Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Brandend maagzuur

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Brandend maagzuur

De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u

Inhoud Brandend maagzuur

dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darmen leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm- leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.

Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.

Een verhaal uit de praktijk

4

Wat is brandend maagzuur?

5

De spijsvertering

5

Brandend maagzuur

6

Wat is de oorzaak?

7

Wat kunt u zelf doen?

9

Wat kan de arts doen?

12

Onderzoek

13

Behandeling met medicijnen

13

Hoe verder?

15

Extra informatie of vragen?

15

Bijlage 1

16

Overzicht van alle medicijnen

16

Overzicht brochures

18

Een verhaal uit de praktijk

Wat is brandend maagzuur?

‘Jarenlang had ik last van brandend maagzuur. Vooral ’s nachts kon ik het

Hieronder vindt u eerst een korte uitleg over de werking van de spijsvertering.

niet in bed uithouden. Soms ging ik zelfs mijn bed uit om in een gemakkelijke stoel verder te slapen. Daar rustte ik natuurlijk niet echt van uit en

→ De spijsvertering

overdag op mijn werk was ik vaak moe. Op een gegeven moment kreeg ik ook pijn op mijn borst. Een vriend zei dat ik het waarschijnlijk aan mijn hart had. Hij vond dat ik naar de dokter moest. Ik was wel ongerust, maar

Het verteren van voedsel wordt ook wel

ik heb toch nog een poos gewacht. In de tussentijd kreeg ik steeds meer

spijsvertering genoemd. Alle organen

klachten. Uiteindelijk ben ik toen toch maar naar mijn huisarts gegaan. Die

die samen zorgen voor de spijsvertering

nam mijn klacht serieus, maar kon niets vinden wat met mijn hart te

noemen we het spijsverteringsstelsel.

1

maken zou hebben. Toen vroeg hij of ik nog andere klachten had. Ik vertelde 2

hem dat ik nogal eens last had van zure oprispingen, vooral na het eten en

De spijsvertering begint in de mond.

’s nachts. De dokter wist toen meteen waar die pijn op mijn borst vandaan

Het voedsel wordt hier fijngekauwd en

kwam: van het brandend maagzuur! Hij raadde me aan om ’s avonds geen

vermengd met speeksel. Het speeksel

zware maaltijden te eten, vooral niet vlak voor het slapen gaan. Dat doe ik

zorgt ervoor dat u het voedsel makkelijk

11

nu niet meer. De dokter schreef me ook medicijnen voor en die hielpen

door kunt slikken. In het speeksel zitten

10

geweldig. Binnen korte tijd was ik van mijn problemen af. Was ik maar veel

stoffen die het voedsel helpen verteren.

eerder naar mijn huisarts gegaan.’

Als u het voedsel hebt doorgeslikt komt feite een soort transportkanaal. De

oorzaken, wat zijn de klachten en wat is er aan te doen?

spieren in de slokdarmwand duwen

9 4 5

het in de slokdarm. De slokdarm is in In deze brochure krijgt u informatie over brandend maagzuur: wat zijn de

3

6 7 8

het voedsel naar de maag. Op de overgang van slokdarm naar maag zit een voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het weer dicht. Hierdoor kan er geen voedsel en maagsap vanuit de maag terugBrandend maagzuur

4

5

Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

© Van der Zon – Visueel

sluitspiertje. Het gaat open als er

stromen in de slokdarm. Zo zorgt het sluitspiertje voor eenrichtingsverkeer. In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en het bevat onder andere zoutzuur. Het zure maagsap

Wat is de oorzaak?

is belangrijk bij de verdere vertering van het voedsel in de maag. Ook vormt het een barrière tegen eventuele ziekmakende bacteriën die u met het eten binnen-

Het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag zorgt ervoor dat er niet de

krijgt. Deze bacteriën kunnen niet overleven in de zure maag en gaan dood. Een

hele tijd zure maaginhoud de slokdarm in stroomt. Na de maaltijden is de

warme maaltijd blijft gemiddeld drie uur in de maag. Daarna gaat de voedselbrij

druk in de maag verhoogd. Hierdoor gaat het sluitspiertje even openstaan

via de maaguitgang(pylorus) in kleine porties door naar de twaalfvingerige darm,

zodat er overbodige lucht kan ontsnappen uit de maag. Hierbij komt ook

de dunne darm en dikke darm. De spijsvertering is voltooid als de onverteerbare

vaak wat maagzuur mee naar boven. Dit is een normaal verschijnsel en de

resten van het voedsel als ontlasting het lichaam verlaten.

