Inhoud Algemeen Onderzoek Onderwijs Advieswerkzaamheden 25 Bedrijfsvoering Financiën Jaarrekening Bijlagen

Leeswijzer

Het ITC - International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation - legt met dit jaarverslag verantwoording af over het gevoerde beleid in het jaar 2009. Deze verantwoording richt zich in de eerste plaats op de Universiteit Twente als penvoerder en de Raad van Toezicht en daarnaast op externe opdrachtgevers, relaties en het eigen personeel. De indeling van dit jaarverslag is in overeenstemming met de richtlijn van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) voor de jaarverslaggeving voor het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (uitgegeven door de Centrale Financiën Instellingen - CFI - van het Ministerie van OCW). Het eerste hoofdstuk geeft het verslag van de Raad van Toezicht, bericht van het bestuur, hoofdlijnen en kerngegevens van het ITC weer. Hoofdstukken 2, 3 en 4 zijn gewijd aan organisatie en beleid en de primaire taken van het ITC: onderzoek, onderwijs en advieswerkzaamheden. Er is aandacht voor de gerealiseerde wijzigingen in het onderwijsaanbod, de plannen voor de komende jaren en de beleidsoverwegingen waarop deze wijzigingen berusten. Hoofdstukken 5 en 6 behandelen de bedrijfsvoering en financiële aspecten. Het financiële verslag in hoofdstuk 7 bevat de jaarrekening 2009 en geeft aanvullende informatie bij de jaarrekening, inclusief de accountantsverklaring. De bijlagen bevatten gedetailleerde informatie over de academische output, studentenstatistieken en informatie over bestuur en adviesorganen, fellows en hoogleraren. Het verslag bevat niet alleen een verantwoording van het gevoerde beleid maar ook korte uiteenzettingen van highlights uit het verslagjaar. Naast dit jaarverslag wordt voor externe relaties jaarlijks een Engelstalig document 'ITC Facts and Figures' gepubliceerd waarin de belangrijkste elementen van het gevoerde beleid en de resultaten worden samengevat. Dit document en het Jaarverslag van het ITC verschijnt op Internet en is te vinden op www.itc.nl/about_itc/facts_figures.asp.

Inhoud 1 

Algemeen 1.1  Bericht van de Raad van Toezicht 1.2  Voorwoord van het bestuur 1.3  Missie, profiel en strategie 1.4  Primaire processen 1.5  Juridische structuur 1.6  Organisatiestructuur 1.7  Kerncijfers

1  1  2  3  4  6  6  10 

2 

Onderzoek 2.1  Beleid en strategie 2.2  Organisatie en kwaliteitszorg 2.3  Realisaties 2.4  Samenwerkingsverbanden

11  11  11  13  17 

3 

Onderwijs 3.1  Beleid en strategie 3.2  Organisatie en kwaliteitszorg 3.3  Realisaties 3.4  Samenwerkingsverbanden

18  18  18  21  23 

4 

Advieswerkzaamheden 4.1  Beleid en strategie 4.2  Organisatie en kwaliteitszorg 4.3  Realisaties 4.4  Samenwerkingsverbanden

25  25  25  25  27 

5 

Bedrijfsvoering 5.1  Beleid en strategie 5.2  Personele capaciteitsverdeling 5.3  Huisvesting

29  29  29  33 

6 

Financiën 6.1  Beleid en strategie 6.2  Realisaties

35  35  36 

7 

Jaarrekening 7.1  Grondslagen voor bepaling van het resultaat 7.2  Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatbestemming) 7.3  Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2009 7.4  Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2009 7.5  Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten 7.6  Niet uit de balans blijkende verplichtingen 7.7  Overzicht verbonden partijen 7.8  Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde staat van baten en lasten 7.9  Enkelvoudige balans ITC per 31 december 2009 (na resultaatbestemming) 7.10  Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2009 7.11  Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 7.12  Overige gegevens

39  41  43  44  45  46  53  54  56  60  61  62  65 

Bijlagen Aantal studenten per land van herkomst Korte cursussen Refresher courses Academische output Bestuur en adviesorganen, fellows en hoogleraren

69  69  70  70  71  77 

1

Algemeen

1.1

Bericht van de Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht (RvT) van de Stichting ITC houdt, op basis van statuten, toezicht op het bestuur van het ITC. Het bestuur bestaat uit één bestuurder, te weten de rector van het ITC. Conform ministeriële richtlijnen bestaat er sinds 2001 een formele relatie tussen het ITC en de Universiteit Twente (UT) welke is vastgelegd in een penvoerderovereenkomst. Voor de RvT was 2009 het laatste jaar met de UT als penvoerder van het ITC. De integratie van het ITC als zesde faculteit van de UT werd per 1 januari 2010 een feit. In het verslagjaar 2009 is door de RvT vijf maal vergaderd: 5 maart, 23 april, 11 juni, 24 september en 16 december. De vergaderingen stonden grotendeels in het teken van de afronding van het integratieproces ITC-UT. Daarnaast heeft de benoeming van de nieuwe rector/decaan van de Faculteit ITC als opvolger voor prof. dr. ir. Martien Molenaar, die per 31 december 2009 het rectoraat heeft neergelegd, veel aandacht gehad. Samenstelling Ter vervanging van prof. dr. Wouter van Rossum werd per 1 januari 2009 vanuit de UT prof. dr. Ton Mouthaan voorgedragen en benoemd tot lid van de RvT.

Besluiten De jaarrekening 2008 is in de vergadering van april bij besluit door de RvT ongewijzigd vastgesteld en ter goedkeuring aangeboden aan de penvoerder. De begroting 2010 is in december bij besluit door de RvT ongewijzigd vastgesteld en ter goedkeuring aan de penvoerder aangeboden.

Benoeming rector/decaan De RvT heeft haar statutaire rol in de benoemingsprocedure van de rector voortvarend ter hand genomen. In een vroeg stadium is in overleg met het College van Bestuur van de UT aan Bureau Van der Kruijs de opdracht verstrekt om te komen met geschikte kandidaten. In april heeft de benoemingsadviescommissie (BAC) en de klankbordgroep (KBG) de geselecteerde kandidaten gesproken. In juni heeft de BAC mede namens de KBG aan de RvT een voordracht gedaan. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de benoeming van de hoogleraar en de beoogd rector/decaan prof. dr. ir. Tom Veldkamp per 1 oktober 2009.

Integratie ITC in UT De wens van de overheid om tot verdergaande samenwerking te komen tussen het ITC en de UT, gebaseerd op de voorgenomen verandering van de financieringsrelatie van het ITC met het Ministerie van OCW na 2007, heeft ook in 2009 de agenda van de vergaderingen van de RvT beheerst. Het integratieproces is in 2009 het laatste jaar ingegaan. De onderwerpen: adviesaanvraag, statutenwijziging, akte van overdracht en instelling van een bestuur voor de ITC Foundation ontbraken op geen enkele agenda in het vergaderjaar van de RvT.

Afscheid directie In de vergadering van 16 december en in het aansluitend gehouden eindejaarsdiner is op gepaste wijze afscheid genomen van de leden van de RvT en van de directie van het ITC. Op 17 december heeft professor Molenaar in de jaarlijkse diesviering zijn rectoraat overgedragen.

Prof. mr. J.W.J. Besemer, Voorzitter

Algemeen

1

1.2

Voorwoord van het bestuur

Geachte lezers, Voor u ligt het jaarverslag over 2009 van de Stichting International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation, kortweg Stichting ITC genoemd. Op het moment van publicatie van dit verslag is er een nieuwe situatie ingetreden. De gesprekken die de laatste jaren zijn gevoerd tussen het ITC en de Universiteit Twente (UT), zijn in 2009 afgerond. Tijdens de diesviering op 17 december 2009 is dit feit formeel bekrachtigd door het ondertekenen van een gezamenlijke verklaring door dr. Anne Flierman en prof. dr. ir. Martien Molenaar respectievelijk de voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Twente en de rector van het ITC. De feitelijke overdrachtsakte en bijbehorende documenten zijn door beiden op 21 december 2009 ten overstaan van een notaris getekend en op basis van de afspraken in deze akte heeft de Stichting ITC haar organisatie per 1 januari 2010 overgedragen aan de UT, waar ze nu de zesde faculteit van vormt, de Faculteit voor Geoinformatiewetenschappen en Aardobservatie. De Stichting ITC gaat vanaf die datum door als de Stichting ITC Foundation, met aangepaste statuten en doelstelling. De Stichting is met de UT partij in de overdrachtsakte en zal daarom ook gesprekspartner blijven ten aanzien van de uitvoering van deze overeenkomst. Daarnaast heeft de Stichting een aantal taken ter ondersteuning van de missie en taken van het ITC. Hiermee is een periode van 59 jaar tot een einde gekomen, een periode waarin internationaal onderwijs zoals het ITC dat verzorgt buiten het universitaire bestel viel. Met het 60ste jaar van haar bestaan gaat het ITC als organisatie een nieuwe fase in, nu wel als onderdeel van dit bestel. Een nieuwe toekomst met nieuwe mogelijkheden. Het ITC behoudt in deze nieuwe situatie dezelfde missie en taken als voorheen. Dit houdt dus een erkenning in van deze taken binnen het reguliere hoger onderwijsbestel. Het zal duidelijk zijn dat de voorbereiding van de integratie een groot beslag heeft gelegd op de inzet van onze medewerkers, vooral ook omdat de primaire taken als onderwijs, onderzoek en advieswerk gewoon door zijn gegaan. In 2009 heeft zelfs nog een groei van deze activiteiten plaatsgevonden. Vooral de groei van het PhD programma brengt ons tot op de grens van wat de organisatie nu aankan. Deze groei heeft ook geleid tot verdere groei van het aantal wetenschappelijke publicaties. Dit alles heeft tot een forse werkdruk voor onze medewerkers geleid en die wordt ook gevoeld. Ik spreek hierbij dan ook mijn grote waardering uit voor hun inzet en motivatie. We kunnen met het bovenstaande vaststellen dat het ITC in academische zin goed presteert. Het Instituut is al heel lang internationaal een begrip op het gebied van capacity building, vooral in ontwikkelingslanden en landen in transitie. Verder blijkt uit de jaarrekening dat het ITC het jaar 2009 afsluit als een financieel zeer gezonde organisatie. Dit geeft alle vertrouwen dat het ITC vanuit een zeer goede startpositie haar nieuwe levensfase in gaat. Ik wens daarom, mede namens mijn mededirecteur Sjaak Beerens alle medewerkers en studenten van het ITC het allerbeste in die nieuwe fase. Daarbij wensen we met name onze opvolgers Tom Veldkamp als de nieuwe Rector van het ITC en Erna Leurink als de directeur Bedrijfsvoering alle sterkte en succes bij de positionering van het ITC in de nieuwe constellatie. Prof. dr. ir. M. Molenaar Rector ITC, 2001-2009

2

Algemeen

1.3

Missie, profiel en strategie

Missie Het International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) richt zich op capaciteitsontwikkeling en kennisoverdracht op het gebied van geo-informatie en aardobservatie ten behoeve van in technisch en/of economisch opzicht minder ontwikkelde landen (LDC’s). Deze activiteiten richten zich uiteindelijk op de versterking van organisaties die actief zijn op het gebied van productie, verspreiding, beheer en gebruik van geo-informatie (GI-organisaties). Het ITC bevindt zich in de unieke positie, dat zij onder één dak expertise verenigt ten aanzien van:  het volledige beheertraject m.b.t. geo-informatie, van informatieverwerving tot verspreiding en toepassing/gebruik in procestechnische en technologische aspecten;  de organisatorische en institutionele omgeving waarin geo-informatie wordt beheerd en gebruikt. Deze unieke positie wordt versterkt door de complementaire relatie die het ITC heeft met zijn vier partneruniversiteiten: de Universiteit Twente, Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Universiteit Utrecht en de Technische Universiteit Delft. De samenwerking met deze universiteiten biedt het ITC de mogelijkheid betrokken te zijn bij fundamenteel en strategisch onderzoek binnen de eigen discipline, echter altijd met als uiteindelijk doel kennisvalorisatie voor klantorganisaties in minder ontwikkelde landen. Dit alles maakt het ITC wereldwijd tot een unieke organisatie. De taak van het ITC is uitdrukkelijk vastgelegd in het kader van Official Development Assistance (ODA). Deze taak wordt verder gekarakteriseerd door de definitie van capaciteitsontwikkeling als combinatie van:  staf-ontwikkeling van GI-organisaties door scholing en training,  de management versterking van GI-organisaties,  de versterking van de institutionele kaders waarin GI-organisaties opereren. Het ITC ziet daarbij vooral volledige organisaties, en niet zozeer individuen, als klanten. Hierbij gaat het om de integrale kenniseisen van geselecteerde doelorganisaties.

Profiel Het ITC is opgericht in 1950 en wordt aangeduid met de letters 'ITC' vanwege de oorspronkelijke naam: International Training Centre for Aerial Survey. Het ITC is het grootste instituut voor internationaal hoger onderwijs in Nederland. Het is gespecialiseerd in het verzamelen, beheren en visualiseren van geo-informatie en het geïntegreerd interpreteren van deze informatie. Het Instituut ondersteunt daarmee het beheer en het ontwikkelen van beleid met betrekking tot natuurlijke hulpbronnen gericht op duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding in ontwikkelingslanden. De activiteiten van het ITC zijn statutair vastgelegd en betreffen het verrichten en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek, het verzorgen van onderwijs en training, het in internationaal verband verstrekken van adviezen en het bijdragen aan de wetenschappelijke ontwikkeling op de volgende gebieden:  geo-informatievoorziening en aardobservatie, het gebruik van geo-informatie en aardobservatie voor het beheer en de ontwikkeling van natuurlijke hulpbronnen en voor landgebruik,  het gebruik van geo-informatie en aardobservatie voor het monitoren, de analyse en het begrijpen van ruimtelijke processen,  de operationalisering van kennis op deze gebieden voor civiele doeleinden en ter ondersteuning van goed bestuur. Het ITC beoogt mede de resultaten van zijn werkzaamheden dienstbaar te maken aan de sociaal-economische ontwikkeling van de samenleving in het algemeen en van die in ontwikkelingslanden in het bijzonder.

Strategisch Plan 2005-2009 Het Strategisch Plan 2005-2009 heeft als motto 'From building capacity to building on capacity'. Het plan beoogt het versterken van de positie van het ITC als 'Centre of Excellence in Geo-information Science and Earth Observation'. Dit zal gerealiseerd worden door:  het verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van de inzet van de beschikbare personele en materiële middelen,  het verder ontwikkelen van een internationaal netwerk van partnerships voor het samenwerken op het gebied van onderzoek, onderwijs en advieswerkzaamheden,  het continueren van de integratie in het Nederlandse systeem voor Hoger Onderwijs, inclusief de accreditatie van de onderwijsprogramma's. Algemeen

3

Het Strategisch Plan 2005-2009 biedt een algemeen beleidskader waarbinnen sinds 2005 gedetailleerde strategiedocumenten zijn geschreven. Deze richten zich voor de wetenschappelijke afdelingen op de primaire processen onderzoek, onderwijs en advieswerkzaamheden en verder op de essentiële ondersteunende processen inzake human resource development, marketing, communicatie, partnerships en informatie technologie. In de volgende hoofdstukken komen de beleidsuitgangspunten en streefwaarden voor 2009 aan de orde. Vervolgens wordt aangegeven wat op deze verschillende terreinen is gerealiseerd.

1.4

Primaire processen

Het ITC onderscheidt in de aansturing van zijn activiteiten drie primaire processen, te weten onderzoek, onderwijs en advieswerkzaamheden.

Onderzoek Het ITC voert multidisciplinair en probleemgericht onderzoek uit ter ondersteuning van de onderwijsprogramma’s en advieswerkzaamheden. Het onderzoeksprogramma wordt uitgevoerd door eigen medewerkers, promovendi en PhD-studenten in nauwe samenwerking met binnen- en buitenlandse universiteiten en kan afgesloten worden met een doctoraat (PhD degree). De onderzoeksactiviteiten van MSc-studenten vinden zoveel mogelijk plaats binnen de kaders van het ITC onderzoeksprogramma. Onderzoeksprojecten dragen bij aan een up-to-date vakkundigheid en zijn essentieel voor het verhogen van de onderwijskwaliteit van het ITC. Het Instituut onderkent de toenemende noodzaak van toegepast onderzoek, dat zich toelegt op specifieke ontwikkelingsproblemen gerelateerd aan de tegenstrijdige belangen tussen de ontwikkeling van hulpbronnen en een duurzaam milieu.

Onderwijs Sinds 1950 hebben meer dan 19.000 studenten, voornamelijk in de leeftijd tussen 30 en 45 jaar met meerdere jaren professionele ervaring en afkomstig uit 175 landen, met succes een opleiding afgesloten aan het ITC. Het onderwijsprogramma 'Geo-Information Science and Earth Observation' omvat reguliere opleidingen leidend tot:  Master of Science (MSc)-graad (18 maanden),  Master-graad (12 maanden),  Postgraduate Diploma (PGD) (9 maanden),  Diploma (9 maanden),  Certificaat (3 weken - 3 maanden). Het programma kent de volgende opleidingen:  Geoinformatics,  Governance and Spatial Information Management,  Land Administration,  Natural Resources Management,  Urban Planning and Management,  Water Resources and Environmental Management  Applied Earth Sciences, Daarnaast omvat het onderwijsaanbod korte cursussen (3 weken – 3 maanden), voornamelijk als onderdeel van de reguliere programma’s (modules), bijscholings- ('refresher') en maatwerkcursussen. Deze worden zowel intramuraal (op het ITC) als extramuraal en online in nauwe samenwerking met lokale organisaties in de doellanden zelf verzorgd. Om tegemoet te komen aan de toenemende vraag naar flexibiliteit in opleidingen is het ITC samenwerkingsverbanden aangegaan met gerenommeerde buitenlandse organisaties en universiteiten in verschillende landen. Het door het ITC geaccrediteerde opleidingspakket wordt ter plaatse geheel of gedeeltelijk door deze organisaties verzorgd al dan niet met kwaliteitscontrole door het ITC. Gezamenlijke onderwijsprogramma’s zijn inmiddels geïmplementeerd in samenwerking met partners in Bolivia, Mexico, China, India, Iran, Nigeria, Tanzania, Ghana, Kenia, Indonesië, Nederland, Groot-Brittannië, Zweden en Polen. Het ITC-onderwijsprogramma draagt op deze wijze bij aan de human resource development (HRD) binnen productieorganisaties en onderwijs- en wetenschappelijke instituten in ontwikkelingslanden en landen in transitie.

4

Algemeen

Opening Academisch Jaar 2009-2010 Het ITC opende op donderdag 24 september het Academisch Jaar 2009-2010 in de Grote Kerk in Enschede. Prof. dr. ir. Martien Molenaar, rector van het ITC, verwelkomde de vele gasten en de 312 nieuwe studenten uit 60 verschillende landen. In zijn openingsspeech schetste hij de globalisering gedurende de afgelopen zes decennia van het bestaan van het ITC en hoe dit van invloed is geweest op de veranderende behoeften op het gebied van het onderwijs. Daarna werden de aanwezigen namens de Student Association Board welkom geheten door de heer Ganesh Prashad Bhatta. Professor Molenaar vervolgde met de uitreiking van de ITC MSc Award en Research Award. De ITC MSc Award werd dit jaar uitgereikt aan de heer Aidin Niamir voor de beste MSc-thesis getiteld: 'Distribution modelling of the Short-toed Eagle in relation to potential food availability'. De ITC Research Award voor de auteur van het beste wetenschappelijke artikel werd uitgereikt aan de heer Sander Oude Elberink voor zijn artikel '3D information extraction from laser point clouds covering complex road junctions'. De 'Schermerhornlezing', traditiegetrouw de eerste lezing van het nieuwe academische jaar met de titel ‘The Earth: in good shape?’, werd gehouden door professor Reiner Rummel van de Technische Universiteit in München. Na zijn slotwoord nodigde professor Molenaar de aanwezigen uit voor een receptie in de foyer van het Muziekcentrum.

Advieswerkzaamheden Het onderzoek- en onderwijsprogramma wordt voornamelijk met subsidie van het Ministerie van OCW uitgevoerd. Daarnaast worden onderzoek-, onderwijs- en adviesopdrachten uitgevoerd in opdracht van derden, zogenaamde contractwerkzaamheden. Deze activiteiten worden uitgevoerd door de wetenschappelijke afdelingen en separaat beheerd door het Bureau Marketing and Project Services (MPS) om optimaal in te kunnen spelen op de specifieke eisen die opdrachtgevers stellen. Deze projecten betreffen ook adviesdiensten aan academische- en professionele organisaties in de vorm van institutionele versterkingsprojecten. Tot dusverre heeft het ITC meer dan 1.000 projecten met succes uitgevoerd. Het ITC is bekend bij alle grote internationale (projectfinancierende) organisaties. Daarnaast werkt het Instituut overal ter wereld nauw samen met een groot aantal instituten, vooral met organisaties in de doellanden van het ITC die overeenkomstige belangen hebben. In dit Jaarverslag worden de contractwerkzaamheden op het gebied van onderzoek en onderwijs behandeld in de hoofdstukken Onderzoek en Onderwijs. De werkzaamheden gericht op institutionele versterking en specifieke adviesopdrachten worden behandeld in het hoofdstuk over Advieswerkzaamheden.

Algemeen

5

1.5

Juridische structuur

Het ITC was in 2009 een zelfstandige instelling met als rechtsvorm die van een stichting. De Universiteit Twente trad tot eind 2009 op als penvoerder naar het Ministerie van OCW, met name voor wat betreft de financiële verantwoording. In 2009 zijn de voorbereidingen voor een volledige integratie van het ITC als Faculteit van de Universiteit Twente per 1 januari 2010 afgerond. Verder heeft het ITC rechtstreekse relaties met het Ministerie van OCW en met het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking voor wat betreft de ontwikkeling van de missie van de instelling.

59ste Dies Natalis ITC Tijdens de 59ste diesviering op 17 december droeg prof. dr. ir. Martien Molenaar het rectoraat van het ITC over aan prof. dr. ir. Tom Veldkamp. Het Instituut als geheel werd tijdens de viering overgedragen aan de Universiteit Twente. Gedurende zijn rectoraat heeft professor Molenaar een eind gemaakt aan de jarenlange discussie met de universiteiten over academische erkenning van het domein waarop het ITC actief is. Expremier Willem Schermerhorn richtte het ITC in 1950 op en hij droomde ervan dat de universiteiten het domein ooit zouden erkennen. Het is dus niet verwonderlijk dat deze speciale dies als motto had: 'Schermerhorn’s Dream'. Tijdens de officiële ceremonie in de Grote Kerk is professor Molenaar benoemd tot officier in de Orde van Oranje-Nassau. De onderscheiding werd hem opgespeld door de burgemeester van Enschede, de heer P.E.J. den Oudsten. Hij is door Hare Majesteit de Koningin benoemd tot Officier vanwege zijn bijdrage in het gebruik van geo-informatie systemen in Nederland en in het bijzonder in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Molenaar droeg zijn Koninklijke onderscheiding op aan de wereldwijde ITC gemeenschap. De ceremonie werd afgesloten met een receptie waarbij iedereen de gelegenheid kreeg handen te schudden met zowel de scheidende als de komende rector.

Professor Molenaar ontvangt de Koninklijke

Professor Veldkamp: "Het is een eer en een voorrecht

onderscheiding van burgemeester Den Oudsten

om de zesde rector van het ITC en decaan van de nieuwe faculteit te worden ".

1.6

Organisatiestructuur

Primaire processen Het ITC hanteert een systeem van procesmanagement waarin drie primaire processen worden onderscheiden, te weten onderzoek, onderwijs en projectwerkzaamheden. De wetenschappelijke afdelingen leveren hun expertise aan de drie primaire processen van het ITC. Deze processen worden gecoördineerd door een hoofd Onderzoek (Head Research), een hoofd Onderwijs (Head Education) en een hoofd Project Services (Head Project Services). De hoofden worden ondersteund door bureaus ten behoeve van procesondersteuning (respectievelijk Bureau Research Coordination, Bureau Education Affairs en Bureau Marketing and Project Services). 6

Algemeen

Wetenschappelijke afdelingen De wetenschappelijke staf vormt de spil van het proces van kennisontwikkeling en kennisoverdracht. De wetenschappelijke medewerkers zijn gegroepeerd in zes wetenschappelijke afdelingen die worden bestuurd door een managementteam met een hoogleraar aan het hoofd (voorzitter). De zes wetenschappelijke afdelingen zijn: Earth Observation Science (EOS), Geo-Information Processing (GIP), Natural Resources (NRS), Urban and Regional Planning and Geo-information Management (PGM), Water Resources (WRS) en Earth Systems Analysis (ESA).

Algemene ondersteuning Algemene ondersteunende taken worden uitgevoerd door vijf stafbureaus: 'Communication', 'Information Technology', 'Facility Management', 'Personnel Affairs and Organisation' en 'Financial and Economic Affairs'. Het Instituut werd in 2009 geleid door een bestuurder (tevens rector) bijgestaan door een directeur (algemeen directeur). Het bestuur is verantwoording verschuldigd aan de Raad van Toezicht en wordt ondersteund door een aantal adviesorganen. De 'Academic board' is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van beleid en het bewaken van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. De 'Scientific council' adviseert de directie op het gebied van wetenschappelijke en academische onderwerpen en de 'Institute council' geeft adviezen over algemeen beleid en strategie en over algemene management vraagstukken. De hier beschreven organisatiestructuur is weergegeven in figuur 1.6.1. Figuur 1.6.1 Organogram ITC

Algemeen

7

INTEGRATIE ITC EN UT Achtergrond In 2005 besloot het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) om vanaf 1 januari 2008 de financiering van de instellingen voor Internationaal Onderwijs (IO) niet langer middels een subsidietoewijzing maar als onderdeel van de begroting van de penvoerende universiteit te organiseren. Dit vormde aanleiding voor de Universiteit Twente (UT) de bestaande penvoerderrelatie met het ITC tegen het licht te houden en samen met het ITC te bezien of een andere bestuurlijke relatie wenselijk was. De ondertekening van een Intentieverklaring op 28 september 2006, waarin de overwegingen en randvoorwaarden voor een bestuurlijke en inhoudelijke inbedding van het ITC in de UT werden vastgelegd, was hiervan het resultaat. Analyses, uitgevoerd in de periode 2006-2007 door een extern adviesbureau en een ambtelijke werkgroep bestaande uit medewerkers van de UT en het ITC, hebben er uiteindelijk toe geleid dat het ITC en de UT op 25 maart 2008 een overeenkomst hebben ondertekend voor de inbedding van het ITC als zesde faculteit van de UT per 1 januari 2010.

Projectstructuur Voor de voorbereiding van de daadwerkelijke integratie op 1 januari 2010 is vervolgens besloten tot een projectmatige aanpak met een projectstructuur bestaande uit:  een stuurgroep, gevormd door de voorzitter CvB van de UT en de bestuurder van het ITC en eindverantwoordelijk voor de integratie;  een projectbureau, bestaande uit twee medewerkers elk van de UT en het ITC met een voorbereidende taak in de richting van de stuurgroep en een aansturende, coördinerende taak van een aantal werkgroepen;  vier werkgroepen, elk samengesteld uit twee medewerkers van het ITC en twee van de UT met de opdracht voorstellen uit te werken voor besluitvorming door de stuurgroep.

