Colofon De Koerier is een periodiek, uitgebracht door de studievereniging voor Technische Natuurkunde “Johannes Diderik van der Waals”, in samenwerking met de Studenten Onderwijs Organisatie (STOOR). Beide zijn gevestigd aan de faculteit Technische Natuurkunde van de Technische Universiteit Eindhoven. De Koerier verschijnt zes maal per jaar en is te vinden in de Van-der-Waalskamer. De Koeriercommissie bestaat uit: Alex Zwanenburg (voorzitter), Inge van Donkelaar, Wouter Engelen, Nick van Gils, Frank Jehoel, Thijs Knaapen, Harm Knoops en Ineke Wijnheijmer. Kopij vóór de deadline per e-mail naar koerier@ vdwaals.nl.
Inhoud 2. 3. 4. 6. 11. 12. 16. 18. 20. 21. 22.
Redactioneel Prachtig Potentiaal Praatje Mogen wij even STOORen Nanofotonica en Halfgeleiderfysica Soms heb ik het warm Kleine BuEx Berlijn ALD Mysteriedag 2006 tiM op het strand Pittige Potentiaal PrijsPuzzel Grote Nederlanders: Michiel de Ruyter 24. Agenda & Advertentieindex
6e editie, jaargang 46, augustus 2006. De deadline voor Koerier 1 is: 7 september 2006.
Errata Pagina 14: TiM moet worden geschreven als tiM.
Inhoud
Redactioneel
Prachtig Potentiaal Praatje
Door Alex Zwanenburg
Secretarispraat Door Sjors Schellekens
B
este lezer,
Voor u ligt Koerier 6. Deze heeft als thema optica. Onder andere opgenomen in deze Koerier is een interessant artikel van de vakgroep Photonics and Semiconductor Nanophysics over nanofotonica en een kort verslag van de Kleine BuEx Berlijn. Uw aller hoofdredacteur zou op dit moment peentjes aan zweten zijn geweest, ware het niet dat het in de Van-der-Waalskamer en elders in N-Laag heerlijk koel is. Of dit aan het feit ligt dat het gebouw een grote betonnen kolos is, of dat er een geheim koelsysteem aangesloten is, hebben we niet kunnen uitvinden.
Het is zomervakantie. Bijna iedereen ligt te bakken op het strand, in het park, op een terrasje of in de achtertuin. Echter, verstandige mensen blijven zeker ’s middags binnen, of in ieder geval uit de zon. Zon is goed voor het lichaam, aangezien het belangrijkste bron van vitamine D is, maar teveel is zeker niet goed. Bovendien droogt je lichaam door het vele zweten heel snel uit als je niet genoeg drinkt. Ook dien je zeker alcohol te vermijden omdat alcohol extra water afdrijft door het tegengaan van de vorming van antidiuretisch hormoon. Hierdoor produceert het lichaam meer urine.
Op het moment van schrijven is Nederland in de ban van een hittegolf die zijn gelijke niet kent. Mislukte oogsten, doden bij wandelvierdaagsen en stroomuitval zijn logische gevolgen van de zinderende hitte en aanhoudende droogte. Sommige bestuursleden vonden het echter niet warm genoeg in Nederland en zijn hun heil elders gaan zoeken. Omdat de Koerier toch op tijd af moet zijn is er in deze editie geen voorzitterspraat maar secretarispraat! Ik weet niet of dit stukje een primeur is, immers heeft er misschien al vaker een secretarispraatje in de Koerier gestaan. Als secretaris zou ik de aangewezen persoon zijn om eens in het archief te duiken en dit uit te gaan zoeken, wat ik dan ook heb gedaan. Ik ben teruggegaan tot de Introkoerier van 2002. In deze Koerier vertelt Thijs Meijer als vice-voorzitter van Van der Waals iets over de vereniging, in het stukje genaamd “In perspectief gezien”. Dit omdat de voorzitter, Thijs Knaapen, op het moment van schrijven in Rusland zat. Alex Versteegh schreef gedurende het hele bestuursjaar 2002-2003 in zijn stukje “Doorgelicht” wat hij de leden als voorzitter te melden had. Geen enkele keer liet hij hierbij verstek gaan. Paul van Meel en Peter Pasmans hebben in respectievelijk “Momentje…” en “Een stukje inspiratie” ook een heel jaar lang over de vereniging geschreven.
Naast het warme weer is er nog wel het een en ander te melden rond Van der Waals. De opvolgers van het bestuur ‘Potentiaal: Verschil moet er zijn’ zijn gekozen. Dit zevenkoppige kandidaatsbestuur zal zich in Koerier 1 voorstellen.
Voor zover ik weet is dit dus een primeur. Echter had ik geen zin en tijd om dieper het archief in te duiken. In tegenstelling tot de overheersende gedachte onder de leden heeft het bestuur nog genoeg te doen in de vakantie. Zo moeten er kandi’s ingewerkt worden om de hamer (voorzitter), pen (secretaris) en kas (penningmeerster) over te dragen. Ook zijn er gedurende het jaar veel zaken uitgesteld die geen haast hadden. De vakantie is ideaal om deze zaken uit te voeren.
Rest met niets anders dan u, vanuit de heerlijke koelte van de Van-der-Waalskamer, veel leesplezier te wensen.
Zelf ben ik naast mijn bestuurstaken hard bezig met de realisatie van het kunstwerk “States of Nature”. Op 12 september zal het kunstwerk op feestelijke wijze geopend worden. Natuurlijk ben je als lid van Van der Waals van harte welkom. Voordat de zomervakantie van start ging had ik niet heel erg veel zin om al die weken bij Van der Waals te werken. Je zusjes en ouders zijn allemaal vrij en vragen zich af waar ik in godsnaam de hele vakantie mee bezig ben. Toch blijkt N-laag gedurende een hittegolf een erg prettige werkplek te zijn. Het lelijke en oude gebouw blijft gedurende de hele zomer op een aangename temperatuur. Vanuit de koele Van-der-Waalskamer rest mij niet dan jullie allemaal een succesvol nieuw studiejaar toe te wensen! Met vriendelijke groet, Jullie geliefde secretaris.
Koerier 6, jaargang 46
Van der Waals
Redactioneel
Speciaal voor jullie dus het volgende advies om deze zomer te overleven, mocht het zo warm blijven: Vermijdt de middagzon en drinkt voldoende niet-alcoholhoudend vocht.
