Informerende notitie Vluchtelingenopvang in Achtkarspelen

Pagina 1 van 19

Informerende notitie Vluchtelingenopvang in Achtkarspelen Voor u ligt de ‘Informerende notitie Vluchtelingenopvang in Achtkarspelen’. Het doel van het college is om u met deze notitie breed te informeren over de mogelijkheden van vluchtelingenopvang in Achtkarspelen. De basis is gelegen in de motie vreemd aan de orde van de dag, met het onderwerp “Vluchtelingen opvang Achtkarspelen”. In deze notitie besteden we onder meer aandacht aan de aanleiding, het verzoek van het COA in september 2015 en het besluit van het college daarop, de huidige vluchtelingenproblematiek en het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom. Tevens wordt ingegaan op de verschillende vormen van opvang en welke huidige inspanningen Achtkarspelen levert voor vluchtelingen en/of vergunninghouders. Het college hecht er grote waarde aan om het communicatieproces richting de verschillende doelgroepen, zowel intern als extern, op een zorgvuldige manier vorm te geven. In de notitie is dan ook een aparte paragraaf communicatie opgenomen. Hetzelfde geldt voor veiligheid. De notitie wordt afgesloten met een schematisch overzicht van mogelijke opties van opvang. Bij de notitie hoort een bijlagenboek. Op verschillende onderdelen wordt voor een inhoudelijke verdieping of supplement verwezen naar dit naslagwerk. Door de landelijke dynamiek van dit dossier moet er direct en adequaat gehandeld worden. Dit kan tot gevolg hebben dat deze notitie en het bijlagenboek, op het moment van lezen, mogelijk op bepaalde onderdelen niet meer volledig aansluit bij de werkelijkheid.

Pagina 2 van 19

Inhoudsopgave

Informerende notitie Vluchtelingenopvang in Achtkarspelen ............................. 2 1.

Inleiding ....................................................................................................... 4

Aanleiding.......................................................................................................... 4 2.

Verzoek Centraal Orgaan opvang Asielzoekers ............................................. 5

3.

Collegebesluit ............................................................................................... 5

Programmabegroting 2016................................................................................... 5 4.

Huidige situatie vluchtelingenproblematiek ................................................. 6

Het opvangtracé ................................................................................................. 6 Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) .................................................... 7 5.

Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom (BVA)........................................ 8

6.

Vormen van opvang en de mogelijkheden in Achtkarspelen ....................... 10

Verschillende groepen vluchtelingen .....................................................................10 Vormen van opvang ...........................................................................................11 Crisisnoodopvang en huisvesting vergunninghouders .............................................12 7.

Communicatie ............................................................................................ 14

Afbakening........................................................................................................14 Uitgangspunt communicatie ................................................................................14 Kansen en risico’s in de communicatie ..................................................................14 Communicatiedoelgroepen ..................................................................................14 Communicatiestrategie .......................................................................................15 Communicatiekalender .......................................................................................15 8.

Veiligheid ................................................................................................... 17

Maatschappelijke ontwikkelingen .........................................................................17 Inwoners van Achtkarspelen ...............................................................................17 9.

Mogelijke opties van opvang ...................................................................... 18

Pagina 3 van 19

1. Inleiding Aanleiding Met een ‘motie vreemd aan de orde van de dag’1 heeft de raad het college donderdag 21 januari 2016 opdracht gegeven om in de raadsvergadering van 31 maart 2016 met een informerende notitie te komen over de mogelijkheden van vluchtelingenopvang in de gemeente Achtkarspelen. De raad heeft het college opgedragen de volgende twee stappen uit te voeren: Stap 1 Als college de vier mogelijkheden voor vluchtelingenopvang uit te werken en te komen met een informerende notitie en mondelinge toelichting ten behoeve van de raad. Bij de voorbereiding van en informatie aan de raad de deskundigheid van het COA te gebruiken. Stap 2 Als college in de raadsvergadering d.d. 31 maart te komen met een uitgewerkt voorstel voor de opvang van vluchtelingen in Achtkarspelen, zodat de raad in positie wordt gebracht en een besluit kan nemen over crisisopvang, noodopvang, asielzoekerscentrum, statushouders. Het college heeft de raad op 3 februari 20162 een memo gestuurd met hierin een voorstel hoe de motie uitgewerkt wordt. Rekening houdend met inhoud en tijd heeft het college de motie vertaald naar de volgende opdracht:

Het college levert een informerende notitie met feitelijke informatie op, met de volgende onderdelen:      

Verzoek (in sept 2015) van het COA Collegebesluit Huidige situatie vluchtelingenproblematiek Bestuursakkoord en provinciale aanpak Vormen van opvang en de mogelijkheden in Achtkarspelen opgesplitst in crisisopvang, noodopvang, asielzoekerscentrum en statushouders. Aanpak veiligheid en communicatie

1

Zie bijlage 1: Motie vreemd aan de orde van de dag

2

Zie bijlage 2: Memo uitwerkingsvoorstel motie

Pagina 4 van 19

2. Verzoek Centraal Orgaan opvang Asielzoekers Het COA heeft de gemeente Achtkarspelen, middels de brief van 24 september 20153, gevraagd medewerking te verlenen aan het vestigen van een AZC in de gemeente voor een langere termijn. Het gaat hier om een tijdelijke opvang met een opvangcapaciteit van aanvankelijk maximaal 600 vluchtelingen. In een later stadium is dit aantal bijgesteld naar minimaal 400 personen.