Werkwijze De werkgroepen hebben zich bezig gehouden met voorstellen op a) fiscaal, financieel en economisch en b) bestuurlijk en juridisch terrein en op het gebied van c) organisatie en bedrijfsvoering en d) arbeidsvoorwaarden en rechtspositie. Op basis van gedetailleerde opdrachtomschrijvingen hebben de werkgroepen deelvoorstellen uitgewerkt, waar nodig intern overleg gevoerd en zich op onderdelen bij laten staan door externe financiële, juridische en vastgoedadviseurs. Uitgewerkte voorstellen zijn vervolgens vanuit de werkgroepen via het projectbureau voorgelegd aan de stuurgroep, leidend tot (deelbesluiten) inzake de integratie.

Medezeggenschap In de voorbereiding zijn op gezette tijden de medewerkers in algemene bijeenkomsten en op afdelingsniveau geïnformeerd over de voortgang en de voorgenomen besluitvorming. Ook is er regelmatig en intensief contact geweest over het sociaal plan en de arbeidsvoorwaarden met de vakbonden in het zogenaamde Lokaal Overleg en met de Ondernemingsraad van het ITC. Het sociaal plan is op 22 september 2009 ondertekend met de bonden. De Ondernemingsraad heeft officieel ingestemd met de (inhoud van de Akte van) overdracht en een verklaring hiertoe - welke is opgenomen in de Akte van overdracht op 16 december 2009 ondertekend.

Officiële instemming Ondernemingsraad

Externe contacten Naast intern overleg binnen het ITC en de UT is er gedurende het proces frequent en intensief contact geweest met een aantal externe partijen:  Met het Ministerie van OCW is diverse malen overleg geweest om instemming te verkrijgen over de overdracht van de organisatie en het vastgoed.  Met het Ministerie van OCW en de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) is overlegd over de overdracht van de zogenaamde CROHO registratie van de graadverlenende onderwijsprogramma’s (MSc en Master). Overdracht bleek geen automatisme te zijn en een (verkorte) procedure 'Toets nieuwe opleiding' te vereisen. Die heeft uiteindelijk wel geresulteerd in een verlenging van de bestaande accreditatie van de MScen Mastergraden tot 1 januari 2016.  Met de Belastingdienst is overleg geweest over de belastingtechnische consequenties van de overdracht vooral inzake de overdrachtsbelasting. 8

Algemeen

Resultaten en gevolgen De integratie heeft op veel gebieden consequenties, waaronder de volgende meer saillante: Personeel De integratie had zeer duidelijk niet tot doel besparingen te bewerkstelligen maar sloot op voorhand personele consequenties niet uit. Van meet af aan was duidelijk dat er boventalligheid zou zijn bij vooral leidinggevende functies bij de ondersteunende diensten. Uiteindelijk heeft de integratie niet geleid tot (gedwongen) ontslagen maar is voor alle 'boventallige' medewerkers een plaats gevonden. Van de ongeveer 256 ITC medewerkers met een aanstelling (233,5 fte), zijn 51 medewerkers (44,9 fte) ondergebracht bij concerndirecties en shared service centres van de UT. Hiervan hebben op 1 januari 2010 vijf medewerkers (3,63 fte) een werkplek gevonden op locatie campus. De overige 46 medewerkers (41,27 fte) zijn weliswaar ondergebracht bij een nieuwe eenheid maar hebben vooralsnog een werkplek op locatie ITC. Naar verwachting zullen in de loop van de jaren, als de bedrijfsprocessen verder geïntegreerd worden, meer medewerkers van ondersteunende diensten van werklocatie veranderen. Vermogen en onroerend goed Gaande het voorbereidingsproces werd duidelijk dat, om als volwaardige en financieel gelijkwaardige faculteit beschouwd te worden, het gewenst was het volledige vermogen van het ITC over te dragen aan de UT. Hiervoor is gekeken naar de vermogensposities van het ITC en de UT in termen van solvabiliteit (relatie eigen vreemd vermogen). Dit heeft er in geresulteerd dat in het kader van de integratie het volledige vermogen inclusief onroerend goed (het ITC gebouw aan de Hengelosestraat en de studentenaccommodatie complexen in het centrum van Enschede) is overgedragen aan de UT. ITC International Hotel BV (IIH BV) In eerste instantie was er van uitgegaan dat IIH BV bij de Stichting ITC zou blijven. Financiële en pragmatische argumenten hebben uiteindelijk doen besluiten het eigendom (van de aandelen) van IIH BV over te dragen aan de Holding Technopolis Twente BV, de entiteit waar de UT de gelieerde bedrijven heeft ondergebracht. De directievoering van IIH BV blijft in handen van (de Faculteit) ITC zodat het beheer van de huisvesting van de ITC studenten gewaarborgd blijft. Stichting ITC Hoewel de activiteiten, het personeel, het vermogen en het onroerend goed van het ITC zijn overgedragen aan de UT, blijft de 'Stichting ITC' bestaan. Met aangepaste statuten (mandaten), bestuurssamenstelling en naam ('Stichting ITC Foundation') zal de Stichting toezien op het nakomen van de afspraken die gemaakt zijn in het kader van de integratie voor de eerstvolgende tien jaar. Daarnaast zullen activiteiten ontplooid worden om de missie van de Faculteit ITC te ondersteunen. Hiertoe beschikt de Stichting over middelen die de UT daarvoor voor een periode van 10 jaar beschikbaar zal stellen.

Overdracht Alle voorbereidingen hebben uiteindelijk geleid tot een uitgebreide 'Akte van overdracht' door een daarvoor ingeschakelde notaris, daarbij ondersteund door het projectbureau, waarin alle besluiten van de stuurgroep die in het voorbereidingsproces zijn genomen en de instemming/goedkeuringsverklaringen zijn opgenomen. Na instemming van de zijde van de Ondernemingsraad van het ITC (en de Universiteitsraad van de UT) en de Raden van Toezicht van ITC en UT heeft de ceremoniële overdracht plaats gevonden door ondertekening van een verklaring tijdens de Dies Natalis viering op 17 december 2009, gevolgd door de officiële ondertekening van de Akte van overdracht en bijgaande documenten ten overstaan van een notaris op 21 december 2009. De integratie van het ITC was met de ondertekening van de Akte van overdracht per 1 januari 2010 formeel juridisch een feit. Daarmee was echter niet gezegd dat Ceremoniële overdracht op 17 december de integratie ook op alle andere gebieden is afgerond. Dat betreft vooral aspecten van bedrijfsvoering, informatiearchitectuur, administratieve systemen etc. Daarnaast zullen de Faculteit ITC en andere faculteiten en instituten van de UT nader bestuderen op welke wijze de inhoudelijke samenwerking op het gebied van onderzoek en onderwijs kan worden vorm gegeven en geïntensiveerd.

Algemeen

9

1.7

Kerncijfers

Tabel 1.7.1 Vijf jaren ITC in kengetallen Kwantitatieve indicatoren

2005

2006

2007

2008

2009

Nieuw ingeschreven studenten:

1601 207

1364 232

1725 220

1574 250

1896 236

- Graad/diploma verlenend joint education

113

171

168

180

108

- Korte cursussen/modules/overig intramuraal onderwijs

222

179

198

185

179 153

- Graad/diploma verlenend regulier onderwijs

- Distance education

11

71

137

90

- Contract onderwijs intramuraal

125

59

168

123

114

- Contract onderwijs extramuraal / refresher courses

923

652

834

746

1106

Academisch aanvaardbare aanvragen

2354

3261

4171

3507

3467

Toegekende graden/diploma's en certificaten

627

555

421

511

520

Wetenschappelijke publicaties

106

112

124

148

176

Graduate Programme – onderzoeksmaanden

465

650

1090

1250

1475

Graduate Programme – inschrijvingen (einde jaar)

50

66

96

114

136

Promoties (staf, promovendi en PhD-studenten)

11

10

12

7

5

Externe opdrachten

87

108

128

119

100

147

187

167

168

222

73

5

9

2

20

3

36

13

72

135

362

1140

1536

1332

1519

115

113

121

127

132

Personeelsleden ondersteunend in fte

128

123

114

113

113

Gemiddelde leeftijd personeel

45,1

44,3

46,6

46,1

46,1

NFP-beurzen DGIS-projectbeurzen Studenten gefinancierd door multilaterale en nationale organisaties Studenten gefinancierd uit andere bronnen Personeelsleden wetenschappelijk in fte

Financiële indicatoren

2)

1)

3)

Rijksbijdragen Ministerie van OCW

22.208

22.438

22.861

23.551

24.362

Cursusopbrengsten

1.507

1.719

1.761

2.065

2.051

Contractwerkzaamheden

4.459

4.214

4.363

5.861

9.526

Overige baten (incl. betaalde rente)

1.874

1.514

2.016

1.760

2.296

16.440

17.212

17.250

17.296

18.939

Personele lasten Afschrijvingskosten Overige lasten Saldo

1) 2) 3)

10

1.713

1.752

1.913

2.069

2.136

10.183

10.062

10.764

12.165

15.511

1.712

859

1.074

1.707

1.649

Inclusief studenten gefinancierd door eigen regering, werkgever, universiteit of uit het 'ITC Capacity Building Programme' Wetenschappelijk geschoold personeel in management-/supportfuncties zijn niet meegeteld Betreft cijfers incl. IIH x €1.000,-

Algemeen

2

Onderzoek

2.1

Beleid en strategie

Het beleid is erop gericht de bekendheid en erkenning van het Instituut als een Centre of Excellence in Geo-information Science and Earth Observation te handhaven. Dit stelt hoge eisen aan het door het ITC uitgevoerde onderzoek. Het uiteindelijke doel van het ITC-onderzoeksprogramma is het genereren en verspreiden van nieuwe kennis op het gebied van geo-informatie en aardobservatie die een bijdrage levert aan het realiseren van de Millenniumdoelstellingen zoals deze zijn gedefinieerd door de Verenigde Naties. Het ITConderzoeksprogramma richt zich daarom op duurzame ontwikkeling van de leefomgeving, het bestrijden van extreme armoede en honger en het ondersteunen van goed bestuur. Het programma wordt uitgevoerd door eigen medewerkers en promovendi (zowel beursalen als AiO’s) en gefinancierd uit zowel eigen ODA geoormerkte subsidiemiddelen (personeel en materieel) als middelen die zijn verkregen uit contractwerkzaamheden. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met professionele organisaties en kennisinstellingen in Nederland, Europa en de doellanden van het Instituut. Het ITC-onderzoeksprogramma is georganiseerd in 15 onderzoeksthema’s op het raakvlak van de wereldwijde researchagenda en de kennisgebieden van het ITC. Het onderzoek wordt voor elk thema uitgevoerd door een team van staf en studenten onder leiding van een groepsleider, gewoonlijk een hoogleraar. De promovendi zijn ingeschreven bij het ITC Graduate Programme, dat voorziet in een studie- en toezichtkader. De MSc-studenten worden in hun onderzoeksfase betrokken bij het onderzoeksprogramma, dat zodoende bijdraagt aan capaciteitsopbouw op zowel Master als Doctorate niveau.

2.2

Organisatie en kwaliteitszorg

De evaluatie in 2006 van het ITC Research en Graduate Programme 2001-2006 door een externe commissie heeft geleid tot aanbevelingen over de organisatie en kwaliteitszorg. Deze aanbevelingen werden geïmplementeerd in 2007 en 2008. Het onderzoeksprogramma, opgebouwd uit een aantal speerpunten en projecten, is toen vervangen door onderzoeksthema's die bestaan uit onderzoeksprojecten. Elk thema staat onder leiding van een professor (bij vacature een UHD interim leider) en is goedgekeurd door de Academic Board van het Instituut. Er wordt naar gestreefd om extern gefinancierde onderzoeksprojecten aan te trekken die worden uitgevoerd door teams bestaande uit onderzoeksstaf en studenten. Om kwaliteit te waarborgen is voor elke promovendus een 'Training and Supervision Plan' geïntroduceerd en zijn drie formele ‘Research Project Progress Monitoring’ beoordelingen gepland (na 6, 18 en 30 maanden) tijdens de studie.

ITC Research Award 2009 De ITC Research Award wordt jaarlijks toegekend aan een ITC-promovendus als auteur of co-auteur van het beste wetenschappelijke artikel op het gebied van geo-informatiewetenschappen en aardobservatie binnen de context van het ITConderzoeksprogramma. Een belangrijk criterium voor het toekennen van de prijs is dat het winnende artikel een innovatief concept presenteert, dat leidt naar een nieuwe richting op het gebied van onderzoek. De prijs werd door professor Martien Molenaar uitgereikt aan Sander Oude Elberink voor zijn artikel '3D information extraction from laserpoint clouds covering complex road junctions'. Het artikel van Sander Oude Elberink met als co-auteur professor George Vosselman is gepubliceerd in het vaktijdschrift 'The Photogrammetric Record'.

Onderzoek

Professor Molenaar overhandigde de ITC Research Award 2009 aan Sander Oude Elberink

11

Research Programme Het onderzoeksprogramma bestond in 2009 uit 15 thema’s:  Biodiversity in fragmenting landscapes (BioFrag)  Carbon cycle and climate change (CCylce)  Disaster management (Dman)  Earth systems science (Ess)  Food security and environmental sustainability (Fses)  Governance and Integrated Spatial Assessment (Gisa)  Informed multilevel governance of urban regions (Mug)  Land administration for informed governance (LA)  Managing water scarcity (Mws)  Spatial data infrastructure technology (Sdit)  Spatio-temporal data integration and visualization (Stdiv)  Stochastic methods for image mining and data quality (Daqual)  Sustainable urban-regional dynamics (Surd)  Utilisation of sensor developments for efficient topographic mapping (TopMap)  Water cycle and climate (Wcc) Een Engelstalige samenvatting van de voortgang van de onderzoeksthema’s is te vinden op www.itc.nl/research/themes.

De kracht van remote sensing bij het in kaart brengen van de panda habitat Remote sensing is een krachtig instrument bij het in kaart brengen van de verspreiding en kwaliteit van bamboe en het woongebied van de reuzenpanda. Dit blijkt uit de studie van Tiejun Wang, promovendus ITC. Hij promoveerde op 25 juni 2009 aan Wageningen Universiteit en Research Centrum. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het Wereld Natuur Fonds. Het hoofdvoedsel van de reuzenpanda is bamboe. Dit is te vinden in de ondergroei in de bossen waar de panda’s leven. Om iets te kunnen zeggen over de kwaliteit van de leefomgeving van de panda moeten we onder andere kunnen meten wat de beschikbaarheid en kwaliteit is van de voedselvoorraden voor de reuzenpanda. Er is echter nauwelijks informatie beschikbaar over waar nu precies het bamboe groeit en hoeveel er te vinden is in de bossen van China. Het leefgebied van de panda kan op satelietbeelden herkend worden aan de gebieden waar bamboe groeit. Lastig is echter dat de bamboe zich vaak onder een dicht bladerdek van het bos bevindt. Tiejun Wang, die zo'n twaalf jaar als ranger werkte in de Qinling-regio, vond tijdens zijn PhD-onderzoek (van 2005-2009) daarvoor een oplossing. Foto: Yange De resultaten van de studie kunnen bijdragen aan een beter begrip van het voedsel zoekgedrag en de ruimtelijke verspreiding van de reuzenpanda. Daarnaast kan deze studie ook een bijdrage leveren aan de evaluatie en modellering van de habitat van deze zeldzame diersoort om zo te komen tot betere beleidsmaatregelen voor bescherming van de reuzenpanda. Een nieuwe promovendus begint binnenkort met nader onderzoek naar fragmentatie in het Qinling-gebergte. Nieuwe satellietbeelden moeten onder andere uitwijzen of het mogelijk is gebieden opnieuw met elkaar te verbinden, zodat de leefomgeving van de reuzenpanda weer groeit. Eén van de problemen die de fragmentatie van het leefgebied van de reuzenpanda met zich meebrengt is inteelt. Zie hiervoor het recente artikel op de website van Nature News. www.nature.com/news/2010/100118/full/news.2010.19.html www.itc.nl/Pub/News/in2010/Jan2010/Giant_Pandas_Endangered_by_Inbreeding.html

Graduate Programme Het Graduate Programme biedt gestructureerde training aan jonge onderzoekers op weg naar een PhD-graad. Elke promovendus wordt ondergebracht in een onderzoeksproject dat onderdeel uitmaakt van het totale onderzoeksprogramma. Het Graduate Programme streeft naar wetenschappelijke verdieping, onder andere

12

Onderzoek

door middel van korte cursussen, het aanbieden van diverse wetenschappelijke evenementen, en trainingen. De MSc-studenten worden in hun onderzoeksfase ook betrokken bij het Graduate Programme doordat zij een keus maken uit master-onderwerpen die door de 15 onderzoeksthema’s worden aangeboden tijdens de jaarlijkse ‘MSc fair’ in maart. Zodoende werken staf, promovendi en MSc-studenten samen in het doen van ontwikkelingsrelevant onderzoek op het gebied van geo-informatie en aardobservatie. Na jaren op onofficiële basis gefunctioneerd te hebben, hebben de PhD studenten zich eind 2009 officieel georganiseerd in de ITC PhD Committee (IPC) met eigen statuten en huishoudelijk reglement. Met ondertekening van een officiële verklaring op 15 december 2009, heeft de Rector van het ITC het Executive Committee van de IPC erkend als officiële vertegenwoordiger van de PhD studenten van het ITC.

2.3

Realisaties

Wetenschappelijke publicaties De Wetenschappelijke staf en de PhD-studenten van het ITC publiceren hun onderzoeksresultaten in wetenschappelijke literatuur. Het aantal artikelen in (voornamelijk ISI-geregistreerde) peer-reviewed wetenschappelijke tijdschriften, boeken, hoofdstukken in boeken en PhD theses (gezamenlijk op te vatten als de maat voor de kennisontwikkeling binnen het Instituut) was 176 in 2009, ongeveer 19% meer dan in 2008 (148). De groei is vooral gerealiseerd door publicatie van een groter aantal artikelen in ISI-geregistreerde tijdschriften. Daarnaast verschenen er 78 complete papers in conference proceedings en een groeiend aantal wetenschappelijke rapporten, professionele publicaties en (niet-gepubliceerde) mondelinge presentaties. Tabel 2.3.1 Onderzoeksresultaten 2005-2009 Soort publicatie

Artikelen in ISI (Institute for Scientific Information) geregistreerde tijdschriften Artikelen in andere peer-reviewed tijdschriften Boeken

2005

2006

2007

2008

2009

69

67

67

76

113

8

18

17

18

24

1

1

-

1

3

Hoofdstukken in boeken

17

16

28

46

31

PhD theses

11

10

12

7

5

106

112

124

148

176

Conferentie bijdragen - volledige artikelen

66

86

64

89

78

Wetenschappelijke en technische rapporten en professionele publicaties

57

15

76

50

81

Presentaties op conferenties

32

29

73

92

91

Totaal wetenschappelijke publicaties

Onderzoeksseminars De in 2009 door en op het Instituut georganiseerde onderzoeksseminars boden onderzoekers uit onze doelgroeplanden de gelegenheid om resultaten en ervaringen uit te wisselen en recente ontwikkelingen in het kennisveld van het Instituut te bespreken. Er werden in 2009 in totaal 6 seminars georganiseerd. Tabel 2.3.2 Onderzoeksseminars en wetenschappelijke conferenties, gastsprekers 2009 Dr. Joachim Lindenberger, TopScan GmbH, Germany Mobile Laser Scanning Dr. Nitin Kumar Tripathi, Asian Institute of Technology, Bangkok, Thailand Health GIS: Spatial Analysis of Bird Flu and Dengue in Thailand Prof. John Robinson, University of British Columbia, Canada Envisioning sustainability pathways: Recent Progress in the Use of Participatory Integrated Asessment Prof. Mark Friedl, Boston University, USA Monitoring Global Land Cover and Vegetation Phenology from MODIS Dr. Prasanna Gowda, USDA-ARS Conservation and Production Research Laboratory, Texas, USA Evapotranspiration Mapping Research in the Texas High Plains, USA Dr. Pascal Breton, European Association of Geoscientists and Engineers What energy future after the world oil production peak?

Onderzoek

13

Internationaal seminar: 'Capacity Building in Disaster Geo-information Management In Developing Countries'. Van 23 tot 25 september 2009 organiseerde het ITC het seminar 'Capacity Building in Disaster Geoinformation Management In Developing Countries'. Tijdens het seminar kwamen 45 experts bijeen die zich bezighielden met capaciteitsontwikkeling in het gebruik van geo-informatie voor risicomanagement van rampen. De deelnemers hadden als doel zowel de bestaande situatie als de overgebleven hiaten in kaart te brengen en bespraken o.a. Deelnemers van het seminar van 23 tot 25 september 2009, ITC optimale methodes voor het implementeren van geo-informatie voor risicomanagement voor verschillende situaties en vanuit het perspectief van verschillende belanghebbenden. Vertegenwoordigers van internationale organisaties (World Bank, UN-ISDR, UNITAR/UNOSAT, UN-OOSA), geodata providers (NASA, EUMETSAT), niet-gouvernementele organisaties (MapAction), kennisinstellingen en universiteitsnetwerken (UN training centers, ADPC) alsook gebruikersorganisaties namen deel aan het seminar.

Extern gefinancierd onderzoek In 2009 werden 31 projecten uitgevoerd op het gebied van onderzoek met een totale omzet van €1.152.000. De personele inzet bedroeg 120 mensmaanden. Het ITC haalde 9 nieuwe contracten binnen op het gebied van onderzoek. Hieronder volgt een korte beschrijving van een van deze projecten het CEOP-AEGIS project.

CEOP-AEGIS (2008 – 2012) CEOP-AEGIS staat voor 'Coordinated Asia-European long-term Observing system of Qinghai–Tibet Plateau hydro-meteorological processes and the Asian-monsoon systEm with Ground satellite Image data and numerical Simulations' en wordt gefinancierd door de Europese Commissie in het kader van FP7 Environment programma. Het wordt gecoördineerd door de universiteit Louis Pasteur in Straatsburg, Frankrijk. Het consortium omvat 17 partners uit 8 Europese en Aziatische landen waaronder het Department of Water Resources van het ITC (WRS). In 2009 heeft WRS vooral gewerkt aan het opzetten van meetinrichtingen in Tibet. Voor hun bestaan zijn veel mensen in Zuidoost-Azië afhankelijk van het moessonklimaat dat de afvoeren in grote rivieren reguleert. De brongebieden van de Gele Rivier, Yangtze, Mekong, Salween, Irrawaddy, Brahmaputra en de Ganges, bevinden zich op het Tibetaans Plateau. Geïntegreerd gebruik van satelliet- en grondwaarnemingen en onderzoek naar de interacties tussen het aardoppervlak en de atmosfeer boven het Tibetaans Plateau voor een beter begrip van het Aziatische moessonsysteem zijn nodig om het waterbeheer te ondersteunen in Zuidoost-Azië. Dit project bouwt voort op 10 jaar onderzoek en in het projectteam zijn veel van de key-players en pioniers van dit langetermijnonderzoek vertegenwoordigd. De output van dit project kan als volgt worden samengevat: a) Intensieve metingen vinden plaats van de hydrologische cyclus over een periode van drie jaar met behulp van integratie van grondmetingen en satellietwaarnemingen op wekelijkse en maandelijkse basis. b) De waterbalans van het Tibetaans Plateau zal worden berekend met een gedistribueerd hydrologisch model. Interacties tussen het landoppervlak, de hydrologie, convectieve activiteit en variaties in de Aziatische moesson zal worden onderzocht met behulp van een meso-schaal atmosferisch model. c) Tijdreeksen worden gegenereerd voor het voorspellen van droogte en voor Flood Early Warning Systems. Een Database Management System zal worden opgezet in Lhasa en blijft operationeel na afronding van het project als een EG-bijdrage aan GEOSS (Global Earth Observation System of Systems). Project website: www.ceop-aegis.org

14

Onderzoek

Rendement Begin 2009 bedroeg het aantal PhD-studenten en promovendi in het Graduate Programme 114. In de loop van het jaar promoveerden vijf PhD-studenten. Ze deden dit aan Wageningen Universiteit en Researchcentrum (2), Universiteit Utrecht 2) en Universiteit Twente (1). Verder zijn in 2009 12 PhD-studenten gestopt. In 2009 meldden zich 37 PhD-studenten en twee nieuwe promovendi aan, zodat het Graduate Programme aan het einde van het jaar 136 deelnemers kende. Verder staan 10 PhD-studenten die gaan promoveren aan buitenlandse universiteiten (PhD interns), ook ingeschreven bij het ITC voor een studieperiode van 6 tot 12 maanden. Inschrijvingen in het Graduate Programme zijn weergegeven in tabel 2.3.3. De titels van de PhD-theses zijn te vinden in de bijlage 'Academische output' op pagina 71. Tabel 2.3.3 PhD-inschrijvingen 2009 ITC Graduate Programme

Aantal 1 jan

Nieuwe inschrijvingen

Uitschrijvingen

Promoties

9

2

0

0

11

PhD-studenten

105

37

12

5

125

Totaal

114

39

12

5

136

8

10

8

-

10

Promovendi

PhD interns

31 dec

Promovendi die worden toegelaten tot het ITC Graduate Programme worden geacht hun promotieonderzoek, inclusief het schrijven van het proefschrift en de verdediging ervan, af te ronden binnen idealiter 3½ jaar en uiterlijk 4 jaar. Gedurende deze periode wordt de voortgang nauwlettend gevolgd. Indien wordt geoordeeld dat de voortgang onvoldoende is, wordt het onderzoek afgebroken en volgt er geen promotie. Dit kan ook gebeuren naar aanleiding van gezondheidsredenen of persoonlijke omstandigheden. In de periode 2003-2009, hebben in totaal 57 PhD-studenten en promovendi hun doctorsgraad behaald. In diezelfde periode zijn ongeveer 34 kandidaten vroegtijdig uitgeschreven, waarvan 26 in de periode 2007-2009, het gevolg van een stringentere toepassing van voortgangscontrole. De gemiddelde onderzoeksduur voor succesvolle PhD-studenten en promovendi was in de periode 2003-2009 49,7 maanden. We constateren over de jaren echter wel enige groei in de onderzoeksduur, zowel voor individuele jaren als naar het 3-jaars voortschrijdend gemiddelde (tabel 2.3.4) Tabel 2.3.4 Duur PhD-onderzoek 2003-2009 Jaar promotie

Gemiddelde duur in maanden

Aantal promoties

per jaar

3-jaar gemiddelde

2003

13

46,6

2004

6

44,7

2005

10

51,7

2003-2005:

48,0

2006

8

50,1

2004-2006:

49,4

2007

9

48.8

2005-2007:

50,3

2008

7

53,3

2006-2008:

50,7

2009

5

55,8

2007-2009:

52,2

2003-2009

58

49,7

Realisatie van de strategische plannen 2001-2004 en 2005-2009 Het ITC evalueert jaarlijks de onderzoeksresultaten ten opzichte van het vigerend Strategisch Plan 2005-2009. Met het terugtreden van de directie per eind 2009 wordt - waar relevante informatie beschikbaar is - tevens gekeken naar de periode 2001-2004 waarmee de volledige directietermijn wordt bestreken. In termen van academische output is het aantal wetenschappelijke publicaties (peer-reviewed tijdschriftartikelen, boeken, hoofdstukken in boeken en PhD theses) welke door wetenschappelijke staf, promovendi en PhD-studenten is gepubliceerd gegroeid van 53 in 2001 naar 176 in 2009. Terwijl in de eerste planperiode 2001-2004 de output achterliep bij de planning is deze tegen het einde van de tweede planperiode boven de ambitieniveaus uitgekomen.