L
ieve lezers,
Mogen wij even STOORen Door Jeroen Keijmel
D
e zon schijnt, de tentamens zijn achter de rug, kortom het is vakantie! Tijd voor een terugblik op het collegejaar 2005/2006. Het was een bewogen jaar op de faculteit. Zo werd met veel geduw en getrek over de verroostering dan toch het minorensysteem ingevoerd bij o.a. Natuurkunde en Scheikunde. Aankomend collegejaar zal dit minor systeem ook zijn uitwerking hebben op het derde studiejaar. Verder zal het op bijna alle faculteiten van de TU/e zijn intrede doen. Dus mochten er problemen optreden, laat het ons even weten.
Afgelopen collegejaar mocht de faculteit het astronomische getal van 95 nieuwe mini-Einsteins verwelkomen in de vorm van eerstejaars. Helaas zullen het er voor 2006/2007 wat minder worden, zo’n 75 mensen hebben zich op het moment van schrijven ingeschreven, wat nog steeds heel behoorlijk is. Bij STOOR zijn we op dit moment bezig met het verzamelen van alle tentamens zodat deze op de site gezet kunnen worden en eventueel in tentamenbundels kunnen worden verwerkt. Helaas worden een hoop derdejaars vakken voor het laatst gegeven dus is dit alleen van belang voor mensen die het vak nog niet hebben. Ook worden de resultaten van de STOOR-enquête geanalyseerd, hierin mochten jullie alles kwijt over ons functioneren. Iedereen zou natuurlijk al lang moeten weten dat vanaf aankomend collegejaar de nieuwe regeling aanmelden tentamens in werking treedt. Dit heeft al eens in nieuwsbrief 5 gestaan, maar ik blijf er nog even op hameren dat je je moet inschrijven want: 1. Zonder aanmelding wordt je werk niet gecorrigeerd.
Koerier 6, jaargang 46
2. Per vak heb je drie pogingen om het tentamen te behalen. 3. Voordat je een vierde keer wenst deel te nemen aan een tentamen, dien je toestemming daarvoor te hebben van de studieadviseur (mw. Feiner).. 4. Een tentamen waaraan je niet hebt deelgenomen, waarvoor je je wel hebt aangemeld maar niet hebt afgemeld, telt mee als een poging. Schrijf je dus uit als je weet dat je het tentamen toch niet gaat doen.
de pauze langs in de STOOR-kamer (nl g0.04, tegenover Van der Waals), iedere pauze (12:30 – 13:30) is er iemand van ons aanwezig. Mail ons op
[email protected] of spreek ons aan op de gang. Op onze website www.phys.tue.nl/ stoor kun je een uitgebreide beschrijving lezen over wat STOOR allemaal doet. Daar vind je onder andere ook oude tentamens en nieuwsbrieven. Rest mij niets anders meer dan jullie veel leesplezier toe te wensen met deze Koerier.
Voor de uitgebreide versie van de nieuwsbrief, zie nieuwsbrief 5 op de STOOR site. Verder zijn er wat klachten binnen gekomen over de tentamenzalen waar mensen afgelopen periode hun tentamens in moesten maken. Zo werden de slechte bureaus en stoelen op de tiende verdieping van het hoofdgebouw genoemd alsmede het feit dat er geen (zichtbare) klok hangt in de noodlokalen voor het Auditorium en in de Matrix hal. Een klok is natuurlijk best handig omdat veel studenten hun mobiel als klok gebruiken en je deze jammer genoeg uit moet zetten. We gaan zeker met het STU bekijken of hier iets aan kan worden gedaan. Mocht je nog vragen, klachten of suggesties hebben, schroom dan niet om contact met ons op te nemen. Kom in
STOOR
STOOR
De TU/e voerde verder het parkeerbeleid in, iets wat door menig student niet in dank werd afgenomen, omdat wij nu moeten gaan betalen. Na veel oppositie van de fracties in de Uraad is er inmiddels een ietwat soepelere regeling voor studenten. Zo kunnen studenten zonder OV-recht, of voor wie openbaar vervoer geen realistische optie
is, een gratis parkeerkaart aanvragen. Ook is er een studentenabonnement voor een stevige €100,-.
Nanofotonica en Halfgeleiderfysica Door Rob van der Heijden
H
In de communicatietechnologie is licht al onvervangbaar geworden als middel om zeer hoge datatransmissie snelheden over zeer grote afstanden te bereiken via optische glasvezels. Zonder dit zou onze huidige informatie maatschappij met het niet meer weg te denken internet een totaal ander aanzien gehad hebben. Om deze transmissie efficiënt te laten verlopen is het essentieel dat we rechtstreeks de lichtsignalen kunnen controleren en schakelen in het glasvezelnetwerk, zonder ze eerst om te zetten in elektrische signalen en weer terug naar licht. Maar ook de traditionele elektronica begint tegen haar grenzen aan te lopen, onder meer door de hoge energiedissipatie per volume-eenheid met de alsmaar groeiende componentendichtheid in moderne computerchips. Voor de reductie van de energiedissipatie wordt er al aan gedacht om onderdelen op een elektronische chip te koppelen via lichtgeleiders. In
de gezondheidszorg staan baanbrekende ontwikkelingen op stapel, gericht op vroegtijdige diagnose en daarmee preventie van ernstige ziekten, door middel van onderzoek aan uiterst geringe (bloed)sample volumes. Lichtdiagnostiek, bijvoorbeeld voor spectroscopie, in dergelijke “labs-on-a-chip” kan hierbij een belangrijke functie worden. Gezien de bovengenoemde ontwikkelingen wordt wel gezegd dat de 21e eeuw de eeuw moet worden van de fotonische revolutie, waar de 20e die was van de elektronische (zie Fig. 1). Er is dan echter nog een lange weg te gaan, waarbij nog vele fundamentele en technologische doorbraken nodig zijn. Vergeleken met het elektronische integrated circuit (IC) zijn we voor de fotonische tegenhanger nog niet zo veel verder dan het niveau van Jack Kilby’s eerste chip uit 1958. Omdat de relevante structuren afmetingen hebben van de orde van 10 nm, danwel met een precisie van deze orde gemaakt moeten worden, wordt het vakgebied altijd aangeduid als Nanofotonica. Het onderzoek in de groep PSN Net als in de elektronica vormen halfgeleiders het materiaal waarmee we de gewenste functies kunnen realiseren, zoals genereren, detecteren, geleiden, schakelen, etc. van licht. Hiermee is de halfgeleiderfysica ook het vakgebied voor onderzoek naar de fysische aspecten van de fotonica. Dit is recentelijk ook tot uiting gebracht in het nieuwe profiel en de naam van de groep: Photonics and Semiconductor Nanophysics (PSN). Koerier 6, jaargang 46
Figuur 1: De 21e eeuw als het tijdperk voor de fotonica?
