Informatiebrief Meerjarenbeleidvisie en -plannen Veiligheidsregio Fryslân t.b.v. behandeling in College en Raad Inleiding Veiligheidsregio Fryslan is een gemeenschappelijke regeling van alle Friese gemeenten en werkt met meer dan 700 medewerkers en 1200 brandweervrijwilligers samen aan brandweerzorg, publieke (jeugd)gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. In de organisatieverordening is opgenomen dat ontwerp meerjarenbeleidsplan voor zienswijze wordt voorgelegd aan de deelnemende gemeenten. Op 3 december jl. heeft het Dagelijks Bestuur van Veiligheidsregio Fryslân de meerjarenbeleidvisie en -plannen vastgesteld en ingestemd met het aanbieden van deze documenten aan de gemeenteraden ter verkrijging van een zienswijze. Hierbij nodig ik u dan ook van harte uit om uw zienswijze over bijgevoegde documenten kenbaar te maken. Collectieve ambities Veiligheidsregio Fryslân 2015-2018 In het licht van interne en externe ontwikkelingen heeft het dagelijks bestuur de collectieve ambities 2015- 2018 vastgesteld. Deze ambities vormen de koepel voor de meerjarige beleidsplannen van de verschillende organisatieonderdelen van Veiligheidsregio Fryslân. De komende planperiode wil Veiligheidsregio Fryslân de samenwerkende alerte en slagvaardige organisatie zijn op het terrein van publieke gezondheid en fysieke veiligheid dichtbij de burger. Dit onder het motto: “Meiïnoar Sûn en Feilich” (Samen gezond en veilig). Voorop staat de ambitie om een bijdrage te leveren aan een gezonder en veiliger Fryslan, voor zowel de burgers als de toeristen/ bezoekers van de provincie. Veiligheidsregio Fryslân heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid de taken efficiënt, effectief en resultaatgericht uit te voeren. Dit vraagt alertheid en slagvaardigheid, maar ook een gepaste bescheidenheid in wat we oppakken en in het stellen van de juiste focus en ambitie. Om deze focus en ambitie duidelijk te maken zijn een aantal strategische beleidsdoelstellingen geformuleerd. Alert & Slagvaardig: Veiligheidsregio Fryslân heeft een actueel inzicht in de gezondheid- en veiligheidrisico’s en wil het Kennis- en Expertisecentrum zijn op het gebied van publieke gezondheid en fysieke veiligheid voor de gemeenten, de instellingen/ bedrijven en de burgers in Fryslân. In geval van een brand, een incident, een ramp of een crisis is Veiligheidsregio Fryslân paraat en treedt alert en slagvaardig op. Samenwerking: De diensten van Veiligheidsregio Fryslân vormen het herkenbare resultaat van de samenwerking met vele partners. Het geheel is meer dan de som der delen. Intern betekent dit het verstevigen van de samenwerkingsrelaties tussen medewerkers, afdelingen en collega’s. Extern betekent dit een focus op het verstevigen en uitbreiden van de relaties met burgers, gemeenten en ketenpartners. Zelfredzaamheid: Veiligheidsregio Fryslân stimuleert de zelfredzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en instellingen. Tevens zal samen met burgers/ instellingen worden geïnvesteerd in redzaamheid voor de minder- zelfredzamen, in preparatieve en in preventieve maatregelen zodat de kansen op en de gevolgen van risico’s worden geminimaliseerd. Klantgericht: Veiligheidsregio Fryslân hanteert een herkenbare afstemming van de diensten op de burgers. De regio hanteert hierbij als uitgangspunt de eigen verantwoordelijkheid/ zelfstandigheid van de burger en werkt op een manier die de sociale gemeenschap in Fryslân versterkt. De gemeenten zijn zichtbaar betrokken en eigenaar van de veiligheidsregio. Dit blijkt uit de vormgeving, de uitvoering en de verantwoording. Klanttevredenheid vinden we belangrijk en wordt regelmatig getoetst. De uitwerking van deze strategische beleidsdoelstellingen is opgenomen in de meerjarenbeleidplannen van de verschillende kolommen. Dit is onderstaand figuur weergegeven:
Collectieve ambities Veiligheidsregio Fryslân 2015 - 2018
Meerjarenbeleidplan GGD Fryslân 2015 - 2018
Meerjarenbeleidplan Veiligheid 2015 - 2018
Beleidsplan brandweer Fryslân 2015 - 2018
Beleidsplan crisisbeheersing 2015 - 2018