Onderzoek

15

Figuur 2.3.1 Ambities en realisaties academic output (wetenschappelijke publicaties) 2001-2009 180 160 140 120 100

Planning

80

Realisatie

60 40 20 0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Het aantal extern gefinancierde onderzoeksprojecten is in de periode 2001-2009 zeer sterk gestegen van 4 naar 31 met een piek van 43 in 2008. Dit is meer dan het geplande aantal, maar daar is wel een aantal kleine en kortdurende contracten met beperkte onderzoekscapaciteit bij inbegrepen. Figuur 2.3.2 Ambities en realisaties extern gefinancierde onderzoeksprojecten 2001-2009 45 40 35 30 25

Planning

20

Realisatie

15 10 5 0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Het aantal in het Graduate Programme ingeschreven promovendi en PhD-studenten is in de gecombineerde planperiode sterk gestegen; van 53 in 2001 naar 136 eind 2009. Terwijl het aantal inschrijvingen in het Graduate programme tot en met 2006 overeenkomstig de ambities was, is de groei vanaf 2007 ver boven het ambitieniveau van maximaal 100 uitgestegen. Figuur 2.3.3 Ambities en realisaties inschrijvingen Graduate Programme 2001-2009 140 120 100 80

Planning

60

Realisatie

40 20 0 2001

16

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Onderzoek

Het aantal extern gefinancierde onderzoeksprojecten is in de periode 2001-2009 zeer sterk gestegen van 4 naar 31 met een piek van 43 in 2008. Dit is meer dan het geplande aantal, maar daar is wel een aantal kleine en kortdurende contracten met beperkte onderzoekscapaciteit bij inbegrepen. Figuur 2.3.4 Ambities en realisaties promoties 2001-2009 25

20

15 Planning Realisatie

10

5

0 2001

2.4

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Samenwerkingsverbanden

Het ITC streeft ernaar onderzoek te doen in samenhang met partners die aanvullende wetenschappelijke expertise kunnen inbrengen en/of zich bezighouden met wetenschappelijke probleemstellingen binnen het onderzoeksveld van het Instituut. Hiertoe zoekt het Instituut actief naar mogelijkheden om Joint Research Agreements aan te gaan met bestaande en nieuwe partners. Het kan hier gaan om allerlei soorten overeenkomsten, van zeer algemene (intentieverklaringen, raamovereenkomsten) tot overeenkomsten voor de levering van specifieke middelen en ondersteuning van specifieke PhD-studenten (partnershipovereenkomsten). Bij een partnershipovereenkomst wordt de PhD-student gevraagd om gedurende de eerste zes maanden aan het ITC een onderzoeksvoorstel op te stellen. Nadat dit goedgekeurd is door de promotor, voert hij of zij het onderzoek vervolgens gedeeltelijk op het ITC en gedeeltelijk bij de partnerorganisatie uit. Voorwaarde hierbij is dat een ITC-hoogleraar beoogd promotor is en dat de supervisie van de PhD-student wordt gedeeld door medewerker(s) van het ITC en van de partnerorganisatie. Voor de evaluatie van de performance van de student worden de criteria van het Graduate Programme gebruikt. De verdediging van het proefschrift zal plaatsvinden bij een Nederlandse universiteit (na 1 januari 2010 is dit de Universiteit Twente, tenzij de aangegane overeenkomst expliciet anders vermeld).

Onderzoek

17

3

Onderwijs

3.1

Beleid en strategie

De integratie van het ITC met de Universiteit Twente is in 2009 voor het onderwijs een belangrijk onderwerp geweest. Als zesde faculteit van de UT valt het ITC vanaf 2010 ook onder de Wet Hoger Onderwijs (WHW). In 2009 is een uitgebreide analyse gemaakt van de mogelijke consequenties voor het onderwijs van het ITC. Het ging hierbij onder meer over diplomering, examenregels en het studentenstatuut. Voorts is de ondersteuning aan staf en studenten in het onderwijsproces onderdeel van deze analyse geweest. De CROHO registratie van de Master of Science en de Master-graden zal per 1 januari 2010 overgaan naar de Universiteit Twente. Dientengevolge zullen studenten van het ITC die na bovengenoemde datum afstuderen een diploma ontvangen van de UT (ook voorzien van het ITC logo). Met het overgaan van de accreditatie naar de UT is de periode van accreditatie van de graden verlengd tot 1 januari 2016. Het onderwijsaanbod van het ITC blijft onveranderd, en wel gericht op het aanbieden van opleidingen op academisch niveau en capaciteitsopbouw in en met ontwikkelingslanden. Het ITC-onderwijs zal voornamelijk blijven bestaan uit bij- en nascholing van professionals in aardobservatie en geo-informatie management, door middel van graadverlenende programma’s (MSc en Master) en korte cursussen in Enschede en op locatie over de hele wereld. De MSc-cursussen zijn verder ontwikkeld, met nadruk op versterking van het onderzoekskarakter en op verdere koppeling van het scriptieonderzoek van de MSc-studenten met de onderzoeksthema’s van het Instituut. Dit komt vooral in de tweede helft van de opleiding tot uiting. Het in 2008 gestart onderzoek naar de mogelijkheden om een instituutsbrede en nog sterker beroepsgerichte Master-opleiding aan te bieden heeft niet tot concrete resultaten geleid. Het werd niet opportuun geacht om een nieuwe opleiding met een geheel ander profiel te starten midden in het integratieproces met de UT. De discussie zal heropend worden in de nabije toekomst. De huidige Master zal vanaf 2010 alleen in het domein van Geoinformatics aangeboden worden.

ITC MSc Award 2009 De MSc Award wordt jaarlijks toegekend aan de auteur van de beste MSc-thesis. In 1996 is de Award voor het eerst toegekend dankzij een schenking door professor Beek aan het Schermerhorn Fonds. Winnaar van de MSc Award 2009 is Mr. Aidin Niamir voor de beste MSc-thesis getiteld: 'Distribution modelling of the Short-toed Eagle in relation to potential food availability'. De prijs is overhandigd op 24 september tijdens de Opening van het Academisch Jaar.

3.2

Mr Aidin Niamir ontvangt de MSc Award 2009 van professor Molenaar

Organisatie en kwaliteitszorg

Onderwijsprogramma’s Het onderwijsprogramma van het ITC is opgebouwd uit afzonderlijke modules die sequentieel aangeboden worden. De laatste jaren worden steeds vaker meerdere modules samengevoegd om de flexibiliteit van het onderwijsaanbod te verhogen. Er zijn op deze wijze nu 4 blokken in de MSc-opleiding ontstaan met in totaal 23 modules. Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4

18

Core modules Domein modules Voorbereidingsmodules onderzoek Thesis modules

4 modules 6 modules 5 modules 8 modules

Onderwijs

De MSc-opleiding heeft een sterkere nadruk op het verrichten van onderzoek gekregen. De studenten kiezen een onderwerp om hun onderzoek te doen en hun scriptie te schrijven binnen 1 van de 15 onderzoeksthema’s van het ITC. Het MSc-onderzoek wordt veelal verricht in een groep, waaraan ook PhD-studenten deelnemen. Op basis van ervaringen in 2008, de eerste keer dat deze integratie van onderwijs en onderzoek plaatsvond, zijn er wijzigingen aangebracht in de begeleiding van het kiezen van een onderzoeksthema en onderwerp. De MSc-dag eind januari 2009 voor de presentatie van onderzoeksresultaten van MSc-studenten van de lichting 2007 en een MSc-fair in begin maart 2009 zijn gehandhaafd. In de maanden maart en april 2009 zijn er verschillende vervolgbijeenkomsten georganiseerd door de leiders van de 15 onderzoeksthema’s. In juni volgde er een PhD-dag, waarop de MSc-studenten kennis konden nemen van het PhD-onderzoek in de onderzoeksthema’s waarin ze deel gingen nemen. Dat heeft uiteindelijk geleid tot het schrijven van een onderzoeksvoorstel waarvoor eerder de theoretische en praktische bagage was aangereikt. De discussie over de invulling van het core curriculum is in 2009 gecontinueerd. Een werkgroep van hoogleraren heeft een gewijzigde inhoud voor Earth Observation and GIS geformuleerd. Centraal staat daarbij het systeem aarde. Deze voorstellen zijn uitgewerkt in 2009 in een nieuw boek. Een curriculum werkgroep is in 2009 van start gaan om een nieuw curriculum voor het core blok te ontwikkelen. Het uit drie modules (negen weken) bestaande nieuwe core blok heeft als hoofdelementen het systeem aarde, de observatie van dit systeem, modelleren en GIS theorie, data integratie en de gebruiker van deze aldus verworven kennis over het systeem. Het is de bedoeling dat het te ontwikkelen curriculum bruikbaar is voor cursussen in Enschede, voor Joint Courses met partners over de hele wereld en voor cursussen op afstand. Het nieuwe core curriculum zal voor het eerst in 2010 aangeboden worden. Het beleid om in samenwerking met lokale partners het ITC-onderwijs te verzorgen (Joint Courses), is onderwerp van een uitgebreide beleidsdiscussie geweest. Het doel van de evaluaties was tweeledig. Enerzijds om samen met de partners te bespreken hoe de samenwerking in onderwijs en onderzoek verder gestalte gegeven kon worden en om kwaliteitsaspecten en kwaliteitsborging te evalueren en anderzijds om een herzien beleid voor de komende periode op te stellen. Ter ondersteuning van deze discussie zijn er in 2009 en zullen er in 2010 een aantal gezamenlijke evaluaties worden uitgevoerd. Na bezoeken aan Mexico en China in 2008, hebben in 2009 gezamenlijke evaluaties plaatsgevonden in Nigeria, India, Indonesië en China. Andere evaluaties in Ghana, Iran, Tanzania en Kenia zullen in 2010 plaatsvinden met als doel om in 2010 tot een gezamenlijke herformulering van de vormen en thema’s van samenwerking te komen.

Kwaliteitszorg Kwaliteitszorg is een nadrukkelijk thema geweest in 2009. De kwaliteitszorgprocedures van zowel de opleidingen binnenshuis als met partners in het buitenland zijn herbezien met als doel tot een grotere eenheid en consensus te komen in aanpak voor kwaliteitsborging. In 2009 heeft het ITC de interne kwaliteitszorgprocedures van het onderwijs gestroomlijnd voor de verschillende cursussen. De nieuwe opzet bestaat uit:  Een jaarlijks kwaliteitszorgrapport volgens een vast formaat over de cursussen van het ITC, dat gebaseerd is op de resultaten uit de kwaliteitszorgactiviteiten. De rapportage zal in twee stappen plaatsvinden om tussentijdse bijsturing te vergemakkelijken.  Een diplomasupplement volgens de richtlijnen van UNESCO en de Europese Unie, ingevoerd in 2009 voor alle studenten.  Een gezamenlijke evaluatie van de Joint Courses waarbij de versterking van het gemeenschappelijke kwaliteitszorgsysteem een belangrijk element is.

E-learning Het onderscheid tussen e-learning en ander onderwijs op het ITC is in 2009 weer kleiner geworden. Het gebruik van elektronische en webondersteunde methodes binnen alle onderwijsvormen van het ITC neemt steeds meer toe. Dat geldt zowel voor afstandsonderwijs als voor de cursussen op het ITC. In 2009 zijn 12 korte afstandscursussen aangeboden, met in totaal 153 deelnemers uit de hele wereld. De uitkomsten van de evaluaties zijn positief. Bij het ontwikkelen van nieuwe cursussen wordt de nadruk gelegd op het meervoudig gebruik van de cursus en het cursusmateriaal; voor reguliere cursussen in Enschede, Joint Courses over de hele wereld en als zelfstandige cursus. Het nieuwe core curriculum is een voorbeeld van deze aanpak.

Onderwijs

19

Het gebruik van elektronische en webondersteunde methodes binnen de Joint Courses komt echter moeilijk van de grond. Twee van de grootste problemen daarbij zijn de beperkte (of onbetrouwbare) internetverbinding en infrastructuur bij de partnerinstelling of een infrastructuur die niet goed combineert met die van het ITC.

Student Association Board Zoals boven reeds vermeld heeft de integratie van het ITC met de Universiteit Twente tot gevolg dat ITC vanaf 1 januari 2010 onder de Wet Hoger Onderwijs en Wetenschappen (WHW) valt. De WHW vereist een faculteitsraad (FR) met de helft studentleden. Verkiezingen voor de Faculteitsraad van het ITC hebben in november 2009 plaatsgevonden. De onderlinge taakverdeling tussen de studentleden van de FR en de Student Association Board (SAB) zal in 2010 nader uitgewerkt worden. Ook in 2009 zette de SAB haar activiteiten voort als belangenbehartiger voor de ITC studenten. Er vond maandelijks overleg plaats met het hoofd Onderwijs over cursussen en studie, bank- en visa-aangelegenheden en sociale activiteiten. Tevens organiseerde de ITC-directie jaarlijks (lunch)bijeenkomsten met de SAB en met alle ITC-studenten. Voorts was er maandelijks overleg tussen de SAB en de directie van het ITC International Hotel over de studentenhuisvesting. Daarnaast organiseerde de SAB, soms in samenwerking met de personeelsvereniging van het ITC, sociale en culturele activiteiten zoals de International Evening, carnaval, de Internationale Sportdag, het International Food Festival, en binnenlandse en buitenlandse excursies naar onder andere Amsterdam, de Keukenhof, Parijs en Londen.

Internationale studenten maken kennis met Enschede Het evenement ‘International students meet Enschede 2009'' (ISME) is op zaterdag 26 september voor de tweede keer gehouden voor alle internationale studenten die in Enschede zijn gaan studeren. Het is een gezamenlijk initiatief van het ITC, Saxion, ArtEZ en de Universiteit Twente. Internationale studenten maakten tijdens een speciaal dagprogramma in en om Saxion kennis met elkaar, met Enschede en met de Nederlandse cultuur. Met het evenement boden de hoger onderwijsinstellingen internationale studenten een laagdrempelige en aantrekkelijke gelegenheid om zich binnen korte tijd beter thuis te voelen in hun nieuwe omgeving. In een gevarieerd programma maakten de studenten kennis met poffertjes, stroopwafels, klompendansen en Oudhollandse ambachten. Ook was een parcours uitgezet waar studenten konden leren fietsen en werden verschillende demonstraties en workshops gegeven, waaronder breakdance en salsa. De studenten maakten in verschillende themarondleidingen kennis met de architectuur van Enschede, en werden langs de winkelstraten en horeca van de binnenstad geleid. Op het terrein van Saxion werd een workshop ‘painting on canvas’ georganiseerd. Het schilderij van 6x6 meter illustreert de multiculturele omgeving van de internationale studentenpopulatie in Enschede.

20

Onderwijs

3.3

Realisaties

Extern gefinancierd onderwijs In 2009 werden 41 projecten uitgevoerd op het gebied van onderwijs met een totale omzet van € 7.325.000. De personele inzet bedroeg 40 mensmaanden. ITC haalde 22 nieuwe contracten binnen op het gebied van onderwijs. Het beheer van, en partner zijn in, beurzenprogramma’s zoals Erasmus Mundus voerde in 2009 de boventoon, vooral in termen van omzet (coördinatie van projecten met veel partners). Daarnaast is er een stabiele vraag naar op maat gemaakt contractonderwijs. Hieronder volgt een korte beschrijving van twee van deze projecten: de samenwerking in het kader van Erasmus Mundus en de tweede fase van het TIGER-programma.

Erasmus Mundus In 2009 is de tweede fase ingegaan van het tot 2013 lopende EU Erasmus Mundus (EM) programma. De belangrijkste doelstelling van dit programma is het Europees hoger onderwijs wereldwijd op de kaart zetten en de samenwerking met derde landen bevorderen. Het ITC neemt deel aan twee activiteiten binnen EM:  Het opzetten van excellente Europese ‘joint masters’ en doctoraatsprogramma’s (www.gem-msc.org) welke leiden tot een joint, double of multiple degree.  De ‘External Cooperation Windows’ welke gericht zijn op de uitwisseling van studenten en personeel van hoger-onderwijsinstellingen tussen de EU en een bepaalde groep landen. Instellingen wisselen studenten uit, op alle niveaus en binnen alle mogelijke opleidingen. Met het 'External Cooperation Windows' programma wil de EU de kwaliteit van het Europese hoger onderwijs versterken en de dialoog en het begrip tussen mensen en culturen bevorderen door samenwerking met derde landen. Het ITC coördineert deze activiteit voor Iran, Irak en Yemen (in 2007, 2008 en 2009, www.erasmusmundus8.net) en voor de ACP landen (2008, www.erasmusmundus10.net). Eveneens is het ITC partner in consortia gevormd voor China, India, Egypte and Zuidoost-Azië. Binnen het 'External Cooparation Windows' programma is er speciale aandacht voor achtergestelde groepen. Afhankelijk van de regio dient een percentage van de beurzen toegekend te worden aan bijvoorbeeld vluchtelingen.

Onderwijs

21

TIGER Capacity Building Facility (TCBF) Voor de tweede fase van het TIGER-initatief (2009–2011) van de European Space Agency (ESA) is er opnieuw een faciliteit voor capaciteitsopbouw opgezet om ondersteuning te verlenen aan twintig organisaties in Afrikaanse landen voor de uitvoering van eenzelfde aantal projecten op het gebied van het gebruik van aardobservatie en GIS voor waterbeheer. In de eerste fase werd deze faciliteit al gerund door het ITC. Nu is er een consortium gevormd door het ITC (penvoerder) met als partners de Technische Universiteit Delft, het Higher Institute of Statistics and Information Management van de Universidade Nova de Lisboa en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). Daarnaast zijn er drie regionale steunpunten opgericht in samenwerking met het Regional Centre for Mapping of Resources for Development (RCMRD) in Kenya, het AGRHYMET Regional Centre in Niger en de Water Research Commision in Zuid-Afrika. De eerste TCBF workshop is gehouden op het ITC van 9 tot en met 11 december 2010 met vertegenwoordigers van alle geselecteerde projecten, partners en regionale steunpunten. Er is een match gemaakt tussen de behoeften van elk project en de beschikbare expertise binnen het consortium. Naast de directe ondersteuning aan de projecten is er ook ruime aandacht voor het communiceren van de resultaten naar de watersector in Afrika in zijn geheel als ook voor het mobiliseren van fondsen voor het versterken van de kernactiviteiten binnen TIGER.

Realisatie van de strategisch plannen 2001-2004 en 2005-2009 De opwaartse trend in studentenaantallen heeft zich in 2009 verder doorgezet. Dit geldt vooral voor de aantallen MSc- en PhD-studenten. De groei heeft een flinke druk gezet op het gebruik en beschikbaarheid van de onderwijsfaciliteiten van het instituut. Het ITC streeft ernaar om haar onderwijs verder te diversifiëren, zowel in inhoud, lengte (korte cursussen, refresher cursussen) locatie (Joint Courses) en wijze van kennisoverdracht (o.a. via de toepassing van e-learning binnen de reguliere cursussen en via afstandonderwijs). Al deze activiteiten zijn er op gericht om de toegang tot de kennis en ervaring van het ITC te vergroten voor een groeiende clientèle en om de periode van studie in Nederland, indien gewenst, te bepreken. Voorts heeft er een diversificatie van sponsoren van de ITC studentenpopulatie plaats gevonden. Het Netherlands Fellowship Programma (NFP) van de NUFFIC blijft een belangrijke bron van beurzen voor ITC studenten, maar is inmiddels ingehaald door beurzenprogramma’s van de Europese Unie, zoals Erasmus Mundus, en andere sponsoren. Terugkijkend op de twee meest recente strategische planperiodes zien we dat de output van het gecertificeerd onderwijs gelijke tred heeft gehouden met de voorgenomen ambities. De voorziene daling in de output in 2005 was het gevolg van een gewijzigde beurstoewijzing uit het NFP. De gevolgen daarvan zijn uiteindelijk volledig gecompenseerd door actieve werving van studenten met andere dan NFP beurzen. Figuur 3.3.1 Ambities en realisaties gecertificeerd onderwijs ITC 2001-2009 (European credits - EC) 35000 30000 25000 20000 Planning (ECs) 15000

Realisatie (ECs)

10000 5000 0 2001

22

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Onderwijs

Tabel 3.3.1 Ambities en realisaties 2007-2009 Categorie onderwijs

2007 realisatie stud

Graad/diploma verlenend onderwijs - NFP-studenten / EC - Overige studenten / EC - Modules studenten / EC - Overige programma’s studenten / EC Joint Education Courses (aantal) - NFP-studenten / EC intramuraal - Overige studenten / EC intramuraal Subtotaal output graadverlenend onderwijs Quality control Joint Education partners - NFP-studenten / EC extramuraal - Overige studenten / EC extramuraal Totaal quality control Gecertificeerd overig onderwijs Korte cursussen (aantal) - NFP-studenten / EC - Overige studenten / EC Afstandsonderwijs (aantal) - Studenten / EC Contractonderwijs - Studenten / EC intramuraal - Studenten / EC extramuraal Refresher courses (aantal) - Studenten / EC

236 279 65 77

EC*

2008 realisatie stud 247 333 52 96

141 798

10 103 11 492 594 585 (15) 3 635 26 409

32 324 356

1 365 11 881 13 246

Subtotaal output overig onderwijs

156 1 318

(14) 613 1 055 (10) 754 (53) 1 361 3 000 (9) 408 7 191

TOTAAL OUTPUT

2 116

33 600

38 61 162 169 732

EC

1 125 854

8989 12299 521 4004 (15) 56 3765 29 634

33 338 371

2024 11759 13783

74 1 114

(16) 485 1260 (9) 477 (49) 1207 1661 (4) 186 5 276

1 968

34 910

25 70 95 135 715

2009 ambitie 2005-2009 Stud

2009 realisatie

EC

Stud 271 297 40 81

140 1070

11357 11491 1341 2513 (20) 2747 29 449

67 756

9707 13356 558 2457 (15) 2335 28413

300 300

18425 18425

28 230 258

1568 8954 10522

265 275 200 190

(20)

240 1865**

680 1360 (15) 1050 (65) 4080 27200** (12) 816 35 186**

140 1490

(14) 806 1328 (12) 765 (61) 617 2013 (6) 440 5969

-

-

2246

34382

50 100 300 175 1000**

42 75 153 114 966

* European credit (EC), eenheid van studielast in het 'European Credit Transfer System' (ECTS) ** Afwijking ambitie van realisatie gevolg van definitieaanpassing contractonderwijs

3.4

Samenwerkingsverbanden

Bestaande samenwerkingsverbanden werden verder uitgebreid en geïntensiveerd.  Binnen Nederland: de MSc-cursus Geo-information Management and Administration (GIMA) in samenwerking met de Universiteiten van Utrecht, Wageningen en Delft. Met de Universiteit Twente in de MSc-cursus Governance and Spatial Information Management, het Twente Water Centre, en een Minor op het terrein van Geo-data processing and Spatial Information. Gesprekken met SAXION over het aanbieden van een Minor, vergelijkbaar met de UT Minor (hebben nog niet tot resultaat geleid). Met de Universiteit Utrecht op het gebied van Geo-information Management ten behoeve van Aardwetenschappen.  Binnen Europa: Erasmus Mundus, in samenwerking met de universiteiten van Lund, Southampton, en Warschau. Deelnames in meerdere consortia voor verschillende programma’s voor studenten en staf.  Andere continenten: De meeste Joint Courses werden geconsolideerd en andere prospectieve locaties toegevoegd. De Joint Programmes in Bolivia, China (Wuhan, Xian), Ghana, India, Indonesië, Iran, Kenia, Mexico, Nigeria, en Tanzania bleven in 2009 operationeel. Sommige van de cursussen komen in aanmerking voor beurzen onder het Netherlands Fellowship Programme. Deze cursussen richten zich voornamelijk op studenten uit het partnerland. Een nieuwe cursus in Geoinformatics ging van start in Ghana. Het voorstel tot samenwerking met twee universiteiten in Vietnam in de domeinen Geoinformatics, Land Administration en Applied Earth Science werden goedgekeurd en zal hopelijk in 2010 van start gaan.

Onderwijs

EC

23

Figuur 3.4.1 Joint Education Partners, december 2009

ITC Alumni associaties Ook in 2009 zijn er weer verschillende activiteiten georganiseerd voor het ITC alumni netwerk. Zo waren er niet alleen verschillende alumnibijeenkomsten tijdens onderwijs- en vakbeurzen, maar ook de alumniverenigingen zelf hebben de handen ineen geslagen om activiteiten te organiseren. De ITC Alumni Association (IAA) Nepal heeft in augustus 2009 een introductiedag georganiseerd voor de studenten die in september 2009 hun studie aan het ITC begonnen zijn. Op de introductiedag konden de nieuwe studenten luisteren naar de ervaringen van alumni. IAA Nepal vindt het belangrijk dat nieuwe studenten kennismaken met het alumninetwerk en de ervaringen van alumni en dat ze na het afstuderen IAA Nepal weten te vinden en daarmee het alumninetwerk vergroten. De IAA Bangladesh, onder leiding van de heer Billal Hossain (alumnus EREG, 2000), organiseerde dit jaar twee vergaderingen om het alumninetwerk in Bangladesh weer op gang te brengen en daardoor het kennisplatform te vergroten. De IAA Macedonië (FYR), onder leiding van de heer Dimo Todorovski (alumnus GIM, 2006), is in de Balkanlanden gestart met het activeren van een regionaal alumninetwerk. Omdat het ITC weinig alumni in de afzonderlijke Balkanlanden heeft, hoopt IAA Macedonië op deze manier een kennisnetwerk op te bouwen zodat regionale alumniactiviteiten kunnen worden gestart.

24

Onderwijs

4

Advieswerkzaamheden

4.1

Beleid en strategie

In 2009 zijn de doelstellingen van het strategisch plan 2005–2009 ruimschoots gehaald. Contractonderwijs en (het beheer van) beurzenprogramma’s waren de dragers van de projectenportefeuille. Extern gefinancierde institutionele versterking en adviesprojecten leverden een minder grote bijdrage. Dit is deels te wijten aan structurele factoren zoals het stellen van andere prioriteiten door Nederlandse donoren en deels aan de prioriteiten die het ITC stelde waaronder het geven van meer aandacht voor wetenschap. Feit is dat zowel de inzet in mensmaanden als de opbrengst per maand stafinzet kleiner werd. Ook de omvang van extern gefinancierd onderzoek was kleiner dan een aantal jaren geleden. Hoewel het ITC trots kan zijn op de geleverde prestaties, zijn de gewenste omvang van advieswerkzaamheden en de externe financiering van institutionele versterking en onderzoeken aandachtspunten voor de komende jaren en het nieuwe strategische plan.

4.2

Organisatie en kwaliteitszorg

De advieswerkzaamheden, zowel die betaald met subsidiemiddelen als met extern verworven contractmiddelen worden uitgevoerd door (staf van) de wetenschappelijke afdelingen onder eindverantwoordelijkheid van het Hoofd van het (voor het ITC derde) primaire proces onderdeel Project Services. Kwaliteitsborging vindt plaats aan de hand van evaluaties van jaarplannen waar het subsidieondersteunde activiteiten betreft en op basis van terms of reference waar het extern gefinancierde contractopdrachten betreft. Voor het wetenschappelijk/professionele deel wordt deze uitgevoerd door de wetenschappelijke afdelingen die de werkzaamheden uitvoeren. Voor het beheers/ administratieve deel wordt deze uitgevoerd door medewerkers van het Bureau Marketing and Project Services (door project Offices en Project Administrateurs). Afhankelijk van het type opdracht ligt het zwaartepunt van de kwaliteitszorg ofwel bij de wetenschappelijke afdelingen (vooral korte inhoudgerichte advieswerkzaamheden) dan wel bij het Bureau Marketing en Project Services. Een typisch voorbeeld hiervan is het beheer van door de Europese Commissie gefinancierde beurzenprogramma’s in het kader van het Erasmus Mundus External Coperation Window.