Helaas is de meest bekende halfgeleider, Silicium, voor fotonische toepassingen goeddeels ongeschikt. Vanwege zijn indirecte bandgap is de lichtemissie zeer inefficiënt. De halfgeleiders voor de optoelektronica zijn de zogenaamde III-V verbindingen, combinaties van elementen uit de 3e en 5e kolom van het periodiek systeem zoals GaAs en InP. Hiermee kunnen we ook ternaire (bv InGaAs) en zelfs quaternaire (bv InGaAsP) verbindingen maken zodat we de bandafstand, en daarmee de uitgezonden lichtfrequentie, alsmede nog enkele andere belangrijke materiaalparameters continu en onafhankelijk van elkaar kunnen variëren. Een groot deel van het onderzoeksprogramma van de groep PSN bestaat uit het epitaxiaal groeien en optisch onderzoeken van nieuwe materialen op basis van de genoemde samengestelde halfgeleiders. Naast materiaalcompositie is vooral ook de grootte en verdeling in nanostructuren essentieel. Met Quantum
Fotonische kristallen Licht kan worden opgesloten in een vlak door een dielectrische laag aan weerszijden te omgeven met lagen met een lagere brekingsindex, eventueel lucht. Het licht blijft in de laag door Totale Interne Reflectie (TIR). We moeten nu nog zorgen het licht te kunnen manipuleren in het vlak van deze zogenaamde planaire golfgeleider. Dit gebeurt via het aanbrengen van een regelmatig patroon van diepe gaatjes. Op alle grensvlakken met de gaatjes reflecteert het licht gedeeltelijk en de totale lichtintensiteit wordt bepaald door de interferentie van de bijdragen van alle reflecties. Omdat het patroon periodiek is, zijn er frequentiegebieden waarin het licht altijd destructief interfereert, hetgeen betekent dat er geen licht kan bestaan, en opvallend licht altijd perfect wordt gereflecteerd! Dit frequentiegebied wordt de fotonische bandgap genoemd. Het verschijnsel is sterk analoog aan het bestaan van een bandgap in de energietoestanden van elektronen in een halfgeleider, welke ontstaat door
Thema
Thema
oewel het onderscheid heel vaag is, wordt het subgebied van de optica waarbij het licht gebruikt wordt als doel op zich, om een of andere functie te realiseren, meestal aangeduid met “fotonica”, naar analogie met de term elektronica. Er zijn echter ook mensen die (tevergeefs) de term fotonica exclusief wensen te reserveren voor die gevallen waarin het quantum karakter van het foton expliciet naar voren treedt. Onder fotonica zullen wij hier algemeen verstaan de technologie van het genereren en benutten van licht. Een bijzonder belangrijk toepassingsgebied hierin is het gebruik van licht als informatiedrager voor dataverwerking en -transmissie.
Dots kan niet alleen de lichtfrequentie nog beter gecontroleerd worden, maar ook de emissie-efficiency. Om in staat te zijn fotonische circuits te maken, moeten we niet alleen controle hebben over de materialen die het licht uitzenden, maar moeten we het licht zelf ook kunnen manipuleren. Uiteraard moet dit gebeuren op de kleinst mogelijke schaal. Als we volledig controle hebben over zowel de lichtemitter als het uit te zenden foton, kunnen we precies bepalen of en wanneer de emitter zijn foton mag uitzenden, en aldus nieuwe functies realiseren. In het volgende zullen we wat nader ingaan op een van bovengenoemde facetten, namelijk het manipuleren van licht in materialen.
Koerier 6, jaargang 46
Thema
17 verschillende fotonische kristallen telkens met iets verspringende roosterconstante a. Deze “lithografische tuning” methode Fig. 3 Transmissie door een fotonisch kristal voor en na is nodig om een spectraal vullen van de gaatjes met een polymeer, geflankeerd door breed elektronenmicroscoop-opnamen van de doorsnee en gebied in a/λ te bovenaanzicht van het fotonisch kristal. (Het polymeer is kunnen bestrijken handmatig ingekleurd ter visualisatie) met een laser die maar over een beperkt gebied verstembaar is. De vrijwel hun goede afstembaarheid middels een naadloze aansluiting is een indicatie voor elektrisch veld. Ook polymeren komen in de kwaliteit van de fotonische kristallen. aanmerking, geselecteerd op niet-lineaire optische eigenschappen, zodat ze ook met elektrische velden, of zelfs met licht, Slot aangestuurd kunnen worden. Een eerste Binnen het thema verstembare resultaat van deze aanpak is te zien in Fig. fotonische kristallen liggen nog vele 3. Hierin staat de optische transmissie fysische en technologische uitdagingen uitgezet tegen de genormeerde frequentie open, maar is de haalbaarheid aangetoond. Het onderwerp is zeer multidisciplinair en a/λ, waarin a de roosterafstand van het er zijn veel samenwerkingen zowel binnen fotonisch kristal en λ de golflengte. de faculteit, met name met de groepen Voor deze metingen wordt het licht uit M2N en BMx, als met groepen van de een afstembare laser gefocusseerd op het faculteiten Elektrotechniek en Chemische ene uiteinde van de golfgeleider (zie Fig. Technologie. Voor al deze activiteiten 2a), en aan het andere uiteinde weer zijn zeer geavanceerde faciliteiten nodig opgevangen met een microscoopobjectief voor het groeien en processen van de en gedetecteerd. We zien dat in een breed materialen. Dit gebeurt in het Cleanroom gebied (0.23 < a/λ < 0.30) de transmissie laboratorium van de TU/e in het met meer dan 3 grootteordes is Spectrum gebouw. onderdrukt, hetgeen correspondeert met de optische bandgap (curve “empty” in Voor meer informatie over dit en Fig. 3). In de buurt van a/λ ~ 0.38 zien we andere onderwerpen in de groep PSN kun een tweede, hogere orde, minimum. Nadat je terecht op de website van de groep, waar de gaatjes zijn opgevuld met polymeer je ook een overzicht van de daar werkzame verschuift de hoge frequentiekant van medewerkers vindt, die altijd bereid zijn de bandgap van a/λ ~ 0.30 naar ~ 0.28, voor gedetailleerder informatie. De groep hetgeen de potentie van de techniek verzorgt ook diverse keuzevakken op het aantoont. Opgemerkt moet nog worden gebied: 3S260, 3S280, 3S290, 3S310 en dat de spectra uit Fig. 3 eigenlijk bestaan uit een collage van spectra genomen van 3S370.
