Ontwikkelingen, plannen en vooruitzichten
Januari 2016
1
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inleiding: het wereldhuis in een turbulente periode Wereldhuis, huis van ontmoeting Een veilige plek Chase the devil away that occupies your mind’: kracht en vitaliteit Werk en ondernemerschap Zichtbaarheid, ontmoeting en debat Uitbreiding vanaf september 2015 Het wereldhuis in 2016
2
1. Het wereldhuis in een turbulente periode Zelden is de migratieproblematiek zoveel in het nieuws geweest als in 2015. De groeiende stroom ‘reguliere’ vluchtelingen, vooral uit de Arabische wereld, hield de gemoederen flink bezig. We zagen een grote inzet bij onze stadgenoten om iets te doen voor deze groepen op drift geraakte mensen, maar merkten ook een groeiende polarisatie in het maatschappelijk debat. Die situatie stelde ons voor de uitdaging om mee te werken aan de noodopvang op de kortere termijn én om bij te dragen aan langdurige processen die te maken hebben met activering, integratie en draagvlak - de thema’s die we als uitgangspunt kiezen in het wereldhuis. Vluchtelingen en migranten in Amsterdam In het wereldhuis ontmoeten we naast deze nieuwe vluchtelingen ook de groep ongedocumenteerden die hier al langer verblijft. In Amsterdam werd een ‘bed, bad, brood’ (bbb)opvang gerealiseerd die in de avond en nacht opvang biedt. Registratie en doorverwijzing voor de opvang werd geregeld via het ‘loket ongedocumenteerden’. We zagen de behoefte aan dagopvang voor ongedocumenteerden sterk toenemen, omdat de bewoners van de bbb de opvang overdag dienen te verlaten. De regels binnen de opvang veranderden regelmatig en bovendien bleken veel ongedocumenteerde migranten door de mazen van het Loket Ongedocumenteerden te vallen. Deze ontwikkelingen, gecombineerd met nieuwe uitzettingen van kraakpanden van de ‘We Are Here’groep en de maatschappelijke ophef over vluchtelingen zorgden regelmatig voor een gespannen sfeer binnen onze bezoekersgroep. Activering en vergroten van maatschappelijk draagvlak Vanaf 2015 leggen we een groter accent op activering, talentontwikkeling en ondernemerschap en op het vergroten van draagvlak. De relevantie en urgentie van deze thema’s zijn alleen maar toegenomen. Voor mensen zonder papieren zijn de mogelijkheden om deel te nemen aan het maatschappelijk leven en daarmee ook de kans om van waarde te zijn voor zichzelf en voor de samenleving beperkt. Hoe langer deze situatie voortduurt, hoe groter het gevoel van machteloosheid wordt. Een bestaan in de marge van de samenleving berooft mensen van hun veerkracht, van de bereidheid om na te denken over de toekomst en over een eventuele integratie in de samenleving. In het afgelopen jaar hebben we samen met onze bezoekers verder gewerkt aan een actieve opstelling om daarmee zowel het gevoel van eigenwaarde van ongedocumenteerde migranten in Amsterdam te bevorderen als het maatschappelijke draagvlak om hun situatie te verbeteren. Samenwerking met partners Om de talenten van onze bezoekers te kunnen ontwikkelen en aan het bredere publiek te laten zien zoeken we actief de verbinding met organisaties, ondernemingen en individuen uit alle geledingen van de samenleving: de koks van het wereldhuis koken samen met een professionele cateraar, kunstenaars geven workshops en onze bezoekers staan op het podium van Pakhuis de Zwijger. In het afgelopen jaar hebben we onze activiteiten kunnen ontwikkelen dankzij de samenwerking met partnerorganisaties als het Leger des Heils, Stichting Present, Dokters van de Wereld, het Burennetwerk, De Regenboog Groep en met verschillende fondsen. Deze samenwerking kreeg vorm 3
in de ‘Ronde Tafel’ van aandeelhouders en partners die samen richting geven aan het wereldhuis en bijdragen aan een positieve en constructieve rol van ongedocumenteerde migranten in de Amsterdamse samenleving.
