Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Hepatitis

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Hepatitis

De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u

Inhoud Hepatitis

dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darmen leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm- leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.

Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.

Een verhaal uit de praktijk

4

De spijsvertering

5

Wat is hepatitis?

7

Wat is hepatitis A?

10

Wat is hepatitis B?

13

Wat is hepatitis C?

18

Hoe verder?

26

Extra informatie of vragen?

27

Overzicht brochures

30

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

De spijsvertering

Een verhaal uit de praktijk

Eerst krijgt u uitleg over de werking van het spijsverteringsstelsel en de functie van de lever. Daarna krijgt u meer informatie over de verschillende

‘Ik was al een tijd niet lekker en behoorlijk moe. Ik heb daarom een afspraak

vormen van hepatitis.

gemaakt bij mijn huisarts, die me heeft onderzocht en een bloedonderzoek liet doen. Hieruit bleek dat ik hepatitis C had. Ik wist helemaal niet wat dat was, maar begreep van de arts dat het best ernstig kan zijn. Inmiddels

→ De spijsvertering

weet ik er meer over en ben ik begonnen met medicijnen om de hepatitis te

Het verteren van voedsel wordt ook

bestrijden. Helaas geven de medicijnen wel bijwerkingen, zoals misselijk-

wel spijsvertering genoemd. Alle

heid en een grieperig gevoel. Maar ik blijf positief en probeer goede hoop te

organen die samen zorgen voor de

houden. Als de medicijnen goed aanslaan kan de hepatitis genezen.’

spijsvertering noemen we het spijs

1

verteringsstelsel. In deze brochure krijgt u meer informatie over hepatitis. U kunt lezen wat de

De spijsvertering begint in de mond.

verschillende oorzaken zijn, welke behandelingen er zijn en wat u zelf kunt doen.

In de mond wordt voedsel fijngekauwd

2

en vermengd met speeksel. Hierdoor kunt u het makkelijk doorslikken. In speeksel zitten stoffen die het voedsel

11

helpen verteren. Zodra u voedsel

10

3 9

doorslikt, komt het in de slokdarm. 4

De slokdarm is in feite een soort

5

transportkanaal. De spieren in de slokdarmwand duwen het voedsel

6

naar de maag. Op de overgang van

7 8

slokdarm naar maag zit een sluit spiertje. Dit gaat open als er voedsel sluit zich daarna weer. Hierdoor kan er minder gemakkelijk voedsel en maag sap terugstromen vanuit de maag in de slokdarm. Het sluitspiertje zorgt op Hepatitis

4

5

Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever


© Van der Zon – Visueel

vanuit de slokdarm de maag in gaat en

deze manier voor eenrichtingsverkeer. In de maag wordt voedsel gekneed en

ziekten geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de

vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en het

verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren.

bevat onder andere zoutzuur. Het zure maagsap is belangrijk voor de verdere vertering van het voedsel in de maag. Daarnaast vormt het zoutzuur een barrière

De belangrijkste functies van de lever zijn:

tegen eventuele ziekmakende bacteriën die u met het eten binnenkrijgt. De

→ Het verwerken van de meeste voedingsstoffen die uit de darmen in het bloed

meeste bacteriën kunnen niet overleven in de zure maag en gaan dood. Een

zijn opgenomen. De lever zet deze stoffen om in een voor het lichaam bruikbare

warme maaltijd blijft gemiddeld drie uur in de maag. Daarna wordt de voedselbrij

vorm; → De opslag van bepaalde stoffen, zoals vitamine A, ijzer en andere mineralen;

doorgegeven aan de twaalfvingerige darm; het eerste deel van de dunne darm.

→ De aanmaak en omzetting van eiwitten; In de dunne darm worden spijsverteringssappen uit de galblaas en alvleesklier

→ De opbouw, afbraak en opslag van energierijke producten;

aan de voedselbrij toegevoegd. Deze spijsverteringssappen zorgen voor een goede

→ De productie van gal. Gal is belangrijk voor de vetvertering;

vertering van vetten, eiwitten en suikers in de dunne darm. De alvleesklier produ

→ Het verwijderen van bilirubine. Dit is een afbraakproduct van rode bloed cellen en wordt samen met de gal uit het lichaam verwijderd;

ceert zelf alvleeskliersap met belangrijke spijsverteringsenzymen. Galvloeistof wordt aangemaakt door de lever. In de dunne darm vindt het belangrijkste deel

→ De aanmaak van stoffen die het bloed laten stollen;

van de vertering plaats. De voedingsstoffen die vrijkomen bij de vertering, worden

→ Het onschadelijk maken van medicijnen, alcohol en chemicaliën.

via de wand van de dunne darm in het bloed opgenomen. Vervolgens komen ze in de lever terecht. In de lever worden de voedingsstoffen tijdelijk opgeslagen of

Wat is hepatitis?

omgezet in bijvoorbeeld bouwstoffen of energie. De dunne darm gaat over in de dikke darm en vervolgens de endeldarm. De spijsvertering is voltooid als de onverteerbare voedselresten als ontlasting het lichaam verlaten. De lever is een belangrijk orgaan met veel verschillende functies. Behalve de aanmaak van gal vindt ook opslag van een aantal vitaminen en mineralen in de

Het woord hepatitis is afgeleid uit het Grieks. ‘Hepar’ betekent lever en

lever plaats. In de lever worden veel essentiële stoffen geproduceerd zoals eiwitten

‘itis’ betekent ontsteking. Hepatitis komt vrij veel voor. Een op de twintig

en vetten. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en

mensen krijgt in zijn leven te maken met een vorm van hepatitis. Hepatitis

speelt hij een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever is een bijzonder

is een ontsteking van de lever die vaak wordt veroorzaakt door een virus.

orgaan met een groot herstelvermogen. De lever ligt rechtsboven in de buikholte,

Dit noemen we virale hepatitis. Hepatitis kan ook een andere oorzaak hebben.

vlak achter de ribben. Bij volwassen mensen weegt de lever ongeveer anderhalve kilo en is bijna zo groot als een voetbal. Wanneer een deel van de lever verwijderd

Afhankelijk van de oorzaak van hepatitis, onderscheiden we twee vormen, namelijk:

wordt, groeit het resterende deel weer aan. Een voorwaarde hiervoor is dat het

→ een niet-virale hepatitis;

achtergebleven deel van de lever gezond en groot genoeg is.