Thema
de wisselwerking van de elektronen met de periodieke potentiaal van het rooster. Men noemt fotonische kristallen wel “halfgeleiders voor licht”. Door nu in de periodieke structuur selectief gaatjes weg te laten, kan zich op de plaats van deze Figuur 2: a) schematisch testdevice: fotonisch kristal tussen “defecten” wel licht rechthoekige lichtgeleiders; b) SEM-opname van geëetst bevinden. Aldus hebben device; c) SEM-doorsnede van gerealiseerde diep-geëtst we een manier gecreëerd fotonisch kristal. om licht in het vlak te resolutie wordt eerst het patroon geleiden, door een rij van gaatjes weg te gedefinieerd met een elektronenbundel laten, dan wel te lokaliseren door slechts in een daarvoor geschikte resist. Het een of enkele gaatjes weg te laten. Het is eigenlijke etsen gebeurt met een Reactieve hiermee mogelijk licht te manipuleren op Ionen etsproces in een plasmareactor. de kleinst mogelijke schaal, namelijk op De kunst is het plasma etsproces zo in te die van de golflengte. stellen dat de bodem van de gaten efficiënt geëtst wordt door het bombardement met In Fig. 2 staat een voorbeeld van een reactieve ionen (Cl2 in dit geval), maar door ons gebruikte teststructuur. We zijn uitgegaan van een planaire golfgeleider, tegelijkertijd de wand beschermd wordt bestaande uit een InGaAsP hoge index door toevoeging van een passiverende laag (n=3.34), donkergekleurd in Fig. 2a, component (O2 in dit geval). Een omgeven door InP (n=3.17). Eerst zijn doorsnede van een geëtst kristal genomen hierop rechthoekige lichtgeleiders geëtst, met de electronenmicroscoop staat in Fig. die het licht ook in het vlak geleiden 2c. Met wat moeite is de InGaAsP laag als op basis van TIR (Fig. 2a en 2b). Deze een iets lichtere band nog zichtbaar. lichtgeleider wordt onderbroken door een fotonisch kristal teststructuur. Omdat het Tunen van fotonische kristallen mode-profiel van het licht erg breed is in Fotonische kristallen zijn pas echt een planaire golfgeleider met relatief laag interessant als we na het maken er nog index-contrast (3.17 tegen 3.34) is het iets actief mee kunnen schakelen. In noodzakelijk dat de gaatjes enkele microns de groep PSN hebben we dan ook een diep zijn. Omdat de golflengte vastligt onderzoeksprogramma opgesteld om ze nabij 1.5 μm, het minimum van de afstembaar te maken. De aanpak is om de glasvezelverliezen, ligt de gaatjesafstand en lucht in de gaatjes te vervangen door een -grootte ook vast en blijkt respectievelijk materiaal waarvan we de brekingsindex ca 400 en 240 nm te zijn. Het etsen van kunnen variëren met elektrische, dergelijk diepe en kleine gaten vergt een magnetische of elektromagnetische enorme technologische inspanning, die op velden. Als vulmateriaal gebruiken de grens ligt van het mogelijke (eigenlijk we Liquid Crystals, bekend van de iets verder). Vanwege de noodzakelijke displays, die aantrekkelijk zijn vanwege
Soms heb ik het warm Door Harm Knoops
W
armte, hitte, benauwd, in de zomer kan het soms best vervelend zijn en vooral deze zomer. Om het lichaam te beschermen tegen oververhitting gaat het zweten. Dit is een erg goede manier zolang het maar niet te vochtig is. Daarom vraag ik me af of het lichaam niet andere manieren ter verkoeling kan gebruiken wanneer het vochtig is.
CATALOG OR CUSTOM, WE PROVIDE PARTS AND KNOW-HOW
When it comes to laser optics, OptoSigma wrote the book on quality materials and great pricing. While we’re proud of our comprehensive line of products, we are equally proud of our ability to tackle challenges that can’t be solved from our catalog. When you require someone to read between the lines, OptoSigma’s engineers will consult with you to develop a custom solution that fits your needs.
molenaar op tics
industrial las er systems, me asuring instru ments,
optical comp onents
Postbus 2, 37 00 AA Zeist Gerolaan 63a, 3707 SH Ze ist Tel.: 030-69 51 038 Fax: 030-69 61 348 E-mail: info@ molenaar-op tics.nl Internet: www .molenaar-op tics.nl
OPTICS | OPTICAL COATINGS | OPTO-MECHANICS | MOTOR STAGES | CUSTOM COMPONENTS
© 2005 OptoSigma, Inc. All rights reserved. OptoSigma and the OptoSigma logo are trademarks used under license by OptoSigma, Inc. All other trademarks are the property of their respective companies.
Een andere mogelijkheid is, om niet een groot buizenstelsel te hebben maar een heleboel klein stelsels. Ik stel me dan voor dat je aan de buitenkant van
Bij dit systeem zou de buitenkant van het lichaam wel wat warmer zijn. Maar dit zou voordelig zijn voor het zweetsysteem. Door de hogere temperatuur verdampt het zweet sneller wat dus voor meer verkoeling zorgt. Het enige probleem is nu nog hoe dit hele systeem te realiseren. Evolutie duurt te lang en zolang mensen met dit koelkastsysteem of onderdelen ervan niet meer kinderen krijgen dan anderen gaat het sowieso niet werken. Genetische manipulatie zou kunnen maar kan op wat verzet rekenen en helpt alleen mensen die nog geboren moeten worden. We kunnen het systeem ook niet biologisch maken. Bijvoorbeeld een strak soort T-shirt waarbij de vezels hol zijn. Aan de binnenkant stroomt het koele uitgezette gas en aan de buitenkant het gecomprimeerde warme gas. Wie weet lopen we volgend jaar allemaal in Microflow vaporchill shirts (patent pending).
Algemeen
OptoSigma is more than a leading manufacturer and distributor, we’re your partner in invention. Give us a call. If it’s not in the book, we’ll write a new chapter for you.
COMMITTED TO THE LASER OPTICS INDUSTRY For the past decade, OptoSigma has been a recognized, stable leader in the laser optics industry. Our dedication stems from a desire to solve problems. As long as there are breakthroughs to be made, you can count on us to be at the forefront.
