Keetbeleid Achtkarspelen 2009
Achtkarspelen, februari 2009 Afdeling Samenleving en Team Toetsing en Vergunning
Inhoudsopgave 1. Inleiding _______________________________________________________________ 2. Uitgangspunten _________________________________________________________ 2.1 Keten hebben positieve functies__________________________________________ 2.2 Nadelen die roepen om reactie___________________________________________ 3. Keuzes maken en deze uitdragen ___________________________________________ 3.1 Integrale aanpak; een eenvoudige oplossing bestaat niet ______________________ 3.2 Drie keuzemogelijkheden ______________________________________________ 3.3 De gekozen aanpak ___________________________________________________ 4. En nu? ________________________________________________________________ 4.1 Draagvlak ___________________________________________________________ 4.2 Toekomst ___________________________________________________________ Bijlage: Het juridische kader__________________________________________________ Bijlage: Regels voor keten ___________________________________________________
3 3 3 3 3 3 4 4 5 5 5 6 8
2
1. Inleiding In maart 2008 is een uitvoeringsplan alcoholmatiging geschreven, dit uitvoeringsplan komt voort uit “Een glazen leeuw” die de gemeenteraad in november 2007 heeft vastgesteld. In de gemeente Achtkarspelen waren in februari 2008 22 caravans en keten, medio januari 2009 waren er nog drie caravans/keten, die worden gebruikt als informele ontmoetingsplekken door jongeren. Er is in onze gemeente geen overlast van Keten. De doelstellingen van het Ketenbeleid zijn: • Zorgen voor een verantwoord en veilig gebruik van een caravan/keet door jongeren. • Jongeren en hun opvoeders bewust te maken van de gevaren van alcohol en drugs.
2. Uitgangspunten 2.1 Keten hebben positieve functies Keten hebben onmiskenbaar positieve functies. Ze vormen voor jongeren een aantrekkelijke vorm van vrijetijdsbesteding. Keten hebben een sociale functie, zij versterken de groepsbinding en bieden jongeren een herkenbare en vertrouwde plek in de complexe samenleving. Ouders geven dikwijls aan blij te zijn dat hun kind niet al te ver van huis een deel van zijn of haar vrije tijd met bekenden doorbrengt.
2.2 Nadelen die roepen om reactie Het verschijnsel keet kent echter enkele belangrijke nadelen die onze gemeente ertoe heeft gebracht een bestuurlijk antwoord te formuleren. •
•
In de meeste keten is geen sprake van georganiseerd toezicht. De verantwoordelijkheid voor het gedrag van de, soms jonge, bezoekers ligt voornamelijk bij henzelf. De leeftijd van bezoekers van keten varieert van 14 jaar tot ongeveer 22 jaar. In de meeste keten wordt alcohol gedronken. De keten kunnen onveilig en brandgevaarlijk zijn en voldoen vaak niet aan het bestemmingsplan.
3. Keuzes maken en deze uitdragen 3.1 Integrale aanpak; een eenvoudige oplossing bestaat niet Een oplossing van deze problemen is niet eenvoudig. Het gedogen van keten die in strijd zijn met de regels, is geen verantwoord en op de toekomst gericht beleid. De gemeente Achtkarspelen kiest er daarom voor om het Ketenvraagstuk integraal aan te pakken, waarbij duidelijke grenzen worden getrokken tussen wat wel en wat niet wordt toegestaan. Om draagvlak te creëren is het belangrijk betrokkenen (in het bijzonder ouders) nadrukkelijk te informeren over het belang van dit beleid. Een doelgericht en transparant beleid kan aan betrokkenen uitgelegd worden. Op basis daarvan kan vervolgens een beroep gedaan worden op hun eigen rol en verantwoordelijkheid.