meeste mensen voelen dit niet. Een groot gedeelte van de mensen die

→ Brandend maagzuur

last heeft van brandend maagzuur voelt

Bij brandend maagzuur hebt u last van een branderig gevoel vlak boven de maag.

het terugstromen van zure maaginhoud

Vooral achter het borstbeen voelt u een schrijnende en drukkende pijn. Dit wordt

echter wel. Bij deze mensen staat het

daarom nogal eens verward met hartklachten. De pijn kan zich uitbreiden naar

sluitspiertje vaker open, en stroomt

de hals en tussen de schouderbladen in de rug. Misschien hebt u daarnaast ook

vaker dan gemiddeld maagzuur omhoog

nog een zere keel, bent u hees en moet u veel hoesten. Sommige mensen hebben

de slokdarm in. Het zoutzuur in het

het gevoel dat er voortdurend een brok in hun keel zit. Ook hebt u soms last van

maagsap is erg agressief en het kan

oprispingen, waarbij kleine beetjes voedsel samen met maagzuur vanuit de

vervelende klachten veroorzaken. De

maag terugvloeien in de mond. Een veel gebruikte naam voor deze klachten is

maag is door een dikke slijmlaag be-

brandend maagzuur of zuurbranden. De medische naam is reflux.

schermd tegen het agressieve zuur.

1

2

4 3

Afb. 38: Brandend maagzuur (reflux) v. 1.2

5

Ook zonder dat u duidelijk merkt dat het maagzuur omhoog stroomt tot in uw

tegen het zure maagsap omdat het

mond, kunt u deze klachten hebben. U hoeft het dus zeker niet altijd te proeven!

niet zo’n dikke slijmlaag heeft. Door


De slokdarm is veel minder beschermd

het terugstromen van het zure maagIedereen heeft wel eens last van zuurbranden of brandend maagzuur. In West-

sap in de slokdarm raakt de slokdarm

Europa heeft ruim tien procent van de mensen er last van. De meeste mensen

beschadigd. De duidelijk herkenbare

hebben zo nu en dan klachten en anderen vrijwel dagelijks. Hebt u regelmatig

branderige pijn vlak boven de maag

last dan is het belangrijk om met uw klachten naar de huisarts te gaan.

wordt veroorzaakt door het inbijten van het zuur in de slokdarmwand. Als dit langere tijd achter elkaar gebeurt kan er een slokdarmontsteking ontstaan.

Brandend maagzuur

6

7

Afb. 38: Brandend maagzuur (reflux) v. 1.2

Brandend maagzuur (reflux) 1 Middenrif 2 Sluitspiertje tussen slokdarm en maag 3 Zure maaginhoud 4 Twaalfvingerige darm 5 Zure maaginhoud in slokdarm


Er zijn verschillende oorzaken voor het terugstromen van maagzuur in de slokdarm:

Brandend maagzuur treedt met name op:

→ Een middenrifsbreukje

• na het eten: vooral na zware, vette en gekruide maaltijden;

• na het drinken van alcohol, koffie, zure dranken en koolzuurhoudende

Het middenrif is een spierplaat tussen de borstholte en de buikholte. In het middenrif zit een opening waar de slokdarm doorheen loopt. De slokdarm

frisdranken;

ligt in de borstholte, de maag in de buikholte. Het sluitspiertje tussen slok-

• na het eten van pepermunt of chocola;

darm en maag ligt op de hoogte van het middenrif. Bij een middenrifsbreukje is

• wanneer men in bed ligt;

de opening in het middenrif te groot. Een klein deel van de maag komt dan in

• wanneer men voorover bukt;

de borstholte te liggen. Dit heeft tot gevolg dat het sluitspiertje niet goed

• wanneer men te zwaar is;

meer werkt en open gaat staan.

• bij verstopping;

→ Zwangerschap

• tijdens de zwangerschap.

Doordat de baby groeit is er steeds minder ruimte in de buikholte voor de maag. De druk op de maag neemt steeds meer toe. Hierdoor kan het sluitspiertje niet meer goed werken.

→ Overgewicht

Door overgewicht is de druk in de buik

groter dan normaal. Hierdoor

1

stroomt het zuur makkelijker terug naar de slokdarm.

2 3 4

→ Een luie maag Bij een luie maag blijft het voedsel langer dan normaal in de maag,

Hebt u nog niet zo lang en niet zo veel klachten dan kunt u proberen zelf

waardoor er meer kans is dat er

iets te doen tegen brandend maagzuur. Hieronder vindt u een aantal leef-

teveel zure maaginhoud terug de slokdarm instroomt. → Voedingsmiddelen zoals chocola, pepermunt en alcohol

Door het gebruik van deze

regels. Probeer erachter te komen wat voor u het beste werkt. → Neem geen grote en vette maaltijden

6

U krijgt eerder last van brandend maagzuur als uw maag erg vol zit of als u erg vet eet. Neem liever kleine maaltijden, regelmatig verspreid over de dag.