→ een virale hepatitis.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes vaak pas in een laat stadium klachten. In een vroeg stadium hebben veel mensen met lever Hepatitis

6

7


In deze brochure krijgt u vooral informatie over een virale hepatitis, omdat deze

ontstaan. Bij een aanhoudende leververvetting kan er een ontsteking van de

vorm het meest voorkomt. Eén op de tweehonderd mensen is drager van een

lever ontstaan.

hepatitisvirus. Waarschijnlijk zijn meer mensen besmet dan bekend is, omdat de symptomen van hepatitis in de beginfase kunnen lijken op die van griep. Ook kan

→ Leververvetting vóór het ontstaan van hepatitis

iemand besmet zijn zonder klachten te hebben. Vooral bij hepatitis C kan het

Hepatitis wordt in sommige gevallen voorafgegaan door leververvetting. Dit is

lang duren voordat de ziekte zich openbaart, terwijl iemand dan al lange tijd

een vetstapeling in de lever. Dit kan gebeuren bij alcoholische hepatitis, NASH en

drager kan zijn van het hepatitisvirus.

bij hepatitis die ontstaat na gebruik van sommige medicijnen. Wanneer de oorzaak van leververvetting niet wordt weggenomen, kan leververvetting overgaan in

Hieronder krijgt u eerst informatie over de niet-virale vormen van hepatitis.

hepatitis. Als de oorzaak wel wordt weggenomen, geneest de leververvetting van

Daarna vindt u uitgebreide informatie over virale hepatitis.

zelf. In sommige gevallen kan hepatitis dus voorkomen worden, bijvoorbeeld door te stoppen met alcohol of door een gezond lichaamsgewicht te behouden.

→ Nietvirale hepatitis

→ Levercirrose als gevolg van hepatitis

Deze leverontsteking kan worden veroorzaakt door een:

Hepatitis kan ook overgaan in levercirrose. Bij levercirrose wordt littekenweefsel

→ Auto-immuun hepatitis

gevormd in de lever. De lever raakt hierdoor onherstelbaar beschadigd en kan

Bij auto-immuun hepatitis wordt de ontsteking van de lever veroorzaakt door

minder gaan functioneren. De kans dat levercirrose ontstaat, is onder andere

een zogenoemde auto-immuun ziekte. Dit is een aandoening van het afweer

afhankelijk van de oorzaak van de hepatitis.

systeem. Het lichaam maakt hierbij antistoffen tegen de eigen levercellen

Meer informatie over levercirrose vindt u in onze brochure ‘Levercirrose’.

aan. Het lichaam valt dan de eigen levercellen aan, waardoor deze beschadigd raken. → Alcoholische hepatitis

→ Virale hepatitis

Alcoholische hepatitis is een leverontsteking die ontstaat door veelvuldig

Er zijn meerdere virussen bekend die hepatitis kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld

alcoholgebruik. In eerste instantie veroorzaakt langdurig alcoholgebruik

de ziekte van Pfeiffer. Deze ziekte wordt veroorzaakt door het zogenoemde

vaak leververvetting. Dit kan op den duur overgaan in hepatitis: alcoholische

Epstein-Barr virus (EBV). Ook het Cytomegalie virus (CMV) kan hepatitis veroor

hepatitis.

zaken. Daarnaast zijn er virussen aangeduid met de letters A, B, C, D en E. De

→ NASH (= Niet Alcoholische Steato-Hepatitis)

volgorde van de letters zegt iets over hoe lang het virus al bekend is. Hepatitis A

Bij NASH wordt een ontsteking van de lever veroorzaakt door leververvetting

en B zijn al langere tijd geleden ontdekt, maar hepatitis E is nog niet zo lang

waarbij alcohol geen rol speelt. Niet-alcoholische leververvetting is een

geleden ontdekt.

vetstapeling in de lever, die ontstaat door bijvoorbeeld overgewicht, of als

De overeenkomst tussen deze hepatitisvirussen is dat ze alle een leverontsteking

gevolg van diabetes type 2.

kunnen veroorzaken en besmettelijk zijn. Het verschil zit in de manier van

→ Gebruik van sommige medicijnen

besmetting en de ernst van de klachten. Sommige mensen krijgen helemaal

Gebruik van sommige medicijnen, die afgebroken moeten worden in de lever,

geen klachten, andere mensen juist wel. Een aantal vormen van hepatitis kunnen

kan leiden tot storingen in de leverfuncties. Hierdoor kan leververvetting

acuut optreden en zijn te genezen. Er bestaan ook vormen die langdurig aanwezig

Hepatitis

8

9


blijven. We noemen dit chronisch. Vooral een chronische vorm van hepatitis B en

Hepatitis A kan ook via seksueel contact overgedragen worden. De kans op

C kan ernstige ziekteverschijnselen veroorzaken.

besmetting is vooral aanwezig bij oraal-anaal contact. Dit betekent seks waarbij

Hieronder worden virussen besproken die hepatitis kunnen veroorzaken. U krijgt

contact is tussen de mond en de anus. In enkele gevallen vindt besmetting plaats

informatie over de meest relevante hepatitisvirussen, namelijk hepatitis A, B en C.

via bloed-bloedcontact. Hepatitis A is vooral in de beginfase besmettelijk. Dit is ongeveer de eerste twee weken. Soms zijn er vrijwel geen klachten en gaat de ziekte ongemerkt voorbij.

