Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Slokdarmkanker

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Slokdarmkanker

De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u

Inhoud Slokdarmkanker

dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke

Een verhaal uit de praktijk

4

Wat is slokdarmkanker?

5

De spijsvertering

5

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke

Hoe ontstaat kanker?

6

organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te


8

onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.

voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden.

Wat zijn de klachten?

De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is

Wat is de oorzaak?

10

leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over

Wat kan de arts doen?

11

ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.

Onderzoek

11

Wat is de behandeling?

15

Operatie

16

Bestraling of radiotherapie

20

Wat kunt u zelf doen?

22

Hoe verder?

23

Extra informatie of vragen?

24

Overzicht brochures

26

de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-

Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.

9

Een verhaal uit de praktijk


‘Het gebeurde toen we op vakantie in Frankrijk waren. Ik kreeg steeds vaker

De slokdarm speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. Hieronder wordt

het gevoel dat mijn eten niet wilde zakken. Ik dacht eerst dat het door het

de werking van het spijsverteringsstelsel en de functie van de slokdarm

stokbrood kwam. Maar toen we weer thuis waren, ging het niet over. Ik ben

kort uitgelegd. Daarna kunt u lezen hoe kanker ontstaat.

toen direct naar mijn huisarts gegaan. De huisarts stuurde me door naar het ziekenhuis. Daar was ik toen nogal verbaasd over. Nu weet ik beter. In het ziekenhuis kreeg ik allerlei onderzoeken. Ik bleek slokdarmkanker te

→ De spijsvertering

hebben. Daar schrok ik natuurlijk vreselijk van. Gelukkig bleek de tumor

Het verteren van voedsel wordt ook wel

niet door de wand van de slokdarm heen te zijn gegroeid. Wel moest ik eerst

spijsvertering genoemd. Alle organen

gedurende bijna vijf weken met chemotherapie en bestraling behandeld

die samen zorgen voor de spijsverte-

worden. Een aantal weken later ben ik geopereerd. Volgens de chirurg lijkt

ring noemen we het spijsverterings-

de ziekte nu onder controle. Voor zover je dat natuurlijk bij kanker kunt

stelsel. De spijsvertering begint in de

zeggen. Het is nu drie jaar geleden dat ik geopereerd ben. Ik voel me eigen-

mond. In de mond wordt voedsel fijn-

lijk vrij goed. Wel een beetje moe zo nu en dan, maar wie is dat niet...?’

gekauwd en vermengd met speeksel.

1

2

Hierdoor kunt u het voedsel makkelijk

11

In deze brochure krijgt u meer informatie over slokdarmkanker. U kunt lezen wat

doorslikken. In het speeksel zitten

10

de mogelijke oorzaken zijn, wat de klachten zijn en wat er eventueel aan te doen is.

stoffen die het voedsel helpen verteren.

3 9 4

Zodra u voedsel doorslikt, komt het in

5

de slokdarm. De slokdarm is in feite een soort transportkanaal. De spieren

6

in de slokdarmwand duwen het voedsel

7 8

naar de maag. Op de overgang van slokdarm naar maag zit een sluitvanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het weer dicht. Hierdoor stroomt voedsel en maagsap uit de maag niet voortdurend terug in de Slokdarmkanker

4

5

Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

© Van der Zon – Visueel

spiertje. Dit gaat open als er voedsel

slokdarm. Zo zorgt het sluitspiertje voor eenrichtingsverkeer. In de maag wordt

of het lymfestelsel terechtkomen. Via het bloed of de lymfe kunnen ze zich

voedsel gekneed en vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag

verspreiden door het hele lichaam. Zo kunnen losgeraakte cellen van een tumor

aangemaakt en het bevat onder andere zoutzuur, spijsverteringsenzymen en een

uit de slokdarm zich nestelen in bijvoorbeeld de lymfklieren, lever of de longen.

stofje dat ‘intrinsic factor’ heet. Intrinsic factor is nodig voor de opname van

In de lever of longen kunnen vervolgens door celdeling weer nieuwe tumoren

vitamine B12 uit voeding. Het zure maagsap bevordert de verdere vertering van het

ontstaan. Deze tumoren, die ontstaan zijn door het verplaatsen van kwaadaardige

voedsel in de maag. Daarnaast vormt het zoutzuur een barrière tegen eventuele

cellen, noemen we uitzaaiingen of metastasen.

ziekmakende bacteriën die u met het eten binnenkrijgt. De meeste bacteriën kunnen niet overleven in de zure maag en gaan dood. Een warme maaltijd blijft gemiddeld drie uur in de maag. Daarna gaat de voedselbrij via de maaguitgang in kleine porties door naar de twaalfvingerige darm. Dit is het eerste deel van de dunne darm. In de dunne darm vindt het grootste deel van de voedselvertering plaats. Belangrijke voedingsstoffen worden via de wand van de dunne darm door het lichaam opgenomen. De dunne darm gaat over in de dikke darm en vervolgens de endeldarm. De spijsvertering is voltooid als de onverteerbare voedselresten als ontlasting het lichaam verlaten.