4
2. Wereldhuis – huis van ontmoeting Het wereldhuis heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een vertrouwde organisatie die voor veel migranten zonder papieren voorziet in een behoefte aan contact, ondersteuning, basale hulp en voorlichting. Een jaar geleden formuleerden we onze beleidslijnen voor de periode 2015 – 2017. Meer dan voorheen willen we flexibel inspelen op de actuele ontwikkelingen in het vreemdelingendebat. Met onze ervaringen en contacten kunnen we bijdragen aan nieuwe wegen vanuit de inbreng van migranten zelf, nieuwe coalities vormen en ontmoetingen faciliteren tussen Amsterdammers mét en zonder papieren. Daarnaast willen we, meer dan we al deden, het innovatief potentieel in het wereldhuis aanspreken en samen met onze bezoekers talenten en vaardigheden ontwikkelen. In dit verslag laten we zien hoe we hiermee in 2015 te werk zijn gegaan. De veilige structuur van het wereldhuis biedt een basis om samen met bezoekers te werken aan hun toekomst , om ondernemerschap te ontwikkelen en verborgen talenten aan het licht te brengen. Langs deze weg zien we een toename in kracht en in netwerken van onze bezoekers. In schema:
5
Onze kernthema’s:
Een veilige plek Kracht en vitaliteit Werk en ondernemerschap Zichtbaarheid, ontmoeting en debat
6
3. Een veilige plek Het wereldhuis biedt een veilige plek waar mensen zonder papieren terecht kunnen. Vanaf 2015 kiezen we voor een grotere nadruk op het ondersteunen en faciliteren van vrijwilligers. Ook in het noodhulpspreekuur ligt de nadruk op vrijwilligers die zorgen voor een gastvrije ontvangst en voor begeleidings- en buddytaken. Een wat kleiner accent wordt gelegd op de directe hulpverlening. ‘Omzien naar elkaar’ blijft echter één van de centrale kernwaarden van de Diaconie en waar mogelijk willen we uitsluiting keren en mensen ondersteunen zodat ze zelf verder kunnen. De woonkamer en keuken: het warme hart van het wereldhuis De woonkamer is de stevige basis en de kern van het wereldhuis. Het is de plek waar de meeste activiteiten en ontmoetingen plaats vinden. Iedereen in de woonkamer is bezoeker, deelnemer en vrijwilliger tegelijk. De woonkamer biedt, als één van de weinige plekken in Amsterdam, de mogelijkheid aan ongedocumenteerde migranten om warm te zitten, koffie of thee te drinken, vrienden te ontmoeten en gratis gebruik te maken van computers en internet. Dit is met name van belang sinds de bed, bad en brood-opvang overdag gesloten is. Voor ongedocumenteerde migranten, die zich op straat en op veel openbare plekken onveilig voelen is een warme plek waar ze zich veilig voelen, zichzelf kunnen zijn en gerespecteerd worden van groot belang. Dankzij de banden die in de woonkamer tussen mensen ontstaan kunnen we putten uit de grote bron van verhalen, diversiteit en talent die onze bezoekers met zich mee brengen. Uitbreiding Openingstijden Vanaf september hebben we de openingstijden van het wereldhuis uitgebreid. We zien een grote toename van het aantal mensen dat het Wereldhuis bezoekt; een maaltijd met 60 mensen is geen uitzondering. Onder hen bevinden zich zowel mensen uit de nieuwe groep vluchtelingen als uit de bbb en de ‘we are Here groep’. Ook in het weekend worden geregeld activiteiten georganiseerd. Een luisterend oor In het wereldhuis vinden mensen een luisterend oor en krijgen ze de tijd om op verhaal te komen. Vanaf september hebben we vanwege het toenemend aantal bezoekers ook de spreekuren uitgebreid. Hierdoor hebben we meer tijd en ruimte om samen met hen stil te staan bij hun hulpvragen en kunnen we een duurzame oplossing zoeken die aansluit bij hun behoeften. Dat betekent dat we de verschillende en soms sluimerende hulpvragen verhelderen en vervolgens contact leggen met verschillende partijen die aan deze persoon verbonden worden. Daarmee wordt de geboden hulp breed gedragen en duurzaam. Tijdens het spreekuur proberen we de persoonlijke hulpbronnen van de bezoekers aan te spreken: religie en spiritualiteit, contact met lotgenoten en sport, onderwijs of cultuur. We verhelderen wat de bezoeker drijft of hem kracht geeft en zoeken naar een manier waarop deze hulpbronnen ingezet kunnen worden. Waar mogelijk verwijzen we naar beschikbare en relevante mogelijkheden op het gebied van onderwijs/cursus en werk mogelijkheden.
7
Buddy’s en samenwerking met specialisten Naast de twee medewerkers die de spreekuurfunctie vervullen zijn er iedere maandag, dinsdag en woensdagmiddag buddy’s in het Wereldhuis. Zij geven advies, helpen bij het schrijven of vertalen van brieven, zoeken naar een kamer of betaald werk en nemen contact op met instanties. Ook zijn er buddy’s beschikbaar om mee te gaan naar het ziekenhuis, het vreemdelingenloket of de IND. Op het ogenblik is een groep van twintig buddy’s actief. Dokters van de Wereld houdt iedere woensdag een inloop spreekuur voor mensen zonder papieren en verzekering zodat zij toegang krijgen tot de gezondheidszorg. Zij kunnen ervoor zorgen dat iemand een huisarts krijgt of terecht kan bij een specialist voor een medisch onderzoek of een behandeling. Een roulerende groep van tien advocaten is wekelijks een middag in het Wereldhuis. Bezoekers kunnen er terecht met vragen over hun procedure of kunnen advies in winnen over het vreemdelingenrecht in Nederland. Vrouwendag Op donderdag worden specifieke activiteiten voor vrouwen georganiseerd. Vrijwilligsters geven Nederlandse les aan vrouwen, geven workshops massage en yoga en organiseren de praatgroep ‘Women Discussion’. Ook zijn op regelmatige basis voorlichtingsbijeenkomsten voor vrouwen. Zo organiseerde Dokters van de Wereld voorlichtingsbijeenkomsten over gezonde voeding, zwangerschap en toegang tot zorg. Het wereldhuis in zelfbeheer In 2015 zijn ongedocumenteerde vrijwilligers en grassroot organisaties meer dan voorheen verantwoordelijk geworden voor de dagelijkse gang van zaken in het wereldhuis. Een grotere participatie werkt als ‘katalysator’: hoe meer verantwoordelijkheid mensen krijgen, hoe meer ze groeien, initiatiefrijk worden en ook betrokken en verbonden raken. In het weekend is geleidelijk een vorm van zelfbeheer ingevoerd die we al lerende versterken en verbeteren. Er is een zelforganisatie-overleg in het leven geroepen dat om de 2 maanden bijeen komt om het dagelijkse reilen en zeilen in het wereldhuis te bespreken. Daarnaast vond een eerste ‘general assemblee’ plaats voor alle bezoekers en vrijwilligers. Met deze bijeenkomsten willen we de dragende basis van het wereldhuis versterken en de bezoekers meer betrekken bij het plannen en ontwikkelen van nieuwe activiteiten.