Meerjarenbeleidplan GGD Fryslân 2015-2018 Het meerjarenbeleidsplan GGD Fryslân 2015-2018 is een uitwerking van de collectieve ambities van Veiligheidsregio Fryslân en sluit aan op de beleidsperiode van de gemeenteraden. Het bestuur van de GGD, i.c. de bestuurscommissie gezondheid, heeft, met de vaststelling van dit meerjarenbeleidsplan, de gewenste koers en te behalen strategische doelstellingen (het WAT) voor de komende beleidsperiode vastgesteld. De doorvertaling naar de uitwerking (het HOE) vindt plaats in de jaarlijkse begrotingen, en vraagt tevens nauwe afstemming en overleg met de afzonderlijke gemeenten, evenals met ketenpartners. Het meerjarenbeleidsplan bevat de volgende speerpunten: 1. Wonen en leven in een gezonde wijk en omgeving: GGD Fryslân wil aansluiten op de opgaven waar gemeenten de komende jaren voor staan. Een belangrijke ontwikkeling hierbij is de decentralisaties in het sociale domein. GGD Fryslân kan hier van toegevoegde waarde zijn door in te zetten op kennis over de gezondheid van de bevolking op wijk- en dorpsniveau (op de schaal van de gebiedsteams), en op basis hiervan in de wijk/het dorp gezamenlijk te werken aan preventie van gezondheidsproblemen. GGD Fryslân doet dit door: • haar monitoringfunctie te versterken. Zij doet dit door eigen data, vanuit de gezondheidsmonitors en vanuit registratiegegevens, zoveel mogelijk te bundelen met data/gegevens van andere organisaties en databases. Dit betekent tevens een intensivering van de samenwerking met andere organisaties op dit terrein. De aldus verkregen gegevens worden integraal beschikbaar gesteld op gemeente-, wijk- en/of dorpsniveau; • op basis van genoemde data, maar ook op basis van kennis/expertise en het netwerk in de wijk/omgeving (gebiedsteams, onderwijs, peuterspeelzalen, kinderopvang, huisartsen, e.d.), samen met gemeenten en partners in te zetten op gerichte preventieve programma’s met als doel voorkomen en/of tijdig signaleren van problemen en/of kwetsbaarheid. De ingezette programma’s zijn al bewezen effectief, of worden op hun effectiviteit onderzocht. 2. Versterking gezondheidsbescherming: Gezien de ontwikkelingen (toename vragen, maatschappelijke gevoeligheid en complexiteit) op het terrein van de infectieziektebestrijding en de medische milieukunde, en het feit dat GGD Fryslân ver onder het waakvlamniveau (inspectienorm voor benodigde capaciteit) zit, is versterking noodzakelijk. • GGD Fryslân gaat de functies infectieziektebestrijding en medische milieukunde op het waakvlamniveau brengen. Hiermee ontstaat de vereiste ruimte voor preventie en pro-actie op deze terreinen, alsmede voor het op peil brengen van de repressieve kant. Op basis van monitoring en analyse kan risicotaxatie plaatsvinden, waarmee gerichte acties kunnen worden ondernomen om uitbraken zoveel mogelijk te voorkomen. Om goed te kunnen monitoren is tevens versterking van de samenwerking met partners op dit terrein nodig; • deze versterking kan alleen plaatsvinden als hiervoor extra budget beschikbaar komt. 3. Bovenlokale aanpak op thema’s: • Zowel uit het beeld van de gezondheidssituatie in Fryslân als uit de strategische bijeenkomst van de bestuurscommissie komen de thema’s alcohol/drugs en overgewicht naar voren. Deze thema’s lenen zich goed voor een bovenlokale aanpak. Andere thema’s, zoals de keuze voor specifieke doelgroepen als (kwetsbare) ouderen of de aanpak van sociaal economische gezondheidsverschillen, spelen in de ene gemeente meer dan in de andere. Op basis van gemeentelijke prioriteit zal, in combinatie met speerpunt 1, hier aandacht aan worden besteed. • GGD Fryslân kiest, wat betreft de bovenlokale aanpak, voor de focus op twee leefstijlthema’s, namelijk alcohol/drugs en overgewicht. Voor het thema alcohol/drugs betekent dit een voortzetting van het project De Nuchtere Fries. Voor het thema overgewicht wordt een provinciale aanpak van JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) ontwikkeld. Hierbij heeft de GGD een zelfde opzet als het project De Nuchtere Fries voor ogen: in samenwerking met de gemeenten en met andere partners.
