gewisseld en gewoon even gezeten. En misschien wordt er op de bankjes ook wel geklaagd. Bijvoorbeeld over de geldverspilling aan kunst en andere sociale projecten...

20.


Kunstvlaai

Picknick onder de Dom

tentoonstelling: 15 mei t/m 22 mei kunstenaars: Arturo Hernández Alcázar, Carlos d’Abreu locatie: Westergasfabriek Amsterdam met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht bezoekers stand: ± 300 p/dag

Voor Noordkaap op de Kunstvlaai deed Carlos d’Abreu (München/ Lissabon) een interventie in een oer Hollands landschap. Een man wordt in plastic folie verpakt aan een lantarenpaal. Monddood hangt de burger onder een grijs wolkendek. De foto van deze claustrofobische interventie langs het Amsterdams Rijnkanaal, werd samen met het lopende project Dust Devil van de Mexicaanse kunstenaar Arturo Hernández Alcázar getoond. Dust Devil ging in 2008 in Dordrecht van start en is een infinitieve sculptuur waarin Hernández speculeert met het waardeloos materiaal stof. Hij koopt het op per kilo, door advertenties te plaatsen in lokale kranten. In Dordrecht maakte hij van plaatselijk stof, mede afkomstig uit het archeologisch archief, een nieuwe muntsoort. Vanaf de Kunstvlaai riep hij opnieuw op om stof in te leveren.

29 mei 2010 deelnemers: 8 kunstenaars en 7 curatoren uit Keulen en Düsseldorf met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht

Kunstenaarsinitiatief Ruim (Projectbureau voor directe kunst) stond in mei 2010 met Daan den Houters drie meter hoge picknicktafel op de Kunstvlaai (Amsterdam). Op zaterdag 29 mei werden de tafel en zijn maker door Noordkaap meegenomen naar Duitsland. Noordkaap organiseerde er een uitwisseling met Duitse kunstenaarsinitiatieven en curatoren, en presenteerde de tafel in het drukbezochte Park am Rhein. Aan de tafel werd gesproken over mogelijke samenwerkingen.

22.


Op het Lijf Geschreven

25 juli t/m 12 september kunstenaar: Jan Kryszons Noordkaap op locatie: Dordrechts Museum aan de Haven deelnemers: 4 met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht, Dordrechts Museum bezoekers: 1250

Tijdens het project Op het lijf Geschreven werden afbeeldingen van schilderijen uit de collectie van het Dordrechts Museum op de lichamen van vier inwoners uit Dordrecht getatoeëerd. De vier mensen identificeerden zich zodanig met de door hen gekozen kunst, dat ze bereid waren om die kunst levenslang op hun huid te dragen. Dordtenaren werden opgeroepen om in te schrijven via affiches die overal in de stad hingen, met oneliners als: ‘Lichaam gezocht voor Ary’ en ‘Gezocht: Iemand voor Floris’. Ook werd een oproep geplaatst in het Algemeen Dagblad en lokale huis aan huisbladen. Iedere kandidaat moest een motivatie opsturen waarom hij/ zij een bepaald schilderij op het lichaam getatoeëerd wilde hebben. Uiteindelijk meldden zich in totaal twintig kandidaten aan voor de tatoeage sessie. De mensen konden kiezen uit werk van Karel Appel, Floris Verster, Aelbert Cuyp, Ary Scheffer, Otto Dicke en Piet Ouborg. Aan de hand van de video interviews die de kunstenaar had met de kandidaten, werden de vier deelnemers geselecteerd. In de sereen opgebouwde tentoonstelling kon het publiek alle video interviews bekijken. De tatoeages werden gezet door tattoo kunstenaar Elias Papadopoulos a.k.a. Tattoos by Opa (Culemborg). Papadopoulos kwam om de twee weken naar het museum en richtte daar een bescheiden werkplek in. Een belangrijke vraag die de kunstenaar binnen dit project stelde was wat mensen motiveert om zich een leven lang te verbinden met een kunstwerk. En: hoe wordt er straks op de tatoeages gereageerd als de vier mensen in de zomer met ontbloot bovenlijf op het strand lopen? Voor Noordkaap was met name de populistische sensatie die gretig door de pers werd opgepikt en uitvergoot (tatoeëren van Hollandse meesters in een gerespecteerd museum bij wijze van kunst in de openbare ruimte) interessant. Interessant omdat deze sensatie haaks stond op de oprechtheid waarmee Op het lijf Geschreven omging met de inrichting van de tentoonstelling, de omgang met en tussen de deelnemers en het vakmanschap van de tatoeëerder. Dit duale karakter van het project kon het publiek het best voelen tijdens de live tatoeëer sessies; de schoonheid van de kunstwerken en het respect dat zij ook nu