Wat is hepatitis A?

→ Wat zijn de klachten? In het begin hoeft u helemaal geen klachten te hebben als u besmet bent geraakt met het virus. Na verloop van tijd kunnen klachten ontstaan, zoals vermoeidheid,

Hepatitis A is een meestal minder ernstige vorm van hepatitis die vooral

lichte koorts, misselijkheid en soms pijn in de bovenbuik. Deze verschijnselen

bij kinderen voorkomt. In het algemeen worden kinderen er niet erg ziek

kunnen ook bij griep voorkomen. Daarom wordt de ziekte niet altijd vastgesteld.

van. Volwassenen kunnen ook hepatitis A krijgen en zich hierbij een tijd

Vooral bij volwassenen kan geelzucht ontstaan. Geelzucht is vaak een teken dat

lang ziek voelen. Dit varieert van enkele weken tot enkele maanden.

er iets met uw lever niet in orde is. Uw huid en het oogwit krijgen dan een gele

Als u besmet bent geraakt met hepatitis A, gaat het virus na verloop van

kleur. Dat komt door een opeenhoping van het geelbruine bilirubine in het bloed.

tijd weer uit uw lichaam. Hepatitis A wordt nooit chronisch. Dit wil zeggen

Bilirubine is een afvalproduct van het bloed, dat wordt gevormd als oude rode

dat het geen blijvende ziekte is. Als u eenmaal hepatitis A hebt gehad, bent

bloedcellen worden afgebroken. Normaal gesproken verwijdert de lever bilirubine

u er de rest van uw leven immuun voor. U krijgt het dan niet opnieuw.

uit het bloed. Via de ontlasting en urine verlaat dit stofje het lichaam. Als de lever

Slechts in zeldzame gevallen verloopt een infectie met hepatitis A zeer

niet goed functioneert, wordt de hoeveelheid bilirubine in het bloed steeds groter.

ernstig en in dat geval is ziekenhuisopname noodzakelijk.

Andere symptomen van geelzucht zijn donkergekleurde urine, kalkachtige stop verfachtige grijs-witte ontlasting en jeuk.

→ Hoe raakt u besmet? Hepatitis A wordt voornamelijk overgedragen door het eten en drinken van voedsel dat is verontreinigd met ontlasting dat het virus bevat. Besmetting vindt sneller

Klachten die kunnen optreden:

plaats als de hygiënische omstandigheden slecht zijn. Bij jonge kinderen kan een

• Vermoeidheid;

besmetting vaak ongemerkt plaatsvinden. Volwassenen raken meestal besmet via

• Lichte koorts;

kinderen of tijdens een vakantie in het buitenland waar de hygiënische omstandig

• Misselijkheid;

heden slecht zijn. Voedsel en drinkwater kunnen dan besmet raken met ontlasting,

• Pijn in bovenbuik;

via verontreinigd water.

• Geelzucht (vooral bij volwassenen).

Hepatitis

10

11


→ Hoe wordt de ziekte vastgesteld? De diagnose hepatitis A wordt vastgesteld door middel van bloedonderzoek. Vanaf pagina 23 van deze brochure vindt u meer informatie over leveronderzoeken.

Wat is hepatitis B? Hepatitis B is een leverontsteking die wereldwijd veel voorkomt. In Nederland

→ Welke behandeling is mogelijk?

dragen ongeveer dertigduizend tot zestigduizend mensen het virus bij zich.

Er zijn geen medicijnen voor de behandeling van hepatitis A. De ziekte gaat na

Bij ongeveer negentig procent van de volwassen mensen geneest de lever-

verloop van tijd vanzelf over. Om de genezing te bevorderen kunt u het beste

ontsteking vanzelf binnen een half jaar. Dit wordt acute hepatitis B genoemd.

regelmatig rusten. U kunt zelf bepalen hoe vaak u rust neemt. U hoeft geen dieet

Hepatitis B kan echter ook chronisch worden. Dat wil zeggen dat de infectie

te volgen, maar het is wel verstandig om zo gezond mogelijk te eten.

altijd aanwezig blijft. Bij baby’s wordt de infectie bijna altijd chronisch. Dat

Verder is het beter om een periode geen alcohol te drinken als u hepatitis A hebt.

komt doordat het afweersysteem bij baby’s nog niet volledig ontwikkeld is.

Alcohol is namelijk belastend voor de lever. Ook is het verstandig om uw medicijn gebruik met uw arts te bespreken. Sommige medicijnen zijn namelijk belastend

Acute hepatitis B kan met klachten gepaard gaan. Op pagina 15 in deze brochure

voor de lever. Bij hepatitis A is het belangrijk dat de lever de kans krijgt zich te

leest u meer over de mogelijke klachten. Als de infectie chronisch wordt, verdwijnen

herstellen.

de klachten aanvankelijk. De infectie blijft echter aanwezig en kan na verloop van tijd een ernstige leverontsteking veroorzaken. Iemand met chronische hepatitis blijft besmettelijk voor anderen, ook als er geen klachten zijn.

→ Hoe kunt u besmetting voorkomen?