3. Collegebesluit Het college van B en W heeft op 4 december 2015 besloten geen ruimte te creëren voor het vestigen van een AZC van 400 tot 600 personen. In de afweging is zowel de feitelijke informatie over het vestigen van een AZC meegenomen als ook de mogelijke sociaal maatschappelijke impact. Het college heeft in haar overwegingen aard, schaal en draagvlak meegenomen. Het COA is zowel mondeling als door middel van een brief 4 hierover geïnformeerd. Het college heeft de raad met een memo5 over dit collegebesluit geïnformeerd. Programmabegroting 2016 Het college heeft in de programmabegroting 2016 een ambitie uitgesproken. Zij heeft daarvoor het volgende in de programmabegroting 2016 opgenomen; De vluchtelingenproblematiek is zeer actueel. Het college heeft de ambitie om een 'thuis' te zijn voor al haar inwoners en ook voor de mensen die noodgedwongen hun land hebben moeten verlaten, hun thuis hebben moeten opgeven en op zoek zijn naar een nieuw 'thuis'. De ambitie van de huidige taakstelling gaat daarin volgens het college niet ver genoeg. Zij zou graag een 'plus-variant' daarop willen zien en gaat onderzoeken welke mogelijkheden hiervoor zijn. Het college heeft toegezegd in 2016 een beleidsnota inzake vluchtelingenbeleid aan de raad aan te bieden.

3 4

Zie bijlage 3: Verzoek COA aan de gemeente Achtkarspelen Zie bijlage 4: Antwoordbrief college van B en W op verzoek van COA

5

Zie bijlage 5: Memo aan de raad over collegebesluit van verzoek COA

Pagina 5 van 19

4. Huidige situatie vluchtelingenproblematiek Nederland kent al geruime tijd een verhoogde asielinstroom. De prognose is dat deze instroom dit jaar en aankomend jaar geen daling zal laten zien. Deze situatie stelt het Rijk en de gemeenten voor een grote uitdaging. De instroom van asielzoekers over 2015 was hoger dan 2013 en 2014 bij elkaar. In totaal werden in 2015 59.100 asielaanvragen geregistreerd, tegen resp. 17.000 in 2013 en 30.000 in 2014 (afgeronde aantallen). Formeel wordt er voor 2016 nog gesproken over een instroom van 58.000 personen. Echter voorzichtige prognoses voor 2016 en 2017 geven aan dat er rekening moet worden gehouden met 80.000 tot 90.000 vluchtelingen in 2016 en 100.000 tot 120.000 voor aankomend jaar. Het opvangtracé Er zijn verschillende soorten opvangcentra waar de asielzoeker in onder gebracht wordt bij binnenkomst in Nederland. Waar een asielzoeker wordt opgevangen, is afhankelijk van de fase van de asielprocedure waarin hij zich bevindt.

Figuur 1: Opvangtracé van de vluchteling, van binnenkomst in Nederland tot huisvesting in de gemeente.

Pagina 6 van 19

De huidige reguliere opvangcentra (AZC’s en noodopvang)6 zijn niet voldoende om de vluchtelingenstroom op te vangen. Naast het feit dat de asielinstroom groter is dan de opvangcapaciteit, is er ook sprake van stagnatie van uitstroom naar reguliere huisvesting. Momenteel zitten er 47.2657 mensen in de opvang, waarvan 14.800 vergunninghouder is en al gekoppeld aan gemeenten die zorg moeten dragen voor de huisvesting. Huisvesting van de vergunninghouders in de gemeenten is bij voorkeur in reguliere (huur)woningen. Wanneer er geen beschikbare reguliere woningen zijn, biedt het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom gemeenten een aantal instrumenten om gebruik te maken van alternatieve huisvesting, zoals opvang in een vakantiehuisje, B&B, leegstaande gebouwen of containers. In het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom8 is overeengekomen de crisisnoodopvang af te bouwen. Het is niet wenselijk om de vluchtelingen van crisisnoodopvang naar crisisnoodopvang te laten reizen in afwachting van opvang in een noodopvang of AZC. Op 1 februari jl. zijn er geen crisisnoodopvang locaties meer operationeel in Nederland. Knelpunten in het opvangtracé Het knelpunt van opvang zit op dit moment vooral in het voorportaal van het opvangtracé. Het COA investeert daarom in nieuwe AZC’s en er blijven tot en met 2016 meer en grotere noodopvangplekken nodig. Dit wordt bevestigd en ondersteund door het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom. De spreekwoordelijke ‘knop’ om dit knelpunt aan te pakken is uitbreiding van de huidige noodopvang- en AZC locaties, of een combinatie van beide. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) Het COA is in Nederland verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van asielzoekers. Opvang is wettelijk geregeld tot de asielzoeker een verblijfsvergunning krijgt of, bij geen vergunning, gedurende de tijd die hij heeft gekregen om het land te verlaten. Een van de taken van het COA is ervoor te zorgen dat er altijd voldoende opvanglocaties zijn. Door de verhoogde asielinstroom heeft het COA grote problemen met de opvang van de vluchtelingen. De opvanglocaties van het COA liggen verspreid over het hele land. Elke locatie is weer anders. Bewoners wonen in voormalige kloosters (Heerlen, Baexem) of kazernes (Grave, Gilze), soms in caravans (Sint Annaparochie) of semipermanente woonunits (Goes, Emmen). Soms staat een asielzoekerscentrum midden in het bos (Oisterwijk), soms midden in de stad (Utrecht) of juist in een dorp (Echt). Belangrijke eisen voor de vestiging van een opvangcentrum zijn onder meer dat de locatie goed bereikbaar is met het openbaar vervoer en dat er in de nabije omgeving voldoende faciliteiten zijn, zoals een supermarkt en scholen. Waar een asielzoeker ook terecht komt, in Groningen of Limburg: alle opvangcentra werken op dezelfde manier.