nog kunnen afdwingen. Bovendien werden hardnekkige vooroordelen van de kant van de kunstkenner t.o.v. het fenomeen tattoeage overduidelijk. De vermenging van onze doelgroepen voor deze tentoonstelling maakte dit project ook zeer succesvol. Ruim voor de opening barstten de discussies los: het zou banaal zijn, respectloos en zelfs schandalig. Een klein aantal kunstlievende leden van het Dordrechts Museum zegden hun lidmaatschap op, terwijl de tentoonstelling nog niet eens ingericht was. Kwaliteitskranten roemden het project of probeerden het juist af te doen als één van de zoveelste marketing-trucs om publiek binnen te slepen. De directie en PR afdeling van het museum kregen het te verduren en stelden een code op waarmee naar buiten getreden werd om ergere kritiek te voorkomen. Een samenwerking met Noordkaap deed het kolossale instituut schudden. Eind juli was het dan eindelijk zover: drie dagen na de persconferentie verzamelden kunstliefhebbers en tattoofans zich in het oude museum en onder het oog van een enorme hoeveelheid media, publiek en vrienden, werd op zondag 25 juli de eerste tatoeage geplaatst op de rug van Sander. Hij koos voor de schets die Ary Scheffer maakte van Christus. In de videorapportages, gemaakt door Jan Kryszons, is de spanning van de eerste sessie duidelijk voelbaar. Het publiek hield collectief de adem in. Vier uur lang hoorde men alleen nog het gezoem van de naalden. Langzaam verscheen een portret van Jezus op de rug. De daaropvolgende weken werden er tatoeages gezet bij Daniël (een tekening van Otto Dicke van de Dordtse Hooijkade), bij Fabian (de dode kraai van Floris Verster werd op zijn flank getatoeëerd) en bij Nikki (een eendenportret van Albert Cuyp werd op haar dij getatoeëerd). De sessies werden uitvoerig vastgelegd en het filmmateriaal werd direct opgenomen in de tentoonstelling. Op de buitenmuur van het museum was aan de straatzijde een grote projectie te zien met close-ups van de lichamen, waarop de afbeeldingen zich langzaam ontvouwden. De vier gekozen kunstwerken werden uit een verscholen situatie midden in de spotlichten geplaatst. Samen met hun dragers krijgen zij voortaan de aandacht die een goed kunstwerk verdient.

Daniël van Wijngaarden: “Dordrecht draagt mij en ik zou graag Dordrecht dragen.”

24.


De tattoo als artistiek medium Er is in onze cultuur een verrassend hoog aantal tatoeage studio’s. Mensen laten zich om uiteenlopende redenen tatoeëren. Er zijn mensen die een tatoeage nemen omdat dat in hun kringen gebruikelijk is, maar er zijn ook mensen die er dieper over nadenken. Vaak vertellen de getatoeëerde beelden iets over de persoon die is getatoeëerd. Achter bijna iedere tattoo gaat een persoonlijk verhaal schuil. Kunstenaar Jan Kryszons gaf daar een draai aan: hij wilde juist mensen vinden die de ‘door hem uitgezochte tatoeages’ op hun lichaam wilden dragen. Kryszons zocht naar mensen die zich konden identificeren met iconen uit de kunstgeschiedenis en die bereid waren om deze iconen levenslang op hun huid te dragen. Door het project ontstond een onlosmakelijke verbinding tussen kunstwerk en lichaam. Waarbij het eigen lichaam, als drager, de conservator van de kopie wordt.

26.


Kitchen Budapest workshops en tentoonstelling: 1 t/m 15 augustus

kunstenaars: Kitchen Budapest, Logosamphia Noordkaap op Locatie: Voorstraat 123 met dank aan: VSB Fonds, Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht Recycle X wordt ondersteund door: Stichting Doen, SNS Reaalfonds, Trivere, Prins Bernhard Cultuur fonds bezoekers: 120 windowshoppers/ toeristen: ca. 800

Kitchen Budapest is een lab voor nieuwe media in Budapest, Hongarije. Het is een plek voor jonge researchers die geïnteresseerd zijn in telecommunicatie, informatietechnologie, sociale media en de fysieke openbare ruimte, en alle verbindingen daartussen. KIBU ontwikkelt over de hele wereld workshops, tentoonstellingen en productpresentaties. Meestal in crossdisciplinaire teams. András Szalay Sly (multimedia hacker + KIBU researcher) en Melinda Sipos (kunstenaar + programmadirecteur van KIBU) waren bij Noordkaap te gast in het kader van het Recycle X-project. In Dordrecht wilden ze een workshop ontwikkelen. ‘Scratch that Itch’ vond plaats in de KIBU Space bij Noordkaap. Het publiek kon rondhangen, browsen en reageren op typische KIBU projecten en producten. Op vrijdag 6 augustus werd de KIBU Space geopend met een live set van Logosamphia en POYS1PATRON.

Scratch that Itch

workshop: 7 augustus kunstenaars: Kitchen Budapest deelnemers: 15

In deze workshop werden vragen gesteld over de wijze waarop kleine alledaagse problemen in onze ontwikkelde stedelijke samenlevingen opgelost kunnen worden met behulp van niet-voor de hand liggende recycling en upcycling methoden. Deelnemers gingen op zoek naar een bug of itch die ter plekke opgelost werd. Scratch that Itch begon met een gezamenlijk bezoek aan de tweedehands-shop aan de overkant van de projectruimte. Voor een paar centen werden elektronische en niet-elektronische spullen ingeslagen, spullen die anders in de prullenbak zouden belanden. In de workshop werd de deelnemers de basis van circuitbending en adorno bijgebracht, en vervolgens ging iedereen aan de slag.

27.