Er bestaan twee vormen van een chronische hepatitis B, namelijk een actieve en

Door een goede persoonlijke hygiëne vermindert de kans op besmetting met

een inactieve vorm. De actieve vorm kan op den duur gepaard gaan met een lichte

hepatitis A. Hierbij is het belangrijk dat u uw handen wast na de toiletgang, voor

tot zeer ernstige leverontsteking. Uiteindelijk kan dit leiden tot levercirrose

het eten en voor het bereiden van eten.

(verschrompeling van de lever), waardoor de lever minder goed gaat werken. Ook

Bij de GGD kunt u zich laten vaccineren tegen hepatitis A. U krijgt dan een vaccin

is hierbij de kans op leverkanker vergroot.

tegen het virus toegediend. Een hepatitis A vaccinatie wordt aangeraden bij

Meer informatie over levercirrose kunt u vinden in onze brochure 'Levercirrose'.

reizen naar verschillende (vakantie)landen.

Bij een inactieve vorm blijft het virus aanwezig zonder klachten te veroorzaken.

Als u besmet bent met hepatitis A, dan is het aan te raden om de mensen in uw

Meestal heeft deze vorm op de lange duur weinig gevolgen. Het is wel belangrijk

directe omgeving, zoals gezinsleden of huisgenoten, ook tegen de ziekte te laten

regelmatig te laten onderzoeken of het virus niet actief is geworden. De arts kan

vaccineren om verdere verspreiding te voorkomen.

door bloedonderzoek de activiteit van het virus vaststellen.

Vaccinatie wordt ook aangeraden aan mensen met een andere leverziekte die nog geen antistoffen tegen hepatitis A hebben.

Hepatitis

12

13


→ Via scheermesjes. Door scheermesjes van huisgenoten te gebruiken die

Het verloop van chronische en acute hepatitis B

besmet zijn, kunt u het virus oplopen. Ook via scheermesjes of scheer

Hepatitis B

apparatuur bij de kapper kan het virus overgedragen worden. Wees vooral voorzichtig bij kappers in niet-westerse landen;

Acuut Chronisch

→ Door gezamenlijk gebruik van tandenborstels. Speeksel vermengd met bloed kan namelijk een risico zijn. Speeksel zelf speelt geen rol in de besmettingsroute;

Inactief

Actief

→ Via bloedtransfusie. In Nederland is dit tegenwoordig uitgesloten, omdat het bloed gecontroleerd wordt op hepatitis B. In niet-westerse landen gebeurt dit

Genezing van virus bij 90-95% van besmette volwassenen

Virus blijft aanwezig zonder klachten Lever is niet ontstoken

Virus veroorzaakt veel klachten Lever is ontstoken

Overgang naar chroni sche vorm van hepatitis B bij 5-10% van besmette volwassenen

Regelmatig onderzoek nodig om activiteit van virus vast te stellen

Virus kan leiden tot levercirrose

niet altijd. In de dagelijkse omgang met mensen is er geen risico op de besmetting met hepatitis B. Voorbeelden waarbij er geen risico bestaat op besmetting zijn: → Huidcontact (bijvoorbeeld een hand geven). Het virus kan niet door een onbe schadigde huid binnendringen. Ook een pleister op een wondje biedt vol

Bij baby’s wordt besmet ting in 90% van de gevallen chronisch

doende bescherming; → Zoenen of tongzoenen. Speeksel speelt geen rol in de besmettingsroute; → Toiletgebruik en gebruiksvoorwerpen. Het virus blijft niet leven in de buiten

lucht, dus ook niet op kopjes, bestek, de toiletbril of beddengoed;

→ Hoe raakt u besmet?

→ Adem, hoesten, niezen, etc.

Het hepatitis B virus komt voor in bloed, sperma, voorvocht en vaginaal vocht. Het virus kan worden overgedragen door bloed-bloedcontact of door seksueel contact met iemand die het virus bij zich draagt. Hepatitis B wordt ook wel een

→ Wat zijn de klachten?

Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) genoemd. Ook baby’s kunnen het virus

Als u besmet bent met het hepatitis B virus, kan het vier weken tot zes maanden

bij de geboorte oplopen door de besmetting van moeder op kind, als de moeder

duren voordat er ziekteverschijnselen optreden. Dit heet de incubatietijd. Het he

besmet is met het virus.

patitis B virus kan verraderlijk zijn, omdat u er soms helemaal niets van merkt.

Bekende manieren van overdracht zijn:

Ook blijft u besmettelijk voor anderen. U kunt dus ook zonder dat u weet dat u hepatitis B hebt anderen met het virus besmetten. Veelgehoorde klachten bij he

→ Onveilig vrijen, zonder condoom;

patitis B zijn: ernstige vermoeidheid, misselijkheid en braken, spier en ge

→ Via gebruikte besmette injectienaalden, bijvoorbeeld bij het spuiten van

wrichtspijn, verminderde eetlust, jeuk en pijn in de bovenbuik. Soms is er sprake

drugs, maar ook naalden die worden gebruikt bij tatoeage, piercing of

van geelzucht en donkere urine. In ernstige gevallen kan acuut leverfalen ont

acupunctuur. In westerse landen gebruiken artsen alleen steriele injectie

staan. Bij leverfalen zijn de levercellen zodanig beschadigd dat de lever niet meer

naalden. In niet-westerse landen is dat helaas nog niet altijd het geval;

goed kan functioneren.

Hepatitis

14

15


Klachten bij hepatitis B:

→ Peginterferonen

• Ernstige vermoeidheid;

Peginterferonen zijn medicijnen die het eigen afweersysteem stimuleren en

• Misselijkheid en/ of braken;

virusdeling remmen. Deze medicijnen onderdrukken het hepatitis B virus. De

• Spierpijn en gewrichtspijn;

medicijnen worden via injecties toegediend en hebben vaak vervelende

• Verminderde eetlust;

bijwerkingen. Daarom zijn ze niet voor iedereen geschikt. Peginterferonen

• Jeuk;

kunnen ervoor zorgen dat het virus uit het lichaam verdwijnt, zodat u

• Pijn in bovenbuik.

geneest. Ook uw motivatie speelt een belangrijke rol bij de behandeling met Peginterferonen, omdat de behandeling langdurig is.