Afb. 39: middenrifsbreuk 2.0

Een vette maaltijd blijft veel langer in uw maag. Het maagsap stroomt dan

voedingsmiddelen raakt het sluit-

Middenrifsbreukje

spiertje verslapt. Het sluit de maag

1 Slokdarm

daardoor niet meer goed af.

2 Openstaand sluitspier

→ Ga na het eten niet meteen liggen

3 Klein deel van de maag in borstholte

→ Roken

5


Wat kunt u zelf doen?

Nicotine heeft hetzelfde effect als chocola, pepermunt en alcohol.

Brandend maagzuur

eerder in de slokdarm terug.

4 Middenrif

Als u met een volle maag gaat liggen, kan de inhoud van de maag makkelijker

5 Maag

terugstromen in de slokdarm. Gebruik de laatste maaltijd daarom ten minste

6 Twaalfvingerige darm

drie uur voordat u gaat slapen. 8

9


→ Zet het hoofdeinde van uw bed wat hoger

De ‘Schijf van vijf’ van het Voedingscentrum vormt de basis voor het samen

Zorg dat het hoofdeinde van uw bed 10 tot 15 centimeter hoger is dan het

stellen van een gezonde maaltijd. De Schijf van Vijf wordt op dit moment herzien

voeteneinde. Het maagzuur stroomt dan niet zo makkelijk terug naar de

door het Voedingscentrum op basis van de nieuwe richtlijn Gezonde Voeding van

slokdarm.

de Gezondheidsraad. Zodra er een nieuw voedingsadvies is kunt u dit advies

→ Buk niet voorover

vinden op onze website: www.maagleverdarmstichting.nl

Bij het voorover bukken stroomt het maagsap makkelijker de slokdarm in. Probeer als u moet bukken met een rechte rug door de knieën te zakken.

Voeding kan een rol spelen bij het ontstaan van brandend maagzuur. Van een

→ Draag geen knellende kleding ter hoogte van uw maag

aantal producten is bekend dat ze brandend maagzuur kunnen veroorzaken of

→ Zorg voor een gezond gewicht

verergeren. Het is echter vaak heel persoonlijk waar mensen klachten van krijgen.

Mensen met overgewicht hebben minder ruimte in de buikholte. Hierdoor is

Niet iedereen reageert hetzelfde op voeding. Wat bij de één klachten veroorzaakt

de druk in hun buik groter dan normaal. Er komt dan sneller maagsap in de

hoeft dit bij een ander niet te doen. Als u merkt dat bepaalde voeding klachten

slokdarm. Als u wilt afvallen, doe dit dan wel geleidelijk. Een diëtist kan u

geeft, kunt u deze beter vermijden. Probeer wel gevarieerd te blijven eten, zodat

hierbij helpen.

er geen tekorten ontstaan. Voor een persoonlijk voedingsadvies kunt u contact

→ Voorkom verstopping

opnemen met een diëtist. Als de klachten toch blijven aanhouden is het verstandig

om naar uw huisarts te gaan.

Ook bij verstopping (obstipatie) is de druk in de buikholte groter. U kunt verstopping voorkomen of verminderen door gezond en vezelrijk te eten, ten minste anderhalf tot twee liter vocht te drinken en regelmatig te bewegen. Vezels stimuleren de werking van de darmen en zorgen voor een makkelijke stoelgang. Vezelrijke voeding is: groente, fruit, volkorenbrood, aardappelen, volkorenmacaroni, zilvervliesrijst en peulvruchten.

Let op: als u vezelrijk eet, maar te weinig drinkt, wordt de ontlasting hard en wordt de verstopping juist erger. Vezels nemen namelijk veel vocht op. Als u veel vezels eet is het belangrijk dat u goed drinkt.

→ Wees voorzichtig met de volgende producten, omdat deze de klachten kunnen verergeren: alcohol, pepermunt, chocola, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken en zuur vruchtensap van citrusfruit zoals: citroen, grapefruit, mandarijn en sinaasappel. → Stop met roken

Roken verslapt het sluitspiertje tussen slokdarm en maag.

→ Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk

Een gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen die u dagelijks nodig hebt.

Op www.vezeltest.info vindt u informatie over vezelrijke voeding en kunt u testen of u dagelijks voldoende vezels eet. Brandend maagzuur

10

11


Wat kan de arts doen?