Flags for Istanbul

De Cultuurmakelaar

interventie: zaterdag 20 november opbrengst: 720 handtekeningen

Interventie in Istanbul: presentatie op ArtPie Istanbul: kunstenaar: Filippo Minelli met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht

Noordkaap nodigde Filippo Minelli uit om zijn sporen achter te laten in de magische en hectische metropool Istanbul. Minelli ontwierp acht vlaggen waarop de nationale kleuren van alle landen die een relatie hebben met deze stad samenvloeien tot één zorgeloos ogend jaren negentig design. Met hulp van voorbijgangers werden in de straten van Istanbul de vlaggen gehesen. De vlaggen wapperden fier. De wapperende vlag, een symbool van patriottisme en vader-landsliefde, werd vastgelegd op foto en film. Twee groot formaat foto’s werden vervolgens in Istanbul afgedrukt en gepresenteerd in de Noordkaap stand op de Tuyap Art Fair.

DORDRECHT – “Wegens Cultuurkorting staan sinds zaterdagochtend 20 november minstens 32 cultuurpanden in de binnenstad van Dordrecht te koop. Van museum tot poppodium, van bibliotheek tot kunstenaarsinitiatief en van Schouwburg tot muziekschool.” Vanuit het Mobiel Makelaarskantoor werden voorbijgangers opgeroepen om de petitie tegen de voorgenomen bezuinigingen op cultuur te tekenen. Het liep werkelijk storm bij de petitietafel.

Filippo Minelli: “As Istanbul is in the middle of everything since centuries, it is also the symbol of how exchange, migration, condivision and connections are the base of evolution. On these basis, I created new flags mixing the flag-colours of all the countries that have long-period relations with Istanbul for historical, business, geographical or culture reasons. I love the effect of all the colours mixing together like populations do, even if politics want to put silly rules in the between them.” Filippo Minelli (Brescia, 1983) houdt zich bezig met uiteenlopende vormen van communicatie. Zijn tijdelijke interventies in de openbare ruimte hebben een hoog ‘in-your-face’ gehalte. Binnen de internationale graffiti scene wordt Minelli beschouwd als één van de pioniers van Italië. De kunstenaar laat door heel Europa, maar ook in landen als Nepal, Viëtnam, Mali, Israël en Mongolië, zijn provocatieve sporen achter. Minelli reageert altijd op actuele, politieke, culturele contexten. Op een manier die de esthetiek van de conventionele graffiti omverwerpt. Minelli is één van de vaste kunstenaars van Noordkaap. Zijn werk was eerder in Dordrecht te zien in de tentoonstelling You Know Me? en op de gevel van de projectruimte.

29.


Fighting Solves Everything

Van de Redactie

Krachtpatsers en kunst. Een tijdschrift van Federico d’Orazio met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht

Federico d’Orazio (1968, Den Bosch/ Bangkok) maakte een eenmalig sportmagazine, waarin de activiteiten van het project Super La Tief centraal staan. In het blad, dat gedrukt werd in Bangkok, staan onder andere teksten, interviews, advertenties, een poster en afbeeldingen van kunstwerken en performances (over het Thai boksen, de culturele vechtkunst van Thailand, streetfighting et cetera). Het blad was te zien in Noordkaap. D’Orazio toont in het reizend programma van Noordkaap ook foto’s die hij maakte tijdens zijn eigen training en in Thaise sportscholen. Voor d’Orazio is maatschappelijk engagement onlosmakelijk verbonden met het kunstenaarschap. Kunst is daarbij geen remedie tegen maatschappelijke misstanden en onrecht, maar dient als manifest, eye-catcher of aanklacht. D’Orazio’s werk gaat over hedendaagse obsessies in de harde, kapitalistische en masculiene maatschappij. De sensatie is een onderdeel van zijn werk. Dat benadrukte hij nog maar eens toen hij zich kandidaat stelde voor het ‘Gala De Sterkste Kunstenaar van Nederland’ (Super La Tief, mei 2008) en hij het in de vechtkooi heel dapper opnam tegen de uit Thailand ingevlogen Christian Daghio, voormalig wereldkampioen Muy Thai boksen.

18 december/ 29 januari met dank aan: Mondriaan Stichting, Gemeente Dordrecht

Deze winter deed de projectruimte dienst als redactie ruimte voor het eerste Noordkaap Boek. Het boek geeft een overzicht van 10 jaar Noordkaap en is een vervolg op de Pop-Up Show van Katja Diallo, die ontstond tijdens haar verblijf van tien maanden in Berlijn (2005). De Pop-Up Show kon voor een deel worden gezien als vooronderzoek voor nieuwe projecten van Noordkaap in Dordrecht (waaronder het Kick Off festival en het pilot project Werkstatt (2007-2009) in de Voorstraat Noord). Nu, vele projecten en samenwerkingen verder, werkt Diallo samen met het team van Noordkaap aan een terugblik in boekvorm. Van de Redactie maakte onderdeel uit van de tentoonstelling ‘Tapetenwechsel’, samengesteld door het CBK Dordrecht. ‘Tapetenwechsel’ liet het werk zien van Dordtse kunstenaars en vormgevers die een periode in een gastatelier in de Kunstfabrik am Flutgraben in Berlijn hebben gewerkt.

30.