→ Hoe wordt de ziekte vastgesteld?

→ Antivirale medicijnen

Hepatitis B kan worden opgespoord door middel van bloedonderzoek. Als de

Antivirale medicijnen remmen de deling van het virus, en daarmee de ont

ziekte chronisch is geworden, kan verder onderzoek meer informatie geven over

steking van de lever. Een nadeel van sommige van deze medicijnen is dat het

de activiteit van het virus en de staat waarin uw lever verkeert. Meer informatie

op den duur bij een aantal mensen niet meer werkt. Het virus is dan ongevoelig

over de verschillende leveronderzoeken vindt u vanaf pagina 23 van deze brochure.

geworden voor de medicijnen. Antivirale medicijnen moeten bij chronische hepatitis B vaak levenslang geslikt worden. De behandelend arts bepaalt op


basis van richtlijnen, welke antivirale medicijnen voor u het meest geschikt zijn.

Een acute hepatitis B geneest bijna altijd vanzelf. Een behandeling met medicijnen is niet nodig. Gezonde voeding en leefstijl bevorderen de genezing. In zeer ernstige gevallen schrijft de arts virusremmers voor. Het is belangrijk dat de leverfuncties


regelmatig worden gecontroleerd. De arts zal daarom regelmatig bloedonderzoek

Besmetting met hepatitis B kan het gevolg zijn van bloed op bloedcontact of

laten doen. Regelmatige controle is van belang om de zeldzame complicatie van

seksueel contact. U kunt een aantal maatregelen nemen, waardoor u de kans op

acuut leverfalen tijdig te ontdekken. Meestal zal een patiënt echter herstellen van

besmetting verkleint. Onderstaande tips en adviezen helpen u hierbij.

een acute hepatitis B infectie.

→ Vrij veilig. Gebruik een condoom, zeker bij wisselende seksuele contacten en bij anale seks.

Bij een chronische actieve hepatitis B zijn verschillende behandelingen met medicijnen mogelijk. Of en welke medicijnen u krijgt voorgeschreven, is afhankelijk

→ Gebruik geen scheermesjes, scheerapparatuur, nagelscharen, haarborstels

van een aantal factoren, zoals uw leeftijd, de hoeveelheid virus in het bloed, de

en tandenborstels van anderen. Wees ook voorzichtig bij kappers, vooral in

resultaten van eerdere behandelingen en de ernst van de leverbeschadiging. Uw

niet-westerse landen. → Gebruik nieuwe injectienaalden. In Nederland vindt overdracht via injectie

arts zal met u bespreken voor welke behandeling u in aanmerking komt, hoe

naalden vooral plaats bij spuitende drugsgebruikers.

lang de behandeling gaat duren en wat de mogelijke bijwerkingen zijn. De behandelingen die worden toegepast bij chronische actieve hepatitis B hebben

In niet-westerse landen worden in de gezondheidszorg niet altijd nieuwe

als doel het virus te laten verdwijnen, of terug te dringen zodat het virus geen

naalden gebruikt. Zie er dan op toe dat naalden goed gedesinfecteerd worden.

leverschade veroorzaakt. De mogelijke behandelingen worden hieronder kort

→ Let er op bij het laten zetten van een tatoeage, dat de naalden goed zijn ont smet. Dit is ook aan te raden bij het laten zetten van een piercing of als u

toegelicht. Hepatitis

16

17


acupunctuur ondergaat. Hetzelfde geldt voor apparatuur die gebruikt wordt

Hepatitis C kan leverontsteking veroorzaken. Dit kan ernstige klachten tot gevolg

door tandartsen en schoonheidsspecialisten.

hebben. Iemand kan echter ook besmet zijn zonder het te merken. In beide

→ Als u drager van hepatitis B bent, is het belangrijk dat u dit meldt aan uw

gevallen bent u besmettelijk voor andere mensen. Het kan ongeveer tien tot

directe omgeving. Zij kunnen zich dan laten inenten en zijn op die manier

twintig jaar duren voordat iemand die besmet is duidelijke klachten krijgt.

beschermd.

In tegenstelling tot acute hepatitis B, geneest acute hepatitis C zelden. In

→ Voorkomen door vaccinatie.

ongeveer 80 % van de gevallen wordt de infectie chronisch. Dit wil zeggen dat het

Besmetting met hepatitis B kan worden voorkomen door vaccinatie. De

virus in het lichaam aanwezig blijft. Hierdoor kan de lever ernstig ontstoken raken.

meeste volwassenen en kinderen reageren hier goed op. Na vaccinatie bent

Bij 20 % van de chronische hepatitis C patiënten leidt dit uiteindelijk tot levercirrose.

u minimaal vijftien jaar tot mogelijk zelfs levenslang beschermd tegen

Levercirrose kan ook een verhoogde kans geven op het ontstaan van leverkanker.

besmetting met hepatitis B. Aan mensen met een verhoogd risico en aan

Soms is bij een hepatitis C een levertransplantatie noodzakelijk.

gezinsleden van een chronische hepatitis B patiënt wordt sterk geadviseerd zich te laten vaccineren. Vaccinatie wordt ook aangeraden aan mensen met

Meer informatie over levercirrose kunt u vinden in onze brochure 'Levercirrose'.

een andere chronische leverziekte. Baby’s van moeders die drager zijn van hepatitis B moeten direct na de geboorte worden gevaccineerd, om problemen

Bij een chronische hepatitis C kan de ernst van de leverontsteking in de loop van

op latere leeftijd te voorkomen. Gezondheidszorginstellingen zijn verplicht

de tijd sterk wisselen. Soms veroorzaakt het virus veel ontstekingverschijnselen.

vaccinatie tegen hepatitis B aan te bieden aan medisch personeel dat risico

Er zijn ook mensen bij wie het virus sluimerend aanwezig blijft zonder veel

loopt op besmetting.

ontstekingsverschijnselen. Hun bloed blijft wel besmettelijk voor anderen, terwijl ze zelf nauwelijks hinder ondervinden. Uw specialist bepaalt hoe ernstig de ontsteking is, en of een behandeling nodig is.