Een mogelijkheid zou zijn om hetzelfde mechanisme te gebruiken als een koelkast gebruikt. Pers een gas samen buiten het lichaam waarbij het warm wordt, deze warmte raak je dan buiten het lichaam kwijt en het gas condenseert tot een vloeistof. Deze vloeistof laat je dan weer uitzetten in het lichaam tot een gas wat zorgt voor afkoeling. Dit afgekoelde gas laat je door het lichaam stromen totdat het weer warm is en dan gaat het gas naar buiten om opnieuw samengeperst te worden. Wat je nu dus nodig hebt zijn lichaamsdelen die dit mogelijk maken. Je moet een buizenstelsel hebben aan de buitenkant van je lichaam wat goed tegen warmte kan en aan het begin van dit buizen stelsel moet dan een compressor komen. Als de buizen weer het lichaam in gaan heb je een verdamper nodig om de vloeistof te verdampen. Dit koele gas moet dan weer naar de af te koelen plekken vervoerd worden. En viola een koelingssysteem dat minder afhankelijk is van de vochtigheid.
je lichaam iets hebt wat lijkt op een haar (misschien iets dikker), maar die dan hol is en ook weer het lichaam ingaat aan het uiteinde. Aan het begin en einde van deze holle haar zitten dan de compressor en verdamper en in het lichaam gaat de holle haar dicht langs bloedvaten om het bloed te koelen. Het gekoelde bloed zorgt dan voor de verdere koeling in het lichaam.
11
Kleine BuEx Berlijn
stop gevolgd. Ook hebben we naar een telescoop gekeken, niet erdoorheen, want hij stond op de zon gericht.
Door René van Bussel
V
12
Het holocaustmonument. De koepel van de Rijksdag.
Koerier 6, jaargang 46
De spullen werden in het hostel, met de veelbetekenende naam Alcatraz, gedumpt en er was al besloten dat we bij de overbuurman zouden eten. Dit is ook de plek geweest waar we iedere ochtend hebben gegeten. Het eten daar was lekker, maar niet te veel en al meteen werd er op gewezen, en niet voor het laatst, dat er ’s avonds ter plaatse cocktails konden René als slachtoffer bij het bezoek aan de worden gedronken. Dat heeft niemand Stasi-gevangenis. echter gedaan en er werd een cafeetje neutrino-detectoren en er volgde een korte opgezocht waar leuke banken en stoelen rondleiding. We vertrokken, wederom met buiten stonden. Vooral de Erdinger werd diverse openbaarvervoerseenheden die door velen besteld. gebruik maken van rails, naar Potsdam. Aldaar hebben we eerst een tweetal Op donderdag, wat helaas een kerken bekeken als opwarmertjes voor regenachtige dag was, stond de het werelderfgoed Schloss Sanssouci en de standswandeling op het programma. bijbehorende parken. Na het avondeten, in Mede door de regen werd het programma mijn geval een erg lekkere schnitzel, en de wat door elkaar gegooid en liep het ook terugreis naar Berlijn, kwamen we terecht nog eens uit. We hebben het beroemde in een bepaald café waar biljarttafels en Checkpoint Charlie bezocht, een stuk ook een tafelvoetbaltafel stonden. Berlijnse Muur, de Potsdamer Platz, maar ook de Rijksdag en de Brandenburger De zaterdagochtend was gereserveerd Tor. Bij die laatste twee waren de voor het meest indrukwekkende deel voorbereidingen op het WK voetbal al van de reis. We werden rondgeleid in een te zien. Van een andere orde was het oude Stasi-gevangenis, eerder gebruikt Holocaust monument, met de betonnen als gevangenis door de Russen, door een zuilen. Het avondeten werd genuttigd persoon die daar ook zelf een tijd heeft in de Aziaat naast het hostel. Deze bleek vastgezeten. Hij koos mij uit als ‘voorbeeld vooral organisatorisch niet opgewassen gevangene’ om aan te geven wat er met zo tegen 18 man die tegelijk iets te eten iemand gebeurde. Later op de dag hebben willen. ’s Avonds zijn we in de lokale Irish we nog de Gedächtniskirche en de Pub beland. Berliner Dom bezocht. De eerstgenoemde is in de Tweede Wereldoorlog gedeeltelijk De volgende ochtend werd er met de Uverwoest en doet nu dienst als monument. en de S-banen naar het pittoreske plaatsje Alex wist in een winkelcentrum vlakbij Zeuthen gereisd. Hier was namelijk de nog een apart soort waterklok te staan tweede wetenschappelijke excursie van en we hebben kunnen zien hoe deze de reis. We werden beziggehouden met het uur ‘bubbelde’, om het maar uit te een lezing over deeltjesversnellers en
Activiteit
Activiteit
an woensdag 24 tot en met zondag 28 mei 2006 heeft de Kleine BuEx naar Berlijn plaatsgevonden. Al om drie uur ‘s ochtends verzamelden de meeste van de achttien gelukkigen (dat wil zeggen, iedereen behalve Kees, deze werd onderweg opgepikt –red.) reeds voor N-Laag om aan de tocht naar Berlijn te beginnen. Uiteindelijk was iedereen present en kon de lange busjesrit begonnen. Door De deelnemers van de Kleine BuEx. sommigen werd dit gezien die ons een middag zouden bezighouden. als een mogelijkheid de gemiste slaap in te Deze bibliotheek was aangekleed met halen. Ruim op tijd voor de eerste excursie zeer veel 5-liter blikken bier, allemaal leeg bij de lokale TU kwamen we aan in Berlijn, natuurlijk. Ook ontbrak het boek “Beers waar nog wat tijd werd doorgebracht met of the World” niet in de collectie. Na een parkeren en het juiste gebouw vinden. inleidend praatje hebben we een college, Zelfs na deze activiteiten was er tijd in het Duits, van wel anderhalf uur nongenoeg om een drankje te drinken op een terrasje. Op de universiteit werden we in de bibliotheek ontvangen door degenen
13
gegeven van de gebeurtenissen hier. Ook komt de Sovjetrussische aard weer naar boven, want het kamp werd na de oorlog overgenomen door hen overgenomen, alleen de gevangenen veranderden. De terugreis kon toen echt Klessens komt uit de kast. beginnen en pas nu werden de eerste opnamen drukken. De avond hebben sommige gemaakt van de toekomstige wereldhit mensen aangegrepen als kans om wat uit (met bijbehorend dansje) “Die Mauer, te rusten en te kaarten terwijl anderen een der Reichstag und der Fernsehturm”, discotheek onveilig gingen maken. inderdaad inclusief de waarschijnlijk foute Duitse lidwoorden. Zondagochtend bleek het voor sommigen wat lastig om uit bed te Kort samengevat was het een komen. Dit is toch niet zo moeilijk als het fantastische en zeer geslaagde Kleine gaat om lichtelijk gammele stapelbedden BuEx die van mij, en iedereen zal het daar (ze lagen best redelijk, je moest je alleen mee eens zijn, nog veel langer had mogen niet bewegen –red.). Alvorens terug te keren naar Eindhoven bezochten we duren. het concentratiekamp Sachsenhausen, dat toch even indrukwekkend was als de gevangenis. In enkele nagebouwde voorbeeldbarakken wordt een beeld
c TMC Physics “The only way of testing the limits of the possible is to venture beyond into the impossible”. Arthur C. Clarke
Looking for a challenging job in the high-tech industry? TMC Physics, is a “House of Physics” which undertakes projects within the entire Physics discipline. Our “Employeneurs” (of which 90% academics) execute on-site projects for various top-500 multinationals. As the industrial partner that combines Research & Development, TMC offers physicists challenging projects for the physics
Activitet
generalist as well as the specialist and researcher. For further information, contact Bert Tinge M.Sc., +31(0)40 239 22 60,
[email protected] or www.tmc.nl.