“Kunst en cultuur zijn belangrijk voor een stad als Dordrecht. Maar het kan ook te ver gaan. Als bewoonster van de Voorstraat Noord vind ik het onbegrijpelijk wat er de afgelopen jaren gebeurd is in het pand op Voorstraat 123. Ikzelf ben creatief onderneemster. Let wel: onderneemster, ik boon mijn eigen dopjes in een zelf gekocht pand. In Voorstraat 123 heeft Werkstatt gezeten en zit daar nu weer. Als overburen kun je alleen maar constateren dat daar die jaren NIETS interessants is gebeurd. Een expositie met een opening en sluiting die door een groepje incrowd werd bijgewoond en daartussenin NOOIT een bezoeker. Hetzelfde geldt een beetje voor het CBK, ook al heb ik daar minder inzicht in. Maar altijd voor een beperkt publiek. Inspiratiebijeenkomsten met een zeer select (en altijd hetzelfde) gezelschap met ter afsluiting een duur dinertje. Ik woon nu ruim 4 jaar in Dordrecht, maar deze mentaliteit was mij tot toen onbekend en ik vind dat daar echt volop op bezuinigd kan worden. Ik zou meer pleiten voor concrete, breed gedragen culturele activiteiten. Zoals bijvoorbeeld Place d’Arie en de maandelijkse antiekmarkten en het Kunstrondje Dordt (ook al valt dat onder evenementen, maar dat trekt echt publiek!), hoe leuk is dat niet! Laten de kunstenaars er hun schouders onderzetten in plaats van te klagen over de bezuinigingen. Laten ze vooral hun eigen boontjes doppen!” Buurtbewoner over Noordkaap n.a.v. de zg. ‘begrotingswijzer’ in Dordrecht, waar bewoners mee mochten beslissen over waarop verder op bezuinigd moet worden.


3. PR EN PUBLIEKSBEREIK Noordkaap trekt een breed publiek: kunstliefhebbers, kunstenaars, journalisten, maar bijvoorbeeld ook jongeren en mensen die normaal gesproken niet zo snel op kunstprojecten af komen. Een structurele doelgroep is het reguliere, landelijke publiek van kunstliefhebbers, kunstenaars en cultureel ondernemers. Daarnaast richten wij ons op het lokale wijkpubliek en toevallige passanten.

Regulier Het reguliere publiek wist Noordkaap steeds beter te vinden. Kunstliefhebbers lijken nieuwsgierig te zijn naar een nog vrij onbekend kunstenaarsinitiatief dat in een stad als Dordrecht een aantal stevige kunstprojecten laat zien. In 2010 zorgden de projecten Schwarzwald en Op het Lijf Geschreven voor veel media aandacht in de landelijke pers, maar ook daarbuiten. Er verschenen recensies in het NRC Handelsblad, De Volkskrant en Trouw, en in de Frankfurter Algemeine. Reportages waren te zien op SBS6 (Hart van Nederland), TV Rijnmond en RTV Dordrecht. Wij bereikten die kunstliefhebbers via conventionele middelen, zoals advertenties in de vakbladen en sinds 2010 steeds meer via sociale media. Noordkaap probeerde daarnaast de aandacht te trekken van recensenten van tijdschriften als Tubelight en HTV de IJsberg. Veel landelijk publiek kwam kennis maken met Noordkaap op de twee-jaarlijkse beurs de Kunstvlaai. Hier was Noordkaap in mei voor het eerst ook aanwezig. Bij de opening van Schwarzwald werden toerbussen ingezet. Mensen uit Amsterdam en Rotterdam konden per bus naar Dordrecht afreizen. Buskaartjes werden van te voren gekocht bij de deelnemende kunstenaars, bij kunstinstelling Mediamatic in Amsterdam en bij The Mothership in Rotterdam.

Lokaal Het lokale wijkpubliek is goed te bereiken via projecten in de openbare ruimte en door samen te werken met lokale kunstenaars en sociale, culturele partners. In 2010 waren die partners onder meer de Popcentrale, het Centrum voor Beeldende Kunst en het Dordrechts Museum. Via het samenwerkingsproject met The Patching Zone (Rotterdam) werd door de studenten en kunstenaars van Recycle X lokaal publiek bereikt via partners: Intermezzo (buurtproject Wereldwijven), Villa Augustus, Milieucentrum Weizigt, Architektenburo HET, Pictura, kringloopwinkel De Loods, winkeliersvereniging Voorstraat Noord en CBK (Urban Explorers). Dordrecht heeft ongeveer acht gratis huis-aan-huis bladen. Een aantal daarvan besteed regelmatig aandacht aan onze activiteiten. Het bereik van deze kranten is relatief groot.

32.


PR Middelen Internet In het voorjaar is de vernieuwde website online gegaan. Deze site is tweetalig, bevat RSS Feeds en een beveiligde inlogpagina voor partners en de deelnemers. De projecten Schwarzwald en Recycle- X kregen een eigen website. Internet en de virtuele ruimte www.noordkaap.org www.youtube.com/stichtingnoordkaap www.facebook/noordkaapartspace www.hyves/noordkaap Externe websites www.recycle-x.nl/#/0 www.derschwarzwald.eu Advertenties nk2010 geplaatst in: HTV de IJsberg De Groene Amsterdammer Subbacultcha Metropolis M Er zijn minder advertenties geplaatst dan begroot. Dat komt doordat de deadlines voor aanleve ring qua planning niet overeenkomen met de deels ad-hoc programmering van Noordkaap. Vanaf 2011 willen we dit oplossen door de tentoonstellingen globaler aan te kondigen. Huisstijl Er werd briefpapier ontworpen, waarbij uit is gegaan van het gebruik van plakband/ tape. Er werden ook visitekaartjes gedrukt. Alle producten waren voorzien van het geel/zwarte Noordkaap logo, dat verwijst naar het verkeersbord voor het transport van gevaarlijke stoffen. Afsluitend symposium jaarprogramma Er is recent uitgebreid overleg geweest met de gemeente Dordrecht over het symposium dat het tweejarenprogramma van Noordkaap moet afsluiten. Besloten is om het eindsymposium te verplaatsen van 2012 naar 2013. Aan het symposium wordt ook een tentoonstelling gekoppeld, waarin de kunst, die tijdens het meerjarenprogramma (2011-2013) is ontstaan, wordt gepresenteerd. De gemeente Dordrecht is erg geïnteresseerd in het symposium en de bijbehorende tentoonstelling, en wil graag dat beide plaatsvinden in Dordrecht. Noordkaap heeft ook de intentie om het symposium en de tentoonstelling te laten plaatsvinden in Dordrecht.