Onderzoek Om uw klachten goed te beoordelen kan de huisarts, de MDL-arts of de internist een gastroscopie (laten) uitvoeren. Tijdens dit onderzoek bekijkt de arts de binnen-

Als u vaak en veel last hebt van klachten als gevolg van brandend maag-

kant van uw slokdarm en maag. Dit gebeurt met een speciaal kijkinstrument, de

zuur, is het verstandig om naar uw huisarts te gaan.

gastroscoop. De arts kan tijdens dit onderzoek zien of de slokdarm ontstoken is, en of er bijvoorbeeld sprake is van een middenrifsbreukje. Ongeveer bij de helft

Vertel uw huisarts wat uw klachten zijn en hoeveel last u ervan hebt. Vertel ook

van de patiënten die klachten heeft door maagzuur worden er geen afwijkingen

wanneer u er last van hebt en wat u zelf al hebt gedaan om de klachten te

aan de slokdarm gevonden.

verhelpen. Zo kan uw huisarts erachter komen wat er met u aan de hand is.

Meer informatie over dit onderzoek vindt u in de brochure ‘Gastroscopie’.

Het hangt van de aard en de ernst van

Soms besluit de arts tot een 24-uurs zuurgraadmeting van de slokdarm. Met een

Ga meteen naar de huisarts:

de klachten af óf en zo ja, welke medi-

24-uurs zuurgraadmeting wordt, gedurende 24 uur, gekeken hoeveel maagzuur

• als u voelt dat het voedsel niet wil

cijnen u krijgt voorgeschreven. Deze

in de slokdarm aanwezig is. Zo kan worden beoordeeld of er te vaak zure maag-

medicijnen zijn meestal voor een peri-

inhoud in de slokdarm aanwezig is.

zakken in de slokdarm; • als u regelmatig moet overgeven of bloed overgeeft; • als u in korte tijd meer dan vijf kilo afvalt, zonder aanwijsbare oorzaak; • als u last krijgt van zwarte, dunne ontlasting.

ode van vier tot zes weken. In deze tijd zullen uw klachten vaak verminderen of verdwijnen. Is dit bij u niet het geval dan moet u de medicijnen soms voor een langere periode gebruiken. Of u krijgt een hogere dosering van het zelfde medicijn voorgeschreven.

Eventueel besluit de arts u een ander medicijn voor te schrijven.

Behandeling met medicijnen

De huisarts vertelt u ook wat u het best kunt eten en drinken en waar u op moet letten om de klachten te verminderen. Deze leefregels (zie pagina 9 en 10) kunnen

Afhankelijk van de ernst van uw klachten kan de arts u medicijnen voor-

ook in de periode dat u medicijnen gebruikt klachten helpen voorkomen.

schrijven. Er zijn veel verschillende medicijnen tegen brandend maagzuur.

Soms verdwijnen de klachten niet of worden ze steeds erger. De huisarts kan u

Deze medicijnen beïnvloeden de klachten op verschillende manieren.

dan door verwijzen voor een kijkonderzoek van de maag, naar een maag-darm→ Medicijnen die een beschermende laag aanbrengen

leverarts (MDL-arts) voor verder onderzoek in het ziekenhuis.

Deze medicijnen brengen een beschermend laagje aan op de binnenkant van de slokdarm en de maag.

Brandend maagzuur

12

13


Hoe verder?

→ Medicijnen die het maagzuur binden

Deze medicijnen maken het maagzuur minder zuur. De werking is kort.

→ Medicijnen die de productie van maagzuur remmen of blokkeren

Brandend maagzuur is een vervelende klacht. U kunt zelf veel doen om uw

Deze medicijnen zorgen ervoor dat het maagzuur gedurende langere tijd veel

klachten te verminderen. In deze brochure hebt u daarvoor een aantal adviezen

minder zuur is. Binnen deze groep kan nog onderscheid gemaakt worden

gekregen. Verdwijnen de klachten niet of worden ze erger? Blijf niet eindeloos

tussen:

medicijnen gebruiken die u zelf koopt bij de drogist of apotheek. Ga op tijd naar

• medicijnen die de maagzuurproductie remmen;

uw arts. Indien u het gevoel heeft dat het eten blijft hangen, bloed moet opgeven,

• medicijnen die de maagzuurproductie blokkeren.

ongewenst gewicht verliest of dunne zwarte ontlasting heef, dient u altijd hiervoor naar uw huisarts te gaan.