→ Hoe ontstaat kanker?

3

1

Ons lichaam bestaat uit miljarden cellen. Die cellen zijn niet allemaal hetzelfde. Een slokdarmcel ziet er bijvoorbeeld heel anders uit dan een huidcel of een bloedcel. Cellen verouderen of raken beschadigd. Ze moeten daarom constant vervangen worden. Nieuwe cellen ontstaan door celdeling: uit één cel ontstaan twee nieuwe cellen. Die twee nieuwe cellen gaan zich ook weer delen, waarna de vier nieuwe cellen zich weer gaan delen, enzovoort. Bij kanker is deze celdeling verstoord. Cellen blijven zich in snel tempo delen, ook al is het niet nodig om verouderde of beschadigde cellen te vervangen. De cellen die door deze verstoorde celdeling ontstaan, zijn niet hetzelfde als de oor-

2

4

spronkelijke cel. Ze zijn anders van structuur en hebben geen nuttige functie. Het Ontstaan van kanker

kwaadaardige cellen. Dit wordt een kwaadaardig gezwel of ook wel kanker

1 Kankercel tussen gezonde cellen 2 Verstoorde (ongecontroleerde) deling van kankercellen: een

genoemd. Deze tumor kan steeds groter worden. De tumor kan zich uitbreiden

kwaadaardige tumor 3 Kankercellen groeien in een bloedvat of lymfevat en verspreiden zich

tot in het omringende weefsel en veel schade veroorzaken. Kwaadaardige cellen

door het lichaam 4 Via een bloedvat of lymfevat komt een kankercel ergens anders in het

kunnen losraken van de tumor. Deze losgeraakte cellen kunnen in de bloedbaan Slokdarmkanker

lichaam terecht. Hier ontstaat een uitzaaiing.

6

7



zijn kwaadaardige cellen. Na verloop van tijd ontstaat een opeenhoping van

→ Wat is slokdarmkanker?

Per jaar wordt de ziekte in Nederland bij ongeveer 1.900 mensen vastgesteld.

Bij slokdarmkanker is er een kwaadaardige tumor in de slokdarm ontstaan.

Slokdarmkanker komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. De meeste

Er zijn verschillende typen slokdarmkanker. De meest voorkomende typen zijn:

mensen zijn tussen 50 en 70 jaar oud.

→ het plaveiselcelcarcinoom

Deze tumor ontstaat meestal boven in de slokdarm, in het slijmvlies dat de

Wat zijn de klachten?

binnenkant van de slokdarm bekleedt. → het adenocarcinoom

Deze tumor ontstaat meestal in het slijmvlies onder in de slokdarm.

Een tumor in de slokdarm kan op verschillende manieren groeien: • langs de wand van de slokdarm van boven naar beneden of andersom;

Slokdarmkanker veroorzaakt in het begin meestal nog geen klachten.

• dwars door de slokdarmwand heen in aangrenzende weefsels en organen.

De klachten ontstaan vaak pas als de tumor zich flink heeft uitgebreid. Hierdoor wordt slokdarmkanker meestal pas laat ontdekt. De klachten die kunnen ontstaan zijn: • het gevoel dat voedsel niet goed zakt in de slokdarm. Dit worden passageklachten genoemd; • verminderde eetlust;

1

• onverklaarbaar gewichtsverlies; • een pijnlijk en/of vol gevoel in de buurt van het borstbeen; • duizeligheid en vermoeidheid; dit zijn klachten die kunnen ontstaan door bloedarmoede. Bloedarmoede kan ontstaan door langdurig bloedverlies uit de beschadigde slokdarm;

1 De doorgang voor voedsel is vernauwd, vanwege de tumor in de slokdarm


Tumor in de slokdarm

• een teerachtige, pikzwarte ontlasting door bloedverlies uit een beschadigde slokdarm; • het braken van bloed; • langdurige hikklachten.

Bij slokdarmkanker is er een grote kans op uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam. Uitzaaiingen van slokdarmkanker komen vooral voor in de lymfe-

Als u last heeft van één of meerdere van deze klachten, is het verstandig om naar

klieren, de longen en de lever.

de huisarts te gaan. De huisarts zal u doorverwijzen voor verder onderzoek. Deze

Slokdarmkanker is een ernstige ziekte die de laatste jaren steeds vaker voorkomt.

klachten hoeven lang niet altijd op slokdarmkanker te wijzen. Ze kunnen ook

Slokdarmkanker gaat vaak gepaard met uitzaaiingen.

veroorzaakt worden door andere aandoeningen van de slokdarm of van de maag.