33.


CIJFERS Publieksbereik - kunstenaars/ artiesten/ gastsprekers - bezoekers - deelnemers workshops - medewerkers en vrijwilligers

47 3385 60 16

totaal

3508*

*passanten buitenlocaties en bezoek websites alsmede bezoekers kunstbeurzen niet meegerekend

De grootste publiekstrekkers zijn de kunstenaars, medewerkers en partners.

Deelnemers nk2010 Abner Preis Alexander Krone Andras Szalay Sly Arno Coenen Arturo Hernández Alcázar Bejank van Herwijnen Carlos D’Abreu Chaometric Daan den Houter Dragan Striskovic Elias Papadoulos Extrapool Fabian Hesse Federico D’Orazio Filippo Minelli Flow Defoe Franz Wanner

Gilberto Esparza Gwen Stok Hans van Bentem Iris Roskam Jan Kryszons Jean-Michel van Braak Jeanne van der Horst Johannes Brechter Jonas Staal Katja Diallo Kid Goesting Kitchen Budapest Luuk Bode Marinus de Ruiter Marleen Oud Martin C. De Waal, Martina Prins

Martyn F. Overweel Melinda Sipos Michael Markwick Mitja Spaninger Nada van Dalen Nele Müller Quirin Empl Recycle-X team Roel Weenink Rutger Rutte Sadra Hamati Susi Gelb The Bucket Boyz Thomas Trinkl Timur Dizdar Ton Kraayeveld Transformer di Roboter

34.


VERMELDINGEN IN MEDIA krant | magazine | tv: 08-03-2010: “Shockeren en spelen met symbolen”, (pop) NRC Next, door Ine Poppe 09-03-2010: “Bos vol Blut & Boden symboliek”, (pop) NRC Handelsblad, door Ine Poppe 12-03-2010: “6 Redenen om uit te gaan” (Untill the Light takes Us), (pop) NRC Next

“Zwaarmetalen oerdriften”, (pop) striptijdschrift Zone 5300, nr. 88, 2010, door Marinus de Ruiter

09-04-2010: “Robots met een missie”, (re-x) Dordt Centraal 12-04-2010: “Krijsende kruiden bij experiment Esparza op Voorstraat Noord”, (re-x) Algemeen Dagblad, Hanneke Kijlstra 05-05-2010 “Geborduurde Voorstraat”, (re-x) Dordt Centraal 26-05-2010: “Dordtse kunst op de huid”, (pop) Algemeen Dagblad, door Albert Sok 10-06-2010: “Ary Scheffer voor altijd op je lijf?”, (pop) Dordt Nu 15-07-2010: “Body art for the millions - Kunstwonderen”, (pop) column NRC achterpagina, Gerrit Komrij 15-07-2010: “Zij krijgen kunst op het lijf”, (pop) Dordt Nu 16-07-2010: “Tatoeages in het museum - is dat wel kunst?”, (pop) NRC Handelsblad CS, door Raymond van den Boogaard 20-07-2010: “Kunst am Bauch - Tätowierte Museumsstücke”, (pop) Frankfurter Allgemeine, door Dirk Schümer 23-07-2010: “Dordtenaren krijgen schilderij als tatoeage”, (pop) TV Rijmond, door Patrick van Eijck 24-07-2010: “Verliefd op de eend van Cuyp”, (pop) Dagblad Trouw, door Henny de Lange 25-07-2010: “Kunstwerk op rug getatoeëerd”, (pop) TV Rijnmond Nieuws 26-07-2010: “In plaats van het Feyenoord logo een twijfelende Christus op je rug”, (pop) De Volkskrant, door Berend Jan Bockting 26-07-2010: “Ouders snappen het niet”, (pop) Algemeen Dagblad, door Hanneke van Houwelingen 28-07-2010: “Kunstwerk als tatoeage”, (pop) RTV Dordrecht, door Auke Bullema 28-07-2010: “Tatoeage laten zetten in musuem”, (pop) Stem van het Weekend 28-07-2010: “Een echte Ary Scheffer op je lijf”, (pop) Dordt Centraal 06-08-2010: “Verder kijken dan het schilderij aan een spijker”, (pop) De Volkskrant, door Rutger Pontzen 09-08-2010: “Schilderij op de rug getattoeeerd”, (pop) nieuwsuitzending Hart van Nederland 09-08-2010: “6 Redenen om uit te gaan”(Kitchen Budapest en Scratch That Itch), NRC Next 06-11-2010: “Kunst op het Net”, (Art Pie Istanbul) NRC Next, door Ine Poppe 11-12-2010: “6 Redenen om uit te gaan”(Extrapool Audiotoop), NRC Next

“Bezuinigingen op cultuur: eerlijk of zonde”, Lifestyle Dordt, nr. 4 winter 2010, door Hesper Romijn

36.