3
3.2 Drie keuzemogelijkheden....... • Mogelijkheid één: Proactief handhaven Proactief handhaven betekent dat er bij alle keten handhaving plaatsvindt. De gemeente gaat actief op zoek naar keten en kijkt of zij voldoen aan de bestaande wet- en regelgeving. Voldoen zij hier niet aan dan worden ze desnoods met dwang gesloten. Er wordt contact gezocht met de huiskamerketen. Hierbij is het doel om de ouders te doordringen van het belang van veiligheid, gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik etc. • Mogelijkheid twee: Handhaving op maat - Uitgangspunt is dat commerciële keten gesloten worden. - Uitgangspunt voor de buurtketen is dat deze worden gereguleerd. Ouders worden actief verantwoordelijk gemaakt voor wat zich op hun erf afspeelt. Gemaakte afspraken worden opgeschreven en ondertekend door de eigenaren/ouders. Hiermee ligt de verantwoordelijkheid bij de eigenaren, gebruikers en de gemeente. - Met betrekking tot de huiskamerketen wordt actief opgetreden richting de ouders. De ouders worden voorzien van voorlichting over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik op jonge leeftijd. • Mogelijkheid drie: Passief handhaven De gemeente treedt alleen op bij incidenten. Hierbij kan gedacht worden aan brand, overlast etc. In het geval van incidenten is ook de mate van verantwoordelijkheid van de gemeente in het geding.
3.3 De gekozen aanpak Het samenkomen van jeugd is iets van alle tijden. Dit moet echter gebeuren op een veilige en legale wijze. Onveilige situaties in keten moeten worden tegengegaan, zowel op het vlak van gezondheid, openbare orde, ruimtelijke ordening, bouwveiligheid en brandveiligheid. De gemeente kiest daarom voor mogelijkheid twee, ‘Handhaving op maat’. Het fenomeen keten vraagt om een integrale aanpak. De integraliteit blijkt uit een aanpak die gericht is op preventie, hulpverlening en handhaving. Daarnaast blijkt de integraliteit uit de verschillende invalshoeken: volksgezondheid, jeugd, openbare orde en veiligheid, ruimtelijke ordening, bouwen en milieu, brandveiligheid en drank en horeca. In de volgende paragrafen wordt per type keet de uitvoering van deze gekozen aanpak besproken. 3.3.1 Commerciële keten Tegen commerciële keten wordt direct opgetreden. Dergelijke keten zijn in strijd met de Drank- en Horecawet, het Bouwbesluit en het bestemmingsplan. Op basis van signalen van de politie, de horeca of het jongerenwerk kunnen dergelijke keten snel worden gesignaleerd. De strafrechtelijke handhaving wordt uitgevoerd door de Voedsel en Waren Autoriteit of door de politie. De bestuursrechtelijke handhaving ligt in handen van de gemeente. 3.3.2 Buurtketen Het uitgangspunt in de aanpak van deze keten is: - De eigen verantwoordelijkheid van gebruikers en eigenaren staat voorop. - Afspraken worden schriftelijke vastgelegd; - De gemeente treedt handhavend op wanneer sprake is van: • schenkgedrag van alcohol aan jeugd jonger dan 16 jaar; • signalen van overlast; • brandgevaar; • schending van de afspraken. 4
De keten worden bezocht door de projectleider Alcoholmatiging. Afhankelijk van de signalen gaat er iemand van de brandweer, gemeente (toezicht en handhaving) of politie mee. Bij de controle worden eigenaren en gebruikers actief betrokken. Gemaakte afspraken worden opgeschreven en ondertekend. Hiermee ligt de verantwoordelijkheid bij de eigenaren, gebruikers en de gemeente. De afspraken en eisen staan in bijlage twee. Signalen over de stand van zaken in de keten worden door de projectleider Alcoholmatiging verzameld. De signalen kunnen komen van de politie, horeca, jongerenwerk etc. Het jongerenwerk wordt beperkt ingezet om in contact te komen met de gebruikers en eigenaren van hokken en keten. Naast deze aanpak wordt ook voorlichting over alcohol aangeboden aan bezoekers en ouders van keetbezoekers. 3.3.3 Huiskamerkeet Huiskamerketen vervullen een belangrijke sociale rol in onze gemeente. Daar waar het gaat om huiskamerketen is het moeilijk om handhavend op te treden. De woning is immers gebouwd volgens het bouwbesluit. Aan de jongeren en ouders wordt wel een preventie aanbod gedaan. In het komende jaar wordt aan alle (bekende) huiskamerketen een preventieaanbod gedaan. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de vorm van een Instructie Verantwoord Alcohol en een “homeparty” voor ouders van jongeren die de keet bezoeken. Hiervoor wordt het jongerenwerk en VNN ingezet.