Slokdarmkanker

8

9


Wat is de oorzaak?

Wat kan de arts doen?

De precieze oorzaak van slokdarmkanker is onduidelijk. Wel zijn er een aantal risicofactoren bekend, die de kans op slokdarmkanker vergroten.

Als u last hebt van één of meer van de genoemde klachten is het verstandig

Deze risicofactoren zijn:

dat u meteen naar uw huisarts gaat. Uw huisarts zal u lichamelijk uitgebreid → Roken en overmatig alcoholgebruik

onderzoeken en kan beoordelen of verder onderzoek in het ziekenhuis

Vooral de combinatie van deze twee factoren verhoogt het risico. Dit geldt

noodzakelijk is. De huisarts verwijst u in dat geval door naar een maag-

vooral voor het type slokdarmkanker dat plaveiselcelcarcinoom heet.

darm-leverarts (MDL-arts) of een internist. Deze arts bespreekt met u welke klachten u precies hebt. Ook wordt u uitgebreid lichamelijk onderzocht.

→ Terugstromen van maagzuur in de slokdarm

Daarna is verder onderzoek nodig om de juiste diagnose te stellen.

Als er regelmatig maagzuur vanuit de maag terugvloeit naar de slokdarm raakt het slijmvlies van de slokdarm beschadigd. Dit terugstromen van

→ Onderzoek

maagzuur in de slokdarm wordt ook wel reflux genoemd. Na verloop van tijd

Om afwijkingen aan de slokdarm aan te tonen, zijn er verschillende onderzoeken

raakt het slijmvlies van de slokdarm chronisch ontstoken. Door de chronische

mogelijk. Dit wil echter niet zeggen dat deze onderzoeken bij u allemaal nodig

ontsteking veranderen de cellen in het slijmvlies van de slokdarm. We noemen

zijn. Uw arts bepaalt welke onderzoeken in uw geval het meest geschikt zijn.

dit een Barrett-slokdarm, naar de arts die dit verschijnsel voor het eerst heeft beschreven. Patiënten met een Barrett-slokdarm hebben een licht verhoogde

Om de diagnose te stellen wordt er allereerst bloedonderzoek en een

kans op slokdarmkanker. Dit gaat dan met name om het adenocarcinoom.

endoscopie uitgevoerd.

→ Ongezonde en eenzijdige voeding

→ Bloedonderzoek

Het eten van weinig groente en fruit lijkt de kans op slokdarmkanker te

Met bloedonderzoek kan onder andere bloedarmoede worden vastgesteld. De

vergroten.

uitslag van het bloedonderzoek geeft de arts belangrijke informatie over uw lichamelijke conditie. Bloedonderzoek kan geen slokdarmkanker aantonen.

→ Overgewicht → Gastroscopie Een gastroscopie is een kijkonderzoek. Bij een gastroscopie wordt de binnenkant van de slokdarm bekeken met behulp van een endoscoop. De e ndoscoop is een dunne, flexibele slang die via de mond in de slokdarm wordt geschoven. Aan het uiteinde van de slang zit een lampje en een camera. Het lampje zorgt ervoor dat de arts de binnenkant van de slokdarm goed kan bekijken. De camerabeelden van Slokdarmkanker

10

11


de slokdarm worden op een beeldscherm weergegeven. Deze beelden kunnen

Als uit de gastroscopie blijkt dat u slokdarmkanker hebt, wordt er extra

ook worden bewaard. De arts kan de beelden na het onderzoek dan nog eens

onderzoek gedaan. Verder onderzoek is nodig om te bekijken hoe ver de tumor

rustig te bekijken. Tijdens een endoscopie kan de arts een stukje weefsel uit de

zich in de slokdarm heeft uitgebreid. Ook moet worden onderzocht of de tumor

slokdarm wegnemen. Dit heet een biopsie. Bij een biopsie schuift de arts een

zich al heeft uitgezaaid naar andere organen, zoals bijvoorbeeld de lymfeklieren,

instrument door de holle buis naar beneden. Met dit instrument wordt een stukje

longen of lever. Mogelijke vervolgonderzoeken zijn: een echografie, een echo

weefsel (biopt) uit de wand van de slokdarm weggehaald. Hier voelt u vrijwel

geleide punctie, een CT-scan of een endo-echografie. Op basis van de resultaten

niets van. Het weggenomen stukje weefsel wordt onder de microscoop bekeken.

van deze onderzoeken kan de arts de beste behandeling kiezen. → Echografie Meestal wordt er een echografie gemaakt van het halsgebied en in sommige gevallen ook van de bovenbuik.