4.3

Realisaties

In 2009 werden 4 projecten uitgevoerd op het gebied van institutionele versterking met een totale omzet van € 483.000. De personele inzet bedroeg 20 mensmaanden. Er werden 24 adviesprojecten uitgevoerd met een totale omzet van € 566.000. De personele inzet hiervoor bedroeg 34 mensmaanden (tabel 4.3.1). ITC haalde 2 nieuwe contracten binnen op het gebied van institutionele versterking en 20 adviesopdrachten. Een goed voorbeeld van institutionele versterking wordt gevormd door het Disaster Risk Reduction Project In Georgië gefinancierd door het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken uit het Matra Porgramma. In het kader van GEOSS (Global Earth Observation System of Systems) Programma vormt het GEONetCab project een goed voorbeeld van een adviesopdracht.

GEO-Net-Cab Het GEO-Net-Cab project is in 2009 van start gegaan en luidt een nieuwe fase in van de betrokkenheid van het ITC bij GEO(SS), een wereldwijk netwerk van informatieverschaffing gebaseerd op het gebruik van satellietgegevens ten behoeve van besluitvorming. Het ITC, samen met vier Europese en drie Afrikaanse partners, doet in dit project onderzoek naar bottlenecks die zich momenteel voordoen in GEO(SS) en gaat op zoek naar veelbelovende opkomende concepten voor het gebruik van satellietgegevens. Hierbij wordt het accent gelegd op het uitvoeren en verbeteren van capaciteitsopbouw in landen die nog in een beginstadium staan op dit gebied. Het project werkt hierbij nauw samen met het GEO(SS) comité voor capaciteitsopbouw dat zich al enige jaren bezig houdt met deze problematiek. In samenwerking met dit comité zal er veel aandacht worden besteed aan het promoten van “best practices” in verscheidene regio’s van de wereld.

Advieswerkzaamheden

25

Institutionele versterking ten behoeve van risicoreductie van natuurrampen in Georgië Georgië heeft frequent te lijden onder natuurrampen, grotendeels veroorzaakt door armoede, onduurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen en verkeerde infrastructurele - en stadsplanning, vormgegeven onder het Sovjetregime met gecentraliseerde planningssystemen, waarbij geen rekening werd gehouden met traditionele kennis en ervaring) als ook door klimaatfactoren. De UNU-ITC School for Disaster Geoinformation Management, samen met diens projectpartner CENN (Caucasus Environmental NGO Network) voert dit project uit om het Georgische Ministerie van Milieubescherming en Natuurlijke Hulpbronnen te ondersteunen in de benodigde capaciteitsversterking voor een effectieve risicoreductie van natuurrampen (disaster risk reduction). De activiteiten zijn vooral gericht op het trainen van lokale staf in het gebruik van GIS en andere moderne technieken om risico’s in kaart te brengen en mee te nemen in beleidsbeslissingen, het ontwikkelen van een risico communicatiestrategie en het helpen ontwikkelen van een risicoatlas. Het project loopt van mei 2009 tot december 2011 en wordt gefinancierd door Het project management met staf van het ITC en het lokale het Matra programma van het Ministerie counterpart CENN team in Tbilisi, Georgië van Buitenlandse Zaken. Matra staat voor Maatschappelijke Transformatie en met dit programma ondersteunt het Ministerie de overgang naar een pluriforme, democratische rechtsstaat in voormalige Sovjet landen in Midden- en Oost-Europa.

Realisatie van de strategisch plannen 2001-2004 en 2005-2009 Zoals boven gemeld zijn de doelstellingen van het strategisch plan gehaald: in 2009 was de omzet 9,5 miljoen euro. Het doel van het strategisch plan was 6 miljoen euro. In afwachting van het nieuwe strategisch plan is de jaaromzet van projecten en beurzenprogramma’s begroot op 10 miljoen euro per jaar. Tabel 4.3.1 Projecten Categorie Totaal aantal opdrachten/projecten Institutionele versterkingsprojecten Adviesopdrachten Totale omzet x € 1.000

2005

2006

2007

2008

2009

39

45

42

32

28

8

10

6

4

4

31

35

36

28

24

2.109

1.666

1.355

995

1.049

Terugkijkend op de twee recente strategische planperiodes 2001-2009 constateren we een iets afnemend aantal adviesprojecten. In termen van personele omzet constateren we echter een bij de planning sterk achterblijvende en dalende omzet in dekking van personele inzet en in mindere mate ook in financieel opzicht. (Voor jaren waarvoor gegevens per type service beschikbaar zijn.)

26

Advieswerkzaamheden

Figuur 4.3.1 Ambities en realisaties in aantal projecten/ contracten Advieswerkzaamheden 2001-2009 45 40 35 30 25

Ambitie (projecten)

20

Realisatie (projecten)

15 10 5 0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Figuur 4.3.2 Ambities en realisaties omzet personeel (fte) Advieswerkzaamheden 2003-2009 14.0 12.0 10.0 8.0 Ambitie (fte) 6.0

Realisatie (fte)

4.0 2.0 0.0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Figuur 4.3.3 Ambities en realisaties omzet: financieel (x €1000) Advieswerkzaamheden 2004-2009 3500 3000 2500 2000

Ambitie (€000) Realisatie (€000)

1500 1000 500 0 2004

4.4

2005

2006

2007

2008

2009

Samenwerkingsverbanden

In 2009 heeft ITC de samenwerkingsverbanden verder geïntensiveerd. In het kader van GEO nam het ITC een prominente positie in op het gebied van capaciteitsopbouw (de in kaders beschreven activiteiten dienen als voorbeelden). Andere disciplines waar samenwerkingsverbanden een belangrijke rol hebben gespeeld betreffen o.a.: het voorkomen en management van natuurrampen (Wereldbank), water (ESA), transport (diversen) en kadaster (UN-HABITAT). Advieswerkzaamheden

27

GEONETCast Vooral voor ontwikkelingslanden is de toegang tot satellietgegevens en producten vaak beperkt, mede door het gebrek aan een goede internetverbinding van voldoende capaciteit (breedband). Hierbij is de bottleneck in het bijzonder de ontvangst van near real-time data en afgeleide producten. Het GEONETCast systeem ondervangt dit probleem door gebruik te maken van een digitale TV-satellietverbinding. Rondom dit systeem is de laatste jaren door allerlei organisaties over de hele wereld gewerkt aan de ontwikkeling en het gebruik van data en producten op het gebied van voorspelling van het weer, regenval, droogte en overstromingen, vegetatietoestand en de groei en opbrengst van landbouwgewassen en vele anderen toepassingen op het land alsook voor zoetwatersystemen © EUMETSAT en kustwateren. Het ITC heeft een toolbox ontwikkeld rondom het gebruik van Meteosat en andere satellietdata waarbij een suite van satellietgegevens en producten via GEONETCast gedownload kan worden en verder ingezet met behulp van ILWIS voor lokaal gebruik. De ontwikkeling van deze toolbox wordt mede gefinancierd door het FP7 DevCoCast project (GEONETCast application for and by developing countries). In 2009 zijn er verschillende trainingen verzorgd in het gebruik van de toolbox, zoals:  Training workshop op het Regional Center for Mapping of Resources for Development (RCMRD), Nairobi,  ITC regulier (modulair) 3-weeks opleidingsprogramma in het gebruik van GEONETCast gegevens in combinatie met GIS systemen,  Training workshop ter gelegenheid van de IEEE Geoscience and Remote Sensing Society (IGARSS) 2009 conferentie in Kaapstad, Zuid-Afrika,  NFP refresher course aan de National University of Rwanda,  Training workshop ter gelegenheid van de AfricaGIS (de belangrijkste conferentie in Afrika op het gebied van GIS gebruik),  EUMETSAT (European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites) short training course in Maputo, Mozambique voor Portugeessprekende landen in Afrika & Latijns Amerika. Het ontwikkelde trainingsmateriaal zal in toenemende mate gebruikt worden in afstandsonderwijs en uiteindelijk online beschikbaar komen.

28

Advieswerkzaamheden

5

Bedrijfsvoering

5.1

Beleid en strategie

Het jaar 2009 was het laatste jaar van het Strategisch Plan 2005-2009. In die planperiode is gestreefd naar een verbetering van de efficiency van de inzet van personele middelen, vooral bij de ondersteunende diensten. Deze ambitie werd in 2007 gerealiseerd door een omslag in de verhouding tussen wetenschappelijk en ondersteunend personeel van 57 : 43 ten gunste van de eerste categorie. Ondertussen is echter wel een situatie bereikt waarbij verdere efficiencywinst door een verbeterde proces- en procedurebeschrijving en toepassing daarvan verloren dreigt te gaan door de toenemende complexiteit van de processen en de toenemende eisen die sponsoren en opdrachtgevers stellen aan de verantwoording van de besteding van de toegekende of gecontracteerde middelen. Naar aanleiding van opmerkingen van de kant van de accountants is in de jaren 2007 en 2008 een optimalisatieproject uitgevoerd in de project- en financiële studentenadministratie en de daaraan gekoppelde systemen. Belangrijk onderdeel daarvan was de beschrijving en vastlegging van de procedures voor deze deeladministraties. Bij de interim-controle over 2009 hebben de accountants de verbeteringen positief beoordeeld en geconstateerd dat de administratieve controle op het ITC aanzienlijk is verbeterd. Prioriteit in de bedrijfsvoering in 2009 is echter gegeven aan de voorbereidingen van de integratie met de Universiteit Twente. Weliswaar behoudt het ITC een eigenstandige positie, missie en takenpakket, maar er wordt gestreefd naar een optimalisering door integratie van de ondersteunende dienstverlening. Dit gebeurt in overeenstemming met het Efficiënte Moderne Bedrijfsvoering principe zoals de UT dat hanteert, voor zover het voor zowel het ITC als de UT meerwaarde heeft. In 2008 opgestarte besprekingen en analyses naar de vereiste aanpassingen in de procedures en informatiesystemen zijn in 2009 gecontinueerd. De resultaten daarvan hebben bijgedragen aan de besluitvorming door de bestuurders van het ITC en de Universiteit Twente betreffende de implementatie van de integratie. De integratie van de personele informatie (aanstellingen en salarisadministratie) heeft veel aandacht gekregen in 2009 en heeft geresulteerd in een tijdige afronding vóór de daadwerkelijke integratie per 1 januari 2010. Daarnaast is veel aandacht besteed aan de integratie van de financiële, project- en studentenadministratie. De complexiteit van deze administratie heeft tijdig doen inzien dat volledige integratie een langere voorbereiding vereiste. Het streven is nu deze administraties per 1 januari 2011 te integreren. Overige componenten van de bedrijfsvoering zullen, waar nodig en mogelijk, in de komende jaren worden geïntegreerd.

5.2

Personele capaciteitsverdeling

De personele capaciteit wordt via een allocatiemodel in tijd toegewezen aan de afdelingen voor de uitoefening van de onderwijsprogramma’s, onderzoek en projecten. Het aantal fte dat uit subsidiemiddelen is ingezet in de primaire processen onderzoek en onderwijs is toegenomen, dit is conform beleid. Het aantal fte’s dat is ingezet in algemene ondersteuning en procesondersteuning is afgenomen. Figuur 5.2.1 geeft de procentuele fte-verdeling in 2009 aan, figuur 5.2.2 geeft de fte verdeling in de periode 2007 t/m 2009 aan. Figuur 5.2.1 Percentage fte-verdeling in 2009 Onderzoek 20%

Alg. onderst. 24%

Proces onderst. 21%

Bedrijfsvoering

Advies 3%

Onderw ijs 32%

29

Figuur 5.2.2 Personele capaciteitsverdeling 2007-2009 (fte) Onderzoek

90

80

5.9

Onderwijs Advieswerkzaamheden Contractwerkzaamheden

7.6

3.8

Procesondersteuning Algemene ondersteuning Personeelsregelingen

70

60

0.9

0.0

fte

50 13.3 40

7.0 75.8

10.8

73.2

73.7 60.7

30 50.3 20

35.7

31.4

50.4

60.3

61.6

47.6

36.9

10

5.5 6.2

3.6 3.6

2.5

2007

2008

2009

0

2007

2008 2009

2007 2008

Onderzoek

2009

Onderwijs

5.0

9.1

2007

Advieswerkzaamheden

2008

2009

2007

2008 2009

2007 2008

Alg. ondersteuning

Procesondersteuning

Evenals in voorgaande jaren is er een actief beleid gevoerd om verlofstuwmeren terug te dringen. In onderstaande figuren is de opbouw en de verdeling van verlof over de wetenschappelijke en ondersteunende staf zichtbaar gemaakt. Het verlof is opgesplitst in meerjaren spaarverlof en regulier vakantietegoed. Meerjaren spaarverlof is verlof dat gespaard kan worden via het keuzemodel arbeidsvoorwaarden.

fte

Figuur 5.2.3 Verlofstuwmeer verdeeld in meerjaren sparen en vakantietegoed 2000-2009 (fte)

70

Meerjaren sparen Vakantietegoed (t/m 2004 incl ADV)

57.3 46.5

50

43.9

40

34.1 28.4

30

19.0

20 10

14.4 3.0

5.3

6.9

9.5

9.1

9.8

9.4

10.6

13.1

11.1

8.9

10.0 8.7

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

fte

Figuur 5.2.4 Verlofstuwmeer verdeeld in wetenschappelijk en ondersteunend personeel 2000-2009 (fte) 70

Wetenschappelijke personeel Ondersteunend personeel

60 50 40

44.4 37.7

30

33.9

26.8 24.2

20 10

17.8 15.9

14.0

16.9

2000

2001

2002

16.7

14.2

13.6

11.1

10.6

13.3

11.0

9.6

10.1

8.9

8.1

2004

2005

2006

2007

2008

2009

0

30

2003

2009

Personeelsregelingen

Verlofstuwmeren

60

9.6

4.1

Bedrijfsvoering

8.0%

7.6%

7.2%

8.7%

8.4%

7.9%

11.2%

10.1%

8.9%

12.6%

10.1%

7.8%

15.6%

11.9%

8.6%

21.9%

15.8%

9.5%

22.3%

17.4%

11.4%

28.2% 11.7%

20.2%

29.0% 20.0%

23.4% 10.4%

15% 10% 5%

11.6%

45% 40% 35% 30% 25% 20%

34.6%

Figuur 5.2.5 Totaal verlofstuwmeer als percentage van de capaciteit 2000-2009

0% 2000

2001

2002

2003

2004

Ondersteunend personeel

2005

2006

2007

Wetenschappelijk personeel

2008

2009

Totaal ITC

Het beleid was erop gericht om per eind 2007 de stuwmeren tot een acceptabel niveau van ongeveer 10 procent van de personele capaciteit terug te brengen. Bij de academische staf was dat doel in 2004 bereikt. Bij de wetenschappelijke staf is dit doel in 2008 bereikt. De afname van het totale verlofstuwmeer is voornamelijk toe te wijzen aan het vervallen van tegoeden die voorvloeiden uit oude regelingen De toename van het tegoed aan meerjaren sparen is gestopt. Er wordt nog steeds gespaard maar er wordt inmiddels ook opgenomen uit het tegoed.

Contracten Om goed op wisselende hoeveelheden werk in te kunnen spelen is in het Strategisch Plan 2005–2009 gesteld dat de verhouding contracten voor onbepaalde tijd/bepaalde tijd, bij de wetenschappelijke afdelingen 70%/30 % zou moeten zijn. Figuur 5.2.5 geeft de verhouding contracten voor onbepaald/bepaald tijd aan voor de wetenschappelijke afdelingen. Na jaren van beperkte groei van het percentage is in 2009 de gewenste verhouding van 70%/30% bereikt. Oorzaak van de toename van het aantal tijdelijke contracten is het natuurlijk verloop van het personeel. In de komende jaren zal een groot aantal tijdelijke contracten aflopen. Met het al dan niet verlengen van de contracten naar onbepaalde tijd zal de verhouding 70%/30% onder druk komen te staan. In figuur 5.2.6 is de verhouding van contracten onbepaalde en bepaalde tijd aangegeven voor de ondersteunende afdelingen. Ook hier is het percentage toegenomen. Door een beperkt verloop van personeel bij de ondersteunende diensten is het niet erg waarschijnlijk dat voor ondersteunend personeel de doelstelling van 70%/30% wordt bereikt.

Figuur 5.2.5 Verhouding contracten voor onbepaalde en bepaalde tijd wetenschappelijke afdelingen 2005-2009

Figuur 5.2.6 Verhouding contracten voor onbepaalde en bepaalde tijd ondersteunende afdelingen 2005-2009

100%

100%

80%

80%

60%

60%

40%

40%

20%

20% 0%

0% 2005

Bedrijfsvoering

2006

2007 2008 onbepaalde tijd

2009 bepaalde tijd

2005

2006

2007 2008 onbepaalde tijd

2009 bepaalde tijd

31

Personele ontwikkelingen De personele ontwikkelingen van het ITC laten het volgende beeld zien: Tabel 5.2.1 Personele ontwikkelingen in fte (incl. uitzendkrachten en gedetacheerd personeel, excl. stagiaires) Personeel (fte)

2005

2006

2007

2008

2009

Wetenschappelijke afdelingen *

115

113

121

127

132

Totaal wetenschappelijk **

154

161

217

234

268

Ondersteunende afdelingen ***

128

123

114

113

113

Totaal

243

236

235

240

245

Gemiddelde leeftijd excl. PhD-studenten

45,1

44,3

46,6

46,1

46,1

* **

***

Inclusief promovendi; zij hebben de status van 'personeelslid' Wetenschappelijk personeel in management-/supportfuncties is hierin niet meegeteld, wordt dit wel meegeteld (zie tabellen fte verdeling) dan is de verhouding wetenschappelijke staf versus diensten op koers. Exclusief personeel IIH BV

Figuur 5.2.7 Personele ontwikkelingen in fte (incl. uitzendkrachten en gedetacheerd personeel, excl. stagiaires) 500 Wetenschappelijke afdelingen Ondersteunende afdelingen

450

ITC 400 350

245

240

235

236

243

250

113

132

113

127

114

121

123

113

150

128

200

115

fte

300

100 50 0 2005

2006

2007

2008

2009

Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage is met 3,3 % in 2009 iets toegenomen ten opzichte van het ziekteverzuimpercentage in 2008.

Figuur 5.2.8 Ziekteverzuimpercentage 2004-2009

Evenals in 2008 betreft het ziekteverzuim voornamelijk langdurig zieken. Op jaarbasis is een ziekteverzuim van 2,5% voor een gemiddelde organisatie gangbaar als ondergrens voor kortdurend ziekteverzuim.

4.0%

5.0%

3.3%

3.4%

2006

2007

3.1%

3.0% 3.0%

3.3%

2.6%

2.0%

1.0%

0.0% 2004

32

2005

2008

2009

Bedrijfsvoering

Hooglerarenplan In 2009 is het hooglerarenplan aangepast om aan de groei van het onderzoeksprogramma, vooral in termen van het aantal PhD-studenten en promovendi tegemoet te komen. Zo zijn bestaande posities uitgebreid en nieuwe posities toegevoegd. Met het uitspreken van hun inaugurele redes hebben in 2009 prof. dr. Jaap Zevenbergen in ‘Land Administration Systems’ en professor dr. Wout Verhoef in ‘Advanced Earth Observation for Water Resources Applications’ hun benoemingen aanvaard.

Oratie prof. dr. Jaap Zevenbergen Met het uitspreken van zijn inaugurele rede "Land Administration: To See the Change from Day to Day" op 22 April heeft prof. dr. Jaap Zevenbergen zijn benoeming aanvaard als hoogleraar Land Administration Systems bij het ITC. Prof. Martien Molenaar, rector van het ITC, ziet deze benoeming als een versterking van het profile Land Administration binnen het Instituut. Er is wereldwijd een grote vraag naar expertise op het gebied van Kadaster en landadministratie. Een goede registratie van land draagt bij aan stabilisatie van de maatschappij en is een voorwaarde voor ontwikkeling. Het is niet voor niets dat er in samenwerking met de United Nations University en het Nederlandse Kadaster een UNU School for Land Administration Studies”is opgericht. Op onderzoeksgebied wil Zevenbergen zich verder richten op de ontwikkeling van het binnen het ITC ontwikkelde Social Tenure Domain Model, op goede en eenvoudige methoden voor het bijhouden van landadministratie, op het gebruik van ICT en op het gebruik van landadministratie in een wijdere context. Hij wil zich tevens richten op evaluaties van bestaande systemen om daarvan te leren. Samenwerking met andere disciplines is hierbij een voorwaarde.

5.3

Huisvesting

Kantoor- en onderwijs/onderzoekhuisvesting Voor de uitvoering van primaire- en ondersteunende processen beschikt het ITC over een pand aan de Hengelosestraat 99 in Enschede. Dit gebouw is in 1996 opgeleverd, eigendom van het ITC en belast met een lening. Het gebouw kent een netto vloeroppervlakte van 19.000 m2 en een perceelsoppervlakte van 7.510 m2 waarvan ongeveer 50% is bebouwd. Om tegemoet te komen aan de huisvestingbehoefte van het groeiende aantal PhD-studenten zijn in 2009 onderwijs- en praktijkruimtes omgezet naar PhD-studentruimtes. Gelijktijdig zijn de resterende onderwijs- en praktijkruimtes geschikt te maken voor meer flexibel gebruik door het opheffen van vaste werkplekken (met PC opstelling). Voor dit doel is een draadloos netwerk geïnstalleerd en worden de studenten gestimuleerd over te stappen op een (eigen) notebook. De boekwaarde van het gebouw op 31 december 2009 bedroeg € 14.792.502 (excl. grond) en € 16.455.261 (incl grond). De hoogte van de lening per diezelfde datum bedroeg € 9.306.150.

Studentenhuisvesting Voor de huisvesting van de studenten heeft het ITC twee panden/complexen in eigendom, gelegen op loopafstand van het instituut aan de Hengelosestraat. De huisvestingsactiviteiten heeft het ITC ondergebracht in een afzonderlijke juridische entiteit, ITC International Hotel BV (IIH) die de panden/complexen voor dat doel van het ITC huurt. Het pand aan de Boulevard 1945 nr. 4, bestaande uit twee woontorens met 354 kamers en 17 appartementen, dateert van 1972 en is vrij van hypotheek. IIH BV verhuurt hiervan 52 kamers en 4 appartementen aan de EDEN groep. Het huurcontract hiervoor loopt op 31 december 2010 af en zal niet worden verlengd. De boekwaarde van het pand is gebaseerd op in de afgelopen jaren uitgevoerde renovaties en bedroeg op 31 december 2009 € 4.304.176. De boekwaarde van de grond bedroeg € 38.602. In het in 2007 aangekochte, in 1986 gebouwde, appartementencomplex De Stadsweide aan de Haaksbergerstraat is in 2009 een woningverbeteringproject afgerond met de renovatie van de laatste 16 van in totaal 55 appartementen. Daarmee zijn alle appartementen voorzien van nieuwe keukens en badkamers. De boekwaarde van het pand per 31 december 2009 is € 4.042.560. De boekwaarde van de grond bedroeg € 1.665.000. Naast de beide panden in eigendom huurt IIH BV een appartementencomplex aan de Dr. Benthemstraat. Dit zijn per 31 december 2009 116 appartementen. Het huurcontract daarvan loopt tot en met 1 juli 2011.

Bedrijfsvoering

33

Tabel 5.3.1 Investeringen vastgoed 2010-2014 (x € 1000) Vastgoed

2010

2011

2012

2013

2014

begroot

begroot

planning

planning

planning

- Hengelosestraat 99

660

148

220

0

0

- Boulevard 4

382

1.550

0

0

0

38

0

0

0

0

1.080

1.698

220

0

0

- Haaksbergerstraat 82 Totaal

34

Bedrijfsvoering

6

Financiën

6.1

Beleid en strategie

Als gevolg van de integratie met de Universiteit Twente is het verslagjaar 2009 het laatste jaar waarover het ITC als zelfstandige organisatie rapporteert. Vanaf 2010 zal het ITC alleen nog als faculteit verslag doen binnen het jaarverslag van de Universiteit Twente. Vanwege de rol als 'penvoerder' werden de cijfers van het ITC al vanaf 2003 geconsolideerd binnen de jaarrekening van de Universiteit Twente. Ook in 2009 is wederom gerapporteerd conform de vigerende richtlijnen volgens boek 2, titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de adviezen van de Raad voor de Jaarverslaggeving, die worden gepubliceerd in de zogeheten RJ-bundel. De hieruit voortvloeiende rapportages moeten leiden tot een grotere transparantie van de cijfers en verdere professionalisering van de verantwoording: "Een goed jaarverslag is niet het einde van de jaarcyclus, het is het begin van een discussie". In het Strategisch Plan 2005-2009 is uitgegaan van een continuering van het bij aanvang bestaande subsidieniveau en een bescheiden groei in de opbrengsten van collegegelden en contractwerkzaamheden. Hiermee is een beleid ingezet om de afhankelijkheid van de subsidiemiddelen van het Ministerie van OCW te verminderen. Met betrekking tot de subsidie is deze aanname vooralsnog realistisch gebleken met een huidige toezegging van de zijde van het Ministerie van OCW de subsidie op het huidige geïndexeerde niveau te continueren tot en met 2011. Die toezegging zal ook gestand worden gedaan na de integratie met de Universiteit Twente per 1 januari 2010. Evenals in 2008 was ook in 2009 het financieel beleid er op gericht om een substantieel begrotingsresultaat te realiseren. Dit positieve resultaat is bewust begroot ten behoeve van het op de lange termijn kunnen voorzien in een adequate studentenhuisvesting. Binnen de toegekende subsidiemiddelen is voor het op peil houden van de studentenhuisvesting een bedrag gealloceerd. In 2009 is daarmee wederom rekening gehouden door vaststelling van werkelijke huurlasten van de studentenhuisvestingpanden met de daaraan gekoppelde vaststelling van de bijdrage aan de studentenhuisvesting. Om die reden zal het beleid in de toekomst er op gericht zijn de bijdrage aan de studentenhuisvesting aan te passen tot een niveau waarbij, binnen de condities gesteld in de subsidiebeschikking van het Ministerie van OCW, een afdracht gaat plaatsvinden die de studentenhuisvesting op langere termijn kan veiligstellen. In het treasurystatuut van het ITC zijn de uitgangspunten weergegeven voor het te voeren beleid op het gebied van liquiditeiten- en beleggingsverkeer. De gestelde randvoorwaarden hebben betrekking op:  het handhaven van de minimale verhouding eigen vermogen ten opzichte van het vreemde vermogen;  het handhaven van een minimale liquiditeit. In de praktijk wordt hiervoor een bedrag aangehouden gelijk aan twee maanden subsidie van het Ministerie van OCW; en  het beperken van de financiële risico’s door alleen te beleggen in producten waarbij geen risico op de hoofdsom wordt gelopen. De financiële uitvoering van dit treasury-beleid wordt elk kwartaal gerapporteerd aan het management op basis van een afgesproken standaard model. Ultimo boekjaar had het ITC ruim 95% van haar liquiditeiten uitstaan op direct opneembare bankrekeningen, terwijl bijna 5% was belegd in beleggingsproducten. Deze beleggingsproducten bestaan voor ca. € 15.000 uit obligaties met een looptijd tot 2023. Het andere beleggingsproduct met een nominale waarde van € 500.000 heeft nog een looptijd tot 2015, doch kan op elk moment tegen de actuele beurswaarde worden verkocht. In het treasury-beleid streeft het ITC naar een verbetering van de solvabiliteit van 7% in 2000 oplopend naar 25% voor de periode tot 2009 en een liquiditeitspositie (uitgedrukt als 'current ratio' – verhouding vlottende activa en kortlopende schulden) van 1,25 tot 1,40. Tevens wordt gestreefd om binnen het treasury-beleid extra aflossingen te plegen op de langlopende leaseovereenkomst voor het gebouw aan de Hengelosestraat 99 in Enschede, waar het ITC haar werkzaamheden concentreert. Aan de door het Ministerie van OCW verschafte subsidiemiddelen zijn strikte subsidievoorwaarden verbonden die naast het Official Development Assistance-kader tevens aspecten van scheiding tussen publieke en private middelen inhouden. Bij de aanwending van subsidiemiddelen zal strikte controle plaatsvinden op de toepassing van de door het Ministerie van OCW vastgestelde subsidievoorwaarden, alsmede de aanvullende richtlijnen inzake het gebruik van publieke middelen die door het Ministerie in 2006 zijn gepubliceerd ('Helderheid I en II' en 'Koersen op Kwaliteit'). Hiertoe is een controleprotocol subsidievoorwaarden opgesteld dat gebruikt wordt voor het toezien op een verantwoorde besteding van de middelen.