6

Zie bijlage 18: overzicht reguliere- en noodopvang locaties in Nederland

7

Stand per 25 januari 2016.

8

In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom

Pagina 7 van 19

5. Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom (BVA) Vanwege de grote instroom van vluchtelingen, en mede de daardoor ontstane huisvestingsproblematiek, heeft de VNG met het Rijk (en betrokkenheid van het IPO9) een BVA10 gesloten. Het Rijk en de gemeenten komen door middel van deze bestuurlijke afspraken overeen om gezamenlijk, schouder aan schouder, de huidige opgaven het hoofd te bieden. Voor het originele BVA11 en de samenvatting12 wordt u verwezen naar bijlage 6 en 7. Het akkoord draagt gemeenten op uitwerking te geven aan de gezamenlijke afspraken. Hiermee is expliciet uitgesproken dat de opvang van vluchtelingen een gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rijk en gemeenten is, in samenwerking met de ketenpartners, waaronder het COA. In het akkoord zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de opvangcapaciteit, de sluitende aanpak van de huisvesting, de inkomensvoorziening en de maatschappelijke begeleiding. Er wordt onderscheid gemaakt tussen maatregelen voor de korte en de middellange termijn. De effecten van de maatregelen op de middellange termijn zijn nog niet volledig in beeld gebracht, dit zal gemonitord worden en in de toekomst verder uitgewerkt. De effecten van de maatregelen voor de korte termijn zijn in beeld gebracht en financieel doorberekend. Aangezien de problematiek per definitie op het lokale niveau tot uiting komt, zijn samenwerking en goede communicatie tussen rijk, provincies en gemeenten cruciaal. De verhoogde asielinstroom vraagt tegelijkertijd om een duidelijke verantwoordelijkheidsverdeling en een bijbehorende aanspreekbaarheid op ieders verantwoordelijkheid. Aanpak uitwerking BVA (provinciale aanpak) Minister Plasterk heeft de CvdK’s de opdracht gegeven om samen met gemeenten te komen tot een overzicht van de verschillende mogelijkheden voor het realiseren van opvanglocaties voor vluchtelingen in hun provincie. Regietafel Door middel van het instellen van zogenaamde Regionale regietafels wordt regelmatig de stand van zaken teruggekoppeld richting de CvdK, die op zijn/haar beurt de minister informeert over de stand van zaken. Omdat er behoefte is aan extra noodopvang (2000 á 2500 plaatsen voor 2016) in Fryslân, is voor dit vraagstuk een bestuurlijk overleg actief en een ambtelijke werkgroep. De ambtelijke werkgroep – bestaande uit gemeentesecretarissen en vertegenwoordiging vanuit de Veiligheidsregio Fryslân – zijn aan de slag gegaan met het inventariseren van mogelijkheden om aan de wens voor extra opvangplaatsen tegemoet te komen. Voor deze werkgroep wordt de districtsindeling vanuit de crisisorganisatie aangehouden en is per district één secretaris het aanspreekpunt. In het geval van het district Noordoost Fryslân (de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a., Smallingerland, Tytsjerksteradiel, maar ook Ferwerderadiel, Ameland en Schiermonnikoog) is dit aanspreekpunt Dirk Willems, gemeentesecretaris Dongeradeel.

9

Interprovinciaal Overleg; behartigt de gezamenlijke belangen van de provincies in ‘Den Haag’ en ‘Brussel’.

10

Definitief vastgesteld op 21 december 2015.

11

Zie bijlage 6: Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom.

12

Zie bijlage 7: Samenvatting Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom.