Gastroscopie

Bij een echografie wordt gebruik gemaakt van geluidsgolven. Tijdens het onder

1 Endoscoop

zoek ligt u op een onderzoekstafel. Uw huid wordt voor dit onderzoek ingesmeerd

2 Flexibele slang van de endoscoop

met een gel die geluidsgolven goed geleidt. De arts beweegt het echoapparaat

3 Slokdarm 4 Maag

over de huid van uw hals en/of buik. Het echoapparaat is een instrument dat

5 Licht uit de endoscoop

geluidsgolven uitzendt en de teruggekaatste geluidsgolven opvangt. De terug gekaatste geluidsgolven worden weergegeven op een beeldscherm. Meestal kunt u tijdens het onderzoek zelf meekijken op het beeldscherm. Een echografie is

1

een eenvoudig en pijnloos onderzoek. → Echogeleide punctie Met behulp van een echografie kan afwijkend weefsel zichtbaar worden. Het is 2

dan mogelijk om tijdens de echografie een stukje van dit afwijkende weefsel weg te halen. Dit is een zogenoemde echogeleide punctie. Het wegnemen van weefsel

3

wordt een punctie of biopsie genoemd. Bij een echogeleide punctie wordt eerst met behulp van de echo de exacte plaats van de afwijking bepaald. Daarna prikt de arts met een speciale naald van

2

buitenaf door de huid in het afwijkende weefsel. Van dit afwijkende weefsel wordt een stukje weggehaald of opgezogen en samen met de naald naar buiten gebracht. 4

Dit weefsel wordt onderzocht onder de microscoop. Een punctie kan heel even

5

pijnlijk zijn.

12

13


Slokdarmkanker


→ CT-scan of computertomografie

→ Bronchoscopie

Dit is een onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van röntgenstralen. T ijdens

Een bronchoscopie is een endoscopisch onderzoek. Het onderzoek wordt g edaan

het onderzoek wordt u heel langzaam door een kokervormige scanner bewogen.

met een bronchoscoop. Dit is een flexibele slang die via de mond tot in de lucht-

De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s van de slokdarm. Vaak krijgt

wegen wordt geschoven. De arts kan zo de luchtwegen (bronchiën) goed bekijken.

u van tevoren een contrastvloeistof ingespoten. Hierdoor worden de afbeeldingen

Dit onderzoek wordt gedaan om te bepalen of de tumor is doorgegroeid tot in de

duidelijker. Op de foto’s is te zien of er een tumor is en hoe groot de tumor is. Ook

luchtwegen. Tijdens een bronchoscopie kan de arts ook kleine stukjes weefsel

is te zien of de tumor is doorgegroeid in borst- of buikholte en of er uitzaaiingen

weghalen. (biopsie). Dit stukje weefsel (biopt) wordt onder de microscoop onder-

zijn naar andere delen van het lichaam.

zocht. Om te zorgen dat u van een bronchoscopie weinig last hebt, krijgt u meestal een ‘roesje’.

→ Endo-echografie Met een endo-echografie (ook wel kortweg een endo-echo genoemd) kan de arts

→ Kijkoperatie (Laparoscopie)

de grootte van de tumor bepalen. Dit onderzoek is eigenlijk een inwendige echo,

Soms is het na allerlei onderzoeken toch nog niet zeker hoe groot de tumor is en

die wordt uitgevoerd tijdens een gastroscopie. Aan het uiteinde van de endoscoop

of de tumor in andere organen is doorgegroeid. In dat geval wordt een kijkoperatie

zit een klein echoapparaat. Hiermee wordt de slokdarm en de omgeving van de

uitgevoerd. Deze kijkoperatie gebeurt onder algehele narcose.

slokdarm van binnenuit in beeld gebracht. De beelden worden getoond op een

Door middel van een paar kleine sneetjes brengt de chirurg kijkinstrumenten in

beeldscherm. Met dit onderzoek kan de arts bekijken hoe ver de tumor door de

de bovenbuik. Op die manier kan de chirurg de slokdarm en de omgeving van uw

wand van de slokdarm is gegroeid. Tijdens een endo-echo kan de arts een bioptie

slokdarm goed bekijken.

doen, waarbij wat weefsel wordt weg genomen van omliggende lymfeklieren. Dit weefsel wordt onder de microscoop verder onderzocht. Voor een endo-echografie