Financiën

35

6.2

Realisaties

Het exploitatieoverzicht over 2009 in vergelijking met de begroting 2009 is samengevat in tabel 6.2.1 Zoals voorgeschreven door de vanaf 1 januari 2008 van kracht zijnde richtlijnen voor de jaarrekening (RJ 660) zijn in het bijgaande overzicht ook de vergelijkende begrotingscijfers voor 2010 weergegeven. Tabel 6.2.1 Exploitatieoverzicht 2009 (x € 1.000) Begroting Baten: Subsidie Min. van OCW Cursusopbrengsten Contractwerkzaamheden Overige baten (incl. rente) Totaal

Realisatie

Realisatie

Begroting

2009

2009

2008

2010

23.551

24.362

23.551

24.361

2.500

2.051

2.065

2.300

11.000

9.526

5.861

14.300

2.536

2.298

1.760

2.685

39.587

38.237

33.237

43.646

Lasten: Personele lasten

17.957

18.939

17.296

18.581

Afschrijvingslasten

2.209

2.136

2.069

2.172

Huisvestingslasten

1.123

922

857

1.277

Studentenhuisvesting

2.120

1.936

1.824

2.192

Reis- en representatie

747

702

748

694

Veldwerkkosten

212

250

302

227

Researchprogramma

937

893

891

1.120

ITC Capacity Building Programme Materiële lasten advieswerkzaamheden Overige lasten

700

601

905

500

9.250

7.612

3.999

12.800

3.023

2.597

2.639

3.072

Totaal

38.278

36.588

31.530

42.635

Saldo

1.309

1.649

1.707

1.011

Een samenvatting van het exploitatieresultaat geeft voor de afgelopen zes jaar het volgende beeld: Tabel 6.2.2 Samenvatting exploitatieresultaat (x € 1.000)

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Resultaat reguliere activiteiten

1.833

1.221

477

606

1.115

612

715

444

264

459

688

808

Resultaat contractwerkzaamheden Resultaat vrijval voorzieningen Resultaat IIH BV (hotelactiviteiten) Resultaat Stichting ITC Fonds Totaal exploitatieresultaat

1.270

0

46

0

87

22

4

47

-/- 8

7

-/-185

186

0

0

80

2

2

21

3.822

1.712

859

1.074

1.707

1.649

De weergegeven financiële cijfers zijn de geconsolideerde cijfers van zowel het ITC als van ITC International Hotel (IIH BV). Sinds 2006 zijn ook de financiële cijfers van de Stichting ITC Fonds geconsolideerd in de jaarrekening van het ITC. Uiteraard is bij de consolidatie rekening gehouden met de bekende administratieve eliminatieposten. Mede in het licht van de ambities zoals vastgelegd in het Strategisch Plan 2005-2009 kunnen onderstaande observaties worden gemeld, waarbij ter vergelijking met 2008 wordt verwezen naar de gedetailleerde cijfers in hoofdstuk 7. Subsidiebijdrage Het Ministerie van OCW heeft in september 2009 aangegeven dat het subsidiebedrag over 2009 verhoogd zal worden met 3,4 %. Hierdoor is de uiteindelijke subsidie in 2009 uitgekomen op een bedrag van bijna € 24.362.000. De verhoging van de subsidie (€ 811.000) moet gezien worden als een compensatie voor de gestegen loonkosten. 36

Financiën

Cursusgelden Hoewel de opbrengsten uit cursusgelden aanzienlijk minder waren dan begroot voor 2009, zijn de opbrengsten vergelijkbaar met die over het boekjaar 2008. Als ook nog rekening wordt gehouden met de verrekening van cursusopbrengsten naar de projectkosten, waarmee een bedrag was gemoeid van € 270.000, dan is er zelfs een aanzienlijke verhoging (12%) te zien ten opzichte van 2008. Contractwerkzaamheden Zoals gepland zijn de opbrengsten uit contractwerkzaamheden aanzienlijk gestegen ten opzichte van 2008. Hoewel het begrotingsbedrag voor 2009 niet werd gerealiseerd was de uiteindelijke omzet fors hoger dan de ambitie neergelegd in het strategisch plan 2005-2009 (zie Tabel 6.2.3). De gerealiseerde omzet advieswerkzaamheden (projecten) is in 2009 uitgekomen op ruim € 9.526.000, ruim hoger dan de in 2008 gerealiseerde omzet van € 5.861.000. Contractonderwijs projecten leverden het grootste aandeel aan deze omzet, gevolgd door de contractonderzoeksopdrachten. Wel dient vermeld dat een substantieel aandeel hierin wordt gevormd door beurzenprogramma’s waarvan de beursbedragen voor de student onderdeel vormen. In het verslagjaar is een bruto resultaat op alle contractwerkzaamheden gerealiseerd van bijna € 808.000. Tabel 6.2.3 Strategisch Plan 2005-2009: Contractwerkzaamheden ambities en realisaties 2007 Contract Onderzoek Onderwijs

Ambitie

Totaal

Ambitie

2009

Realisatie

Ambitie

Realisatie

€ 1000

850

715

1.200

1.329

1.500

Fte

6,0

12,0

8,0

13,0

10,0

12,0

1.600

2.293

1.800

3.537

2.000

7.325

7,5

4,9

8,5

4,5

10,0

4,0

2.750

1.355

2.600

995

2.500

1.049

11,0

5,1

10,5

3,0

10,0

5,4

5.200

4.363

5.600

5.861

6.000

9.526

24,5

22,0

27,5

20,5

30,0

21,4

€ 1000 Fte € 1000

Advies

2008

Realisatie

Fte € 1000 Fte

1.152

Naast de hiervoor genoemde hoofdpunten kunnen nog de volgende aanvullende opmerkingen gemaakt worden: Algemeen Over het algemeen kan gesteld worden dat de kostenposten vrij goed beheersbaar zijn gebleken. De afwijkingen ten opzichte van zowel de realisatie 2008 als de begroting 2009 zijn goed te verklaren. Personele lasten Ten opzichte van de begroting zijn de personele lasten in 2009 bijna een miljoen euro hoger uitgevallen. Hiervan werd ruim € 800.000 gecompenseerd door de hogere subsidiebijdrage. Het resterende verschil wordt enerzijds veroorzaakt door een extra reservering, van bijna € 300.000 ten behoeve van vakantiedagen en anderzijds als gevolg van een dotatie aan de wachtgeldvoorziening van € 137.000. Met deze beide posten was in 2009 geen rekening gehouden en waren daarom ook niet in de begroting opgenomen. Financieringslasten Tot en met 2005 werden de rentelasten van de leaserekening steeds onder de huisvestingslasten gepresenteerd. Voor het eerst in de jaarrekening 2006 is op advies van de accountants besloten deze rentelasten (in 2009: € 528.058) onder de financiële baten en lasten te presenteren. Studentenhuisvesting Deze post, thans opgenomen onder het totaal van de 'huisvestingslasten', is € 184.000 lager uitgekomen dan begroot. Vanwege een te hoge instroomverwachting was voor 2009 uitgegaan van een hoger aantal studentovernachtingen, hierdoor was een te hoog bedrag begroot voor de studentenhuisvesting. ITC Capacity Building Programme Het in 2004 ingevoerde 'ITC Capacity Building Programme' heeft na het startjaar 2005, pas vanaf 2006 volledig kunnen draaien. In het strategisch plan 2005-2009 was voor 2009 zelfs een bedrag voorzien van € 1.500.000. Gelet op de sterke toename van het aantal studenten met een andere financiering, is het begrotingsbedrag voor 2009 al verlaagd naar € 700.000. De realisatie in 2009 laat een bedrag zien van € 601.000; een duidelijke afname ten opzichte van de 2008-realisatie. Ten opzichte van de begroting betekent het echter wel een onderbesteding van bijna € 100.000. Beleggingen Binnen de beschikbare financiële middelen is per ultimo 2009 een bedrag van € 500.000 belegd in een beleggingsproduct (Steepener) van de ING-bank. Ook met dit beleggingsproduct wordt voldaan aan het Financiën

37

gestelde uitgangspunt van het treasurystatuut: 'nimmer risico op de hoofdsom'. De actuele beurswaarde van deze beleggingen per balansdatum is overigens € 491.800, dat betekent een stijging van € 53.000 ten opzichte van de stand per ultimo 2008. Bestemming resultaat Het totale resultaat van € 1.649.006 wordt toegevoegd aan het eigen vermogen. Het eigen vermogen wordt hiermee verhoogd tot een bedrag van € 20.582.619. Hierbij moet wel rekening worden gehouden met het feit dat in dit bedrag bestemmingreserves zijn opgenomen voor een bedrag van ruim € 2.330.000. Solvabiliteit De solvabiliteit van het ITC is in 2009 weer toegenomen. De uitkomst van 47% ligt ruim boven de norm van 25% zoals die is gesteld in het 'ITC Strategisch Plan 2005-2009'. Op basis van de begroting 2010 zou deze eind 2010 nog hoger zijn. Zie voor het verloop van de solvabiliteitscijfers gedurende de periode 2000 t/m 2010 de bijgevoegde grafiek. Figuur 6.2.1 Verloop solvabiliteit van het ITC over de periode 2000 t/m 2010 50% 45% 40% 35% 30% 25%

Solvabiliteit

20% 15% 10% 5% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Liquiditeitspositie De 'current ratio', de verhouding tussen vlottende activa en kortlopende schulden, bedroeg ultimo 2009 0,98 (ultimo 2008: 0,85). Hoewel hiermee niet wordt voldaan aan de in het Strategisch Plan gestelde streefwaarde, blijkt deze verhouding in de praktijk ruim voldoende. Zie voor het verloop van de 'current ratio' cijfers gedurende de periode 2000 t/m 2010 (inclusief de prognose op basis van begroting 2010) de bijgevoegde grafiek. Figuur 6.2.2 Verloop 'current ratio' van het ITC over de periode 2000 t/m 2010 2.00 1.80 1.60 1.40 1.20 1.00

Current ratio

0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

38

Financiën

7

Jaarrekening

Algemeen De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva (met uitzondering van het groepsvermogen) worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting.

Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn gewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar door de invoering van de Regeling Jaarverslageving onderwijs per 1 januari 2008. Voor aanpassingen in de waarderingsgrondslagen wordt verwezen naar de paragraaf van de 'Stelselwijzigingen'. De overige waarderingsgrondslagen zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar.

Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Overige vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs inclusief direct toerekenbare kosten, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige gebruiksduur, of lagere bedrijfswaarde. De vervaardigingsprijs bestaat uit de aanschaffingskosten van grond- en hulpstoffen en kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan de vervaardiging inclusief installatiekosten. Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken, worden de rentekosten opgenomen in de vervaardigingsprijs. Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs van de activa waarop de subsidies betrekking hebben. Voor verplichtingen tot herstel na afloop van het gebruik van het actief (ontmantelingskosten) wordt een voorziening getroffen voor het verwachte bedrag op het moment van activering. Dit bedrag wordt als onderdeel van de vervaardigingsprijs verwerkt. Kosten van groot onderhoud worden rechtstreeks verantwoord in de staat van baten en lasten.

Financiële vaste activa Deelnemingen Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan worden, wordt verondersteld dat er invloed van betekenis is. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover de instelling in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden, uitgaande van de waarden bij eerste waardering, de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de staat van baten en lasten.

Jaarrekening

39

Vorderingen op deelnemingen De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen worden gewaardeerd tegen de reële waarde van het verstrekte bedrag, gewoonlijk de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Effecten De onder financiële vaste activa opgenomen effecten die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de instelling duurzaam te dienen, worden gewaardeerd op marktwaarde. Waardevermeerderingen van deze effecten worden rechtstreeks verwerkt in de herwaarderings¬reserve. Indien de marktwaarde onder de oorspronkelijke verkrijgingsprijs uitkomt, wordt de waardevermindering verwerkt ten laste van de staat van baten en lasten. Indien de marktwaarde van effecten niet betrouwbaar kan worden vastgesteld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs.

Voorraden De voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen de vervangingswaarde, zijnde de inkoopprijs per balansdatum, of lagere opbrengstwaarde. De grond- en hulpstoffen en overige elementen die samenhangen met de vervaardiging en die zijn opgenomen in de voorraden halffabricaten en gereed product, worden eveneens gewaardeerd tegen de vervangingswaarde of lagere opbrengstwaarde. Ongerealiseerde waardevermeerderingen van de voorraden worden opgenomen in een herwaarderingsreserve.

Onderhanden projecten Onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectopbrengsten (bestaande uit de gerealiseerde projectkosten en toegerekende winst). Indien van toepassing, worden de verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen hierop in mindering gebracht. Onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde projectopbrengsten worden gepresenteerd onder de kortlopende schulden.

Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten. Voorzieningen wegens oninbaarheid dienen in mindering te worden gebracht op de boekwaarde van de vordering.

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kasgelden, banktegoeden en direct opeisbare deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves en/of -fondsen. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen. De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is aangebracht.

Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is in te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen.

40

Jaarrekening

Voorziening arbeidsongeschiktheidskosten Indien op balansdatum verplichtingen bestaan tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. Voor deze verplichtingen is een voorziening opgenomen. De verplichting is een beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. Voorziening jubilea De voorziening jubilea wordt opgenomen voor verwachte lasten gedurende het dienstverband van de werknemers.

Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de staat van baten en lasten wordt verwerkt.

7.1

Grondslagen voor bepaling van het resultaat

Algemeen De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Opbrengstverantwoording Verlenen van diensten Opbrengsten uit het verlenen van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Projectopbrengsten en projectkosten Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de projectopbrengsten en projectkosten. Projectopbrengsten zijn de contractueel overeengekomen opbrengsten en opbrengsten uit hoofde van meer- en minderwerk, claims en vergoedingen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat deze worden gerealiseerd en ze betrouwbaar kunnen worden bepaald. Projectkosten zijn de direct op het project betrekking hebbende kosten, die kosten die in het algemeen aan projectactiviteiten worden toegerekend en toegewezen kunnen worden aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend. Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte verliezen onmiddellijk in de staat van baten en lasten verwerkt. Dit verlies wordt verwerkt in de kostprijs van de omzet. De voorziening voor het verlies maakt onderdeel uit van de post onderhanden projecten.

Overige bedrijfsopbrengsten Overige bedrijfsopbrengsten bestaan uit baten uit verhuur, detachering en overige baten. Afschrijvingen op materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast.

Personeelsbeloningen Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

Jaarrekening

41

Pensioenen De instelling heeft de toegezegd-pensioenregelingen bij bedrijfstakpensioenfondsen verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen.

Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

Grondslagen geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De liquide middelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen, zijnde kasgelden en direct opeisbare banktegoeden.

Grondslagen voor de waardering van de enkelvoudige jaarrekening De grondslagen voor de waardering van de enkelvoudige jaarrekening zijn overeenkomstig de grondslagen voor de waardering van de geconsolideerde jaarrekening, met dien verstande dat: Financiële vaste activa Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de netto-vermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Voor een vermogenstekort van een deelneming wordt een voorziening gevormd. Aandeel in resultaat van deelnemingen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt het aan de vennootschap toekomende aandeel in resultaat van deze deelnemingen opgenomen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij ITC geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling.

42

Jaarrekening

7.2

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatbestemming)

Model B2 (x € 1.000,=) 1 Activa

2 Passiva 31/12/2009

31/12/2008

31/12/2009

31/12/2008

€

€

€

€

€

€

€

€

Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa 1.3 Financiële vaste activa

29.742

30.297

528

477

Totale vaste activa

30.270

2.1 Eigen vermogen

1.6 Vorderingen 1.7 Liquide middelen Totale vlottende activa

Totaal activa

Jaarrekening

18.934

30.774

Vlottende activa 1.5 Onderhanden projecten

18.934 20.583

2.2 Voorzieningen 1.4 Voorraden

20.583

52

58

1.063

0

2.044

2.558

10.613

7.613

663

796

2.3 Langlopende schulden

8.814

9.306

2.4 Kortlopende schulden

13.982

11.967

13.772

10.229

44.042

41.003 Totaal passiva

23.459

22.069

44.042

41.003

43

7.3

Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2009

Model B3 (x € 1.000,=)       3 Baten 3.1 Rijksbijdragen OCW 3.2 Cursusopbrengsten 3.3 Baten contractwerkzaamheden 3.4 Overige baten Totaal baten       4 Lasten 4.1 Personele lasten 4.2 Afschrijvingen 4.3 Huisvestingslasten 4.4 Overige instellingslasten Totaal lasten       Saldo baten en lasten    5 Saldo financiële baten en lasten    Resultaat

2009 €

€

24.362 2.051 9.526 2.562

Begroting 2009 € € 23.551 2.500 11.000 2.911

38.501

18.939 2.136 2.858 12.653

2008 €

€

23.551 2.065 5.861 2.070 39.962

17.957 2.209 3.243 14.869

33.547

17.296 2.069 2.681 9.484

36.586

38.278

31.530

1.915

1.684

2.017

-264

-375

-327

1.651

1.309

1.690

7 Resultaat deelnemingen    Resultaat na belastingen    8 Aandeel derden in resultaat

-2

-

17

1.649

1.309

1.707

-

-

-

Netto resultaat

1.649

1.309

1.707

  

44

Jaarrekening

7.4

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2009

Model B4 (x € 1.000,=) 2009 €

€

2008 €

Kasstroom uit operationele activiteiten: Saldo baten en lasten

1.913

2.034

Aanpassingen voor: - Afschrijvingen - Mutaties voorzieningen

2.136 -133

2.069 -398 3.916

Mutaties vlottende middelen: - Voorraden - Vorderingen - Onderhanden projecten - Kortlopende schulden

6 515 -1.063 2.015

3.705 54 -210 0 582

1.473 Kasstroom uit bedrijfsoperaties: - ontvangen interest - betaalde interest - buitengewoon resultaat

211 -528 53

Totaal Kasstroom uit operationele activiteiten

€

426 185 -543 31

-264

-327

5.125

3.804

Kasstroom uit investeringsactiviteiten (Des) investeringen materiële vaste activa (Des) investeringen financiële vaste activa

-1.580 -52

Totaal Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossing langlopende schulden

-1.632

-493

Totaal Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie liquide middelen

Beginstand liquide middelen Mutatie liquide middelen Eindstand liquide middelen

Jaarrekening

-1.930 -48 -1.978

-453 -493

-453

3.000

1.373

7.613 3.000

6.240 1.373 10.613

7.613

45

7.5

Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten

Algemene toelichting Activiteiten De activiteiten van de instelling en haar groepsmaatschappijen (‘de Groep’) bestaan voornamelijk uit::  dienstverlening op het gebied van onderwijs  verstrekken van huisvesting aan studenten  bevorderen van het wetenschappelijk onderzoek Consolidatie In de consolidatie worden de financiële gegevens van de instelling opgenomen, haar groepsmaatschappijen en andere instellingen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen (op grond van de feitelijke situatie) of waarover zij de centrale leiding heeft. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin de instelling overheersende zeggenschap, direct of indirect, kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum. De groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft, worden voor 100% in de consolidatie betrokken.(zie hoofdstuk 217 Consolidatie) Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Wanneer er sprake is van een belang in een joint venture, dan wordt het desbetreffende belang proportioneel geconsolideerd. Van een joint venture is sprake indien als gevolg van een overeenkomst tot samenwerking de zeggenschap door de deelnemers gezamenlijk wordt uitgeoefend. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep. Aangezien de staat van baten en lasten over 2009 van de instelling in de geconsolideerde jaarrekening is verwerkt, is (in de enkelvoudige jaarrekening) volstaan met weergave van een beknopte staat van baten en lasten in overeenstemming met artikel 2:402 BW. Verbonden partijen Alle groepsmaatschappijen, zoals opgenomen in paragraaf 7.8, evenals de deelnemingen, worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen bij geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. De verkrijgingsprijs van de verworven groepsmaatschappij is opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geld heeft plaatsgevonden. De geldmiddelen die in de verworven groepsmaatschappij aanwezig zijn, zijn van de aankoopprijs in aftrek gebracht. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract zijn voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt, en dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. 46

Jaarrekening

Model B5 1.2

Materiële vaste activa Verkrijgingsprijs ( x € 1.000,=) (vervaardigingsprijs) t/m jaar 2008

1.2.1

Gebouwen en terreinen

1.2.1.1 1.2.1.2

Gebouwen Terreinen

1.2.2

Inventaris en apparatuur Totaal

1.2.a 1.2.a.1

1.2.a.2

1.2.b

Jaarrekening

Waardevermindering en afschrijvingen t/m 2008

31/12/2008

Investeringen 2009

Afschrijvingen/ Desinvesteringen 2009

Afschrijvingen jaar 2009

Aanschafprijs t/m 2009

Afschrijvingen t/m 2009

Boekwaarde 31/12/2009

Gehanteerd afschrijvingspercentage %

36.980 3.776 40.756

13.000 410 13.410

23.980 3.366 27.346

514 0 514

-

1.355 1.355

37.494 3.776 41.270

14.355 410 14.765

23.139 3.366 26.505

2 / 10 -

6.704

3.753

2.952

1.066

468

781

7.303

4.066

3.237

6,66 / 33,33

47.460

17.163

30.298

1.580

468

2.136

48.573

18.831

29.742

OZB en verzekerde waarde gebouwen en terreinen Bedrag OZB waarde gebouwen en terreinen: Hengelosestraat 99 17.884.000 Boulevard 1945 nr. 4 5.942.000 Haaksbergerstraat 82 4.918.000 Verzekerde waarde gebouwen: Hengelosestraat 99 49.868.250 Boulevard 1945 nr. 4 19.722.000 Haaksbergerstraat 82 6.175.900

Boeken

Boekwaarde

Aanschaf in 2009

Peildatum 01-01-2009 01-01-2008 01-01-2008 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010

€ 35.686

47

Materiële vaste activa: Ter financiering van het gebouw 'Hengelosestraat 99' te Enschede is een financial leasecontract met SNS Property Finance afgesloten ter grootte van totaal € 23.597.000. Begin 2007 is dat contract verlengd, opnieuw voor een periode van 10 jaar. De aflossingen geschieden in 50 halfjaarlijkse annuïteiten die jaarlijks met 1,5% verhoogd worden. Deze jaarlijkse indexatie wordt door het Ministerie van OCW gecompenseerd via extra toewijzingen in de subsidie. De eerste aflossing vond medio januari 1997 plaats. In totaal is in 2009 bijna € 453.000 afgelost conform het aflossingsschema. Van de totale schuldrest is de reguliere aflossingsverplichting voor 2010 (€ 492.455) onder de kortlopende schulden gepresenteerd. Gestelde zekerheden:  1e hypothecaire inschrijving tot een bedrag van € 23.597.000 en bovendien tot een bedrag van € 3.235.862 tot verhaal van verschuldigde renten, vergoedingen en kosten, op het gebouw aan de Hengelosestraat 99 te Enschede.  Verpandingsrechten voortvloeiend uit de subsidietoezegging uit hoofde van de huisvestingslasten.

Financiële vaste activa  Binnen het consortium dat de aandelen van 52°North GmbH in eigendom heeft, heeft in 2009 om strategische redenen een beperkte herverdeling van de aandelen plaats gevonden waarbij ITC 'om niet' 1% van de aandelen met een waarde van € 260 heeft verkregen van consortium lid ESRI Inc. In de Jaarrekening is dit bedrag als 'Investering' opgenomen. Hiermee bezit het ITC 26% van het aandelenpakket.  De beurswaarde van de beleggingen bij de ING Bank (Steepener) is in 2009 met ongeveer € 53.000 toegenomen ten opzichte van stand per ultimo 2008. Deze waardestijging is als 'Investering' in de Jaarrekening opgenomen. 1.3

1.3.1

1.3.5.4

Financiële vaste activa Boekwaarde 31/12/2008

Investeringen 2009

Resultaat Deelnemingen 2009

Boekwaarde 31/12/2009

-52°North GmbH

23.338

260

-1.971

21.627

Subtotaal deelnemingen

23.338

260

-1.971

21.627

453.684

52.899

0

506.583

453.684

52.899

0

506.583

477.022

53.159

-1.971

528.210

Deelnemingen:

Effecten: Overige effecten Subtotaal effecten Totaal vaste activa

De nominale waarde van de belegging bedraagt op 31 december 2008 € 500.000, de marktwaarde op 31 december 2008 was echter € 491.800, derhalve is de belegging tegen deze waarde in de balans opgenomen.

 

Specificatie van de effecten   Boekwaarde 1 januari Investeringen Desinvesteringen Boekwaarde 31 december

Aandelen -

Obligaties 14.884 -101 -

Overige 438.800 53.000 -

Totaal 453.684 52.899 -

-

14.783

491.800

506.583

 

48

Jaarrekening

Vlottende activa 1.4

Voorraden

31/12/2009 €

1.4.1

Gebruiksgoederen

51.723

Totaal

1.5

Onderhanden projecten Onderhanden projecten

Debiteuren

1.5.3

Verbonden partijen

1.5.5

Overige vorderingen: Inzake overig Inzake belastingen en premies

31/12/2008

€

€

0

31/12/2009

31/12/2008

€

€

1.537.005

28.789

60.681

174.285

3.691

42.881

40.674 44.365

Overlopende activa: Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen

1.5.9

€

1.214.722

217.166 1.5.6

€

0 1.062.911

€ 1.5.1

57.727

1.062.911

Vorderingen

€

57.727

31/12/2009

Totaal

1.5

€

51.723

€ 1.5.1

31/12/2008

€

Voorziening wegens oninbaarheid Totaal

611.161

461.532

0

480.174 611.161

941.706

-27.726

-25.079

2.044.112

2.558.678

  De voorziening wegens oninbaarheid verloopt als volgt: Stand per 1 januari

25.079

34.700

Onttrekking

3.758

16.099

Dotatie

6.405

6.478

27.726

25.079

Stand per 31 december

Alle hierboven genoemde vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan 1 jaar. 1.7

Liquide middelen

1.7.1

Kasmiddelen

1.7.2 1.7.3

31/12/2009

31/12/2008

€

€

44.793

26.878

Banken

4.029.044

1.881.460

Deposito's (saldi zijn direct opvraagbaar)

6.539.350

5.704.451

10.613.187

7.612.789

Totaal

Jaarrekening

49

2

Passiva

2.1

Eigen vermogen

Mutaties Saldo

Bestemming

Overige

Saldo

31/12/2008

exploitatiesaldo

mutaties

31/12/2009

2009

2009

€ 2.1.1

Kapitaal

2.1.2

Algemene reserve

2.1.3

Bestemmingenreserve: - Herhuisvesting studenten - Herbeleggingsreserve - Vastgelegd in terreinen Totaal vermogen

€

€

45

€ 45

16.190.285

399.107

16.589.391

1.078.000

1.250.000

2.328.000

2.524

-101

2.423

1.662.760

-

1.662.760

18.933.614

1.649.006

0

20.582.619

Toelichting bestemmingsreserves Binnen het eigen vermogen heeft het ITC een drietal bestemmingen opgenomen. Het gaat hierbij om een bedrag van € 1.662.760 welke is gegenereerd door de activering van de aanschaf van het perceel grond, waarop het hoofdgebouw aan de Hengelosestraat is gebouwd. Deze activering is direct in het eigen vermogen verwerkt. Daarnaast is vanaf de begroting van 2008 rekening gehouden om een bedrag te reserveren binnen de instituutsbegroting. Die gereserveerde bedragen hebben tot doel om op termijn te kunnen voorzien in een adequate huisvesting voor de studenten van het ITC. Tenslotte bestaat er nog een gering bedrag van € 2.423 als herbeleggingsreserve voor nog niet gerealiseerde koersresultaten op de beleggingen in obligaties.