Pagina 8 van 19

In het bestuurlijk gremium (regietafel13, zie ook BVA) wordt onze gemeente vertegenwoordigd door burgemeester Bilker (Kollumerland c.a.). Zowel de regionale gemeentesecretaris als de regioburgemeester overlegt regelmatig met de lokale gemeentesecretaris c.q. burgemeester. De regietafel heeft als taak de volledige keten in onze provincie te coördineren, van crisisnoodopvang tot en met huisvesting van statushouders. De verschillende vormen van huisvesting zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; stagnatie in een van de schakels veroorzaakt extra druk op andere. De huidige Friese werkwijze is succesvol en wordt gehandhaafd. Fryslân werkt in 4 clusters (congruent aan de crisisorganisatie), de regietafel coördineert op provinciaal niveau. Concreet gaat het om onderstaande structuur: 

 

 

De regietafel in Fryslân wordt gevormd door de vier coördinerende burgemeesters, de voorzitter van de taskforce14 de heer Van der Zwan (tevens voorzitter van de vereniging Friese gemeenten), de voorzitter van de veiligheidsregio de heer Crone en een vertegenwoordiger van het COA. Commissaris van de Koning de heer Jorritsma is voorzitter van de regietafel. Coördinerend gemeentesecretaris De Jong (namens de gemeentesecretarissen) en de Veiligheidsregio Fryslân bieden ondersteuning. De regietafel Fryslân richt zich op de gehele keten. De regietafel bespreekt relevante ontwikkelingen, zoals ontwikkelingen in de instroom van asielzoekers en in wet- en regelgeving. De regietafel spreekt over de vorderingen op alle aspecten van de keten in de diverse districten. De regietafel bespreekt eventuele zorgen. De regietafel spreekt over de samenwerking tussen de diverse partijen (gemeenten, provincie, rijk en COA). Wanneer deze stroef verloopt, wordt de regietafel gebruikt om de samenwerking vlot te trekken. Algemene communicatie over de regietafel Fryslân verloopt via de regietafel. Communicatie over zaken die specifiek een bepaalde gemeente aangaan, verlopen via die gemeente.

13

Voor (crisis-)noodopvang is Fryslân verdeeld in vier districten. Ieder district kent een coördinerend burgemeester, te weten de heren Bilker, Sluiter en Apotheker en mevrouw Van Selm. 14 Voor de kleinere gemeenten heeft de heer Bos, wethouder gemeente Dantumadiel, zitting in de Taskforce.

Pagina 9 van 19

6. Vormen van opvang en de mogelijkheden in Achtkarspelen Voordat de vormen van opvang worden toegelicht willen we eerst kort aandacht besteden aan de verschillende groepen vluchtelingen; de termen die worden gebruikt, de toelichting die daar bijpast en wat Achtkarspelen nu doet voor deze groep. Aansluitend worden de verschillende vormen van opvang beschreven. Ook daarin wordt de verbinding gelegd met wat de gemeente Achtkarspelen doet, wat een wettelijke taak is of waar de aandacht ligt op basis van het BVA, in afstemming met de ketenpartners. Verschillende groepen vluchtelingen We kennen verschillende groepen onder de vluchtelingen, die elk hun specifieke status en aanpak hebben:  Reguliere asielzoekers  Uitgeprocedeerde asielzoekers  Vergunninghouders  Hervestigers  Alleenstaande minderjarige asielzoekers of vreemdelingen

Groepen Reguliere asielzoekers

Uitgeprocedeerde asielzoekers Vergunninghouders (huisvesting)

Hervestigers (uitgenodigde vluchtelingen)

Alleenstaande minderjarige asielzoekers of vreemdelingen (AMA’s of AMV’s)

Toelichting De reguliere asielzoeker is in afwachting van zijn asielaanvraag en verblijft in een AZC. De regie en verantwoordelijkheid ligt bij het COA. Uitgeprocedeerde asielzoekers hebben de asielaanvraagprocedure doorlopen en geen verblijfsvergunning ontvangen. De uitzettingsprocedure wordt opgestart. Vergunninghouders beschikken over een verblijfsvergunning en worden door het COA aan een gemeente gekoppeld voor reguliere huisvesting. De vergunninghouder verlaat het AZC en gaat in de gemeente wonen. Nederland nodigt elk jaar ongeveer 500 vluchtelingen uit om zich in ons land te vestigen. Het zijn vooral vluchtelingen uit vluchtelingenkampen van de Verenigde Naties. De Nederlandse aandacht richt zich op vluchtelingen die extra kwetsbaar zijn: alleenstaande minderjarigen, alleenstaande vrouwen en vluchtelingen die in acute medische nood verkeren. Gezinnen kunnen ook in aanmerking komen. Alleenstaande minderjarige asielzoekers zijn jonger dan 18 jaar en worden bij binnenkomst in Nederland niet begeleid door een ouder of een meerderjarige bloed- of aanverwant. Het COA biedt veilige opvang met speciale begeleiding voor deze groep. Uitgangspunt is dat deze groep niet wordt opgevangen in een AZC maar in een huislijke omgeving.

Pagina 10 van 19

Wat doet Achtkarspelen voor deze groep

Uw Raad heeft op 13-05‘15 een motie aangenomen; de zgn. bed, bad en brood regeling. Stand op 01-01-‘16: +8 De taakstelling 2016: 1ste half jaar: 33 2de half jaar: nog onbekend In 2015 heeft Achtkarspelen één ‘hervestigers-gezin’ gehuisvest.