VERMELDINGEN IN MEDIA internet: Schwarzwald http://kclogblog.blogspot.com/2010_03_01_archive.html http://klemspot.blogspot.com/2010/02/schwarzwald-metal-heart-iii.html http://strangemessenger.web-log.nl/strangemessenger/2010/02/exhibition-schw.html http://www.galeries.nl/expo.asp?exponr=53011 http://list.v2.nl/pipermail/recycle-x/2010-February/000057.html http://www.cultuurnet.nl/nieuws/toon/18542-Dordrecht-Noordkaap_en_Arno_Coenen_presenteren_de_ groepsexpositie_Schwarzwald http://metalheart.nl/metal-heart/metal-heart-iii/ http://www.mediamatic.net/page/135311/en http://archief.nrc.nl/index.php/2010/Maart/9/Kunst/09/Bos+vol+Blut+%26%2338%3B+Boden+symboliek/ check=Y http://www.zone5300.nl/agenda#346 http://www.musicfrom.nl/concertagenda/detail/93545 http://issuu.com/subbacultcha/docs/subbacultcha-march2010 http://www.popunie.nl/index.php?id=5933 http://nonewenemies.net/2010/03/09/preis-in-the-schwarzwald/ http://www.youtube.com/watch?v=GwpgIHtiq34 http://www.deweekkrant.nl/artikel/2010/maart/01/menselijke_oerdriften_ http://italo-elite.blogspot.com/2010/03/is-it-perm.html http://www.mobypicture.com/user/cor1ander/view/6072289 http://twitter.com/TORCHGallery/status/9673548845 http://www.cultuurnet.nl/nieuws/toon/18637-Dordrecht-Film_Until_The_Light_Takes_Us_toegevoegd_aan_ expo_Schwarzwald http://blackmetalmovietix.tumblr.com/post/226163223/current-upcoming-bookings http://www.idordt.nl/schwarzwald

Op Het Lijf Geschreven: http://www.telegraaf.nl/binnenland/7164093/__Kunsttattoo_in_museum__.html?sn=binnenland,buitenland http://www.volkskrant.nl/kunst/article1400053.ece/Inwoners_krijgen_kunstwerk_Dordts_museum_ getatoeeerd http://weww.nujij.nl/museum-geeft-tatoeages-weg.9209870.lynkx http://www.deweekkrant.nl/artikel/2010/juli/13/zij_krijgen_een_museumtattoo http://www.limburger.nl/article/20100713/CULTUURENMEDIA01/7130350/1030 http://www.rijnmond.nl/Homepage/Nieuws?view=%2FNews%2FDefault%2F2010%2Fjuli%2FDordtenaren+ krijgen+schilderij+als+tattoo http://www.depers.nl/cultuur/494591/Kunstwerk-getatoeeumlerd-in-Dordts-museum.html http://www.parool.nl/parool/nl/12/CULTUUR/article/detail/305144/2010/07/13/Kunstwerk-getatoeeerd-in- Dordts-museum.dhtml http://www.digitalekunstkrant.nl/Ophetlijf.html http://www.brabantsdagblad.nl/vrijetijd/6973318/Kunstwerk-getatoeeerd-in-Dordts-museum.ece http://www.ad.nl/ad/nl/1026/Kunst-literatuur/article/detail/497473/2010/07/13/Kunstwerk-getatoeeerd-in- Dordts-museum.dhtml http://www.pzc.nl/algemeen/cultuur/6973319/Kunstwerk-getatoeeerd-in-Dordts-museum.ece http://www.rnw.nl/caribiana/bulletin/kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-dordts-museum-0 http://www.leidschdagblad.nl/nieuws/cultuur/article6234124.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in-Dordts- museum http://www.dvhn.nl/nieuws/kunst/article6234118.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in-Dordts-museum http://www.haarlemsdagblad.nl/nieuws/cultuur/article6234119.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in-Dordts- museum http://www.ijmuidercourant.nl/nieuws/cultuur/article6234114.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in-Dordts- museum http://www.leeuwardercourant.nl/nieuws/cultuur/article6234117.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in- Dordts-museum http://www.gooieneemlander.nl/nieuws/cultuur/article6234120.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in- Dordts-museum http://www.hetkompashardinxveld-giessendam.nl/page/Inter-nationaal/Kunst/Cultuur/Kunstwerk-getatoeeerd- in-Dordts-museum.566037.news http://www.noordhollandsdagblad.nl/nieuws/cultuur/article6234121.ece/Kunstwerk-getatoe%C3%ABerd-in- Dordts-museum

37.


VERMELDINGEN IN MEDIA http://www.deweekkrant.nl/artikel/2010/juli/13/kunstwerk_getatoeeerd_in_dordts_museum http://www.ed.nl/uitcultuur/cultuur/6973323/Kunstwerk-getatoeeerd-in-Dordts-museum.ece http://www.destadnijkerk.nl/page/Inter-nationaal/Kunst/Cultuur/Kunstwerk-getatoeeerd-in-Dordts-museum. 566037.news http://drimble.nl/regio/zuid-holland/drechtsteden/1218867/zij-krijgen-een-museum-tattoo.html http://www.nieuws.be/nieuws/Dordtenaren_krijgen_schilderij_als_tattoo_93ac7e83.aspx http://www.digitalekunstkrant.nl/Ophetlijf.html

RE-X “Plantas Parlantes: Een installatie die conversaties met planten mogelijk maakt”, http://www.virtueelplatform.nl/3291, Virtueel Platform, door Serena Eek http://www.verbekefoundation.com/recycleX.html Kitchen Budapest, nieuwe media, telecommunicatie, informatietechnologie http://www.mediamatic.net/page/156477/en http://www.archined.nl/recensies/2010/augustus/bites-bytes-en-bio/ http://internetradio.vrt.be

catalogi:

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

=NPOL=?A

/003%, " "1

NC JKKN@G==L K

=NPOL=?A

/ 0 0 3 % , " "1

=NPOL=?A

38.