→ PET-scan

moet u nuchter zijn. Het onderzoek gebeurt vaak met een roesje. Dit is een soort

De PET-scan (Positron Emissie Tomografie) kan worden uitgevoerd om uitzaaiingen

slaapmiddel. U merkt daardoor weinig van het onderzoek. De punctie doet ook

elders in het lichaam aan te tonen. Kankercellen hebben meestal een verhoogde

vrijwel geen pijn. Als u een roesje krijgt, dient u iemand mee te nemen naar het

stofwisseling. Dat betekent dat kankercellen in vergelijking met normale cellen veel

ziekenhuis. Na het onderzoek kunt u enige tijd versuft en slaperig zijn. Hierdoor

suiker verbruiken. Voorafgaand aan het onderzoek wordt een kleine hoeveelheid

weet u vaak niet meer goed wat de arts heeft verteld. Daarom is het verstandig

radioactief suiker in uw bloed gespoten. De verdeling van de radioactiviteit wordt

om uw partner, een familielid of een vriend(in) mee te nemen. Deze kan samen

vervolgens afgebeeld met de PET-scan. De plaatsen waar kankercellen zich in

met u naar de uitslag van het onderzoek luisteren. Ook kunt u na een roesje niet

het lichaam bevinden, kunnen op die manier worden opgespoord. Soms wordt

aan het verkeer deelnemen. Het is noodzakelijk dat iemand u naar huis begeleidt.

een PET scan met een CT scan gecombineerd.

Soms is nog extra onderzoek nodig. Er kan dan een bronchoscopie of een kijkoperatie worden uitgevoerd.

Slokdarmkanker

14

15


Wat is de behandeling?

mogelijke conditie verkeert. U kunt dan goed voorbereid de operatie ondergaan. Als u niet voldoende kunt eten, krijgt u sondevoeding. Deze vloeibare voeding komt via een dun slangetje (sonde) rechtstreeks in de maag of darm terecht. Is sondevoeding niet mogelijk, dan krijgt u via een infuus in een ader de noodzakelijke voedingsstoffen toegediend.

Aan de hand van de uitslagen van alle onderzoeken bepaalt de arts welke b ehandeling

Om bij de tumor te komen, maakt de chirurg een opening in uw buik en in de hals.

mogelijk is. Afhankelijk van de ernst van de slokdarmkanker krijgt u een:

Soms is ook nog een opening in uw borstkas nodig. Daarna wordt de tumor

→ een curatieve behandeling

verwijderd samen met een deel van het omringende weefsel. Ook worden de

Een curatieve behandeling is een behandeling die gericht is op genezing. Bij

lymfeklieren in de omgeving van de tumor weggehaald. Nadat het stuk slokdarm

slokdarmkanker is een curatieve behandeling alleen mogelijk als de ziekte in

samen met de tumor is verwijderd, wordt het overgebleven deel van de slokdarm

een vroeg stadium wordt ontdekt.

weer aan de maag vastgehecht. Dit kan op verschillende manieren:

→ een palliatieve behandeling

Slokdarmkanker geeft meestal pas klachten als de tumor zich al behoorlijk

→ Als het onderste deel van de slokdarm is verwijderd, wordt het bovenste deel

heeft uitgebreid. Genezen van slokdarmkanker is dan vaak niet meer mogelijk.

van de slokdarm weer met de maag verbonden. Om dit mogelijk te maken

In dat geval krijgt u een palliatieve behandeling. Een palliatieve behandeling

wordt van de maag een soort buis gemaakt. Dit deel van de maag wordt

is bedoeld om de ziekte zoveel mogelijk af te remmen en de klachten te

daarna naar boven verplaatst en aan het overgebleven stuk slokdarm vast

verminderen.

gemaakt. Dit heet een buismaag. Deze operatie wordt het meest toegepast.

De meest voorkomende behandelingen bij slokdarmkanker zijn: een operatie, (inwendige of uitwendige) bestraling, chemotherapie of het plaatsen van een stent of een combinatie van deze behandelingen.

4

→ Operatie Een operatie is alleen mogelijk als de tumor niet door de slokdarmwand tot in het omringende weefsel is doorgegroeid. Ook mogen er geen uitzaaiingen zijn naar

1

andere delen van het lichaam. Helaas is dit niet altijd van te voren met zekerheid

3

2

vast te stellen. Soms blijkt dit pas tijdens de operatie. De chirurg kan de tumor dan niet in zijn geheel verwijderen of ziet dat er toch uitzaaiingen zijn. Op dat moment wordt soms besloten om niet verder te opereren.


Buismaag

Een operatie is een ingrijpende behandeling. Zorg daarom dat u in een zo goed Slokdarmkanker

1 Tumor in de slokdarm 2 Maag 3 Buismaag 4 Overgebleven stuk slokdarm

16

17


→ Als de tumor de maag ingroeit, wordt vaak ook een stuk van de maag verwij-

slokdarm kan opgerekt worden. Dit oprekken gebeurt tijdens een endoscopie

derd. Voor het maken van een verbinding tussen slokdarm en maag kan een

(kijkonderzoek). De arts brengt via uw mond een flexibele oprekstaaf of een

stuk van de dikke darm worden gebruikt. Dit gebeurt als er te weinig maag-

ballonnetje in uw slokdarm. Hierdoor wordt het littekenweefsel opgerekt en

weefsel over is om een buismaag van te maken.

wordt de doorgang voor voedsel beter. Deze behandeling moet meestal een aantal keer herhaald worden.