4. En nu? 4.1 Draagvlak Wat wij van ouders mogen verwachten is dat ze achter het gemeentelijke keetbeleid gaan staan. Als dat beleid goed onderbouwd is en gebaseerd op duidelijke uitgangspunten, dan is dat een reële verwachting. Het is belangrijk om ouders goed te informeren over nut en noodzaak van het keetbeleid en over de door de gemeente gemaakte keuzes. Ouders die eigenaar zijn van een keet of van de plek waar de keet is gevestigd kunnen extra nadrukkelijk op hun verantwoordelijkheid en hun mogelijke aansprakelijkheid worden aangesproken.
4.2 Toekomst Het is het belangrijk dat er geen nieuwe keten meer bijkomen die in strijd zijn met veiligheidseisen, het bestemmingsplan, het bouwbesluit en/of de Drank- en Horecawet. Zodra er een nieuwe keet wordt opgemerkt die niet aan de eisen voldoet, wordt er door de projectleider Alcoholmatiging zo snel mogelijk contact opgenomen om de eigenaar van het gemeentelijke beleid op de hoogte te brengen. Mocht dit niet leiden tot verwijderen of sluiten van de keet, dan wordt er handhavend opgetreden.
5
Bijlage 1: Het juridische kader Het is vaak onduidelijk of keten aan regels moeten voldoen en aan welke regels keten moeten voldoen. Hoewel er geen specifieke regels voor keten bestaan, heeft de keet als fysieke verschijningsvorm te maken met allerlei soorten regelgeving. Ook bij bijeenkomsten op particulier terrein heeft de overheid namelijk een grondwettelijke zorgplicht als het gaat om de gezondheid van burgers. Keetjongeren vormen daarop geen uitzondering. Als op een keet regelgeving van toepassing is, dan is dat om ervoor te zorgen dat keetbezoekers in een veilige omgeving verkeren. Welke regels een rol spelen wordt hieronder nader uitgewerkt. Daaruit blijkt dat het van de verschijningsvorm van de keet afhangt welke regels van toepassing zijn. De keet en ruimtelijke ordening De meeste keten in onze gemeente bevinden zich op gronden met een tuinbestemming. De keet zelf heeft geen gedefinieerde functie, maar het valt moeilijk staande te houden dat deze een tuin/schuur functie heeft. Eerder zal sprake zijn van een functie die kenmerken heeft van wonen, maar ook van bijeenkomsten. Als deze (gemengde) functie strijdig is met het bestemmingsplan ontstaat er een probleem als een keet op legale wijze geplaatst, gebouwd of verbouwd moet worden. Voor veel bestaande keten geldt dat ze volgens de eisen van het bestemmingsplan niet op legale wijze gevestigd zijn. Bouwregelgeving en veiligheid van de keet Behalve met ruimtelijke regels heeft een keet ook te maken met bouwregelgeving. Wanneer jongeren in de bijkeuken, de woonkamer of op zolder samenkomen, kan moeilijk beweerd worden dat de bouwveiligheid in het geding is. Ze bevinden zich dan immers in een woonhuis, dat zeer waarschijnlijk gebouwd is volgens de geldende veiligheidseisen. Wanneer echter een caravan of een schaftkeet op het erf geplaatst wordt, een schuur verbouwd wordt of een keetje in elkaar getimmerd wordt, dan is er sprake van een bouwwerk waarvoor meestal een bouwvergunning nodig is. Bouwen volgens een vergunning is niet alleen bedoeld om te garanderen dat op een veilige wijze gebouwd of verbouwd wordt, maar ook om te zorgen dat van veilig gebruik sprake kan zijn. In de bouwvoorschriften is bijvoorbeeld aandacht voor de brandveiligheid, maar ook voor milieuaspecten als de geluidssterkte en de energievoorziening. Het Bouwbesluit uit 2003 regelt deze voorschriften. Keten en de Drank- en Horecawet Eén van de belangrijkste functies van een keet is, volgens de jongeren zelf, het gezellig bij elkaar zitten om een biertje te drinken. In de keten die in onze gemeente staan wordt er in de meeste gevallen van tevoren geld bij elkaar gelegd om bier aan te schaffen. Op deze manier is de Drank- en Horecawet (D.H.W.) niet van toepassing. Zodra er pas betaald wordt na aanschaf is dit mogelijk wel zo. Het ligt aan de vorm die een keet aanneemt of er wel of niet sprake is van een vergunningsplichtige situatie. Kort gezegd komt het er op neer dat als er tegen betaling (‘’anders dan om niet”) alcohol wordt verstrekt er dan een vergunning nodig is (volgens artikel 3, D.H.W.). Deze vergunning houdt een aantal zaken in, waaronder de aanwezigheid van een leidinggevende en een strikte leeftijdscontrole.