8
4. Chase the devil away that occupies your mind: kracht en vitaliteit Samen met bezoekers en met externe partners hebben we een laagdrempelig scholings- en activiteitenaanbod ontwikkeld. Doel van dit aanbod is het vergroten van kracht en versterken van netwerken. Worldhouse college Ruim 300 studenten namen deel aan 20 wekelijkse lessen en workshops, mogelijk gemaakt door ruim 35 vrijwilligers. Wekelijks vonden 7 lessen Nederlandse taal, 2 lessen Engels plaats, 1 les Spaans en 6 computerlessen. Naast deze reguliere lessen organiseerden we workshops over ‘Spoken Word’, Kunst, ‘Crafts’ en ‘Debating’ . Deelnemers aan de kunstworkshop bezochten het Tropenmuseum, waar ze zelf toelichting gaven op de collectie. Ook deelden ongedocumenteerde vrijwilligers van het wereldhuis hun kennis en vaardigheden tijdens de karatelessen, gitaar- en pianoles, jamsessies van de Fusion Band en de salsaworkshops. Met deze activiteiten willen we de mensen van het wereldhuis uit een negatieve spiraal halen en hen een zinvolle dagbesteding bieden. In de workshops wordt nauw samengewerkt met ongedocumenteerden zelf, met kunstenaars, docenten, journalisten, schrijvers en andere betrokken Amsterdammers.
Trainingen over rechten en toegang gezondheidszorg Maandelijks vinden voorlichtingsbijeenkomsten plaats in samenwerking met betrokken advocaten en Dokters van de Wereld. Zo gaf een van de betrokken advocaten voorlichting over (vreemdelingen)detentie en de do´s en dont´s bij arrestatie.
9
Paspoort van Amsterdam Het Paspoort van Amsterdam, een informatieve website over basisrechten voor Amsterdammers zonder papieren, is een samenwerkingsproject van wereldhuis, ASKV/Steunpunt Vluchtelingen en Dokters van de Wereld website ‘Paspoort Amsterdam’. In 2016 wordt dit project doorgelicht en geactualiseerd. De technische uitwerking gebeurt in samenwerking met het Metis College. We Are Here Academy 10 mensen van het Wereldhuis volgden een cursus filmanalysis ‘Protest and Conflict’ van de We Are Here Academy, die aangeboden werd in de Theaterschool (Hogeschool van Amsterdam). Tijdens deze cursus werden, meest politieke, films voorbesproken, gezamenlijk bekeken en na afloop geanalyseerd.
Pilot Cursus Toekomstoriëntering ASKV ontwikkelde een cursus toekomstoriëntering, gebaseerd op een methodiek uit de groepstraining “Toekomstoriëntering aan mensen zonder wettig verblijf” van de Belgische organisatie ‘de 8’ uit Antwerpen. In samenwerking met het wereldhuis werd een pilot uitgevoerd met een gemengde groep cliënten van ASKV en bezoekers van het wereldhuis en met ondersteuning van trainers van ASKV en een stagiaire vanuit het wereldhuis. Soul at Work ‘Soul at Work’ is een groep voor bezinning en discussie waarin vooral uitgeprocedeerde asielzoekers uit de bbb meedoen. Om de week bespreekt deze groep gedachten en visies van geestelijk leiders als Nelson Mandela, Desmond Tutu, Mahatma Gandhi en anderen. ‘Soul at Work’ verbindt mensen uit verschillende landen en verschillende religieuze achtergronden.
Worldhouse fusion band De worldhouse band komt driemaal per week bijeen en heeft het afgelopen jaar een verdere professionaliseringsslag doorgemaakt. De muziek onder leiding van Gabriel en zanger Dioumande Dioum is een energieke mix van Afro-reggae en Rock, melodieuze gitaar- en saxofoonsolo’s en dansbare ritmes. Tijdens repetities ligt de nadruk op het ervaring opdoen met andere muzikanten maar voor optredens wordt het vaste repertoire geoefend. Vrijwillige bandleider Gabriel heeft de afgelopen jaren toegewerkt naar een goed klinkende en enthousiaste band van migranten zonder papieren, die vaak heel turbulente en onvoorspelbare levens leiden. FC ‘We are here’ De ‘We are here groep’ vormde in het voorjaar met steun van het wereldhuis een voetbalteam. Een van de trainingen werd verzorgd door Bryan Roy (voormalig Ajax trainer en international). Na de zomer trainde de ploeg via HVO Querido. FC ‘We are here’ voetbalde in drie toernooien, waarvan het Elsevier Toernooi, is gewonnen. Een verdienmodel voor het team in ontwikkeling. Door de verkoop van merchandise als fanshirts is het mogelijk om op legale wijze een deel van de kosten van het team terug te verdienen.