Wat is hepatitis C?

Het verloop van chronische en acute hepatitis C

Het hepatitis C virus is pas vanaf 1989 bekend. Tot 1991 werd in Nederland

Hepatitis C

Acuut Chronisch

bloed dat wordt gegeven voor een bloedtransfusie niet op de aanwezigheid van het hepatitis C virus onderzocht. Daarom zijn veel mensen die voor 1991 een bloedtransfusie kregen met hepatitis C besmet geraakt. Tegenwoordig komt dit in Nederland niet meer voor, omdat de bloedbanken het bloed op hepatitis C testen. Ook onder spuitende drugsgebruikers komt de ziekte veel voor, bijvoorbeeld door gezamenlijk gebruik van injectienaalden.

Genezing van virus bij 20% van besmette volwassenen Overgang naar chronische vorm van het virus bij 80% van besmette volwassenen

Virus kan verschillende gradaties van leverontsteking veroorzaken: • Virus kan leiden tot ernstige leveront steking, wat kan leiden tot levercirrose • Virus kan sluimerend aanwezig zijn zonder veel ontstekingsverschijnselen Regelmatig onderzoek is nodig om ernst van leverontsteking door het virus vast te stellen

Hepatitis

18

19


→ Hoe raakt u besmet?

Ook kan de arts door middel van onderzoek nagaan of een behandeling goed

U kunt besmet raken met het hepatitis C door bloed-bloedcontact. Besmetting

aanslaat. Meer informatie over de verschillende leveronderzoeken vindt u vanaf

kan plaatsvinden door het gebruik van niet-steriele naalden bij injecties, piercings,

pagina 23 van deze brochure.

acupunctuur en tatoeages. De kans op besmetting is ook aanwezig als iemand de tandenborstel of scheermesjes gebruikt van iemand die drager is. Voor zover dit bekend is, speelt speeksel geen rol in de besmettingsroute. Speeksel vermengd met


bloed kan wel een risico zijn. Hepatitis C wordt zelden door seksueel contact

De specialist kan beoordelen of een chronische hepatitis C moet worden behandeld

overgedragen. Bij anaal seksueel contact (waarbij sprake kan zijn van bloedcontact)

met medicijnen. Soms kan de specialist besluiten af te wachten met behandeling.

of bij vrijen tijdens de menstruatie is er wel een zeer gering besmettingsgevaar.

Dit gebeurt wanneer er geen actieve leverontsteking aanwezig is.

In de dagelijkse omgang met mensen is er geen risico op de besmetting met hepatitis C.

Bij hepatitis C zijn verschillende behandelingen met medicijnen mogelijk. De

Voorbeelden waarbij er geen risico bestaat op besmetting zijn:

medicijnen, de dosering en de duur van de behandeling die wordt voorgeschreven,

→ Huidcontact (bijvoorbeeld een hand geven). Het virus kan niet door een

is afhankelijk van een aantal factoren, zoals uw leeftijd, de hoeveelheid virus in

onbeschadigde huid binnendringen. Ook een pleister op een wondje biedt

het bloed, de resultaten van eventuele eerdere behandelingen en de ernst van de

voldoende bescherming;

leverbeschadiging. Ook het genotype van het virus speelt een rol bij de keuze

→ Zoenen of tongzoenen. Speeksel speelt geen rol in de besmettingsroute;

voor behandeling. Het hepatitis C virus wordt namelijk onderverdeeld in verschil

→ Toiletgebruik en gebruiksvoorwerpen. Het virus blijft niet leven in de buiten

lende typen. Dit noemen we ook wel de genotypen. Het hepatitis C virus kan worden gezien als een familie. De verschillende familieleden worden de genotypen

lucht, dus ook niet op kopjes, bestek, de toiletbril of beddengoed; → Adem, hoesten, niezen, etc.

genoemd. Deze genotypen worden aangeduid met genotype 1 tot en met 4. Uw arts zal met u bespreken voor welke behandeling u in aanmerking komt, hoe lang de behandeling gaat duren en wat de mogelijke bijwerkingen zijn.

→ Wat zijn de klachten? Veel mensen merken lange tijd weinig of niets van de besmetting met hepatitis C.

Standaardbehandeling van hepatitis C

Later treden klachten op als extreme vermoeidheid, misselijkheid en braken,

De standaardbehandeling van hepatitis C bestaat op dit moment uit een

gewrichtsklachten, vage buikklachten en algehele malaise. Geelzucht treedt

combinatie van verschillende medicijnen.

meestal pas in een laat stadium op. Vaak is er dan ook al sprake van levercirrose.

→ Peginterferonen.

Peginterferonen zijn medicijnen die het eigen afweersysteem stimuleren en de virusdeling remmen. Het hepatitis C virus wordt hierdoor onderdrukt.

→ Hoe wordt de ziekte vastgesteld?