Vormen van opvang Vanaf het moment dat een vluchteling Nederland binnenkomt, wordt hij opgevangen in één van de opvangcentra. Hieronder wordt toegelicht wat de verschillende vormen van opvang inhouden en wat daarvan een wettelijke taak, eventueel een vrije keuze of afgesproken is in het BVA.

Soort opvang Crisisnoodopvang15

Noodopvang16

Reguliere opvang17

Toelichting Locaties, zoals sporthallen, die ook voor incidenten, rampen of crisis worden gebruikt. Deze opvang is in beginsel bedoeld voor 72 uur, waarna asielzoekers kunnen doorstromen naar de andere vormen van opvang. De coördinatie van de crisisnoodopvang ligt primair bij de Veiligheidsregio of — indien dat regionaal is afgesproken — bij een provincie of grote stad.

Tijdelijke opvangvoorzieningen met een soberder doch adequate kwaliteit en voorzieningenniveau, zoals hallen, locaties voor paviljoens en beperkt aangepaste kantoren die tijdelijke opvang kunnen bieden aan +/-300 of meer asielzoekers onder leiding van het COA. De tijdelijke opvang is voor minimaal 3 maanden.

Een AZC met normale kwaliteit en voorzieningenniveau, dat door het COA wordt geëxploiteerd voor een termijn vanaf 2 jaar met een opvangcapaciteit van 300 tot 1.500+ personen. Incidenteel worden ook recreatieparken, migrantenhuisvesting of vergelijkbare accommodaties benut. Kleinere onzelfstandige vestigingen van in ieder geval 200+ kunnen onderdeel zijn van een grote vestiging (het satellietmodel).

15

Zie bijlage 8: Factsheet Crisisnoodopvang

16

Zie bijlage 9: Factsheet Noodopvang

17

Zie bijlage 10: Factsheet Reguliere opvang

Pagina 11 van 19

Wettelijke taak / uitwerking bestuursakkoord BVA: doel is deze opvang af te bouwen, dit is en wordt mogelijk gemaakt door opbouw nood- en reguliere opvang. Regietafel Fryslân: Diverse gemeenten hebben crisisnoodopvang verzorgd. Nu landelijk de capaciteit van andere vormen van opvang toeneemt, is de vraag naar crisisnoodopvang (in ieder geval voorlopig) weggevallen. Keuze 8K: In september 2015 heeft Achtkarspelen 39 vluchtelingen obv crisisnood-opvang in Gerkesklooster-Stroobos opgevangen. BVA: Voor 1 februari 2016 plan gereed 2.500 extra opvangplekken per provincie (voor de duur van meer dan 1 jaar) onder beheer van het COA. Regietafel Fryslân: Op 1-2‘16 zijn 900 plaatsen gerealiseerd. Deels op recreatieparken welke in april/mei niet langer beschikbaar zijn. Per saldo is dit in 2016 nog behoefte aan 1800 plaatsen. BVA (en COA): Algemene vraag is de opvangcapaciteit uit te breiden voor asielzoekers. Regietafel Fryslân: Met de uitbreidingen van AZC’s is de benodigde capaciteit nog niet bereikt. Meer capaciteit is nodig.

Huisvesting vergunninghouders18

Asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben ontvangen (vergunninghouders) verhuizen naar een eigen woonruimte. Gemeenten hebben de taak om deze vergunninghouders te huisvesten. Elk half jaar krijgen gemeenten door het Rijk een taakstelling opgelegd voor het aantal te huisvesten vergunninghouders. Op basis daarvan koppelt het COA de vergunninghouder aan een gemeente. De gemeente zoekt vervolgens passende woonruimte. Hervestiging vluchtelingen Het huisvesten van ‘uitgenodigde vluchtelingen’ is op basis van vrijwilligheid en telt mee voor de taakstelling.

Wettelijke taak: De huisvesting of taakstelling is een door het Rijk opgelegde wettelijke taak. De provincie is toezichthouder. Stand 8K op 01-01-‘16: +8 Regietafel Fryslân: De huisvesting gaat binnen Fryslân over het algemeen naar behoren. Keuze 8K: In 2015 heeft Achtkarspelen één ‘hervestigers-gezin’ gehuisvest.

Het ministerie gaat uit van een sobere en adequate opvang. Er is niet één specifieke blauwdruk voor de verschillende vormen van opvang, er wordt creatief met de situatie van vraag en aanbod omgegaan. De factsheets waar naar wordt verwezen geven de rode lijn en de situatie van nu weer. Provinciale ontwikkeling: Momenteel lijkt de tendens richting een combinatie van noodopvang/AZC te gaan. Hierbij moet gedacht worden aan het realiseren van een noodopvang, wat in een later stadium overgaat in een AZC locatie.