→ Als de tumor in het bovenste deel van de slokdarm zit, gebruikt de chirurg

soms een stuk dunne darm voor een nieuwe verbinding.

Passageklachten kunnen ook ontstaan doordat de tumor terugkomt. Dit terugkomen van de tumor, op de oorspronkelijke plaats, wordt een recidief genoemd. Bespreek uw klachten daarom altijd met uw arts.

Na de operatie ligt u één of een paar dagen op de afdeling Intensive Care. Daarna gaat u naar de verpleegafdeling om verder te herstellen. De eerste tijd na de

→ Brandend maagzuur

operatie krijgt u sondevoeding via een slangetje door een kleine opening in uw

Bij een aantal operaties, waaronder de buismaag operatie, wordt de normale

buikwand (voedingsstoma of jejunostomie). Dit is nodig om de littekens in de

overgang van de slokdarm naar de maag verwijderd. Het sluitspiertje, dat

slokdarm goed te laten genezen. Als sondevoeding niet mogelijk is, krijgt u een

hier normaal gesproken zit, wordt dan ook verwijderd. Hierdoor kan voedsel

voedingsinfuus. Dit is een speciaal infuus, waarbij de voeding direct in de bloed-

gemakkelijker terug omhoog stromen. Veel mensen hebben daardoor na de

baan wordt toegediend. Na ongeveer een week worden röntgenfoto’s gemaakt

operatie last van oprispingen en brandend maagzuur.

terwijl u contrastvloeistof drinkt. De arts kan hiermee bekijken of de aanhechting

Meer informatie en tips en adviezen om klachten van brandend maagzuur te verminderen vindt u in de brochure “Brandend maagzuur”.

van de slokdarm en maag is genezen en of er niks ‘lekt’. Als na dit onderzoek blijkt dat alles goed is mag u weer vloeibare voeding gaan gebruiken. Daarna gaat u voorzichtig over op vaste voeding. Voor een deskundig voedingsadvies verwijst de

→ Kleine maag en dumpingsyndroom

specialist u door naar een diëtist.

Na de buismaagoperatie is de opslagfunctie van de maag verminderd of

Meer informatie over sondevoeding vindt u in de brochure ‘Sondevoeding via een

helemaal weggevallen. Dit kan verschillende klachten geven, zoals misse-

voedingsstoma’.

lijkheid, braken en snel een vol gevoel hebben. Verder kunnen klachten ontstaan doordat voedsel veel sneller dan normaal in de dunne darm aankomt. Dit wordt ook wel het dumpingsyndroom genoemd. Met verschillende (voe-

→ Klachten na de operatie

ding)adviezen kunt u klachten verminderen. Uw arts, verpleegkundige of dië-

Na de buismaagoperatie kunnen zich specifieke klachten voordoen.

tist kan u hierover adviseren.

Hieronder worden de meest voorkomende klachten toegelicht: → Vitamine B12 tekort → Passageklachten

Vitamine B12 wordt in het laatste deel van de dunne darm opgenomen.

Op de plaats waar de chirurg een nieuwe verbinding heeft gemaakt, kan

Vitamine B12 wordt vooral opgenomen door het lichaam, als het gekoppeld

littekenweefsel ontstaan. Door de vorming van dit littekenweefsel kunnen

is aan het stofje ‘intrinsic factor’. Intrinsic factor is een bestanddeel van het

passageklachten ontstaan. Dat komt doordat de doorgang voor voedsel

maagsap, dat door het maagslijmvlies wordt geproduceerd. Wanneer de

nauwer is op de plaats waar littekenweefsel ontstaat. De vernauwing in de

maag geheel of gedeeltelijk is verwijderd, kan het maagslijmvlies (vrijwel)

Slokdarmkanker

18

19


geen maagsap meer produceren. Er wordt dan dus ook geen intrinsic factor

→ Chemotherapie

meer aangemaakt. Op den duur kan er een vitamine B12-tekort ontstaan

Bij chemotherapie worden medicijnen meestal via een infuus medicijnen toegediend.

omdat het lichaam geen vitamine B12 meer op kan nemen. Doordat het

Ook kan chemotherapie in de vorm van tabletten worden gegeven. Deze medicijnen

lichaam beschikt over grote reservehoeveelheden vitamine B12 duurt het

worden ook wel cytostatica genoemd. Chemotherapie remt de celdeling, waardoor

een aantal jaren voordat een vitamine B12 tekort ontstaat.