TMC PHYSICS IS PART OF TMC GROUP, WWW.TMC.NL T +31(0)40 239 22 60,
[email protected]
14
Koerier 6, jaargang 46
ALD
aan bij het huis van Bas en Paul, om de laatste foto te maken (een heus zelfgemaakt kunstwerk) en om de foto’s van de telefoon van Paul naar een laptop over te hevelen. Er ging hier een wereld voor me open, want zij hadden namelijk een konijn, James. Dit tot grote afschuw van mijn huisgenoten, die een week bezig zijn geweest mij te overtuigen dat erbij ons toch écht geen plaats was voor een konijn.
Door Pieternel van der Tol
T
16
Goedgehumeurd fietste ik dus naar de uni, alwaar ik mij tegoed deed aan een appel, een gezond en caloriearm ontbijt (in appels zitten echter wel veel suikers –red.). Toen wij vervolgens op de fiets stapten om de vrij behoorlijk afstand naar Valkenswaard af te leggen kon mijn dag helemaal niet meer stuk. Die pizza van de Bij de chocolaterie was het feesten met de chocola. dag ervoor was er nu vast wel. ALD als balansdag zeg maar. Ik heb uiteraard het tegenovergestelde gedaan. Toen we een custom made Toen ik eenmaal door had wat onze marsepein bonbon mochten fabriceren bestemming precies was, besefte ik dat en eenieder zijn best deed een prachtige ik mijn balansdag wel kon vergeten. garnering aan te brengen, deed ik mijn Chocolaterie Winters had zijn deuren best er zoveel mogelijk garnering op aan te geopend om ons natuurkunde studenten brengen. Als ik eraan terug denk kom ik eens van het echte leven te laten proeven. weer in euforische stemming, en ik moet Terwijl ik tijdens het inleidende praatje de zeggen dat ik met dit uitje menig vriendin, ene na de andere bonbon in mijn mond vrouwelijk familielid of huisgenote groen stopte, hoorde ik slechts de woorden: heb doen zijn van jaloezie. “Overal staan schaaltjes bonbons, en deze zullen de hele tijd aangevuld worden…” Het sprookje was voorbij, de workshop bonbons maken was ten einde, en we Nu kon het echte werk beginnen. Er begaven ons per fiets weer in de richting werd uitgelegd hoe men de bonbonvorm Eindhoven. In de buurt van de Tongelreep onder de liters ronddraaiende vloeibare zetten wij ons bij de vdWaals-tent om chocolade moest houden om ervoor te ons te goed te doen aan de culinaire zorgen dat men zo min mogelijk knoeide. Koerier 6, jaargang 46
Lunch bij de VdW-partytent in de Genneper parken.
uitspattingen van het bestuur. Na het eten werd ons verteld dat er groepjes gevormd moesten worden, en uiteraard kon het niet anders of eerstejaars Hennie en Rob werden mijn teamgenoten. Aangezien we wel wat volwassen begeleiding konden gebruiken werden Paul en Bas toegevoegd. Team 23 was een feit. De opdracht die we kregen was als volgt: we kregen een envelop met foto’s mee, gemaakt op verschillende locaties in Eindhoven, en deze moesten we zo goed mogelijk namaken. We waren nog niet bij de fiets of we hadden de eerste drie foto’s al te pakken. Het idee om de foto’s niet na te maken, maar te verbeteren, kwam toen men zag hoe schraal Erik bij paspop op bed afstak tegen Pieternel op de motorkap van een gedeukt Hells Angels busje, vergezeld van twee échte mannen. Het thema pn-op-motorkap werd ook nog geopperd, maar aangezien de potentiële hoofdrolspeelster hier niet zoveel brood inzag werd dit idee snel van tafel geveegd.
Eenmaal aangekomen bij de ‘Salon’, alwaar een barbecue aan de gang was, gooide ik al mijn charmes in de strijd, en kocht de koks om met bier zodat ik het beste vlees kreeg (de resultaten vielen wat tegen). Na de barbecue werd de uitslag bekend gemaakt in een presentatie, waarin de foto’s van Team 23 -terecht- geroemd werden. Er was voor ons dan ook geen twijfel mogelijk of wij zouden winnen. Helaas werd die mening niet door iedereen gedeeld, en ging team Inspiratie met de hoofdprijs naar huis. Vanwege onze geweldige inzet kregen wij een troostprijs, een fles La Chouffe.
Na een enerverende speurtocht Pieternel op de motorkap. door de stad kwamen we uitgeput
Activiteit
Activiteit
oen ik op een zonnige dinsdagochtend in mei uit mijn bed sprong, wist ik het meteen. Het was zover. De ALD waar ik zo lang naar had uitgekeken zou die dag plaatsvinden. En dat had ik ook wel verdiend na mijn tomeloze inzet voor ons prachtige smoelenboek.