10
5. Werk en ondernemerschap Betaald werk biedt bij uitstek een kans om zelfstandigheid van ongedocumenteerden te vergroten en om een waardevolle bijdrage te leveren aan zowel de maatschappij als zichzelf. In het afgelopen jaar ontwikkelden we een aanbod waarmee bezoekers getraind worden om zich actief op de arbeidsmarkt te begeven en ondersteunden we hen in het opbouwen van kleine collectieven. Daarnaast maakten we een begin met een experiment om de mogelijkheden voor betaald werk voor mensen zonder papieren te verruimen. ‘Werken mag niet’ volstaat niet met het oog op een toekomst waarin waarschijnlijk nog vele duizenden vluchtelingen en migranten Nederland zullen betreden. Inzet op het creëren van mogelijkheden voor arbeid voor deze doelgroepen is daarmee ook een testcase voor de toekomst. No Paper Work De werkgroep ‘no paper work’ werd enkele jaren geleden opgezet door mensen zonder geldige papieren. In het afgelopen jaar merkten we dat de animo terugliep. In de beleving van de deelnemers was de focus teveel gericht op praktische vaardigheden binnen huishoudelijk ongeschoold werk en was er weinig tot geen ondersteuning voor het vinden en behouden van dit werk. Ook werden de kwaliteiten van de deelnemers zelf te weinig ingezet. In het afgelopen jaar hebben we het programma opnieuw vorm gegeven in een trainingsaanbod. ‘No Paper Work’ helpt mensen bij het ontdekken en inzetten van hun talenten en stimuleert zelfredzaamheid en ondernemerschap. We hanteren een integrale aanpak: maak werk van je leven, ook al heb je geen papieren. Iedereen telt mee en heeft kwaliteiten. Wij doen geen uitspraak over het feit of iemand wel of niet in Nederland wil blijven, onderzoeken samen de opties en leveren maatwerk. We nemen deze opties door tijdens – en na – de cursus en helpen mensen met raad en daad, o.a. door het schrijven van een c.v., sollicitatietraining, presentatie. Het huidige programma is ontwikkeld met behulp van de deelnemers zelf en in samenspraak met de hulpverleners en vrijwilligers in het Wereldhuis. Tevens worden specialisten uit het veld betrokken zoals advocaten, ‘time-managers’ en counselors. In 2015 vonden 12 bijeenkomsten plaats met het onderstaande aanbod :
How to present yourself a. Discovering your strengths b. How to write a CV c. How to write a presentation letter
Getting to know Dutch society and Dutch habits and how to make a good job interview a. Timing and time perception and non verbal communication b. How to make a job interview
How to look for a job in the Netherlands a. Online job offers b. Informal network
11
Legal advice a. Rights of undocumented workers b. Risks of working as an undocumented person c. What to do in case of getting caught by the police while working d. Loopholes of the system: creative ways to find a job as an undocumented person e. Questions and final considerations
12
Worldhouse Pop-Up Store In een van de kelders onder het Corvershof is de ‘wereldhuis kledingwinkel ‘gevestigd. De kleding die we dankzij vele donaties ontvangen wordt daar gesorteerd en uitgestald. Bezoekers van het wereldhuis worden geholpen bij het uitzoeken van hun garderobe. Aan deze kledingwinkel wordt een atelier gekoppeld, waar een wereldhuiscollectie zal worden ontwikkeld. Met de inzet van vele talentvolle mensen van het wereldhuis, kunnen we afgedankte kleding ‘upcyclen’ en nieuwe ‘home and fashion’ producten ontwerpen. Wekelijks vinden workshops plaats waarin aan een nieuwe collectie onder de naam ‘maison monde’ wordt gewerkt.
Worldhouse Kitchen: een keuken met een verhaal Het Wereldhuis keukenteam kookt vijf dagen per week voor gemiddeld 60 mensen per dag. Daarnaast wordt er gecaterd voor evenementen van de Protestantse Diaconie en de wijkkerken in Amsterdam en voor externe partijen. De worldhouse kitchen bestaat uit een hecht team van vrijwilligers die elkaar ondersteunen. De keuken combineert smaken uit de hele wereld en is uniek in haar gerechten én in de verhalen die de koks kunnen vertellen. Dit jaar is met behulp van vrijwilligers en een trainee van ‘social start’ (zie: http://socialstart.org) een professionaliseringsslag gemaakt. De keuken heeft een toegankelijke open structuur gekregen, met duidelijke communicatielijnen en afspraken, zowel intern als extern. In november presenteerde de worldhouse kitchen zich in samenwerking met lunchrestaurant Hoftuin – de sociale onderneming van de Diaconie. Zo’n 25 mensen van het wereldhuis deelden de tafel met 13
35 gasten van Hoftuin. Kok Alvin van Hoftuin kookte samen met de koks van het Wereldhuis een driegangendiner. Iedere gang had een ander thema en er werd ruimte geboden voor een nieuw verhaal of onderwerp. Er werd gegeten, gedronken, gepraat, geluisterd en gelachen. Vluchtelingen uit alle windstreken waren aanwezig. Ook vluchtelingen uit Syrië en Irak uit de tijdelijke opvang in de Havenstraat zaten aan tafel. Het was een prachtige avond met muziek van de groep ‘Sans Frontières’.