Momenteel wordt er veel gesproken over kleinere reguliere opvanglocaties (AZC) met minder dan 200 personen, bv. in de vorm van een satelliet vestiging. Dit is mogelijk mits in de nabije omgeving een hoofdvestiging is. Crisisnoodopvang en huisvesting vergunninghouders De crisisnoodopvang en huisvesting vergunninghouders vraagt om een extra toelichting gezien de effecten en/of ontwikkelingen voortvloeiend uit het BVA en de wettelijke taak huisvesting vergunninghouders, in relatie tot de vragen die gesteld zijn in de motie. Crisisnoodopvang De gemeente Achtkarspelen heeft van 30 september 2015 tot en met 16 oktober 2015 opvang geboden aan 39 vluchtelingen in een leegstaande school in GerkeskloosterStroobos19. In het BVA is overeengekomen de crisisnoodopvang af te bouwen. De afbouw is alleen mogelijk door opbouw van noodopvang of reguliere opvang. Of crisisnoodopvang weer nodig wordt, hangt af van de instroom van vluchtelingen de komende periode en van de mogelijkheden die het COA heeft om die te huisvesten. Die ontwikkeling laat zich slecht voorspellen. Wel vormt dit een extra aansporing om voldoende opvang in reguliere- en noodopvang mogelijk te maken. Wij zijn van mening dat het gebruik van crisisnoodopvang zoveel mogelijk moet worden voorkomen. In afwachting van meer permanente opvang, worden vluchtelingen vaak achtereenvolgens op verschillende locaties ondergebracht, steeds voor 72 uren. Dit betekent voor hen veel reizen, onrust en onzekerheid. Daarnaast vraagt deze vorm van 18

Zie bijlage 11: Factsheet Huisvesting vergunninghouders

19

Zie bijlage 17: Evaluatie crisisopvang Gerkesklooster

Pagina 12 van 19

opvang veel inspanning van gemeenten, die eigenlijk niet in verhouding staat tot de korte duur van de geboden opvang. Huisvesting vergunninghouders Achtkarspelen voldoet aan de wettelijke opgelegde taakstelling huisvesting vergunninghouders. Eind 2015 is de achterstand volledig ingelopen en is er sprake van een positief aantal gehuisveste vergunninghouders van +8. Over de jaren 2011 t/m 2015 is, op basis van de opgelegde taakstelling en het inlopen van de achterstand huisvesting, binnen onze gemeente gehuisvest: jaar

Taakstelling 1ste ½ jaar

Taakstelling 2de ½ jaar

Totaal taakstelling

Totaal gehuisvest

2012 2013 2014 2015 2016

5 8 11 23 33

3 11 16 25 -

8 19 27 48 -

15 30 44 70 -

Totaal achterstand op 1 januari -41 -34 -23 -6 +8

De asielinstroom en de huisvesting vergunninghouders zijn communicerende vaten. Hoe hoger de instroom, hoe hoger de taakstelling, hoe hoger de druk voor gemeenten met betrekking tot het huisvesten van vergunninghouders. Het college voorziet voor het 1ste half jaar 2016 geen problemen om de taakstelling te gaan halen. Wanneer de taakstelling voor het 2 de half jaar op gelijke hoogte zal zijn, zal dit wederom geen grote problemen opleveren. Echter gezien de prognose van asielinstroom, en rekening houdend met een mogelijke verhoging van de taakstelling in de toekomst, moet het college zich gaan oriënteren op alternatieve huisvesting om de wettelijke taak in de toekomst te kunnen behalen. Een extra ‘plus’ op deze wettelijke taak is derhalve te ontraden. In de programmabegroting 2016 heeft het college aan de raad toegezegd dit jaar met een beleidsnota inzake het vluchtelingen opvangbeleid te komen. Hierin zal de totaalvisie met betrekking tot vluchtelingenopvang uitgewerkt worden. De uitdaging en ambitie taakstelling huisvesting vergunninghouders wordt hier uiteraard in meegenomen.

Pagina 13 van 19

7. Communicatie Communicatie speelt een cruciale rol bij de opvang van vluchtelingen. Alleen informatie verstrekken werkt niet bij onderwerpen die zo maatschappelijk beladen zijn als de komst van vluchtelingen in een gemeente. Afbakening Elke vorm van opvang vraagt om een eigen communicatieaanpak. In dit hoofdstuk wordt niet specifiek ingegaan op de communicatie per vorm van opvang maar wordt een algemene communicatie aanpak omschreven. Een uitgewerkt communicatieplan volgt zodra de gemeenteraad een (voorgenomen) besluit heeft genomen. Uitgangspunt communicatie Voordat de gemeente een definitief besluit neemt over de opvang van vluchtelingen, wordt eerst met inwoners en andere belanghebbenden gesproken over dit onderwerp. Kansen en risico’s in de communicatie Een goede verbinding draagt bij aan het draagvlak voor een opvanglocatie en de vluchtelingen enerzijds en aan het succes van het project anderzijds. Zorgvuldigheid en tijdigheid zijn essentiële onderwerpen. Er zullen zowel positieve als negatieve geluiden over de komst van de opvanglocatie komen. Het is belangrijk positief ingestelde inwoners als criticasters mee te nemen in het proces van communicatie. Kansen  Verbeteren van het vertrouwen van criticasters.  Goede communicatie leidt tot groeiend vertrouwen en draagvlak bij inwoners/omwonenden met betrekking tot de komst van de nieuwe tijdelijke buurtbewoners.  Door gezamenlijk op te trekken en met één mond te spreken wordt de kernboodschap versterkt. Risico’s  Slechte communicatie leidt tot een verminderd vertrouwen en verminderd draagvlak van inwoners.  Slechte communicatie leidt tot geen vorming van draagvlak onder inwoners ten opzichte van de nieuwe buurtbewoners.  Geen afstemming met buurt en directe buren leidt tot onnodige vertraging. Communicatiedoelgroepen Intern gemeente  Gemeenteraad  Ambtelijke organisatie Intern   