17
Mysteriedag 2006
rondleiding door de Bush en de Ocean, waarvan voor velen de touwbrug over een plas water in de Bush het hoogtepunt was. Na de rondleiding hadden we nog een tijdje om zelf rond te kijken in de dierentuin. Ook de rest van Burgers’ Zoo was de moeite waard en uiteraard ging iedereen ook nog even ‘aapjes kijken’.
Door Marijn Kemper
O
18
We vertrokken richting Helmond en we gingen door het centrum van Helmond in de richting van Venlo. Waar zouden we dit jaar heen gaan? Gelukkig hielp de chauffeur: ondanks de vraag de locatie geheim te houden riep hij toch door de bus dat we naar Nijmegen gingen. Een aantal mensen ging zich toen afvragen wat we in Helmond deden als we naar Nijmegen moesten. A50? Die kende de chauffeur niet. En blijkbaar ook de A2 naar Den Bosch niet (dat is korter dan via Venlo) en de A67 naar Venlo niet (waarom zou je door het centrum van Helmond gaan???). Omdat Wouter (Engelen, medeorganisator namens STOOR) de weg wel wist, heeft hij de taak van navigator op zich genomen en ons zo snel mogelijk naar Nijmegen gestuurd. Met ongeveer een uur vertraging kwamen we aan bij ‘zaal Verploegen’, waar we koffie en thee met een lekker
Aapjes kijken in Burgers’ Zoo.
appelgebakje kregen. Peter leidde het ochtendprogramma in met een terugkoppeling van de punten die vorig jaar besproken waren en daarna gingen we in groepjes met studenten van verschillende jaargangen discussiëren over nieuwe onderwerpen. Met name vakken van het nieuwe curriculum en de minoren kwamen aan bod. Omdat we zo laat aan waren gekomen, was het al snel tijd voor de lunch die zeer goed verzorgd was. Na de lunch gingen we weer met de bus op weg. Aangezien de chauffeur zelf geen idee had hoe we moesten rijden, heeft Wouter de weg maar weer gewezen (zelf routebeschrijvingen printen als je een bus huurt, lijkt overdreven, maar blijkt toch erg praktisch te zijn...). We gingen naar Burgers’ Zoo in Arnhem. Daar waren we iets te vroeg, maar na even in de zon op een bankje gezeten te hebben, konden we naar de Bush gaan. Daar stonden drie gidsen op ons te wachten. We werden dus in drie groepjes verdeeld en kregen een mooie Koerier 6, jaargang 46
Daarna weer naar de bus en terug naar Nijmegen. Er stond helaas file, maar daarnaast lag een lege busbaan, die natuurlijk niet bedoeld is voor touringcars, maar omdat er ‘bus’ stond en niet ‘lijnbus’ heeft Wouter de chauffeur over kunnen halen om toch een stukje busbaan te nemen. Voor het eten gingen we op een terrasje aan de Waalkade nog wat te drinken. We gingen eten in een restaurantje dat er vlakbij lag. Tijdens de lunch had iedereen al doorgegeven wat hij wilde eten: er was keuze uit drie verschillende voor-, hoofden nagerechten en veel mensen grepen
Uiteraard kon een wijntje niet ontbreken bij het eten. De tweede karaf op onze tafel bevatte wel erg zoete rosé en Michael, die hem het eerste proefde, noemde het zelfs limonade. Daarna heeft de rest die aan tafel zat het ook nog geproefd en het kon eigenlijk niet anders dan dat het echt limonade was. Toen Michael ermee terug naar de keuken ging, bleek dat de karaffen met limonade (voor de medewerkers) naast de rosé in de koelkast stonden en dat er dus wat fout was gegaan... Gelukkig kregen we een nieuwe. Toen iedereen zijn bordje leeg had, gingen we uiteraard weer terug naar Eindhoven. Voor we vertrokken, vroeg de chauffeur aan Wouter om hem ook op de terugweg die handige route via Helmond te wijzen...
Quotes
Joost: “Hebben jullie ook Van der Waalsenveloppen zonder venstertje?” Alex Z.: “Nee, maar je kunt het eruit knippen.” Sjors: “Ik heb gisteren gepicknickt.” Alex Z.: “GeChaospicknickt?” Sjors: “Nee, een echte picknick.” Joris (over EB): “Voor geld doen we alles... Nou ja, bijna alles.” Florian: “Ik heb mijn eigen hulp nodig.” Alex Z.: “Incompetentie is een keuze.” Arjan M.: ”Gaan jullie nú nog naar de ‘Salon’?!? Crappy Harry’s! Tot zo.”
Activiteit
Activiteit
p vrijdag 12 mei was de Mysterydag. De zon scheen al toen we ‘s morgens moesten verzamelen voor N-laag, dus het beloofde een mooie dag te worden. Toen de bus niet op de afgesproken tijd bij N-laag was, ging Peter (van Kruisbergen, studentadviseur faculteitsbestuur, dus organisatie van deze dag) maar eens bellen waar hij bleef. Het bleek dat de chauffeur voor het hoofdgebouw op ons stond te wachten. Dus zijn we snel daar naartoe gelopen en toen kon de grote reis naar het onbekende beginnen. Jammer genoeg waren er dit jaar maar weinig mensen, een stuk of 30: er was nog meer dan genoeg plaats in de bus.
hun kans om bij het hoofdgerecht een keertje kangoeroebiefstuk te proeven.
19
tiM op het strand
Pittige Potentiaal PrijsPuzzel Door Alex Zwanenburg
D
e vorige puzzel was bijzonder pittig te noemen. De winnaars van de Borrelbonnen zijn Thijs Knaapen, Edwin de Caluwé, Sjors Schellekens, Ineke Wijnheijmer en Alex Versteegh. Zij kunnen hun Borrelbonnen komen afhalen. De juiste oplossing voor het raadsel waren de getallen 4 en 13. Deze puzzel is minder moeilijk, doch niet triviaal. Uit de goede ingezonden oplossingen zal een winnaar worden getrokken. Deze ontvangt vijf Borrelbonnen. De oplossing moet binnen zijn voor 7 september. Het logische raadsel gaat als volgt: Het is bijna tijd voor de Borrel en de Van-derWaalskamer is afgeladen met leden. Er zijn vijf zitplaatsen naast elkaar. Op elke zitplaats zit iemand anders. Deze vijf personen zullen straks op de Borrel als eerste drankje allemaal iets anders pakken, en zijn ook allemaal op verschillende manieren naar Van der Waals toe gekomen. Omdat de Borrel nog niet is begonnen, zijn alle vijf de leden verschillende dingen aan het doen. Wie is er aan het studeren? De onderstaande feiten zijn bekend: - - - - - - - - - -
Algemeen 20
Koerier 6, jaargang 46
Algemeen
- - - - -
Erik zit in de ligstoel. Alex kijkt TV. Thomas drinkt Ename Tripel. De bank staat links van de tafel. Degene die op de bank zit, drinkt een HJ Pils. Degene die met de trein naar Eindhoven is gekomen, is aan het gamecuben. Degene die in de bureaustoel zit, is met de auto gekomen. De persoon op de middelste zitplaats gaat Jupiler drinken. Joost zit op de eerste, meest linkse zitplaats. Degene die achterop de fiets is meegereden, zit naast degene die het AD aan het lezen is. Degene die aan het eten is, zit naast degene die met de auto is gekomen. Degene die met de fiets is gekomen drinkt cola. Frank is komen lopen. Joost zit naast de rode stoel. Degene die achterop de fiets is gekomen, zit naast degene die Das drinkt.