ook de groei van de tumor wordt afgeremd. Chemotherapie wordt meestal

Vraag uw arts om uw vitamine B12-gehalte te controleren. Afhankelijk van

geadviseerd als er uitzaaiingen zijn. De arts bepaalt welke medicijnen of combinatie

de waarden en ernst van de klachten kan de arts vitamine B12 injecties

van medicijnen u krijgt. Het effect van de chemotherapie wordt na een vastgesteld

toedienen.

aantal kuren beoordeeld met een foto, echo, CT-scan en/of kijkonderzoek. Chemotherapie veroorzaakt bij veel mensen bijwerkingen. Deze hangen af van de medicijnen die de specialist u voorschrijft. De bijwerkingen kunnen zijn:

→ Bestraling of radiotherapie

vermoeidheid, misselijkheid, diarree, gevoelige vingertoppen, nagelafwijkingen,

Kankercellen gaan kapot door bestraling met radioactieve stoffen. Bestraling is

haaruitval en aften in de mond. Deze bijwerkingen zijn voor veel mensen erg

mogelijk op twee manieren:

belastend. Bespreek van tevoren met uw arts of verpleegkundige wat u kunt verwachten en wat u er het beste tegen kunt doen.

→ Uitwendige bestraling Hierbij wordt de tumor van buitenaf bestraald. De straling moet door de huid

→ Doelgerichte behandeling

heen de tumor bereiken. Deze uitwendige bestraling duurt een paar minuten en

Een doelgerichte behandeling wordt ook wel ‘targetted therapy’ genoemd. Net

wordt vier à vijf keer per week herhaald. Hoe lang de totale periode is dat u

als bij chemotherapie vindt doelgerichte behandeling plaats met medicijnen via

bestraald wordt, hangt af van de uitgebreidheid van de tumor. Bij de bestraling

een infuus. Een doelgerichte behandeling kan met name worden ingezet als de

worden niet alleen de kankercellen, maar ook gezonde cellen beschadigd. Dit

tumor dicht bij de overgang van de slokdarm en maag zit en als er uitzaaiingen

kan bijwerkingen veroorzaken, zoals vermoeidheid, misselijkheid, een zere keel

aanwezig zijn. Daarnaast vindt doelgerichte behandeling alleen plaats als de

en een pijnlijke slokdarm. Door irritatie van het slijmvlies van de slokdarm worden

tumorcel in de wand een bepaald type eiwit heeft. De doelgerichte behandeling

de passageklachten soms tijdelijk iets erger.

richt zich op dit type eiwit en zorgt ervoor dat de groei van de kankercel wordt geremd. Doelgerichte behandeling wordt bijna altijd in combinatie met chemo-

→ Inwendige bestraling

therapie gegeven. Bijwerkingen van doelgerichte medicijnen zijn in het algemeen

Hierbij wordt de tumor van binnenuit bestraald. Dit gebeurt via een slangetje dat

beperkt.

in de slokdarm wordt gebracht, tot dichtbij de tumor. De bestraling kan in totaal enkele minuten tot een uur duren. Het voordeel van inwendige bestraling is dat er

→ Chemoradiotherapie

zo min mogelijk gezond weefsel wordt beschadigd omdat de bestralingsbron dicht

Chemotherapie wordt ook vaak in combinatie met een andere behandeling gegeven.

bij de tumor wordt gebracht. Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie

Bijvoorbeeld vóór een operatie in combinatie met bestraling. Deze behandeling

genoemd.

wordt dan gegeven om de tumor kleiner te maken en daarmee de kans op genezing te vergroten. De bijwerkingen staan hierboven beschreven.

Slokdarmkanker

20

21


→ Een stent of endoprothese Als slokdarmkanker niet geopereerd kan worden, kunt u steeds meer last krijgen van passageklachten. Eten is daardoor vaak een groot probleem. Om te zorgen

Hoe verder?

dat u weer beter kunt eten, krijgt u een stent in de slokdarm geplaatst. Een stent is een buisje dat met behulp van een endoscopie in de slokdarm wordt geschoven.

Na een slokdarmoperatie hebben veel mensen last van vermoeidheid, verminderde

Op de hoogte van de tumor wordt de ‘ingeklapte’ stent losgelaten. Daar ontplooit

eetlust en soms pijn. Na verloop van tijd worden de klachten in het algemeen wat

de stent zich en zet zich vast in de slokdarmwand. Op deze manier zorgt een

minder. Soms ontstaan er opnieuw passageproblemen. Dit wordt veroorzaakt

stent ervoor dat de vernauwde slokdarm opgerekt wordt. Het voedsel kan dan

doordat de verbinding tussen de buismaag en het restant van de slokdarm door

beter door de slokdarm heen, waardoor u weer makkelijker kunt eten. Een stent

littekenweefsel te nauw is geworden. Dit kan ook optreden bij de verbinding tussen

wordt geplaatst onder een ‘roesje’. Daardoor merkt u er nauwelijks iets van. Een

het stuk dikke darm en het restant van de slokdarm. Deze vernauwing wordt

andere naam voor een stent is voedingsbuisje of endoprothese.

behandeld door de slokdarm op te rekken. Door dit oprekken wordt de slokdarm weer wat wijder. Soms moet deze behandeling na enige tijd worden herhaald. Het oprekken van de slokdarm gebeurt tijdens een endoscopie met een roesje.