50

Jaarrekening

2.2 Voorzieningen

Mutaties Saldo 31/12/2008

Dotaties 2009

Onderverdeling saldo 31-12-2009

Onttrekkingen 2009

Vrijval 2009

Saldo 31/12/2009

< 1 jaar

1 - 5 jaar

> 5 jaar

€

€

€

€

€

€

€

€

Wachtgeld Ambtsjubilea

614.752 181.736

136.955 0

247.707 0

0 22.493

504.000 159.243

187.805 23.721

201.600 40.656

114.595 94.865

Totaal

796.488

136.955

247.707

22.493

663.243

211.526

242.256

209.460

2.3 Langlopende schulden

Bedrag lening

Aangegane

Aflossingen

Voorgenomen

Bedrag

Rente

Resterende

31/12/2008

Leningen o/g 2009

2009

Aflossingen 2010

Boekwaarde 31/12/2009

percentage

Looptijd

€

€

€

€

€

%

452.915

492.455 Gepresenteerd onder kortlopende schulden 492.455

8.813.694

5,25%

Kredietinstellingen: SNS Property Finance

9.759.064

Totaal

9.759.064

-

452.915

12 jaar

8.813.694

Voorzieningen: Voorziening wachtgeld De voorziening wachtgeld is gevormd in verband met toekomstige verplichtingen van het ITC uit hoofde van de wachtgeldregeling. Voorziening ambtsjubilea De voorziening ambtsjubilea is gevormd in verband met toekomstige verplichting ten opzichte van personeelsleden in (vaste) dienst per 31 december 2009.

Jaarrekening

51

Kortlopende schulden 2.4

Kortlopende schulden

31/12/ 2009 €

2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.5. 2.4.6 2.4.7 2.4.8

2.4.9

 

Kredietinstellingen Nog te besteden projecten Crediteuren Verbonden partijen Belasting en premies soc. verzekeringen Schulden inzake pensioenen Overige kortlopende schulden: - Studieprogramma's* - Vakantiegeld en ziektekosten - Vakantiedagen - Overige posten Overlopende passiva: - Vooruitontvangen c.q. nog te betalen

Totaal

31/12/ 2008

€ 492.456 5.036.890 875.339 41.935 865.201 244.998

3.997.416 662.082 1.668.723 62.823

€

€ 452.915 5.440.317 964.150 27.356 761.449 229.828

716.899 631.505 1.539.982 34.922 6.391.044

2.923.308

34.133

1.167.729

13.981.996

11.967.052

* De baten en lasten voortvloeiende uit de studentenrekeningen leidt tot een positie van € 3.997.416. De baten en lasten zijn niet in de resultatenrekening verwerkt maar zullen gesaldeerd nihil zijn. De positie ultimo 2009 betreft nog te besteden gelden.

 

52

Jaarrekening

7.6

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Model B6 Inzake de leaseovereenkomst, met betrekking tot het gebouw aan de Hengelosestraat 99, is per balansdatum een rentebedrag verschuldigd van € 3.235.862. Ultimo 2005 heeft ITC een contract afgesloten met betrekking tot de vervanging van de vloerbedekking in het gehele pand. Deze vervanging zal tot en met 2010 gefaseerd worden uitgevoerd; hiermee is per balansdatum nog een bedrag gemoeid van ca. € 80.000. Deze verplichting is echter niet in de balans opgenomen. Door de oprichting van ITC International Hotel BV heeft ITC zich per 31 december 1998 verplicht tot volledige nakoming van de verplichtingen welke zijn aangegaan door IIH BV. Hieronder valt ook de verplichting betreffende de huurovereenkomst inzake het appartementencomplex 'Hof van Arke'. Uitgaande van een einddatum per 1 juli 2012 wordt rekening gehouden met een verplichting van € 701.560. IIH BV heeft vanaf 1 januari 2010 een huurcontract voor de accommodatie aan De Boulevard 1945 en de Haaksbergerstraat afgesloten met de Universiteit Twente. In 2010 is hiermee een bedrag gemoeid van € 1.724.677. Het is op dit moment nog niet duidelijk wat de looptijd van het huurcontract gaat worden. Tevens heeft IIH BV de verplichting om per 1 januari 2011 de in de door het Eden Hotel Group gehuurde ruimtes aanwezige hotelinventaris over te nemen voor een bedrag van € 94.277. Tenslotte heeft IIH BV voor de duur van 3 jaar een contract afgesloten met de fa. Engelbertink ten behoeve van de wasserij. In 2009 was hiermee een bedrag gemoeid van € 82.000 op jaarbasis. Prijsaanpassingen vinden plaats per 1 januari van het jaar en worden gebaseerd op onderbouwde branchecijfers.

Jaarrekening

53

7.7

Overzicht verbonden partijen

Het ITC heeft belangen in een aantal andere partijen. Hieronder treft u de gegevens van deze verbonden partijen aan. De transacties van het ITC met het ITC International Hotel bestaan voornamelijk uit het in rekening brengen van huurbedragen voor panden, welke gehuurd worden door het ITC International Hotel, doch welke eigendom zijn van het ITC. Aan de andere kant betaalt het ITC een suppletiebedrag aan het ITC International Hotel. Deze betaling moet gezien worden als een aanvulling op de kamerhuur welke door de student betaald moet worden. De transacties tussen het ITC en de UT hebben voornamelijk betrekking op activiteiten ontstaan door onderlinge dienstverlening. Deze dienstverlening richt zich dan hoofdzakelijk op het gebied van het verzorgen van onderwijs of het uitvoeren van projecten. In het kader van de consolidatie worden de hierboven genoemde transacties uiteraard geëlimineerd in de jaarcijfers van de betrokken instelling.

Gegevens van de verbonden partijen (voor boekjaar 2009): Doelstelling Verstrekken van huisvesting aan studenten van het ITC Het bevorderen van onderzoek binnen het (werkterrein) van het ITC

Samenstelling bestuur Drs. I.J.J. Beerens, bestuurder

Personeelsvereniging Intercontact

Versterken van de gemeenschapsgedachte binnen het ITC

B. de Smeth, voorzitter B. Köbben, secretaris / penningmeester M. Koelen, lid M. Erdman, lid R. Spaan, lid M. van Druten, lid G. Olde Hendrikman, lid L. Groenendijk, lid J. de Ruiter, lid

Student Association Board

Versterken van de binding tussen de studenten en de ITC- Gemeenschap

L.M. Uwanziga, voorzitter N.H. Koroso, secretaris A. Camhol, communicatie D.E. Riguer, penningmeester J. Njoki, lid

52°North GmbH

Het ontwikkelen, bevorderen en toepassen van open software op het gebied van geo-informatica

Dr. A. Remke, Managing Director Dr. A. Wytzisk, Managing Director

Universiteit Twente

Het verzorgen van onderwijs op wetenschappelijk niveau

Dr. A.H. Flierman, voorzitter Prof.dr. H. Brinksma, rector magnifucus Ir. K.J. van Ast, vice-voorzitter

Naam: ITC International Hotel B.V. Stichting ITC Fonds

Prof. dr. ir. K.J. Beek, voorzitter Prof. dr. ir. M. Molenaar, lid H. ten Velde, secretaris/penningmeester

 

De omvang van de belangen van het ITC in de hierboven genoemde andere maatschappijen treft u aan in het volgende overzicht.

54

Jaarrekening

Model B7 Meerderheidsdeelneming (bv of nv) Naam Juridische Vorm

ITC International Hotel BV

bv

Statutaire

Code

Eigen vermogen

Exploitatie-

Omzet

Verklaring

Consolidatie

Zetel

Activiteiten

31/12/2009

saldo 2009

2009

art. 2:403 BW ja/nee

ja / nee

ja

ja

100

Deelname Percentage

Enschede

Beslissende zeggenschap (stichting of vereniging)   Naam Juridische Statutaire Vorm

Stichting ITC Fonds

stichting

Zetel

Enschede

4

152.748

186.141

Code

Eigen vermogen

Exploitatie-

Omzet

Verklaring

Consolidatie

Activiteiten

31/12/2009

saldo 2009

2009

art. 2:403 BW ja/nee

ja / nee

nee

ja

100

Omzet

Verklaring

Consolidatie

2009

art. 2:403 BW ja/nee

ja / nee

Deelname Percentage

nee nee nee

nee nee nee

4

168.850

20.983

Overige verbonden partijen (minderheidsdeelneming en geen beslissende zeggenschap)    Naam Juridische Statutaire Code Eigen vermogen ExploitatieVorm Pers.Vereniging Intercontact Student Association Board 52°North GmbH

vereniging vereniging G.m.b.H.

Zetel Enschede Enschede Munster

Activiteiten 4 4 2

Totaal Overige verbonden partijen Naam

Juridische Vorm

Universiteit Twente

n.v.t.: bij wet opgericht

4.348.406

31/12/2009

saldo 2009

23.156

6.167 22.853 84.748

- 801 - 70 - 7.580

11.055 14.284 298.311

113.768

- 8.451

323.650

Aangezien de 2009-cijfers nog niet bekend zijn, zijn hieronder de cijfers van 2008 weergegeven. Statutaire Code Eigen vermogen ExploitatieOmzet Verklaring Zetel

Enschede

Deelname Percentage

Activiteiten

1

31/12/2008

170.500.000

saldo 2008

4.900.000

Consolidatie

2008

art. 2:403 BW ja/nee

ja / nee

272.600.000

nee

nee

26

Deelname Percentage

-

Verklaring code activiteiten: 1 = contractonderwijs, 2 = contractonderzoek, 3 = onroerende zaken, 4 = overige

Jaarrekening

55

7.8

Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde staat van baten en lasten

Model B8 3. Baten

(Normatieve) rijksbijdrage OCW

2009 € 24.361.644

2008 € 23.550.834

Totaal

24.361.644

23.550.834

Cursusgeld Opbrengst handling fee Overige opbrengsten

2009 € 1.670.909 209.910 169.832

2008 € 1.734.644 208.144 122.473

Totaal

2.050.651

2.065.261

2009 €

2008 €

6.432.865 760.281 0 0 30.162 101.890 7.325.198

2.574.015 757.049 0 0 112.375 93.797 3.537.236

219.546 932.482 1.152.028

218.333 1.100.553 1.328.886

Consultingactiviteiten:

1.049.087

995.322

Totaal

9.526.313

5.861.444

3.4

Overige baten

3.4.2 3.4.5

Verhuur en logiesopbrengst Overige

2009 € 2.400.040 161.992

2008 € 1.949.905 120.178

Totaal

2.562.032

2.070.083

3.1

Rijksbijdrage OCW

3.1.1

3.2

Cursusopbrengsten

3.3

Baten contractwerkzaamheden

3.3.1

Contractonderwijs: Internationale organisaties Nationale overheden NWO KNAW Overige non-profit organisatie Bedrijven

3.3.2

3.3.3

56

Contractonderzoek: NWO Overig

Jaarrekening

4 4.1

Lasten Personele lasten

4.1.1 4.1.2 4.1.3.1 4.1.3.2 4.1.3.3

Lonen salarissen Sociale lasten Dotatie voorziening wachtgeld Uitzendkrachten, declaranten e.d. Overige Totaal

4.1.a

Aantal fte's per 31-12

2009 € 14.346.500 3.017.661 136.955 655.587 782.569 18.939.272

2008 € 13.380.400 2.616.890 0 779.845 519.359 17.296.494

2009 Fte 's 132 113 245

2008 Fte 's 127 113 240

2009 176.540

2008 160.026

4.500 ziet af van honorering ziet af van honorering

4.500 3.000 ziet af van honorering

n.v.t.

ziet af van honorering

ziet af van honorering 3.000 3.000 3.000 ziet af van honorering 13.500

3.000 3.000 3.000 3.000 n.v.t. 19.500

WP/OP (excl. PhD kandidaten) OBP Totaal 4.1.b

Overzicht bezoldiging CvB CvB Overzicht Raad van Toezicht: Prof. mr. J.W.J. Besemer (Vz) Prof. dr. P. Hooimeijer Prof. dr. J.T. Fokkema Prof. dr. W. van Rossum Prof. dr. M.J. Kropff Ir. C.D. van der Wildt Dr. B.E. van Vucht Tijssen Dr. J-P.R.A. Sweerts Prof. Dr. A.J. Mouthaan Totaal

4.1.c

Vermelding van publieke topinkomens

Naam en functie

Duur dienstverband In het verslagjaar In dienst vanaf

In dienst tot

Prof. dr. ir. M. Molenaar (Rector)

01-01

Drs. I.J.J. Beerens (Directeur)

01-01

Jaarrekening

Belastbaar loon (in EUR)

Voorziening t.b.v. beloningen betaalbaar op termijn

2009

Uitkeringen i.v.m. beëindiging dienstverband

2009

2008

2008

2009

31-12

176.540

160.026

80.608

0

0

31-12

151.835

138.476

52.291

0

0

2008

Totaal

2009

2008

0

257.148

160.026

0

204.126

138.476

57

4.2

Afschrijvingen Gebouwen Inventaris en apparatuur

2009 € 1.354.947 781.136

2008 € 1.323.796 745.123

4.2.2 4.2.3

Totaal

2.136.083

2.068.919

2009

2008

€ 448.519 60.725 806.540 618.138 598.516 209.628 115.641

€ 221.694 52.402 725.353 615.052 559.638 215.669 90.846

2.857.707

2.680.655

2009

2008

€ 702.081 250.334 892.637 7.612.000 601.152 2.594.634

€ 748.216 301.650 891.053 3.998.556 904.921 2.639.984

12.652.838

9.484.381

4.3

Huisvestingslasten

4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7

Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaak Heffingen Overige Totaal

4.4

Overige instellingslasten

4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6

Reis- en representatie Veldwerkkosten Researchprogramma Materiële lasten projectactiviteiten ITC Capacity Building Programme Overige Totaal

4.5 Accountantshonoraria In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht. 4.5

4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4

Accountantshonoraria

Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden Fiscale advisering Andere niet-controlediensten Totaal

2009 € 44.030 101.110 9.088 8.449

€

162.677

2008 € 71.400 67.515 5.825 191.546

€

336.286

Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de instelling en de in deconsolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties).

58

Jaarrekening

5 Financiële baten en lasten In het boekjaar zijn de volgende bedragen als financiële baten en lasten ten laste van het resultaat gebracht. 5

Financiële baten en lasten Financiële baten

5.1 5.2 5.3 5.4

Rentebaten Waardeverandering fin. vaste activa Overige opbrengst fin. vaste activa Rentelasten Saldo financiële baten en lasten

2009 € 211.297 53.000 0 -/- 528.058

€

-/- 263.761

2008 € 185.375 30.800 0 -/- 543.246

€

-/-327.071

Onder punt 5.2 is de ongerealiseerde koersstijging van de belegging in financiële vaste activa opgenomen. Onder punt 5.4 is de rentecomponent van de leaserekening opgenomen.

Jaarrekening

59

7.9

Enkelvoudige balans ITC per 31 december 2009 (na resultaatbestemming)

Model B9 (x € 1.000,=) 1 Activa

2 Passiva 31/12/2009

31/12/2008

31/12/2009

31/12/2008

€

€

€

€

€

€

€

€

Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa 1.3 Financiële vaste activa

28.695

29.309

835

577

Totale vaste activa

29.530

2.1 Eigen vermogen

50

58

1.5 Onderhanden projecten

1.063

0

1.6 Vorderingen

3.047

3.731

10.120

7.124

Totale vlottende activa

Totaal activa

60

18.934

29.886 2.2 Voorzieningen

1.7 Liquide middelen

18.934 20.583

Vlottende activa 1.4 Voorraden

20.583

663

796

2.3 Langlopende schulden

8.814

9.306

2.4 Kortlopende schulden

13.750

11.763

14.280

10.913

43.810

40.799 Totaal passiva

23.227

21.865

43.810

40.799

Jaarrekening

7.10 Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2009 Model B10 (X €1.000,= )    3 Baten 3.1 Rijksbijdragen OCW 3.2 Cursusopbrengsten 3.3 Baten contractwerkzaamheden 3.4 Overige baten 3.5 Verhuur- en logies opbrengsten Totaal baten       Lasten 4 4.1 Personele lasten 4.2 Afschrijvingen 4.3 Huisvestingslasten 4.4 Overige instellingslasten Totaal lasten       Saldo baten en lasten    Saldo financiële baten en lasten 5    Resultaat    Resultaat deelnemingen 7

2009 €

€

24.362 2.051 9.526 222 1.690

Begroting 2009 € € 23.551 2.500 11.000 348 1.690

37.851

18.462 1.941 1.256 14.518

2008 €

€

23.551 2.065 5.861 195 1.643 39.089

33.315

17.471 1.981 1.306 16.875

16.833 1.886 1.211 11.211

36.177

37.633

31.141

1.674

1.456

2.174

-/- 230

-/- 375

-/- 302

1.444

1.081

1.872

205

228

-/- 165

Resultaat na belastingen    8 Aandeel derden in resultaat

1.649

1.309

1.707

-

-

-

Netto resultaat

1.649

1.309

1.707

  

Jaarrekening

61

7.11 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Model B5 1.2

Materiële vaste activa Verkrijgingsprijs ( x € 1.000,=) (vervaardigingsprijs) t/m jaar 2008

1.2.1

Gebouwen en terreinen

1.2.1.1 1.2.1.2

Gebouwen Terreinen

1.2.2

Inventaris en apparatuur Totaal

1.2.a 1.2.a.1

1.2.a.2

1.2.b

62

Waardevermindering en afschrijvingen t/m 2008

31/12/2008

Investeringen 2009

Afschrijvingen/ Desinvesteringen 2009

Afschrijvingen jaar 2009

Aanschafprijs t/m 2009

Afschrijvingen t/m 2009

Boekwaarde 31/12/2009

Gehanteerd afschrijvingspercentage %

36.777 3.776 40.553

12.814 410 13.224

23.963 3.366 27.329

514 0 514

-

1.341 1.341

37.291 3.776 41.067

14.155 410 14.565

23.136 3.366 26.502

2 / 10 -

4.105

2.125

1.980

813

468

600

4.450

2.257

2.193

6,66 / 33,33

44.658

15.349

29.309

1.327

468

1.941

45.517

16.822

28.695

OZB en verzekerde waarde gebouwen en terreinen Bedrag OZB waarde gebouwen en terreinen: Hengelosestraat 99 17.884.000 Boulevard 1945 nr. 4 5.942.000 Haaksbergerstraat 82 4.918.000 Verzekerde waarde gebouwen: Hengelosestraat 99 49.868.250 Boulevard 1945 nr. 4 19.722.000 Haaksbergerstraat 82 6.175.900

Boeken

Boekwaarde

Aanschaf in 2009

Peildatum 01-01-2009 01-01-2008 01-01-2008 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010

€ 35.686

Jaarrekening

Model B11 1.3

1.3.1

Financiële vaste activa

Boekwaarde

Investeringen

31-12-2008 €

2009 €

Deelneming: - IIH BV - St. ITC Fonds - 52°North

Resultaat

Boekwaarde

2009 €

31-12-2009 €

186.141 20.983 -/- 1.971

152.747 168.850 21.627

205.153

343.224

-/- 33.394 147.867 23.338

260

137.811

260

Overige effecten: - ING Steepener

438.800

53.000

491.800

Totaal

576.611

53.260

835.024

Totaal deelnemingen  1.3.5

Mutaties Desinvesteringen 2009 €

1.6

Vorderingen

1.6.1

Debiteuren

1.6.3

Groepsmaatschappij

1.6.4

Verbonden partijen

1.6.5

Overige vorderingen:

0

31/12/2009 €

€

31/12/2008 €

1.172.080

Inzake leveranciers, personeel

171.021

Inzake belastingen en premies

15.349

28.790

60.681

1.138.924

1.264.805 0 19.793

186.370 1.6.6

19.793

Overlopende activa: Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen

1.6.9

€ 1.523.007

548.775

407.700

0

480.174 548.775

887.874

-27.726

-25.079

3.047.213

3.731.081

25.079

34.700

Onttrekking

3.758

16.099

Dotatie

6.405

6.478

27.726

25.079

Voorziening wegens oninbaarheid Totaal

  Voorziening wegens oninbaarheid verloopt als volgt: Stand per 1 januari

Stand per 31 december

Vorderingen Over de vorderingen inzake de 'verbonden partijen' wordt 4 procent rente berekend.

Jaarrekening

63

2.4

Kortlopende schulden

2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.5. 2.4.6 2.4.7 2.4.8

Kredietinstellingen Nog te besteden projecten Crediteuren Verbonden partijen Belasting en premies soc. verzekeringen Schulden inzake pensioenen Overige kortlopende schulden: - Studieprogramma's* - Vakantiegeld en ziektekosten - Vakantiedagen - Overige posten

31/12/ 2009 €

2.4.9

 

€ 492.456 5.036.890 712.509 41.935 853.790 236.771

3.997.416 651.000 1.661.100 32.599

€

€ 452.915 5.440.317 824.333 27.356 725.287 227.235

716.899 621.000 1.532.220 27.281 6.342.115

2.897.400

34.133

1.167.705

13.750.599

11.762.548

Overlopende passiva: - Vooruitontvangen c.q. nog te betalen

Totaal

31/12/ 2008

* De baten en lasten voortvloeiende uit de studentenrekeningen leidt tot een positie van € 3.997.416. De baten en  lasten zijn niet in de resultatenrekening verwerkt maar zullen gesaldeerd nihil zijn. De positie ultimo 2009 betreft  nog te besteden gelden.

 

Eigen vermogen Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar model 2.1 in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Exploitatiesaldo Exploitatiesaldo 2009: Resultaat ITC Resultaat deelneming IIH BV Resultaat deelneming St. ITC Fonds

64

in € 1.441.882,186.141,20.983,1.649.006,-

Jaarrekening

7.12 Overige gegevens Resultaat bestemming Het totale resultaat van € 1.649.006 wordt toegevoegd aan het eigen vermogen. Het eigen vermogen wordt hiermee verhoogd tot een bedrag van € 20.582.619. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met het feit dat in dit bedrag bestemmingsreserves zijn opgenomen voor een bedrag van ruim € 2.330.000. Gebeurtenissen na balansdatum Na jaarrekeningcontrole op 31 maart 2010, heeft een drietal onverschuldigde betalingen plaatsgevonden ten laste van de ITC bankrekeningen voor een totaalbedrag van €2.014.000. Op basis van de informatie eind april 2010 is geconstateerd dat een medewerker van de financiële administratie die bedragen heeft overgemaakt naar bankrekeningen in Peru. Van deze onrechtmatige transacties is direct aangifte gedaan. Inmiddels vindt een justitieel onderzoek plaats en is door de Universiteit Twente, waarvan het ITC vanaf 1 januari 2010 onderdeel vormt, een extern bureau ingeschakeld om een toedrachtonderzoek uit te voeren naar deze onrechtmatige handelingen. Vooralsnog zijn voor het boekjaar 2009 dergelijke onrechtmatige transacties niet geconstateerd. Totdat de uitkomsten voor voornoemd extern onderzoek beschikbaar zijn, zijn alle betalingsbevoegdheden van de faculteit ITC bevroren en vinden betalingen plaats via de Universiteit Twente. Per eind april 2010 is het volledige bedrag van de onrechtmatige transacties retour ontvangen.

Jaarrekening

65

Accountantsverklaring

Model C1

66

Jaarrekening

Jaarrekening

67

Gegevens over de rechtspersoon

Model D1  Naam:  Adres:

     

BRIN-nr: Tel.: Fax: E-mail: Internet: Bevoegdgezagnr.