COA Medewerkers opvanglocatie Medewerkers COA algemeen Bestuur

Extern       

Directe omgeving (omwonenden en bedrijven) Belangengroepen – Plaatselijke belangen Bewoners Ondernemers – winkeliers Organisaties/instellingen in de omgeving (scholen, kerken, kinderopvang) Onderwijsinstellingen in Achtkarspelen Lokale vrijwilligersorganisaties

Pagina 14 van 19

        

Lokale samenwerkings- en ketenpartners (vreemdelingenpolitie, vluchtelingenwerk …) Sportverenigingen Culturele organisaties Politie Brandweer GGD Openbaar vervoer/ taxibedrijven/ buurtbus Overige geïnteresseerden (incl. alle inwoners gemeente Achtkarspelen) Media

Communicatiestrategie De communicatie over de opvang van vluchtelingen in Achtkarspelen is open, eerlijk en transparant: de partijen zijn volstrekt helder over wat doelgroepen kunnen verwachten en zijn realistisch. Dit betekent dat uitsluitend zaken worden benoemd die de partijen waar kunnen maken. Transparant en duidelijk zijn waar ruimte is voor betrokkenheid van inwoners, in hoeverre en ook waar/wanneer niet. Openheid en duidelijkheid worden te allen tijde gegeven. Als het COA en/of gemeente dat zelf nog niet kunnen geven omdat bepaalde informatie nog niet voorhanden is, wordt dat gemeld. De communicatie is op tijd en regelmatig. Uitgangspunt is dat in dit proces liever te veel en te vaak dan te weinig wordt gecommuniceerd. De communicatie is afgestemd op de verschillende doelgroepen en er is nadrukkelijke aandacht voor de volgorde waarin doelgroepen worden benaderd: eerst de directe omgeving, daarna overige doelgroepen, daarna de media. Feiten en cijfers zijn niet voldoende, betekenisgeving/duiding wel. Belangrijk is om aan te sluiten bij de gevoelens van de doelgroepen. Communicatie met inwoners en andere belanghebbenden Voor 23 maart a.s. gaat het college in gesprek met stakeholders van alle dorpen. Inwoners hebben de gelegenheid om tijdens de raadsvergadering van 23 en 31 maart in te spreken. Nadat de raad een voorgenomen besluit heeft genomen gaat de gemeente in dialoog met de inwoners. We horen graag de belangen, zorgen en ideeën van inwoners. Belangrijk is om hier in de communicatie bij aan te sluiten. Er wordt niet één bijeenkomst gehouden maar in meerdere dorpen worden bijeenkomsten gehouden: klein en veel ruimte voor gesprek. Voor 31 maart 2016 worden inwoners geïnformeerd over het proces en het vervolg. Communicatiekalender In de communicatiekalender is aangegeven welke activiteiten op welk moment plaatsvinden en wat de globale inhoud is. Communicatieactiviteiten worden toegevoegd, verwijderd of gewijzigd als daar behoefte aan is of de situatie daarom vraagt.

Pagina 15 van 19

Wanneer 16 februari 2016 17/18 februari 2016 18 februari 2016

Wie (doelgroep) College Gemeenteraad

18 februari 2016 18 februari 2016 Eind februari 2016 Voor 23 maart 2016 23 maart 2016

Alle Alle Gemeenteraad

31 maart 2016

Vanaf 31 maart 2016

Alle

Stakeholders Gemeenteraad en college Gemeenteraad

Inwoners

Wat (middel) Behandeling notitie in college Raad ontvangt de notitie met toelichting over verdere bekendmaking Website: De notitie en bijlagenboek verschijnen op de openbare besluitenlijst op www.achtkarspelen.nl/besluiten Q en A’s op www.achtkarspelen.nl/opvang Nieuwsbericht op www.achtkarspelen.nl Bijeenkomst voor raadsleden waarbij COA aanwezig is. Informatiebijeenkomsten Informatiecarrousel waarin het college de notitie toelicht. Inwoners kunnen inspreken. Raadsvergadering waarin de raad een voorgenomen besluit neemt over de notitie opvang vluchtelingen in Achtkarspelen. Inwoners kunnen inspreken. In dialoog met de inwoners. Vervolg communicatietraject is afhankelijk van de richting die gekozen wordt.