Deze medicijnen worden via injecties toegediend en ze hebben vaak verve

Infectie met hepatitis C kan worden opgespoord via bloedonderzoek. Bij chronische

lende bijwerkingen. Daarom zijn ze niet voor iedereen geschikt. Ook uw

hepatitis C is regelmatige controle belangrijk om de ernst van de ontsteking vast

motivatie speelt een belangrijke rol bij de behandeling met peginterferonen,

te stellen. Afhankelijk van de ernst kan de arts bepalen of het nodig is om een

omdat de behandeling langdurig is. Peginterferonen kunnen ervoor zorgen

behandeling te starten. Bij ernstige afwijkingen kan dan tijdig worden ingegrepen.

dat het virus uit het lichaam verdwijnt, zodat u geneest.

Hepatitis

20

21


→ Antivirale medicijnen

→ Vaccinatie

Het antivirale medicijn ribavirine in de vorm van tabletten of capsules.

Er bestaat helaas geen medicijn of een vaccin dat beschermt tegen besmetting

Het doel van de behandeling is om het hepatitis C virus volledig uit het bloed

met hepatitis C.

en het lichaam te laten verdwijnen zodat verdere leverschade wordt voorkomen. Helaas is de behandeling niet bij iedereen succesvol. Afhankelijk van het

effect van de behandeling kan de behandelend arts besluiten de behandeling

→ Wat moet ik doen als ik drager ben?

te verkorten of juist te verlengen.

Wees voorzichtig dat u anderen niet besmet. Zoenen kan geen kwaad, als er

Als een eerdere kuur geen effect heeft gehad, kan het opnieuw starten met

maar geen bloed aan te pas komt. Bijvoorbeeld bij een wondje in de mond of een

een nieuwe en vaak langdurige behandeling met peginterferonen in combi

scheurtje in de lip. Vrijen is gevaarlijk als u dit doet op een manier waarbij bloed

natie met ribavirine soms alsnog succesvol zijn.

contact mogelijk is. Bijvoorbeeld tijdens de menstruatie, bij ruwe seks of bij anaal contact. Hierbij is het verstandig om een condoom te gebruiken om uw partner niet te besmetten.


Dragers kunnen gewoon samen met andere mensen aan tafel zitten, samen eten

Besmetting met hepatitis C kan optreden door contact met bloed. Hepatitis C

en ook hetzelfde toilet gebruiken. Besmetting vindt immers alleen plaats via

wordt zelden door seksueel contact overgedragen. Bij anaal seksueel contact

bloed-bloedcontact.

(waarbij sprake kan zijn van bloedcontact) of bij vrijen tijdens de menstruatie is er wel een zeer gering besmettingsgevaar. Door onderstaande maatregelen te tref fen, verkleint u de kans op besmetting.

→ Algemene leveronderzoeken bij hepatitis

→ Gebruik geen scheermesjes, nagelschaartjes, haarborstels, scheerapparatuur

Als u besmet bent met een hepatitisvirus, kan de arts verschillende onderzoeken laten plaatsvinden. Om de diagnose te stellen is een bloedonderzoek meestal

en tandenborstels van anderen. → Gebruik nieuwe injectienaalden. In Nederland vindt overdracht via injectie

voldoende. Soms is verder onderzoek nodig. De arts kan op deze manier zien hoe

naalden vooral plaats bij spuitende drugsgebruikers.

ernstig de hepatitis is en of deze gevolgen heeft voor het functioneren van uw

In niet-westerse landen worden in de gezondheidszorg niet altijd nieuwe

lever. Hieronder worden de meest gebruikelijke onderzoeken kort toegelicht.

naalden gebruikt. Zie er dan op toe dat de naalden goed gedesinfecteerd → Bloedonderzoek

worden. → Let er op bij het laten zetten van een tatoeage, dat de naalden goed zijn

Virale hepatitis kan door bloedonderzoek worden vastgesteld. Bij dit bloed

ontsmet. Dit is ook aan te raden bij het laten zetten van een piercing of als u

onderzoek wordt het bloed in eerste instantie onderzocht op de aanwezigheid

acupunctuur ondergaat. Hetzelfde geldt voor apparatuur die gebruikt wordt

van antistoffen tegen verschillende hepatitisvirussen. Daarnaast kan nog

door tandartsen en schoonheidsspecialisten.

onderzoek gedaan worden naar de aanwezigheid en de hoeveelheid van het

→ Gebruik een condoom bij anale seks en in de menstruatieperiode.

virus in het bloed. In de loop van de tijd kan de arts het bloed onderzoeken om te bekijken of de lever nog goed werkt. In het bloed worden dan de gehaltes bepaald van onder andere:

Hepatitis

22

23


→ eiwitten (stolling en albumine);

→ Leverbiopsie of leverpunctie

→ bilirubine;

Met een leverbiopsie of leverpunctie neemt de arts een stukje weefsel van de

→ enzymen (ASAT, ALAT, AF, GGT).

lever weg onder plaatselijke verdoving. Dit gebeurt met een lange holle

De hoeveelheid van deze stoffen in het bloed geeft informatie over het

naald. Deze naald wordt tussen uw rechter ribben ingebracht en voorzichtig

functioneren van de lever. Afwijkingen kunnen aangeven of de lever ziek is en

verder geschoven naar de lever. Daar haalt de arts een stukje weefsel weg.

zo ja, in welke mate. Voor deze onderzoeken moeten één of meerdere buisjes

Dit wordt ook wel een leverbiopt genoemd. Het biopt wordt vervolgens onder

bloed worden afgenomen.

de microscoop verder onderzocht. Op die manier kan de arts vaststellen of er sprake is van een ontsteking en/of cirrose. Ook de aard van een ontsteking en

→ Echografie

het stadium van de cirrose of andere leverziekte kan vastgesteld worden.