Ontwikkeling Greencard / Knic Ongedocumenteerde migranten leven in Nederland onder kwetsbare en onveilige omstandigheden. Ze kunnen geen gebruik maken van sociale voorzieningen of gezondheidszorg. Doordat ze niet of nauwelijks deelnemen aan het maatschappelijke leven ontstaat een gevoel van zinloosheid of apathie. Tegelijk polariseert het debat over vluchtelingen en migranten. Vanaf het najaar werken we aan de ontwikkeling van ‘De Kleine Niet-Industriële Club (KNIC)’ waarmee we op een laagdrempelige manier ongedocumenteerde migranten in staat willen stellen om betaald werk te doen. Knic wordt een uitzendbureau voor ongedocumenteerde migranten, biedt hen begeleiding en training en ondersteunt hen in de acquisitie. Met de ‘Greencard’ krijgen mensen zonder papieren een stem in het publieke debat. De Greencard is een actiemodel om aandacht te vragen voor de onderliggende problematiek, door belastingafdracht en waar nodig te procederen rond boetes.
14
6. Zichtbaarheid, ontmoeting en debat 1. ‘Het wereldhuis is overal’: signalering in het ‘veld’ Om de relevante ontwikkelingen goed te blijven volgen zijn we meer dan voorheen actief geworden in het veld. We bezoeken de diverse locaties waar ongedocumenteerde Amsterdammers gehuisvest zijn, zoals de verschillende ‘We Are Here’ locaties en de ‘bed bad brood’ opvang. We kunnen daardoor sneller inspringen op wat er in de stad speelt en ons netwerk inzetten om eventuele probleemsituaties snel op te lossen. We houden een vinger aan de pols en koppelen terug wat we zien en horen. In september signaleerden we dat vluchtelingen ’s avonds laat strandden op het centraal station en de nacht op straat moesten doorbrengen. In samenwerking met De Regenboog Groep kon snel een noodopvang in de locatie ‘Blaka Watra, nabij het CS, worden georganiseerd. Het wereldhuis was ’s nachts aanwezig op het centraal station om vluchtelingen die om 1 uur met de laatste trein uit Duitsland arriveerden te ontvangen en hen naar deze noodopvang te begeleiden. Een van de ongedocumenteerde vrijwilligers van het wereldhuis is nog steeds betrokken bij dit `refugees welcome’ initiatief.
Goedemorgen team Het wereldhuis maakt deel uit van het ‘goedemorgen team’ bij de bbb Walborg. Dit team wil vooral de vrouwen in de BBB ondersteunen. Iedere ochtend, bij de uitgang, is er iemand aanwezig voor een 15
goed gesprek of een vriendelijk woord. Door vroegtijdige signalering kunnen medewerkers van het wereldhuis de BBB bewoners ook op andere fronten ondersteunen, zoals begeleiding bij een bezoek aan het Vreemdelingenloket of de GGD.
2. Ontmoeting en debat In 2015 was er volop aandacht voor het vreemdelingendebat. Het wereldhuis is een van de weinige organisaties die dit debat kan voeden met de ervaringen en de levensverhalen van migranten zelf. Deze ervaringskennis brengen we in het publieke debat in, samen met de bezoekers van het wereldhuis. We zoeken en creëren daarvoor platforms van ontmoeting en debat. Movie night Twee ongedocumenteerde vrijwilligers van het wereldhuis organiseren de maandelijkse ‘movie night’ voor bezoekers van het wereldhuis en andere geïnteresseerde Amsterdammers. Tijdens deze filmavonden worden films over mensenrechten en migratie bekeken en bediscussieerd. Doorgaans verwelkomen we zo’n 35 bezoekers, waarvan ongeveer 1/3 ‘van buiten’. Faces of the world : Op de wekelijkse discussieavonden komen thema’s aan de orde als ‘waar is thuis’, ´liefde´, ´mensenrechten en migratie´. De avonden worden georganiseerd door vrijwilligers van het wereldhuis en trekken doorgaans een gemengde groep van ca 35 deelnemers. Verbreding van het 16
netwerk gebeurt via het actief betrekken van Amsterdamse studenten en andere geïnteresseerden bij de bijeenkomsten. Dankzij een samenwerking met de UvA- IMES (Institute for Migration and Ethnic studies), dat van start ging met de vertoning van de documentaire ’undocumented and unafraid’, doen wekelijks meerdere studenten mee aan de discussies. De groep is te vinden op facebook:
https://www.facebook.com/groups/253836414711458/?fref=ts
Academie Maastricht Bezoekers van het wereldhuis en vluchtelingen uit de Havenstraat deden mee in een expertpanel voor studenten van de Maastricht Academy of Media Design and Technology. De studenten presenteerden hun ideeën voor ‘transmediale projecten’ aan de mensen van het wereldhuis en aan een panel van docenten en experts (Asielzoekmachine, One World). De vluchtelingen adviseerden over de inhoudelijke context van de plannen en gaven praktisch advies: hoe leg je contact, wat zijn de culturele gevoeligheden, waar moet je zijn, wie moet je spreken? Deze adviezen kwamen van mensen van verschillende achtergronden: Jong, oud, LGBT, Noord, West en Oost Afrika, Rusland, uit Syrië en Irak. Amsterdamse onderwijsinstellingen Het Wereldhuis is een plek waar studenten van universiteiten en kunstacademies in Amsterdam en daarbuiten aankloppen voor onderzoek en projecten. De aanvragen voor projecten en onderzoeken worden besproken met de vaste groep bezoekers van het Wereldhuis en gezamenlijk wordt geoordeeld of er animo voor is of niet. We deden mee in enkele projecten:
17
-
-
stadswandelingen door ongedocumenteerden en studenten van een Europees ‘Mapping’ Project (Traders.eu), om de ‘invisibility’ te onderzoeken en de angst op straat invoelbaar voor studenten te maken. De Universiteit Tilburg over informele netwerken en werk, Universiteit van Amsterdam over nachtopvang voor ongedocumenteerden.