→ Medicijnen die ervoor zorgen dat de spieren van de slokdarm en de maag beter werken

Deze medicijnen zorgen ervoor dat het voedsel sneller door de slokdarm naar de maag gaat. Hierdoor wordt voorkomen dat het maagsap omhoogkomt. Ook wordt maagsap, dat al in de slokdarm is teruggelopen, snel weer naar de maag afgevoerd. Deze medicijnen worden ook vaak voorgeschreven tegen misselijkheid.

Extra informatie of vragen?

De medicijnen die een beschermend laagje aanbrengen en de medicijnen die het maagzuur binden, remmen of blokkeren doen niets aan het sluitspiertje dat niet

Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. U kunt

goed sluit. Er kan dus nog steeds maagsap terug de slokdarm instromen. Maar

ook de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen.

omdat het maagsap niet meer zuur is, kan het geen problemen meer veroorzaken. De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag Zie de bijlage achterin deze brochure voor het overzicht van alle namen van de

en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur

medicijnen tegen brandend maagzuur.

E-mail [email protected] Internet www.maagleverdarmstichting.nl

Bij hardnekkige klachten moeten de medicijnen vaak lang worden geslikt. Heel soms is een operatie nodig. De meest bekende operatie is de

Wilt u meer lezen over de diverse onderwerpen die in deze brochure ter sprake

Nissen-fundoplicatie. Uitgebreide informatie over deze operatie vindt u op

zijn gekomen? Op pagina 18 vindt u een brochureoverzicht. U kunt onze brochures

www.maagleverdarmstichting.nl

bestellen via onze website: www.maagleverdarmstichting.nl

Brandend maagzuur

14

15


Bijlage 1: Medicijnen tegen

brandend maagzuur

Wat doet het medicijn?

Stofnaam*1

Merknaam*2

Medicijnen die een beschermend laagje aanbrengen op de wand van

alginezuur / antacida

Gaviscon®

slokdarm en maag

sucralfaat Ulcogant®

Medicijnen die het maagzuur binden

calciumcarbonaat /magnesiumcarbonaat

Rennie®

algeldraat / magnesiumhydroxide

Antagel®

Gastilox®

Maalox® Maalox-Plus® Regla-pH® Medicijnen die de productie van maagzuur remmen

ranitidine Zantac®

Medicijnen die de productie van maagzuur blokkeren

esomeprazol Nexium® lansoprazol Prezal® omeprazol Losec® pantoprazol Pantozol® rabeprazol Pariet®

Medicijnen die de spieren van slokdarm en maag stimuleren

domperidon Motilium®

*1 de stofnaam van een medicijn is de naam van de werkzame stof die in het medicijn is verwerkt.

Bron: Farmacotherapeutisch Kompas

*2 de merknaam van een medicijn is de naam die de fabrikant aan het medicijn heeft gegeven.

Brandend maagzuur

16

17


Meer brochures

1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!

U kunt meer brochures vinden op www.maagleverdarmstichting.nl. U kunt

Helpt u mee aan een betere toekomst

Met uw bijdrage kunnen wij:

onze brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn

voor ruim twee miljoen Nederlanders met

• Uitgebreide

verschillende brochures over de volgende onderwerpen:

een spijsverteringsziekte? De Maag Lever

darm-, leverziekten, onderzoeken en

Darm Stichting zet zich in om deze veel

behandelingen

SLOKDARM EN MAAG

LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER

DARM

VOEDING EN SPIJSVERTERING

voorkomende ziekten te voorkomen, te

informatie bieden over maag-,

• Wetenschappelijk

onderzoek financieren

bestrijden en het leven van deze patiënten

om deze veel voorkomende ziekten te

draaglijker te maken.

voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting

Uw steun is hard nodig

geven via de

Infolijn (0900-2025625)

Wij krijgen geen subsidies van de overheid.

ONDERZOEK

KINDEREN

SONDEVOEDING

Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij

Hoe kunt u ons helpen?

ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig

Vul onderstaande machtiging in of doneer via

jaar. En we gaan door zolang het moet.

www.maagleverdarmstichting.nl.

Ja, ik help mee!

PREVENTIE

SEPA machtiging

Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:

€ 10,-

€ 20,-

per maand

per jaar

€ eenmalig

VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT

Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een

POSTCODE/PLAATS

voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele

E-MAIL

versie verwijzen wij u naar onze website www.maagleverdarmstichting.nl.

IBAN REKENING DATUM

18

HUISNUMMER

HANDTEKENING

Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.maagleverdarmstichting.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000

Inhoudelijk herzien: januari 2016 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5003

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Brandend maagzuur

Recommend Documents