6
De kern van de D.H.W. is een verantwoorde alcoholverstrekking, een wet die niet op economische, maar op gezondheidsbelangen gebaseerd is. Het is een wet die valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Samenvattend kan geconcludeerd worden dat als er in een keet door bezoekers geld betaald wordt voor het gebruik van alcohol zonder dat er een vergunning is, er altijd sprake is van strijdigheid met de D.H.W.. Ook als er zonder een vergunning een ruimte voor publiek open gehouden wordt waar alcohol aanwezig is, dan is er sprake van strijdigheid met de D.H.W.. De huidige keten en de wet In het perspectief van de Drank- en Horecawet (D.H.W.) kan onderscheid gemaakt worden tussen drie vormen die een keet kan aannemen: Huiskamerkeet: niet bedrijfsmatig, er wordt gratis verstrekt of bezoekers nemen hun eigen drankjes mee, is niet voor publiek geopend en heeft geen permanent karakter. Dit is de kleinschalige keet, waar toezicht mogelijk is en veiligheid gewaarborgd kan worden. Strijdigheid met de D.H.W. is niet aan de orde. Buurtkeet: niet bedrijfsmatig, er wordt wel anders dan om niet geschonken, is soms voor publiek uit de omgeving geopend en heeft soms een naar permanentie neigend karakter. De buurtkeet komt het meeste voor en lijkt een alternatief voor een buurthuis of jeugdhonk. Commerciële keet: (bijna) bedrijfsmatig van opzet, er wordt anders dan om niet verstrekt, is voor publiek geopend en heeft waarschijnlijk een permanent karakter. De commerciële keet lijkt dan ook het meeste op een illegale kroeg. Vanuit de D.H.W. bezien is zowel de buurtkeet als de commerciële keet vergunningplichtig. Alleen op de huiskamerkeet zijn de bepalingen uit de D.H.W. niet van toepassing. Maar de drie scenario’s kunnen ook bekeken worden in het licht van de andere vormen van regelgeving. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de genoemde regelgeving, toegepast op de drie scenario’s die hierboven beschreven zijn. Uit onze inventarisatie is gebleken dat er geen sprake is van commerciële keten in onze gemeente. In onze gemeente is de verschijningsvorm Buurtkeet de meest voorkomende. Deze neigt echter sterk naar huiskamerketen, omdat zij niet voor publiek toegankelijk zijn en er veelal gezamenlijk alcohol wordt ingekocht. Schema Verschillende vormen van keten in het licht van regelgeving Regelgeving Strijdig met Strijdig met Strijdig met bestemmingsplan? bouwveiligheid? brandveiligheid? Soort keet
Strijdig met D.H.W.?
Huiskamerkeet
Nee
Nee
Waarschijnlijk niet
Nee
Buurtkeet
Mogelijk
Mogelijk
Mogelijk
Ja
Commerciële
Ja
Ja
Ja
Ja
De bezochte keten hebben primair een ontmoetingsfunctie. De bezoekers van de keten waren zowel jongens als meisjes. De leeftijd van de keetbezoekers wisselde. Er zijn geen keten ontdekt voor jongeren tussen de 12 en 15 jaar. Het merendeel van de bezochte keten heeft een vaste groep bezoekers.