Bij een echografie wordt gebruik gemaakt van geluidsgolven. Voor het on

Bij een biopsie is er een kleine kans op een nabloeding. Daarom wordt vóór

derzoek wordt uw buik ingesmeerd met een soort gel. Met een apparaatje dat

de biopsie uw bloedstolling gecontroleerd. Na de biopsie blijft u een aantal

geluidsgolven uitzendt en ontvangt, wordt vervolgens over uw buik gewreven.

uren in het ziekenhuis. Uw bloeddruk en pols worden tijdens het verblijf

De verschillende soorten weefsels in en rond de lever kaatsen deze golven

regelmatig gecontroleerd.

allemaal op een andere manier terug. De teruggekaatste golven zijn zichtbaar op een monitor en hierdoor kan de arts zien of uw lever gezond is of dat er af wijkingen zijn. Zichtbare afwijkingen zijn bijvoorbeeld een vergrote lever of le verkanker. Verstoppingen in de galwegen kunnen ook zichtbaar worden ge maakt. Een echografie is pijnloos en neemt weinig tijd in beslag. Leverbiopsie

→ CT-scan of computertomografie

1 Lever

Met een CT-scan kan de arts afwijkingen aan de lever opsporen. Hierbij

2 Holle naald

wordt gebruik gemaakt van röntgenstralen. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoekstafel en wordt u langzaam door een kokervormige scanner geschoven. De scanner maakt een serie gedetailleerde foto’s van uw lever.

1

Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader gespoten. Hierdoor

2

worden de afbeeldingen duidelijker. → MRI of magnetic resonance imaging

Ook met een MRI-scan kan de arts afwijkingen aan de lever opsporen. Dit © Van der Zon – Visueel

onderzoek lijkt op een CT-scan. In plaats van röntgenstralen wordt een sterk magnetisch veld gebruikt. Ook voor dit onderzoek ligt u in een kokervormige scanner. Meestal krijgt u voor het onderzoek contrastvloeistof in een ader ingespoten. De scanner maakt een serie gedetailleerde foto’s van uw lever. Hepatitis

24

25


→ Echogeleide leverbiopsie of leverpunctie

Een echogeleide leverbiopsie of leverpunctie wordt soms gedaan in combinatie met een echografie. De arts ziet dan op het beeldscherm waar de naald precies ingebracht moet worden. Dit is nodig als er een bepaald stukje leverweefsel weggenomen moet worden. Ook wordt een echogeleide leverbiopsie gedaan

Extra informatie of vragen?

als de biopsie zonder echo niet goed mogelijk is. Hebt u nog vragen, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen.

Hoe verder?

De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag

Een virale hepatitis kan soms ernstige gevolgen hebben. In andere gevallen verloopt

Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over ander onderwerpen die

de infectie zo mild dat besmetting niet eens wordt opgemerkt. In dat geval is iemand

ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 30 voor

wel besmettelijk voor zijn of haar omgeving. Vooral hepatitis B en C zijn ernstige

extra informatie.

en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur

E-mail [email protected] Internet www.mlds.nl

ziekten, die veel gevolgen kunnen hebben op lange termijn. Daarom is het belangrijk dat u zichzelf goed beschermt en geen onnodige risico’s neemt. Als u klachten hebt

Voor informatie over vaccinaties kunt u terecht bij de GGD in uw gemeente.

of denkt besmet te zijn, is het verstandig om naar uw huisarts te gaan. Als u op vakantie gaat, kunt u informeren bij uw huisarts of bij de GGD of u een vaccinatie

Voor informatie over hepatitis kunt u terecht bij:

nodig hebt tegen hepatitis A en eventueel tegen hepatitis B.

→ Nederlandse Leverpatiënten Vereniging

Telefoon: 033 – 46 12 231

E-mail: [email protected]

Internet: www.leverpatientenvereniging.nl

→ www.hepatitisinfo.nl

Hepatitis

26

27


Notities en vragen

Hepatitis

28

29


Meer brochures

1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!

U kunt meer brochures vinden op onze website www.mlds.nl. U kunt onze

Helpt u mee aan een betere toekomst

Met uw bijdrage kunnen wij:

brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn

voor ruim twee miljoen Nederlanders met

• Uitgebreide

verschillende brochures over de volgende onderwerpen:

een spijsverteringsziekte? De Maag Lever

darm-, leverziekten, onderzoeken en

Darm Stichting zet zich in om deze veel

behandelingen

SLOKDARM EN MAAG

LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER

DARM

VOEDING EN SPIJSVERTERING

voorkomende ziekten te voorkomen, te

informatie bieden over maag-,

• Wetenschappelijk

onderzoek financieren

bestrijden en het leven van deze patiënten

om deze veel voorkomende ziekten te

draaglijker te maken.

voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting

Uw steun is hard nodig

geven via de

Infolijn (0900-2025625)

Wij krijgen geen subsidies van de overheid.

ONDERZOEK

KINDEREN

SONDEVOEDING

Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij

Hoe kunt u ons helpen?

ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig

Vul onderstaande machtiging in of doneer via

jaar. En we gaan door zolang het moet.

www.mlds.nl. Alvast heel hartelijk bedankt!

Ja, ik help mee!

PREVENTIE

SEPA machtiging

Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:

€ 10,-

€ 20,-

per maand

per jaar

€ eenmalig

VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT

Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een

POSTCODE/PLAATS

voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele

E-MAIL

versie verwijzen wij u naar onze website www.mlds.nl.

IBAN REKENING DATUM

30

HUISNUMMER

HANDTEKENING

Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.mlds.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000

Inhoudelijk herzien: 2010 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5018

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Hepatitis

Recommend Documents