Wereldhuis voor de Klas Om jonge Amsterdammers kennis te laten maken met hun ongedocumenteerde stadsgenoten is het programma ‘Wereldhuis voor de Klas’ ontwikkeld, een gezamenlijk initiatief van het Metis College en het wereldhuis. Mensen van het wereldhuis staan samen met een buddy voor de klas. Zo vertelde de uitgeprocedeerde vluchteling Yusuf over zijn vlucht uit Somalië, Mssuri over homoseksualiteit en alle taboes, Izzy over zijn leven in Sierra Leone, over de burgeroorlog, de kindsoldaten en de betekenis van het Wereldhuis voor mensen zonder geldige papieren in Amsterdam. De leerlingen van 4 HAVO en 5 VWO luisterden aandachtig en stelden betrokken vragen. Een aantal van hen wil zich langduriger inzetten voor het Wereldhuis. Begin 2016 willen we dit programma evalueren, aanscherpen en ook op andere middelbare scholen aanbieden.
18
Vrijheidsmaaltijd Op bevrijdingsdag vonden op diverse plekken in de stad vrijheidsmaaltijden plaats die gelegenheid boden om samen te eten en met elkaar na te denken over de betekenis van vrijheid. Het wereldhuis verzorgde een van deze maaltijden, die werd bijgewoond door zo’n 170 Buurtbewoners, sympathisanten en bezoekers van het wereldhuis. Er ontstonden mooie gesprekken over de betekenis van vrijheid voor mensen zonder papieren en een aantal buurtbewoners meldde zich nadien als vrijwilliger. Kitchen Roulette Het wereldhuis heeft twee keer meegedaan aan ‘Kitchen Roulette’: deelnemers eten op drie verschillende plekken in de stad bij dan nog onbekende Amsterdammers thuis. Tijdens de maaltijd leer je elkaar beter kennen en ontstaan er nieuwe verbindingen. Zo’n 90 mensen rouleren op verschillende locaties in de stad, in kleine groepjes van huis naar huis. Na afloop ontmoet je elkaar in een café om na te praten. Het is een groot succes, iedere keer melden zich meer mensen aan. Groene Boulevard Het wereldhuis participeerde in ‘de Groene Boulevard’, het milieu en leefbaarheidsfestival voor de omgeving van de Weesperstraat met een ‘wereldmarkt, wereldmuziek en wereldontmoetingen!’ De talenten van het Wereldhuis waren prominent aanwezig met catering, muziek, mode en kunst. Een zeer geslaagde zondag met mooie gesprekken en culturele uitwisselingen. Tafel van de gevallen dromen De kinderen van vrouwen die op donderdag Nederlandse les volgen hebben samen met de kinderen van de Boekmanschool meegedaan aan het ‘Amsterdam Light festival’. Onder leiding van kunstenares Annet Bult maakten ze de ‘Tafel van de Gevallen Dromen’. Na de opening van het festival vond een gezamenlijke maaltijd plaats in het wereldhuis. Sierra Leone Refugees All Stars Band Op 25 mei 2015 trad de Sierra Leone Refugees All Stars Band op in North Sea Jazz Club. Veel mensen van het Wereldhuis komen uit West-Afrika en North Sea Jazz was zo vriendelijk om 15 vrijkaarten ter beschikking te stellen. Tijdens een gesprek bleken twee mensen van het wereldhuis en leden van de band uit hetzelfde dorp afkomstig te zijn. In Amsterdam blijkt hoe klein de wereld maar is. Ontmoetingen en symposia De startdag van medewerkers van ‘Kerk in Actie’ vond plaats in Amsterdam, in samenwerking met de Protestantse Diaconie. Bezoekers van het wereldhuis vertelden tijdens een van de workshops over hun leven. Het wereldhuis was daarnaast aanwezig bij bijeenkomsten van de Amsterdamse kerken, zoals het tienjarig bestaan van de Protestantse Kerk van Amsterdam, het zomerfeest van de Protestantse Diaconie of Hervormingsdag. Medewerkers van het wereldhuis bezochten diverse symposia en lezingen over migratie. Zo waren we regelmatig aanwezig in Pakhuis de Zwijger, bij thema-avonden over vluchtelingen en op het 19
Symposium van Amnesty International, over ‘bed, bad, brood’. De mensen van het wereldhuis vertellen uit eigen ervaring hoe het is om zonder papieren in Amsterdam te leven. Amsterdammers met papieren leren met deze ´methode wereldhuis´ hun ongedocumenteerde stadgenoten beter kennen en samen versterken we ons netwerk. herdenking overledenen aan de Europese buitengrenzen De dag voor Allerzielen, zondag 1 november, vond op de steiger voor museum De Hermitage in Amsterdam een herdenking plaats van de overledenen aan de Europese buitengrenzen. Bij de herdenking nemen verhalen over omgekomen migranten een belangrijke plaats in. Aan de buitengrenzen van Europa spelen zich dagelijks drama’ s af. Mensen die op zoek zijn naar een beter