21
www.careers.asml.com
Grote Nederlanders: Michiel de Ruyter Door Alex Zwanenburg
E
Algemeen
en van de meer onbekende grote Nederlanders is misschien wel Michiel Adriaenszoon de Ruyter. Willem van Oranje, Erasmus en Van Leeuwenhoek kennen we allemaal wel. Bij de meeste mensen gaat er echter amper een lichtje branden bij de naam van De Ruyter. Lang leve de kennis van de Neerlandse geschiedenis die toch wel ongeveer ophoudt in 1648 en weer begint rond 1940, als we de geschiedenisboekjes mogen geloven.
22
Wie was de Ruyter? Geboren in 1607 (middenin de Tachtigjarige Oorlog) in een gewoon gezin in Vlissingen, zocht hij al snel het ruime sop en werkte zich langzaam omhoog in de rangen, vooral in de civiele zeevaart. Op een gegeven moment, na rondzwervingen over zee en het uitvoeren van allerlei verschillende taken, van het bevechten van piraten tot walvisjagen, kocht hij 1642 een eigen handelschip en verdiende goud geld als handelaar in Marokko en de West-Indiën. Hij hoopte in 1652 eindelijk van zijn rust te kunnen gaan genieten toen hij werd gevraagd als commandant van een eskader, wat hij aannam. Zijn ster was rijzende toen hij met de rest van de vloot de Britse admiraal Ayscue bij Portsmouth versloeg. Dit betekende de eerste overwinning voor de Nederlanders in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. Hij werd vice-admiraal, en voerde als zodanig zijn schepen aan in de Middellandse
Zee, de Oostzee en voor de oostkust van Amerika. Hij werd uiteindelijk admiraal in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog en leidde de Nederlandse vloot tot een grote overwinning, waarbij de Britten uiteindelijk een gevoelige klap werden uitgedeeld bij de zogenaamde ‘Tocht naar Chatham’, waarbij de Engelse vloot, die voor een goed deel in reparatie was, in de dokken werden aangevallen. Een goede zet, aangezien de Engelsen een goed deel van hun grootste schepen kwijtraakten, waaronder hun vlaggenschip.
Een complexe operatie Verschillende technici Teamwork Hevige concurrentie Onderzoek Ontwikkeling Cleanroom Technologische doorbraak noodzakelijk Lange dagen Ontwerpen en testen
Tijdens de Derde Engels-Nederlandse Oorlog voorkwam de admiraal dat de Engels-Franse vloot in meerdere zeeslagen, gebruik makend van superieure tactieken en de ondiepe kustzee, waar de lichte Nederlandse schepen het voordeel hadden, om op de Nederlandse kust te kunnen landen. Na de voor de Britten desastreuze slag om Texel in 1673, en de alliantie van Nederland met Spanje ondertekenden zij uiteindelijk het Verdrag van Westminster. De Nederlandse en Britse vloten zouden elkaar pas weer treffen in 1781. De Ruyter stierf uiteindelijk in 1676 bij de Slag bij Agosta tegen de Fransen, waar hij werd geraakt door een kanonskogel. Zijn bijdrage aan Nederland was het vrijhouden van de Nederlandse wateren, waardoor de Nederlandse macht kon groeien en buitenlandse grootmachten buiten de deur werden gehouden. Koerier 6, jaargang 46
Opnieuw beginnen De tijd dringt Kan niet bestaat niet Een nieuw ontwerp Een grens verlegd
Samen verder. Een bijzondere markt, waarin de technologi-
Het commitment van ASML aan haar mede-
regionale verkoop- en servicelocaties, weet
sche ontwikkelingen elkaar in een razend
werkers uit zich onder andere door een
ASML zich verzekerd van het commitment
tempo opvolgen, vraagt om bijzondere mede-
omgeving te creëren waarin zij hun ideeën
van zo’n 6800 betrokken medewerkers.
werkers. Om een bijzondere mentaliteit.
kunnen vormgeven en zich professioneel
Commitment aan je klanten kun je immers
Om commitment aan elkaar. Het commerciële
kunnen ontwikkelen. Samen verder, zodat
pas geven, als je zeker weet dat je het ook
inzicht, de passie voor techniek, de resultaat-
het nooit eenzaam wordt aan de top.
krijgt van je medewerkers.
gerichtheid en de teamgeest van alle mede-
ASML is één van de meest vooraanstaande
Wil je meer weten over ASML, kijk dan op
werkers hebben ASML gebracht waar het
leveranciers van ic-productiesystemen ter
www.careers.asml.com
nu staat: aan de wereldtop.
wereld. Wereldwijd, op meer dan vijftig
Activiteitenagenda 24 augustus
Intro e nuldejaars maken in 5 dagen kennis met de TU en Van der Waals. D Wil je met ze kennis maken, kom dan ‘s avonds naar de Bunker.
12 september Opening Natuurkunst Het gaat er dan eindelijk van komen: Begin september onthult Natuurkunst haar kunstwerk met een spetterende opening. 12 september N-Feest Na het programma van Natuurkunst gaat het feest verder met het laatste N-Feest van de FRACTIE. 20 september WisselingsALV Het bestuur zal na een jaar de vereniging draaiende te hebben gehouden, plaats maken voor haar opvolgers.
Agenda & Advertenties
Advertentieindex
24
Peutz Molenaar Optics TMC Physics ASML Optiver NAM
Binnenzijde voorkaft 10 15 23 Binnenzijde achterkaft Buitenzijde achterkaft
Koerier 6, jaargang 46