7
Bijlage 2: Regels voor buurtketen 1. Doelgroep Jullie keet is bedoeld voor een besloten groep jongeren tussen de 15 en 21 jaar. 3. Goede locatie Het is alleen mogelijk om op particulier terrein een keet of caravan te plaatsen. 4. Betrokkenheid omgeving Het is belangrijk dat een aantal ouders ook toestemming geeft voor het gebruik van de keet en regelmatig langskomt om te kijken hoe het gaat. Zij moeten deze verklaring daarom ook ondertekenen. 5. Controle Als je als groep in de keet aanwezig bent, mogen ouders, de gemeente, het jongerenwerk, de politie, de brandweer altijd naar binnen om te kijken hoe het gaat. 6. Veiligheid! De belangrijkste voorwaarde voor de gemeente is dat de keet veilig is. Je moet daarbij denken aan een nooduitgang, blusmiddelen, elektriciteitsaansluitingen, etc. De precieze eisen vind je in de bijlage, bij deze afspraken. In opdracht van de gemeente wordt er gecontroleerd. Als uit die controle blijkt dat de keet of caravan onvoldoende veilig is, zullen jullie aanpassingen moeten doen. 7. Geen overlast Als je een keet hebt mag er geen overlast zijn. Het gaat dan vooral om lawaai en afval. Per situatie moeten hier afspraken over worden gemaakt met de omgeving. Daarnaast houden jullie natuurlijk de omgeving van de keet of caravan netjes en opgeruimd! 8. Geen open vuur Het maken van open vuur is te allen tijde verboden. 9. Geen drugs Er mogen geen drugs worden gebruikt of verhandeld in jullie keet of caravan. 11. Drankgebruik Is er iemand (of een deel) van jullie groep jonger dan 16 jaar? Dan houdt dat in dat er in, of in de directe omgeving van, jullie keet of caravan geen alcohol aanwezig mag zijn 12. Huisregels Als groep moet je huisregels opstellen: afspraken over wat wel en niet mag in jullie keet of caravan. In de huisregels moeten in ieder geval de openingstijden zijn opgenomen. Jullie keet mag tot maximaal 24.00 uur open zijn en er overnachten mag zeker niet. Bij het overtreden van deze huisregels zullen wij het gebruik van de keet niet langer toestaan. Datum: ______________
Naam Keet: _____________________________
Adres Keet: ____________________________________________ Handtekening bezoekers: _______________
Handtekening ouders: _______________
8
Controle items brandveiligheid keten 1. Versiering Moet moeilijk brandbaar zijn. Dat is het geval als je een proefstukje van 5 bij 5 cm test. Na het aansteken moet de vlam vanzelf uitgaan en mag het nog 15 seconden nagloeien. Brandbare versiering is de meest voorkomende oorzaak van dodelijke slachtoffers bij branden in horecazaken. 2. Aantal personen Er zal op basis van de vrije vloeroppervlakte worden bepaald hoeveel personen er in de keet aanwezig mogen zijn. Als norm wordt maximaal 2 personen per vierkante meter vrije vloeroppervlakte aangehouden. 3. Vluchtroute Als er meer dan 37 personen in een keet aanwezig kunnen zijn (en dus op de ledenlijst staan), moet de toegangsdeur naar buiten toe open draaien. 4. Brandblusser Er moet minimaal 1 brandblusser met een inhoud van 6 liter zijn. De beste brandblussers voor dit gebruik zijn schuimblussers. 5. Constructie De keet moet bouwkundig in redelijke staat zijn. Vloer, wanden en dak moeten voor het gebruik van keet als bijeenkomstplek voor jongeren geschikt zijn. 6. Elektriciteit De elektrische installatie moet in goede staat zijn. Er wordt onder andere gekeken naar het gebruik van verlengsnoeren, stekkerdozen en aansluiting van elektrische apparaten.
9