NC JKKN@G==L K

/003%, " "1

NC JKKN@G==L K

=NPOL=?A

NC JKKN@G==L K

/003%, " "1

NC JKKN@G==L K

NC JKKN@G==L K

“20.Istanbul Artfair” Tüyap 2010 “Recycle-X, Voorstraat Manual”, The Patchting Zone en Noordkaap “Aan het werk-6” (Bankjewel) CBK Dordrecht 2010 “Kitchen Budapest catalog 2007-2010” KIBU Hongarije 2011


4. INTERNATIONAAL Voorbereiding internationaal programma In nk2010 onderzocht Noordkaap de mogelijkheid om een tentoonstellingenserie in verschillende steden te ontwikkelen. Daarmee wilden wij onze projecten een grotere reikwijdte geven, een nieuw publiek bereiken en nieuwe netwerken creëren. Door een internationale uitwisseling worden betrokkenen uitgedaagd en gedwongen om te denken vanuit andere contexten, beeldtaal en lokale verschijnselen. Dat verrijkt de maatschappelijke onderwerpen waar wij mee bezig zijn, verbreed het draagvlak van de kunstvormen die wij presenteren en zorgt ervoor dat voorspelbaarheid in formats vermeden wordt. In 2010 heeft Noordkaap contacten opgebouwd met verschillende partners in het buitenland ten behoeve van de realisatie van het reizende programma. Een uitgangspunt voor samenwerking is dat Noordkaap er onafhankelijk kan programmeren. En een voorwaarde is dat de lokale partner aansluiting met de plaatselijke kunstscène kan stimuleren zodat er voldoende draagvlak ontstaat in de gaststeden. Natuurlijk is het ook belangrijk dat de tentoonstellingen bezocht worden door het liefst zo veel mogelijk mensen. Het publiek moet dus weten dat Noordkaap er aan komt en moet nieuwsgierig raken. Verder is gekeken naar de identiteit van de partnerinstellingen. De partners kunnen instituties, verenigingen en stichtingen zijn. Uiteindelijk is het belangrijk om zowel gevestigde kunstinstellingen als ‘off-spaces’ als partner te hebben. Kunstenaars, curatoren en artistiek leiders uit het buitenland werden uitgenodigd om in Dordrecht kennis te komen maken met Noordkaap. En natuurlijk gingen we zelf op werkbezoek bij mogelijke partners. Zoals de Whitebox, Platform 3 en Lothringer 13 (Uli Aigner) in München. DEPO (Zeynep Morali en Asena Gunal) en 5533 (Volkan Aslan en Nancy Atakan) In Istanbul, NO NEW ENEMIES (Brussel, Harlan Harvey), Cat Cologne (Keulen, curator Julia Schneider) en La Fabrica (Lissabon, curator Fabrice Ziegler). Activiteiten ter voorbereiding op de tour vanaf 2011 waren onder meer:

- Picknick onder de Dom, Keulen, mei 2010. Curatorengesprek met Duitse collega’s - Green Summer, Verbeke Foundation, augustus 2010. Groepstentoonstelling - Art Fair Istanbul, Istanbul, oktober 2010 - Akademie der Bildende Kunsten München, 8 januari 2010. Lezing over zelf georganiseerde kunstruimten - Kunstakademie Düsseldorf, Rundgang, 12/ 14 juli 2010. Rondetafelgesprek SR10 Hüseyin Karakaya over de rol van het instituut Kunstacademie - KOç University, Istanbul, 2 november 2010. Lezing College of Social Sciences and Humanities, Department of Media and Visual Arts

Kunstenaars uit Nederland en het buitenland met wie we in de afgelopen jaren goede relaties hebben opgebouwd, werden (en worden nog steeds) ook inhoudelijk betrokken bij het ontwikkelen van de huidige plannen. Zij zijn vaak onze voelsprieten die de lokale (kunst) scene van binnen uit kennen, zij kennen de hiaten die hun eigen scene vertoond. Ook brengen zij ons in contact met curatoren die opzoek zijn naar spannende projecten et cetera. De planning is dat Noordkaap in 2011 en 2012 in zeven Europese steden programmeert. De tour wordt na twee jaar in een groot event (symposium en tentoonstelling) gepresenteerd in Dordrecht (2013).

39.