4. Doelgroep 0-100 Lag de afgelopen jaren de focus vooral op jeugd, nu wordt gekozen voor een 0-100 benadering. Hierbinnen vragen twee thema’s om specifieke aandacht: • allereerst de groep ouderen, gezien de vergrijzing en toename van deze groep. De kwetsbaarheid van deze groep neemt toe met het ouder worden (o.a. door eenzaamheid en verminderde mobiliteit). Het is dan van belang om, binnen dat gegeven, zo lang mogelijk te kunnen blijven participeren aan de samenleving. Daar zal de inzet van de GGD voor deze groep dan ook op gericht zijn (bv. depressiepreventie en valpreventie); • het tweede thema is dat van de sociaal economische gezondheidsverschillen, die eerder groter dan kleiner worden. De groepen met een lagere sociaal economische status (SES) zijn in het algemeen ongezonder, en vragen daarom meer aandacht. De aandacht voor deze twee specifieke thema’s wordt verbonden aan het speerpunt “Wonen en leven in een gezonde wijk en omgeving”, en zal dus vooral lokaal worden bepaald. GGD Fryslân blijft uiteraard haar wettelijke en overgedragen taken uitvoeren, bovenstaande keuzes bepalen echter het perspectief van waaruit deze taken worden uitgevoerd. Meerjarenbeleidplan Veiligheid 2015-2018 Het meerjarenbeleidsplan Veiligheid 2015-2018 is eveneens een uitwerking van de collectieve ambities van Veiligheidsregio Fryslân, maar kent ook een wettelijke verplichting. In artikel 14 van de Wet veiligheidsregio’s (Wvr) wordt voorgeschreven dat het Bestuur van de veiligheidsregio ten minste eenmaal in de vier jaar een beleidsplan vaststelt waarin het beleid is vastgesteld ten aanzien van de taken van de veiligheidsregio. Om hier invulling aan te geven zijn de beleidsplannen brandweer en crisisbeheersing opgesteld. Deze twee plannen vormen tezamen het Meerjarenbeleidsplan Veiligheid voor de komende vier jaar van de Veiligheidsregio Fryslân. De basis voor het Meerjarenbeleidsplan Veiligheid is het regionaal risicoprofiel. In het risicoprofiel staat beschreven wat ons aan rampen/ crisissen kan overkomen (= risico-inventarisatie) en wat dit voor gevolgen kan hebben (risico-analyse). De Bestuurscommissie Veiligheid heeft op 3 april 2014 besloten om de wettelijke consultatieronde van het regionaal risicoprofiel gelijktijdig te laten plaatsvinden met de consultatieronde van de meerjarenbeleidsplannen. Beleidsplan Brandweer Fryslân 2015-2018 In het voorjaar van 2013 is de gemeenteraden, bij het voorleggen van het concept brandrisicoprofiel, verzocht hun wensen ten aanzien van het te voeren beleid kenbaar te maken. De reacties van de gemeenteraden kunnen worden samengevat in vijf hoofdlijnen en deze komen aan de orde in dit beleidsplan. De hoofdlijnen zijn: ontwikkelen dekkingsplan 2.0, vaststellen prestatie-eisen overige kerntaken, ontwikkelen van de ‘voorkant van de keten’, aandacht voor de veiligheid van brandweerpersoneel en realiseren efficiencywinst. Brandweer Fryslân is verantwoordelijk voor het neerzetten van een gedegen organisatie waarin het prettig werken is en staat voor de doorontwikkeling van de brandweerzorg. Het beleidsplan straalt dan ook energie, trots en vertrouwen uit. De koers naar een toekomstbestendige brandweerzorg bestaat uit 2 sporen, te weten: 1. Verder bouwen aan de staande organisatie; Brandweer Fryslân kijkt terug op een vloeiende overgang waarbij de incidentbestrijding niet onder druk heeft gestaan. De regionalisering is een omvangrijk proces geweest met impact voor de medewerkers. Het is logisch dat in een dergelijk groot veranderingsproces medewerkers moeten wennen en zoeken in de nieuwe organisatie. Voor veel medewerkers betekent de nieuwe brandweerorganisatie niet alleen een nieuwe werkgever, maar ook een nieuwe werkplek met nieuwe collega’s en andere werkwijze en -inhoud. Medewerkers krijgen de ruimte om te groeien in de organisatie en de nieuwe werkomgeving eigen te maken. Gelijktijdig zien we professionaliteit in de organisatie die zorgt dat