en veiliger leven, verdrinken in zee of komen op andere manieren onderweg om. Meestal naamloos, en in stilte. Volgens onderzoekers gaat het sinds eind jaren ’90 om ruim duizend doden per jaar, in sommige jaren zelfs dubbel zoveel. Het aantal doden neemt de laatste jaren alleen maar toe. Een belangrijke oorzaak is het strenge migratiebeleid van de EU dat vluchtelingen dwingt risicovolle routes te nemen. Tijdens het voorprogramma werd een korte documentaire getoond, gevolgd door een inleiding van Tineke Strik (docent migratierecht, lid van de Eerste Kamer en bestuurslid van Defence for Children). Aan de herdenking werd meegewerkt door onder meer ds. Arjan Plaisier (scriba Protestantse Kerk Nederland) en Mgr. Jan Hendriks (bisdom Haarlem).
20
Kerstfeest 2015 Een jaarlijks hoogtepunt voor het wereldhuis is het kerstfeest. Dit feest geeft ons de kans om vrienden en vrijwilligers te bedanken voor hun inzet voor het wereldhuis en om weer een succesvol jaar feestelijk af te sluiten. Het is bovendien het moment waarop de grote verscheidenheid in en rondom het wereldhuis elkaar ontmoet. Een dergelijk samenzijn van mensen van over de hele wereld, die lief en leed met elkaar delen, gecombineerd met heerlijk eten en goede (live) muziek, is altijd weer een garantie voor een knallend en kleurrijk feest, waar zonder uitzondering enthousiast gedanst wordt.
21
7. Uitbreiding vanaf september 2015 Vanaf september hebben we de activiteiten van het wereldhuis uitgebreid met het oog op de extra opvang die in Amsterdam werd gerealiseerd . We konden deze uitbreiding realiseren dankzij enkele fondsen die op een korte termijn hun steun toezegden. Activiteiten vanaf september: 1. In een kanselboodschap vroegen we aandacht van de Protestantse wijkkerken van Amsterdam voor de situatie van vluchtelingen en migranten. Deze ging vergezeld van een handreiking voor vrijwilligers. 2. Samen met De Regenbooggroep organiseerden we een noodopvang in inloophuis Blaka Watra voor mensen die ’s avonds laat stranden op Centraal Station. 3. Hieraan gekoppeld veldwerk, onder meer op CS. 4. Uitbreiding reguliere openstelling wereldhuis van drie naar vijf dagen. 5. Uitbreiding pastorale zorg en counseling. Hieraan werd ook bijgedragen door een extra inzet van 10 buddy’s 6. Koppeling www.gastgezin.nl via ‘Adam helpt’ aan mensen in de vluchtelingenopvang. Hiermee werden 200 gastgezinnen gekoppeld aan 440 vluchtelingen. Deze activiteit wordt in het komende jaar voortgezet. Ook werft stichting Present vluchtelingen als mede-vrijwilliger.
Naast deze uitbreiding van activiteiten hebben we onze betrokkenheid voor de kwetsbare migranten in de bed, bad, broodregeling en de We Are here groep voortgezet. Een deel van de ´smaragdgroep´ van Eritrese en Ethiopische uitgeprocedeerden verbleef tijdelijk in een van de kelders van het Corvershof. Voorts ontwikkelden we in samenwerking met Amnesty en Dokters van de Wereld een website met vluchtverhalen: http://vluchtgroep.amnesty.nl
22
8. Het wereldhuis in 2016 Met de accenten die we vanaf het afgelopen jaar leggen, kunnen we een bijdrage leveren aan het activeren van mensen zonder papieren en aan het vergroten van hun netwerk. In 2016 geven we verder structuur aan deze werkwijze, zoals beschreven in het ´empowermentmodel´ dat we hiervoor ontwikkelen. Daarnaast zoeken en creëren we mogelijkheden om het maatschappelijk debat rond het vraagstuk van vluchtelingen en migratie te voeden met ervaringskennis. In 2016 hopen we de accenten die we het afgelopen jaar in het wereldhuis hebben gezet nu verder te ontwikkelen. -
meer aandacht voor activering, ondernemerschap en talentontwikkeling aandacht voor werk en ondernemerschap van mensen zonder papieren signaleren van relevante ontwikkeling in het veld vergroten van draagvlak vergroten van de participatie van de bezoekersgroep samenwerking met andere organisaties
1. activering en talentontwikkeling. Het wereldhuis biedt een veilige structuur waar mensen zonder papieren terecht kunnen en die een basis biedt om samen met hen te werken aan hun toekomst . In 2016: -
Realiseren we een aanbod van 20 lessen aan 300 studenten op het gebied van Nederlandse en Engelse taal en computer vaardigheden. Ontwikkelen we een aanbod van workshops dat aansluit bij de talenten van bezoekers. Wie kan en wil geeft les in kunst, debat of muziek; desgewenst begeleid door een vrijwilliger.