International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Hengelosestraat 99 7514 AE ENSCHEDE Postbus 6 7500 AA ENSCHEDE 00QO +31 (0)53 4874444 +31 (0)53 4874200 [email protected] www.itc.nl 38820

   

Contactpersoon: Tel. contactpersoon: Fax contactpersoon: E-mail contactpersoon:

H. ten Velde +31 (0)53 4874423 +31 (0)53 4874431 [email protected]

 Postadres:

68

Jaarrekening

Bijlagen

Aantal studenten per land van herkomst (exclusief studenten extramuraal)

Africa Algeria Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Cameroon Cape Verde Chad Congo Egypt Eritrea Ethiopia Gambia Ghana Guinea Guinea-Bissau Ivory Coast Kenya Lesotho Liberia Libya Madagascar Malawi Mali Mauritius Morocco Mozambique Namibia Niger Nigeria Rwanda Senegal Sierra Leone Somalia South Africa Sudan Swaziland Tanzania Togo Tunisia Uganda Zaire Zambia Zimbabwe Total

Stateless

America R* 113 6 22 95 73 8 121 11 3 15 465 25 834 24 410 11 1 30 493 36 58 88 23 81 20 7 53 57 77 5 523 72 45 58 31 108 330 32 720 1 71 319 81 269 163

R* Antigua & Barbuda 2 Argentina 99 Bahamas 2 1 Barbados 4 Belize 12 Bolivia 156 Brazil 119 Canada 90 Chile 63 Colombia 366 1 Costa Rica 45 4 Cuba 146 44 Dominican Rep 11 Ecuador 51 13 El Salvador 10 Grenada 6 Guatemala 40 Guyana 27 21 Haiti 19 Honduras 16 Jamaica 93 Mexico 131 Nicaragua 27 3 Panama 17 Paraguay 5 Peru 171 2 Puerto Rico 2 2 St. Lucia 4 2 3 St. V & The Grenadines 1 Surinam 32 14 Trinidad & Tobago 32 10 Turks & Caicos Isl. 3 1 Uruguay 38 USA 121 Venezuela 99 2 Virgin Islands 1 1

A*

4 2 5 1 2 2

2

3

4

2

20

5

Afghanistan Bahrain Bangladesh Bhutan Brunei Cambodia China PR Hong Kong India Indonesia Iran Iraq Israel Japan Jordan Kazakhstan Korea South Kyrgyzstan Kuwait Laos Lebanon Macau Malaysia Maldives Mongolia Myanmar Nepal Oman Pakistan Palestine Philippines Qatar Saudi Arabia Singapore Sri Lanka Syria Taiwan Tajikistan Thailand Uzbekistan UA Emirates Vietnam West Bank/Gaza Yemen

Europe R* 29 7 305 117 7 16 1014 30 814 1265 478 167 62 91 51 1 203 4 7 11 41 1 214 1 80 174 424 55 300 1 578 10 228 11 506 166 49 1 565 4 50 139 12 46

A*

7 6 1 54 38 87 15 7 1 1 2

6 5 24 8 2 1 18 5 2 8 6 2 1 3 10 6

Albania Austria Belgium Belarus Bosnia Bulgaria Croatia Cyprus Czech Republic Czechoslovakia Denmark Finland France Georgia Germany Greece Hungary Iceland Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Macedonia Malta Moldova Monaco Netherlands Norway Poland Portugal Romania Russia Slovenia Spain Sweden Switzerland Turkey Ucraine UK USSR Yugoslavia

R* 13 19 54 3 1 14 8 57 9 6 44 7 79 18 150 54 21 3 9 192 1 21 4 1 3 1 1 1360 43 32 92 11 54 9 84 29 49 215 4 185 3 37

Australia & Oceania A* R* A* 1 Australia 68 1 Cook Islands 1 1 Fiji Islands 37 New Zealand 35 Papua N. Guinea 23 1 Solomon Islands 3 1 Tonga 11 Western Samoa 3

1 4 1

2

47 1

1 3

1 1

2

12

6077 160

2062

27

8335 328

3000

66

181

1

90

A* New registration 2009 R* Registrations 1950 - 2008

Bijlagen

Asia

A*

Total students 1950 - 2008: Total new registrations in 2009:

19745 582

Total students 1950 - 2009: Total countries 1950 - 2009:

20327 175

69

Korte cursussen Title

Domain

Geo-information & Earth Observation for Problem Solving in Applied Earth Sciences

AES

Advanced Earth Observation and Quantified Modeling in Applied Earth Sciences

AES

Principles and Applications of Remote Sensing and GIS in four application fields

AES/NRM/UPM/WREM

Principles of Spatial Data Handling: Databases, GIS and Remote Sensing

GFM/LA

Digital Photogrammetry and Remote Sensing

GFM

GIS Operation

GFM

Introduction to Geoinformatics

GFM

Cartography and Geo-Visualization

GFM

Information Systems supporting Land Administration

LA

Land Policy and supporting information infrastructure

LA

Spatial Interventions in Urban Planning and Management

UPM

Analyzing and Monitoring Urban Dynamics

UPM

Applications of Earth Observation and GIS in Integrated Water Resources Management (Kenya)

WREM

Refresher courses Titel

Land

Partner

Use of low cost earth observation data in environmental

Rwanda

CGIS-NUR

Uganda

Makarere University

Ghana

Kwame Nkrumah University

Namibia

Polytechnics of Namibia

Sri lanka

PGIS/University of Peradeniya

Ethiopia

UNCC-AA

and climate monitoring applications; taking further the African Union - AMESD initiative Designing and utilizing geo-information infrastructures for effective electronic governance in Eastern Africa (GEOGOV - EA) Impacts of infrastructure and transport – modeling and mapping for sustainable infrastructure development in an urbanizing landscape in West Africa Sustainable Economic Development and Conditions for Land Administration Innovative approaches to multi-scale hazard and risk assessment Targeting Urban Poverty Alleviation (TUPA)

70

Bijlagen

Academische output Een complete lijst met publicaties is beschikbaar op: www.itc.nl/Pub/Home/library/Academic_output/AcademicOutput.html Artikelen in ISI geregistreerde tijdschriften Shad, R., Mesgari, M.S., Abkar, A.A. and Shad, A. Predicting air pollution using fuzzy genetic linear membership kriging in GIS. In: Computers, Environment and Urban Systems, 33(2009)6, 472-481 Al-Khaier, F., Schotting, R.J. and Su, Z. A qualitative description of shallow groundwater effect on surface temperature of bare soil. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)9, 1749-1756. Basuki, T.M., van Laake, P.E., Skidmore, A.K. and Hussin, Y.A. Allometric equations for estimating the above ground biomass in tropical lowland dipterocarp forests. In: Forest ecology and management, 257(2009)8, 1684-1694. Nekhay, O., Arriaza, M. and Boerboom, L.G.J. Evaluation of soil erosion risk using analytic network process and GIS : a case study from Spanish mountain olive plantations. In: Journal of environmental management, 90(2009)10, 3091-3104. Carranza, E.J.M. Controls on mineral deposit occurrence inferred from analysis of their spatial pattern and spatial association with geological features. In: Ore geology reviews, 35(2009)3-4, 383-400. Carranza, E.J.M., Owusu, E.A. and Hale, M. Mapping of prospectivity and estimation of number of undiscovered prospects for lode gold, southwestern Ashanti Belt, Ghana. In: Mineralium deposita, 44 (2009)8, 915-938. Carranza, E.J.M. Objective selection of suitable unit cell size in data - driven modeling of mineral prospectivity. In: Computers and geosciences, 35(2009)10, 2032-2046. Debba, P., Carranza, E.J.M., Stein, A. and van der Meer, F.D. Deriving optimal exploration target zones on mineral prospectivity maps. In: Mathematical Geosciences, 41(2009)4, 421-446. Cho, M.A. and Skidmore, A.K. Hyperspectral predictors for monitoring biomass production in mediterranean mountain grasslands : Majella nationa park, Italy. In: International journal of remote sensing, 30(2009)2, 499-515 Cho, M.A., Skidmore, A.K. and Sobhan, I. Mapping beech, fagus sylvatica L., forest structure with airborne hyperspectral imagery. In: International journal of applied earth observation and geoinformation : JAG, 11(2009)3, 201-211. Darvishzadeh, R., Atzberger, C., Skidmore, A.K. and Abkar, A.A. Leaf area index derivation from hyperspectral vegetation indices and the red edge position. In: International journal of remote sensing, 30(2009)23, 6199-6218. de Vries, W.T. and Lewis, J. Are urban land tenure regulations in Namibia the solution or the problem?. In: Land use policy, 26(2009)4, 1116-1127. Xu, Q., Fan, X.M., Huang, R.Q. and van Westen, C.J. Landslide dams triggered by the Wenchuan Earthquake, Sichuan Province, South West China. In: Bulletin of engineering geology and the environment, 68(2009)3, 373-386. Farhadi Bansouleh, B., Sharifi, M.A. and van Keulen, H. Sensitivity analysis of performance of crop growth simulation models to daily solar radiation estimation methods in Iran. In: Energy conversion and management, 50(2009)11, 2826-2836.

Ghosh, S., van Westen, C.J., Carranza, E.J.M. and ... [et al.] A quantitative approach for improving the BIS Indian method of medium - scale landslide susceptibility. In: Journal of geological society of India, 74(2009)5, 625-638. Gokceoglu, C., Tunusluoglu, M.C., Gorum, T. and ... [et al.] Description of dynamics of the Tuzla landslide and its implications for further landslides in the northern slope and shelf of the Cinarcik basin, Marmara sea, Turkey. In: Engineering geology, 106 (2009)3-4, 133-153. Hengelveld, G.M., van Langevelde, F., Groen, T.A. and de Knegt, H.J. Optimal foraging for multiple resources in several food species. In: The American naturalist, 174(2009)1, 102-110. Guofeng Wu, de Leeuw, J., Skidmore, A.K. and Yaolin Liu Performance of LANDSAT TM in ship detection in turbid waters. In: International journal of applied earth observation and geoinformation : JAG, 11(2009)1, 54-61. Guofeng Wu, de Leeuw, J., Skidmore, A.K., Prins, H.H.T., Best, E.P.H. and Yaolin Liu Will the Three Gorges dam affect the underwater light climate of Vallisneria spiralis L and food habitat of Siberian crane in Poyang lake. In: Hydrobiologia, 623(2009)1, 213-222. Guofeng Wu, de Leeuw, J. and Liu, Y. Understanding seasonal water clarity dynamics of lake Dahuchi from in situ and remote sensing data. In: Water resources management, 23(2009)9, 1849-1861. Haile, A.T., Rientjes, T.H.M. and Gieske, A.S.M. Rainfall variability over mountainous and adjacent lake areas : the case of Lake Tana basin at the source of the Blue Nile river. In: Journal of applied meteorology and climatology, 48(2009)8, pp 16961717. Huisman, O., Feliciano Santiago, I.T., Kraak, M.J. and Retsios, V. Developing a geovisual analytics environment for investigating archaeological events : extending the space time cube. In: Cartography and geographic information science, 36(2009)3, 225-236. Jaiswal, P. and van Westen, C.J. Estimating temporal probability for landslide initiation along transportation routes based on rainfall thresholds. In: Geomorphology, 12(2009)1-2, 96-105. Devoli, G., Cepeda, J. and Kerle, N. The 1998 Casita volcano flank failure revisited : new insights into geological setting and failure mechanisms. In: Engineering geology, 105(2009)1-2, 65-83. Ebert, A., Kerle, N. and Stein, A. Urban social vulnerability assessment with physical proxies and spatial metrics derived from air- and spaceborne imagery and GIS data. In: Natural hazards, 48(2009)2, 275-294. Kant, Y., Bharath, B.D., Mallick, J., Atzberger, C. and Kerle, N. Satellite - based analysis of the role of land use : land cover and vegetation density on surface temperature regime of Delhi, India. In: Journal of the Indian society of remote sensing = Photonirvachak, 37(2009)2, 201-214. Kerle, N. and de Leeuw, J. Reviving legacy population maps with object - oriented image processing techniques. In: IEEE Transactions on geoscience and remote sensing, 47(2009)7, 2392-2404.

Fekerte Arega Yitagesu, van der Meer, F.D., van der Werff, H.M.A. and Zigterman, W. Quantifying engineering parameters of expansive soils from their reflectance spectra. In: Engineering geology, 105(2009)3-4, 151-160.

Keshkamat, S.S., Looijen, J.M. and Zuidgeest, M.H.P. The formulation and evaluation of transport route planning alternatives : a spatial decision support system for he Via Baltica project, Poland. In: Journal of transport geography, 17(2009)1, 54-64.

Gangopadhyay, P.K., van der Meer, F.D. and van Dijk, P.M. Detecting anomalous CO2 flux using space borne spectroscopy. In: International journal of applied earth observation and geoinformation : JAG, 11(2009)1, 1-7.

Andrienko, G. (guest editor) , Andrienko, N. (guest editor) , Jankowski, P. (guest editor) and Kraak, M.J. (guest editor) Special issue : geospatial visual analytics. In: Cartography and geographic information science, 36(2009)3, 223-224.

Homburg, V. and Georgiadou, P.Y. A tale of two trajectories : how spatial data infrastructures travel in time and space. In: The information society, 25(2009)5, 303-314

Virrantaus, K., Fairbairn, D. and Kraak, M.J. ICA research agenda on cartography and GI science : viewpoint paper. In: The cartographic journal, 46(2009)2, 63-75.

Bijlagen

71

Virrantaus, K., Fairbairn, D. and Kraak, M.J. ICA research agenda on cartography and GIscience. In: Cartography and geographic information science, 36(2009)2, 209-222.

Jochem, A., Höfle, B., Rutzinger, M. and Pfeifer, N. Automatic roof plane detection and analysis in airborne LIDAR point clouds for solar potential assessment. In: Sensors, 9(2009)7, 5341-5262.

Lance, K.T., Georgiadou, P.Y. and Bregt, A.K. Cross - agency coordination in the shadow of hierarchy : joining up government geospatial information systems. In: International journal of geographical information science = IJGIS, 23(2009)2, 249-269.

Rutzinger, M., Rottensteiner, F. and Pfeifer, N. A comparison of evaluation techniques for building extraction from airborne laser scanning. In: IEEE journal of selected topics in applied earth observation and remote sensing, 2(2009)1, 11-20.

Li, L., Yu, Q., Su, Z. and van der Tol, C. A simple method using climatic variables to estimate canopy temperature, sensible and latent heat fluxes in a winter wheat field on the North China Plain. In: Hydrological processes, 23 (2009)5, 665-674.

Salama, M.S., Dekker, A.G., Su, Z., Mannaerts, C.M. and Verhoef, W. Deriving inherent optical properties and associated inversion - uncertainties in the Dutch lakes. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)7, 1113-1121.

Lubczynski, M.W. The hydrogeological role of trees in water limited environments. In: Hydrogeology journal, 1(2009)1, 247-259.

Salama, M.S. and Stein, A. Error decomposition and estimation of inherent optical properties. In: Applied optics, 48(2009)26, 4947-4962.

Xuelei Wang, Yang, S.S.Y., Mannaerts, C.M. and ... [et al.] Spatially explicit estimation of soil denitrification rates and land use effects in the riparian buffer zone of the large Guanting reservoir. In: Geoderma, 150(2009)3-4, 240-252.

Sekhar, L.K., Sankar, G. and Muraleedharan, C. History of landslide susceptibility and a chorology of landslide - prone areas in the Western Ghats of Kerala, India. In: Environmental geology : international journal of geosciences, 57(2009)7, 1553-1568.

Martínez, J.A. The use of GIS and indicators to monitor intra urban inequalities, a case study in Rosario, Argentina. In: Habitat international, 33(2009)4, 387-396.

Sekhar, L.K., van Beek, L.P.H. and van Westen, C.J. Parameterizing a physically based shallow landslide model in a data poor region. In: Earth surface processes and landforms : the journal of the British geomorphological research group, 34(2009)6, 867-881.

Skutsch, M. and McCall, M.K. Carbon emissions : dry forests may be easier to manage : correspondence. In: Nature, 462(2009)7273, 567. Velázquez, A., Cué-Bär, E.M., Larrazábal, A., Sosa, N., Villaseñor, J.L., McCall, M.K. and Ibarra-Manríquez, G. Building participatory landscape - based conservation alternatives : a case study of Michoacán Mexico. In: Applied geography, 29(2009)4, 513-526. | Navarra, D.D. and Cornford, T. Globalization, networks, and governance : researching global ICT programs. In: Government information quarterly, 26(2009)1, 35-41. Ngene, S.M., Skidmore, A.K., van Gils, H.A.M.J., DouglasHamilton, I. and Omondi, P. Elephant distribution around a volcanic shield dominated by a mosaic of forest and savanna, Marsabit, Kenya. In: African journal of ecology, 47(2009)2, 234-245. Noomen, M.F. and Skidmore, A.K. The effects of high soil CO2 concentrations on leaf reflectance of maize plants. In: International journal of remote sensing, 30(2009)2, 481-497. Oude Elberink, S.J. and Vosselman, M.G. 3D information extraction from laser point clouds covering complex road junctions. In: The photogrammetric record, 24(2009)125, 23-36. Oude Elberink, S.J. and Vosselman, M.G. Building reconstruction by target based graph matching on incomplete laser data : analysis and limitations. In: Sensors, 9(2009)8, 6101-6118. Pu, S. and Vosselman, M.G. Building facade reconstruction by fusing terrestrial laser points and images. In: Sensors, 9(2009)6, 4525-4542. Pu, S. and Vosselman, M.G. Knowledge based reconstruction of building models from terrestrial laser scanning data. In: ISPRS journal of photogrammetry and remote sensing, 64(2009)6, 575-584. Abdo, K.S., Fiseha, B.M., Rientjes, T.H.M., Gieske, A.S.M. and Haile, A.T. Assessment of climate change impacts on the hydrology of Golgel Abay catchment in lake Tana basin, Ethiopia. In: Hydrological processes : an international journal, 23(2009)6, 3661-3669. Wale, A., Rientjes, T.H.M., Gieske, A.S.M. and Getachew, H.A. Ungauged catchment contributions to Lake Tana’s water balance. In: Hydrological processes : an international journal, 23(2009)26, 3682-3693. Sobrino, J.A., Jiménez-Muñoz, J.C., Zarco-Tejada, P.J., SepulcreCantó, G., de Miguel, E., Soria, G., Romaguera, M., Julien, Y., Cuenca, J., Hidalgo, V., Franch, B., Mattar, C., Morales, L.M., Gillespie, A.R., Sabol, D., Balick, L., Su, Z., Jia, L., Gieske, A.S.M., Timmermans, W.J. and ... [et al.] Thermal remote sensing from airborne hyperspectral scanner data in the framework of the SPARC and SEN2FLEX projects : an overview. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)11, 2031-2037.

72

Sekhar, L.K., Devkota, S., Rossiter, D.G. and Jetten, V.G. Prediction of soil depth using environmental variables in an anthropogenic landscape : a case study in the Western Ghats of Kerala, India. In: Catena : an interdisciplinary journal of soil science, hydrology, geomorphology focusing on geoecology and landscape evolution, 79(2009)1, 27-38. Taleai, M., Mansourian, A. and Sharifi, M.A. Surveying general prospects and challenges of GIS implementation in developing countries : a SWOT - AHP approach. In: Journal of geographical systems : geographical information, analysis, theory and decision, 11(2009)3, 291-310 Si, Y., Skidmore, A.K., Wang, T.J., de Boer, W.F., Debba, P., Toxopeus, A.G. and ... [et al.] Spatio - temporal dynamics of global H5N1 outbreaks match bird migration patterns. In: Geospatial health : health applications in geospatial science, 4(2009)1, 65-78. Sillero, N., Brito, J.C., Skidmore, A.K. and Toxopeus, A.G. Biogeographical patterns derived from remote sensing variables : the amphibians and reptiles of the Iberian Peninsula. In: Amphibia - Reptillia, 30(2009)2, 185-206. Skidmore, A.K., Ferwerda, J.G., Mutanga, O., van Wieren, S.E., Peel, M., Grant, R.C., Prins, H.H.T., Bektas Balcik, F. and Venus, V. Forage quality of savannas : simultaneously mapping foliar protein and polyphenols for trees and grass using hyperspectral imagery. In: Remote sensing of environment, 114(2009)1, 64-72. van der Waal, C., de Kroon, H., de Boer, W.F., Heitkönig, I.M.A., Skidmore, A.K. and ... [et al.] Water and nutrients alter herbaceous competitive effects on tree seedlings in a semi - arid savanna. In: Journal of ecology, 97(2009)3, 430-439. Castoldi, N., Bechini, L. and Stein, A. Evaluation of the spatial uncertainty of agro - ecological assessments at the regional scale : the phosphorus indicator in Northern Italy. In: Ecological indicators, 9(2009)5, 902-912. Castoldi, N., Stein, A. and Bechini, L. Agri - environmental assessment of extracable soil phosphorus at the regional scale. In: NJAS: Wageningen journal of life sciences, 56(2009)4, 325-343. Lechner, A.M., Stein, A., Jones, S.D. and Ferwerda, J.G. Remote sensing of small and linear features : quantifying the effects of patch size and length, grip position and detectability on land cover mapping. In: Remote sensing of environment, 113(2009)10, 2194-2204. Stein, A., Hamm, N.A.S. and Qinghua, Y. Handling uncertainties in image mining for remote sensing studies. In: International journal of remote sensing, 30(2009)20, 5365-5382. Stein, A. Changes in JAG : editorial. In: International journal of applied earth observation and geoinformation : JAG, 11(2009)2, 95-95.

Bijlagen

van de Kassteele, J., Stein, A. and ... [et al.] External drift kriging of NOx concentrations with dispersion model output in a reduced air quality monitoring network. In: Environmental and ecological statistics, 16(2009)3, 321-340. Ye, Q., Chen, F., Stein, A. and Zhong, Z. Use of a multi temporal grid method to analyze changes in glacier coverage in the Tibetan plateau. In: Progress in natural science, 19(2009)7, 861-872. Stoter, J.E., Burghardt, D., Duchêne, C., Baella, B., Bakker, N., Blok, C.A. and ... [et al.] Methodology for evaluating automated map generalization in commercial software. In: Computers, Environment and Urban Systems : an international journal, 13(2009)5, 311-324. Stoter, J.E., van Smaalen, J., Bakker, N. and Hardy, P. Specifying map requirements for automated generalization of topographic data. In: The cartographic journal, 46(2009)3, 214-227. Straatsma, M.W. and ... [et al.] Impact of value - driven scenarios on the geomorphology and ecology of lower Rhine floodplains under a changing climate. In: Landscape and urban planning, 92(2009), 160-174. Straatsma, M.W. 3D float tracking : in situ floodplain roughness estimation. In: Hydrological processes : an international journal, 23(2009)2, 201-212. Jin, X., Schaepman, M.E., Clevers, J.G.P.W. and Su, Z. Impact and consequences of evapotranspiration changes on water resources availability in the arid Zhangye basin, China. In: International journal of remote sensing, 30(2009)12, 3223-3238. Jin, X., Wan, L., Zhang, Y.K., Hu, G., Schaepman, M.E., Clevers, J.G.P.W. and Su, Z. Quantification of spatial distribution of vegetation in the Qilian Mountain area with MODIS NDVI. In: International journal of remote sensing, 30(2009)21, 5751-5766. Su, Z., Timmermans, W.J., van der Tol, C., Dost, R.J.J., Bianchi, R., Gómez, J.A., House, A., Hajnsek, I., Menenti, M., Magliulo, V., Esposito, M., Haarbrink, R., Bosveld, F.C., Rothe, R., Baltink, H.K., Vekerdy, Z., Sobrino, J.A., Timmermans, J., van Laake, P.E., Salama, M.S., van der Kwast, H. and ... [et al.] EAGLE 2006 : multi purpose, multi angle, and multi sensor in situ and airborne campaigns over grassland and forest. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13 (2009)6, 833-845. Zhang, T., Wen, J., Su, Z., van der Velde, R., Timmermans, J. and ... [et al.] Soil moisture mapping over the Chinese Loess plateau using ENVISAT - ASAR data. In: Advances in space research, 43(2009)7, 1111-1117. Teixeira, A.H.de C., Bastiaanssen, W.G.M., Ahmad, M.D. and Bos, M.G. Reviewing SEBAL input parameters for assessing evapotranspiration and water productivity for the Low - Middle Sao Francisco River basin, Brazil : part A : calibration and validation. In: Agricultural and forest meteorology : an international journal, 149(2009)3-4, 462-476. Teixeira, A.H.de C., Bastiaanssen, W.G.M., Ahmad, M.D. and Bos, M.G. Reviewing SEBAL input parameters for assessing evapotranspiration and water productivity for the Low - Middle Sao Francisco River basin, Brazil : part B : application to the regional scale. In: Agricultural and forest meteorology : an international journal, 149(2009)3-4, 477-490. Timmermans, J., Verhoef, W., van der Tol, C. and Su, Z. Retrieval of canopy component temperatures through Bayesian inversion of directional thermal measurements. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)7, 1249-1260. Timmermans, J., Gieske, A.S.M., van der Tol, C., Verhoef, W. and Su, Z. Automated directional measurement system for the acquisition of thermal radiative measurements of vegetative canopies. In: Sensors, 9(2009)3, 1409-1422. Richter, K. and Timmermans, W.J. Physically based retrieval of crop characteristics for improved water use estimation. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)5, 663-674. Timmermans, W.J., Su, Z. and Olioso, A. Footprint issues in scintillometry over heterogeneous landscapes. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)11, 2179-2190.

Bijlagen

van der Kwast, J., Timmermans, W.J., Gieske, A.S.M., Su, Z., Olioso, A., Jia, L. and ... [et al.] Evaluation of the surface energy balance system SEBS applied to ASTER imagery with flux measurements at the SPARC 2004 site, Barrax, Spain. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)7, 1337-1347. Kandwal, R., Jeganathan, C., Tolpekin, V.A. and Kushwaha, S.P.S. Discriminating the invasive species, Lantana, using vegetation indices. In: Journal of the Indian society of remote sensing = Photonirvachak, 37(2009)2, 275–290. Tolpekin, V.A. and Stein, A. Quantification of the effects of land - cover - class spectral separability on the accuracy of Markov - random - field - based superresolution mapping. In: IEEE Transactions on geoscience and remote sensing, 47(2009)9, 3283-3297. Bedini, E., van der Meer, F.D. and van Ruitenbeek, F.J.A. Use of HyMap imaging spectrometer data to map mineralogy in the Rodalquilar caldera, southeast Spain. In: International journal of remote sensing, 30(2009)2, 327-348. Nijland, W., Addink, E.A., de Jong, S.M. and van der Meer, F.D. Optimizing spatial image support for quantitative mapping of natural vegetation. In: Remote sensing of environment, 113(2009)4, 771-780. van der Meijde, M., van der Werff, H.M.A., Jansma, P.F., van der Meer, F.D. and Groothuis, G.J. A spectral - geophysical approach for detecting pipeline leakage. In: International journal of applied earth observation and geoinformation : JAG, 11(2009)1, 77-82. Chimhamhiwa, D.A., van der Molen, P., Mutanga, O. and Rugege, D. Towards a framework for measuring end to end performance of land administration business processes : a case study. In: Computers, Environment and Urban Systems, 33(2009)4, 293-301. van der Tol, C., Verhoef, W. and Rosema, A. A model for chlorophyll fluorescence and photosynthesis at leaf scale. In: Agricultural and forest meteorology, 149(2009)1, 96-105. van der Tol, C., van der Tol, S., Verhoef, A., Su, Z., Timmermans, J., Houldcroft, C. and Gieske, A.S.M. A Bayesian approach to estimate sensible and latent heat over vegetated land surface. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)1, 749-758. van der Tol, C., Verhoef, W., Timmermans, J., Verhoef, A. and Su, Z. An integrated model of soil - canopy spectral radiances, photosytesis, fluorescence, temperature and energy balance. In: Biogeosciences, BG : An Interactive Open Access Journal of the European Geosciences Union, 6(2009)12, 3109-3129. Boshuizen, J., Geurts, P. and van der Veen, A. Regional social networks as conduits for knowledge spillovers : explaining performance of high tech firms. In: Tijdschrift voor economische en sociale geografie TESG = journal of economic and social geography, 100(2009)2, 183-197. Filatova, T., Parker, D. and van der Veen, A. Agent - based urban land markets : agent's pricing behavior, land prices and urban land use change. In: Journal of Artificial Societies and Social Simulation, 12(1009)1, paper. 3. 31 p. Filatova, T., van der Veen, A. and Parker, D.C. Land market interactions between heterogeneous agents in a heterogeneous landscape : tracing the macro - scale effects of individual trade offs between environmental amenities and disamenities. In: Canadian journal of agricultural economics, 57(2009)4, 431-457. van der Velde, R., Su, Z., Ek, M., Rodell, M. and Ma, Y. Influence of thermodynamic soil and vegetation parameterizations on the simulation of soil temperature states and surface fluxes by the Noah LSM over a Tibetan plateau site. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)1, 759-777. van der Velde, R. and Su, Z. Dynamics in land - surface conditions on the Tibetan Plateau observed by advanced synthetic aperture radar, ASAR. In: Hydrological sciences journal = Journal des sciences hydrologiques, 54(2009)6, 1079-1093.