de brandweer door blijft draaien. Gezien de omvang van de regionalisering is de verwachting dat het wennen en zoeken nog enige tijd in beslag neemt. We bouwen verder aan de staande organisatie. De focus binnen dit spoor is dan ook gericht op de ontwikkeling van medewerkers, optimaal inzetten van competenties, communicatie en interne en externe verbinding. De focus ligt ook op kwaliteitsverbetering en de harmonisatie van processen en producten, zodat de ongewenste kwaliteitsverschillen in Fryslân worden weggewerkt. Kwaliteitsverbetering betekent niet dat voor 1 januari zaken onvoldoende geregeld waren, maar de omgeving waarbinnen de brandweerzorg zich afspeelt is wel in grote mate veranderd. Waar eerst de brandweer een gemeentelijke verantwoordelijkheid was is het nu een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het bestuur van de VRF. Ook de schaalgrootte waarop de brandweerzorg nu is georganiseerd is overgegaan naar de
grootte van de veiligheidsregio. Beide aspecten vragen om in te zetten op eenduidigheid in processen, producten en kwaliteit. 2. Doorontwikkeling naar toekomstbestendige brandweerzorg Het tweede spoor ‘doorontwikkeling naar toekomstbestendige brandweerzorg’ staat niet los van het eerste, sterker nog deze sporen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Doorontwikkeling van ons vak kan alleen met onze beroepsmedewerkers en vrijwilligers, die zich bewegen en ontwikkelen in een organisatie waar het prettig en veilig werken is, waar open gecommuniceerd wordt en waar aandacht is voor verbinding. Naast dat we in de staande organisatie bezig zijn met het harmoniseren en borgen van onze reguliere ‘dagelijkse’ taken vraagt onze brandweerzorg om doorontwikkeling passend bij onze hoofddoelstelling om deze toekomstbestendig te maken en passend bij de landelijke ontwikkelingen. De doorontwikkeling zetten we in door het opzetten van het programma ‘Brandweerzorg 2.0’. Brandweerzorg 2.0 omvat het afstemmen van de paraatheid, de lerende organisatie, de operationele informatievoorziening, het brandrisicoprofiel, het dekkingsplan 2.0 en Brandveilig Leven. Beleidsplan Crisisbeheersing 2015- 2018 Het Beleidsplan Crisisbeheersing 2015-2018 vervangt het Beleidsplan 2011-2014 dat op 28 september 2011 is vastgesteld door het Algemeen Bestuur. Het beleidsplan is tot stand gekomen in een interactief proces. Eerdere concepten zijn besproken met AOV- ers, gemeentesecretarissen, ketenpartners en voorgelegd aan buurregio’s. De hoofdlijn van het beleidplan is in september 2014 ook gedeeld met gemeenteraden bij de (hernieuwde) kennismakingsronde van Veiligheidsregio Fryslân. Het beleidsveld van de crisisbeheersing is volop in beweging. Verschillende commissies hebben zich de afgelopen jaren gebogen over hoe de crisisbeheersing moet worden verbeterd, gelet op enerzijds de crises die zich hebben voorgedaan, maar anderzijds ook het tekort aan crises. De notie die hieruit naar voren komt, is dat we een slagvaardige crisisorganisatie nodig hebben, die past bij het risicoprofiel en de Friese nuchterheid. Het beleidsplan bevat een flink aantal ambities om de crisisbeheersing te verbeteren en zijn gericht op de maatschappelijke effecten die we met ons beleid voor ogen hebben. Uitgangspunten die voor dit beleidsplan zijn gekozen, zijn daarom: Nuchterheid en proportionaliteit Nuchterheid, in de zin van kalm en beraden, is een eigenschap die over het algemeen aan Friezen wordt toegekend. Burgers, ook Friese, blijken een nuchtere en rationele basishouding te hebben tegenover risico’s die zij vrijwillig of onvrijwillig lopen. Proportionaliteit refereert aan het feit dat grote rampen en crises zich gelukkig weinig voordoen. De overheid moet niet overreageren op crises en incidenten, geen disproportioneel veiligheidsbeleid creëren. Nuchter en proportioneel omgaan met crisisbeheersing betekent niet dat je niks hoeft te doen, maar wel dat men zich moet realiseren niet alle