Wat kunt u zelf doen?

Voedingsproblemen komen na een slokdarmoperatie regelmatig voor. Het is dan belangrijk om een diëtist om advies te vragen. Een diëtist kan goed beoordelen of uw voeding alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat. De diëtist geeft een persoonlijk voedingsadvies dat is aangepast aan uw eigen situatie.

U kunt uw conditie zo goed mogelijk op peil houden door: • te proberen tijdens een behandeling niet (teveel) af te vallen.

Slokdarmkanker is een ernstige ziekte. De ziekte zorgt ervoor dat uw leven en

Soms is het dan verstandig om extra voeding te gebruiken. Uw arts of

dat van uw naasten plotseling erg verandert. U krijgt te maken met angst, onzekerheid en verdriet. Het is onzeker of u wel behandeld kunt worden, want

een diëtist kan u hierover informeren;

slokdarmkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt. Het is misschien

• een diëtist te raadplegen voor een persoonlijk voedingsadvies na een

ook nog onzeker of u wel behandeld wilt worden. Praat hierover met uw arts. De

slokdarmoperatie. • te zorgen dat u goed en voldoende slaapt;

arts kan u veel informatie en advies geven. Zorg goed voor uzelf en probeer de

• niet te roken;

adviezen van uw arts en diëtist op te volgen. Zo zorgt u ervoor dat u zo lang

• weinig of geen alcohol te drinken;

mogelijk fit blijft en zo aangenaam mogelijk kunt leven.

• zo veel mogelijk te bewegen, bij voorkeur in de buitenlucht; • dingen te doen die u leuk vindt.

Slokdarmkanker

22

23


Extra informatie of vragen?

Notities en vragen

Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen. De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag

en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur

E-mail [email protected] Internet www.maagleverdarmstichting.nl Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over andere onderwerpen die ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 26 voor extra informatie. → Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal

p/a Nederlandse Federatie Kankerpatiënten Verenigingen (NFK)

Postbus 8152, 3503 RD Utrecht

Telefoon: 088 – 00 29 775

Internet: www.spks.nl

E-mail: [email protected]

Deze patiëntenvereniging behartigt de belangen van patiënten, geeft informatie en biedt lotgenotencontact aan.

Bent u op zoek naar een deskundige diëtist, neem dan contact op met: → de Nederlandse Vereniging van Diëtisten

Telefoon: 030 – 63 46 222

Internet: www.nvdietist.nl

Op deze website kunt u informatie vinden van diëtisten bij u in de buurt.

Slokdarmkanker

24

25


Meer brochures

1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!

U kunt meer brochures vinden op www.maagleverdarmstichting.nl. U kunt

Helpt u mee aan een betere toekomst

Met uw bijdrage kunnen wij:

onze brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn

voor ruim twee miljoen Nederlanders met

• Uitgebreide

verschillende brochures over de volgende onderwerpen:

een spijsverteringsziekte? De Maag Lever

darm-, leverziekten, onderzoeken en

Darm Stichting zet zich in om deze veel

behandelingen

SLOKDARM EN MAAG

LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER

DARM

VOEDING EN SPIJSVERTERING

voorkomende ziekten te voorkomen, te

informatie bieden over maag-,

• Wetenschappelijk

onderzoek financieren

bestrijden en het leven van deze patiënten

om deze veel voorkomende ziekten te

draaglijker te maken.

voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting

Uw steun is hard nodig

geven via de

Infolijn (0900-2025625)

Wij krijgen geen subsidies van de overheid.

ONDERZOEK

KINDEREN

SONDEVOEDING

Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij

Hoe kunt u ons helpen?

ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig

Vul onderstaande machtiging in of doneer via

jaar. En we gaan door zolang het moet.

www.maagleverdarmstichting.nl.

Ja, ik help mee!

PREVENTIE

SEPA machtiging

Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:

€ 10,-

€ 20,-

per maand

per jaar

€ eenmalig

VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT

Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een

POSTCODE/PLAATS

voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele

E-MAIL

versie verwijzen wij u naar onze website www.maagleverdarmstichting.nl.

IBAN REKENING DATUM

26

HUISNUMMER

HANDTEKENING

Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.maagleverdarmstichting.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000

Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5029

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Slokdarmkanker

Recommend Documents