5. ORGANISATIE Noordkaap kiest bewust voor een flexibele organisatie, zodat het snel, ad-hoc en autonoom kan blijven

programmeren. Het team van Noordkaap bestaat uit professionals die op freelance basis bij de stichting betrokken zijn. Zij hebben allen een eigen beroepspraktijk (als grafisch vormgever, kunstenaar, kunsthistoricus/kunstcriticus, all-round technicus, financieel medewerker, filmmaker of fotograaf) en zijn daardoor onafhankelijk van Noordkaap. Dit waarborgt het niet-institutionele karakter van Noordkaap. Dat niet-institutionele karakter is van wezenlijk belang voor onze identiteit. Alleen directeur Katja Diallo is per januari 2011 bij de stichting in loondienst. Noordkaap is een kleine organisatie die de gehele productie van A tot Z in eigen beheer uitvoert. De lijnen zijn kort, de flexibiliteit is groot, maar bovenal zijn de mensen van Noordkaap in hoge mate gemotiveerd om de projecten succesvol uit te voeren. Naar gelang de grootte van het evenement huurt Noordkaap externe professionals in en werkt de stichting samen met een handvol vrijwilligers. 2010 was het jaar van het uitbreiden van het team met professionele freelancers en het oprichten van de Raad van Toezicht. Deze professionalisering werpt nu haar vruchten af. De kleine organisatie rent minder achter de feiten aan, desalniettemin blijft het natuurlijk een 24-uurs job en zou er eigenlijk nog een full-time productie assistent bij moeten. Bij Noordkaap verdient iedereen hetzelfde uurloon. In 2010 is het team van Noordkaap uitgebreid met: - een financieel medewerker, voor 16 uur per maand - een productie assistent* voor 16 uur per week - een technisch medewerker * Op de vacature voor assistent/co-curator kregen wij 121 reacties binnen. Sinds februari 2011 is het team versterkt met een kunsthistoricus/ kunstcriticus en een vertaler NL/EN. De organisatie bestaat op dit moment uit: Katja Diallo | directeur oprichter van stichting Noordkaap Lennard Dost | redacteur (per mei 2011) | productie assistent (per juni 2011) Kunsthistoricus, schrijft over beeldende kunst voor o.a. Kunsthart (BE), Het Parool, Kunstbeeld, Tubelight en tot 2010 De Volkskrant. Dost organiseert ook exposities. Bejank van Herwijnen | camera Video-performance kunstenaar en daarnaast cameravrouw bij Noordkaap. Inge Hoonte | vertaalster (per januari 2011) Multimedia kunstenaar, doet momenteel haar masteropleiding Networked Media Design aan het Piet Zwart Instituut en is sinds 2011 vertaalster van Noordkaap. Jeanne van der Horst | filmeditor Van der Horst is editor en beeldend kunstenaar. Zij maakt documentaries en korte films, onder meer voor het Dordrechts Museum, het CBK Dordrecht en Noordkaap. Van der Horst is vanaf de oprichting betrokken bij Noordkaap. Jan Kryszons | projectleider en curator. Beeldend kunstenaar. Maakt multimediale installaties, ontwikkeld sociale kunstprojecten en stelt tentoonstellingen samen. Kryszons studeerde af aan de Kunstacademie Düsseldorf en is sinds 2008 projectleider en curator bij Noordkaap. Marleen Oud | grafisch vormgever Onafhankelijk grafisch ontwerper, runt het bedrijf ‘niet vouwen a.u.b.’, dat voornamelijk op- drachtgevers heeft uit de culturele sector, zoals theatergezelschappen en festivals. Oud studeerde aan de Design Academy en is sinds 2007 nauw betrokken bij het programma van Noordkaap. Bianca Vermeulen | financiële administratie (per augustus 2010) Roel Weenink | techniek Roel is geluidsman en verzorgt de techniek bij verschillende culturele instellingen en festivals. Voor Noordkaap doet hij naast openingen, ook de technische opbouw van de tentoonstellingen, installaties van kunstenaars, en van het Noordkaap Complex.

40.


Vrijwilligers: Iris Ahaus – sociale media Jean-Michel van Braak – fotografie, professioneel fotograaf, Van Braak Fotografie Maaike – verspreiding flyers en affiches Mike – transport en opbouw Raad van Toezicht Aan het eind van 2010 werd het oude bestuur van de stichting opgeheven. Er kwamen nieuwe statuten en er werd een Raad van Toezicht geïnstalleerd. Met het oog op de schaalvergroting en de professionalisering heeft het bestuur daarbij de richtlijnen van de Code Cultural Governance aangehouden. Wij namen afscheid van Janneke van Kersen (vice voorzitter 2008-2010), George Lawson (voorzitter 2007-2009), Anne Nigten (bestuurslid 2007-2010), Pim de Jong (penningmeester 2007-2010), Bejank van Herwijnen (secretaris 2007-2010), Jeanne van der Horst (bestuurslid 2007-2010) en Katja Diallo (bestuurslid 2003-2010). De Raad van Toezicht wordt gevormd door: Ranti Tjan, Jantien Hadders, Colin Huizing en Ilse van Rijn. Ranti Tjan | voorzitter Tjan is directeur van sundaymorning@EKWC (Europees Keramisch Werkcentrum) in ‘s Hertogen bosch en voormalig directeur van museumgoudA. Tjan is medeoprichter van kunstenaarsinitiatief HTV De IJsberg. Jantien Hadders | commissielid Hadders is als onderwijsmanager werkzaam op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam en is voormalig zakelijk leider van Kosmopolis. Daarvoor was zij onder meer beleidsadviseur bij de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. Colin Huizing | commissielid (lid vanaf juni 2011) Huizing is senior curator in het Stedelijk Museum Schiedam. Ilse van Rijn | commissielid (lid vanaf juni 2011) Van Rijn is schrijfster, kunsthistoricus en publicist. Zij schrijft onder meer voor Metropolis M en Open. Ze werkt regelmatig samen met beeldend kunstenaars en curatoren.

41.

INHOUD. nk2010 jaarverslag

Recommend Documents