2. Werk en ondernemerschap In 2016 werken we samen met onze bezoekers verder aan de toeleiding naar betaald werk en het ontwikkelen van ondernemerschap. Vluchtelingen die in de opvang verblijven, uitgeprocedeerden en andere migranten zonder papieren leiden een onzeker en vaak passief bestaan. Dit leven ‘in limbo’, vol onzekerheid en in de marge van de samenleving berooft hen van veerkracht en heeft een funeste invloed op de gezondheid en op de mogelijkheid om na te denken over de toekomst en een eventuele integratie in de samenleving. In het wereldhuis vergroten we de zelfredzaamheid van migranten door het ontwikkelen van professionele vaardigheden, het uitbreiden van het sociale netwerk en door bezoekers in staat te stellen met betaalde arbeid te participeren in de samenleving. In 2016: -
Ontwikkelen we het programma ‘no paper work’ verder op basis van een evaluatie van het aanbod in het afgelopen seizoen. Ontwikkelen we de ‘kleine niet-industriële club’ (Knic); afgestemd op de talenten en de behoeften van de deelnemers. Zetten we de ‘green card’ in als middel om stem te geven aan ongedocumenteerde migranten en de kansen van betaald werk voor deze groep te belichten. 23
-
Bouwen we mee aan plannen, initiatieven en projecten uit de bezoekersgroep. Op dit moment zijn dit de ‘pop-up store’ , de ‘world house kitchen’, de fusion band. Het zoeken naar kansen en talent binnen on ze bezoekersgroep maakt structureel deel uit van ons aanbod.
3. signaleren van ontwikkelingen In onze bezoekersgroep signaleren we direct ontwikkelingen binnen de bbb, het vreemdelingenloket, de vluchtelingenopvang of de vluchtgroep. Doordat we aanwezig zijn op de diverse locaties kunnen we snel inspringen op wat er gebeurt en ons netwerk informeren. In 2016: -
-
blijft veldwerk onderdeel van ons werk. optimaliseren we, in samenwerking met ASKV en Dokters van de Wereld, het ‘paspoort van Amsterdam’, de website over rechten en doorverwijsmogelijkheden van ongedocumenteerden in Amsterdam. ontwikkelen en verbreden we ons aanbod voor middelbare scholen op basis van de pilot met het Metis College.
4. Vergroten van het draagvlak in de samenleving We geloven dat directe ontmoetingen met migranten, het horen van de verhalen en het leren kennen van mensen de beste manier is om te werken aan draagvlak, om angst te overwinnen en polarisatie tegen te gaan. Het wereldhuis biedt hiervoor volop mogelijkheden. In 2016: -
Organiseren we wekelijks ontmoetingen rond muziek, eten, verhalen, debat, film en theater Organiseren we twee a drie bijeenkomsten voor een breed publiek
5. Vergroten van participatie van bezoekers De betrokkenheid van ongedocumenteerde migranten zelf is een voorwaarde voor alle activiteiten in het wereldhuis. Het besef van eigenaarschap is dan ook groot. ‘everybody is a volonteer’ is een herkenbare slogan. We willen deze ontwikkeling in het komende jaar voortzetten: In 2016: -
Nodigen we iedere bezoeker uit tot een bijdrage aan de activiteiten van het wereldhuis. Vergroten we verder het zelfbeheer door bezoekers, vrijwilligers en huismeesters met een maandelijks ‘zelforganisatie-overleg’’. Organiseren we tweemaal een ‘general assembly’ van bezoekers en deelnemers.
24
6. samenwerking We zijn alle vrijwilligers, kerken, fondsen en donateurs en andere partnerorganisaties bijzonder dankbaar voor de betrokken samenwerking in het afgelopen jaar. Samen hebben we in het afgelopen jaar aandacht mogen vragen voor een bijzondere groep Amsterdammers. We hopen samen met hen ook in het komende jaar ons werk verder te mogen ontwikkelen. In 2016: -
Organiseren we drie a vier bijeenkomsten van de Ronde Tafel van aandeelhouders en partnerorganisaties in het wereldhuis. Organiseren we een bijeenkomst voor kerken in de regio Amsterdam Betrekken we alle relevante partners bij het beleid en de uitvoering van het wereldhuis.
25
Dank aan alle fondsen, kerken en donateurs die in 2015 ons werk mogelijk hebben gemaakt.
26