Pagina 16 van 19

8. Veiligheid Maatschappelijke ontwikkelingen De afgelopen maanden is het één en ander veranderd in onze maatschappij. Daar waar in eerste instantie de Nederlanders zorgzaam waren en open stonden voor opvang van de vluchtelingen uit oorlogsgebieden, begint er een verandering in tolerantie te komen. Ook in onze gemeente merken we dit. Gedurende de jaarwisseling zijn we geconfronteerd met een meer negatieve houding van onze autochtone inwoners richting statushouders in onze gemeente. Het ging hier om schelden, vuurwerkoverlast en discriminerende opmerkingen. Vanuit de politie wordt hier extra op ingezet. Hoewel het hier vaak gaat om jongeren (14-17 jaar), kunnen we deze verandering in houding niet negeren. De berichtgeving in de media speelt ook een rol in de houding van de autochtone inwoners van ons land ten opzichte van vluchtelingen. Berichten over vluchtelingen komen momenteel veel voor in het nieuws. Negatieve berichten in de pers kunnen olie op het vuur zijn van mensen, die minder positief ten opzichte van vluchtelingen staan. Inwoners van Achtkarspelen In sommige gevallen wordt ook in onze gemeente negatief gereageerd op vluchtelingen. Een ander deel van de bevolking staat juist open voor opvang. Het is van belang dat er op korte termijn duidelijkheid komt over de wijze van opvang voor vluchtelingen in de gemeente Achtkarspelen. Zolang er geen duidelijkheid is, kan er maatschappelijke onrust ontstaan. Gezien het feit dat niet iedereen het eens is met de opvang van vluchtelingen in ons land, zullen we iedere openbare bijeenkomst rekening moeten houden met eventuele tegenstanders, die zich zullen laten horen. Samen met de politie zal er vanuit team Veiligheid bij iedere openbare bijeenkomst een veiligheidsplan gemaakt worden, dit om de orde tijdens deze bijeenkomsten te bewaren. In onderstaand schema een abstract overzicht van de aandachtspunten op het gebied van Veiligheid. Veiligheid en incidenten Er is binnen het COA en bij gemeenten, politie en andere organisaties veel ervaring met veiligheidsvraagstukken, zoals het voorkomen en beperken van incidenten. Veel gemeenten krijgen te maken met maatschappelijke zorgen over veiligheid. Veiligheid en incidenten kunnen gaan over:  (Gewelds-) incidenten binnen of buiten de locatie  Grootschalige ordeverstoringen  Maatschappelijke onrust  Escalatie van demonstraties of manifestaties  Bedreiging en intimidatie  Discriminatie en racisme  Mensensmokkel en georganiseerde criminaliteit  Zorgen over radicalisering of rekrutering Er is pas sprake van een veiligheidsvraagstuk als het risico bestaat dat de openbare orde wordt verstoord of er mogelijk strafbare feiten worden gepleegd. Denk hierbij aan strafbare beledigingen, bedreigingen, vernielingen en geweld. Ook kan bezorgdheid en boosheid verworden tot maatschappelijke onrust.

Pagina 17 van 19

9. Mogelijke opties van opvang In onderstaand overzicht zijn de verschillende opties van opvang expliciet benoemd wat u als raad als basis kunt nemen voor uw voorgenomen besluit. In het bijlagenboek zijn alle onderdelen opgenomen die u hierbij kunnen ondersteunen. Naast de afzonderlijke opties A t/m F is een combinatievorm ook mogelijk. In het overzicht zijn per opvangvorm de effecten en de consequenties met betrekking tot het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom opgenomen.

Mogelijkheid

Vorm

Effect/risico

Optie A

Geen (extra) opvang behoudens de wettelijke taakstelling huisvesting vergunninghouders

Optie B

Crisisnoodopvang

Optie C

Noodopvang

Optie D

Reguliere opvang (AZC)

Optie E

Combinatie van noodopvang / AZC

Effect:  Geen (extra) inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem.  Voldoen niet aan de afspraken opgenomen in het BVA. Risico:  O.b.v het BVA de mogelijkheid dat we vanuit de VR een taak ‘opgelegd’ krijgen.  Verlies van regie. Effect:  Indirecte inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem. Lost niet de knelpunten op.  Voldoen niet aan de afspraken opgenomen in het BVA. Risico:  O.b.v het BVA de mogelijkheid dat we vanuit de VR een taak ‘opgelegd’ krijgen.  Verlies van regie. Effect:  (extra) inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem.  Voldoen aan de afspraken opgenomen in het BVA.  Houden de regie. Risico:  Onder welke voorwaarden? Effect:  (extra) inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem.  Voldoen aan de afspraken opgenomen in het BVA.  Houden de regie. Risico:  Onder welke voorwaarden? Effect:  (extra) inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem.  Voldoen aan de afspraken opgenomen in het BVA.  Houden de regie. Risico:  Onder welke voorwaarden?

Pagina 18 van 19

Optie F

+ Variant op de wettelijke taakstelling huisvesting vergunninghouders.

Effect:  Indirecte inspanning t.a.v het landelijk vluchtelingenprobleem. Lost niet de knelpunten op.  Voldoen niet aan de afspraken opgenomen in het BVA. Risico:  O.b.v het BVA de mogelijkheid dat we vanuit de VR een taak ‘opgelegd’ krijgen.  Verlies van regie.

* Er vanuit gaande dat we bij optie C, D en E voldoen aan de ‘opdracht’ BVA, is het redelijk om aan te nemen dat er vanuit de VR geen extra taak opgelegd wordt.

Pagina 19 van 19