risico’s uit te kunnen sluiten en dat we voorbereid moeten zijn op realistische risico’s die zich kunnen voordoen in onze regio. Proportioneel, passend bij de risico’s van onze regio. Veerkracht Niet alles hoeft in regels en procedures te worden vastgelegd, want wat je planmatig doet, is ondergeschikt aan professionaliteit en vakmanschap. Immers, wat je zelden doet, doe je zelden goed. Dus sluit zoveel mogelijk aan bij normale generieke zaken. We willen meer aandacht voor de generieke slagkracht en minder (gedetailleerde) plannen en procedures, maar in de plaats daarvan altijd actuele (digitale) informatie en netwerkkaarten (met wie moet/kan ik mij in verschillende soorten van crises verstaan). Hiermee wordt gekozen voor robuustheid en veerkracht van de operationele organisatie, waarbij het gebruiken van netwerken (kennen en gekend worden) belangrijker wordt geacht dan plannen en procedures. Zelfredzaamheid en redzaamheid De overheid moet tijdens een crisis of ramp het principe loslaten dat zij in elk opzicht voor alle getroffenen moet zorgen. Burgers blijken erg zelfredzaam te zijn en zelfs mee te willen werken aan crisisbeheersing. De hulpverlening in de eerste tien minuten na een incident vindt over het algemeen al plaats door hulpverleners die in de buurt zijn. Dit zal de komende jaren alleen nog maar toenemen. De zorg van de overheid richt zich vooral nog op de verminderd zelfredzamen. Dit betekent niet dat we niets meer doen voor de zelfredzamen, maar juist kijken hoe we de slagkracht kunnen verbeteren daar waar niet alle risico’s zijn uit te sluiten. Informatisering van de maatschappij De afgelopen jaren is de informatisering van onze samenleving enorm toegenomen en dit zal ook voor de toekomst gelden. Informatisering slaat niet alleen op de toename aan technische mogelijkheden om informatie toegankelijk te maken en te verspreiden, maar ook op de vaardigheden om hier mee om te gaan. Deze informatisering heeft vergaande invloed op de communicatie tussen overheid en burger. De burger beschikt sneller over meer informatie dan ooit te voren. Hierdoor verandert de positie van de burger en dit leidt tot horizontalisering; er ontstaat een netwerksamenleving die van bovenaf niet meer te voorspellen of te beheersen is. Dit betekent dat de overheid niet langer vast kan
houden aan de oude wijze van communiceren, die vooral gericht is op informeren en overtuigen. Het accent moet verschuiven van 90% zenden naar 80% luisteren. Wij moeten de ontwikkelingen kennen, er op de juiste manier gebruik van maken en ook innovatief zijn. Dit geldt dus voor de wijze waarmee wij in gesprek zijn met onze keten- en netwerkpartners, de wijze waarop wij informatie delen met de crisisorganisatie, maar ook voor de risico- en crisiscommunicatie. Regionaal Risicoprofiel Veiligheidsregio Fryslân 2014 (inclusief bijlagen) Om als veiligheidsregio een adequaat beleid te kunnen voeren, moet er inzicht zijn in de aanwezige risico’s, zowel in de eigen regio als in de omliggende gebieden (nationaal en internationaal). Zoals vastgelegd in het Wet veiligheidsregio's zal elke regio derhalve als basis voor het 'beleidsplan veiligheidsregio' (artikel 14 Wvr) moeten beschikken over een 'regionaal risicoprofiel' (artikel 15 Wvr). Het regionaal risicoprofiel is een inventarisatie en analyse van de in een veiligheidsregio aanwezige risico's, inclusief relevante risico's uit aangrenzende gebieden. Het risicoprofiel vormt mede de basis waarop het beleidplan veiligheid gebaseerd worden. Het risicoprofiel is op grond van artikel 15 lid 3 van de Wet veiligheidsregio’s voor gemeenteraden de basis om wensen ten aanzien van het beleidsplan kenbaar te maken aan het bestuur van de veiligheidsregio. De Bestuurscommissie Veiligheid heeft op 3 april 2014 besloten om de wettelijke consultatieronde van het regionaal risicoprofiel gelijktijdig te laten plaatsvinden met de consultatieronde van de meerjarenbeleidsplannen.