73

McClanahan, T.R., Cinner, J.E., Graham, N.A.J., Daw, T.M., Maina, J., Stead, S.M., Wamukota, A., Brown, K., Venus, V. and Polunin, N.V.C. Identifying reefs of hope and hopeful actions : contextualizing environmental, ecological, and social parameters to respond effectively to climate change. In: Conservation biology, 23(2009)3, pp.662-671. Jacquemond, S., Verhoef, W. and ... [et al.] PROSPECT and SAIL models : a review of use for vegetation characterization. In: Remote sensing of environment, 113(2009)Supplement 1, S56-S66. Dong, H., Lindenbergh, R., Pfeifer, N. and Vosselman, M.G. ICESat full - waveform altimetry compared to airborne laser scanning altimetry over the Netherlands. In: IEEE Transactions on geoscience and remote sensing, 47 (2009)10, 3365-3378. Wang, T.J., Skidmore, A.K., Toxopeus, A.G. and Liu, X. Understory bamboo discrimination using a winter image. In: Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 75(2009)1, 37-47. Wang, T.J., Skidmore, A.K. and Toxopeus, A.G. Improved understorey bamboo cover mapping using a novel hybrid neural network and expert system. In: International journal of remote sensing, 30(2009)4, 965-981. Wei, O., Skidmore, A.K., Hao, F., Toxopeus, A.G. and Abkar, A.A. Accumulated effects on landscape pattern by hydroelectric cascade exploitation in the Yellow River basin from 1977 to 2006. In: Landscape and urban planning, 93(2009)3-4, 163-171. Wei, O. and ... [et al.] Temporal - spatial dynamics of vegetation on non - point source nutrient pollution. In: Ecological modelling, 220(2009)20, 2702-2713. Espregueira Themudo, G., Wielstra, B.M. and Arntzen, J.W. Multiple nuclear and mitochondrial genes resolve the branching order of a rapid radiation of crested newts, Triturus, Salamandridae. In: Molecular phylogenetics and evolution, 52(2009)2, pp.321-328. Woldai, T., Oppliger, G. and Taranik, J. Monitoring dewatering induced subsidence and fault reactivation using interferometric synthetic aperture radar. In: International journal of remote sensing, 30(2009)6, 1503-1519. Zeng, Y., Li Wan, Su, Z. and ... [et al.] Diurnal soil water dynamics in the shallow vadose zone : field site of China University of Geosciences, China. In: Environmental geology, 58(2009)1, 11-23. Zeng, Y., Su, Z. and ... [et al.] Diurnal pattern of the drying front in desert and its application for determining the effective infiltration. In: Hydrology and earth systems sciences (HESS), 13(2009)6, 703-714. Weiqiang Ma, Yaoming Ma, Li, M., Hu, Z., Zhong, L., Su, Z., Ishikawa, H. and Wang, J. Estimating surface fluxes over the North Tibetan plateu area with ASTER imagery. In: Hydrology and earth system sciences, 13(2009)1, 57-67. Zhong, L., Ma, Y., Su, Z. and ... [et al.] Land - atmosphere energy transfer and surface boundary layer charateristics in the Rongbu valley on the Northern slope of Mt. Everest. In: Arctic, Antarctic and Alpine Research, 41(2009)3, 396-405. Zurita-Milla, R. and ... [et al.] Downscaling time series of MERIS full resolution data to monitor vegetation seasonal dynamics. In: Remote sensing of environment, 113(2009)9, 1874-1885.

Artikelen in andere peer-reviewed tijdschriften Akingbade, A., Navarra, D.D. and Georgiadou, P.Y. A 10 Years review and classification of the geographic information systems impact literature 1998 - 2008. In: Nordic journal of surveying and real estate research, Special series(2009)6, 84-116. Maneja, R., Boada, M., Barrera-Bassols, N. and McCall, M.K. Percepciones socioambientales infantiles y adolescentes : propuestas de educación ambiental, La Huacana, Michoacán, México. In: Utopia y praxis Latinamericana, 14(2009)44, 39-51. Bemigisha, J.R., Carranza, E.J.M., Skidmore, A.K., McCall, M.K., Polce, C. and Prins, H.H.T. Representation of uncertainty and integration of PGIS - based grazing intensity maps using evidential belief functions. In: Transactions in GIS, 13(2009)3, 273-293.

74

de By, R.A., Lemmens, R. and Morales, J.M. A skeleton design theory for spatial data infrastructure : methodical construction of SDI nodes and SDI networks. In: Earth science informatics, 2(2009)4, 299-313. Shankman, D., Davis, L. and de Leeuw, J. River management, landuse change and future flood risk in China's Poyang Lake region. In: International journal of river basin management, 7(2009)4, 423-431. de Vries, W.T. INSPIRE obscured by clouds of interorganizational cooperation with geoICT?. In: International journal of spatial data infrastructures research, 4(2009)1, 117-133. Brauner, J., Schaeffer, B. and Foerster, T. Web service chains based on monolithic geoprocessing functionality. In: The South African Computer Journal, 43(2009), 17-24. Foerster, T. and ... [et al.] Integrating web - based sensor information into geospatial mass - market applications through OGC web processing services. In: International journal on advances in intelligent systems, 2(2009)2-3, pp.278-287. Coleman, D.J., Georgiadou, P.Y. and Labonte, J. Volunteered geographic information: the nature and motivation of produsers. In: International journal of spatial data infrastructures research: IJSDIR, 4(2009), 4332-358. Georgiadou, P.Y., Miscione, G., Lance, K.T. and de Vries, W.T. Framing the use of geo - information in government : a tale of two perspectives. In: Earth science informatics, 2(2009)4, 271-282. Groenendijk, E.M.C. Experience - based learning in the geo information sciences : 15 years of nuts game. In: VGI : Österreichische zeitschrift für vermessung & geoinformation, 79(2009)1, 120-128. Yan Gao, Kerle, N. and Mas, J.F. Object based image analysis for coal fire related land cover mapping coal mining areas. In: Geocarto International, 24 (2009)1, 25-36 Kraak, M.J. 10 Jahre Web Mapping. In: Kartographische Nachrichten, 59(2009)5, 230-231. Virrantaus, K., Fairbairn, D. and Kraak, M.J. ICA research agenda on cartography and Geographic Information science. In: Cartographica, 44(2009)1, 45-55. van Oosterom, P.J.M., Groothedde, A., Lemmen, C.H.J., van der Molen, P. and Uitermark, H.T. Land administration as a cornerstone in the global spatial information infrastructure. In: International journal of spatial data infrastructures research : IJSDIR, 4(2009)34 p. Nguyen, H.Q., Maathuis, B.H.P. and Rientjes, T.H.M. Catchment storm runoff modelling using the geomorphologic instantaneous unit hydrograph. In: Geocarto International, 24(2009)5, 357-375. Miscione, G. and Staring, K. Shifting ground for health information systems : local embeddedness, global fields and legitimiation. In: International journal of sociotechnology and knowledge development, 1(2009)4, 1-11. Miscione, G. and Landert, D. Hegemonies in classification processes : introduction. In: ISA - RC 25 Newsletter : Language and Society, research committee 25 of the International Sociological Association, 6(2009), 5 p. Ngene, S.M. and Omondi, P.O.M. The costs of living with elephants in the areas adjacent to Marsabit National Park and Reserve. In: Pachyderm : journal of the African Elephant, African Rhino and Asian Rhino Specialist Groups, (2009)45, 77-87. Vetter, M., Höfle, B. and Rutzinger, M. Water classification using 3D airborne laser scanning point clouds. In: VGI : Österreichische zeitschrift für vermessung & geoinformation, 97(2009)2, 227-238. Thomas, B.C., Sekhar, L.K. and Jayadev, S.K. A method for groundwater prospect zonation in data poor areas using remote sensing and GIS : a case study in Kalikavu Panchayath of Malappuram district, Kerala, India. In: International journal of digital earth, 2(2009)2, 155-170. Erdenetuya, M., Khudulmur, S., Flach, D. and van Laake, P.E. MODIS data acquisition system and applications in Mongolia. In: Asian journal of geoinformatics, 9(2009)1, 21-25.

Bijlagen

Verkroost, M.J. Leren door onderzoek. In: Develop : kwartaal tijdschrift over human resources development, 4(2009), 15-22. Voinov, A. and Cardwell, H. The energy - water nexus : why should we care?. In: Journal of contemporary water research & education, 143(2009)1, 17-29.

Boeken Bos, M.G. and ... [et al.] Water requirements for irrigation and the environment. Dordrecht, Springer, 2009. 174 p. ISBN: 978-1-4020-8947-3. Stein, A. (editor) , Shi, W. (editor) and Bijker, W. (editor) Quality aspects in spatial data mining. Boca Raton, CRC, 2009. 364 p. ISBN: 978-1-4200-6926-6. van Loenen, B. (editor) , Besemer, J.W.J. (editor) and Zevenbergen, J.A. (editor) SDI convergence : research, emerging trends, and critical assessment. Delft, Nederlandse Commissie voor Geodesie (NCG), 2009. Nederlandse Commissie voor Geodesie : groene serie : publikatie 48, 279 p. ISBN: 978-90-6132-310-5.

Hoofdstukken in boeken Aditya, T. and Kraak, M.J. Geoportals and GDI accessibility. In: Handbook of research on Geoinformatics / ed. by H.A Karimi. Hershey : Information Science Reference, 2009. ISBN 978-1-59140995-3. 42-50. Delikostidis, I. and van Elzakker, C.P.J.M. Geo - identification and pedestrian navigation with geo - mobile applications : how do users proceed?. In: Location based services and telecartography II : from sensor fusion to context models : 5th International Conference on Location Based Services and TeleCartography, 2008, Salzburg / ed by G. Cartner and K. Rehrl. Berlin : Springer, 2009. ISBN 978-3-540-87392-1 (Lecture Notes in Geoinformation and Cartography) 185-206. Chang, C.L., Chang, Y.H., Chuang, T., Deng, D. and Huang, A.W.C. Narrative geospatial knowledge in ethnographies : representation and reasoning. In: GeoSpatial Semantics : Proceedings of the Third International Conference on Geospatial Semantics, GeoS 2009, 3-4 December, Mexico City, Mexico / ed. by K. Janowicz, M. Raubal and S. Levashkin. Berlin : Springer. ISBN 978-3-642-10435-0. (Lecture Notes in Computer Science : 5892) 188–203. Du, N., Ottens, H.F.L. and Sliuzas, R.V. Quantifying changes in land use and surface water bodies in Wuhan China. In: Water and urban development paradigms: proceedings of the international urban water conference, Heverlee, Belgium, 15-19 September, 2008 / ed. by. J. Feyen, K. Shannon and M. Neville. Boca Raton : CRC, 2009. ISBN 978-0-415-48334-6. 83-89. Hack, H.R.G.K. Advances in the use of geodata for the urban environment. In: Engineering Geology for Tomorrow's Cities / ed. by M.G. Culshaw, H.J. Reeves, I. Jefferson and T. Spink. London : Geological Society, 2009. (Geological Society of London : special publication ; 29) ISBN 978-1-86239-290-8. 201-207. Hengl, T., Maathuis, B.H.P. and Wang, L. Geomorphometry in ILWIS. In: Geomorphometry : concept, software, applications. / ed. by T. Hengl and H.I. Reuter. Amsterdam, Elsevier Science, 2009. (Developments in soil science : 33) ISBN: 978-0-12-374345-9. 309-331. Kaymakçi, N., Ozcelik, Y., White, S.H. and van Dijk, P.M. Tectono - stratigraphy of the Cankiri basin : late cretaceous to early miocene evolution of the neotethyan suture zone in Turkey. In: Collision and collapse at the Africa - Arabia - Eurasia subduction zone / ed. by D.J.J. van Hinsbergen, M.A. Edwards and R. Govers. London : The Geological Society of London, 2009 ISBN 978-1-86239-270-0 (Geological Society of London : special publication ; 311) 67-106. Köbben, B.J. Location based services using WiFi positioning on a wireless campus. In: Manual of Geographic Information Systems / ed. by M. Madden. Bethesda : American Society for Photogrammetry and Remote (ASPRS), 2009. ISBN 1-57083-086-X. 787-797.

Bijlagen

Bernard, K.B., Kooiman, A. and Duker, A.A. Assessing the spatial distribution of arsenic concentration from goldmines for environmental management at Obuasi, Ghana. In: Environmental Management / ed. by R.T. Theobald. New York : Nova Science, 2009. ISBN 978-1-60876-491-4 255-276. Kraak, M.J., Ormeling, F.J., Köbben, B.J. and Aditya, T. The potential of a national atlas as integral part of the geodata infrastructure exemplified by the new Dutch national atlas. In: SDI convergence, research emerging trends and critical assessment / ed by. B. van Loenen, J.W.J. Besemer, and J. Zevenbergen. Delft : Netherlands Geodetic Commission, 2009. ISBN 978-90-6132-310-5. (Netherland Geodetic Commission : green series, 48) 9-20. Kraak, M.J. and Huisman, O. Beyond exploratory visualization of space time paths. In: Geographic data mining and knowledge discovery. / ed. by. H.J. Miller and J. Han. Second edition. Boca Raton : Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-1-4200-7397-3. 431-443. Kraak, M.J. Geovisualization. In: International encyclopedia of human geography : pt. cartography and GIS / ed. by R. Kitchin and N. Thrift. Amsterdam : Elsevier, 2009. ISBN 978-0-08-044910-4 468-480. Kraak, M.J. Internet - Web mapping. In: International encyclopedia of human geography : pt. cartography and GIS / ed. by R. Kitchin and N. Thrift. Amsterdam : Elsevier, 2009. ISBN 978-0-08-044910-4. 562-568. Molenaar, M. and van Oosterom, P.J.M. Conceptual tools for specifying spatial object representations. In: Manual of Geographic Information Systems / ed. by M. Madden. Bethesda : American Society for Photogrammetry and Remote (ASPRS), 2009. ISBN 1-57083-086-X. 47-69. Tao Cheng, Molenaar, M. and Stein, A. Fuzzy approach for integrated coastal zone management. In: Remote sensing and geospatial technologies for coastal ecosystem assessment and management. / ed. by Xiaojung Yang. Berlin : Springer, 2009. (Lecture Notes in Geoinformation and Cartography) ISBN: 978-3-540-88182-7. 67-90. Muthuwatta, L.P., Booij, M.J., Rientjes, T.H.M., Bos, M.G., Gieske, A.S.M. and Ahmad, M.D. Calibration of a semi distributed hydrological model using discharge and remote sensing data. In: New approaches to hydrological prediction in data - sparse regions : proceedings of the symposium HS.2 at the joint IAHS & IAH convention, Hyderabad, India, September 2009. / ed. by K. Yilmaz ... [ et al.] Wallingford ; IAHS, 2009. ISBN 978-1-907161-04-9. 52-58. Leenders, J.K., Wagemaker, J., Roelevink, A., Rientjes, T.H.M. and Parodi, G.N. Development of a damage and casualties tool for river floods in northern Thailand. In: Flood risk management : research and practice / ed. by P. Samuels. London : Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-0-415-48507-4. 1707-1715. Rientjes, T.H.M. and Haile, A.T. The effectiveness of high resolution LIDAR DSM for two dimensional hydrodynamic flood modeling in an urban area. In: Quality aspects in spatial data mining. / ed. by. A. Stein, W. Shi and W. Bijker. Boca Raton : CRC, 2009. ISBN 978-1-4200-6926-6. 221-238. Geist, T., Höfle, B., Rutzinger, M., Pfeifer, N. and Stötter, J. Laser scanning : a paradigm change in topographic data acquisition for natural hazard management. In: Sustainable natural hazard management in Alpine environments / ed. by E. Veulliet ... [et al.] Berlin : Springer, 2009. ISBN 978-3-642-03229-5. 309-344. Höfle, B., Mücke, W., Dutter, M., Rutzinger, M. and Dorninger, P. Detection of building regions using airborne LiDAR : a new combination of raster and point cloud based GIS methods. In: Geospatial crossroads @ GI_Forum '09 : proceedings of the geoinformatics forum Salzburg, : Geoinformatics on stage, July 7-10, 2009. / ed. by A. Car, G. Griesebner and J. Strobl Heidelberg : Wichmann, 2008. ISBN 978-3-87907-481-5. 66-75. Shafique, M., van der Meijde, M., Kerle, N. and van der Meer, F.D. Impact of topographic parameters on seismic amplification applying geospatial tools. In: Remote sensing for a changing Europe : proceedings of the 28th EARSeL symposium, 2-7 June 2008, Istanbul, Turkey / ed by. D. Maktav. Amsterdam : IOS Press, 2009. ISBN 978-1-58603-986-8-386. 386-394.

75

Shrestha, D.P. and Farshad, A. Mapping salinity hazard : an integration application of remote sensing and modeling based techniques. In: Remote sensing of soil salinization : impact on land management. / ed. by A.J. Zinck and G. Metternich. Boca Raton : CRC Press, 2009. ISBN: 978-1-4200-6502-2. 257-272. Stein, A., Budde, P.E. and Yifru, M.Z. Stereology for multitemporal images with an application to flooding. In: Research trends in geographic information science : e-book / editor G. Navratil. - Berlin etc. : Springer, 2009. (Lecture Notes in Geoinformation and Cartography) ISBN 978-3-540-88244-2. 135-150. Stein, A., Yifru, M.Z. and Budde, P.E. A stereological estimator for the area of flooded land from remote sensing images. In: Spatial data quality : from process to decisions / ed. by R. Devillers and H. Goodchild. Boca Raton : CRC / Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-1-4398-1012-5. 139-146. Stoter, J.E., Quak, W. and Hofmann, A. Harmonising and integrating two domain models topography. In: SDI convergence, research emerging trends and critical assessment / ed by. B. van Loenen, J.W.J. Besemer, and J. Zevenbergen. Delft : Netherlands Geodetic Commission, 2009. ISBN 978-90-6132-310-5. (Netherland Geodetic Commission : green series, 48) 89-106. van der Meer, F.D., van der Werff, H.M.A. and de Jong, S.M. Pre - processing of optical imagery. In: The SAGE handbook of remote sensing / ed. by. T.A. Warner, M.D. Nellis and G.M. Foody. London : Sage, 2009. ISBN 978-1-4129-3616-3. 229-243.

PhD-theses Botero Fernandez, V. Geo - information for measuring vulnerability to earthquakes : a fitness for use approach. Enschede, Utrecht, ITC, University of Utrecht, 2009. ITC Dissertation 158, 191 p. ISBN: 978-90-6164-272-5. Chavarro Rincon, D.C. Tree transpiration mapping from upscaled sap flow in the Botswana Kalahari. Enschede, ITC, University of Twente, 2009. ITC Dissertation 159, 141 p. ISBN: 978-90-6164-273-2. Farhadi Bansouleh, B. Development of a spatial planning support system for agricultural policy formulation related to land and water resources in Borkhar & Meymeh district, Iran. Wageningen, Enschede, Wageningen University and Research Centre (WUR), ITC, 2009. ITC Dissertation 161, 267 p. ISBN: 978-90-8585-381-7. van der Kwast, J. Quantification of top soil moisture patterns : evaluation of field methods, process - based modelling, remote sensing and an integrated apporach. Utrecht, Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG), 2009. ITC Dissertation 160, Nederlandse Geografische Studies = Netherlands Geographical Studies 381, 310 p. ISBN: 978-90-6809-424-4. Wang, T.J. Observing giant panda habitat and forage abundance from space. Wageningen, Enschede, Wageningen University and Research Centre (WUR), ITC, 2009. ITC Dissertation 162, 130 p. ISBN: 978-90-8585-418-0.

Krywkow, J., Filatova, T. and van der Veen, A. Flood risk perceptions in the Dutch province of Zeeland : does the public still support current policies?. In: Flood risk management : research and practice / ed. by P.Samuels ...[et. al]. London : Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-0-415-48507-4. 1513-1521. Marchand, M., de Bruijn, K.M., Mens, M.J.P., Slinger, J.H., Cuppen, M.E., Krywkow, J. and van der Veen, A. Flood risk management : experiences from the Schelde Estuary case study. In: Flood risk management : research and practice / ed. by P.Samuels ...[et. al]. London : Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-0-415-48507-4. 989-997. Vosselman, M.G. Advanced point cloud processing. In: Photogrammetric Week '09 / ed. by. D. Fritsch. Heidelberg : Wichmann, 2009. ISBN 978-3-87907-483-9. 137-146. Yixiang Tian, Gerke, M., Vosselman, M.G. and Qing Zhu Automatic surface patch generation from a video image sequence. In: 3D Geo-Information Sciences : requirements, acquisition, modeling, analysis, visualization : proceedings of 3rd international workshop on 13-14 November 2008. / ed. by Jiyeong Lee and S. Zlatanova. Berlin : Springer, 2009. ISBN 978-3-540-87394-5. (Lecture Notes in Geoinformation and Cartography ) 235-246. van Loenen, B., Besemer, J.W.J. and Zevenbergen, J.A. Spatial data infrastructure convergence. In: SDI convergence, research emerging trends and critical assessment / ed by. B. van Loenen, J.W.J. Besemer, and J. Zevenbergen. Delft : Netherlands Geodetic Commission, 2009. ISBN 978-90-6132-310-5. (Netherland Geodetic Commission : green series, 48) 1-8.

76

Bijlagen

Bestuur en adviesorganen, fellows en hoogleraren (per 31 december 2009)

Raad van Toezicht  Prof. mr. J.W.J. Besemer, voorzitter  Prof. dr. ir. M. Molenaar, secretaris  Mevr. M. Verburg, adjunct secretaris  Dr. J.- P.R.A. Sweerts  Ir. C.D. van der Wildt  Dr. B.E. van Vucht Tijssen (op voordracht Ondernemingsraad)  Prof. dr. J. T. Fokkema (Technische Universiteit Delft)  Prof. dr. M. Kropff (Wageningen Universiteit en Researchcentrum)  Prof. dr. P. Hooimeijer (Universiteit Utrecht)  Prof. dr. A.J. Mouthaan (Universiteit Twente) Bestuur  Prof. dr. ir. M. Molenaar Directie  Prof. dr. ir. M. Molenaar, rector  Drs. I.J.J. Beerens, algemeen directeur Honorary Fellows  Prof. dr. ir. W. Schermerhorn (1969), Nederland († 10 maart 1977)  Dr. A. Gonzalez Fletcher (1976), Colombia  Chief R. Oluwole Coker (1976), Nigeria († 3 september 2002)  Ir. Pranoto Asmoro (1976), Indonesië († 29 april 2001)  Col. J.N. Sinha (1976), India († september 2007)  Ir. Soekiman Atmosoedarjo (1976), Indonesië († 27 november 2006)  Prof. ir. A.J. van der Weele (1981), Nederland († 17 januari 1993)  Dr. F.J. Doyle (1986), Verenigde Staten  Prof. P. Misra (1986), India  Prof. dr. F.J. Ormeling (1986), Nederland († 1 mei 2002)  Prof. dr. ir. J. Rais (1988), Indonesië  Prof. Ning Jinsheng (1988), China  Prof. dr. ing. F. Ackermann (1992), Duitsland  Prof. dr. Shunji Murai (1993), Thailand  Z.K.H. Prins Claus der Nederlanden (1993), († 6 oktober 2002)  H.K.H. Prinses Maha Chakri Sirindhorn van Thailand (1996)  Prof. dr. J.A. van Ginkel (2000), Nederland  Eng. M.M. Ibrahim MSc (2000), Egypte  Dr. D.P. Rao (2000), India  Prof. dr. ir. K.J. Beek (2002), Nederland  Dr. J. Dangermond (2004), Verenigde Staten  Dr. G. Câmara (2008), Brazilië Ondernemingsraad  Drs. J.J. Verplanke, voorzitter  Drs. J.F. Kooistra, vice-voorzitter  J.F.M. van der Steen, vice-voorzitter  Mr. A.M.T. Willeme, ambtelijk secretaris  C.M. Gerritsen  A. Kosters  Dr. P. E. van Laake  Dr. B.H.P. Maathuis  I.S. Bijker  Drs. J.C. de Meijere Wetenschappelijke raad Intern:  Prof. dr. ir. M. Molenaar, voorzitter  Ir. F. Paats, secretaris  Prof. dr. ir. A. Stein  Prof. dr. Z. Su  Prof. dr. V.G. Jetten  Prof. dr. M.J. Kraak

Bijlagen

77

Extern:  Prof. dr. A.Y. Hoekstra - Universiteit Twente  Prof. dr. H.B.J. Leemans - Wageningen Universiteit en Researchcentrum  Prof. dr. ir. P.J.M. van Oosterom - Technische Universiteit Delft  Prof. dr. T.J.M. Spit - Universiteit Utrecht  Prof. dr. ir. M.F.P. Bierkens - Universiteit Utrecht  Prof. dr. J.Th.A. Bressers - Universiteit Twente Institute council  Prof. dr. ir. M. Molenaar, voorzitter  Mevr. M. Verburg, secretaris  Drs. I.J.J. Beerens  Prof. dr. Ir. A. Stein  Prof. dr. F.D. van der Meer  Prof. dr. M.J. Kraak  Prof. dr. A.K. Skidmore  Prof. dr. ir. M.F.A.M. van Maarseveen  Prof. dr. Z. Su  Dr. P. van Dijk  Ir. F. Paats  Ir. H.C.P. Noort Academic Board Leeropdracht  Prof. dr. ir. M. Molenaar, voorzitter Spatial Data Acquisition and Geoinformatics  Prof. dr. P.Y. Georgiadou Geo-Information for Governance  Prof. dr. V.G. Jetten Earth Surface Systems Analysis  Prof. dr. M.J. Kraak Geoinformatics, Cartography and Visualisation  Prof. dr. ir. M.F.A.M. van Maarseveen Management of Urban-Regional Dynamics  Prof. dr. F.D. van der Meer Earth Subsurface Systems Analysis  Prof. ir. P. van der Molen Land Administration and Cadastre  Prof. dr. A.K. Skidmore Vegetation and Agricultural Land Use Survey  Prof. dr. ir. E.M.A. Smaling Sustainable Agriculture  Prof. dr. A. Stein Mathematical and Statistical Methods for Geodata  Prof. dr. Z. Su Spatial Hydrology and Water Resources Management  Prof. dr. A. van der Veen Spatial Economics  Prof. dr. ir. A. Veldkamp Spatial Environmental Quality  Prof. dr. ing. W. Verhoef Advanced Earth Observation for Water Resources Applications  Prof. dr. ir. M.G. Vosselman Geo-Information Extraction with Sensor Systems  Prof. dr. ir. J.A. Zevenbergen Land Administration Systems  S. Yali, PhD-student  M. Lengoiboni, promovendus  Dr. P. M. van Dijk, Hoofd Onderzoek, secretaris  Ir. F. Paats, Hoofd Onderwijs, secretaris Education Implementation Board  Ir. F. Paats, voorzitter  I. van der Schoor, secretariaat Programmadirecteuren:  G.C. Huurneman MSc - Geoinformatics  Ir. M.C. Bronsveld - Governance and Spatial Information Management - Land Administration  Ms. MSc Kuffer - Urban Planning and Management  Dr. M.J.C. Weir - Natural Resources Management  Ir. A.M. van Lieshout - Water Resources and Environmental Management  Drs. T.M. Loran - Appied Earth Sciences Student Association Board  Ms. Liliane Mupende Uwanziga, UPM, voorzitter  Mr. Nesru Hassen Koroso, LA, secretaris  Mr. Armand Camhol, GSIM, communicatie  Ms. Josephine Njoki, GFM, sociale zaken  Mr. Bellington Masalasala Mabakeng, UPM, ondercommissie sociale zaken  Mr. Valentina Spanu, AES, vrouwenzaken  Mr. Max Eduardo Sotomayor Maldonado, WREM, sport  Mr. Darwin Edmund Riguer, AES, financiën  Mr. Kipyegon Benard Langat, GFM, onderwijs/alumni  Mr. Dinesh Babu Irulappa Pillai Vijayakumar, NRM, huisvesting  Mr. Jose Alfredo Suarez Urrutia, GEM vertegenwoordiger

78

Bijlagen

ITC PhD commission  Ms. Sabrina Carvalho, voorzitter  Mr. Sekhar Lukose, secretaris  Mr. Leonardo Reyes, sociale zaken  Mr. Juan Fransisco Sanchez, huisvesting  Ms. Monica Lengoiboni, onderwijs  Mr. Adam Patrick Nyaruhuma, contactpersoon voor UT

Bijlagen

79